Αδίδακτα

Αρχαιοελληνικά κείμενα
Ανθρωπιστικός κύκλος
Γ΄ Λυκείου

Ρητορεία (Λυσίας, Δημοσθένης, Ισοκράτης)

Επιμέλεια : Μαρία Δεστούνη

[1]
1η Διδακτική Ενότητα
Ανδοκίδης Κατά Αλκιβιάδου
Εισαγωγικό Σημείωμα
Ο λόγος «Κατά Αλκιβιάδου» του ρήτορα Ανδοκίδη, που εγείρει αμφιβολίες ως προς τη γνησιότητα του,
καθώς υποστηρίζεται ότι πρόκειται για άσκηση γραμμένη μετά την κατάργηση του θεσμού του
εξοστρακισμού, αποτελεί επίθεση κατά του Αλκιβιάδη σε πολιτικό και προσωπικό επίπεδο. Στο χωρίο
που ακολουθεί ο ρήτορας καταγγέλλει τον νόμο αυτόν, επειδή θεωρεί ότι είναι άδικος, πρωτοφανής και
αντίθετος με τη βούληση και τον όρκο των πολιτών να τιμωρείται κανείς ύστερα από δικαστική
διερεύνηση και απολογία. Γι’ αυτό προτρέπει τους συμπολίτες τους να λειτουργούν υπεύθυνα, όπως οι
άρχοντες και να ακούν με πνεύμα ισότητας και αμεροληψίας όσους μιλούν με ευπρέπεια για το καλό της
πόλης τους.
Θεματικός πυρήνας : Ο άδικος νόμος του εξοστρακισμού και οι παραινέσεις του ρήτορα προς
τους ακροατές του.

ῥᾴδιον δὲ καὶ ἐντεῦθεν γνῶναι τὸν νόμον πονηρὸν ὄντα: μόνοι γὰρ αὐτῷ τῶν
Ἑλλήνων χρώμεθα, καὶ οὐδεμία τῶν ἄλλων πόλεων ἐθέλει μιμήσασθαι. καίτοι ταῦτα
διέγνωσται ἄριστα τῶν δογμάτων, ἃ καὶ τοῖς πολλοῖς καὶ τοῖς ὀλίγοις ἁρμόττοντα
μάλιστα τυγχάνει καὶ πλείστους ἐπιθυμητὰς ἔχει.περὶ μὲν οὖν τούτων οὐκ οἶδ' ὅ τι
δεῖ μακρότερα λέγειν: πάντως γὰρ οὐδὲν ἂν πλεῖον εἰς τὸ παρὸν ποιήσαιμεν:
δέομαι δ' ὑμῶν τῶν λόγων ἴσους καὶ κοινοὺς ἡμῖν ἐπιστάτας γενέσθαι, καὶ πάντας
ἄρχοντας περὶ τούτων καταστῆναι.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
πονηρός νόμος : άδικος νόμος
μιμήσασθαι : α. με αιτιατική προσώπου ή πράγματος : παριστάνω, μιμούμαι,
εικονίζω κάποιον ή κάτι, β. μιμούμαι τινά + αιτιατική της αναφοράς : μιμούμαι
κάποιον σε κάτι, γ. με σύστοιχη αιτιατική.
δόγμα : πίστη, γνώμη, δοξασία, θεσμός, απόφαση, ψήφισμα.
τοις πολλοίς : στους δημοκρατικούς.
τοις ολίγοις : στους αριστοκρατικούς.
λέγειν μακρότερα : να μιλήσω με λεπτομέρειες, να μακρηγορήσω.
εις το παρόν : στην παρούσα συζήτηση.
γενέσθαι ίσους και κοινούς: να γίνετε δίκαιοι και αμερόληπτοι.
επιστάτης : α. κριτής, β. ζητιάνος, ικέτης, γ. αρχηγός, κυβερνήτης, δ. παιδαγωγός.

[2]
Συνέχεια Κειμένου
καὶ μήτε τοῖς λοιδορουμένοις μήτε τοῖς ὑπὲρ καιρὸν χαριζομένοις ἐπιτρέπειν, ἀλλὰ
τῷ μὲν θέλοντι λέγειν καὶ ἀκούειν εὐμενεῖς εἶναι, τῷ δὲ ἀσελγαίνοντι καὶ
θορυβοῦντι χαλεπούς. ἀκούσαντες γὰρ ἕκαστον τῶν ὑπαρχόντων ἄμεινον
βουλεύσεσθε περὶ ἡμῶν.

Γλωσσικά σχόλια
λοιδορεόμαι- ουμαι : υβρίζω, κακολογώ, επιπλήττω κάποιον.

 Άσκηση: Να γίνει η μετάφραση του κειμένου.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

ΙΣΟΚΡ 15.291–294

Η ρητορική δεινότητα που αποκτάται με τη διδασκαλία είναι προτιμότερη – Η πρέπουσα

στάση των Αθηναίων απέναντι σε αυτήν

Ο ρήτορας διατύπωσε την απορία του για τις επικρίσεις εναντίον των νέων, που από τη
ραστώνη των διασκεδάσεων προτιμούσαν να ασχοληθούν με μια τόσο επωφελή ηθικά
δραστηριότητα, όπως η ρητορική. Και συνεχίζει:

Θαυμάζω δ’ ὅσοι τοὺς μὲν φύσει δεινοὺς ὄντας εἰπεῖν εὐδαιμονίζουσιν ὡς ἀγαθοῦ καὶ
καλοῦ πράγματος αὐτοῖς συμβεβηκότος, τοὺς δὲ τοιούτους γενέσθαι βουλομένους
λοιδοροῦσιν ὡς ἀδίκου καὶ κακοῦ παιδεύματος ἐπιθυμοῦντας. καίτοι τί τῶν φύσει καλῶν
ὄντων μελέτῃ κατεργασθὲν αἰσχρὸν ἢ κακόν ἐστιν; οὐδὲν γὰρ εὑρήσομεν τοιοῦτον, ἀλλ’ ἔν
γε τοῖς ἄλλοις ἐπαινοῦμεν τοὺς ταῖς φιλοπονίαις ταῖς αὑτῶν ἀγαθόν τι κτήσασθαι
δυνηθέντας μᾶλλον ἢ τοὺς παρὰ τῶν προγόνων παραλαβόντας, εἰκότως· συμφέρει γὰρ ἐπί
τε τῶν ἄλλων ἁπάντων, καὶ μάλιστ’ ἐπὶ τῶν λόγων, μὴ τὰς εὐτυχίας ἀλλὰ τὰς ἐπι- μελείας
εὐδοκιμεῖν. οἱ μὲν γὰρ φύσει καὶ τύχῃ δεινοὶ γενόμενοι λέγειν οὐ πρὸς τὸ βέλτιστον
ἀποβλέπουσιν, ἀλλ’ ὅπως ἂν τύχωσιν, οὕτω χρῆσθαι τοῖς λόγοις εἰώθασιν· οἱ δὲ φιλοσοφίᾳ
καὶ λογισμῷ τὴν δύναμιν ταύτην λαβόντες, οὐδὲν ἀσκέπτως λέγοντες, ἧττον περὶ τὰς
πράξεις πλημμελοῦσιν.

[3]
Μετάφραση :

Απορώ πώς μερικοί μακαρίζουν αυτούς που έχουν φυσικήν ρητορικήν ικανότητα,
επειδή εκ τύχης έχουν αποκτήσει αγαθόν και καλόν πράγμα, εκείνους δε που
θέλουν να γίνουν τέτοιοι ρήτορες , τους κακολογούν επειδή επιθυμούν άδικοη και
κακή μόρφωσιν. Και όμως τι από αυτά που είναι εκ φύσεως ωραία,αν καλλιεργηθεί
με επιμέλεια γίνεται άσχημο ή κακό ; και δε θα βρούμε τέτοιο,. Αλλά στις άλλες
περιπτώσεις μάλλον επαινούμεν εκείνους που με την φιλοπονίαν την δική τους
μπόρεσαν ν' αποκτήσουνκάτι καλό , παρά εκείνους που κληρονόμησαν αυτό από
τους προγόνους, ευλόγα· διότι συμφέρει και στις άλλες περιπτώσεις και κυρίως στη
ρητορική να εκτιμούμε όχι την καή τύχη , αλλά τη συστηματική προσπάθεια . Διότι
όσοι έγιναν εκ φύσεως και τυχαία ικανοί ρήτορες δεν αποβλέπουν προς το
άριστον, αλλά συνήθισαν να χρησιμοποιούν τους λόγους έτσι όπως τύχη· όσοι
απέκτησαν την δύναμιν αυτή μέσω της φιλοσοφίας και της περισκέψεως,
σφάλλουν λιγότερο, γιατί δε λένε τίποτα ασυλλόγιστο.

[4]
2η Διδακτική Ενότητα

Ισοκράτης Ευαγόρας 80-81

Εισαγωγικό Σημείωμα

Ο «Ευαγόρας» ανήκει στην κατηγορία των παραινετικών λόγων και αποτελεί μεταθανάτιο εγκώμιο του
ομώνυμου βασιλιά της Σαλαμίνας της Κύπρου. Έχει χαρακτήρα παιδευτικό και καθοδηγητικό, αγού
περιγράφει τα χαρακτηριστικά και τις βασικές αρχές του ιδεώδους άρχοντα, ενώ παράλληλα προβάλλει
έντονα το πολίτευμα της μοναρχίας ως της μόνης δύναμης που θα μπορούσε να συνενώσει τους
Έλληνες. Ο Ισοκράτης εξαίρει τη θεϊκή καταγωγή, τις αρετές και τα κατορθώματα του Ευαγόρα που τον
ανέδειξαν έναν εξαίρετο άρχοντα. Η ανθολογούμενη περικοπή ανήκει στο τελευταίο μέρος του επιλόγου,
όπου μπορεί ο ρήτορας να απευθύνεται στον Νικοκλή, τον γιο του Ευαγόρα, προτρέποντας τον να
μιμηθεί τον πατέρα του, ώστε να γίνει αντάξιος του και να μεγαλουργήσει ως ηγεμόνας.

Θεματικός πυρήνας : Οι παραινέσεις και οι συμβουλές προς τον Νικοκλή, τον γιο του Ευαγόρα.

Ἐμὸν μὲν οὖν ἔργον καὶ τῶν ἄλλων φίλων τοιαῦτα λέγειν καὶ γράφειν ἐξ ὧν
μέλλομέν σε παροξύνειν ὀρέγεσθαι τούτων, ὧνπερ καὶ νῦν τυγχάνεις ἐπιθυμῶν·
σοὶ δὲ προσήκει μηδὲν ἐλλείπειν ἀλλ’ ὥσπερ ἐν τῷ παρόντι καὶ τὸν λοιπὸν
χρόνον ἐπιμελεῖσθαι καὶ τὴν ψυχὴν ἀσκεῖν, ὅπως ἄξιος ἔσει καὶ τοῦ πατρὸς καὶ
τῶν ἄλλων προγόνων. ὡς ἅπασι μὲν προσήκει περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι τὴν
φρόνησιν, μάλιστα δ’ ὑμῖν τοῖς πλείστων καὶ μεγίστων κυρίοις οὖσιν.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

Ἐμὸν μὲν οὖν ἔργον καὶ τῶν ἄλλων φίλων τοιαῦτα λέγειν καὶ γράφειν : δικό μου
λοιπόν έργο είναι να λέμε και να γράφουμε.

παροξύνειν : τινά + τελικό απαρέμφατο : παρακινώ κάποιον να.

περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι: θεωρώ κάτι σπουδαίο, αποδίδω μεγάλη σημασία, εκτιμώ
κάτι πολύ.

[5]
Συνέχεια Κειμένου

χρὴ δ’ οὐκ ἀγαπᾶν, εἰ τῶν παρόντων τυγχάνεις ὢν ἤδη κρείττων, ἀλλ’

ἀγανακτεῖν, εἰ τοιοῦτος μὲν ὢν αὐτὸς τὴν φύσιν, γεγονὼς δὲ τὸ μὲν παλαιὸν ἀπὸ
Διός, τὸ δ’ ὑπογυιότατον ἐξ ἀνδρὸς τοιούτου τὴν ἀρετήν, μὴ πολὺ διοίσεις καὶ
τῶν ἄλλων καὶ τῶν ἐν ταῖς αὐταῖς σοι τιμαῖς ὄντων. ἔστι δ’ ἐπὶ σοὶ μὴ διαμαρτεῖν
τούτων· ἂν γὰρ ἐμμένῃς τῇ φιλοσοφίᾳ καὶ τοσοῦτον ἐπιδιδῷς ὅσον περ νῦν,
ταχέως γενήσει τοιοῦτος οἷόν σε προσήκει.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

ἐν ταῖς αὐταῖς σοι τιμαῖς ὄντων : αυτοί που έχουν τα αξιώματα.

ἔστι δ’ ἐπὶ σοὶ : είναι στην εξουσία σου.

 Άσκηση: Να γίνει η μετάφραση του κειμένου.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

Δημοσθένης Επιτάφιος 19-20

Η βούληση των θεών καθορίζει τον νικητή στις πολεμικές αναμετρήσεις.

ἐξ ἀνάγκης δὲ συμβαίνει, ὅταν μάχη γίγνηται, τοῖς μὲν ἡττᾶσθαι, τοῖς δὲ νικᾶν· οὐκ
ἂν ὀκνήσαιμι δ’ εἰπεῖν ὅτι μοι δοκοῦσιν οἱ τελευτῶντες ἑκατέρων ἐν τάξει τῆς μὲν
ἥττης οὐ μετέχειν, νικᾶν δ’ ὁμοίως ἀμφότεροι. τὸ μὲν γὰρ κρατεῖν ἐν τοῖς ζῶσιν, ὡς
ἂν ὁ δαίμων παραδῷ, κρίνεται· ὃ δ’ εἰς τοῦθ’ ἕκαστον ἔδει παρασχέσθαι, πᾶς ὁ
μένων [ἐν τάξει] πεποίηκεν. εἰ δὲ θνητὸς ὢν τὴν εἱμαρμένην ἔσχεν, τῇ τύχῃ πέπονθε
τὸ συμβαῖνον, οὐχὶ τὴν ψυχὴν ἥττηται τῶν ἐναντίων. νομίζω τοίνυν καὶ τοῦ τῆς
χώρας ἡμῶν μὴ ἐπιβῆναι τοὺς πολεμίους πρὸς τῇ τῶν ἐναντίων ἀγνωμοσύνῃ τὴν
τούτων ἀρετὴν αἰτίαν γεγενῆσθαι· κατ’ ἄνδρα γὰρ πεῖραν εἰληφότες οἱ τότε
συμμείξαντες ἐκεῖ, οὐκ ἐβούλοντ’ αὖθις εἰς ἀγῶνα καθίστασθαι τοῖς ἐκείνων
οἰκείοις, ὑπολαμβάνοντες ταῖς μὲν φύσεσιν ταῖς ὁμοίαις ἀπαντήσεσθαι, τύχην δ’
οὐκ εὔπορον εἶναι τὴν ὁμοίαν λαβεῖν.

[6]
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Εξ ανάγκης συμβαίνει, όταν γίνεται μάχη, άλλοι μεν να νικώνται, άλλοι δε να

νικούν. Δεν θα δίσταζα να πω, ότι και από τα δύο μέρη εκείνοι που σκοτώνονται
στο πεδίο της μάχης, δεν νικιούνται , αλλά νικούν ομοίως και οι δύο. Διότι η νίκη
μεταξύ των ζωντανών κρίνεται ανάλογα με την εύνοια της τύχης· αλλ' εκείνο, το
οποίο έπρεπε καθένας να προσφέρει για την επιτυχία της νίκης, αυτό το έχει κάνει
ο καθένας που έμεινε στη θέση του και έπεσε στη μάχη. Και αν σαν θνητός που
ήταν ακολούθησε και αυτός τη μοίρα των θνητών, έχει πάθει αυτό που ορίζεται από
την τύχη, στην ψυχή όμως δεν έχει νικηθεί από τους αντιπάλους του. Νομίζω ότι
και το γεγονός ότι οι εχθροί δεν εισέβαλαν στην χώρα μας, και αυτό, εκτός από την
ανοησία των εχθρών, οφείλεται κυρίως στην ανδρεία των προκείμενων νεκρών.
Γιατί αφού ο καθένας τους ατομικά γνώρισαν καλά την ορμή ξανά σε νέο αγώνα με
τους συγγενείς εκείνων, γιατί πίστευαν από τη μία ότι θα συναντήσουν το ίδιο ήθος
ανδρών, από την άλλη όμως ότι δεν είναι σίγουρα εύκολο να έχουν στη μάχη την
ίδια ευνοϊκή τύχη.

[7]
3η Διδακτική Ενότητα

Λυσίας Δήμου Καταλύσεως Απολογία 12-13

Εισαγωγικό Σημείωμα

Ο πολιτικός λόγος «Δήμου καταλύσεως απολογία» του Λυσία εκφωνήθηκε, κατά πάσα πιθανότητα, σε
δίκη δοκιμασίας ενώπιον των Ηλιαστών. Η ταυτότητα του απολογουμένου είναι γενικά άγνωστη,
ωστόσο φαίνεται ότι άνηκε στη μετριοπαθή συντηρητική μερίδα του Θηραμένη και ότι παρέμεινε στην
Αθήνα το διάστημα της τυραννίας. Αξιοποιώντας αυτά τα δεδομένα κάποιοι συκοφάντες τον
κατηγόρησαν ότι στήριξε το καθεστώς των Τριάκοντα. Στο παρακάτω χωρίο ο απολογούμενος
αποκρούει τις κατηγορίες αυτές, λέγοντας ότι έδειξε την προσήλωση του με πολλές πράξεις και
εισφορές στην πόλη και ότι δεν έβλαψε κανέναν πολίτη. Γι΄αυτό και ζητεί να τον κρίνουν με βάση τα
έργα του και όχι με όσα του καταμαρτυρούν οι επαγγελματίες συκοφάντες.

Θεματικός πυρήνας : Ο συνολικός τρόπος ζωής του κάθε πολίτη και η προσφορά του στην
πόλη πρέπει να είναι τα κριτήρια για την αξιολόγηση του.

Ἐμοὶ τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, οὔτ’ ἰδίᾳ οὔτε δημοσίᾳ συμφορὰ ἐν ἐκείνῳ τῷ
χρόνῳ οὐδεμία πώποτε ἐγένετο, ἀνθ’ ἧστινος ἂν προθυμούμενος τῶν παρόντων
κακῶν ἀπαλλαγῆναι ἑτέρων ἐπεθύμουν πραγμάτων. τετριηράρχηκά τε γὰρ
πεντάκις, καὶ τετράκις νεναυμάχηκα, καὶ εἰσφορὰς ἐν τῷ πολέμῳ πολλὰς
εἰσενήνοχα, καὶ τἆλλα λελῃτούργηκα οὐδενὸς χεῖρον τῶν πολιτῶν. καίτοι διὰ τοῦτο
πλείω τῶν ὑπὸ τῆς πόλεως προσταττομένων ἐδαπανώμην, ἵνα καὶ βελτίων ὑφ’
ὑμῶν νομιζοίμην, καὶ εἴ πού μοί τις συμφορὰ γένοιτο, ἄμεινον ἀγωνιζοίμην.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

πώποτε : ποτέ ως τώρα

καίτοι : και βέβαια

πού : κάπου

[8]
Συνέχεια Κειμένου

ὧν ἐν τῇ ὀλιγαρχίᾳ ἁπάν- των ἀπεστερούμην· οὐ γὰρ τοὺς τῷ πλήθει ἀγαθοῦ τινος

αἰτίους γεγενημένους χάριτος παρ’ αὑτῶν ἠξίουν τυγχάνειν, ἀλλὰ τοὺς πλεῖστα
κακὰ ὑμᾶς εἰργασμένους εἰς τὰς τιμὰς καθίστασαν, ὡς ταύτην παρ’ ἡμῶν πίστιν
εἰληφότες. ἃ χρὴ πάντας ἐνθυμουμένους μὴ τοῖς τούτων λόγοις πιστεύειν, ἀλλὰ
[καὶ] ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν ἃ ἑκάστῳ τυγχάνει πεπραγμένα

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

καθίστασαν: καθίστημι : τοποθετώ.

 Άσκηση : Να γίνει η μετάφραση του κειμένου.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ ΝΙΚΟΚΛΗΣ 43-44

Η ανθρώπινη φύση δικαιώνεται με την άσκηση των αρετών.

Πολλῶν δέ με προτρεπόντων ἐμμένειν τοῖς ἐπιτηδεύμασι τούτοις, οὐχ ἥκιστα

κἀκεῖνο παρεκάλεσεν, ὅτι τῆς μὲν ἀνδρίας καὶ τῆς δεινότητος καὶ τῶν ἄλλων τῶν
εὐδοκιμούντων ἑώρων καὶ τῶν κακῶν ἀνδρῶν πολλοὺς μετέχοντας, τὴν δὲ
δικαιοσύνην καὶ σωφροσύνην ἴδια κτήματα τῶν καλῶν κἀγαθῶν ὄντα. κάλλιστον
οὖν ὑπέλαβον, εἴ τις δύναιτο ταύταις ταῖς ἀρεταῖς προέχειν τῶν ἄλλων, ὧν οὐδὲν
μέρος τοῖς πονηροῖς μέτεστιν, ἀλλὰ γνησιώταται καὶ βεβαιόταται καὶ μεγίστων
ἐπαίνων ἄξιαι τυγχάνουσιν οὖσαι. [44] τούτων ἕνεκα καὶ ταῦτα διανοηθεὶς
περιττοτέρως τῶν ἄλλων ἤσκησα τὴν σωφροσύνην καὶ προειλόμην τῶν ἡδονῶν οὐ
τὰς ἐπὶ τοῖς ἔργοις τοῖς μηδεμίαν τιμὴν ἔχουσιν, ἀλλὰ τὰς ἐπὶ ταῖς δόξαις ταῖς δι'
ἀνδραγαθίαν γιγνομέναις.

[9]
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ενώ πολλοί λόγοι με προέτρεπαν να μείνω πιστός σε αυτές τις ασχολίες,

περισσότερο από όλα με παρακίνησε και εκείνο, το γεγονός ότι δηλαδή έβλεπα πως
πολλοί και από τους ανάξιους ανθρώπους έδειχναν ανδρεία, επιδεξιότητα και άλλες
αρετές που γεννούν τον έπαινο, ενώ η δικαιοσύνη και η σωφροσύνη έβλεπα ότι
χαρακτήριζαν αποκλειστικά τους ενάρετους ανθρώπους. Θεώρησα λοιπόν αυτό
πάρα πολύ καλό, αν δηλαδή κάποιος μπορούσε να ξεπερνά τους άλλους σε αυτές
τις αρετές, με τις οποίες οι ανήθικοι δεν έχουν καμία σχέση, αλλά είναι οι πιο
γνήσιες , οι πιο σταθερές και άξιες των πιο μεγάλων επαίνων. Γι΄ αυτούς τους
λόγους και με αυτές τις σκέψεις άσκησα τη σωφροσύνη πολύ περισσότερο από τους
άλλους και προτίμησα όχι εκείνες από τις ηδονές που προέρχονται από έργα που
δεν αποφέρουν καμία τιμή, αλλά αυτές τις ηδονές που βασίζονται στη φήμη που
αποφέρει η ανδραγαθία.

[10]
4η Διδακτική Ενότητα

Ισοκράτης Κατά Λοχίτου 19-21

Εισαγωγικό Σημείωμα

Ο «Κατά Λοχίτου» λόγος του Ισοκράτη, που επικεντρώνεται στο ζήτημα της βίας στην κλασσική Αθήνα,
δεν έχει σωθεί εκτός από αποσπάσματα του δεύτερου μέρους, με αποτέλεσμα να λείπουν και η
παράθεση γεγονότων και οι μαρτυρίες. Ειδικότερα, η υπόθεση αφορά τη μήνυση φτωχού πολίτη
εναντίον πλουσίου νέου, του Λοχίτη, που τον κακοποιούσε. Κατά την ακροαματική διαδικασία
υποστηρίζεται πως το συμφέρον αυτού του απλού ανθρώπου ταυτίζεται με το συμφέρον της πόλης.
Στην ανθολογούμενη περικοπή ο λογογράφος τονίζει πως η δικαιοσύνη πρέπει να λειτουργεί
αμερόληπτα και να μην καθορίζει την κρίση της με βάση την κοινωνική καταγωγή των διαδίκων/
Άλλωστε το δημοκρατικό καθεστώς της πόλης οφείλει να κατοχυρώνει ίδια δικαιώματα για όλους τους
πολίτες γεγονός που αποθαρρύνει παραβατικές συμπεριφορές και ενισχύει τη δημοκρατία.

Θεματικός πυρήνας : Θεμελιώδης αρχή της δημοκρατίας είναι η ισότητα των πολιτών και στην
απονομή δικαίου.

Καί μηδείς ὑμῶν, εἰς τοῦτ’ ἀποβλέψας, ὅτι πένης εἰμί καί τοῦ πλήθους εἷς, ἀξιούτω
τοῦ τιμήματος ἀφαιρεῖν. Οὐ γάρ δίκαιον ἐλάττους ποιεῖσθαι τάς τιμωρίας ὑπέρ τῶν
ἀδόξων ἤ τῶν διωνομασμένων, οὐδέ χείρους ἡγεῖσθαι τούς πενομένους ἤ τούς
πολλά κεκτημένους. . Ὑμᾶς γάρ ἄν αὐτούς ἀτιμάζοιτ’ εἰ τοιαῦτα γιγνώσκοιτε περί
τῶν πολιτῶν. Ἔτι δέ καί πάντων ἄν εἴη δεινότατον, εἰ δημοκρατουμένης τῆς πόλεως,
μή τῶν αὐτῶν ἅπαντες τυγχάνοιμεν [...]. [...]. Οὐκ, ἄν γέ μοι πεισθῆθ’, οὕτω
διακείσεσθε πρός ὑμᾶς οὐδέ διδάξετε τούς νεωτέρους καταφρονεῖν τοῦ πλήθους
τῶν πολιτῶν.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

τοῦ τιμήματος : εκτίμηση αξίας πράγματος, εκτίμηση ζημιάς, πρόστιμο, χρηματική

ποινή.

τοῦ τιμήματος ἀφαιρεῖν : μειώνω την ποινή.

ἐλάττους ποιεῖσθαι τάς τιμωρίας : τιμωρώ με μικρότερη αυστηρότητα.

τῶν διωνομασμένων : των γνωστών

χείρους ἡγεῖσθαι τούς πενομένους : θεωρώ τους φτωχούς κατώτερους.

οὕτω διακείσεσθε πρός ὑμᾶς : αντιμετωπίζουμε έτσι τους ίδιους μας τους εαυτούς.

καταφρονεῖν : συμπεριφέρομαι περιφρονητικά.

[11]
Συνέχεια Κειμένου

οὐδέ ἀλλοτρίους ἡγήσεσθ’ εἶναι τούς τοιούτους τῶν ἀγώνων, ἀλλ’ ὡς ὑπέρ αὐτοῦ
δικάζων οὕτως ἕκαστος ὑμῶν οἴσει τήν ψῆφον. Ἅπαντας γάρ ὁμοίως ἀδικοῦσιν οἱ
τολμῶντες τοῦτον τόν νόμον παραβαίνειν τόν ὑπέρ τῶν σωμάτων τῶν ὑμετέρων
κείμενον.

 Άσκηση : Να γίνει η μετάφραση του κειμένου.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

Ισοκράτης Αρχίδαμος 50-51

Η συνθήκη ειρήνης είναι ευπρόσδεκτη όταν συνοδεύεται από όρους ευνοϊκούς

και όχι ταπεινωτικούς.

Χρὴ δὲ τοὺς μὲν εὖ πράττοντας τῆς εἰρήνης ἐπιθυμεῖν· ἐν ταύτῃ γὰρ τῇ καταστάσει
πλεῖστον ἄν τις χρόνον τὰ παρόντα διαφυλάξειεν τοὺς δὲ δυστυχοῦντας τῷ πολέμῳ
προσέχειν τὸν νοῦν· ἐκ γὰρ τῆς ταραχῆς καὶ τῆς καινουργίας θᾶττον ἂν μεταβολῆς
τύχοιεν. Ὧν ἡμεῖς δέδοικα μὴ τἀναντία πράττοντες φανῶμεν· ὅτε μὲν γὰρ ἐξῆν ἡμῖν
τρυφᾶν, πλείους τοὺς πολέμους ἐποιούμεθα τοῦ δέοντος, ἐπειδὴ δ' εἰς ἀνάγκην
καθέσταμεν ὥστε κινδυνεύειν, ἡσυχίας ἐπιθυμοῦμεν καὶ περὶ ἀσφαλείας
βουλευόμεθα. Καίτοι χρὴ τοὺς βουλομένους ἐλευθέρους εἶναι τὰς μὲν ἐκ τῶν
ἐπιταγμάτων συνθήκας φεύγειν ὡς ἐγγὺς δουλείας οὔσας, ποιεῖσθαι δὲ τὰς
διαλλαγὰς ὅταν ἢ περιγένωνται τῶν ἐχθρῶν ἢ τὴν δύναμιν τὴν αὑτῶν ἐξισώσωσιν τῇ
τῶν πολεμίων· ὡς τοιαύτην ἕκαστοι τὴν εἰρήνην ἕξουσιν, οἵανπερ ἂν τοῦ πολέμου
ποιήσωνται τὴν κατάλυσιν.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Πρέπει, λοιπόν, αυτοί που ευτυχούν να επιθυμούν την ειρήνη. Γιατί σ’ αυτή την κατάσταση
θα μπορούσε κανείς να διατηρήσει τα υπάρχοντα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όσοι όμως
δυστυχούν, πρέπει να έχουν στραμμένη την προσοχή τους στον πόλεμο. Γιατί από την
αναταραχή και τις αλλαγές θα μπορούσαν πιο γρήγορα να πετύχουν κάποια μεταβολή της
κατάστασής τους. Από αυτά, φοβάμαι μήπως εμείς φανούμε ότι κάνουμε τα αντίθετα. γιατί
όσα ήταν δυνατό σε εμάς να ζούμε με πολυτέλεια, κάναμε πολέμους περισσότερους από
όσους έπρεπε, αφότου όμως βρεθήκαμε στην ανάγκη να διακινδυνεύσουμε, θέλουμε την
ησυχία μας και συζητάμε για ασφάλεια. Κι όμως αυτοί που θέλουν να είναι ελεύθεροι,
πρέπει να αποφεύγουν τη συνθήκη ειρήνης που τους επιβάλλεται εξαναγκαστικά, επειδή

[12]
αυτή βρίσκεται πολύ κοντά στη δουλειά και να κάνουν ειρήνη, όταν είτε υπερτερούν των
εχθρών τους, είτε εξισώνουν τη δύναμη τους με αυτήν των αντιπάλων τους, γιατί καθένας
από τους εμπόλεμους θα έχει ειρήνη ανάλογη με τον τρόπο που θα εξελιχθεί η έκβαση του
πολέμου.

[13]
5η Διδακτική Ενότητα

Δημοσθένης Περί των Συμμοριών 3-4

Εισαγωγικό Σημείωμα

Ο Δημοσθένης με τον λόγο του «Περί των Συμμοριών» εγκαινιάζει την πολιτική του σταδιοδρομία
προσπαθώντας να διαφυλάξει τους συμπατριώτες του από άστοχες πολεμικές ενέργειες, ενώ ακόμη δεν
έχουν εκδηλωθεί οι προθέσεις των αντιπάλων τους. Γιατί πράγματι πολλοί Αθηναίοι πολιτικοί.
θορυβημένοι από τις φήμες ότι ο βασιλιάς των Περσών Αρταξέρξης ο Γ ετοίμαζε στρατό, πίστευαν ότι η
Αθήνα έπρεπε να προλάβει ενδεχόμενη επίθεση του και να του κηρύξει πόλεμο, επικεφαλής μίας
συμμαχίας των Ελλήνων. Ο ρήτορας εξέφρασε ανοιχτά τη διαφωνία του για το άκαιρο της εκστρατείας,
θεώρησε ωστόσο τη συγκυρία κατάλληλη για την ενίσχυση του αθηναϊκού στόλου. Κάτι τέτοιο θα ήταν,
κατά την άποψη του, εφικτό με την αναδιοργάνωση των συμμοριών, δηλαδή των φορολογικών
συλλογών που αποτελούνταν από τους πλούσιους Αθηναίους και είχαν ως σκοπό την κατανομή των
εξόδων για τον εξοπλισμό του στόλου. Στο παρακάτω χωρίο τους συμβουλεύει να τηρήσουν στάση
αναμονής και να μην αναλάβουν πρώτοι έναν ασύμφορο πόλεμο. Αντίθετα, τους προτρέπει να
προετοιμαστούν κατάλληλα και να περιμένουν τις κινήσεις των Περσών.

Θεματικός πυρήνας : Αποφυγή μιας άκαιρης εκστρατείας κατά των Περσών και προσπάθεια
διαμόρφωσης ευνοϊκών συνθηκών.

Ἐγὼ νομίζω κοινὸν ἐχθρὸν ἁπάντων τῶν Ἑλλήνων εἶναι βασιλέα, οὐ μὴν διὰ τοῦτο
παραινέσαιμ’ ἂν μόνοις τῶν ἄλλων ὑμῖν πόλεμον πρὸς αὐτὸν ἄρασθαι· οὐδὲ γὰρ
αὐτοὺς τοὺς Ἕλληνας ὁρῶ κοινοὺς ἀλλήλοις ὄντας φίλους, ἀλλ’ ἐνίους μᾶλλον
ἐκείνῳ πιστεύοντας ἤ τισιν αὑτῶν. ἐκ δὴ τῶν τοιούτων νομίζω συμφέρειν ὑμῖν τὴν
μὲν ἀρχὴν τοῦ πολέμου τηρεῖν ὅπως ἴση καὶ δικαία γενήσεται, παρασκευάζεσθαι δ’
ἃ προσήκει πάντα καὶ τοῦθ’ ὑποκεῖσθαι.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

πόλεμον ἄρασθαι : αρχίζω πόλεμο

τοῦθ’ ὑποκεῖσθαι : αυτό να είναι η βάση των σκέψεων σας, της πολιτικής σας.

[14]
Συνέχεια Κειμένου

ἡγοῦμαι γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοὺς Ἕλληνας, εἰ μὲν ἐναργὲς [τι] γένοιτο καὶ
σαφὲς ὡς βασιλεὺς αὐτοῖς ἐπιχειρεῖ, κἂν συμμαχῆσαι καὶ χάριν μεγάλην ἔχειν τοῖς
πρὸ αὐτῶν καὶ μετ’ αὐτῶν ἐκεῖνον ἀμυνομένοις· εἰ δ’ ἔτ’ ἀδήλου τούτου
καθεστηκότος προαπεχθησόμεθ’ ἡμεῖς, δέδι’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μὴ τούτοις μετ’
ἐκείνου πολεμεῖν ἀναγκασθῶμεν, ὑπὲρ ὧν προνοούμεθα.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

ἐναργὲς : φανερό

κἂν συμμαχῆσαι καὶ χάριν μεγάλην ἔχειν τοῖς πρὸ αὐτῶν καὶ μετ’ αὐτῶν ἐκεῖνον
ἀμυνομένοις : και θα συμμαχούσαν και θα χρωστούσαν μεγάλη ευγνωμοσύνη σε
αυτούς που θα τον αντιμετωπίσουν για χάρη τους και μαζί τους.

προαπεχθησόμεθ’: προαπεχθανομαι : γίνομαι εκ των προτέρων μισητός, επισύρω

πρώτος το μίσος.

δέδι’: δεδοικα : φοβάμαι

 Άσκηση : Να γίνει η μετάφραση του κειμένου.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

Αισχίνης Περί της παραπρεσβείας 12

Οι προτάσεις του Φιλίππου για συμφιλίωση με τους Αθηναίους.

Ἅπαντας γὰρ ὑμᾶς οἶμαι τοῦτό γε αὐτὸ μνημονεύειν, ὅθ' οἱ πρέσβεις οἱ τῶν
Εὐβοέων, ἐπειδὴ περὶ τῆς πρὸς αὑτοὺς εἰρήνης τῷ δήμῳ διελέχθησαν, εἶπον ὅτι καὶ
Φίλιππος αὐτοὺς κελεύσειεν ὑμῖν ἀπαγγεῖλαι ὅτι βούλεται διαλύσασθαι πρὸς ὑμᾶς
καὶ εἰρήνην ἄγειν. Οὐ πολλῷ δ' ὕστερον χρόνῳ Φρύνων ὁ Ῥαμνούσιος ἑάλω ὑπὸ
λῃστῶν ἐν ταῖς σπονδαῖς ταῖς Ὀλυμπιακαῖς, ὡς αὐτὸς ᾐτιᾶτο: ἐπειδὴ δ' ἐπανῆλθε
δεῦρο λυτρωθείς, ἐδεῖτο ὑμῶν πρεσβευτὴν αὑτῷ πρὸς Φίλιππον ἑλέσθαι, ἵνα, εἴ
πως δύναιτο, ἀπολάβοι τὰ λύτρα. Πεισθέντες δ' ὑμεῖς εἵλεσθ' αὐτῷ Κτησιφῶντα
πρεσβευτήν. Ἐπειδὴ δὲ ἐπανῆκε δεῦρ' ἀπὸ τῆς πρεσβείας ὁ Κτησιφῶν, ἀπήγγειλε
πρὸς ὑμᾶς ὑπὲρ ὧν ἐπέμφθη, καὶ πρὸς τούτοις, ὅτι φαίη Φίλιππος ἄκων μὲν
πολεμῆσαι πρὸς ὑμᾶς, βούλεσθαι δὲ καὶ νῦν ἀπαλλαγῆναι τοῦ πολέμου.

[15]
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Νομίζω λοιπόν ότι όλοι εσείς ανεξαιρέτως αυτό τουλάχιστο θυμάστε, ότι δηλαδή οι
πρέσβεις των Ευβοέων, αφού συζήτησαν με τον δήμο μας το ζήτημα της ειρήνευσης
μαζί τους, δήλωσαν ότι και ο Φίλιππος έδωσε εντολή σε αυτούς να σας
ενημερώσουν ότι θέλει να συμφιλιωθεί μαζί σας και να συνάψει ειρήνη. Λίγο
αργότερα ο Φρύνων από τη Ραμνούντα αιχμαλωτίστηκε από ληστές, ενώ διαρκούσε
η Ολυμπιακή ανακωχή, όπως κατήγγειλε ο ίδιος. Όταν όμως επέστρεψε εδώ, αφού
κατέβαλε λύτρα για να μείνει ελεύθερος, σας παρακαλούσε να εκλέξει
αντιπρόσωπο για να πάει εκ μέρους του στον Φίλιππο και να πάρει πίσω, αν υπήρχε
τρόπος, τα λύτρα που είχε καταβάλει. Εσείς δεχτήκατε τότε το αίτημά του και
εκλέξατε για χάρη του τον Κτησιφώντα ως απεσταλμένο. Όταν επέστρεψε εδώ από
την αποστολή ο Κτησιφώντας, σας έδωσε αναφορά για όσα στάλθηκε και επιπλέον
είπε ότι ο Φίλιππος τον διαβεβαίωσε ότι παρά τη θέληση του σας κήρυξε τον
πόλεμο και ότι θέλει ακόμα και τώρα να σταματήσει τον πόλεμο.

[16]
6η Διδακτική Ενότητα

Δημοσθένης Κατά Μειδίου, 48-49

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Δημοσθένης κατηγορεί τον Μειδία για την επίθεση και προσβολή που δέχτηκε από αυτόν στα Μεγάλα
Διονύσια, όπου συμμετείχε ως χορηγός το 348 π.Χ. Από την αρχή του λόγου του ο ρήτορας
προσπάθησε να δείξει ότι με την αλαζονική και υβριστική του συμπεριφορά ο Μειδίας, εκτός από τον
ίδιο, έβλαψε όλη την πόλη (γεγονός που αιτιολογεί και την προσαγωγή του σε δημόσια δίκη ) και
διηγήθηκε αναλυτικά όλες τις επιθέσεις και προκλήσεις του κατηγορουμένου εναντίον του.
Επικαλούμενος στη συνέχεια τις ισχύουσες διατάξεις, τόνισε ότι ο νόμος αντιμετώπιζε με ιδιαίτερη
αυστηρότητα τη δημόσια προσβολή σε βάρος προσώπου ( ὕβρις ) ή μια πράξη βίας που διαπράχθηκε
προμελετημένα, ακόμα και στην περίπτωση που αυτές αφορούσαν δούλο.

Θεματικός Πυρήνας : Ο νόμος δεν επιτρέπει να υβρίζονται ούτε οι δούλοι – Η πρέπουσα

αντιμετώπιση του κατηγορουμένου.

Ἀκούετ’, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦ νόμου τῆς φιλανθρωπίας, ὃς οὐδὲ τοὺς δούλους
ὑβρίζεσθαι ἀξιοῖ. τί οὖν πρὸς θεῶν; εἴ τις εἰς τοὺς βαρβάρους ἐνεγκὼν τὸν νόμον
τοῦτον, παρ’ ὧν τὰ ἀνδράποδ’ εἰς τοὺς Ἕλληνας κομίζεται, ἐπαινῶν ὑμᾶς καὶ
διεξιὼν περὶ τῆς πόλεως εἴποι πρὸς αὐτοὺς ὅτι «εἰσὶν Ἕλληνές τινες ἄνθρωποι
οὕτως ἥμεροι καὶ φιλάνθρωποι τοὺς τρόπους ὥστε πόλλ’ ὑφ’ ὑμῶν ἠδικημένοι, καὶ
φύσει τῆς πρὸς ὑμᾶς ἔχθρας αὐτοῖς ὑπαρχούσης πατρικῆς.

Γλωσσικά Σχόλια

ἐνεγκὼν : μετοχή αορίστου β΄του φέρω. α. με αιτιατική : φέρω, μεταφέρω, κρατώ,

πληρώνω, β. με αιτιατική και δοτική : προσφέρω, δίνω κάτι σε κάποιον, γ. φέρει
(απρόσωπο) : συμφέρει, άγω και φέρω : διαρπάζω, λεηλατώ, βαρέως φέρω :
λυπάμαι, οργίζομαι, αγανακτώ, την ψήφον φέρω : ψηφίζω, ευ φέρομαι : ευτυχώ,
ευδοκιμώ, επιτυγχάνω, κακώ φέρω : αποτυγχάνω.

το ανδράποδον : αιχμάλωτος πολέμου, σκλάβος, δούλος.

κομίζεται : α. με αιτιατική : αναλαμβάνω ή έχω φροντίδα για, φροντίζω,

υποδέχομαι, φιλοξενώ, β. μαζεύω, περισυλλέγω, γ. φροντίζω, εκτελώ, δ. φέρνω
μαζί μου, συνοδεύω, οδηγώ, επαναφέρω, επαναποκτώ, ε. μεταφέρομαι, εισάγομαι.

διεξιών : μετοχή ενεστώτα του ρ. διέξειμι/ διεξέρχομαι : α. εκθέτω, διηγούμαι,

αναφέρω λεπτομερώς, β. πορεύομαι, διασχίζω, διανύω, γ. περνώ, παρέρχομαι// α.
έρχομαι επί τα όπλα : έρχομαι στο στρατόπεδο, β. εις λόγους έρχομαι τινί :

[17]
συνομιλώ, διαπραγματεύομαι με κάποιον, γ. εις μάχην έρχομαι τινί : συγκρούομαι
με κάποιον, δ. επί μείζον έρχεται : αυξάνεται, ε. διά φιλίας έρχομαι : αγαπώ, στ. επί
παν έρχομαι : δοκιμάζω με κάθε τρόπο, ζ. εις ταυτόν έρχομαι : συγκενρώνομαι.

Συνέχεια κειμένου

ὅμως οὐδ’ ὅσων ἂν τιμὴν καταθέντες δούλους κτήσωνται, οὐδὲ τούτους ὑβρίζειν
ἀξιοῦσιν, ἀλλὰ νόμον δημοσίᾳ τὸν ταῦτα κωλύσοντα τέθεινται τουτονὶ καὶ πολλοὺς
ἤδη παραβάντας τὸν νόμον τοῦτον ἐζημιώκασιν θανάτῳ», εἰ ταῦτ’ ἀκούσειαν καὶ
συνεῖεν οἱ βάρβαροι, οὐκ ἂν οἴεσθε δημοσίᾳ πάντας ὑμᾶς προξένους αὑτῶν
ποιήσασθαι;

Γλωσσικά Σχόλια

κατατίθημι τιμήν : πληρώνω

καταθέντες : μετοχή αορίστου β’ του ρ. κατατίθημι : α. βάζω, αφήνω κάτω,

αποθέτω, τοποθετώ, β. σερβίρω στο τραπέζι, γ. παρουσιάζω, εκθέτω, προσφέρω, δ.
καταθέτω, καταβάλλω, πληρώνω.

συνεῖεν : ευκτική αορίστου β’ του ρ. συνίημι : α. βάζω, ωθώ μαζί, β.

αντιλαμβάνομαι, ακούω, καταλαβαίνω, γ. συνίεμαι : συναινώ, έρχομαι σε
συμφωνία.

πρόξενος : α. προστάτης, βοηθός, β. διαμεσολαβητής.

 Άσκηση: Να γίνει η μετάφραση του κειμένου.

[18]
ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

Δημοσθένης, Κατά Φιλίππου Γ, 3-4

Η ελευθερία του λόγου πρέπει να είναι απεριόριστη σε κάθε εκδήλωση του

ατομικού ή συλλογικού βίου.

σκοπεῖτε γὰρ ὡδί. ὑμεῖς τὴν παρρησίαν ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων οὕτω κοινὴν οἴεσθε δεῖν
εἶναι πᾶσι τοῖς ἐν τῇ πόλει, ὥστε καὶ τοῖς ξένοις καὶ τοῖς δούλοις αὐτῆς
μεταδεδώκατε, καὶ πολλοὺς ἄν τις οἰκέτας ἴδοι παρ’ ἡμῖν μετὰ πλείονος ἐξουσίας ὅ
τι βούλονται λέγοντας ἢ πολίτας ἐν ἐνίαις τῶν ἄλλων πόλεων, ἐκ δὲ τοῦ
συμβουλεύειν παντάπασιν ἐξεληλάκατε. εἶθ’ ὑμῖν συμβέβηκεν ἐκ τούτου ἐν μὲν
ταῖς ἐκκλησίαις τρυφᾶν καὶ κολακεύεσθαι πάντα πρὸς ἡδονὴν ἀκούουσιν, ἐν δὲ τοῖς
πράγμασι καὶ τοῖς γιγνομένοις περὶ τῶν ἐσχάτων ἤδη κινδυνεύειν. εἰ μὲν οὖν καὶ
νῦν οὕτω διάκεισθε, οὐκ ἔχω τί λέγω· εἰ δ’ ἃ συμφέρει χωρὶς κολακείας ἐθελήσετ’
ἀκούειν, ἕτοιμος λέγειν.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Σκεφτείτε δηλαδή έτσι. Εσείς για τα άλλα ζητήματα πιστεύετε ότι η ελευθεροστομία
πρέπει να είναι τόσο κοινή σε όλους όσοι βρίσκονται στην πόλη, ώστε ακόμη και
στους ξένους και στους δούλους την έχετε παραχωρήσει και γι’ αυτό θα μπορούσε
κάποιος να δει στην πόλη μας δούλους να λένε με περισσότερη ελευθερία ό,τι
θέλουν από πολίτες σε μερικές από τις άλλες πόλεις, όμως έχετε ολωσδιόλου
απομακρύνει (το δικαίωμα της ελευθεροστομίας) από όσους θέλουν να σας
συμβουλεύσουν. Έπειτα έχει συμβεί σε σας γι’ αυτό στις μεν συνελεύσεις να
καμαρώνετε και να κολακεύεστε που όλα τα ακούτε προς ευχαρίστησή σας, στις
υποθέσεις όμως και σε όσα γίνονται να διατρέχετε ήδη τον έσχατο κίνδυνο. Αν
λοιπόν και τώρα έχετε τέτοιες διαθέσεις, δεν ξέρω τι να πω. Αν όμως θελήσετε να
ακούτε χωρίς κολακείες τι σας συμφέρει, είμαι έτοιμος να μιλήσω.

[19]
7η Διδακτική Ενότητα

Δημοσθένης, Περί της Ροδίων Ελευθερίας, 14-15

Εισαγωγικό Σημείωμα

Οι Ρόδιοι, εξαιτίας των έντονων πολιτικών παθών, αλλά και γενικότερα της πιεστικής συμπεριφοράς των
Αθηναίων που προκαλούσε πολλές δυσαρέσκειες εις βάρος των συμμάχων τους, το 357 π.χ
αποσχίστηκαν από την Αθηναϊκή συμμαχία και, αφού συνασπίστηκαν με τους Χίους και τους
Βυζάντιους, ήρθαν σε σύγκρουση με τους Αθηναίους. Όμως, ο ατυχής για τους Αθηναίους «Συμμαχικός
πόλεμος» έδωσε την ευκαιρία στον Μαύσωλο, τον δυνατό της Καρίας, να υποδαυλίσει τις αποσχιστικές
αυτές τάσεις, να εγκαταστήσει στο νησί Καρικές φρουρές με την ενίσχυση των οποίων οι ολιγαρχικοί
κατέλυσαν το δημοκρατικό πολίτευμα, εξόρισαν τους δημοκρατικούς αντιπάλους τους και επέβαλαν
ολιγαρχικό καθεστώς. Αργότερα, οι Ρόδιοι, για να επανακτήσουν την κυριαρχία τους και το δημοκρατικό
τους πολίτευμα, έκαναν έκκληση στην Αθήνα ζητώντας από τον Δημοσθένη να συνηγορήσει στη
σωτηρία τους και να υπερασπιστεί την υπόθεση τους. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Δημοσθένης, αν
και οι Ρόδιοι έχουν αποδειχτεί αναξιόπιστοι και δίκαια έχουν χάσει την ελευθερία τους, προτείνει με
γνώμονα το συμφέρον της Αθήνας να τους βοηθήσουν και να μη μνησικακούν.

Θεματικός πυρήνας : Οι Ρόδιοι ολιγαρχικοί είναι αναξιόπιστοι, όμως συμφέρει την Αθήνα να
βοηθήσει το νησί.

Οὐ μὴν οὐδ’ ἂν εἰ δι’ αὑτῶν εἶχον τὴν πόλιν οἱ νῦν ὄντες ἐν αὐτῇ Ῥόδιοι, παρῄνεσ’
ἂν ὑμῖν τούτους ἑλέσθαι, οὐδ’ εἰ πάνθ’ ὑπισχνοῦνθ’ ὑμῖν ποιήσειν. ὁρῶ γὰρ αὐτοὺς
τὸ μὲν πρῶτον, ὅπως καταλύσωσι τὸν δῆμον, προσλαβόντας τινὰς τῶν πολιτῶν,
ἐπειδὴ δὲ τοῦτ’ ἔπραξαν, πάλιν ἐκβαλόντας τούτους· τοὺς οὖν μηδετέροις πιστῶς
κεχρημένους οὐδ’ ἂν ὑμῖν βεβαίους ἡγοῦμαι γενέσθαι συμμάχους. καὶ ταῦτ’
οὐδεπώποτ’ εἶπον ἄν, εἰ τῷ Ῥοδίων δήμῳ μόνον ἡγούμην συμφέρειν· οὔτε γὰρ
προξενῶ τῶν ἀνδρῶν οὔτ’ ἰδίᾳ ξένος αὐτῶν οὐδείς ἐστί μοι.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

Οὐ μὴν : αλλά όμως, εξάλλου, ωστόσο.

παρῄνεσ’ ἂν : οριστική αορίστου του ρ. παραινώ : παρακινώ, συμβουλεύω,

προτρέπω, συνιστώ. α. παραινώ τινί τι : συμβουλεύω σε κάποιον κάτι, β. παραινώ
τινί + τελικό απαρέμφατο : συμβουλεύω σε κάποιον να, γ. παραινώ + τελικό
απαρέμφατο : συμβουλεύω να.

ἑλέσθαι : απαρέμφατο αορίστου β’ του ρ. αιρούμαι : εκλέγω, προτιμώ, α. με

αιτιατική : παίρνω κάτι για τον εαυτό μου, εκλέγω, β. με δύο αιτιατικές (η μία αντικ.
η άλλη κτγ): εκλέγω, γ. με αιτιατική και γενική : αφαιρώ κάτι από κάποιον, δ. με
αιτιατική και εμπρόθετο προσδιορισμό.

[20]
ὑπισχνοῦντο : οριστική παρατατικού του ρ. υπισχνούμαι : υπόσχομαι, α.
υπισχνούμαι τι : υπόσχομαι κάτι, αναλαμβάνω να κάνω κάτι, β. υπισχνούμαι τινί τι :
υπόσχομαι σε κάποιον κάτι, γ. υπισχνούμαι + ειδικό απαρέμφατο : υπόσχομαι ότι
θα.

τὸν δῆμον : α. ο πληθυσμός, λαός, έθνος, β. δημοκρατική παράταξη, δημοκρατία, γ.

συγκεντρωμένο πλήθος, συνέλευση πολιτών.

καταλύω : α. ανατρέπω, καταλύω, απομακρύνω, για μορφές εξουσίας, β. γκρεμίζω,

καταστρέφω, γ. απαλλάσσω, απολύω, διώχνω, αποπέμπω// καταργώ, ακυρώνω, δ.
τελειώνω, σταματώ, καταλήγω.

καταλύω τον δήμον: καταλύω το δημοκρατικό πολίτευμα.

προσλαμβάνω τινά : α. παίρνω ως βοηθό, ως συνεργάτη, προσεταιρίζομαι, παίρνω

με το μέρος μου, β. προσλαμβάνω : δέχομαι ως προσθήκη, συνδέομαι με, γ.
προσλαμβάνων τι : προσκτώμαι, αποκτώ, κερδίζω επιπλέον κάτι, δ. απόλυτο :
επωφελούμαι.

εκβάλλω τινά : διώχνω, εξορίζω, αποβάλλω κάποιον// εκπίπτω υπό τινός :

εξορίζομαι, εκδιώκομαι από κάποιον.

μηδέτερος- α –ον : κανένας από τους δύο, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος.

πιστώς : πιστά, αξιόπιστα.

τοὺς οὖν μηδετέροις πιστῶς κεχρημένους : αυτοί που δε συμπεριφέρθηκαν με

εμπιστοσύνη ούτε στον έναν ούτε στον άλλον, που δε φάνηκαν πιστοί σε κανέναν
από τους δύο.

κεχρημένους: μετοχή παρακειμένου του χρήομαι-ωμαι : χρησιμοποιώ, α. με δοτική

: μεταχειρίζομαι κάτι, χρησιμοποιώ, β. με δύο δοτικές (η μία αντικ, η άλλη κτγ):
μεταχειρίζομαι κάποιον με κάποιο τρόπο, γ. με δοτική και εμπρόθετο προσδιορισμό
: μεταχειρίζομαι, χρησιμοποιώ κάτι για κάποιον σκοπό/ κραυγή χρώμαι : κραυγάζω/
οργή χρώμαι : οργίζομαι/ ομολογία χρώμαι: συμφωνώ, έρχομαι σε συμφωνία/
χρώμαι τοις πράγμασι : διοικώ, αντιμετωπίζω/ τέχνη τι χρώμαι : εξασκώ το
επάγγελμα/ χρώμαι νόμοις : ζω σύμφωνα με τους νόμους.

βέβαιος-α-ον : σταθερός, ασφαλής, ακλόνητος, στέρεος, αμετάβλητος.

προξενέω- ω : προξενώ τινός : είμαι πρόξενος, αντιπρόσωπος κάποιου, εκπροσωπώ

κάποιον, β. προξενώ τινί : βοηθώ, συμπαραστέκομαι σε κάποιον, γ. προξενώ τινά τι
: παρουσιάζω κάποιον σε κάποιον άλλον, δ. προξενώ τι : παρέχω, εξασφαλίζω κάτι.

[21]
ξένος : α. αλλοδαπός, ξένος με τον οποίο υπάρχει σχέση φιλοξενίας,
φιλοξενούμενος, φίλος από φιλοξενία, β. μισθοφόρος, γ. παράξενος, ασυνήθιστος,
καινούργιος, εκπληκτικός.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

οὐ μὴν οὐδ’ εἰ ταῦτ’ ἀμφότερ’ ἦν, εἰ μὴ συμφέρειν ὑμῖν ἡγούμην, εἶπον ἄν, ἐπεὶ
Ῥοδίοις γε, εἰ οἷόν τε τοῦτ’ εἰπεῖν τῷ συναγορεύοντι τῇ σωτηρίᾳ αὐτῶν, συγχαίρω
τῶν γεγενημένων. τοῦ κομίσασθαι γὰρ τὰ ὑμέτερ’ ὑμῖν φθονήσαντες τὴν ἑαυτῶν
ἐλευθερίαν ἀπολωλέκασι, καὶ παρὸν αὐτοῖς Ἕλλησι καὶ βελτίοσιν αὐτῶν [ὑμῖν] ἐξ
ἴσου συμμαχεῖν, βαρβάροις καὶ δούλοις, οὓς εἰς τὰς ἀκροπόλεις παρεῖνται,
δουλεύουσιν.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

ἐπεὶ Ῥοδίοις γε, εἰ οἷόν τε τοῦτ’ εἰπεῖν τῷ συναγορεύοντι τῇ σωτηρίᾳ αὐτῶν,

συγχαίρω τῶν γεγενημένων : επειδή εγώ τουλάχιστον, αν μπορεί να το πει αυτός
που συνηγορεί για τη σωτηρία τους, συμμερίζομαι τη χαρά σας γι’ αυτά που
έπαθαν οι Ρόδιοι.

κομίζομαι : α. κομίζομαι + αιτιατική : αναλαμβάνω ή έχω φροντίδα για, φροντίζω,

υποδέχομαι, φιλοξενώ. β. μαζεύω, περισυλλέγω, γ. για πράγματα : φροντίζω,
εκτελώ, δ. φέρνω μαζί μου, συνοδεύω, οδηγώ, επαναφέρω, επανακόπτω , παίρνω
πίσω κάτι, ε. παθητικό : μεταφέρομαι, εισάγομαι.

φθονέω- ω : α. φθνώ επί τινός : αρνούμαι από φθόνο κάτι σε κάποιον, δε

συγκατίθεμαι, δε συμφωνώ, β. απόλυτο : τρέφω απέχθεια, ζηλεύω, γ. φθονώ τινός :
δυσανασχετώ, αγανακτώ για κάτι, δ. φθονώ + απαρέμφατο : δε συμφωνώ, δε θέλω,
αρνούμαι, απαγορεύω, ε. παθητικό : αποτελώ αντικείμενο φθόνου η μνησικακίας.

ἀπολωλέκασι: οριστική παρακειμένου του ρ. απόλλυμι : α. απόλλυμι τινά ή τι :

αφανίζω, καταστρέφω κάποιον, β. μέσο αμετάβατο : αφανίζομαι, χάνομαι.

καὶ παρὸν αὐτοῖς Ἕλλησι καὶ βελτίοσιν αὐτῶν [ὑμῖν] ἐξ ἴσου συμμαχεῖν : και ενώ
ήταν δυνατόν σε αυτούς να είναι σύμμαχοι ισότιμοι με σας που είστε Έλληνες και
ανώτεροι τους.

παρεῖνται : οριστική παρακειμένου του ρ. παρίεμαι : αποδέχομαι, επιτρέπω την

είσοδο, α. παρίημι : αφήνω να πέσει στο πλάι, παρατώ, β. παρίημι τι ή τινά :

[22]
παραμελώ, αδιαφορώ, παραλείπω, παρατώ, γ. παριήμι τι τινί : παραχωρώ,
συγχωρώ κάτι σε κάποιον, δ. παρίημι + απαρέμφατο : επιτρέπω, δέχομαι, ε. μέσο +
αιτιατική : αφήνω κατά μέρος, παραβλέπω, δεν υπολογίζω, στ. παθητικό :
αναγκάζομαι να πέσω, δεν υπολογίζομαι, παραλείπομαι.

δουλεύω τινί : είμαι δούλος σε κάποιον// υπηρετώ ως δούλος σε κάποιον,

υπακούω.

 Άσκηση : Να γίνει η μετάφραση του κειμένου.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

Λυσίας , Υπέρ των Αριστοφάνους χρημάτων 1-3

Ο Αριστοφάνης έπεισε τους Αθηναίους να εκστρατεύσουν προς βοήθεια του βασιλιά της Κύπρου
Ευαγόρα, που πολεμούσε εναντίον των Περσών (390 π.Χ.). Ύστερα από την αποτυχία του
εγχειρήματος, θανατώθηκε χωρίς δίκη και προτάθηκε η δήμευση της περιουσίας του. Ωστόσο, μετά
την απογραφή της, κάποιοι τη θεώρησαν μικρή, κατηγορώντας τους συγγενείς του και κυρίως αυτόν
που είχε πλέον την ευθύνη για τη διαχείρισή της, τον πατέρα του ομιλητή και πεθερό του
Αριστοφάνη, για υπεξαίρεση μέρους της. Ο ομιλητής θα προσπαθήσει να υπερασπιστεί την τιμή της
οικογένειας και κυρίως να τιμήσει τη μνήμη του πατέρα του, που είχε στο μεταξύ πεθάνει, και να
αποδείξει ότι, όταν πέθανε ο Αριστοφάνης, η περιουσία του δεν ξεπερνούσε τα τέσσερα τάλαντα.

Πολλήν μοι ἀπορίαν παρέχει ὁ ἀγὼν οὑτοσί, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅταν ἐνθυμηθῶ
ὅτι, ἐὰν ἐγὼ μὲν μὴ νῦν εὖ εἴπω, οὐ μόνον ἐγὼ ἀλλὰ καὶ ὁ πατὴρ δόξει ἄδικος εἶναι
καὶ τῶν ὄντων ἁπάντων στερήσομαι. ἀνάγκη οὖν, εἰ καὶ μὴ δεινὸς πρὸς ταῦτα
πέφυκα, βοηθεῖν τῷ πατρὶ καὶ ἐμαυτῷ οὕτως ὅπως ἂν δύνωμαι. τὴν μὲν οὖν
παρασκευὴν καὶ <τὴν> προθυμίαν τῶν ἐχθρῶν ὁρᾶτε, καὶ οὐδὲν δεῖ περὶ τούτων
λέγειν· τὴν δ’ ἐμὴν ἀπειρίαν πάντες ἴσασιν, ὅσοι ἐμὲ γιγνώσκουσιν. αἰτήσομαι οὖν
ὑμᾶς δίκαια καὶ ῥᾴδια χαρίσασθαι, ἄνευ ὀργῆς καὶ ἡμῶν ἀκοῦσαι, ὥσπερ <καὶ> τῶν
κατηγόρων. ἀνάγκη γὰρ τὸν ἀπολογούμενον, κἂν ἐξ ἴσου ἀκροᾶσθε, ἔλαττον ἔχειν.
οἱ μὲν γὰρ ἐκ πολλοῦ χρόνου ἐπιβουλεύοντες, αὐτοὶ ἄνευ κινδύνων ὄντες, τὴν
κατηγορίαν ἐποιήσαντο, ἡμεῖς δὲ ἀγωνιζόμεθα μετὰ δέους καὶ διαβολῆς καὶ
κινδύνου <τοῦ> μεγίστου. εἰκὸς οὖν ὑμᾶς εὔνοιαν πλείω ἔχειν τοῖς ἀπολογουμένοις.

[23]
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Είναι πολύ δύσκολη η θέση μου, άνδρες δικαστές, σ' αυτήν εδώ τη δίκη, όταν
αναλογισθώ ότι, εάν εγώ δεν τα πω τώρα καλά, όχι μόνον εγώ αλλά και ο πατέρας
μου θα φανεί ότι είναι άδικος και θα στερηθώ όλα μου τα υπάρχοντα. Είναι ανάγκη,
λοιπόν, αν και δεν είμαι ικανός από τη φύση μου γι' αυτά, να βοηθήσω τον πατέρα
μου και τον εαυτό μου έτσι, όπως θα μπορέσω. Την προετοιμασία και την προθυμία
των εχθρών τη βλέπετε και δεν πρέπει να πω τίποτε γι' αυτά· τη δική μου, πάλι,
απειρία όλοι την ξέρουν, όσοι με γνωρίζουν. Θα ζητήσω, λοιπόν, από σας να μου
κάνετε δίκαια και εύκολη χάρη, να ακούσετε δηλαδή και μας με εύνοια, όπως και
τους κατηγόρους. Γιατί, είναι φυσικό ο απολογούμενος να βρίσκεται σε
μειονεκτικότερη θέση, κι αν ακόμη τον ακούτε με την ίδια διάθεση.

[24]
8η Διδακτική Ενότητα

Ισοκράτης Ελένη 49-50

Εισαγωγικό σημείωμα

Η «Ελένη», έργο της ώριμης ηλικίας του Ισοκράτη (366 π.χ), ανήκει στους επιεικτικούς λόγους του και
αποτελεί ένα γύμνασμα με το οποίο ο ρήτορας θέλει να προβάλλει στους σοφιστές τις ικανότητες του
στο είδος αυτού του ρητορικού λόγου. Ωστόσο, το περιεχόμενο του λόγου δεν αναφέρεται αποκλειστικά
– αν και καλύπτει μεγάλο μέρος του έργου- στο εγκώμιο της Ελένης. Στο προοίμιο ο ρήτορας επιτίθεται
στους σοφιστές και στον επίλογο, αφού αποθεώνει την ομορφιά στην οποία υποκλίνονται ακόμα και οι
θεοί, εξυμνεί την «πανελλήνια ιδέα» του, που υπήρξε το όραμα της ζωής του, παρουσιάζοντας την
εικόνα μιας ενωμένης και νικήτριας Ελλάδας.

Θεματικός πυρήνας: Η μυθική απαγωγή της Ελένης και οι δραματικές συνέπειες σε Έλληνες και
βαρβάρους.

Τίς δ’ ἂν τὸν γάμον τὸν Ἑλένης ὑπερεῖδεν, ἧς ἁρπασθείσης οἱ μὲν Ἕλληνες οὕτως
ἠγανάκτησαν ὥσπερ ὅλης τῆς Ἑλλάδος πεπορθημένης, οἱ δὲ βάρβαροι τοσοῦτον
ἐφρόνησαν, ὅσον περ ἂν εἰ πάντων ἡμῶν ἐκράτησαν. δῆλον δ’ ὡς ἑκάτεροι
διετέθησαν· πολλῶν γὰρ αὐτοῖς πρότερον ἐγκλημάτων γενομένων περὶ μὲν τῶν
ἄλλων ἡσυχίαν ἦγον, ὑπὲρ δὲ ταύτης τηλικοῦτον συνεστήσαντο πόλεμον
οὐ μόνον τῷ μεγέθει τῆς ὀργῆς ἀλλὰ καὶ τῷ μήκει τοῦ χρόνου καὶ τῷ πλήθει τῶν
παρασκευῶν ὅσος οὐδεὶς πώποτε γέγονεν. ἐξὸν δὲ τοῖς μὲν ἀποδοῦσιν Ἑλένην
ἀπηλλάχθαι τῶν παρόντων κακῶν, τοῖς δ’ ἀμελήσασιν ἐκείνης ἀδεῶς οἰκεῖν τὸν
ἐπίλοιπον χρόνον, οὐδέτεροι ταῦτ’ ἠθέλησαν·

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

ὑπερεῖδεν : οριστική αορίστου του ρ. υπεροράω –ω : α. βλέπω από ψηλά, είμαι

ανώτερος, β. περιφρονώ, παραβλέπω, παραμελώ, δε λογαριάζω.

ἧς ἁρπασθείσης οἱ μὲν Ἕλληνες οὕτως ἠγανάκτησαν ὥσπερ ὅλης τῆς Ἑλλάδος: για
την οποία, όταν την άρπαξαν, από τη μία οι Έλληνες αγανάκτησαν σα να είχε
λεηλατηθεί όλη η Ελλάδα.

πεπορθημένης : μετοχή παρακειμένου του ρ. πορθούμαι : α. ερημώνομαι,

λεηλατούμαι, λαφυραγωγούμαι, καταστρέφομαι, β. αφανίζομαι, ληστεύομαι.

[25]
εφρόνησαν : οριστική αορίστου του ρ. φρονέω – ω : είμαι συνετός, γνωστικός,
σκέφτομαι, κρίνω ή συμβουλεύω σωστά/ εφρόνησαν τοσούτον : περηφανεύτηκαν
τόσο.

δῆλον δ’ ὡς ἑκάτεροι διετέθησαν : είναι φανερό ποιες σκέψεις έκαναν/ ποια στάση
τήρησαν και οι δύο.

έγκλημα: α. κατηγορία, καταλογισμός, κατηγορητήριο, παράπονο, αφορμή

κατηγορίας, β. μήνυση.

ησυχίαν άγω ή ησυχίαν έχω : ησυχάζω, αναπαύομαι, είμαι σε ειρήνη.

συνεστήσαντο : οριστική παρακειμένου του ρ. συνίσταμαι : α. ενώνομαι,

συνδέομαι, αποτελούμαι, συγκροτούμαι, β. συμπλέκομαι, έρχομαι σε
αντιπαράθεση/ συνίσταμαι πόλεμον : αναλαμβάνω, διεξάγω πόλεμο.

ἐξὸν : μετοχή ενεστώτα του ρ. έξεστι + τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο: είναι

δυνατό να, επιτρέπεται να, υπάρχει η δυνατότητα να.

ἀποδοῦσιν: μετοχή αορίστου β’ του ρ. αποδίδωμι : α. αποδίδωμι με δοτική και

αιτιατική : δίνω πίσω, επιστρέφω, ξαναδίνω, β. αποδίδωμι με απαρέμφατο :
παραχωρώ, επιτρέπω, γ. αποδίδωνι με αντικέιμενο + κατηγ. : κάνω να γίνει,
καθιστώ, δ. παραδίδω, πουλώ.

ἀπηλλάχθαι: απαρέμφατο παρακειμένου μέσης φωνής του ρ. απαλλάσσομαι : α.

απαλλάσσομαι τινός : ελευθερώνομαι, απαλλάσσομαι από κάτι ή από κάποιον, β.
απαλλάσσομαι : έχω δοσοληψίες.

ἀμελήσασιν: μετοχή αορίστου του ρ. αμελέω- ω : α. αμελώ + γενική : δε φροντίζω,

αδιαφορώ, β. απόλυτο : είμαι αδιάφορος.

ἀδεῶς: χωρίς φόβο, άφοβα.

ἐπίλοιπον χρόνον : ο υπόλοιπος χρόνος.

[26]
Συνέχεια Κειμένου

ἀλλ’ οἱ μὲν περιεώρων καὶ πόλεις ἀναστάτους γιγνομένας καὶ τὴν χώραν
πορθουμένην, ὥστε μὴ προέσθαι τοῖς Ἕλλησιν αὐτήν, οἱ δ’ ᾑροῦντο μένοντες ἐπὶ
τῆς ἀλλοτρίας καταγηράσκειν καὶ μηδέποτε τοὺς αὑτῶν ἰδεῖν μᾶλλον ἢ ’κείνην
καταλιπόντες εἰς τὰς αὑτῶν πατρίδας ἀπελθεῖν.

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

περιεώρων : οριστική παρατατικού του ρ. περιοράω- ω : α. περιορώ : κοιτάω

ολο=όγυρα ή κυκλικά. β. με αιτιατική και κατγ : περιφρονώ, αδιαφορώ, παραμελώ,
ανέχομαι, επιτρέπω, γ. με αιτιατική + τελικό απαρέμφατο : ανέχομαι, υπομένω,
επιτρέπω.

ανάστατος γίγνομαι: καταστρέφομαι.

προέσθαι: απαρέμφατο αορίστου β’ μέσης φωνής του ρ. προίεμαι : α. + αιτιατική

και δοτική : εγκαταλείπω, παραδίδω, β. στέλνω, ωθώ προς τα εμπρός, γ. προίεμαι
τινά εκ τινός : αφήνω να φύγει, να απομακρυνθεί κάποιος από ένα μέρος, δ.
απόλυτο : αδιαφορώ, είμαι αμελής ή υποχωρητικός.

ἀλλοτρίας : α. αυτός που προέρχεται από άλλον, β. ξένος, εχθρικός. πολέμιος.

[27]
ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

Δημοσθένης Κατ’ Αφόβου Α , 68-69

Ο Δημοσθένης απαρίθμησε στην πίστιν τα περιουσιακά στοιχεία που άφησε πίσω του ο
πατέρας του , αναφέρθηκε αναλυτικά στους όρους της διαθήκης και τις υποχρεώσεις στις
οποίες δεν ανταποκρίθηκαν οι κηδεμόνες–επίτροποί του, ανέτρεψε τον ισχυρισμό των
αντιδίκων ότι ο ίδιος καρπώθηκε μεγάλο χρηματικό ποσό που είχε κρύψει ο πατέρας του
και επέμεινε στο γεγονός ότι η οικογένειά του στερήθηκε πολλά έσοδα, όταν ο Άφοβος
επέλεξε να μην εκμισθώσει το σπίτι τους.

Η περιουσία του Δημοσθένη κατασπαταλή θηκε από τους επιτρό πους – Έ κκληση για από δοση
δικαιοσύ νης

Δέομαι οὖν ὑμῶν, ὦ ἄνδρες δικασταί, καὶ ἱκετεύω καὶ ἀντιβολῶ, μνησθένταςκαὶ τῶν
νόμων καὶ τῶν ὅρκων οὓς ὀμόσαντες δικάζετε, βοηθῆσαι ἡμῖν τὰ δίκαια, καὶ μὴ περὶ
πλείονος τὰς τούτου δεήσεις ἢ τὰς ἡμετέρας ποιήσασθαι. δίκαιοι δ’ ἔστ’ ἐλεεῖν οὐ
τοὺς ἀδίκους τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ τοὺς παραλόγως δυστυχοῦντας, οὐδὲ τοὺς
ὠμῶς οὕτως τἀλλότρι’ ἀποστεροῦντας, ἀλλ’ ἡμᾶς τοὺς πολὺν χρόνον ὧν ὁ πατὴρ
ἡμῖν κατέλιπεν στερομένους καὶ πρὸς ὑπὸ τούτων ὑβριζομένους καὶ νῦν περὶ
ἀτιμίας κινδυνεύοντας.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Σας παρακαλώ, λοιπόν, κύριοι δικαστές, και σας εκλιπαρώ και σας ικετεύω, αφού
μένοντας πιστοί και στους νόμους και στους όρκους σύμφωνα με τους οποίους
δικάζετε, να μου δώσετε τη βοήθεια που δικαιούμαι, και να μην θεωρήσετε πιο
σημαντικές τις δικές του παρακλήσεις από τις δικές μου. Eίναι δίκαιο να δείξετε
ευσπλαχνία όχι σε ανθρώπους που αδικούν, αλλά σε όσους δυστυχούν ενώ δεν
τους αξίζει, ούτε πάλι σε όσους τόσο βάναυσα υπεξαιρούν τα ξένα αγαθά, αλλά σε
μένα που έχω στερηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα την πατρική κληρονομιά, και
επιπλέον εισπράττω την προσβλητική συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων και
διατρέχω τον κίνδυνο να χάσω τα πολιτικά μου δικαιώματα. Nομίζω πως θα έβγαζε
κραυγή απελπισίας ο πατέρας μας, αν μπορούσε να αντιληφθεί ότι για τις προίκες
και τις δωρεές που αυτός τους έδωσε, εγώ, ο ίδιος ο γιος του, διατρέχω τον κίνδυνο.

[28]