1

พหุนาม
1. เอกนาม
เอกนามเป็ นนิพจน์ทีสามารถเขียนให้ อยูใ่ นรูปการคูณของค่าคงตัวกับตัวแปรตังแต่หนึงตัวขึนไป โดยที
เลขชีกําลังของตัวแปรแต่ละตัวเป็ นศูนย์หรื อเป็ นจํานวนเต็มบวก
ดังนันแอกนามจึงประกอบด้ วยสองส่วน
 สัมประสิทธิของเอกนาม คือ ส่วนทีเป็ นค่าคงตัว

 ส่วนทีเป็ นตัวแปร หรื อการคูณของตัวแปร และเรียกผลบวกของเลขชีกําลังของตัวแปรว่า ดีกรี

ของเอกนาม
Example
จงใส่เครืองหมาย “” หน้ านิพจน์ทีเป็ นเอกนาม และ “” หน้ านิพจน์ทีไม่เป็ นเอกนาม

h
1.
1. ……. 2.7 2. ……. 3-2a 3. …….5xy–2
1
4. …….

7. …….
4
pq

2 3a
(bc)3
at
5. …….7(c + d)

8. …….–8.5x3y0
6. …….11x2yz

9. …….
x2
y
a2
;y  0
m
10. …….9(abc)–2 11. …….4-2xy2z3 12. …….
3
3
13. …….bc     14. …….3x + 2y 15. …….15x0y–1z2
 5
TR

16. ……. 7 xy 17. …….13m–3n 18. …….x–2yz5

0.5
19. ……. 20. ……. 5 ab  a 3b 3 21. …….. 0
(xyz )4

2. จงบอกสัมประสิทธิและดีกรี ของเอกนามต่อไปนี
เอกนาม สัมประสิทธิ ดีกรี เอกนาม สัมประสิทธิ ดีกรี
G

1. x2y 7. 2p 2q 0r 3
2 2 5 8. 2.5m5n7
2. ab
3
4a 3b 2
3. –7xy z2 3 9.
2ab
4. –6a0bc4 x 2y
10.
1 5 5 x 1
5. xy
3 2 11. –2a2bc3
x 3y 5x 5y 6z 4
6. 12.
7 3xyz
 2

2. การบวกและการลบเอกนาม
1. จงหาผลบวกของเอกนามทีกําหนดให้ ในแต่ละข้ อต่อไปนี
1. 3xy + 5xy =……………………………………………………………….……

2. –12x + 13x =……………………………………………………………….……

3. 7x2 + (–3x2) =……………………………………………………………….……

4. (–3ab2) + (–7ab2) =……………………………………………………………….

5. 5m2n4 + 6m2n4 =……………………………………………………………….

6. (–5x2y) + 3yx2 =……………………………………………………………….

7. a2b2c2 + 16 a2b2c2 =……………………………………………………………….

h
8. (–12m3n) + (–8m3n) =……………………………………………………………….

at
9. –12x2 + 5x2 + 13x2 + (–6x2) =……………………………………………………..

10. –5x2y + 3yx2 + 4x2y + (–8yx2) =…………………………………………………

m
2. จงหาผลลบของเอกนามทีกําหนดให้ ในแต่ละข้ อต่อไปนี
1. 5xy – 3xy =…………………………………………………………………….…

2. 7x2 – (–3x2) =……………………………..…………………………………….……

TR

3. (–8x2y) – 6x2y =……………………………..…………………………………….……

4. 9x4yz – (–6 x4yz) =……………………………………………………………….……

5. (–6a2b3) – (–1a2b3) =……………………………………………………………….……

G

6. –12t2 – 5t2 =……………………………………………………………….…………..

7. 18b2c5 – 15b2c5 =………………………………………………………………….……

8. 6st – (–10ts) =…………………………………………………………………….……

9. (–10x2y2z2) – (–9 x2y2z2) =……………………………………………………………..

10. 7xy2 – (–3y2x) =……………….………………………………………………….……

11. –4xyz – 6xyz =……………..…………………………………………………….……

12. –15xy3 – 8y3x =……..…………………………………………………………….……

 3

3. จงทําให้ เป็ นผลสําเร็จ

1. 7x + (–3x) + (–4x) 2. (3m2 – 4m2) + 5m2

………………………………………….. …………………………………………………

4 3 2 5 3 2
3. 7ab3c – 4 ab3c – ab3c 4. 5m3n2 + mn + mn
3 3

………………………………………….. …………………………………………………

5. 11x2y + (–7 x2y) – 4 x2y 6. 8xyz – 13xyz + 3xyz

………………………………………….. …………………………………………………

7. (–10s2t3) + 2s2t3 – 3s2t3 8. 1.5ab3c5 + 3.3ab3c5 – 2.2ab3c5

h
………………………………………….. …………………………………………………

1 2 4 7
9. 17x4yz3 – (–5x4yz3) – 10x4yz3 10. xy z + xy2z – xy2z

…………………………………………..

11. –11ab3c – (–5ab3c) + (–6ab3c)

at 15 3

…………………………………………………
5
m
…………………………………………..………………………………………………………….…

12. 15x3y4z5 + (–10x3y4z5) – (–9 x3y4z5)

TR

…………………………………………..………………………………………………………….…

13. 3x2yz + 4xy2z2 – 5x2y2z2 – 6x2yz – 6xy2z2

…………………………………………..………………………………………………………….…
G

1 2 3 2 3 1
14. x  x  x2   x2  x
2 2 3 4 6

…………………………………………..………………………………………………………….…

15. 12 – 3x2y2 + 6xy2 + 7x2y2 – 9 – 5xy2

…………………………………………..………………………………………………………….…

16. 3x3 – 3x2y + 4xy2 + 5 + 4x3 – 7xy2 – 9 + 5x2y – 4xy2

…………………………………………..………………………………………………………….…
 4

3. การคูณและการหารเอกนาม
Example
1. จงหาผลคูณของเอกนามต่อไปนี
1. (3ab)  (–2ab) = …………………………………………………………………….

1 
2.  xy 2   (2x) = …………………………………………………………………….
2 

3. (7ab)  (–3bc) = …………………………………………………………………….

4. (–10m)  (–3mn) = …………………………………………………………………….

5. (13x)  (13y) = …………………………………………………………………….

h
6. (7st)  (–2t2) = …………………………………………………………………….

7. 2yz  (–3x2y) = …………………………………………………………………….

8. (–3x2y2z2)  (–3xz)

9. –9r2s3t4  (–8r3s4t) at
= …………………………………………………………………….

= …………………………………………………………………….
m
10. 13p6q3  (–7pqrs) = …………………………………………………………………….

8. จงหาผลหารของเอกนามต่อไปนี
TR

1. 27a2b3  3ab = …………………………………………………………………….

2. (–81x3y)  9x2 = …………………………………………………………………….

3. 56x3y4  (–7x2y3) = …………………………………………………………………….

G

4. (–11a7b2)  (–11a2b2) = …………………………………………………………………….

5. 169m3n  (–13mn) = …………………………………………………………………….

6. 45a3b4c2  3a2b3c = …………………………………………………………………….

 4  4 
7.   abc    abc  = …………………………………………………………………….
 5  5 

8. (–60x3y4)  5x2y = …………………………………………………………………….

9. –15a6b4c7  3a2bc3 = …………………………………………………………………….

10. –24r5s6t7  –4r4s5t7 = …………………………………………………………………….

 5

4. พหุนาม
พหุนามเป็ นนิพจน์ทีสามารถเขียนในรูปเอกนามหรือสามารถเขียนในรูปการบวกของเอกนามตังแต่สอง
เอกนามขึนไป เช่น 2x3 + 5x + 9 , 5xy3 – 6xy + 1 เป็ นต้น
เพือความสะดวกจะเรี ยกเอกนามแต่ละเอกนามในพหุนามว่า พจน์
เรียกพหุนามทีแต่ละพจน์ในพหุนามนันไม่มีพจน์ทีคล้ ายกันเลยว่า พหุนามในรู ปผลสําเร็จ
และเรียกดีกรี ทีสูงทีสุดของเอกนามทีปรากฏในพหุนามว่า ดีกรีของพหุนาม

Example
1. จงเขียนพหุนามต่อไปนีให้ เป็ นพหุนามในรูปผลสําเร็จและบอกดีกรีของพหุนาม
พหุนาม พหุนามในรู ปผลสําเร็จ ดีกรี

h
1. 3r3t2 – 4r2t2 + 5rt5 + 4r3t2

2. xy2 + 3y2 + 5 + 2xy2 – 7 –8xy2 – 3y2

3. 3x3 + 2x2y + y4 + 4x3 – 5x2y – 6y4 at

m
4. xy + 2y2 – 3x2 + 2x2 – 4y2 + 2xy

5. 4x2y + 5xy2 – 6xy – 4x2y – 5xy2 + 6xy

TR

5. การบวกและการลบพหุนาม
Example
G

1. จงหาผลบวกของพหุนาม
1. (3xy2 – x2y) + (2xy2 – 1) =……………………………………………………..

2. (5y3 + y) + (2y3 + 3y) =……………………………………………………..

3. (16a2 + 5a – 8) + (5a2 – 3a – 9) =……………………………………………………..

4. (4x2 – 4) + (x2 + x + 3) =……………………………………………………..

5. 5x3 + 2x2 + 7, 3x3 – 5xy + 3x2y =……………………………………………………..

 6

2. จงหาผลลบของพหุนามในแต่ละข้ อต่อไปนี
1. (4y2 – 5y )  (2y2 + 3y – 4)

=………………………………………………………………………………………..

2. (4a4 + 3a2b2 – 2b4)  (–5a4 – a2b2 + b4)

=……………………………………………………………………..………………..

3. (3x2 + 2xy – 5)  (2x2 – 5xy + 7)

=……………………………………………………………………..………………..

4. (5y3 + 2y2 + 7)  (3y3 – 8y2 + 2y – 1)

=………………………………………………………….…………………………..

h
5. (5x2 – x3 + 2x – 7)  (–2x3 – 4x2 + 8x – 9)

3. จงทําให้ เป็ นผลสําเร็จ

1. (2a – 5) + (3b + 8) + (ab – 3)
at
=………………………………………………………………………….…………..
m
……………………………………………………………………………………………………..

2. (3x – 2y) + (2x – 3y) – (x + y – 3)

TR

……………………………………………………………………………………………………..

3. (a3 – b3) + (ab2 – a2b)

……………………………………………………………………………………………………..

4. (3x4 – 2x3 + x2 – 3) – (x3 – 3x2 – x + 5)

G

……………………………………………………………………………………………………..

5. (5y4 – 2y3 + 3y – 4) – (–2y3 + 3y2 + 4)

……………………………………………………………………………………………………..

6. (4x2 – 3xy – 2y2) + (2x3 + 3xy – 5y2) – (2x3 – 10y2)

……………………………………………………………………………………………………..

7. (5a2 + 2a + 5) + (–2a + 3a – 5) – (4a2 + 5a)

………………………………………………………………………………………………………
 7

8. (3x4 + 4x3 – 2x2 – 8x + 5) – (4x4 – 9x3 + 3x2 – 6x + 3)

……………………………………………………………………………………………………..

9. (3x4 + 4x3 – 2x2 – 8x + 5) – (4x4 – 9x3 + 3x2 – 6x + 3)

……………………………………………………………………………………………………..

10. (3a2 – 4a + 5) – (a3 + 2a2 + 3) + (2a3 + 5a – 1)

……………………………………………………………………………………………………..

6. กําหนดให้ A = 5x2 – 3x + 8, B = –2x2 + x – 10, C = 4x2 + 2x – 3

จงหาคําตอบต่อไปนี

h
6.1 A+B 6.2 A – B

6.3 C–B
at 6.4 C – A
m
6.5 (A – B) – (A – C) 6.6 (A – B) + (A – C)
TR
G

6.7 (A + B) – (A – C) 6.8 (A + B) – (A + C)

6.9 (A – B) – C 6.10 A – (B – C)
 8

6. การคูณพหุนาม
การคูณพหุนามจะใช้ สมบัติของเลขยกกําลังมาช่วยในการคํานวณ ดังนี
an
an  am = an + m, = an – m , (an)m = anm , a0 = 1
am
a an 1
(ab)n = an  bn, ( )n = , a–n =
b bn an

การคูณพหุนามและทฤษฎีบทวินาม
การหาผลลัพธ์ของพหุนามในรูป (a + b)n เมือ n เป็ นจํานวนเต็มศูนย์หรือจํานวนเต็มบวกสัมประสิทธิ
ของผลลัพธ์จะสอดคล้ องกับการแสดงสัมประสิทธิในรูปสามเหลียมปาสคาลดังนี

(a + b)0 = 1 1

h
(a + b)1 = a+b 1 1
2 2 2
(a + b) = a + 2ab + b 1 2 1
(a + b)3
(a + b)
(a + b)5
4
=
=
=

a3 + 3a2b + 3ab2 + b3
4 3 2 2
a + 4a b + 6a b + 4ab + b
at
3

a5 + 5a4b + 10a3b2 + 10a2b3 + 5ab4 + b5

4

1
1
1

5
4
3

10
6


3

10
4
1

5
1
1
m
(a + b)2 = ……………………………
TR

2
(a – b) = ……………………………
(a + b)(a – b) = ……………………………
2 2
(a + b)(a – ab + b ) = ……………………………
(a – b)(a2 + ab + b2) = ……………………………
3
(a + b) = ……………………………
G

(a – b)3 = ……………………………
2
(a + b + c) = ……………………………
 9

Example
1. จงหาผลคูณของพหุนามในแต่ละข้ อต่อไปนี
1.1 (3x – 4y)(5x) =…………………………………………………………………

1.2 (2xy – 4xy2)(–3x) =…………………………………………………………………

1.3 (3x + 5)(5x2y) =…………………………………………………………………

1.4 (a – b – c)(a + 2) =…………………………………………………………………

1.5 (a + b)(x – y) =…………………………………………………………………

1.6 (2a2 + 6a – 4)(4a) =…………………………………………………………………

1.7 (xy)(xy – yz – zx + 2) =………………………………………………………………

h
1.8 (x + 2y)(2x – 3y) =…………………………………………………………………

1.9

1.10

1.11
at
(3x – 4y)(5x – 6y) =…………………………………………………………………

(2x – 5)(3x2 – 2x – 5) =………………………………………………………………

(2x2 – 3x + 1)(x2 + x) =………………………………………………………………

m
1.12 (x2 + 1)2 =……………………………………………………………………..………

1.13 (x – 2y)2 =……………………………………………………………..………………

TR

1.14 (a + 8)2 =………………………………………………………………..……………

1.15 (x + y + 1)2 =…………………………………………………….…………………

1.16 (2a – 3)(a – 4)(3a – 1)

=………………………………………………………………………………………………
G

1.17 (x3 – 3x2 – 2x + 5)(2x2 + x – 3)

=………………………………………………………………………………………………

1.18 (a3 – 2a2 + 3a – 1)(–a2 + 2a – 3)

=………………………………………………………………………………………………

1.19 (3x3 – 2x2y + xy2 – 4y3)(x2y – 3xy2)

=………………………………………………………………………………..……………

1.20 (x4 + x3y – x2y2 + xy3 – y4)(x2 – xy + y2)

=……………………………………………………………………..………………………
 10

2. กําหนดให้ A = 2x + 1, B = 2 – 3x และ C = 4x – 2 จงหาผลสําเร็จของแต่ละข้ อต่อไปนี

1. A  (B  C)

2. (A  B) + (A  C)

h
จงหาพืนทีของรูปสามเหลียม ABC ในข้ อต่อไปนี
5.
5.1

2x + 3
A
at
m
B C

x2 + 2x + 1
TR

5.2
G

4x – 3

B C

5x + 6
 11

7. การหารพหุนาม
การหารพหุนามจะใช้ สมบัติของเลขยกกําลังมาช่วยในการคํานวณ

ตัวอย่ าง จงหาผลลัพธ์ตอ่ ไปนี

12x 2 y 8x 4  4x 3  2x
(1) (2)
8x 2x

6x 6  5x 5  x 3  x 2 3x 5  16x 4  2x 3  20
(3) (4)

h
2x 3 4x 2

at
m
15m 3  25m 2  5 a 4  2a 3  a 2  a  5
(5) (6)
5m 2a 2
TR
G

(7) (4x2 + x – 16)  (x + 2) (8) (3x2 – 16x – 37)  (x – 7)

 12

(9) (x3 + 6x2 + 11x + 2)  (x2 + 5x + 6)

h
(10) (9x3 – 12x4 + 16x2 – 7)  (3 – 4x)

at
m
TR
G

ตัวอย่ าง จงหาค่า k ทีทําให้ 3y2 + 12 + ky + y3 หารด้ วย y2 – y + 3 ลงตัว

 13

8 การแยกตัวประกอบของพหุนาม
การแยกตัวประกอบของพหุนาม เป็ นการแยกตัวประกอบของพหุนามนันในรูปการคูณของพหุนามทีมีดีกรี
ตํากว่า

ตัวอย่ าง จงแยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี
1. 5x + 15 2. x3 + x2 + x

3. 2x7 + 4x4 + 10x3 4. 2x4y4 + 4x2y2

h
5. 3x4y4 + 6x3y3 6. 7x2y2 – 49y3

7. 3a(b – c) – (b – c)
at 8. abx – bcx – aby + bcy
m
TR

9. 2a3 – 16a + a2 – 8 10. x2 – ax + bx – ab

G

11. a2x + abx + ac + aby + b2y + bc 12. 2x2y + 2cy – 5c – 5x2

 14

9. การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรี สองตัวแปรเดียว

พหุนามดีกรี สองตัวแปรเดียว เป็ นพหุนามทีอยูใ่ นรู ป ax2 + bx + c เมือ a, b, c เป็ นค่าคงตัว

โดยที a  0 และ x เป็ นตัวแปร

ตัวอย่ าง 1 จงบอกค่าของ a, b และ c ของพหุนามดีกรี สองตัวแปรเดียวทีกําหนดให้ ตอ่ ไปนี

ข้ อ พหุนาม ตัวแปร a b c

1. 3x2 + 4x + 5 x 3 4 5

2. 4x2 – 6x + 9 x 4 -6 9

3. 5y – 4y2 – 1

h
4. 7y – 8y2

5.

6.

7.
9a2 – 4

–2b2 + 3b

6z2 + 1
at
m
8. –m2 + m – 1

9. –4p +3 – 5p2
TR

9.1 การแยกตัวประกอบของพหุนาม ax2 + bx + c เมือ a  0, b  0 และ c=0

G

ตัวอย่ าง 2 จงแยกตัวประกอบของพหุนามในข้ อต่อไปนี

1. 3x2 – 4x = ……………………………………..……………………………

2. –5x2 + 2x = ………………………………………………………………….

3. 6x2 – 10x = ………………………………………………………………….

4. 8x2 + 12x = ………………………………………………………………….

5. 9x – 6x2 = ………………………………………………………………….
 15

9.2 การแยกตัวประกอบของพหุนาม ax2 + bx + c เมือ a  0 และ c  0

ตัวอย่ าง 3 จงแยกตัวประกอบของพหุนามในข้ อต่อไปนี

1. x2 + 4x + 3 2. x2 + 5x + 6

3. x2 + 8x + 15 4. x2 + 13x + 22

h
5. x2 – 9x +20 6. x2 – 2x – 15

7. x2 + 7x – 18
at 8. x2 – 7x – 10
m
TR

9. x2 – x – 12 10. x2 – 15
G

11. 3x2 + 8x + 4 12. 6x2 – x – 12

 16

13. 5x2 – 9x – 2 14. 3x2 – 7x + 2

15 2x2 + 3x – 2 16. 6x2 + x – 15

h
at
m
17. 4x2 – 8x – 5 18. 6x2 – 13x – 15
TR
G

19. 7x2 – 78x + 11 20. –20x2 + 12x + 11

 17

9.3 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรี สองทีเป็ นกําลังสองสมบูรณ์

A2 + 2AB + B2 = (A + B)2
(หน้ า)2 + 2(หน้ า)(หลัง) + (หลัง)2 = (หน้ า + หลัง)2
A2 – 2AB + B2 = (A – B)2
(หน้ า)2 – 2(หน้ า)(หลัง) + (หลัง)2 = (หน้ า – หลัง)2

ตัวอย่ าง 1 จงแยกตัวประกอบของพหุนาม
1. x2 + 2x + 1 2. x2 – 4x + 4

h
3. x2 + 6x + 9 4. x2 – 8x + 16

5. x2 + 24x + 144
at 6. x2 – 66x + 1089
m
TR

7. 4x2 + 16x + 16 8. 25x2 – 20x + 4

G

9. 9y2 + 42y + 49 10. 36x2 – 60x + 25

 18
9.4 การแยกตัวประกอบของพหุนามดีกรี สองทีเป็ นผลต่ างกําลังสอง

รู ปทัวไปของพหุนามทีอยูใ่ นรู ปผลต่างของกําลังสอง คือ A2 – B2 เมือ A และ B

แทนพหุนาม แยกตัวประกอบได้ ดงั นี
สูตร A2 – B2 = (A + B)(A – B)
(หน้ า)2 – (หลัง)2 = (หน้ า + หลัง)(หน้ า – หลัง)

ตัวอย่ าง 1 แยกตัวประกอบของพหุนามต่อไปนี
1. x2 – 9 2. x2 – 16

h
3. x2 – 100 4. x2 – 3

5. x2 – 5
at 6. 9x2 – 25
m
TR

7. 16x2 – 169 8. 25x2 – 144

G

9. 4x2 – 25y2 10. (x + 2)2 – 16

……………………………………………………………….......…………. อ. รังสรรค์