ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [1]

ΑΙΣΧΙΝΗΣ, Περί της Παραπρεσβείας, 1

δέομαι ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐθελῆσαί μου μετ' εὐνοίας ἀκοῦσαι λέγοντος,

ὑπολογιζομένους τό τε μέγεθος τοῦ κινδύνου καὶ τὸ πλῆθος τῶν αἰτιῶν πρὸς ἂς

ἀπολογήσασθαί με δεῖ, καὶ τὰς τέχνας καὶ τὰς κατασκευὰς τοῦ κατηγόρου καὶ τὴν

ὠμότητα, ὃς ἐτόλμησε παρακελεύσασθαι πρὸς ἄνδρας ὀμωμοκότας τῶν ἀντιδίκων

ὁμοίως ἀμφοτέρων ἀκούσεσθαι τοῦ κινδυνεύοντος φωνὴν μὴ ὑπομένειν.

[2] καὶ ταῦτ' εἶπεν οὐ δι' ὀργήν: οὐδεὶς γὰρ τῶν ψευδομένων τοῖς ἀδίκως διαβαλλομένοις

ὀργίζεται, οὐδ' οἱ τἀληθῆ λέγοντες κωλύουσι λόγου τυχεῖν τὸν φεύγοντα: οὐ γὰρ

πρότερον ἡ κατηγορία παρὰ τοῖς ἀκούουσιν ἰσχύει, πρὶν ἂν ὁ φεύγων ἀπολογίας τυχὼν

ἀδυνατήσῃ τὰς προειρημένας αἰτίας ἀπολύσασθαι.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
δέομαι : παρακαλώ, ἡ αἰτία : η κατηγορία, αἱ τέχναι : τεχνάσματα, πανουργίες, ἡ κατασκευή :
επινόηση, ο ψευδής ισχυρισμός παρακελεύομαι : συμβουλεύω, παροτρύνω, ὁ φεύγων : ο
κατηγορούμενος, ἀδυνατῶ : δεν μπορώ, ἀπολύομαι τά αἰτίας : ανασκευάζω, αποκρούω τις
κατηγορίες

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. δέομαι : ΕΑ
2. ἐθελῆσαί : α΄πληθ. ενεστώτα οριστικής
3. ἀκοῦσαι : ΧΑ
4. λέγοντος : μετοχή παθητικού αορίστου στη δοτική πληθυντικού του αρσενικού γένους
5. ἐτόλμησε : ΕΑ
6. ὑπομένειν : ΧΑ
7. ὀμωμοκότας : αντίστοιχος τύπος του μέλλοντα
8. κινδυνεύοντος : β΄πληθυντικό παρακειμένου οριστικής
9. παρακελεύσασθαι : ΧΑ
10. εἶπεν : β΄ενικό προστακτικής ίδιου χρόνου, ίδιας φωνής
11. ψευδομένων : ΧΑ
12. διαβαλλομένοις : β΄ενικό προστακτικής αορίστου β΄ ίδιας φωνής
13. τυχεῖν : γ΄ πληθ. ευκτικής μέλλοντα
14. φεύγοντα : απαρεμφατα μέλλοντα και αορίστου β
15. ἀκούουσιν : ΧΑ
16. προειρημένας : ΧΑ
17. ὑμῶν, μου, ἂς, ὃς, οὐδεὶς : κλίση στο ίδιο γένος ή πρόσωπο
18. ἄνδρες, εὐνοίας, μέγεθος, πλῆθος, τέχνας, ὠμότητα, φωνὴν, τἀληθῆ, τοῖς ἀκούουσιν :
πλάγιες πτώσεις άλλου αριθμού
19. οὐδεὶς γὰρ τῶν ψευδομένων τοῖς ἀδίκως διαβαλλομένοις ὀργίζεται : να μεταφερθεί στον
πλάγιο λόγο με εξάρτηση : α) Ὁ ῥήτωρ λέγει ὅτι… β) Ὁ ῥήτωρ λέγει + ειδ. απαρ. γ) Ὁ ῥήτωρ
ἔγνω +κατηγορηματική μετοχή
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [2]
Ξενοφώντος Ελληνικά, 5, 1, 32

[32] ἀκούοντες οὖν ταῦτα οἱ ἀπὸ τῶν πόλεων πρέσβεις ἀπήγγελλον ἐπὶ τὰς

ἑαυτῶνἕκαστοι πόλεις. καὶ οἱ μὲν ἄλλοι ἅπαντες ὤμνυσαν ἐμπεδώσειν ταῦτα, οἱ δὲ

Θηβαῖοι ἠξίουν ὑπὲρ πάντων Βοιωτῶν ὀμνύναι. ὁ δὲ Ἀγησίλαος οὐκ ἔφη δέξασθαι τοὺς

ὅρκους, ἐὰν μὴ ὀμνύωσιν, ὥσπερ τὰ βασιλέως γράμματα ἔλεγεν, αὐτονόμους εἶναι καὶ

μικρὰν καὶ μεγάλην πόλιν. οἱ δὲ τῶν Θηβαίων πρέσβεις ἔλεγον ὅτι οὐκ ἐπεσταλμένα

σφίσι ταῦτ' εἴη. Ἴτε νυν, ἔφη ὁ Ἀγησίλαος, καὶ ἐρωτᾶτε: ἀπαγγέλλετε δ' αὐτοῖς καὶ ταῦτα,

ὅτι εἰ μὴ ποιήσουσι ταῦτα, ἔκσπονδοι ἔσονται. οἱ μὲν δὴ ᾤχοντο.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ἕκαστος : ο καθένας ὄμνυμι : ορκίζομαι ἐμπεδόω, ῶ=τηρώ σταθερά ἀξιόω, ῶ= αξιώνω, έχω την
αξίωση τὰ βασιλέως γράμματα =η επιστολή του βασιλιά(των Περσών) ἐπιστέλλω=διατάζω,
δίνω εντολή ἔκσπονδος=παραβάτης των σπονδών, της συμφωνίας(σπονδαί=συμφωνία, αλλά
σπονδή=θυσία, σπονδή) οἴχομαι=έχω φύγει, φεύγω, αναχωρώ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1)Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι:
ἀκούοντες, ἀπήγγελλον, ὤμνυσαν : Χ.Α.
ἠξίουν : γ΄ενικό ενεστώτα όλων των εγκλίσεων στην ίδια φωνή
δέξασθαι : β΄πληθ. παρακειμένου και υπερσυντελίκου οριστικής μέσης φωνής
ἔλεγεν : Χ.Α.
εἶναι : β΄ενικό προστακτικής
ἐπεσταλμένα εἴη : Χ.Α.
Ἴτε : το ίδιο πρόσωπο στον άλλο αριθμό
ἐρωτᾶτε : Ε.Α.
ᾤχοντο : το αντίστοιχο πρόσωπο του ενεστώτα
2)ταῦτα, πρέσβεις, ἅπαντες, γράμματα, πόλιν, σφίσι : την ίδια πτώση του άλλου αριθμού
3)ἐμπεδώσειν, δέξασθαι, εἶναι : να αναγνωρισθούν τα απαρέμφατα και να βρεθεί το υποκείμενό
τους
4)ὅτι οὐκ ἐπεσταλμένα σφίσι ταῦτ' εἴη : να αναγνωρισθεί η πρόταση(είδος, συντ.θέση, εισαγωγή,
εκφορά) και να μεταφερθεί στον ευθύ λόγο.
5)ἀπαγγέλλετε δ' αὐτοῖς καὶ ταῦτα, ὅτι εἰ μὴ ποιήσουσι ταῦτα, ἔκσπονδοι ἔσονται : να βρεθεί και
να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος. Η περίοδος να μεταφερθεί στον ευθύ λόγο.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [3]
Αισχίνη, Κατά Τιμάρχου, 6-7

[6] προσήκειν δὲ ἔγωγε νομίζω, ὅταν μὲν νομοθετῶμεν, τοῦθ᾽ ἡμᾶς σκοπεῖν, ὅπως καλῶς

ἔχοντας καὶ συμφέροντας νόμους τῇ πολιτείᾳ θησόμεθα, ἐπειδὰν δὲ νομοθετήσωμεν, τοῖς

νόμοις τοῖς κειμένοις πείθεσθαι, τοὺς δὲ μὴ πειθομένους κολάζειν, εἰ δεῖ τὰ τῆς πόλεως

καλῶς ἔχειν. σκέψασθε γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅσην πρόνοιαν περὶ σωφροσύνης

ἐποιήσατο ὁ Σόλων ἐκεῖνος, ὁ παλαιὸς νομοθέτης, καὶ ὁ Δράκων καὶ οἱ κατὰ τοὺς χρόνους

ἐκείνους νομοθέται. [7] πρῶτον μὲν γὰρ περὶ τῆς σωφροσύνης τῶν παίδων τῶν ἡμετέρων

ἐνομοθέτησαν, καὶ διαρρήδην ἀπέδειξαν, ἃ χρὴ τὸν παῖδα τὸν ἐλεύθερον ἐπιτηδεύειν, καὶ

ὡς δεῖ αὐτὸν τραφῆναι, ἔπειτα δεύτερον περὶ τῶν μειρακίων, τρίτον δ᾽ ἐφεξῆς περὶ τῶν

ἄλλων ἡλικιῶν, οὐ μόνον περὶ τῶν ἰδιωτῶν, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν ῥητόρων. καὶ τούτους τοὺς

νόμους ἀναγράψαντες ὑμῖν παρακατέθεντο, καὶ ὑμᾶς αὐτῶν ἐπέστησαν φύλακας.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
προσήκει : ταιριάζει, πρέπει σκοπέω, ῶ, σκοποῦμαι : εξετάζω, ερευνώ κολάζω : τιμωρώ
διαρρήδην : ρητά και κατηγορηματικά, σαφώς ἐπιτηδεύω : καταγίνομαι με κάτι, ασχολούμαι με
κάτι (ἐπιτήδευμα:ασχολία, επάγγελμα) τό μειράκιον : ο νέος ἐφεξῆς : στη συνέχεια, έπειτα,
διαδοχικά ῥήτορες : οι δημοσία αγορεύοντες, οι πολιτικοί ή οι δικηγόροι ἀναγράφω : αναγράφω
σε στήλη και δημοσιεύω παρακατατίθημι, παρακατατίθεμαι : παραδίδω κάτι σε κάποιον να το
φυλά, εμπιστεύομαι κάτι σε κάποιον ἐφίστημι + αιτ+ αιτ: τοποθετώ, διορίζω κάποιον ως…

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. νομίζω : απαρέμφατα όλων των χρόνων ίδιας φωνής
2. νομοθετῶμεν : Ε.Α.
3. θησόμεθα : Χ.Α.
4. πείθεσθαι : β΄ενικό όλων των εγκλίσεων παρακειμένου ίδιας φωνής
5. ἔχειν : να κλιθεί η προστακτική ενεστώτα και αορίστου β΄ ίδιας φωνηής
6. ἐποιήσατο : να κλιθεί ο ενικός αριθμός του παρατατικού
7. ἀπέδειξαν :Χ.Α.
8. ἀναγράψαντες : Χ.Α.
9. παρακατέθεντο : Ε.Α.
10. ἐπέστησαν : απαρέμφατα και μετοχές ενεστώτα και αορίστου β΄της ίδιας φωνής
11. νόμοις, πόλεως, ἄνδρες, Σόλων, Δράκων, παίδων, ῥητόρων, φύλακας : να γραφούν οι πλάγιες
πτώσεις και των δύο αριθμών
12. καλῶς , πρῶτον, παλαιὸς : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στους άλλους βαθμούς
13. ὅπως καλῶς ἔχοντας καὶ συμφέροντας νόμους τῇ πολιτείᾳ θησόμεθα : να μεταφερθεί η
πρόταση στον ευθύ λόγο
14. ὅταν μὲν νομοθετῶμεν : να μετατραπεί η πρόταση σε μετοχή
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [4]
’Ανδοκίδου, Περὶ τῆς ἑαυτοῦ καθόδου, 13-15

Εὐθὺς δὲ παραστάς μοι Πείσανδρος «ἄνδρες» ἔφη «βουλευταί, ἐγὼ τὸν ἄνδρα τοῦτον

ἐνδεικνύω ὑμῖν σῖτόν τε εἰς τοὺς πολεμίους εἰσαγαγόντα». Καὶ τὸ πρᾶγμα ἤδη πᾶν

διηγεῖτο ὡς ἐπέπρακτο. ’Εν δὲ τῷ τότε τὰ ἐναντία φρονοῦντες δῆλοι ἦσαν ἤδη οἱ ἐπὶ

στρατιᾶς ὄντες τοῖς τετρακοσίοις. Κἀγώ θόρυβος γὰρ δὴ τοιοῦτος ἐγίγνετο τῶν

βουλευτῶν καὶ ἐπειδὴ ἐγίγνωσκον ἀπολούμενος, εὐθὺς προσπηδῶ πρὸς τὴν ἑστίαν καὶ

λαμβάνομαι τῶν ἱερῶν. Ὅπερ μοι καὶ πλείστου ἄξιον ἐγένετο ἐν τῷ τότε· εἰς γὰρ τοὺς

θεοὺς ἔχοντα ὀνείδη οὗτοί με μᾶλλον τῶν ἀνθρώπων ἐοίκασι κατελεῆσαι, βουληθέντων

τε αὐτῶν ἀποκτεῖναί με οὗτοι ἦσαν οἱ διασώσαντες.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
παρίσταμαί τινι : στέκομαι δίπλα σε κάποιον ἐνδεικνύω τινά+κτγ μτχ : καταγγέλλω κάποιον
ότι… οἱ ἐπὶ στρατιᾶς : οι επικεφαλής του στρατού πλείστου ἄξιον ἐγένετο: με βοήθησε
περισσότερο από καθετί εἰς τοὺς θεοὺς ἔχω ὀνείδη: προσβάλλω τους θεούς ἔοικα +απαρ :
μοιάζω, φαίνομαι ότι (κατ-)ελεῶ : λυπάμαι

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. εἰσαγαγόντα : β΄ενικό όλων των εγκλίσεων του ιδίου χρόνου στην ίδια φωνή
2. ἔφη : γ΄ ενικό προατσκτικής του ενεστώτα
3. παραστάς: β΄ ενικό πρόσωπο ενεστώτα και αορίστου β΄ σε όλες τις εγκλίσεις.
4. ἀπολούμενος: ΧΑ
5. ἐπέπρακτο : γ΄ πληθυντικό όλων των εγκλίσεων του Παρακειμένου της ίδιας φωνής
6. ἐγίγνωσκον, ἐπέπρακτο: το ίδιο πρόσωπο σε όλους τους χρόνους της οριστικής.
7. λαμβάνομαι : απαρέμφατα όλων των χρόνων στη μέση και παθητική φωνή
8. Να βρεθούν οι αναφορικές και δεικτικές αντωνυμίες του κειμένου και να γραφούν τα τρία
γένη τους στον αριθμό και την πτώση που βρίσκονται.
9. πλείστου, μᾶλλον: ΑΤΑΒ
10. «ἄνδρες βουλευταί, ἐγώ τόν ἄνδρα τοῦτον ἐνδεικνύω ὑμῖν σῖτόν τε εἰς τοὺς πολεμίους
εἰσαγαγόντα καὶ κωπέας»: Να μετατραπεί ο ευθύς λόγος σε πλάγιο με εξάρτηση το ρήμα Ὁ
ῥήτωρ εἶπεν.
11. ἐπειδὴ ἐγίγνωσκον ἀπολούμενος : να μετατραπεί η δευτερεύουσα πρόταση σε μετοχή.

Whereupon Peisander at once came up, took his stand beside me, and cried: “Gentlemen, I hereby
denounce this man as having supplied corn and oar-spars to the enemy.” Then he went on to tell the
whole story. By this time, of course, it was clear that there had been a complete estrangement between
the men on service and the Four Hundred. [15] I saw the uproar into which the meeting was breaking,
and knew that I was lost; so I sprang at once to the hearth and laid hold of the sacred emblems. That
act, and that alone, was my salvation at the time; for although I stood disgraced in the eyes of the gods,
they, it seems, had more pity on me than did men; when men were desirous of putting to death, it was
the gods who saved my life.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [5]
Δημοσθένους, Υπέρ των Μεγαλοπολιτών, 4-5

οὐκοῦν οὐδ' ἂν εἷς ἀντείποι ὡς οὐ συμφέρει τῇ πόλει καὶ Λακεδαιμονίους ἀσθενεῖς εἶναι

καὶ Θηβαίους τουτουσί. ἔστι τοίνυν ἔν τινι τοιούτῳ καιρῷ τὰ πράγματα νῦν, εἴ τι δεῖ τοῖς

εἰρημένοις πολλάκις παρ' ὑμῖν λόγοις τεκμήρασθαι, ὥστε Θηβαίους μὲν Ὀρχομενοῦ καὶ

Θεσπιῶν καὶ Πλαταιῶν οἰκισθεισῶν ἀσθενεῖς γενέσθαι, Λακεδαιμονίους δ', εἰ ποιήσονται

τὴν Ἀρκαδίαν ὑφ' ἑαυτοῖς καὶ Μεγάλην πόλιν ἀναιρήσουσι, πάλιν ἰσχυροὺς γενήσεσθαι.

σκεπτέον τοίνυν μὴ πρότερον τούσδε γενέσθαι φοβεροὺς καὶ μεγάλους ἐάσωμεν ἢ 'κεῖνοι

μικροὶ γεγενήσονται, καὶ λάθωσιν ἡμᾶς πλείονι μείζους οἱ Λακεδαιμόνιοι γενόμενοι ἢ

ὅσῳ τοὺς Θηβαίους ἐλάττους συμφέρει γενέσθαι.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ἀντιλέγω ή ἀνταγορεύω = διαφωνώ, έχω /διατυπώνω αντίρρηση, αρνούμαι τεκμαίρομαι =
συμπεραίνω, κρίνω, αποδεικνύω οἰκίζω = ιδρύω αποικία, κατοικίζω, εγκαθιστώ κατοίκους
ἀναιρέω, ῶ (πόλιν)=καταλαμβάνω, καταστρέφω σκεπτέον (από το σκοπέω, ῶ ἠ σκοπέομαι,
οῦμαι) = αυτό που πρέπει να εξετασθεί, να ληφθεί υπόψη ἐάω, ῶ =αφήνω, επιτρέπω
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. εἷς, τῇ πόλει, τουτουσί, τοιούτῳ, ὑμῖν, ἑαυτοῖς, ἐλάττους, μεγάλους : να κλιθούν
2. ἀσθενεῖς, ἰσχυροὺς, ἐλάττους, φοβεροὺς, μεγάλους, μικροὶ, πλείονι, πρότερον :ΑΤΑΒ
3. ἀντείποι, συμφέρει, τοῖς εἰρημένοις, ποιήσονται, ἀναιρήσουσι, γενήσεσθαι, ἐάσωμεν , λάθωσιν,
γενέσθαι :Χ.Α.
4. ἀντείποι : β΄ενικό προστακτικής όλων των χρόνων στην ίδια φωνή
5. συμφέρει : Ε.Α. στο ίδιο πρόσωπο του αορίστου β΄
6. ποιήσονται : β΄πληθ. προστακτικής όλων των χρόνων της Μέσης φωνής
7. ἀναιρήσουσι : απαρέμφατα και μετοχές της μέσης και παθητικής φωνής
8. λάθωσιν : Ε.Α.
9. οὐκοῦν οὐδ' ἂν εἷς ἀντείποι ὡς οὐ συμφέρει τῇ πόλει καὶ Λακεδαιμονίους ἀσθενεῖς εἶναι καὶ
Θηβαίους τουτουσί. : από τον πλάγιο στον ευθύ λόγο
10. Λακεδαιμονίους δ', εἰ ποιήσονται τὴν Ἀρκαδίαν ὑφ' ἑαυτοῖς καὶ Μεγάλην πόλιν ἀναιρήσουσι,
πάλιν ἰσχυροὺς γενήσεσθαι. : αναγνώριση υποθετικού λόγου και μετατροπή του σε αντίθετο
του πραγματικού
11. εἰ ποιήσονται τὴν Ἀρκαδίαν ὑφ' ἑαυτοῖς καὶ Μεγάλην πόλιν ἀναιρήσουσι :μετατροπή
προτάσεως σε μετοχή
Now no one would deny that our city is benefited by the weakness of the Lacedaemonians and of the Thebans yonder. 1 The position of affairs,
then, if one may judge from statements repeatedly made in your Assembly, is such that the Thebans will be weakened by the refounding of
Orchomenus, Thespiae and Plataea, but the Lacedaemonians will regain their power, if they get Arcadia into their hands and destroy
Megalopolis. 5] Our duty, then, is to take care lest the Lacedaemonians grow strong and formidable before the Thebans are weaker, and lest
their increase of power should, unperceived by us, out-balance the diminution of the power of Thebes, which our interests demand. For this
at least we should never admit, that we would sooner have the Lacedaemonians for our rivals than the Thebans, nor is that our serious aim,
but rather to put it out of the power of either to do us harm, for in that way we shall enjoy the most complete security.

Κανείς λοιπόν δεν θα μπορούσε να αρνηθεί ότι δεν συμφέρει την πόλη μας να είναι αδύναμοι και οι Λακεδαιμόνιοι και αυτοί εδώ οι
Θηβαίοι. Είναι λοιπόν τα πράγματα σε τέτοια κατάσταση τώρα, αν πρέπει κανείς να κρίνει (να βγάλει συμπέρασμα) από όσα έχουν
πολλές φορές ειπωθεί ενώπιόν σας, ώστε οι Θηβαίοι εξασθένισαν, μια και (επειδή) ο Ορχομενός και οι Θεσπιές και οι Πλαταιές
κατοικήθηκαν, ενώ οι Λακεδαιμόνιοι, αν υποτάξουν την Αρκαδία και καταστρέψουν τη Μεγαλόπολη, θα γίνουν πάλι ισχυροί. Πρέπει,
λοιπόν, να εξετάσουμε (προσέξουμε) μήπως επιτρέψουμε σε αυτούς εδώ να γίνουν φοβεροί και μεγάλοι (ισχυροί) πριν εκείνοι θα
έχουν γίνει μικροί (αδύναμοι), και οι Λακεδαιμόνιοι χωρίς να το αντιληφθούμε ισχυροποιηθούν περισσότερο από όσο μας συμφέρει να
αποδυναμωθούν οι Θηβαίοι.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [6]

Δημοσθένης, Περὶ Ἁλοννήσου,2-3

[2] Φίλιππος γὰρ ἄρχεται μὲν περὶ Ἁλοννήσου λέγων ὡς ὑμῖν δίδωσιν ἑαυτοῦ οὖσαν, ὑμᾶς

δὲ οὔ φησι δικαίως αὐτὸν ἀπαιτεῖν: οὐ γὰρ ὑμετέραν οὖσαν οὔτε λαβεῖν οὔτε νῦν ἔχειν.

ἔλεγε δὲ καὶ πρὸς ἡμᾶς τοιούτους λόγους, ὅτε πρὸς αὐτὸν ἐπρεσβεύσαμεν, ὡς λῃστὰς

ἀφελόμενος ταύτην τὴν νῆσον κτήσαιτο, καὶ προσήκειν αὐτὴν ἑαυτοῦ εἶναι. [3] τοῦτον δὲ

τὸν λόγον, ὡς οὐκ ἔστι δίκαιος, οὐ χαλεπόν ἐστιν αὐτοῦ ἀφελέσθαι. ἅπαντες γὰρ οἱ

λῃσταὶ τοὺς ἀλλοτρίους τόπους καταλαμβάνοντες καὶ τούτους ἐχυροὺς ποιούμενοι,

ἐντεῦθεν τοὺς ἄλλους κακῶς ποιοῦσιν. ὁ δὴ τοὺς λῃστὰς τιμωρησάμενος καὶ κρατήσας

οὐκ ἂν δήπου εἰκότα λέγοι, εἰ φαίη, ἃ ἐκεῖνοι ἀδίκως καὶ ἀλλότρια εἶχον, ταῦθ' ἑαυτοῦ

γίγνεσθαι.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
Πρεσβεύω=αποστέλλω πρεσβευτές ἐχυρός=οχυρός, οχυρωμένος κρατώ= νικώ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. ἄρχεται, δίδωσιν, φησι, λαβεῖν, ἀφελέσθαι, ποιοῦσιν, εἶχον : ΧΑ
2. δικαίως, δίκαιος, χαλεπόν, ἐχυροὺς, κακῶς, ἀδίκως : ΑΤΑΒ
3. Τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου να μεταφερθούν στον αντίστοιχο τύπο του άλλου
αριθμού.
4. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις του κειμένου.
5. Να βρεθεί και να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος του κειμένου. Να μετατραπεί σε αόριστη
επανάληψη στο παρόν και μέλλον.
6. Φίλιππος γὰρ ἄρχεται μὲν περὶ Ἁλοννήσου λέγων ὡς ὑμῖν δίδωσιν ἑαυτοῦ οὖσαν, ὑμᾶς δὲ
οὔ φησι δικαίως αὐτὸν ἀπαιτεῖν : να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση Ὁ ῥήτωρ
ἔλεγεν+ειδικό απαρέμφατο

[2] Philip begins by saying that he offers you Halonnesus as his own property, but that you have no right to
demand it of him, because it was not yours when he took it, and is not yours now that he holds it. Moreover,
when we ambassadors visited him, he used similar language, to the effect that he had captured the island from
pirates and that therefore it belonged absolutely to him. [3] It is not difficult to refute this claim on the ground of
its unfairness. For all pirates seize places belonging to others and turn them into strongholds from which to harry
their neighbors. But a man who should defeat and punish pirates would surely be unreasonable, if he said that
the stolen property wrongfully held by them passed thereby into his own possession.
Ο Φίλιππος λοιπόν αρχίζει το λόγο του σχετικά με την Αλόννησο, λέγοντας ότι δήθεν σας την παραχωρεί
αν και του ανήκει, αλλά δεν δέχεται ότι έχετε το δικαίωμα να την απαιτείτε από εκείνον: γιατί δεν είναι δική
σας, ούτε την πήρατε, ούτε την έχετε τώρα. Και έλεγε και προς εμάς τέτοια επιχειρήματα, όταν του
στείλαμε πρεσβευτές, ότι τάχα απέκτησε αυτό το νησί αφού το πήρε από ληστές και ότι πρέπει να είναι δικό
του. Αυτό το επιχείρημα, επειδή δεν είναι ορθό(δίκαιο), δεν είναι δύσκολο να το αντικρούσει κανείς. Γιατί
όλοι οι ληστές καταλαμβάνοντας τους ξένους τόπους και οχυρώνοντάς τους, από εκεί βλάπτουν τους
άλλους. Αυτός λοιπόν που τιμωρεί τους ληστές και τους νικά δεν θα μπορούσε βέβαια να μιλά λογικά, εάν
ισχυριζόταν ότι όσα ξένα εκείνοι αδίκως κατείχαν, αυτά γίνονται ιδιοκτησία του.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [7]
ΛΥΣΙΟΥ, ΚΑΤΑ ΑΓΟΡΑΤΟΥ, 92-93

[92] προσήκει δ' ὑμῖν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἅπασι τιμωρεῖν ὑπὲρ ἐκείνων τῶν ἀνδρῶν

ὁμοίως ὥσπερ ἡμῶν ἑνὶ ἑκάστῳ. ἀποθνῄσκοντες γὰρ [ὑμῖν] ἐπέσκηψαν καὶ ἡμῖν καὶ τοῖς

ἄλλοις ἅπασι τιμωρεῖν ὑπὲρ σφῶν αὐτῶν Ἀγόρατον τουτονὶ ὡς φονέα ὄντα, καὶ κακῶς

ποιεῖν καθ' ὅσον ἂν ἔμβραχυ ἕκαστος δύνηται. εἰ τοίνυν τι ἐκεῖνοι ἀγαθὸν τὴν πόλιν ἢ τὸ

πλῆθος τὸ ὑμέτερον φανεροί εἰσι πεποιηκότες, ὃ καὶ αὐτοὶ ὑμεῖς ὁμολογεῖτε, ἀνάγκη ὑμᾶς

ἐστι πάντας ἐκείνοις φίλους καὶ ἐπιτηδείους εἶναι, ὥστε οὐδὲν μᾶλλον ἡμῖν ἢ καὶ ὑμῶν ἑνὶ

ἑκάστῳ ἐπέσκηψαν.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
προσήκει(απρ.)+τελ.απαρ = αρμόζει, ταιριάζει τιμωρῶ τινι=βοηθώ κάποιον τιμωρῶ
τινα=τιμωρώ, εκδικούμαι κάποιον ἐπισκήπτω τινι+ τελ.απαρ.= παραγγέλλω σε κάποιον να
κακῶς ποιῶ τινα =βλάπτω κάποιον ἔμβραχυ = γενικά φανερός εἰμί +κτγ. μτχ.=κάνω κάτι
φανερά, φαίνομαι να κάνω κάτι ὁμολογῶ τινι+ειδ.απαρ. =συμφωνώ με κάποιον ότι…
ἐπιτήδειος=φίλος, οικείος, δικός
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. ἄνδρες, ἡμῖν, φονέα, πλῆθος: να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις του άλλου αριθμού
2. ἀγαθὸν, φανεροί, φίλους: ΑΤΑΒ
3. ἀποθνῄσκοντες, ὄντα, πεποιηκότες: Χ.Α.
4. τιμωρεῖν, πεποιηκότες: β΄ενικό προστακτικής ενεστώτα και αορίστου ίδιας φωνής
5. ἐπέσκηψαν καὶ ἡμῖν καὶ τοῖς φίλοι ἅπασι τιμωρεῖν ὑπὲρ σφῶν αὐτῶν Ἀγόρατον τουτονὶ
ὡς φονέα ὄντα, καὶ κακῶς ποιεῖν καθ' ὅσον ἂν ἔμβραχυ ἕκαστος δύνηται.: να μετατραπεί
ο πλάγιος λόγος σε ευθύ

[92] It is the duty of you all, gentlemen, as it is of each one of us, to avenge those men. For it was their dying
injunction both to us and to all their friends, that we should avenge them on this man Agoratus as their
murderer, and do him, in a word, all the injury of which each of us is capable. Now, if they have manifestly
done some good service to the city or your democracy, as you yourselves acknowledge, it must follow that you
all are friends and intimates of theirs, so that they enjoined this on each of you no less than on us. Hence it
would be impious as well as illegal for you to absolve this man Agoratus. [93] And now it is for you, men of
Athens, today,--since at that moment when they were to die you were unable to come to their aid because of the
embarrassments of your situation,--today, when you are able, to punish their murderer. And take heed, men of
Athens, lest you commit the most abominable act of all. For if you acquit this man Agoratus, your action does not
stop there, but by that same vote you condemn to death those men whom you acknowledge as your supporters.
[94] By releasing the author of their death you simply decide that they have been justly put to death by him. And
thus the most awful of all fates would be theirs, if those whom they charged to avenge them as their friends
should support with their votes the motion of the Thirty against those men. [95] In the name of the Olympian
gods, gentlemen of the jury, let neither art nor craft induce you to condemn those men to death who precisely for
their many good services to you were put to death by the Thirty and by Agoratus here. Remember all the horrors,
both those that smote the State as a whole and those that each of us felt in private, when those men lost their
lives, and punish the author of them all. It has been made plain to you, alike from the decrees, the depositions
and all the rest, that Agoratus is the author of their death.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [8]
ΛΥΣΙΟΥ, ΚΑΤΑ ΑΓΟΡΑΤΟΥ, 93

[93] οὔκουν οὔτε ὅσιον οὔτε νόμιμον ὑμῖν ἐστιν ἀνεῖναι Ἀγόρατον τουτονί. ὑμεῖς τοίνυν, ὦ

ἄνδρες Ἀθηναῖοι, νυνὶ δή, ἐπεὶ ἐν τῷ τότε χρόνῳ, ἐν ᾧ ἐκεῖνοι ἀπέθνῃσκον, οὐχ οἷοί τε

ἦστε ἐπαρκέσαι διὰ τὰ πράγματα τὰ περιεστηκότα, νυνί, ἐν ᾧ δύνασθε, τιμωρήσατε τὸν

ἐκείνων φονέα. ἐνθυμεῖσθε δ', ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅπως μὴ πάντων ἔργον σχετλιώτατον

ἐργάσησθε. εἰ γὰρ ἀποψηφιεῖσθε Ἀγοράτου τουτουί, οὐ μόνον τοῦτο διαπράττεσθε, ἀλλὰ

καὶ ἐκείνων τῶν ἀνδρῶν, οὓς ὁμολογεῖτε ὑμῖν εὔνους εἶναι, τῇ αὐτῇ ψήφῳ ταύτῃ θάνατον

καταψηφίζεσθε.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
οὔκουν=λοιπόν δεν, οὺκοῦν =λοιπόν ἀνίημι τινα = αθωώνω κάποιον οἷός τ’ εἰμί
+τελ.απαρ.=μπορώ να οἷόν τ’ ἐστι(απρ.)=είναι δυνατόν ἐπαρκέω, ῶ τινι= βοηθώ κάποιον τὰ
περιεστηκότα πράγματα=η κατάσταση που επικρατεί ἐνθυμέομαι,οῦμαι +ειδ.προτ.=θυμάμαι
ότι, έχω υπόψη μου ότι ἐνθυμέομαι,οῦμαι +πλ.ερωτ.=προσέχω πώς… σχέτλιος=φρικτός,
μισητός ἐργάζομαί τι= διαπράττω, κάνω κάτι ἀποψηφίζομαί τινος = αθωώνω κάποιον
διαπράττομαί τι= πράττω κάτι καταψηφίζομαί τινος θάνατον= καταδικάζω κάποιον σε
θάνατο
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. εὔνους, περιεστηκότα : να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις του άλλου αριθμού
2. ὅσιον, νόμιμον, σχετλιώτατον, εὔνους : ΑΤΑΒ
3. ἀνεῖναι, περιεστηκότα, ἀποψηφιεῖσθε, διαπράττεσθε : Χ.Α.
4. ἀνεῖναι, ἐνθυμεῖσθε : β΄ενικό προστακτικής ενεστώτα και αορίστου ίδιας φωνής
5. τιμωρήσατε τὸν ἐκείνων φονέα. : να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση Ὁ ῥήτωρ
κελεύει τους δικαστάς
6. Να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος του κειμένου και να μετατραπεί σε απλή σκέψη.
7. Η υποθετική πρόταση να μετατραπεί σε υποθετική μετοχή.

Hence it would be impious as well as illegal for you to absolve this man Agoratus. And now it is for
you, men of Athens, today,--since at that moment when they were to die you were unable to come to
their aid because of the embarrassments of your situation,--today, when you are able, to punish their
murderer. And take heed, men of Athens, lest you commit the most abominable act of all. For if you
acquit this man Agoratus, your action does not stop there, but by that same vote you condemn to death
those men whom you acknowledge as your supporters.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [9]
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, 4, 4-5

καὶ ἀνακωχὴν ποιησάμενοι πέμπουσιν ἐς τὰς Ἀθήνας οἱ Μυτιληναῖοι τῶν τε

διαβαλλόντων ἕνα, ᾧ μετέμελεν ἤδη, καὶ ἄλλους, εἴ πως πείσειαν τὰς ναῦς ἀπελθεῖν ὡς

σφῶν οὐδὲν νεωτεριούντων. Ἐν τούτῳ δὲ ἀποστέλλουσι καὶ ἐς τὴν Λακεδαίμονα πρέσβεις

τριήρει, λαθόντες τὸ τῶν Ἀθηναίων ναυτικόν, οἳ ὥρμουν ἐν τῇ Μαλέᾳ πρὸς βορέαν τῆς

πόλεως· …καὶ οἱ μὲν ἐς τὴν Λακεδαίμονα ταλαιπώρως διὰ τοῦ πελάγους κομισθέντες

αὐτοῖς ἔπρασσον ὅπως τις βοήθεια ἥξει· [5] οἱ δ᾿ ἐκ τῶν Ἀθηνῶν πρέσβεις ὡς οὐδὲν ἦλθον

πράξαντες, ἐς πόλεμον καθίσταντο οἱ Μυτιληναῖοι καὶ ἡ ἄλλη Λέσβος πλὴν Μηθύμνης·

οὗτοι δὲ τοῖς Ἀθηναίοις ἐβεβοηθήκεσαν, καὶ Ἴμβριοι καὶ Λήμνιοι καὶ τῶν ἄλλων ὀλίγοι

τινὲς ξυμμάχων.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
νεωτερίζω= κάνω εχθρικές, επαναστατικές ενέργειες, επαναστατώ ὁρμέω, ῶ =είμαι
αγκυροβολημένος πράσσω=(εδώ)κάνω ενέργειες, διαπραγματεύομαι
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. πείσειαν : ΕΑ
2. ἀπελθεῖν : β΄ενικό προστακτικής ενεστώτα και αορίστου β΄
3. ἀποστέλλουσι : ΧΑ
4. λαθόντες : ΧΑ
5. ἔπρασσον : απαρέμφατα όλων των χρόνων της ίδιας φωνής
6. καθίσταντο : ΕΑ
7. πόλεως, Λακεδαίμονα, Μηθύμνης, ᾧ, σφῶν, τούτῳ, τις : να κλιθούν
8. οἳ ὥρμουν ἐν τῇ Μαλέᾳ πρὸς βορέαν τῆς πόλεως· : να μετατραπεί η πρόταση σε μετοχή
9. καὶ οἱ μὲν ἐς τὴν Λακεδαίμονα ταλαιπώρως διὰ τοῦ πελάγους κομισθέντες αὐτοῖς
ἔπρασσον ὅπως τις βοήθεια ἥξει· : να μεταφερθεί τον πλάγιο λόγο με εξάρτηση
Θουκυδίδης ἐπυνθάνετο +ειδικό απαρέμφατο

Και αφού έκαναν ανακωχή, στέλνουν στην Αθήνα οι Μυτ. έναν από αυτούς που τους διέβαλλαν, ο οποίος ήδη είχε
μετανοήσει, και άλλους, μήπως πείσουν τους να αποσύρουν τα πλοία, αφού αυτοί δεν έκαναν καμιά επαναστατική
ενέργεια. Και στο μεταξύ στέλνουν και στη Σπάρτη πρεσβευτές με μια τριήρη, αφού ξεγέλασαν το ναυτικό των Αθ., οι
οποίοι είχαν αγκυροβολήσει στη Μαλέα, στα βόρεια της πόλης. …Κι αυτοί, αφού έφτασαν με δυσκολία από την ανοιχτή
θάλασσα στη Σπάρτη, έκαναν διαπραγματεύσεις με αυτούς, για να φτάσει κάποια βοήθεια.Και μόλις οι πρεσβευτές
ήρθαν άπρακτοι, άρχισαν τον πόλεμο οι Μυτιληναίοι και ολόκληρη η Λέσβος εκτός από τη Μήθυμνα. Αυτοί βοήθησαν
τους Αθ. και οι Ίμβριοι και οι Λήμνιοι και κάποιοι λίγοι από τους άλλους συμμάχους

[4] and an armistice having been concluded, the Mitylenians sent to Athens one of the informers, already repentant of his
conduct, and others with him, to try to persuade the Athenians of the innocence of their intentions and to get the fleet recalled.
[5] In the meantime, having no great hope of a favorable answer from Athens, they also sent off a trireme with envoys to
Lacedaemon, unobserved by the Athenian fleet which was anchored at Malea to the north of the town.

[6] While these envoys, reaching Lacedaemon after a difficult journey across the open sea, were negotiating for succors being
sent them,

V. the ambassadors from Athens returned without having effected anything; and hostilities were at once begun by the
Mitylenians and the rest of Lesbos, with the exception of the Methymnians, who came to the aid of the Athenians with the
Imbrians and Lemnians and some few of the other allies.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [10]
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, 4, 4

[4] καὶ οἱ Ἀθηναῖοι οὐ πολλῷ ὕστερον καταπλεύσαντες ὡς ἑώρων, ἀπήγγειλαν μὲν οἱ

στρατηγοὶ τὰ ἐπεσταλμένα, οὐκ ἐσακουόντων δὲ τῶν Μυτιληναίων ἐς πόλεμον

καθίσταντο. ἀπαράσκευοι δὲ οἱ Μυτιληναῖοι καὶ ἐξαίφνης ἀναγκασθέντες πολεμεῖν

ἔκπλουν μέν τινα ἐποιήσαντο τῶν νεῶν ὡς ἐπὶ ναυμαχίαν ὀλίγον πρὸ τοῦ λιμένος, ἔπειτα

καταδιωχθέντες ὑπὸ τῶν Ἀττικῶν νεῶν λόγους ἤδη προσέφερον τοῖς στρατηγοῖς,

βουλόμενοι τὰς ναῦς τὸ παραυτίκα, εἰ δύναιντο, ὁμολογίᾳ τινὶ ἐπιεικεῖ ἀποπέμψασθαι.

καὶ οἱ στρατηγοὶ τῶν Ἀθηναίων ἀπεδέξαντο καὶ αὐτοὶ φοβούμενοι μὴ οὐχ ἱκανοὶ ὦσι

Λέσβῳ πάσῃ πολεμεῖν.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
τὰ ἐπεσταλμένα =οι διαταγές, ἐς πόλεμον καθίσταμαι=αρχίζω τον πόλεμο, τις εχθροπραξίες
ἐπιεικής ὁμολογία=συμφωνία με ήπιους όρους, με συμφέροντες όρους τὸ παραυτίκα=προς το
παρόν λόγους προσφέρω=κάνω προτάσεις για διαπραγματεύσεις
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. ὕστερον, ὀλίγον, ἐπιεικεῖ, ἱκανοὶ :ΑΤΑΒ
2. καταπλεύσαντες : ΧΑ
3. ἐσακουόντων : β΄ ενικό ευκτικής μέλλοντα
4. ἐποιήσαντο : β΄ ενικό υποτακτικής και προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή
5. προσέφερον : ΧΑ
6. δύναιντο : ΕΑ
7. ἀποπέμψασθαι :ΧΑ
8. ὦσι : γ΄ ενικό μέλλοντα οριστικής
9. νεῶν, λιμένος, ἐπιεικεῖ : να κλιθούν
10. οὐκ ἐσακουόντων : να αναδιατυπωθεί η πρόταση, αφού μετατραπεί η μετοχή σε
δευτερεύουσα πρόταση
11. ἀπαράσκευοι δὲ οἱ Μυτιληναῖοι καὶ ἐξαίφνης ἀναγκασθέντες πολεμεῖν ἔκπλουν μέν τινα
ἐποιήσαντο τῶν νεῶν : να μεταφερθεί τον πλάγιο λόγο με εξάρτηση Θουκυδίδης
ἐπυνθάνετο + κατηγορηματική μετοχή

Και οι Αθ. , αφού κατέπλευσαν λίγο αργότερα, όταν είδαν (την κατάσταση), οι στρατηγοί ανακοίνωσαν τις διαταγές
τους, επειδή όμως οι Μυτ. δεν υπάκουαν, άρχισαν τον πόλεμο. Και οι Μυτ. επειδή ήταν απροετοίμαστοι και
αναγκάσθηκαν αιφνιδιαστικά να πολεμούν, επιχείρησαν μια έξοδο των πλοίων τους σαν για ναυμαχία λίγο έξω από το
λιμάνι. Έπειτα, επειδή καταδιώχθηκαν από τα Αθ. πλοία έκαναν προτάσεις για διαπραγματεύσεις στους στρατηγούς,
γιατί ήθελαν προς το παρόν, εάν μπορούσαν, να κρατήσουν μακριά τα πλοία (των Αθ.) με κάποια συμφέρουσα
συμφωνία. Και οι στρατηγοί των Αθ. δέχτηκαν, επειδή και οι ίδιοι φοβούνταν μήπως δεν είναι ικανοί να πολεμήσουν
εναντίον όλης της Λέσβου.

IV. When the Athenians sailed in not long after and saw how things stood, the generals delivered their orders, and upon the
Mitylenians refusing to obey, commenced hostilities. [2] The Mitylenians, thus compelled to go to war without notice and
unprepared, at first sailed out with their fleet and made some show of fighting, a little in front of the harbor; but being driven
back by the Athenian ships, immediately offered to treat with the commanders, wishing, if possible, to get the ships away for
the present upon any tolerable terms. [3] The Athenian commanders accepted their offers, being themselves fearful that they
might not be able to cope with the whole of Lesbos;
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [11]
Πλάτωνος, Φαίδων, 57-58

Ἐχεκράτης : αὐτός, ὦ Φαίδων, παρεγένου Σωκράτει ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ᾗ τὸ φάρμακον

ἔπιεν ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ, ἢ ἄλλου του ἤκουσας;

Φαίδων : αὐτός, ὦ Ἐχέκρατες.

Ἐχεκράτης : τί οὖν δή ἐστιν ἅττα εἶπεν ὁ ἀνὴρ πρὸ τοῦ θανάτου; καὶ πῶς ἐτελεύτα; ἡδέως

γὰρ ἂν ἐγὼ ἀκούσαιμι. καὶ γὰρ οὔτε [τῶν πολιτῶν] Φλειασίων οὐδεὶς πάνυ τι ἐπιχωριάζει

τὰ νῦν Ἀθήναζε, οὔτε τις ξένος ἀφῖκται χρόνου συχνοῦ ἐκεῖθεν ὅστις ἂν ἡμῖν σαφές τι

ἀγγεῖλαι οἷός τ᾽ ἦν περὶ τούτων, πλήν γε δὴ ὅτι φάρμακον πιὼν ἀποθάνοι· τῶν δὲ ἄλλων

οὐδὲν εἶχεν φράζειν.

Φαίδων : οὐδὲ τὰ περὶ τῆς δίκης ἄρα ἐπύθεσθε ὃν τρόπον ἐγένετο;

Ἐχεκράτης : ναί, ταῦτα μὲν ἡμῖν ἤγγειλέ τις, καὶ ἐθαυμάζομέν γε ὅτι πάλαι γενομένης

αὐτῆς πολλῷ ὕστερον φαίνεται ἀποθανών. τί οὖν ἦν τοῦτο, ὦ Φαίδων;

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
παραγίγνομαί τινι=είμαι κοντά σε κάποιον τὸ φάρμακον =το δηλητήριο τελευτάω, ῶ=πεθαίνω
ἐπιχωριάζω=βρίσκομαι, πηγαίνω σε ένα μέρος τὰ νῦν =τώρα, στις μέρες μας χρόνου συχνοῦ
=για πολύ καιρό οἷός τ᾽ εἰμί = μπορώ φράζω=λέγω
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. παρεγένου, ἤκουσας, εἶπεν, ἀφῖκται, ἀγγεῖλαι, ἀποθάνοι, ἐπύθεσθε, φαίνεται : ΧΑ, ΕΑ,
απαρέμφατα και μετοχές όλων των χρόνων στην ίδια φωνή
2. Οι αντωνυμίες του κειμένου να αναγνωρισθούν και να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις του άλλου
αριθμού.
3. ἡδέως, συχνοῦ, σαφές, πάλαι, πολλῷ, ὕστερον : ΑΤΑΒ
4. αὐτός, ὦ Φαίδων, παρεγένου Σωκράτει ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ᾗ τὸ φάρμακον ἔπιεν ἐν τῷ
δεσμωτηρίῳ, ἢ ἄλλου του ἤκουσας; : να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση α)
Ἐχεκράτης Φαίδωνα ἐρωτᾶ β) Ἐχεκράτης Φαίδωνα ἤρετο
5. τί οὖν δή ἐστιν ἅττα εἶπεν ὁ ἀνὴρ πρὸ τοῦ θανάτου; : να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με
εξάρτηση Ἐχεκράτης Φαίδωνα ἤρετο
6. οὔτε [τῶν πολιτῶν] Φλειασίων οὐδεὶς πάνυ τι ἐπιχωριάζει τὰ νῦν Ἀθήναζε, οὔτε τις ξένος
ἀφῖκται χρόνου συχνοῦ ἐκεῖθεν : να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση α)
‘Εχεκράτης ἔλεγεν +ειδική πρόταση β) ‘Εχεκράτης λέγει +ειδικό απαρέμφατο γ) ‘Εχεκράτης
οἷδε +κατηγορηματική μετοχή
7. οὐδὲ τὰ περὶ τῆς δίκης ἄρα ἐπύθεσθε ὃν τρόπον ἐγένετο; : να μετατραπεί η πλάγια
ερωτηματική πρόταση σε ευθεία.
8. α) ἡδέως γὰρ ἂν ἐγὼ ἀκούσαιμι β) ταῦτα μὲν ἡμῖν ἤγγειλέ τις : να μετατραπεί η ενεργητική
σύνταξη σε παθητική.

[57a] EchecratesWere you with Socrates yourself, Phaedo, on the day when he drank the poison in prison, or did you hear about it from
someone else?PhaedoI was there myself, Echecrates.EchecratesThen what did he say before his death? and how did he die? I should like to
hear, for nowadays none of the Phliasians go to Athens at all, and no stranger has come from there for a long time, [57b]  who could tell us
anything definite about this matter, except that he drank poison and died, so we could learn no further details.PhaedoDid you not even hear
about the trial and how it was conducted?Echecrates
Yes, some one told us about that, and we wondered that although it took place a long time ago, he was put to death much later. Now why
was that, Phaedo?
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [12]
Πλάτωνος, Φαίδων, 58
Φαίδων : τύχη τις αὐτῷ, ὦ Ἐχέκρατες, συνέβη· ἔτυχεν γὰρ τῇ προτεραίᾳ τῆς δίκης ἡ

πρύμνα ἐστεμμένη τοῦ πλοίου ὃ εἰς Δῆλον Ἀθηναῖοι πέμπουσιν.

Ἐχεκράτης : τοῦτο δὲ δὴ τί ἐστιν;

Φαίδων : τοῦτ᾽ ἔστι τὸ πλοῖον, ὥς φασιν Ἀθηναῖοι, ἐν ᾧ Θησεύς ποτε εἰς Κρήτην τοὺς

“δὶς ἑπτὰ” ἐκείνους ᾤχετο ἄγων καὶ ἔσωσέ τε καὶ αὐτὸς ἐσώθη. τῷ οὖν Ἀπόλλωνι

ηὔξαντο, ὡς λέγεται, τότε, εἰ σωθεῖεν, ἑκάστου ἔτους θεωρίαν ἀπάξειν εἰς Δῆλον· ἣν δὴ

ἀεὶ καὶ νῦν ἔτι ἐξ ἐκείνου κατ᾽ ἐνιαυτὸν τῷ θεῷ πέμπουσιν. ἐπειδὰν οὖν ἄρξωνται τῆς

θεωρίας, νόμος ἐστὶν αὐτοῖς ἐν τῷ χρόνῳ τούτῳ καθαρεύειν τὴν πόλιν καὶ δημοσίᾳ

μηδένα ἀποκτεινύναι, πρὶν ἂν εἰς Δῆλόν τε ἀφίκηται τὸ πλοῖον καὶ πάλιν δεῦρο· τοῦτο δ᾽

ἐνίοτε ἐν πολλῷ χρόνῳ γίγνεται, ὅταν τύχωσιν ἄνεμοι ἀπολαβόντες αὐτούς. ἀρχὴ δ᾽ ἐστὶ

τῆς θεωρίας ἐπειδὰν ὁ ἱερεὺς τοῦ Ἀπόλλωνος στέψῃ τὴν πρύμναν τοῦ πλοίου· τοῦτο δ᾽

ἔτυχεν, ὥσπερ λέγω, τῇ προτεραίᾳ τῆς δίκης γεγονός. διὰ ταῦτα καὶ πολὺς χρόνος ἐγένετο

τῷ Σωκράτει ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ ὁ μεταξὺ τῆς δίκης τε καὶ τοῦ θανάτου.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
οἴχομαι=αναχωρώ, φεύγω, πηγαίνω ἀπάγω=οδηγώ (μακριά) ἐνιαυτὸς =έτος, χρόνος θεωρία =επίσημη αποστολή,
ταξίδι καθαρεύω=είμαι καθαρός ἀποκτείνυμι=ἀποκτείνω, σκοτώνω δεῦρο =προς τα εδώ, εδώ ἐνίοτε=κάποτε, μερικές
φορές ἀπολαμβάνω τι τινός=παίρνω κάτι από κάποιον, παίρνω κάποιον παράμερα, κρατώ μακριά, εμποδίζω
ΑΣΚΗΣΕΙΣ 13. γεγονός: ΧΑ
1. συνέβη : β΄ενικό όλων των χρόνων της 14. τύχη, τοῦ, πλοίου, τοῦτο, Θησεύς, ἄγων,
προστακτικής της ίδιας φωνής Ἀπόλλωνι, ἔτους, τὴν, πόλιν, μηδένα, ἄνεμοι, ὁ,
2. ἐστεμμένη : ΧΑ ἱερεὺς, τὴν, πρύμναν, γεγονός : να κλιθούν
3. πέμπουσιν : β΄ενικό του παρακειμένου της 15. ὃ εἰς Δῆλον Ἀθηναῖοι πέμπουσιν. : να μετατραπεί
οριστικής της μέσης φωνής η ενεργητική σύνταξη σε ενεργητική
4. φασιν : ΧΑ 16. τῷ οὖν Ἀπόλλωνι ηὔξαντο, ὡς λέγεται, τότε, εἰ
5. ἄγων : αντίστοιχος τύπος του αορίστου και όλων σωθεῖεν, ἑκάστου ἔτους θεωρίαν ἀπάξειν εἰς
των φωνών Δῆλον· : α) να μετατραπεί ο πλάγιος λόγος σε ευθύ
6. σωθεῖεν : ΕΑ β) να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος και να
7. ἄρξωνται : απαρέμφατα και των δυο φωνών (στη μετατραπεί σε αντίθετο του πραγματικού (στον
δοτική πληθυντικού του αρσενικού) ευθύ λόγο)
8. ἀποκτεινύναι : ΧΑ 17. ἐπειδὰν οὖν ἄρξωνται τῆς θεωρίας, νόμος ἐστὶν
9. ἀφίκηται : γ΄πληθυντικό του υπερσυντελίκου και αὐτοῖς ἐν τῷ χρόνῳ τούτῳ καθαρεύειν τὴν πόλιν
των δυο φωνών : να μετατραπεί η δευτερεύουσα πρόταση σε
10. γίγνεται : β΄ενικό όλων των χρόνων της μετοχή
προστακτικής 18. τοῦτο δ᾽ ἐνίοτε ἐν πολλῷ χρόνῳ γίγνεται, ὅταν
11. τύχωσιν : ΕΑ τύχωσιν ἄνεμοι ἀπολαβόντες αὐτούς : να
12. ἀπολαβόντες : ΧΑ μετατραπεί η δευτερεύουσα πρόταση σε μετοχή

[58a] PhaedoIt was a matter of chance, Echecrates. It happened that the stern of the ship which the Athenians send to Delos
was crowned on the day before the trial.EchecratesWhat ship is this?PhaedoThis is the ship, as the Athenians say, in which
Theseus once went to Crete with the fourteen [58b] youths and maidens, and saved them and himself. Now the Athenians
made a vow to Apollo, as the story goes, that if they were saved they would send a mission every year to Delos. And from
that time even to the present day they send it annually in honor of the god. Now it is their law that after the mission begins
the city must be pure and no one may be publicly executed until the ship has gone to Delos and back; and sometimes, when
contrary winds [58c] detain it, this takes a long time. The beginning of the mission is when the priest of Apollo crowns the
stern of the ship; and this took place, as I say, on the day before the trial. For that reason Socrates passed a long time in prison
between his trial and his death.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [13]
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ, ΚΥΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ, 3.5.7-10

ἐπεὶ δὲ ἐπὶ τὰς σκηνὰς ἦλθον, οἱ μὲν ἄλλοι περὶ τὰ ἐπιτήδεια ἦσαν, στρατηγοὶ δὲ καὶ

λοχαγοὶ συνῇσαν. καὶ ἐνταῦθα πολλὴ ἀπορία ἦν. ἔνθεν μὲν γὰρ ὄρη ἦν ὑπερύψηλα,

ἔνθεν δὲ ὁ ποταμὸς τοσοῦτος βάθος ὡς μηδὲ τὰ δόρατα ὑπερέχειν πειρωμένοις τοῦ

βάθους. ἀπορουμένοις δ᾽ αὐτοῖς προσελθών τις ἀνὴρ ῾Ρόδιος εἶπεν· Ἐγὼ θέλω, ὦ ἄνδρες,

διαβιβάσαι ὑμᾶς κατὰ τετρακισχιλίους ὁπλίτας, ἂν ἐμοὶ ὧν δέομαι ὑπηρετήσητε καὶ

τάλαντον μισθὸν πορίσητε. ἐρωτώμενος δὲ ὅτου δέοιτο, Ἀσκῶν, ἔφη, δισχιλίων δεήσομαι·

πολλὰ δ᾽ ὁρῶ πρόβατα καὶ αἶγας καὶ βοῦς καὶ ὄνους, ἃ ἀποδαρέντα καὶ φυσηθέντα

ῥᾳδίως ἂν παρέχοι τὴν διάβασιν. δεήσομαι δὲ καὶ τῶν δεσμῶν οἷς χρῆσθε περὶ τὰ

ὑποζύγια· τούτοις ζεύξας τοὺς ἀσκοὺς πρὸς ἀλλήλους, ὁρμίσας ἕκαστον ἀσκὸν λίθους

ἀρτήσας καὶ ἀφεὶς ὥσπερ ἀγκύρας εἰς τὸ ὕδωρ, διαγαγὼν καὶ ἀμφοτέρωθεν δήσας

ἐπιβαλῶ ὕλην καὶ γῆν ἐπιφορήσω·

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.1. ἦλθον : β΄ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου

1.2. εἶπεν : ΕΑ
1.3. διαβιβάσαι : απαρέμφατο μέλλοντα
1.4. ἐρωτώμενος : γ΄πληθυντικό ευκτικής αορίστου
1.5. δέοιτο : γ΄ενικό ενεστώτα και παρατατικού οριστικής
1.6. ὁρῶ : μετοχές μέλλοντα και αορίστου (στη δοτική ενικού του αρσενικού)
1.7. παρέχοι : αντίστοιχος τύπος του αορίστου β΄
1.8. χρῆσθε : ΕΑ
1.9. ἀφεὶς : ΧΑ
1.10. δήσας : αντίστοιχος τύπος του ενεστὠτα
1.11. ἐπιβαλῶ : ΧΑ
2. σκηνὰς, ὄρη , βάθος , δόρατα , ἀνὴρ , ἐμοὶ , ὧν , ὅτου , αἶγας , βοῦς , φυσηθέντα , διάβασιν,
δεσμῶν , ἀλλήλους, ἀφεὶς , ὕδωρ : πλάγιες πτώσεις του άλλου αριθμού
3. ἐπεὶ δὲ ἐπὶ τὰς σκηνὰς ἦλθον: η πρόταση σε μετοχή
4. Ἐγὼ θέλω, ὦ ἄνδρες, διαβιβάσαι ὑμᾶς κατὰ τετρακισχιλίους ὁπλίτας, ἂν ἐμοὶ ὧν δέομαι
ὑπηρετήσητε καὶ τάλαντον μισθὸν πορίσητε : στον πλάγιο λόγο από τη φράση ἀνὴρ ῾Ρόδιος
εἶπεν τοῖς ἀνδράσιν+απαρέμφατο
5. Ἐγὼ θέλω, ὦ ἄνδρες, διαβιβάσαι ὑμᾶς κατὰ τετρακισχιλίους ὁπλίτας, ἂν ἐμοὶ ὧν δέομαι
ὑπηρετήσητε καὶ τάλαντον μισθὸν πορίσητε :αναγνώριση υποθετικού λόγου και μετατροπή σε
αντίθετο του πραγματικού
6. ἃ ἀποδαρέντα καὶ φυσηθέντα ῥᾳδίως ἂν παρέχοι τὴν διάβασιν :ο λανθάνων υποθετικός λόγος
να αναπτυχθεί και να αναγνωρισθεί
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [14]
Αισχίνης, Κατά Τιμάρχου, 27-28

[27] ἃ συνιδὼν ὁ νομοθέτης διαρρήδην ἀπέδειξεν οὓς χρὴ δημηγορεῖν καὶ οὓς οὐ δεῖ λέγειν

ἐν τῷ δήμῳ. καὶ οὐκ ἀπελαύνει ἀπὸ τοῦ βήματος, εἴ τις μὴ προγόνων ἐστὶν

ἐστρατηγηκότων, οὐδέ γε εἰ τέχνην τινὰ ἐργάζεται ἐπικουρῶν τῇ ἀναγκαίᾳ τροφῇ, ἀλλὰ

τούτους καὶ μάλιστα ἀσπάζεται, καὶ διὰ τοῦτο πολλάκις ἐπερωτᾷ, τίς ἀγορεύειν βούλεται.

[28] τίνας δ᾽ οὐκ ᾤετο δεῖν λέγειν; τοὺς αἰσχρῶς βεβιωκότας· τούτους οὐκ ἐᾷ δημηγορεῖν.

καὶ ποῦ τοῦτο δηλοῖ; "δοκιμασία," φησί, "ῥητόρων· ἐάν τις λέγῃ ἐν τῷ δήμῳ τὸν πατέρα

τύπτων ἢ τὴν μητέρα, ἢ μὴ τρέφων, ἢ μὴ παρέχων οἴκησιν·" τοῦτον οὐκ ἐᾷ λέγειν. νὴ Δία

καλῶς γε, ὡς ἔγωγέ φημι. διὰ τί; ὅτι εἴ τις, οὓς ἐξ ἴσου δεῖ τιμᾶν τοῖς θεοῖς, εἰς τούτους ἐστὶ

φαῦλος, τί ποτε, φησίν, ὑπ᾽ αὐτοῦ πείσονται οἱ ἀλλότριοι καὶ ἡ πόλις ὅλη;
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
διαρρήδην=σαφώς, ρητά ἀποδείκνυμι =(εδώ) ορίζω ἀπελαύνω =διώχνω, απομακρύνω
ἐπικουρῶ=βοηθώ, συμπληρώνω τροφή=η τροφή, η διατροφή ἀσπάζομαι= καλωσορίζω (εδώ),
χαιρετίζω τύπτω=χτυπώ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ 2) τοῦ βήματος, τινὰ, τούτους, οὓς, ῥητόρων,
1) συνιδὼν : απαρέμφατο του ίδιου χρόνου μητέρα, Δία : να κλιθούν
ἀπέδειξεν : β΄ ενικό προστακτικής του 3) αἰσχρῶς, ἴσου : ΑΤΑΒ
ενεστώτα στην ίδια φωνή 4) ἃ συνιδὼν ὁ νομοθέτης διαρρήδην
ἀπελαύνει : γ πληθυντικό του μέλλοντα της ἀπέδειξεν οὓς χρὴ δημηγορεῖν καὶ οὓς οὐ
ευκτικής στην ίδια φωνή δεῖ λέγειν ἐν τῷ δήμῳ: να μετατραπούν οι
ἐργάζεται : γ΄ πληθυντικό του πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις σε ευθείες
υπερσυντελίκου 5) καὶ οὐκ ἀπελαύνει ἀπὸ τοῦ βήματος, εἴ τις
ἐπερωτᾷ : β΄ πληθυντικό οριστικής αορίστου μὴ προγόνων ἐστὶν ἐστρατηγηκότων : να
β΄ στην ίδια φωνή αναγνωρισθεί το είδος του υποθετικού λόγου
βεβιωκότας : ;γ΄ ενικό οριστικής αορίστου και να μετατραπεί σε απλή σκέψη
ἐᾷ : β΄ενικό παρατατικού στην ίδια φωνή 6) ἃ συνιδὼν ὁ νομοθέτης διαρρήδην
λέγῃ : αντίστοιχο τύπο του αορίστου β΄ στην ἀπέδειξεν οὓς χρὴ δημηγορεῖν καὶ οὓς οὐ
ίδια φωνή δεῖ λέγειν ἐν τῷ δήμῳ. : να μεταφερθεί στον
φημι : μετοχή του ίδιου χρόνου στην δοτική πλάγιο λόγο με εξάρτηση Ὁ ῥήτωρ
ενικού του αρσενικού γένους εἶπεν+ειδικό απαρέμφατο
πείσονται : β΄ πληθυντικό προστακτικής 7) τί ποτε ὑπ᾽ αὐτοῦ πείσονται οἱ ἀλλότριοι
Παρακειμένου στη μέση φωνή καὶ ἡ πόλις ὅλη ; : να μετατραπεί η σύνταξη
σε ενεργητική

Τα προέβλεπεν όλα αυτά ο νομοθέτης και δι' αυτό ρητώς ώρισε ποίοι ημπορούν να ομιλούν προς
τον λαόν και εις ποίους τούτο απαγορεύεται. Δεν αποκλείει από το βήμα εκείνους που δεν είχαν
προγόνους στρατηγούς ή που ασκούν επάγγελμα για να αντιμετωπίσουν τας ανάγκας της ζωής.
Απεναντίας μάλιστα, με εύνοιαν εξαιρετικήν ακούει την γνώμην των, και δι' αυτό ρωτά και
ξαναρωτά ποίος θέλει να ομιλήση. Αλλά ποίους ενόμισεν ότι έπρεπε ν' αποκλείση από το βήμα;
Τους αισχράς διαγωγής. Εις αυτούς απαγορεύει να ομιλούν εις δημοσίας συνελεύσεις. Και πόθεν
προκύπτει αυτό; Από την διάταξιν «περί δοκιμασίας ρητόρων». Αν θέλη κανείς να αγορεύση
ενώπιον του λαού, ενώ δέρνει τον πατέρα του ή την μητέρα του, ή δεν τους παρέχει τροφήν ή
στέγην, του απαγορεύει ο νόμος να ομιλήση. Και πολύ σωστά, μα την αλήθεια, καθώς εγώ
νομίζω. Διατί; Διότι εάν κανείς φέρεται ελεεινά προς εκείνους τους οποίους οφείλει να τιμά όσον
και τους θεούς, τι άρα γε, διερωτάται, έχουν να πάθουν από αυτόν οι ξένοι και η πόλις ολόκληρος;
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [15]
Πλάτωνος, Χαρμίδης, 153b

ἥκομεν τῇ προτεραίᾳ ἑσπέρας ἐκ Ποτειδαίας ἀπὸ τοῦ στρατοπέδου, οἷον δὲ διὰ χρόνου

ἀφιγμένος ἁσμένως ᾖα ἐπὶ τὰς συνήθεις διατριβάς. καὶ δὴ καὶ εἰς τὴν Ταυρέου

παλαίστραν τὴν καταντικρὺ τοῦ τῆς Βασίλης ἱεροῦ εἰσῆλθον, καὶ αὐτόθι κατέλαβον πάνυ

πολλούς, τοὺς μὲν καὶ ἀγνῶτας ἐμοί, τοὺς δὲ πλείστους γνωρίμους. καί με ὡς [153b] εἶδον

εἰσιόντα ἐξ ἀπροσδοκήτου, εὐθὺς πόρρωθεν ἠσπάζοντο ἄλλος ἄλλοθεν: Χαιρεφῶν δέ, ἅτε

καὶ μανικὸς ὤν, ἀναπηδήσας ἐκ μέσων ἔθει πρός με, καί μου λαβόμενος τῆς χειρός, ὦ

Σώκρατες, ἦ δ' ὅς, πῶς ἐσώθης ἐκ τῆς μάχης; Ὀλίγον δὲ πρὶν ἡμᾶς ἀπιέναι μάχη ἐγεγόνει

ἐν τῇ Ποτειδαίᾳ, ἣν ἄρτι ἦσαν οἱ τῇδε πεπυσμένοι.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ἑσπέρα=βράδυ διὰ χρόνου =μετά από καιρό διατριβή=ασχολία καταλαμβάνω= συναντώ
πάνυ =πολύ ἀγνώς, ἀγνῶτος=άγνωστος πόρρωθεν=από μακριά μανικὸς =τρελλός, παλαβός ἦ
δ' ὅς =είπε αυτὀς ἄρτι =μόλις, πριν από λίγο τῇδε =εδώ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.ἁσμένως, συνήθεις , πολλούς , μανικὸς , ἦσαν πεπυσμένοι: ίδιο πρόσωπο του
Ὀλίγον : αντίστοιχος τύπος στους άλλους ενεστώτα της προστακτικής
βαθμούς 4.ὦ Σώκρατες, πῶς ἐσώθης ἐκ τῆς μάχης; :
2.Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι : να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με
συνήθεις : δοτική πληθυντικού πολλούς : εξάρτηση τη φράση Χαιρεφῶν Σωκράτη
αιτιατική ενικού ἀγνῶτας : δοτική ενικού ἤρετο
ἐμοί : αιτιατική πληθυντικού Χαιρεφῶν : 5.καί με ὡς εἶδον εἰσιόντα ἐξ
κλητική ενικού χειρός : δοτική πληθυντικού ἀπροσδοκήτου, εὐθὺς πόρρωθεν
Σώκρατες : γενική ενικού ὅς : δοτική ἠσπάζοντο ἄλλος ἄλλοθεν : να μετατραπεί
πληθυντικού η δευτερεύουσα πρόταση του αποσπάσματος
3.Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι : σε μετοχή
ἀφιγμένος : β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής 6.Ὀλίγον δὲ πρὶν ἡμᾶς ἀπιέναι μάχη
στον ίδιο χρόνο ἐγεγόνει ἐν τῇ Ποτειδαίᾳ, ἣν ἄρτι ἦσαν οἱ
ᾖα : γ΄ πληθυντικό πρόσωπο στον ίδιο χρόνο τῇδε πεπυσμένοι. : να αναγνωρισθούν
εἰσῆλθον : β΄ ενικό πρόσωπο της πλήρως οι δευτερεύουσες προτάσεις του
προστακτικής του αορίστου β αποσπάσματος
κατέλαβον : απαρέμφατο στον ίδιο χρόνο
εἶδον : απαρέμφατο του μέλλοντα στην ίδια
φωνή
εἰσιόντα : ΧΑ
ἔθει : γ΄ πληθυντικό πρόσωπο του ενεστώτα
της οριστικής
λαβόμενος : β΄ ενικό πρόσωπο της
προστακτικής στον ίδιο χρόνο στην ίδια φωνή
ἐσώθης : απαρέμφατο στον ίδιο χρόνο στην
ίδια φωνή
ἀπιέναι : ΧΑ
ἐγεγόνει : μετοχή στον ίδιο χρόνο (δοτική
ενικού αρσενικού γένους)
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [16]
We arrived yesterday evening from the army at Potidaea, and I sought with delight, after an absence of some time, my
wonted conversations. Accordingly I went into the wrestling-school of Taureas, opposite the Queen's shrine, and there I came
upon quite a number of people, some of whom were unknown to me, but most of whom I knew. And as soon as they saw me
[153b] appear thus unexpectedly, they hailed me from a distance on every side; but Chaerephon, like the mad creature that he
is, jumped up from their midst and ran to me, and grasping me by the hand--
Socrates, he said, how did you survive the battle? (Shortly before we came away there had been a battle at Potidaea, of which
the people here had only just had news.)
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [17]
Ξενοφώντος, Κύρου Ανάβασις, Β, 2.5.31-33

ἐπεὶ δὲ ἦσαν ἐπὶ θύραις ταῖς Τισσαφέρνους, οἱ μὲν στρατηγοὶ παρεκλήθησαν εἴσω,

Πρόξενος Βοιώτιος, Μένων Θετταλός, Ἀγίας Ἀρκάς, Κλέαρχος Λάκων, Σωκράτης Ἀχαιός·

οἱ δὲ λοχαγοὶ ἐπὶ ταῖς θύραις ἔμενον. οὐ πολλῷ δὲ ὕστερον ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ σημείου οἵ τ᾽

ἔνδον ξυνελαμβάνοντο καὶ οἱ ἔξω κατεκόπησαν. μετὰ δὲ ταῦτα τῶν βαρβάρων τινὲς

ἱππέων διὰ τοῦ πεδίου ἐλαύνοντες ᾧτινι ἐντυγχάνοιεν Ἕλληνι ἢ δούλῳ ἢ ἐλευθέρῳ

πάντας ἔκτεινον. οἱ δὲ Ἕλληνες τήν τε ἱππασίαν ἐθαύμαζον ἐκ τοῦ στρατοπέδου ὁρῶντες

καὶ ὅ τι ἐποίουν ἠμφεγνόουν, πρὶν Νίκαρχος Ἀρκὰς ἧκε φεύγων τετρωμένος εἰς τὴν

γαστέρα καὶ τὰ ἔντερα ἐν ταῖς χερσὶν ἔχων, καὶ εἶπε πάντα τὰ γεγενημένα.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
παρακαλῶ=καλῶ, προσκαλῶ ἔνδον=μέσα κατακόπτω=φονεύω, σφάζω, εκτελώ
ἐλαύνω=προελαύνω, προχωρώ (έφιππος) ἐντυγχάνω=συναντώ θαυμάζω=απορώ ἀμφιγνοέω,
ῶ=αμφιβάλλω, δεν μπορώ να καταλάβω ἥκω=έχω φτάσει τετρωμένος =πληγωμένος (μτχ.πρκ.
του τιτρώσκομαι=πληγώνομαι- πρβλ. άτρωτος)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι :
Τισσαφέρνους : δοτική ενικού
Μένων : αιτιατική ενικού
Ἀρκάς : δοτική πληθυντικού
Λάκων : δοτική πληθυντικού
Σωκράτης : κλητική ενικού
ἱππέων : δοτική ενικού
ᾧτινι : αιτιατική πληθυντικού
Ἕλληνι : δοτική πληθυντικού
πάντας : γενική ενικού
ὅ τι : ονομαστική πληθυντικού
γαστέρα : κλητική ενικού
χερσὶν : ονομαστική ενικού

2.Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι :

ἦσαν : γ΄ ενικό πρόσωπο του μέλλοντα της οριστικής
ξυνελαμβάνοντο : β΄ ενικό πρόσωπο του αορίστου Β της προστακτικής στην ίδια φωνή
ἐντυγχάνοιεν : αντίστοιχος τύπος του αορίστου
ἔκτεινον : ΧΑ
ὁρῶντες : αντίστοιχος τύπος του αορίστου όλων των φωνών
ἐποίουν : αντίστοιχος τύπος του παρατατικού
φεύγων : αντίστοιχος τύπος του μέλλοντα
ἔχων : αντίστοιχος τύπος του αορίστου
εἶπε : β΄ ενικό πρόσωπο του αορίστου Β της προστακτικής της ενεργητικής φωνής
3.ἐπεὶ δὲ ἦσαν ἐπὶ θύραις ταῖς Τισσαφέρνους, οἱ μὲν στρατηγοὶ παρεκλήθησαν εἴσω : να
μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τη φράση Ξενοφῶν ἔγραψεν (+ ειδικό απαρέμφατο)
4.ὅ τι ἐποίουν : α) να αναγνωρισθεί πλήρως η δευτερεύουσα πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά
και δικαιολόγησή της, συντακτική θέση) β) να μεταφερθεί στον ευθύ λόγο
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [18]
Ισοκράτους, Περὶ ἀντιδόσεως, 254-255

[254]  ἐγγενομένου δ' ἡμῖν τοῦ πείθειν ἀλλήλους καὶ δηλοῦν πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς περὶ ὧν

ἂν βουληθῶμεν, οὐ μόνον τοῦ θηριωδῶς ζῆν ἀπηλλάγημεν, ἀλλὰ καὶ συνελθόντες πόλεις

ᾠκίσαμεν καὶ νόμους ἐθέμεθα καὶ τέχνας εὕρομεν, καὶ σχεδὸν ἅπαντα τὰ δι' ἡμῶν

μεμηχανημένα λόγος ἡμῖν ἐστιν ὁ συγκατασκευάσας. [255] οὗτος γὰρ περὶ τῶν δικαίων

καὶ τῶν ἀδίκων καὶ τῶν καλῶν καὶ τῶν αἰσχρῶν ἐνομοθέτησεν, ὧν μὴ διαταχθέντων οὐκ

ἂν οἷοί τ' ἦμεν οἰκεῖν μετ' ἀλλήλων. τούτῳ καὶ τοὺς κακοὺς ἐξελέγχομεν καὶ τοὺς

ἀγαθοὺς ἐγκωμιάζομεν. διὰ τούτου τοὺς τ' ἀνοήτους παιδεύομεν καὶ τοὺς φρονίμους

δοκιμάζομεν: τὸ γὰρ λέγειν ὡς δεῖ τοῦ φρονεῖν εὖ μέγιστον σημεῖον ποιούμεθα, καὶ λόγος

ἀληθὴς καὶ νόμιμος καὶ δίκαιος ψυχῆς ἀγαθῆς καὶ πιστῆς εἴδωλόν ἐστι.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
έγγίγνομαι=ενυπάρχω, υπάρχω μέσα σε δηλόω, ῶ=δηλώνω, εκφράζω θηριωδῶς=με τον τρόπο
των θηρίων, σαν θηρία συνέρχομαι= συγκεντρώνομαι οἰκίζω=χτίζω, δημιουργώ οικισμό νόμους
τίθημι=νομοθετώ μηχανάομαι-ῶμαι=μηχανεύομαι, εφευρίσκω, επινοώ διατάττω=ρυθμίζω,
τακτοποιώ, κανονίζω ἐξελέγχω=αποδεικνύω την ενοχή κάποιου σημεῖον=απόδειξη, τεκμήριο
εἴδωλον=εικόνα, είδωλο

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.ἡμῖν , ἀλλήλους , ἡμᾶς αὐτοὺς , ὧν , οὗτος : να γραφούν οι αντίστοιχοι στον άλλο αριθμό και στα τρία
πρόσωπα και γένη (όπου υπάρχουν)
2.πόλεις, νόμους, τέχνας, ἅπαντα, ἀληθὴς, ψυχῆς, εἴδωλόν : να κλιθούν και στους δύο αριθμούς
3.ἐγγενομένου, δηλοῦν, ζῆν, ἀπηλλάγημεν, συνελθόντες, ᾠκίσαμεν, ἐθέμεθα, εὕρομεν,
συγκατασκευάσας, διαταχθέντων, ἦμεν, παιδεύομεν, λέγειν, δεῖ, ποιούμεθα : να γίνει ΧΑ
4.Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι :
ἐγγενομένου : γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του αορίστου β
δηλοῦν : γ΄ ενικό πρόσωπο του ενεστώτα της υποτακτικής
βουληθῶμεν : απαρέμφατο στον ίδιο χρόνο
ζῆν : β΄πληθυντικό πρόσωπο του παρατατικού
συνελθόντες : β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου β
ἐθέμεθα : β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής στον ίδιο χρόνο στην ίδια φωνή
εὕρομεν : μετοχή στον ίδιο χρόνο
συγκατασκευάσας : γ΄ πληθυντικό πρόσωπο του παρατατικού όλων των φωνών
λέγειν : μετοχές όλων των χρόνων της μέσης και παθητικής φωνής
5.δικαίων , ἀδίκων , καλῶν , αἰσχρῶν , κακοὺς , ἀγαθοὺς , φρονίμους , ἀληθὴς , εὖ, πιστῆς : να γραφεί ο
αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
6.ἐγγενομένου : να μετατραπεί η μετοχή σε δευτερεόυσα πρόταση.
7.ὧν μὴ διαταχθέντων οὐκ ἂν οἷοί τ' ἦμεν οἰκεῖν μετ' ἀλλήλων.: να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος
που λανθάνει στο απόσπασμα.
8.οὗτος γὰρ περὶ τῶν δικαίων καὶ τῶν ἀδίκων καὶ τῶν καλῶν καὶ τῶν αἰσχρῶν ἐνομοθέτησεν : να
μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τη φράση Ὁ ῥἠτωρ φησί+ειδικό απαρέμφατο
(+ ειδικό απαρέμφατο)
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [19]
ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ, 7.23.3

[7.23.3] αἱ γὰρ τῶν Συρακοσίων αἱ πρὸ τοῦ στόματος νῆες ναυμαχοῦσαι βιασάμεναι τὰς

τῶν Ἀθηναίων ναῦς οὐδενὶ κόσμῳ ἐσέπλεον, καὶ ταραχθεῖσαι περὶ ἀλλήλας παρέδοσαν

τὴν νίκην τοῖς Ἀθηναίοις· ταύτας τε γὰρ ἔτρεψαν καὶ ὑφ’ ὧν τὸ πρῶτον ἐνικῶντο ἐν τῷ

λιμένι. [7.23.4] καὶ ἕνδεκα μὲν ναῦς τῶν Συρακοσίων κατέδυσαν, καὶ τοὺς πολλοὺς τῶν

ἀνθρώπων ἀπέκτειναν, πλὴν ὅσον ἐκ τριῶν νεῶν οὓς ἐζώγρησαν· τῶν δὲ σφετέρων

τρεῖς νῆες διεφθάρησαν. τὰ δὲ ναυάγια ἀνελκύσαντες τῶν Συρακοσίων καὶ τροπαῖον ἐν

τῷ νησιδίῳ στήσαντες τῷ πρὸ τοῦ Πλημμυρίου, ἀνεχώρησαν ἐς τὸ ἑαυτῶν στρατόπεδον.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
τό στόμα (τοῦ λιμένος) =η είσοδος του λιμανιού βιάζομαι τάς ναῦς=απωθώ με τη βία κόσμος=τάξη
ταραχθεῖσαι περὶ ἀλλήλας =αφού μπερδεύτηκαν μεταξύ τους τρέπω=τρέπω σε φυγή καταδύω=βυθίζω
ζωγρέω-ῶ= συλλαμβάνω ζωντανό διαφθείρω=σκοτώνω, καταστρέφω ἀνελκύω=ανελκύω, τραβώ στη
στεριά από τη θάλασσα
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. τοῦ στόματος, οὐδενὶ, κόσμῳ, ταύτας, ὧν, τὰς τῶν Ἀθηναίων ναῦς οὐδενὶ κόσμῳ
τῷ λιμένι, τριῶν νεῶν, τῷ νησιδίῳ, ἑαυτῶν ἐσέπλεον, καὶ ταραχθεῖσαι περὶ ἀλλήλας
: να κλιθούν στον ίδιο αριθμό παρέδοσαν τὴν νίκην τοῖς Ἀθηναίοις· : να
2. βιασάμεναι : γ΄ενικό του παρακειμένου της μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση
υποτακτικής της ίδιας φωνής αἱ γὰρ τῶν Συρακοσίων αἱ πρὸ τοῦ
3. ἐσέπλεον : απαρέμφατα και μετοχές όλων στόματος νῆες ναυμαχοῦσαι ἐφαίνοντο
των χρόνων στη δοτική του πληθυντικού +κτγ.μτχ
αριθμού του αρσενικού γένους 16. ἕνδεκα μὲν ναῦς τῶν Συρακοσίων
4. ταραχθεῖσαι : β΄ενικό των συντελικών κατέδυσαν, καὶ τοὺς πολλοὺς τῶν
χρόνων όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής ἀνθρώπων ἀπέκτειναν, πλὴν ὅσον ἐκ
5. παρέδοσαν : ΧΑ τριῶν νεῶν οὓς ἐζώγρησαν· : να
6. ἔτρεψαν : ΧΑ στη μέση και παθητική φωνή μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση
7. ἐνικῶντο : να κλιθεί ο ίδιος χρόνος της Θουκυδίδης λέγει (+ειδική πρόταση και
ενεργητικής φωνής +ειδικό απαρέμφατο)
8. κατέδυσαν : ΧΑ 17. ἕνδεκα μὲν ναῦς τῶν Συρακοσίων
9. ἀπέκτειναν : ΕΑ κατέδυσαν, καὶ τοὺς πολλοὺς τῶν
10. διεφθάρησαν : απαρέμφατο και μετοχή ἀνθρώπων ἀπέκτειναν : να αναδιατυπωθεί
(στην αιτιατική ενικού του θηλυκού γένους) το απόσπασμα, αφού μετατραπεί η πρώτη
του ίδιου χρόνου της ίδιας φωνής κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που
11. ἀνελκύσαντες : ΧΑ θα δηλώνει το προτερόχρονο.
12. στήσαντες : β΄ενικό της προστακτικής 18. τὰ δὲ ναυάγια ἀνελκύσαντες τῶν
αορίστου της μέσης φωνής Συρακοσίων καὶ τροπαῖον ἐν τῷ νησιδίῳ
13. ἀνεχώρησαν: γ΄πληθυντικό του ενεστώτα στήσαντες τῷ πρὸ τοῦ Πλημμυρίου,
όλων των εγκλίσεων της ίδιας φωνής ἀνεχώρησαν ἐς τὸ ἑαυτῶν στρατόπεδον.:
14. πρῶτον, τοὺς πολλοὺς : ΑΤΑΒ να αναδιατυπωθεί το απόσπασμα, αφού
15. αἱ γὰρ τῶν Συρακοσίων αἱ πρὸ τοῦ μετατραπούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες
στόματος νῆες ναυμαχοῦσαι βιασάμεναι προτάσεις
Τα καράβια δηλαδή των Συρακουσίων που ναυμαχούσανε στο έμπα του μεγάλου λιμανιού, αφού έσπρωξαν και
στραπατσάρισαν τ' Αθηναϊκά, όρμησαν μέσα στο λιμάνι ανάκατα κι ακατάστατα, και μπερδεύτηκαν συναμεταξύ
τους, κ' έτσι χάρισαν τη νίκη τους Αθηναίους, που τ' ανάγκασαν να υποχωρήσουν, τόσο αυτά, όσο και κείνα που τους
είχαν προτήτερα νικήσει μέσα στο λιμάνι, και βούλιαξαν έντεκα καράβια των Συρακουσίων και σκότωσαν τους
περισσότερους ναύτες μέσα σ' αυτά, εξόν από τα πληρώματα τριών καραβιών, που έπιασαν ζωντανούς· κι από τα
δικά τους καράβια καταστράφηκαν τρία. Κι αφού έσυραν στη στεριά τα ναυαγισμένα καράβια των Συρακουσίων, κ'
έστησαν τρόπαιο πάνω στο νησάκι που βρίσκεται μπροστά στο Πλημύριο, έφυγαν από κει και γύρισαν στο
στρατόπεδό τους.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [20]
Λυσίου, Κατά Ερατοσθένους, 89-91

καὶ μὲν δὴ πολλῷ ῥᾷον ἡγοῦμαι εἶναι ὑπὲρ ὧν ὑμεῖς ἐπάσχετε ἀντειπεῖν, ἢ ὑπὲρ ὧν

οὗτοι πεποιήκασιν ἀπολογήσασθαι. καίτοι λέγουσιν ὡς Ἐρατοσθένει ἐλάχιστα τῶν

τριάκοντα κακὰ εἴργασται, καὶ διὰ τοῦτο αὐτὸν ἀξιοῦσι σωθῆναι: ὅτι δὲ τῶν ἄλλων

Ἑλλήνων πλεῖστα εἰς ὑμᾶς ἐξημάρτηκεν, οὐκ οἴονται χρῆναι αὐτὸν ἀπολέσθαι; ὑμεῖς δὲ

δείξατε ἥντινα γνώμην ἔχετε περὶ τῶν πραγμάτων. εἰ μὲν γὰρ τούτου καταψηφιεῖσθε,

δῆλοι ἔσεσθε ὡς ὀργιζόμενοι τοῖς πεπραγμένοις: εἰ δὲ ἀποψηφιεῖσθε, ὀφθήσεσθε τῶν

αὐτῶν ἔργων ἐπιθυμηταὶ τούτοις ὄντες, καὶ οὐχ ἕξετε λέγειν ὅτι τὰ ὑπὸ τῶν

τριάκοντα προσταχθέντα ἐποιεῖτε: νυνὶ μὲν γὰρ οὐδεὶς ὑμᾶς ἀναγκάζει παρὰ τὴν

ὑμετέραν γνώμην ψηφίζεσθαι.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ῥᾷον : συγκριτικός του ῥᾴδιος = εύκολος συνήθως στην απρ.εκφρ. ῥᾴδιόν ἐστι =είναι εύκολο
καίτοι (καί + τοι) =και βέβαια, και πραγματικά, και όμως καταψηφίζομαί τινος = ψηφίζω
εναντίον κάποιου, καταδικάζω κάποιον (συν.: καταγιγνώσκω τινος ) ἀποψηφίζομαί τινος =
αθωώνω κάποιον ἀποψηφίζομαι + τελικό απαρέμφατο + αποφασίζω να μην κάνω κάτι (συν.:
ἀπογιγνώσκω τινος) ἔχω + τελικό απαρέμφατο = μπορώ να…
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. ἐπάσχετε : Χ.Α.
2. ἀντειπεῖν : β΄ενικό όλων των εγκλίσεων Ενεστώτα και Αορίστου β΄
3. πεποιήκασιν : β΄πληθ. ενεστώτα και παρατατικού
4. λέγουσιν : Χ.Α.
5. ἀξιοῦσι : Ε.Α.
6. ἀπολέσθαι : Χ.Α.
7. ἔχετε : Χ.Α. και μετοχές όλων των χρόνων
8. καταψηφιεῖσθε : Χ.Α. και Ε.Α.
9. ὀφθήσεσθε : Χ.Α.
10. προσταχθέντα : β΄ και γ΄ ενικό παρακειμένου μέσης φωνής όλων των εγκλίσεων
11. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις του κειμένου.
 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [21]

Πλάτωνος Γοργίας 456C-457A

Οὐδὲ γὲ μὰ Δία, ἐὰν τὶς εἰς παλαίστρας φοιτήσας, εὖ ἔχων τὸ σῶμα καὶ πυκτικὸς

γενόμενος , ἔπειτα τὸν πατέρα τύπτῃ καὶ τὴν μητέρα ἢ ἄλλον τινὰ τῶν οἰκείων ἢ τῶν

φίλων, οὐ τούτου ἕνεκα δεῖ τοὺς παιδοτρίβας καὶ τοὺς ἐν τοῖς ὅπλοις διδάσκοντας

μάχεσθαι μισεῖν τε καὶ ἐκβάλλειν ἐκ τῶν πόλεων. Ἐκεῖνοι μὲν γὰρ παρέδοσαν ἐπὶ τῷ

δικαίως χρῆσθαι τούτοις πρὸς τοὺς πολεμίους καὶ τοὺς ἀδικοῦντας, ἀμυνομένους, μὴ

ὑπάρχοντας· οἱ δὲ μεταστρέψαντες χρῶνται τῇ ἰσχύι καὶ τῇ τέχνη, οὐκ ὀρθῶς. Οὔκουν

οἱ διδάξαντες πονηροὶ οὐδὲ ἡ τέχνη οὔτε αἰτία οὔτε πονηρὰ τούτου ἕνεκα ἐστίν, ἀλλ’

οἱ μὴ χρώμενοι, οἶμαι, ὀρθῶς. Ὁ αὐτὸς δὴ λόγος καὶ περὶ ρητορικῆς.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
φοιτάω, ῶ = συχνάζω πυκτικὸς =ο πυγμάχος τύπτω=χτυπώ παιδοτρίβης=ο γυμναστής
ὑπάρχω=(εδώ) κάνω αρχή της αδικίας, επιτίθεμαι πρώτος αἰτία:εδώ ως θηλυκό του επιθέτου
αίτιος=αίτιος, υπαίτιος, υπεύθυνος
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. τὶς, σῶμα, πόλεων, ἰσχύι: να κλιθούν
2. ἔχων : ΧΑ
γενόμενος : β΄ ενικό προστακτικής όλων των χρόνων
ἐκβάλλειν : β΄πληθυντικό όλων των χρόνων της ευκτικής στην ίδια φωνή
παρέδοσαν : ΕΑ
χρῶνται : β΄ ενικό παρατατικού
3. Ἐκεῖνοι μὲν γὰρ παρέδοσαν ἐπὶ τῷ δικαίως χρῆσθαι τούτοις πρὸς τοὺς πολεμίους καὶ
τοὺς ἀδικοῦντας : να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση Γοργίας ἔγνω +
κατηγορηματική μετοχή
4. Οὔκουν οἱ διδάξαντες πονηροὶ οὐδὲ ἡ τέχνη οὔτε αἰτία οὔτε πονηρὰ τούτου ἕνεκα
ἐστίν : να μεταφερθεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση Γοργίας ἔφη+ ειδικό απαρέμφατο
5. Να βρεθεί και να αναγνωρισθεί ο υποθετικός λόγος του κειμένου και να μετατραπεί σε
αόριστη επανάληψη στο παρελθόν