ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ – ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εναντιωματικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις των οποίων το

περιεχόμενο εκφράζει εναντίωσηπρος το νόημα της (κύριας) πρότασης που προσδιορίζουν.
Δέχονται άρνηση μή.

Α] Εισαγωγή

 Oι εναντιωματικές προτάσεις εισάγονται με τους εναντιωματικούς συνδέσμους εἰ

καί,  ἐὰν/ἂν/ἢν καὶ (αν και, μολονότι) και δηλώνουν εναντίωση προς κάτι που
θεωρείται πραγματικό.
 Oι παραχωρητικές προτάσεις εισάγονται με τους παραχωρητικούς συνδέσμους:
α) καὶ εἰ,  κεἰ,  καὶ ἄν,  καὶ ἐάν,  κἄν,  καὶ ἢν (ακόμη κι αν, έστω κι αν, κι αν ακόμα)
ύστερα από καταφατική πρόταση:
Χρὴ ποιεῖν με τοῦτο,  καὶ εἰ μὴ πέποιθα. (έστω κι αν δεν είμαι πεπεισμένος)
Ἀνὴρ πονηρὸς δυστυχεῖ,  κἂν εὐτυχῇ.
β) οὐδ' εἰ,  μηδ' εἰ,  οὐδ' ἐάν,  οὐδ' ἄν,  οὐδ' ἤν,  μηδ' ἐάν,  μηδ' ἄν,  μηδ' ἢν (ούτε κι
αν) ύστερα από αρνητική πρόταση και δηλώνουν παραχώρηση προς κάτι που
θεωρείται απίθανο ή αδύνατο.
Μὴ θορυβήσητε,  μηδ' ἐὰν δόξω  τι ὑμῖν μέγα λέγειν. (ακόμη κι αν σας φανεί ότι λέω
κάτι υπερβολικό)

Β] Εκφορά

Oι εναντιωματικές προτάσεις εκφέρονται, όπως και οι υποθετικές προτάσεις, με:

 Oριστική ή ευκτική, όταν ο σύνδεσμος εισαγωγής περιέχει το εἰ:
Εἰ καὶ  χρήματα  ἔχομεν, οὐκ εὐτυχοῦμεν.
Ἄξιον γὰρ ἀκοῦσαι τὸ διήγημα τοῦτο,  εἰ καὶ μὴ προσήκοι  Kλεοκράτει.
 Υποτακτική, όταν ο σύνδεσμος εισαγωγής περιέχει το ἐάν, ἄν, ἤν:
Ἐὰν καὶ μὴ βούλωνται, πάντες αἰσχύνονται μὴ πράττειν τὰ δίκαια.

Γ] Συντακτικός ρόλος

 Oι εναντιωματικές προτάσεις χρησιμοποιούνται στον λόγο, όπως και στη N.E., ως

επιρρηματικοί προσδιορισμοί που δηλώνουν εναντίωση.
 Oι παραχωρητικές προτάσεις χρησιμοποιούνται στον λόγο, όπως και στη N.E., ως
επιρρηματικοί προσδιορισμοί που δηλώνουν παραχώρηση.

Οι παραχωρητικές, όπως και οι εναντιωματικές προτάσεις, σχηματίζουν μαζί με την

κύρια πρόταση όλα τα είδη των υποθετικών λόγων:
Φήσουσι σοφὸν εἶναι, εἰ καὶ μὴ εἰμί. [πραγματικό]
Γελᾷ ὁ μωρός, κἄν τι μὴ γελοῖον ᾖ. [αόριστη επανάληψη στο παρόν – μέλλον]

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ: ΦΩΤΕΙΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

@ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ:

1. Να χαρακτηρίσετε ως εναντιωματικές, παραχωρητικές ή υποθετικές τις

ακόλουθες προτάσεις: 

i. Εἰ καὶ χρήματα ἔχομεν, οὐκ εὐτυχοῦμεν.

ii. Τῷ λιμῷ ὑμεῖς οὐδ’ εἰ πάνυ ἀγαθοὶ εἴητε, δύναισθε ἂν μάχεσθαι.
iii. Οὐδεὶς γὰρ ζῴη γ’ ἄν, εἰ μὴ τρέφοιτο.
iv. Ἀνὴρ πονηρὸς δυστυχεῖ, κἂν εὐτυχῇ.
v. Καὶ εἰ μή τι κωλύει, ἐθέλω αὐτοῖς διαλεχθῆναι. 
vi. Οἱ στρατιῶται πρὸς ὑμᾶς βλέπουσι, κἂν μὲν ὑμᾶς ὁρῶσιν ἀθύμους, πάντες
κακοὶ ἔσονται.
vii. Ἂν μὴ πιστεύητε, πέμψατε πρέσβεις.
viii. Αἱρήσομεν τὸ χωρίον, ἂν καὶ αὐτοὶ ἡμῖν βοηθῶσιν.
ix. Ἡμεῖς νικῶμεν τε βασιλέα καὶ εἰ μὴ ὑμεῖς ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα.

2. Να βρείτε και να αναγνωρίσετε πλήρως (εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος)

τις δευτερεύουσες εναντιωματικές προτάσεις στα παρακάτω παραδείγματα:

i. Ἄνδρες, ἡμεῖς μὲν ἐροῦμεν ὑμῖν τἀληθῆ, εἰ καί τισι δόξομεν λίαν παράδοξα

λέγειν. 
ii. Φίλον τε γὰρ ἡγοῦνται τὸν ὑπουργοῦντα, ἢν καὶ πρότερον ἐχθρὸς ᾖ. 

iii. Ἄξιον γὰρ ἀκοῦσαι τὸ διήγημα τοῦτο, εἰ καὶ μὴ προσήκοι Κλεοκράτει.

iv. Εἰ καὶ περὶ τοὺς ἄλλους πρᾳότατος ᾖν, ἄλλ’ οὖν ἂν ἀγανακτήσειεν.

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ: ΦΩΤΕΙΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ