Броеви

Со броевите се означува количеството на предметите, било да е тоа точно

избројано или само приближно определено.
Броевите стојат до именките, па затоа понекогаш од нив ја преземаат
членската морфема, но кај нив нема род и број (освен кај броевите еден и
два).
Разликуваме два вида бројност: одредена и приближна.
А. Одредена бројност
1. Меѓу броевите што ја изразуваат одредената бројност со своите форми
се издвојуваат еден и два по тоа што имаат форми за род.
еден (м.р) една (ж.р.) едно (ср.р)
два (м.р.) две (ж.р.) две (ср.р.)
Бројот еден, освен бројното развил и друго значење, односно се јавува во
улога на заменка.
На пр.: Некој човек – еден човек.
Со вакво значење тој образувал и множина.
На пр.: Едни луѓе.
Прости зборови се броевите од еден до десет и бројот сто.
Броевите: нула, илјада, милион, милијарда, билион и сл. се прости
зборови, и иако означуваат бројност (количество) тие се однесуваат како
именки.
2. Од простите зборови по пат на придодавање и срастување се добиени
сите други броеви – сложените броеви.
а) Десетиците – се добиени со просто прилепување на соодветната
единица и бројот десет, но во некои случаи гласот д се изгубил:
дваесет, триесет, четириесет, педесет, шеесет, седумдесет, осумдесет,
деведесет.
б) Стотките се различни состави со изведенки од сто:
двесте, триста, четиристотини, петстотини, шестотини, седумстотини,
осумстотини, деветстотини.
в) Кон десетиците се придодаваат единечните броеви на два начина:
– од 10 – 19 се сврзуваат со предлогот на:
единаесет, дванаесет, тринаесет, четиринаесет, петнаесет, шеснаесет,
седумнаесет, осумнаесет, деветнаесет.
– од 20 нагоре се сврзуваат со и:
дваесет и еден, дваесет и два, педесет и четири, деведесет и девет;
Вакво сврзување имаме и кај броевите од сто нагоре:
сто и еден, двесте седумдесет и пет, осумстотини и два.
3. Зад броевите што завршуваат со еден, именката стои во еднина.
На пр.: сто дваесет и една клупа; илјада и еден човек.
4. Ако именката пред која стои бројот се мисли како определена, тогаш
членската морфема ја прима бројот.

На пр.: Врати ми ги стоте денари.

Членот директно се додава на бројот и имаме удвојување на т: петте,
деветте, десетте; освен во: шесте.
Стотките се членуваат различно: стоте, двестето (двестете), тристата,
четиристотините, петстотините, шестотините, итн.
Б. Одредена бројност за лица

За означување број на лица од машки род се употребуваат специјални

бројни форми изведени од простите броеви: двајца, тројца, четворица,
петмина, шестмина, седуммина, осуммина, деветмина;
Овие броеви се членуваат: двајцата, тројцата, четворицата, петтемина,
шестемина, седумтемина, осумтемина, деветтемина.

В. Приближна бројност
1. Приближната бројност обично се искажува така што ќе се сврзат и ќе
се изговорат со еден акцент два соседни броја.
На пр.: три-четири, пет-шест.
а) Кај броевите поголеми од 10 во првиот дел оди најчесто само
соодветната единица.
На пр.: два-тринаесет, три-четириесет.
Но, кај некои броеви е необично ваквото сврзување, па затоа се изговараат
поединечно.
На пр.: единаесет-дванаесет, четириесет-педесет.

2. Од броевите над десет и од бројот сто се образуваат форми за

приближна бројност со наставката: -ина.
На пр.: десетина, дваесетина, стотина.
* Правописно обрнете внимание на бројот 6 и броевите изведени од него:
6 – шест (членувано: шесте); 16 – шеснаесет (чл. шеснаесетте); 60 – шеесет
(чл. шеесетте); 600 – шестотини (чл. шестотините); за лица 6 – шестмина
(чл. шестемина).

Вежби
1. Напиши ги со зборови следниве цифри: 666, 1285, 53 721, 452 880.
2. Кои од следните зборови се броеви?
еден, еднаш, единица, едно, една, единаесет, единаесетмина, прв, првпат,
два, две, двајца, двојка, два-три, дванаесет, дваесетина, двасетмина, втора.
Македонски броеви
Од Википедија — слободната енциклопедија

Македонските броеви се зборови што се користат во македонскиот јазик за

искажување количини. Броевите имаат три рода (машки, женски и среден), можат да
се членуваат и се појавуваат во повеќе форми како: основни броеви, редни броеви,
колективни броеви и мултипликативни броеви. Членувањето на броевите зависи од родот
на именката.

Основни броеви
Основните броеви на македонскиот јазик се:

Симбо Основни броеви Основни броеви Основни броеви

л (м.р.) (ж.р.) (с.р.)

0 нула нула нула

1 еден една едно

2 два две две

3 три три три

4 четири четири четири

5 пет пет пет

6 шест шест шест

7 седум седум седум

8 осум осум осум

9 девет девет девет

10 десет десет десет

Броевите од 10 до 20 се формираат така што се додава суфиксот -наесет на основниот

број. Суфиксот доаѓа од старомакедонската наставка за броевите „-на десет“.
 Симбо Основни броеви Основни броеви Основни броеви
л (м.р.) (ж.р.) (с.р.)

11 единаесет единаесет единаесет

12 дванаесет дванаесет дванаесет

13 тринаесет тринаесет тринаесет

14 четиринаесет четиринаесет четиринаесет

15 петнаесет петнаесет петнаесет

16 шестнаесет шестнаесет шестнаесет

17 седумнаесет седумнаесет седумнаесет

18 осумнаесет осумнаесет осумнаесет

19 деветнаесет деветнаесет деветнаесет

Десетките 20, 30, 40 и 60 се прават така што се додава суфиксот -есет (од
старомакедонскиот -десет). За десетките 50, 70, 80 и 90 се додава целиот
страромакедонски суфикс -десет. Забележете дека кога се формира бројот 60 не
изговараат и пишуваат последните две букви од бројот шест. Така имаме: шест > шеесет.
Исто така кога се формира бројот 50 не се изговара последната буква од бројот пет. Ова е
така поради полесниот изговор на зборот.

Симбо Основни броеви Основни броеви Основни броеви

л (м.р.) (ж.р.) (с.р.)

20 дваесет дваесет дваесет

30 триесет триесет триесет

40 четириесет четириесет четириесет

50 педесет педесет педесет

60 шеесет шеесет шеесет

70 седумдесет седумдесет седумдесет

80 осумдесет осумдесет осумдесет

90 деведесет деведесет деведесет

Броевите помеѓу десетките се формираат така што се става десетката на почетно место,
потоа се става сврзникот „и“ и потоа се додава основниот број. Така имаме:
 Симбо Основни броеви Основни броеви Основни броеви
л (м.р.) (ж.р.) (с.р.)

21 дваесет и еден дваесет и една дваесет и едно

22 дваесет и два дваесет и две дваесет и две

23 дваесет и три дваесет и три дваесет и три

24 дваесет и четири дваесет и четири дваесет и четири

25 дваесет и пет дваесет и пет дваесет и пет

26 дваесет и шест дваесет и шест дваесет и шест

27 дваесет и седум дваесет и седум дваесет и седум

28 дваесет и осум дваесет и осум дваесет и осум

29 дваесет и девет дваесет и девет дваесет и девет

На ист начин се формираат сите броеви до сто.

Стотките 100, 200, 300 се формираат така што се додава зборот сто на основниот збор
со мала модификација поради подобар изговор. Стотките од 400 до 1000 се
формираат така што се додава наставката -стотини на основниот број. Наставката
-стотини дава заобиколна количина.
 Симбо Основни броеви Основни броеви Основни броеви
л (м.р.) (ж.р.) (с.р.)

100 сто сто сто

200 двесте двесте двесте

300 триста триста триста

400 четиристотини четиристотини четиристотини

500 петстотини петстотини петстотини

600 шестотини шестотини шестотини

700 седумстотини седумстотини седумстотини

800 осумстотини осумстотини осумстотини

900 деветстотини деветстотини деветстотини

1 000 илјада илјада илјада

Броевите помеѓу стотките се формираат на ист начин како и десетките.

Илјадитите броеви се формираат така што се додава зборот илјади на основниот
број. Броевите помеѓу илјадарките се формираат на ист начин како и десетките и
стотките.
 Симбо Основни броеви Основни броеви Основни броеви
л (м.р.) (ж.р.) (с.р.)

1000 илјада илјада илјада

2000 две илјади две илјади две илјади

3000 три илјади три илјади три илјади

4000 четири илјади четири илјади четири илјади

5000 пет илјади пет илјади пет илјади

6000 шест илјади шест илјади шест илјади

7000 седум илјади седум илјади седум илјади

8000 осум илјади осум илјади осум илјади

9000 девет илјади девет илјади девет илјади

10 000 десет илјади десет илјади десет илјади

итн...

Милионите се формираат на ист начин како и сите останати броеви. Броевите

помеѓу милионите се формираат како и десетките и стотките.

Основни броеви Основни броеви Основни броеви

Симбол
(м.р.) (ж.р.) (с.р.)

1 000 000 милион милион милион

 2 000 000 два милиони два милиони два милиони

3 000 000 три милиони три милиони три милиони

4 000 000 четири милиони четири милиони четири милиони

5 000 000 пет милиони пет милиони пет милиони

6 000 000 шест милиони шест милиони шест милиони

7 000 000 седум милиони седум милиони седум милиони

8 000 000 осум милиони осум милиони осум милиони

9 000 000 девет милиони девет милиони девет милиони

10 000
десет милиони десет милиони десет милиони
000

итн...

Понатамошните броеви се милијардите што се формираат на ист начин како и

претходните броеви.

Пример

 12 332 789 : дванаесет милиони триста триесет и две илјади седумстотини

осумдесет и девет.

Редни броеви
Редните броеви се формираат во зависност од родот на бројот, но најчесто се
додаваат наставките: -ти, -та, -то. Исклучок на ова правило се редните броеви
изведени од броевите еден, два и три. Ако основниот број завршува на буквата -т и
се додаде наставката -ти/-та/-то, тогаш буквата т се дуплира. Кај некои редни
броеви се кратат основните броеви за полесен изговор како на пример: седми и
осми.
 Симбо Основни броеви Основни броеви Основни броеви
л (м.р.) (ж.р.) (с.р.)

1 прв прва прво

2 втор втора второ

3 трет трета трето

4 четврти четврта четврто

5 петти петта петто

6 шести шеста шесто

7 седми седма седмо

8 осми осма осмо

9 деветти деветта деветто

10 десетти десетта десетто

итн...

Мултипликативни броеви
Во овие броеви спаѓаат: двојно, тројно, четворно... Но исто така во оваа група на
броеви се вметнуваат: еднаш, два пати, три пати итн.

1. Одредена бројност за лица:

 двајца, тројца, четворица, петина, петмина... осмина, осуммина, деветмина, 
десетмина, стомина,двестемина, илјадмина;

1. Приближна бројност

 два-три, три-четири; седум-осум; сто-двесте; две-три стотини; од
броевите на десет и од бројотсто се образуваат форми за приближна
 бројност со наставката -
ина: десетина; дванесетина;дваесетина; педесетина; стотина итн.

Членување на броеви
Членувањето на броевите е на ист начин како и членувањето на секоја именка или
придавка во македонскиот јазик. Броевите можат да се сретнат во машка, женска
или средна членувана форма, во зависност од родот на бројот.

 м.р: петти > петтиот, петтиов, петтион

 ж.р: десетта > десеттата, десеттава, десеттана
 с.р: прво > првото, првово, првоно
 мн.: деветти > деветтите, деветтиве, деветтине