A.

Tabel Pengamatan
1. Tabel 6.1 Reaksi KMnO4
Perlakuan Hasil dan Keterangan
KMnO4(aq) Larutan berwarna ungu.
KMnO4(aq) + H2SO4(aq) + Na2C2O4(aq) Ketika ditambahkan H2SO4 dan Na2C2O4,
warna larutan berubah menjadi warna
kuning.

Tabel 6.2 Reaksi K2Cr2O7

Perlakuan
K2Cr2O7(s) dan K2Cr2O7(aq)
K2Cr2O7(s) + H2SO4(aq)
K2Cr2O7(aq) + NaOH(aq)
Hasil dan Keterangan
Kristal dan larutan berwarna jingga.
Ketika ditambahkan H2SO4, terbentuk
kristal Cr(III) yang berwarna merah.
Ketika ditambahkan NaOH, warna
larutan berubah menjadi warna kuning.

Tabel 6.3 Reaksi I2 dan Na2SO3

Perlakuan Hasil dan Keterangan
I2(aq) Larutan berwarna cokelat gelap.
I2(aq) + Na2SO3(aq) Ketika ditambahkan Na2SO3, warna
larutan I2 menghilang dan menjadi bening
(tidak berwarna).

2. Persamaan Reaksi
a. Reaksi KMnO4
2KMnO4(aq) + 8H2SO4(aq) + 5Na2C2O4(aq) → 2MnSO4(aq) + 8H2O(l) + 10CO2(g) +
5Na2SO4(aq) + K2SO4(aq)

Reduktor : Na2C2O4
Oksidator : KMnO4
b. Reaksi K2Cr2O7
1) 2K2Cr2O7(s) + 8H2SO4(aq) → 2Cr2(SO4)3(s) + 8H2O(l) + 3O2(g) + 2K2SO4(s)
 Reduktor : H2SO4
Oksidator : K2Cr2O7
2) K2Cr2O7(aq) + 2NaOH(aq) → K2CrO4(aq) + Na2CrO4(aq) + H2O(l)

Reduktor :-
Oksidator :-
c. Reaksi I2 dan Na2SO3
I2(aq) + Na2SO3(aq) → 2NaI(aq) + SO3(l)

Reduktor : Na2SO3
Oksidator : I2
1. Perhitungan
a. Reaksi KMnO4
2KMnO4(aq) + 8H2SO4(aq) + 5Na2C2O4(aq) → 2MnSO4(aq) + 8H2O(l) + 10CO2(g) +
5Na2SO4(aq) + K2SO4(aq)
1) Biloks Mn dalam KMnO4
(1 x biloks K) + (1 x biloks Mn) + (4 x biloks O) =0
[1 x (+1)] + (1 x biloks Mn) + [4 x (-2)] =0
Biloks Mn + 1 + (-8) =0
Biloks Mn = 0−1+8
 Biloks Mn = +7
2) Biloks Mn dalam MnSO4
(1 x biloks Mn) + (1 x biloks S) + (4 x biloks O) =0
(1 x biloks Mn) + [1 x (+6)] + [4 x (-2)] =0
Biloks Mn + 6 + (-8) =0
Biloks Mn = 0−6+ 8
Biloks Mn = +2
3) Biloks C dalam Na2C2O4
(2 x biloks Na) + (2 x biloks C) + (4 x biloks O) =0
[2 x (+1)] + (2 x biloks C) + [4 x (-2)] =0
(2 x biloks C) + 2 + (-8) =0
2 x biloks C = 0−2+8
2 x biloks C = +6
+6
Biloks C =
2
Biloks C = +3
4) Biloks C dalam CO2
(1 x biloks C) + (2 x biloks O) =0
(1 x biloks C) + [2 x (-2)] =0
Biloks C + (-4) =0
Biloks C = 0+ 4
Biloks C = +4
b. Reaksi K2Cr2O7
1) 2K2Cr2O7(s) + 8H2SO4(aq) → 2Cr2(SO4)3(s) + 8H2O(l) + 3O2(g) + 2K2SO4(s)
a) Biloks Cr dalam K2Cr2O7
(2 x biloks K) + (2 x biloks Cr) + (7 x biloks O) =0
[2 x (+1)] + (2 x biloks Cr) + [7 x (-2)] =0
(2 x biloks Cr) + 2 – 14 =0
2 x biloks Cr = 0−2+14
2 x biloks Cr = +12
+12
Biloks Cr =
2
 Biloks Cr = +6
b) Biloks Cr dalam Cr2(SO4)3
(2 x biloks Cr) + (3 x biloks S) + (12 x biloks O) =0
(2 x biloks Cr) + [3 x (+6)] + [12 x (-2)] =0
(2 x biloks Cr) + 18 + (-24) =0
2 x biloks Cr = 0−18+24
2 x biloks Cr = +6
+6
Biloks Cr =
2
Biloks Cr = +3
c) Biloks O dalam H2SO4
(2 x biloks H) + (1 x biloks S) + (4 x biloks O) =0
[2 x (+1)] + [1 x (+6)] + (4 x biloks O) =0
(4 x biloks O) + 2 + 6 =0
4 x biloks O = 0−2−6
4 x biloks O = −8
-8
Biloks O =
4
Biloks O = -2
d) Biloks O dalam O2
Biloks O dalam O2 bernilai 0
2) K2Cr2O7(aq) + 2NaOH(aq) → K2CrO4(aq) + Na2CrO4(aq) + H2O(l)
a) Biloks Cr dalam K2Cr2O7
(2 x biloks K) + (2 x biloks Cr) + (7 x biloks O) =0
[2 x (+1)] + (2 x biloks Cr) + [7 x (-2)] =0
(2 x biloks Cr) + 2 + (-14) =0
2 x biloks Cr = 0−2+14
2 x biloks Cr = +12
+12
Biloks Cr =
2
Biloks Cr = +6
b) Biloks Cr dalam K2CrO4
 (2 x biloks K) + (1 x biloks Cr) + (4 x biloks O) =0
[2 x (+1)] + (1 x biloks Cr) + [4 x (-2)] =0
Biloks Cr + 2 + (-8) =0
Biloks Cr = 0−2+8
Biloks Cr = +6
c) Biloks Cr dalam Na2CrO4
(2 x biloks Na) + (1 x biloks Cr) + (4 x biloks O) =0
[2 x (+1)] + (1 x biloks Cr) + [4 x (-2)] =0
Biloks Cr + 2 + (-8) =0
Biloks Cr = 0−2+8
Biloks Cr = +6
c. Reaksi I2 dan Na2SO3
I2(aq) + Na2SO3(aq) → 2NaI(aq) + SO3(l)
1) Biloks I dalam I2
Biloks I dalam I2 bernilai 0
2) Biloks I dalam NaI
(1 x biloks Na) + (1 x biloks I) =0
[1 x (+1)] + (1 x biloks I) =0
Biloks I + 1 =0
Biloks I =0–1
Biloks I = -1
3) Biloks S dalam Na2SO3
(2 x biloks Na) + (1 x biloks S) + (3 x biloks O) =0
[2 x (+1)] + (1 x biloks S) + [3 x (-2)] =0
Biloks S + 2 + (-6) =0
Biloks S = 0−2+6
Biloks S = +4
4) Biloks S dalam SO3
(1 x biloks S) + (3 x biloks O) =0
(1 x biloks S) + [3 x (-2)] =0
Biloks S + (-6) =0
Biloks S = 0+6
Biloks S = +6