Professional Documents
Culture Documents
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ
Διδαγμένο κείμενο
ἀρετῆς σύμβουλον διά τό ἡγεῖσθαι παντί μετεῖναι αὐτῆς, ταῦτα λέγω˙ ὅτι
δέ αὐτήν οὐ φύσει ἡγοῦνται εἶναι οὐδ’ ἀπό τοῦ αὐτομάτου, ἀλλά διδακτόν
ἄνθρωποι φύσει ἤ τύχῃ, οὐδείς θυμοῦται οὐδέ νουθετεῖ οὐδέ διδάσκει οὐδέ
κολάζει τούς ταῦτα ἔχοντας, ἵνα μή τοιοῦτοι ὦσιν, ἀλλ’ ἐλεοῦσιν˙ οἷον
ἐπιχειρεῖν ποιεῖν; Ταῦτα μέν γάρ οἶμαι ἴσασιν ὅτι φύσει τε καί τύχῃ τοῖς
καί ἀσκήσεως καί διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθά ἀνθρώποις, ἐάν τις
ταῦτα μή ἔχῃ, ἀλλά τἀναντία τούτων κακά, ἐπί τούτοις που οἵ τε θυμοί
ἀρετήν˙ ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζειν. Ταύτην οὖν τήν δόξαν πάντες
Ἀθηναῖοι οἱ σοί πολῖται˙ ὥστε κατά τοῦτον τόν λόγον καί Ἀθηναῖοί εἰσι
φαίνεται.
Παρατηρήσεις:
Α. Από το κείμενο που σας δίνεται, να αποδώσετε στη νέα ελληνική το
απόσπασμα : «ὅσα δε ἐξ’ ἐπιμελείας…τιμωρεῖται».
Μονάδες10
Β. Να γράψετε τις απαντήσεις των παρακάτω ερωτήσεων.
Β1. Με ποιους τρόπους (μέσα) είναι δυνατόν να καλλιεργηθεί η πολιτική
αρετή στον άνθρωπο σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Ποια είναι η συμβολή
των φορέων αγωγής;
Μονάδες 15
Β2. Να καταγράψετε και να αξιολογήσετε τα επιχειρήματα με τα οποία ο
Πρωταγόρας αποδεικνύει το διδακτό της αρετής.
Μονάδες 15
Β3. Τι γνωρίζετε για το πρώτο ταξίδι του Πλάτωνα στη Σικελία;
Μονάδες 10
Β4.α. Να εντοπίσετε στο αρχαίο κείμενο τα συνώνυμα των παρακάτω
λέξεων: φημί, γιγνώσκουσιν, φανερόν, ἀποδείκνυται.
Μονάδες 4
β. βαλλιστικός, δείγμα, σχεδόν, θετικός, διόπτρα, τράπεζα: Για καθεμία
από τις λέξεις που σας δίνονται να γράψετε και μία ετυμολογικώς
συγγενή από το αρχαίο κείμενο.
Μονάδες 6
ἄμεινον γνώσεσθε τάς αἰτίας τάς καθ’ ἡμῶν λεγομένας, εἴτ’ ἀληθεῖς εἰσιν
εἴτε ψευδεῖς. Ἐγώ μέν οὖν ἡδονῆς ἤ κέρδους ἤ τιμῆς ἕνεκα φημί πάντας
πάντα πράττειν˙ ἔξω γάρ τούτων οὐδεμίαν ἐπιθυμίαν ὁρῶ τοῖς ἀνθρώποις
Λεξιλόγιο: περιλαμβάνω=εκθέτω
οἱ συνόντες= οι μαθητές
Παρατηρήσεις:
Α. Να μεταφραστεί το κείμενο
Μονάδες 20
Β1.α. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους:
τίνων: αιτιατική πληθυντικού του ίδιου γένους
ἄμεινον: το θετικό βαθμό του επιρρήματος
ἀληθεῖς: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
κέρδους: τη δοτική πληθυντικού
ἀναίσθητος: την ονομαστική πληθυντικού του θηλυκού γένους
ὄντων: τη δοτική πληθυντικού του ουδετέρου γένους
Μονάδες 3
β. μεγάλης: να αντικαταστήσετε παραθετικά το επίθετο, διατηρώντας το
γένος, την πτώση και τον αριθμό.
Μονάδες 2
γ. περιλάβωμεν, ἀλγήσειε, καταφρονηθεῖμεν: να γίνει εγκλιτική
αντικατάσταση στο β’ ενικό πρόσωπο, στο χρόνο που βρίσκονται τα
ρήματα.
Μονάδες 3
δ. γνώσεσθε, σκέψασθαι, τύχοιμεν: να γράψετε τους αντίστοιχους
τύπους στον ενεστώτα και τον παρακείμενο
Μονάδες 2
2.α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: τινός,
ἐγγιγνομένην, ταῦθ’ (α), σκέψασθαι, τῶν ὄντων.
Μονάδες 5
β. γιγνομένης: Να αναλύσετε τη μετοχή στην αντίστοιχη υποθετική
πρόταση και να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου.
Μονάδες 2
γ. «Καί τίς οὕτως ἐστίν ἀναίσθητος…περί αὐτόν γιγνομένης»: Να
μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με ρήμα εξάρτησης «οὗτος ἤρετο».
Μονάδες 3
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Διδαγμένο κείμενο:
Α. Όσα όμως προτερήματα νομίζουν ότι τα αποκτούν οι άνθρωποι με
φροντίδα, άσκηση και διδασκαλία, αν κανείς δεν τα έχει αυτά, αλλά έχει
τα αντίθετά τους ελαττώματα, σ’ αυτές τις περιπτώσεις βέβαια
προκαλούνται και οι θυμοί και οι τιμωρίες και οι συμβουλές. Απ’ αυτά (τα
ελαττώματα) ένα είναι και η αδικία και η ασέβεια και, γενικά, καθετί το
αντίθετο προς την πολιτική αρετή.
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις λοιπόν ο καθένας θυμώνει με τον καθένα
και τον συμβουλεύει, επειδή δηλαδή κατά τη γνώμη του (η αρετή) μπορεί
να αποκτηθεί με φροντίδα και μάθηση. Γιατί αν θέλεις, Σωκράτη, να
καταλάβεις τι τάχα σημαίνει να τιμωρεί κανείς αυτούς που αδικούν, αυτό
το ίδιο θα σε διδάξει ότι οι άνθρωποι τουλάχιστον νομίζουν ότι η αρετή
είναι πράγμα που μπορεί να αποκτηθεί. Γιατί κανείς δεν τιμωρεί αυτούς
που αδικούν έχοντας το νου του σ’ αυτό και εξαιτίας αυτού, επειδή δηλαδή
αδίκησε, εκτός αν κάποιος τιμωρεί χωρίς λογική, όπως ακριβώς ένα θηρίο.
β. βαλλιστικός – σύμβουλον
δείγμα – ἀποδεῖξαι
σχεδόν – ἔχῃ
θετικός – θείη
διόπτρα – ἰδών
τράπεζα – ἀποτροπῆς.
Αδίδακτο κείμενο:
Α. Πρώτα λοιπόν πρέπει να ορίσω τι επιθυμώντας και τι θέλοντας να
επιτύχουν τολμούν μερικοί να αδικούν˙ γιατί αν εκθέσουμε αυτά με
σαφήνεια, θα κατανοήσετε καλύτερα τις κατηγορίες οι οποίες
διατυπώνονται εναντίον μας, αν είναι αληθινές ή ψεύτικες. Εγώ λοιπόν
ισχυρίζομαι ότι όλοι κάνουν τα πάντα ή λόγω ευχαρίστησης ή κέρδους ή
τιμής˙ γιατί χωρίς αυτά δεν βλέπω καμία επιθυμία να γεννιέται στους
ανθρώπους. Αν λοιπόν έτσι έχουν αυτά, απομένει να εξετάσουμε, τι απ’
αυτά θα μπορούσε να γίνει σε εμάς διαφθείροντας ψυχικά τους νέους. Τι
από τα δύο θα νιώθαμε ευχαρίστηση βλέποντας ή και πληροφορούμενοι
ότι αυτοί είναι πονηροί και ότι δίνουν αυτή την εντύπωση στους
συμπολίτες τους; Και ποιος είναι τόσο αναίσθητος, ο οποίος δε θα
αισθανόταν ψυχικό πόνο εάν τέτοια συκοφαντία στρεφόταν εναντίον του;
Αλλά όμως ούτε θα γίνουμε αντικείμενο θαυμασμού ούτε θα τύχουμε
μεγάλης τιμής αν αποστέλουμε τέτοιους μαθητές, αλλά πολύ
περισσότερο θα περιφρονηθούμε και θα μισηθούμε παρά αυτοί που είναι
ένοχοι άλλων ηθικών εκτροπών.
Β1.α. τίνας, εὖ, τήν ἀληθῆ, τοῖς κέρδεσι, αἱ ἀναίσθητοι, τοῖς οὖσι(ν).
β. μεγάλης, μείζονος, μεγίστης.
β. γιγνομένης: εἰ γίγνοιτο
Υπόθεση: εἰ τοιαύτη διαβολή γίγνοιτο (εἰ + ευκτική)
Απόδοση: οὐκ ἄν ἀλγήσειε (δυνητική ευκτική)
Απλός υποθετικός λόγος που δείχνει την απλή σκέψη του λέγοντος.
γ. Οὗτος ἤρετο τίς οὕτως εἴη ἀναίσθητος, ὅστις οὐκ ἄν ἀλγήσειε τοιαύτης
διαβολῆς περί αὐτόν γιγνομένης.