ΕΝΟΤΗΤΑ 5Η - ΟΙ ΒΑΘΜΟΙ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ : ΘΕΤΙΚΟΣ, ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ, ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

Παραθετικά είναι ο συγκριτικός και ο υπερθετικός βαθμός

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΩΝ

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

μονολεκτικ περιφραστικ Σχετικός Απόλυτος
ός τύπος ός τύπος περιφραστικός ή περιφραστικό
μονολεκτικός ςή
τύπος μονολεκτικός
τύπος
ανθεκτικός ανθεκτικότερος πιο ανθεκτικός ο πιο ανθεκτικός ή : πολύ
, ο ανθεκτικότερος (πολύ)
-ή, -ό ανθεκτικός ή :
ανθεκτικότατος
ευρύς, ευρύτερος πιο ευρύς Ο πιο ευρύς ή : ο πολύ (πολύ )
-εία, ευρύτερος ευρύς ή :
-ύ ευρύτατος
αναιδή αναιδέστερος πιο αναιδής Ο πιο αναιδής ή : ο πολύ
ς, - ής, αναιδέστερος (πολύ)αναιδής
-ές ή:
αναιδέστατος

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ

Σχηματίζονται πάντοτε περιφραστικά :

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

χαρούμενος πιο χαρούμενος πολύ χαρούμενος
(απόλυτο) ή : ο πιο
χαρούμενος
(σχετικό)

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

ψηλά ψηλότερα, πιο ψηλά ψηλότατα, πολύ ψηλά
πλατιά πλατύτερα, πιο πλατιά πλατύτατα, πολύ πλατιά
συνεπώς συνεπέστερα, πιο συνεπώς συνεπέστατα, πολύ
συνεπώς

Δεν έχουν παραθετικά τα επίθετα που δηλώνουν :

α. ύλη : χρυσός, ξύλινος

β. καταγωγή ή συγγένεια : ρεθυμνιώτικος , αδελφικός

γ. τόπο, χρόνο : γήινος, αυριανός

δ. κατάσταση που δεν αλλάζει : ολόκληρος, θνητός
 ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ

Σχηματίζουν τα μονολεκτικά παραθετικά τους από διαφορετικό θέμα σε σχέση με το

αρχικό ή διαφορετικά σε σχέση με τα άλλα επίθετα :

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

απλός απλούστερος , πιο απλός απλούστατος, πολύ απλός
ο απλούστερος ,ο πιο
απλός
γέρος γεροντότερος, πιο γέρος πολύ γέρος
ο γεροντότερος, ο πιο
γέρος
κακός χειρότερος , πιο κακός χείριστος, κάκιστος,
πολύ κακός
ο χειρότερος , ο πιο κακός
καλός καλύτερος, πιο καλός άριστος, κάλλιστος,
πολύ καλός
ο καλύτερος, ο πιο καλός
λίγος λιγότερος, πιο λίγος ελάχιστος, πολύ λίγος
ο λιγότερος, ο πιο λίγος
μικρός μικρότερος, πιο μικρός ελάχιστος, πολύ μικρός
ο μικρότερος, ο πιο μικρός
μεγάλος μεγαλύτερος, πιο μεγάλος μέγιστος, πολύ
μεγάλος ο
μεγαλύτερος, ο πιο
μεγάλος
πολύς περισσότερος, πιο πλείστος, πάρα πολύς
πολύς ( και σπαν. ο περισσότερος, ο πιο
πιότερος) πολύς
κοντός κοντότερος /ύτερος κοντότατος, πολύ κοντός
ο κοντότερος /ύτερος, ο
πιο κοντός
πρώτος πρωτύτερος πρώτιστος , ο πρωτύτερος

ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ

(άνω) ανώτερος ανώτατος

(κάτω) κατώτερος κατώτατος
(υπέρ) υπέρτερος υπέρτατος
(άπω) απώτερος απώτατος
(ένδον) ενδότερος ενδότατος
(υπέρ) υπέρτερος υπέρτατος
(έσω) εσώτερος εσώτατος
 ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ

πολύ περισσότερο πάρα πολύ
λίγο λιγότερο ελάχιστα, πολύ λίγο
νωρίς νωρίτερα -
ύστερα υστερότερα -
- αρχύτερα -
γρήγορα γρηγορότερα το γρηγορότερο
(ταχέως) ταχύτερα τάχιστα, το ταχύτερο
πρώτα πρωτύτερα -

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΥ ΣΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

Κάποτε για το σχηματισμό του απόλυτου υπερθετικού χρησιμοποιούνται και οι εξής

τρόποι:

1. Η επανάληψη του θετικού βαθμού : είναι ένα παχύ – παχύ κοριτσάκι

2. Η γενική πληθυντικού του ίδιου επιθέτου + θετικός βαθμός : είναι των αδυνάτων
αδύνατο να περάσει τη χρονιά
3. τα σύνθετα επίθετα με α΄ συνθετικό τα εξής :

 όλος : ολάνθιστος
 υπέρ : υπέρκομψη
 θεός : θεόστραβος
 παν : πανάσχημος
 κατά : κατακόκκινο
 αριθμητικό : τετράπαχος
 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1 . Διορθώστε τα λάθη :

α. Ακούστε τον, γιατί είναι πολύ εξαιρετικός δάσκαλος . .........................................

β. Θα μιλήσετε ποιο αργότερα, γιατί τώρα εργάζεται. ..............................................

γ. Υπάρχουν πολύ ποιο ικανότερα άτομα για προαγωγή. ..........................................

δ .Πιο νομίζετε ότι είναι το ποιο σημαντικό πράγμα απ’ όσα συζητήσαμε;
......................................................

ε. Τριγυρνούσε για πολύ ώρα με το αυτοκίνητο , καθώς δεν έβρισκε χώρο

στάθμευσης . ........................................................

στ. Το διαδίκτυο αποτελεί ένα διεθνή μέσο ενημέρωσης, ψυχαγωγίας κι

επικοινωνίας . .......................................................

2. Συμπληρώστε τα κενά :

α. Αν κι εργάστηκε πολύ κι ευσυνείδητα στη ζωή του, ανταμείφθηκε

.......................................... (λίγο)
β. Αυτός είναι ………………………………………. τρόπος από όλους για να λύσεις την
άσκηση ( απλός )
γ. Η Ντίνα είναι ……………………………………… μαθήτρια από τη Βάσω (ευφυής ) .
δ. Το δεύτερο δικαστήριο τον έκρινε …………………………………………….. σε σχέση με το
πρώτο (επιεικώς ) .

3. Να αντικαταστήσετε τους μονολεκτικούς με περιφραστικούς τύπους και

αντίστροφα :

α.Η επίδοσή σου στο διαγώνισμα ήταν πολύ καλή

→..........................................................

β.Προσπάθησε να μην είσαι ο πιο αναιδής στην τάξη .

→...................................................

γ.Απαιτώ ν’ αναφερθείς πιο εκτενώς στο περιστατικό.

.→..................................................

δ. Είναι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου μετά τη γέννηση του παιδιού του

→...............................................................
 ΕΝΟΤΗΤΑ 5 - Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ

Α. Αφού μελετήσετε τη σελ. 80 του βιβλίου σας, να βρείτε τον α΄ και β΄ όρο της
σύγκρισης και να υπογραμμίσετε το συγκριτικό επίθετο ή επίρρημα στις επόμενες
προτάσεις :

1. Είναι προτιμότερο να μείνουμε σπίτι, παρά να δούμε αυτή την ανούσια ταινία.
...................................................................................................................................
2. Η θέα απ’ το μπαλκόνι μου είναι πιο εντυπωσιακή από της βεράντας σου .
...................................................................................................................................
3. Θα μου άρεσε να ταξιδεύαμε με αεροπλάνο παρά με τραίνο .
...................................................................................................................................
4. Οι φίλοι σου είναι κοινωνικότεροι από σένα .
..................................................................................................................................
5. Είναι πιο αποτελεσματικό να δουλεύεις οργανωμένα .
...................................................................................................................................
6. Έχει τέτοια αλαζονεία, που πιστεύει ότι όλοι οι άλλοι είναι κατώτεροί της .
..................................................................................................................................

Β . Συμπληρώστε το συγκριτικό και το β΄ όρο της σύγκρισης:

1. Την απάντηση τη σκέφτηκα εγώ ………………………………………...............

(πρώτα ) 2. Η ζέστη σήμερα είναι

……………………………………………………................. (κακός)

3. Η Κατερίνα είναι ………………………………………………………................... (επιμελής)

4. …………………………. να προλαβαίνεις …………………………………................ (καλά)

5. Το σημερινό μάθημα είναι …………………………………………….................

(εύληπτος) 6. Σήμερα δούλεψες

…………………………………………………………....................(πολύ)

7. Είναι προτιμότερο να κοιμάσαι νωρίς …………………………………………………………..

ΤΟ Β΄ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ

Συμπληρώστε τον πίνακα :

Α΄ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ Β΄ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΘΕΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

α. λιγνίτης ορύττω
β. οκτώ όροφος
γ. αγγειοδιασταλτικός
δ. φαρμακοποιός
ε. έντομο λέγω
 στ. α στερητ. οδύνη επίθετο
ζ. μέση καλοκαίρι επίρρημα
η. ραδιούργος

ΕΡΓΑΣΙΑ - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ
Μορφές: α) Χειρωνακτική β) Πνευματική γ) Μεικτή
Προσφορά:
• Παρέχει υλικά αγαθά για την επιβίωσή μας.
• Βοηθά στη συνεργασία και την αλληλοβοήθεια.
• Το άτομο αναγνωρίζει την προσφορά των άλλων.
• Αίσθημα ανεξαρτησίας.
• Ομαλή ένταξη του ατόμου στην κοινωνία.
• Ενισχύει την αυτοπεποίθηση του ατόμου.
• Το άτομο αισθάνεται ότι προσφέρει και είναι ικανό.
• Ολοκληρώνεται η προσωπικότητα του ατόμου.

Νέοι και επάγγελμα

Ποιοί τους επηρεάζουν;
- Οικογένεια
- Φίλοι
– παρέες
- Κοινωνικό περιβάλλον
- Internet (διαδίκτυο)
- Μέσα μαζικής ενημέρωσης

Σήμερα:
• Γίνεται διάκριση των επαγγελμάτων.
• Ανεργία, σταδιακά «χάνονται» παραδοσιακά επαγγέλματα.
• Η μηχανή αντικατέστησε τον άνθρωπο.
• Εξειδίκευση
• Πλήξη, κούραση, το άτομο δεν αισθάνεται ότι δημιουργεί.
• Πολύωρη εργασία.
• Χαμηλοί μισθοί.
• Άγχος για εύρεση δεύτερης και τρίτης δουλειάς.
• Ακατάλληλοι και επικίνδυνοι χώροι εργασίας.

Νέοι
• Αποπροσανατολίζονται από τους στόχους τους.
• Πιέζονται από την οικογένεια τους, ακολουθούν επάγγελμα που δεν τους ταιριάζει.
• Άγχος για την επαγγελματική τους αποκατάσταση.
• Δεν επιλέγουν επάγγελμα με βάση τις ικανότητες και τις κλίσεις τους.
• Απογοητεύονται.
• Αντιμετωπίζουν την ανεργία, ψυχολογικά προβλήματα.

Προτάσεις
Νέοι
• Παιδεία
• Ολόπλευρη μόρφωση.
• Να γνωρίσουν τι θέλουν.
• Να κατανοήσουν τις κλίσεις τους και τα ενδιαφέροντά τους.

Οικογένεια – σχολείο
• Σωστή παιδεία.
• Ηθικές αρχές.
• Να βοηθήσουν το παιδί να γνωρίσει τον εαυτό του.

Πολιτεία
• Έμφαση στην εκπαίδευση.
• Σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός των νέων.
• Μείωση ανεργίας με τη λήψη κατάλληλων μέτρων.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
ΘΕΜΑ : «Γράψτε ένα μικρό κείμενο – απάντηση σε έρευνα επαγγελματικού προσανατολισμού
που γίνεται στο σχολείο σας, για το επάγγελμα που αυτή τη στιγμή σας ενδιαφέρει. Στο κείμενο
να απαντήσετε και στις εξής ερωτήσεις.
α. Το επιλέξατε με κριτήριο το κύρος του, τα οικονομικές προοπτικές ή την κλίση σας ;
β. Επηρεαστήκατε από τους γονείς σας, το κοινωνικό περιβάλλον ή το σχολείο ;
γ. Είναι επάγγελμα που έχει σχέση με το φύλο σας ;»
 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Πρόλογος – Με ποιο επάγγελμα θα ήθελα ν’ασχοληθώ, όταν μεγαλώσω;
Κύριο μέρος

1η παράγραφος – Λόγοι
 Είναι ένα επάγγελμα που έχει προοπτικές; Θα βρω εύκολα δουλειά στο δημόσιο ή στον
ιδιωτικό τομέα; Μπορώ να δουλέψω στο εξωτερικό;
 Ο μισθός είναι ικανοποιητικός; Θα βγάζω πολλά χρήματα;
 Απαιτεί σπουδές σε κάποια σχολή (ΙΕΚ, ΤΕΙ, ΑΕΙ) ;
 Χρειάζονται ιδιαίτερα σωματικά προσόντα (στρατιωτικές σχολές, γυμναστική ακαδημία);
 Μου προσφέρει κύρος και κοινωνική καταξίωση;
 Έχει σχέση με το φύλο μου;

2η παράγραφος – Λόγοι (συνέχεια)

 Γιατί μου αρέσει αυτό το επάγγελμα; Τι μου προσφέρει (ηρεμία, έντονα συναισθήματα,
προσφορά στο συνάνθρωπο) ;
 Ασχολούμαι στον ελεύθερό μου χρόνο με κάτι αντίστοιχο;
 Επηρεάστηκα από τους γονείς μου; Ασχολείται κάποιος με αυτό; Συμφωνούν με την
απόφασή μου;
 Επηρεάστηκα από τον κοινωνικό περίγυρο ή από το σχολείο (φιλόλογος-πρότυπο,
ξάδερφος μηχανικός) ;
 Υπήρξε κάποιο καθοριστικό περιστατικό, που επηρέασε την απόφασή μου (επιθυμία να
γίνω κτηνίατρος ύστερα από τη σωτηρία ενός ζώου) ;
Επίλογος – Προσπάθεια να πραγματοποιήσω τ’ όνειρό μου!
 ΕΝΟΤΗΤΑ 6Η - ΟΙ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Είναι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε στη θέση ονομάτων ουσιαστικών ή επιθέτων

( αντωνυμία : αντί + όνομα ).

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΑΝΤΩΝΥΜΙΩΝ

εγώ, εσύ, αυτός (δυνατοί τύποι ),

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ μου, σου, του, τον, μας , σας κλπ. (αδύνατοι τύποι )

διαχωρίζουμε τους αδύνατους τύπους από τα άρθρα , καθώς οι

τύποι αυτοί συνοδεύουν ρήματα, ενώ τα άρθρα ονόματα :

Τον είδα χθες → αντωνυμία

Συναντήσαμε τον Πέτρο το πρωί → άρθρο

ΚΤΗΤΙΚΕΣ δικός μου, δική σου, δικό του, δικοί μας… μου, σου, του

του εαυτού μου, του εαυτού σου, του εαυτού του, της …
ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΣ
τον εαυτό μου , σου, του, της
ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο
ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ
μόνος μου, μόνη σου, μόνο του , μόνοι μας …

αυτός, αυτή, αυτό, (ε)τούτος, (ε)τούτη, (ε)τούτο

ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ εκείνος, εκείνη, εκείνο , τέτοιος, τέτοια, τέτοιο

τόσος, τόση, τόσο

το άκλιτο που , ο οποίος, η οποία, το οποίο

ΑΝΑΦΟ ΡΙΚΕΣ όποιος, όποια, όποιο , όσος, όση, όσο

οποιοσδήποτε, οσοσδήποτε, οτιδήποτε , ό,τι

το άκλιτο τι , ποιος, ποια, ποιο , πόσος, πόση, πόσο

ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ
 ένας, μία, ένα ,* κανένας, καμία, κανένα

κάποιος, κάποια, κάποιο , μερικοί, μερικές, μερικά

ΑΟΡΙΣΤΕΣ κάτι, κατιτί , τίποτε, τίποτα

κάμποσος, κάμποση, κάμποσο, κάθε· καθένας, καθεμία, καθένα

καθετί , ο, η, το δείνα ο, η, το τάδε , άλλος, άλλη, άλλο

*Προσοχή : η αόριστη αντωνυμία : ένας, μία, ένα είναι αόριστη αντωνυμία, όταν
υπάρχει μόνη της : ο ένας υπαγόρευε και ο άλλος έγραφε

Το ένας, μία, ένα μπορεί επίσης να είναι αριθμητικό : πήρα ένα μόνο μήλο

Ή αόριστο άρθρο που συνοδεύει ουσιαστικό : ένα παιδί φώναξε δυνατά

Ο ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΣ ΡΟΛΟΣ

Όπως και τα ονόματα, λειτουργούν στο λόγο ως :

υποκείμενα : Κάποιοι εμφανίστηκαν τώρα.

αντικείμενα : Η Κατερίνα μού το είπε

κατηγορούμενα : Τα χρήματα είναι δικά σας

επιθετικοί προσδιορισμοί : τέτοιος άνθρωπος δεν ξανάγινε

γενικές προσδιοριστικές : Είναι διαφημιστής του εαυτού του

για να συνοδέψουν προθέσεις : Με σένα δεν κάνω παρέα

ΑΣΚΗΣΗ :

Στο απόσπασμα από κείμενο που ακολουθεί να υπογραμμίσετε τις αντωνυμίες , να

γράψετε το είδη τους και στη συνέχεια να επισημάνετε το συντακτικό ρόλο της καθεμιάς :

Όποιον ειδικό κι αν ρωτήσεις, όποιον καθηγητή δασολογίας, δασοπονίας, φυσικών

καταστροφών, όποιον άνθρωπο που ζει σε δάσος και βιοπορίζεται από αυτό, ένα πράγμα
θα σου πει: τη φωτιά ή τη σταματάς στην αρχή, τις πρώτες ώρες, στην πρώτη εστία, ή μετά
περιμένεις να τελειώσει , αφού κάψει ό,τι βρει στο πέρασμά της.

α.)

β.)

γ.)

δ.)

ε.)

στ.)

ζ. )

12
 ΕΝΟΤΗΤΑ 6

ΘΕΜΑ : «Το χαμηλότερο ποσοστό αναγνωστών συναντούμε στις ηλικίες 13 έως 17

ετών. Υποθέστε ότι σας ζητούν με βάση τις γνώσεις και την εμπειρία σας να γράψετε

ένα σύντομο άρθρο για τη σχολική εφημερίδα (2-3 παράγραφων) στο οποίο θα

δικαιολογήσετε το γεγονός ότι οι νέοι αυτής της ηλικίας δε διαβάζουν εφημερίδες.»

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

Πρόλογος – Διαπίστωση ότι οι νέοι δε διαβάζουν εφημερίδες παρά το γεγονός ότι

κυκλοφορούν πολλές και ποικίλης ύλης.

Κύριο μέρος

1η παράγραφος – Κυριαρχία της τηλεόρασης, του διαδικτύου και των

ηλεκτρονικών παιχνιδιών

 Τα παραπάνω συνδυάζουν εικόνα με ήχο και γοητεύουν τα παιδιά.

 Είναι πανεύκολα στο χειρισμό και δεν απαιτούν χρόνο, ιδιαίτερη προσπάθεια

και σκέψη.

 Τους προσφέρουν άπειρες δυνατότητες (ενημέρωση, ταινίες, μουσική,

επικοινωνία).

 Συνδυάζουν τη γνώση με την ψυχαγωγία.

 Τα παιδιά αποστρέφονται οτιδήποτε έχει σχέση με το διάβασμα.

 Στον ελεύθερό τους χρόνο, όταν δεν ασχολούνται με τα

παραπάνω, προτιμούν να βγαίνουν έξω με τους φίλους τους ή να αθλούνται.

2η παράγραφος – Μη εξοικείωση των νέων με την ανάγνωση εφημερίδων

 Σε πολλά σπίτια δεν μπαίνει ούτε μία φορά την εβδομάδα εφημερίδα.

Οι γονείς προτιμούν να κάθονται με τα παιδιά τους και να βλέπουν τηλεόραση.

 Το σχολείο δεν τα ενθαρρύνει να εκδώσουν σχολική εφημερίδα ή να

ανατρέξουν σε άρθρα εφημερίδων.

 Οι εφημερίδες απευθύνονται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και ελάχιστα

άρθρα είναι γραμμένα και αφορούν τους νέους.

 Η ανάγνωση εφημερίδων απαιτεί χρόνο, σκέψη και κριτική ικανότητα.

Επίλογος – Προσπάθεια για ένταξη της εφημερίδας στην καθημερινότητά των

εφήβων, καθώς τα οφέλη της είναι πολλαπλά.

13
 ΕΝΟΤΗΤΑ 7Η - ΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

Είναι τα λεκτικά σύνολα που συμπληρώνουν την έννοια του ρήματος, δηλ. της δίνουν
συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που την ξεχωρίζουν από άλλες πιθανές σημασίες της .

Μπορεί να είναι μονολεκτικοί ή περιφραστικοί

Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥΣ

Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται :

 Τα επιρρήματα : θα σε δω απόψε

 Απλή αιτιατική ή σπανιότερα γενική ενός ουσιαστικού : το βράδυ θα

βγούμε – θα έρθω του χρόνου - ώρες αγνάντευε το πέλαγος

 Τα προθετικά σύνολα : κατέρρευσε από απογοήτευση

με το να θυμώνεις δεν πετυχαίνεις τίποτα

 Συνδυασμός επιρρήματος με προθετικό σύνολο ή δύο επιρρημάτων μαζί :

καυγαδίζαμε έξω από τον κινηματογράφο- περπατούσε αργά αργά

 Οι επιρρηματικές μετοχές : συγύριζε τραγουδώντας

 Τα επίθετα (ως επιρρηματικά κατηγορούμενα ): γύρισε κεφάτος

14
 Οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις : είχα διαβάσει τόσο καλά,
ώστε δε με προβλημάτισε καμιά ερώτηση

 διπλή πτώση: στάθηκε άκρη άκρη.

15
 ΟΙ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥΣ

Δηλώνουν κυρίως :

1. Τόπο : Στο Ηράκλειο ο καιρός είναι υγρός

2. Χρόνο : έφυγε χθες
3. Τρόπο : με το να μιλάς ( ή : μιλώντας ) διαρκώς επιβαρύνεις τη θέση σου
4. Αιτία : δάκρυσε από συγκίνηση
5. Σκοπό : πήγε στο Παρίσι για σπουδές
6. Ποσό : κουράστηκα πολύ ― όσο προσπαθείς, τόσο βελτιώνεσαι
7. Αποτέλεσμα : ήταν τόσο στενοχωρημένη, που δεν έβλεπε μπροστά της
8. Αναφορά : μιλήσαμε για σένα
9. Όρο – προϋπόθεση : αν δεν έχεις δουλειά, πέρασε να τα πούμε
10. Εναντίωση – παραχώρηση : αν και καθυστέρησε, πρόλαβε την παράσταση –
και άρρωστος να είμαι, το ταξίδι δεν το χάνω
11. Βεβαίωση : βεβαιότατα, σωστά , ασφαλώς, σίγουρα θα πάμε
12. Άρνηση : μην το ξαναπείς, όχι , κάθε άλλο
13. Δισταγμό – πιθανότητα : πιθανόν, ίσως, ενδεχομένως να συμβεί αυτό

Επίσης μπορεί να δηλώνουν παρομοίωση, συνοδεία, αφαίρεση, ποσό κατά προσέγγιση

κλπ.

Επειδή τόσο οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί όσο και το αντικείμενο

συμπληρώνουν την έννοια του ρήματος, είναι βασικό για να μην τα μπερδεύουμε
να έχουμε ξεκαθαρίσει ότι με τους επιρρ. προσδιορισμούς απαντούμε σε
ερωτήσεις που αποκαλύπτουν επιρρηματικές σχέσεις ( πού, πότε, με ποιον όρο,
γιατί, για ποιο σκοπό κλπ. ) , ενώ με το αντικείμενο καλύπτουμε την απάντηση σε
ερωτήματα του τύπου : ποιον, σε ποιον , τι, κλπ.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Να υπογραμμίσετε στα επόμενα παραδείγματα τους εμπρόθετους

προσδιορισμούς και στη συνέχεια να σημειώσετε αν είναι αντικείμενα ή
επιρρηματικοί προσδιορισμοί (και τι δηλώνουν σ’ αυτή την περίπτωση ) :

α. Έφυγαν κρυφά από την πόλη →

β. Δώσε στο συμμαθητή σου το μολύβι του → γ.

Ζήτησε από όλο τον κόσμο βοήθεια →

16
δ. Από καθαρή τύχη γλιτώσαμε τα χειρότερα →

ε. Τους παρουσιάσαμε όλα τα αποδεικτικά στοιχεία → στ. Σε

ποιον δανείζεις τις εργασίες σου ; →

2. Μετασχηματίστε τις φράσεις που ακολουθούν βρίσκοντας και αλλάζοντας τους

επιρρηματικούς προσδιορισμούς με τη μορφή που ζητείται στην παρένθεση, χωρίς ν’
αλλάξει η σημασία τους :

α. Η ξαδέλφη μου αρρώστησε στην εφηβεία της ( επιρρηματική πρόταση)

.......................................................................................................................................

β. Θα πάμε στο Θάνο μόλις βραδιάσει ( μετοχή )..........................................................

γ. Φρόντισε να είσαι συνεπής · σε διαφορετική περίπτωση, θα λάβω τα μέτρα μου

(επίρρημα ) ...................................................................................................................

δ. Επαναλαμβάνοντας τις ίδιες δικαιολογίες, επιβαρύνεις τη θέση σου (προθετικό

σύνολο ) ..........................................................................................................................

3. Βρείτε το λάθος (όπου υπάρχει) , υπογραμμίστε και διορθώστε το : α.

Περάσαμε έκτακτα να σε δούμε, για να σού πούμε κάτι σοβαρό → β. Στην

εκδρομή μας είναι δεκτοί όλοι, ανεξαρτήτου ηλικίας →

γ. Θα φύγω άμεσα για να προλάβω το διευθυντή → ε. Θέλω να

σου μιλήσω ιδιαίτερα →

στ. Είναι φανερό ότι εμπιστεύεται ιδιαίτερα εσένα → ζ. Σου

υπενθυμίζω απλά τις υποχρεώσεις σου →

η. Με την επέμβασή του διέκοψε αδιάκριτα την κουβέντα μας →

θ. Έβριζε τους πάντες, αδιακρίτως φύλου και ηλικίας →

17
ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ

Αιτίες:
• Μεγάλη ταχύτητα.
• Παραβίαση Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.
• Κατάσταση μέθης.
• Απροσεξία – επιπολαιότητα.
• Επιδεικτική συμπεριφορά.
• Έλλειψη φωτεινών σηματοδοτών σε διασταυρώσεις.
• Έλλειψη διαβάσεων.

Προτάσεις:
• Ενημέρωση πολιτών.
• Κυκλοφοριακή αγωγή στα σχολεία.
• Λήψη μέτρων από την Πολιτεία (φωτεινοί σηματοδότες, διαβάσεις …).

Άγχος
Αίτια:
• Επαγγελματικοί λόγοι.
• Ψυχολογικοί λόγοι.
• Γρήγορες συνθήκες ζωής.

Μαθητές:
• Αυξημένες υποχρεώσεις.
• Έλλειψη ελεύθερου χρόνου.
• Πίεση περιβάλλοντος (οικογένεια – σχολείο).

Συνέπειες:
• Σωματικά προβλήματα (κούραση, ασθενής μνήμη).
• Βίαιη και νευρική συμπεριφορά.
• Αρνητικές σχέσεις με τους άλλους.
• Χαμηλή επίδοση στο σχολείο.

Προτάσεις:
• Ουσιαστική παιδεία και καλλιέργεια.
• Ελεύθερος χρόνος.
• Συζήτηση – διάλογος (οικογένεια – φίλοι).
• Επαφή με τη φύση.
• Να γνωρίσουμε τον εαυτό μας.

18
 ΕΝΟΤΗΤΑ 7

ΘΕΜΑ : «Στην πρόσφατη εκδρομή του σχολείου σας επισκεφτήκατε μία από τις

ομορφότερες παραλίες (ή φυσικό τοπίο) του νομού ή της περιοχής σας και μείνατε

έκπληκτοι από τον τεράστιο όγκο των σκουπιδιών και πλαστικών που «εγκατέλειψαν» εκεί

οι διάφοροι επισκέπτες. Επιστρέφοντας στο σχολείο αποφασίσατε να στείλετε μια επιστολή

στο Δήμαρχο της περιοχής διαμαρτυρόμενοι για την κατάσταση που είδατε και απαιτώντας

ταυτόχρονα να λάβει άμεσα μέτρα για την απομάκρυνση των σκουπιδιών. Στο τέλος της

επιστολής εκφράστε την επιθυμία να βοηθήσετε εθελοντικά στο έργο αυτό.»

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

Πρόλογος – Λόγος για τον οποίο γράφουμε την επιστολή (να διαμαρτυρηθούμε για την

τραγική κατάσταση στην οποία βρήκαμε την παραλία της περιοχής μας και να προτείνουμε

κάποια μέτρα για την επίλυση του προβλήματος). Πότε και πού πήγαμε ;

Κύριο μέρος

1η παράγραφος – Περιγραφή της κατάστασης της παραλίας

 Πεταμένα σκουπίδια και πλαστικά (κουτάκια από αναψυκτικά, σακούλες,

αποτσίγαρα, παλιά αντικείμενα) στην παραλία και μέσα στη θάλασσα.

 Οι κάδοι σκουπιδιών και ο χώρος γύρω από αυτούς ήταν γεμάτοι σκουπίδια.

Εικόνα ενός τεράστιου και εγκαταλελειμμένου σκουπιδότοπου.

 Έντονη δυσοσμία. Σκυλιά και γάτες άνοιγαν τις σακούλες ψάχνοντας για τροφή.

 Δεν μπορούσαμε ούτε να καθίσουμε ούτε να περπατήσουμε στην παραλία.

 Απειλείται η θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής.

2η παράγραφος – Μέτρα για την απομάκρυνση των σκουπιδιών

Ο Δήμαρχος της περιοχής πρέπει :

 να βάλει συνεργεία καθαρισμού να καθαρίσουν την παραλία.

 να προσλάβει φύλακα, για να επιτηρεί το χώρο.

 να βάλει απορριμματοφόρο να αδειάζει τους κάδους σκουπιδιών τακτικά.

 να τοποθετήσει πινακίδες στην παραλία, που θα ενημερώνουν τους επισκέπτες ότι

απαγορεύεται να τη ρυπαίνουν.

 να ενημερώσει τους κατοίκους για τη μόλυνση του περιβάλλοντος και τη σημασία

της ανακύκλωσης.

19
 Επίλογος – Ανάγκη να διατηρήσουμε την παραλία και το περιβάλλον καθαρά. Επιθυμία μας

ως σχολείο να βοηθήσουμε εθελοντικά στο έργο αυτό.

 Όταν γράφω επιστολή, γράφω πάνω δεξιά τον τόπο και την ημερομηνία και κάτω

αριστερά την προσφώνηση :

Κέρκυρα, Δευτέρα 7 Απριλίου 2013

Αξιότιμε κύριε δήμαρχε,

Στο τέλος κλείνουμε γράφοντας κάτω δεξιά :

Με εκτίμηση,

20