ირაკლიმ, გიორგიმ დიმიტრიმ და დემეტრემ გადაწყვიტეს, რომ დაეფუძნებინათ სამეწარმეო

საზოგადოება. ვინაიდან მათ სურდათ პირადი ქონება კრედიტორებისათვის ხელმიუწვდომელი

ყოფილიყო გადაწყვიტეს კაპიტალური ტიპის საზოგადოების დაფუძნება და რადგანაც
საქმიანობის საწყის ეტაპზე არ გეგმავდნენ ფართო მაშტაბიან ბიზნესს, აირჩიეს მათთვის
ყველაზე მისაღები სამართლებრივი ფორმა, შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება.
ჩამოაყალიბეს წესდება და მასში განსაზღვრეს, რომ დირექტორის უფლება-მოვალეობებს
შეასრულებდა გიორგი, რომელსაც სხვებთან შედარებით მეტი გამოცდილება ჰქონდა საწარმოს
მართვის სფეროში. გიორგისვე დაავალეს საზოგადოების რეგისტრაციისთვის საჭირო
საბუთების შეგროვება და კომერციულ და არაკომერციულ იურიდიულ პირთა რეესტრში
მიტანა. წესდებითვე განსაზღვრეს, რომ თითოეული პარტნიორის შენატანი. ირაკლი და
დემეტრე შენატანს განახორციელებდნენ 10 000ლარის ოდენობით, ხოლო გიორგის 2
ტრაქტორის, დიმიტრი კი სამუშაოს შესრულების -კერძოდ, მათი კუთვნილი ოფისის
დაპროექტების სახით, ვინაიდან დიმიტრი მაღალი დონის არქიტექტორი და პროფესიონალი
იყო. წესდებით ასევე განისაზღვრა, რომ პარტნიორები ისარგებლებდნენ თანაბარი უფლება-
მმოვალეობებით, დამოუკიდებლად მათი შენატანებისაგან.

2013 წლის 2 თებერვალს დარეგისტრირდა შპს „fruit jam„ მისი საქმიანობის სახედ კი
განისაზღვრა ხილის ჯემებით ვაჭრობა, თუმცა საქმიანობის საგანი სარეგისტრაციოდ
წარდგენილ დუკუმენტებში არ მითითებულა.

საზოგადოების საქმიანობა რენტაბელურად მიმდინარეობდა, მაღალი იყო მოთხოვნა მათ

პროდუქტზე, ამიტომ საზოგადოებას დასჭირდა მეტი პროდუქციის წარმოება და შესაბამისად
ამისათვის დასჭირდა მოსავლის გაზრდა. აღნიშნული მიზნის მისაღწევად 2013 წლის 14 აპრილს
საზოგადოებამ გააფორმა 10 ტონა სასუქის შესახებ ნასყიდობის ხელშეკრულება სპს „ლევან
კიკნაველიძე და მეგობრები“, რომლის პარტნიორიც იყო გიორგი და ამასთანავე დანიშნული იყო
სპს–ს ერთპიროვნულ ხელმძღვანელად.

პარტნიორებმა 1 თვის შემდეგ შეიტყვეს , რომ მათ მიერ გადახდილ თანხაზე იაფად
შესაძლებელი იყო უფრო მაღალი ხარისხის სასუქის შესყიდვა. ამასთანავე მათთვის ცნობილი
გახდა, რომ მათთან გარიგების დამდები სპს-ს პარნიორი იყო გიორგი. ამ ყველაფრის
საფუძველზე ირაკლიმ, დემეტრემ და დიმიტრიმ მოიწვიეს საერთო კრება, რომელზეც
მიუხედავად მოწვევისა, არ გამოცხადდა გიორგი. კრებაზე დაყენებული ორივე საკითხი -
გიორგის გათავისუფლება ერთგულების მოვალეობის დარღვევის მოტივით და გიორგის,
როგროც პარტნიორის საზოგადოებიდან გარიცხვა, დადებითად გადაწყდა, რის შემდეგაც
ზიანის ანაზღაურებისა და გიორგის საზოგადოებიდან გარიცხვის მოთხვნით სასამართლოს
მიმართეს. რა გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს სასამართლომ და შეაფასეთ კაზუსში მოცემული
უდავო და სადავო ფაქტობრივი გარემოებები.

ამოხსნა
საქართველოს მეწარმეთა შესახებ კანონსა (შემდეგში „მეწ. კა“) და თეორიულ ცოდნაზე
დაყრდნობით განვიხილოთ წინამდებარე კაზუსში მოცემული უდავო და სადავო ფაქტობრივი
გარემოებები.

როგორც კაზუსის ფაბულიდან ჩანს, ოთხმა პირმა გადაწყვიტა დაეარსებინა სამეწარმეო

საზოგადოება შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების სახით (შემდგომში „შპს“).
შესაბამისად, სანამ უშუალოდ კაზუსში მოყვანილ გარემოებებზე მსჯელობას დავიწყებთ,
მიზანშეწონილია ვისაუბროთ დასახელებულ სამართლებრივ ფორმაზე. შპს-ს სამართლებრივ
ფორმაზე საუბრისას მხედველობაშია მისაღები ძირითადი ორი ელემენტი, რომლიც მის
მოქნილობას და შესაბამისად ალქტუალობას განაპირობებს. ეს ელემენტებია პირველ რიგში
პასუხისმგებლობის შეზღუდვა, რომლის ძალითაც საზოგადოების პარტნიორები იმოსებიან
კორპორაციული საფარველით და თავიანთ ქონებას კორპორაციის კრედიტორებისათვის
ხელმიუწვდომელს ხდიან. მეორე ელემენტს კი წარმოადგენს შპს-ში საწესდებო თავისუფლების
ფარგლები. ვინაიდან შპს-ს მარეგულირებელი ნორმები ძირითადად დისპოზიციურ ხასიათს
ატარებენ, განსაკუთრებული მნიშვნელობის მქონე ხდება პარტნიორთა ნება და არა კანონის
იმპერატიული ნორმები. ამ ნიშნით განსხვავდება იგი სხვა კაპიტალური ტიპის
საზოგადოებების, მაგალითად სააქციო საზოგადოებისგან (შემდგომში „სს“).

მეწ. კა.-ს მე-2 მუხლის მე-3 პუნქტის მიხედვით შპს წარმოადგენს იურიდიულ პირს და
შესაბამისად მას ახასიათებს საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 24-ე მუხლის პირველი
ნაწილით გათვალისწინებული იურიდიული პირის ნიშნები. კერძოდ, იგი არის განსაზღვრული
მიზნის მისაღწევად შექმნილი, საკუთარი ქონების მქონე, ორგანიზებული წარმონაქმნი,
რომელიც საკუთარი სახელით გამოდის სამართლებრივ ურთიერთობებში, არის მოსარჩელე თუ
მოპასუხე და გააჩნია დამოუკიდებელი ქონებრივი პასუხისმგებლობა.

მეწ.კა.-ს მე-2 მუხლის პირველი პუნქტის მიხედვით შპს არის მეწარმე სუბიექტი.

როგორც კაზუსის ფაბულიდან ჩანს და ზემოთ აღნინიშნა, ოთხმა პირმა გადაწყვიტა სამეწარმეო
საზოგადოების დაფუძნება. ზოგადად საწარმოს დაფუძნების 3 ძირითად სტადიას გამოყოფენ -
პირველი, წინასახელშეკრულებო, რომლის დროსაც ხდება მომავალ პარტნიორთა ნების
გამოვლენა სამეწარმეო სუბიექტის დაფუძნებასთან დაკავშირებით. მეორე სტადიად შეგვიძლია
მივიჩნიოთ წინარესაზოგადოება, რომლის პირობებშიც ძირითადად ხდება ფორმირებული
ნების წერილობით ჩამოყალიბება წესდების სახით, სხვადასხვა სამართლებრივად
მნიშვნელოვანი საკითხების დაზუსტება და საზოგადოების მზაობა რეგისტრაციისათვის. მესამე
ეტაპს წარმოედგენს თავად რეგისტრაცია, რომელსაც სამეწარმეო იურიდიული პირის
წარმოშობისათვის კონსტიტუციური მნიშვნელობა აქვს.

როგორც მოცემულობიდან ჩანს, პარტნიორები არ აპირებდნენ საწყის ეტაპზე ფართომაშტაბიანი

წარმოების წამოწყებას და ამავდროულად სურდათ კრედიტორების წინაშე პირადი
პასუხისმგებლობის გამორიცხვა. როგოც ზემოთ აღინიშნა, შპს სწორედ რომ რელევანტური
სამართლებრივი ფრომა იყო მათი მიზნების განსახორციელებლად.
შემდეგ საკითხს წარმოადგენსის, ის, რომ პარტნიორებმა ხელმძღვანელობითი
უფლებამოსილება მიანიჭეს ერთ–ერთ პარტნიორს – გიორგის. ზოგადად კაპიტალური ტიპის
საზოგადოებებში გავრცელებულია ე.წ. უცხო (მესამე) ორგანოს კონცეფცია, რომელიც
გულისხმობს საწარმოს პარტნიორების მიერ ხელმძღვანელობითი ფუნქიებით გარეშე (მესამე)
პირის აღჭურვას. ერთ–ერთი განმასხვავებელი ნიშანი ამხანაგურ და კაპიტალურ
საზოგადოებებს შორის სწორედ ეს არის, ამხანაგური ტიპის საზოგადოებებში მოქმედებს
საკუთრი (შიდა) ორგანოს კონცეფცია, რომელიც გულისხმობს ხელმძღვანელობითი
უფლებამოსილებების პარტნიორთა ხელში თავმოყრას და არა მესამე, უცხო პირთათვის
გადაცემას. თუმცა ზემოთ აღნიშნული სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ შპს–ში პარტნიორი არ
შეიძლება იყოს იმავდროულად საზოგადოების დირექტორი, ან ამხანაგური ტიპის
საზოგადოებას არ შეეძლოს ხელმძღვანელბითი უფლებამოსილების მესამე პირთათვის
გადაცემა. ქართველმა კანონმდებელმა ხელმძღვანელობითი უფლებამოსილების გადაცემა
მთლიანად საწესდებო ავტონომიის ფარგლებში მოაქცია და პარტნიორთა ნებას დაუქვემდებარა.
ამაზევე მეტყველებს მეწ.კა.–ს მე-9 მუხლის პირველი პუნქტი, რომელიც ჩამოთვლის
ხელმძღვანელობითი უფლებამოსილებით აღჭურვილ პირებს, თუმცა პუნქტის დასასრულს
მიუთითებს, რომ წესდებით სხვა რამ შეიძლება იყოს გავალისწინებული.

შემდეგ საკითხს წარმოადგენს პარტნიორების მიერ წესდებით წილების განაწილება და

შენატანების დათქმა. მეწ.კა.–ს მე–3 მუხლის მე–7 და მე-9 პუნქტების მიხედვით პარტნიორებს
შეეძლოთ წესდებით მსგავსი რეგულაციების დაწესება. საინტერესოა და ყურადღებას
გავამახვილებთ შესატანის სახეებზე. ირაკლისა და დემეტრეს შემთხვევაში შესატანს
წარმოადგენდა ფულადი, გიორგის შემთხვევაში სანივთო, ხოლო დიმიტრის შემთხვევაში კი
სამუშაოს შესრულების განხორციელების სახით განსაზღვრული შესატანი. მეწ.კა.–ს მე-3
მუხლის მე-5 პუნქის მიხედვით კაზუსში დასახელებული შენატანის თითოეული სახე
დასაშვებია და ექცევა ამ მუხლის რეგულირების სფეროში. აქვე ლირიული გადახვევის სახით
აღვნიშნოთ ქართველი კანონმდებლის განსხვავებული დამოკიდებულება შეტანაუნარიან
ობიექტებთან მიმართებით, რამეთუ მეორე დირექტივით პირდაპირ არის აკრძალული სამუშაოს
შესრულებისა და მომსახურების გაწევის შესატანად განსაზღვრა. მოცემული აკრძალვა
განპირობებულია სამუშაოს შესრულებისა და მომსახურების გაწევის შემთხვევაში მათი
ნაკლები ლიკვიდურობით. თავის მხრივ ამ ნაკლებ ლიკვიდურობას მოცემული ტიპის
შენატანების ეკონომიკური ღირებულების დადგენის სირთულე განაპირობებს. მეორე მხრივ
მომსახურების გაწევასა და სამუშაოს შესრულებას უფრო დანაზოგის სახე აქვს ვიდრე
რეალურად არსებული ქონებრივი ღირებულების, რომლის მეშვეობითაც საწარმომ პირველი
ნაბიჯები უნდა გადადგას რენტაბელური სამეწარმეო საქმიანობის დასაწყებად. მეწ.კა.–ს მე–3
მუხლის მე-5 პუნქტი ითვალისწინებს შეტანაუნარიანი ობიექტების როგორც პოზიტიური ისე
ნეგატიური შინაარსით განსაზღვრას, პოზიტიურში მოისაზრება მატერიალური და
არამატერიალური ქონება, ხოლო ნეგატიურში სამუშაოს შესრულება ანდა მომსახურების გაწევა.

აქვე შევეხებით პარტნიორების მიერ წესდებით განსაზღვრულ რეგულაციას, რომ თითოეული

პარტნიორი მათი შენატანებიდან დამოუკიდებლად თანაბარი უფლება–მოვალეობებით
ისარგებლებდნენ. მე–3 მუხლის მე–9 პუნქტით მსგავსი რეგულაცია დასაშვებია და საწესდებო
ავტონომიის ფარგლებში ექცევა.

2013 წლის 2 თებერვლიდან დარეგისტრირდა საწარმო. როგროც უკვე აღინიშნა მეწ.კა.–ს მე–4
მუხლის პირველი და მესამე პუნქტების მიხედვით აღნიშნული მნიშვნელოვანი ელემენტია.

საზოგადოების სახელად განისაზღვრა შპს „fruit jam“. იურიდიული პირის სახელს, ე.წ. ფირმას
განსაზღვრავს მეწ.კა–ს მე–6 მუხლი, რომელიც ამბობს, რომ ფირმა არის სახელი, რომლითაც
მეწარმე სუბიექტი ახორციელეს საქმიანობას. შპს–ს ფირმა შესაძლებელია იყოს როგორც ერთ–
ერთი პარტნიორის სახელი და გვარი ისე იგი განსაზღვრული იყოს საქმიანობის საგნის ან
ფანტაზიის მიხედვით. მოკლედ, შპს–ში სახელთან მიმართებაში სრული თავისუფლება გვაქვს.
ერთადერთი შეზღუდვა, რომელიც კანონმდებლის მიერ საფირმო სახელწოდებასთან
მიმართებით იმპერატიულადაა დაწესებული, არის საფირმო სახელწოდებაზე მითითება, რომ
სახელში იყოს მოხსენიებული შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება ან შპს.
მოცემული რეგულაცია ემსახურება შპს–სთან სამეწარმეო ურთიერთობაში მყოფი სუბიექტების
დაცვას, ვინაიდან მათ ზუსტად უნდა იცოდნენ, რომელ სამართლებრივ ფორმასთან აქვთ
ურთიერთობა.

რაც შეეხება საქმიანობის საგანს, საქმიანობის საგნად განისაზღვრა ხილის ჯემის წარმოება და
მისით ვაჭრობა. კერძო სამართლის იურიდიულ პირებს გააჩნიათ ზოგადი უფლებაუნარიანობა,
რაც გულისხმობს იმას, რომ მათ შეუძლიათ განახორციელონ კანონით აუკრძალავი ნებისმიერი
საქმიანობა, მათ შორის ისეთიც, რომელიც კანონით საერთოდ არ არის გათვალისწინებული.
ზოგადი უფლებაუნარიანობის პრინციპის მიხედვით შპს–ს თავისუფლად შეეძლო საქმიანობის
საგნად ხილის ჯემით ვაჭრობა განესაზღვრა, თუმცა მე–5 მუხლის მე–7 პუნქტის მიხედვით თუ
საწარმოს საქმიანობა დაკავშირებულია სურსათის, ცხოველის საკვების წარმოებასთან,
გადამუშავებასთან დისტრიბუციასა და რეალიზაციასთან, ასევე საკვებწარმოების ობიექტთან
სარეგისტრაციოდ წარდგენილ დოკუმენტებში ამის მითითება სავალდებულოა.

სამართლებრივად მნიშვნელოვანი ფაქტობრივი გარემოება არის 2013 წლის 14 აპრილს სპს–თან

„ლევან კიკნაველიძე და მეგობრები“ დადებული ნასყიდობის ხელშეკრულება. ვინაიდან გიორგი
იყო კომპანიის დირექტორი, სასუქის ყიდვა შეგვიძლია ჩვეულებრივ სამეწარმეო საქმიანობად
მივიჩნიოთ, რადგან იგი დირექტორის კონპეტენციაში შედიოდა და ამ მხრივ მართლზომიერი
ქმედება იყო. რაც შეეხება იმ ფაქტს, რომ გიორგი ამავდროულად იყო სპს-ს პარტნიორი,
სამსჯელოა გვაქვს თუ არა ინტერესთა კონფლიქტი სახეზე. ინტერესთა კონფლიქტს მე–9
მუხლის მე–5 პუნქტის მიხედვით ადგილი აქვს ისეთ სიტუაციაში, როცა ხელმძღვანეობითი
უფლებამოსილების მქონე პირი იგივე საქმიანობას ეწევა, რასაც საზოგადოება ან მსგავსი ტიპის
სხვა საზოგადოებაში პერსონალურად პასუხისმებელი პარტნიორი ან დირექტორია.

გავნსაზღვროთ არის თუ არა მსგავსი საქმიანობა სახეზე. ვფიქრობთ ეს ასე არ არის. რადგან
სასუქისა და ხილის ჯემით ვაჭრობის შემთხვევაში არამც თუ იგივე საქმიანობა, კონკურენტი
საქმიანობებიც არ არის სახეზე. ასევე კაზუსში არ იკვეთება მსგავსი საქმიანობაც, რადგან ერთ
შემთხვევაში საკვები პროდუქტია მოცემული, მერეორე შემთხვევაში კი სასოფლო–სამეურნეო
პროდუქტს, სასუქს ეხება საქმე, ამიტომ ინტერესთა კონფლიქტის წინაპირობანი სახეზე არ არის
და შესაბამისად გიორგის არ ევალებოდა წინასწარ განეცხადებინა სპს-ს პარტნიორობის შესახებ.
შესაბამისად მას შეეძლო სპს–სთან დაედო გარიგება.

აქვე შესამოწმებელია, ხომ არ გვაქვს საქმე საკუთარ თავთან დადებულ გარიგებასთან, რომელსაც
სამოქალაქო კოდექსი 114 მუხლში ითვალისწინებს. კერძოდ, თუ თანხმობით სხვა რამ არ არის
გათვალისწინებული, წარმომადგენელს არ შეუძლია წარმოდგენილი პირის სახელით საკუთარ
თავთან თავისი სახელით, ან, როგორც მესამე პირის წარმომადგენელმა, დადოს გარიგება, გარდა
იმ შემთხვევებისა, როცა გარიგება უკვე არსებობს რაიმე ვალდებულების შესასრულებლად.

როგორც ვხედავთ კაზუსში მოცემული ვითარება თავისუფლად ექცევა აღნიშნული მუხლის

დისპოზიციის ფარგლებში, ვინაიდან სახეზე არის წარმომადგენელი (ჩვენს შემთხვევაში
გიორგი) რომელიც წარმოდგენილი პირის – შპს-ს სახელით გარიგებას დებს საკუთარ თავთან,
როგორც მესამე პირის (სპს-ს) წარმომადგენელთან. ანუ იმის ნაცვლად, რომ გვქონდეს ორი
ურთიერთმფარავი ნება, ნების გამომვლენი არის მხოლოდ ერთი პირი, შესაბამისად ეს გარიგება
წარმოადგენს საკუთარ თავთან დადებულ გარიგებას.

მნიშვნელოვანი საკითხია ამგვარი გარიგების სამართლებრივი შედეგები. ერთი მხრივ საკუთარ

თავთან დადებული გარიგება შესაძლებელია, რომ მოწონების ინსტიტუტით ნამდვილად იქნეს
ქცეული, ან თუ სახეზეა წინასწარი თანხმობა (ნებართვა). რამდენად შეიძლბა მსგავსი ქმედების
ფიდუციური მოვალეობის დარღვევად შეფასება ცალკე საკითხია და მისი განხილვა მხოლოდ
ქართული სასამართლო პრაქტიკაზე დაყრდნობით მიზანშეწონილი არ იქნება.

როგორც კაზუსის მოცემულობიდან ჩამს, სასუქის შესყიდვიდან 2 თვის შემდეგ,

პარტნიორებისათვის ცნობილი გახდა იმის შესახებ, რომ უფრო იაფ ფასად მათ უკეთესი
ხარისხის პროდუქტის შეძენაა შეეძლოთ, ვიდრე ეს გიორგიმ მოახდინა და ამასთანავე გიორგის
სპს–ს პარტნიორობაც შეიტყვეს.

მოცემულ შემთხვევაში, როგორც აღინიშნა, მსჯელობის საკითხია ხომ არ გვაქვს დირექტორის

მხრიდან ფიდუციური ვალდებულებების, კერძოდ ერთგულების მოვალეობის დარღვევა.
ფიდუციურ ვალდებულებებზე მე–9 მუხლის მე–6 პუნქტი საუბრობს, რომელიც გვეუბნება, რომ
პარტნიორები საწარმოს უნდა გაუძღვნენ კეთილსინდისიერად, კერძოდ, ზრუნავდნენ ისე,
როგორც ანალოგიურ თანამდებობაზე და ანალოგიურ პირობებში მყოფი ჩვეულებრივი, საღად
მოაზროვნე პირი იზრუნებდა და მოქმედებდნენ იმ რწმენით, რომ მათი ქმედებები ყველაზე
ხელსაყრელია საზოგადოებისათვის. ამ ნორმაზე დაყრდნობით იურიდიულ დოგმატიკაში
გამოყოფენ ფიდუციური ვალდებლებების ორ სახეს: ერთგულებისა და გულმოდგინების
მოვალეობებს. გულმოდგინების მოვალეობა ადგენს ხელმძღვანელი პირის ფუნქციონირების
ობიექტურ ჩარჩოებს, კერძოდ მისი ქმედებები შეფასდება საშუალოდ მოაზროვნე, ჩვეულებრივი
ხელმძღვანელი პირის სავარაუდო ქმედებებთან მიმართებაში. რაც შეეხება ერთგულების
მოვალეობის დროს, ვამოწმებთ სუბიექტურ კრიტერიუმს, კერძოდ იმას, გადაწყვეტილების
მიღების პროცესში ხელმძღვანელი პირი რამდენად მოქმედებდა კორპორაციის საუკეთესო
ინტერესებიდან გამომდინარე. ამ დროს დირექტორს ევალება კორპორაციის ინტერესების
უმთავრესად დაცვა ნებისმიერ პირად ინტერესთან შედარებით. თუმცა აქვე აღსანიშნავია ისიც,
რომ ერთგულების მოვალეობა გიორგის დაკისრებული ჰქონდა არა მხოლოდ შპს–ს ასევე სპს–ს
მიმართაც, შესაბამისად გარიგება, რომელიც არ ექცეოდა შპს–ს ინტერესების სფეროში,
წარმოადგენდა სპს–ს ინტერესებს, ანუ ამ შემთხვევაში გიორგი მოქმედებდა სოლიდარული
საზოგადოების ინტერესების მიხედვით, რომლის მიმართაც მას ასევე გააჩნდა ერთგულების
მოვალეობა. სამწუხაროდ მსგავს ურთიერთობებთან მიმართებაში არ არსებობს ქართული
სასამართლო პრაქტიკა, აქედან გამომდინარე უკეთესი იქნებოდა მისი ამერიკული
რეგულაციების მიხედვით განხილვა.

აღნიშნული შემთხვევაში ფიდუციური ვალდებულების დარღვევის საკითხის გადაწყვეტისას

ამერიკულ სამართალში გამოიყენება ისეთივე წესები, როგორც საკუთარ თავთან დადებული
გარიგების ნამდვილობის განსაზღვრისას. პირველი, რაც ყურადღებამისაქცევია, არის ის, რომ
რამდენიმე ერთგულების მოვალების არსებობა თავისთავად არ მიიჩნევა ამ მოვალეობების
დარღვევად, უფრო მეტიც, ამერიკული სამოსამართლო სამართლის მიხედვით ხელმძღვანელ
პირებს ორივე კორპორაციის მიმართ აკისრიათ ერთგულების მოვალეობა. მეორე რაც
ნიშანდობლივია არის ის, რომ სხვადასხვა კორპორაციის ერთი და იმავე პირის მიერ
წარმოდგენის შემთხვევაში, მათ შორის დადებული გარიგება თავისთავად არ წარმოშობს
ფიდუციური ვალდებულების დარღვევას, თუ სახეზე არის დირექტორის მიერ გახსნილობა
კორპორაციის წევრების მიმართ, ანუ სათანადო ინფორმაციის მიწოდება. ბოლოს, მიუხედავად
ინფორმაციის მიუწოდებლობისა, ფიდუციური ვალდებულება არ იქნება დარღვეული, თუ
დამტკიცდება ამ გარიგების კორექტულობა.

ვფიქრობთ, კაზუსში არც ერთი დასახელებული ელემენტი არ იკვეთება, კერძოდ სახეზე არ არის
არც კორპორაციის პარტნორთათვის გარიგების კონტრაჰენტის შესახებ შეტყობინება და რაც
მთავარია არ იკვეთება გარიგების შინაარსის კორექტულობა.

კორექტულობა დგინდება იმის მიხედვით, თუ რამდენად კორპორაციის ინტერესების

მიხედვით არის განსაზღვრული გარიგების შინაარსი. ვინაიდან კაზუსში პირდაპირ ჩანს, რომ
გიორგიმ არარეალურად მაღალ ფასში შეისყიდა სასუქი, რომლის ნაკლებ ფასში შეძენის
შესაძლებლობაც მას ჰქონდა, ვიტყვით, რომ გარიგების შინაარსი არ არის კორექტული.
შესაბამისად დარღვეულია ერთგულების მოვალეობა, ანუ გიორგი არ მოქმედებდა
კორპორაციის საუკეთეო ინტერესებიდან გამომდინარე და არც იმ რწმენით, რომ მოცემული
გარიგება მომგებიანი იქნებოდა შპს–სათვის.

როგორც კაზუსიდან ჩანს, პარტნიორების შემდეგი ნაბიჯი იყო საერთო კრების მოწვევა. როგორც
ვიცით, საერთო კრების ორი სახე არსებობს, მორიგი და რიგგარეშე. მე–9 1 მუხლის მე–2 პუნქტის
მიხედვით პარტნიორთა კრების მოწვევა შეუძლია თითოეულ პარტნიორს, თუმცა 1 კვირის
ვადაში აუცილებელია, რომ დაზღვეული წერილის გაგზავნით ან კომუნიკაციის სხვა
საშუალებით აცნობოს კრების შესახებ ყველა პარტნიორს.
ირაკლის, დემეტრესა და დიმიტრის მხრიდან არ ყოფილა კანონის მოთხოვნათა დარღვევა,
რადგან მათ მოიწვიეს გიორგი ყველა წესის დაცვით, ხოლო იგი თავისი ნების შესაბამისად არ
გამოცხადდა.აქვე განვიხილოთ მოცემული ნორმატიული ვალდებულების მე–9 1 მუხლის მე-4
პუნქტთან მიმართება. მე–91 მუხლის მე-4 პუნქტი გვეუბნება, რომ თუ გადაწყვეტილება ეხება
საზოგადოებასა და ერთ–ერთ პარტნიორს შორის დავას, მაშინ ამ უკანასკნელს ხმის უფლება არ
აქვს. საინეტრესოა ის, მიუხედავად იმისა, რომ გიორგის ხმის უფლება არ ჰქონდა, დარჩათ თუ
არა მის პარტნიორებს მისი კრებაზე მოწვევის ვალდებულება.

ვფიქრობთ, მიუხედავად მე–91 მუხლის მე-4 პუნქტისა, გიორგის მოწვევის ვალდებულება

არსებობდა, რამეთუ საერთო კრებასთან მიმართებით პარტნიორის უფლებები ორი რაკურსით
უნდა განვიხილოთ. ერთი, ეს არის სათათბირო ხმის უფლება, ხოლო მეორე – გადაწყვეტილების
მიღების პროცესში ხმის მიცემის უფლება. სათათბირო ხმის უფლება თავის თავში მოიცავს
კრებაზე დასწრების, საკუთარი აზრის გამოთქმის და კითხვის დასმის უფლებას. სათათბირო
ხმის უფლება არ არის ინდივიდუალიზირებული, არამედ იგი შეუზღუდავი და
დეკლარაციულია. შესაბამისად მისი ჩამორთმევა დაუშვებელია. აქედან გამომდინარე,
პარტნიორთა კრება სწორად მოიქცა, როდესაც გიორგი მოიწვია საერთო კრებაზე.

როგორც კაზუსში აღინიშნა, კრებაზე განხილული იყო ორი საკითხი. პირველი – გიორგის
დირექტორობიდან გათავისუფლების შესახებ და მეორე– მისი, როგორც პარტნიორის გარიცხვა
საზოგადოებიდან. კრებაზე დასახელებული იქნა მოტივებიც, კერძოდ–დირექტორობიდან
გადაყენების მოტივი იყო ერთგულების მოვალეობის დარღვევა, რაც წინამდებარე მსჯელობის
დროს უკვე დავადგინეთ, რომ სახეზე იყო. შეიძლება თუ არა აღნიშნულის გამო
დირექტორობიდან გიორგის მოხსნა დამოკიდებულია იმაზე, შესაძლებელია თუ არა ზოგადად
ამ მოტივით დირექტორის გადაყენება.ვფიქრობთ, ამ საკითხთან მიმართებით მსჯელობა
ცალსახაა–ერთგულების მოვალეობის დარღვევა იწვევს დირექტორის უფლებამოსილებიდან
განთავისუფლებას. აღნიშნულის არგუმენტად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ის, რომ საზოგადოებასა
და დირექტორს შორის არსებული ურთიერთობა წარმოადგენს ფიდუციური ურთიერთობის
ნაირსახეობას, ანუ იგი დამყარებულია ნდობაზე. შესაბამისად, თუ გონივრულად საბუთდება
საზოგადოებასა და დირექტორს შორის ნდობის დაკარგვა, თავისუფლადაა შესაძლებელი
დირექტორის თანამდებობიდან გადაყენება. დამატებით არგუმენტად შეგვიძლია მოვიყვანოთ
ისიც, რომ იურიდიულ დოგმატიკაში ხშირად ურთიერთობის ტიპიდან გამომდინარე
დირექტორსა და საზოგადოებას შორის არსებულ ურთიერთობას დავალებისა და საკუთრების
მინდობის ხელშეკრულებებს ამსგავსებენ. ხოლო საკუთრების მიმნდობსა და მარწმუნებელს
ყოველივე საფუძვლის გარეშე, ნებისმიერ დროს შეუძლიათ მოშალონ ხელშეკრულება.

რაც შეეხება მეორე საკითხს – გიორგის, როგორც პარტნიორის საზოგადოებიდან გარიცხვას–

იურიდიულ დოგმატიკაში პარტნიორის გარიცხვის ორ ძირითად საფუძველს გამოყოფენ.
პირველი, შესატანის შეუტანლობა და მეორე, ზიანის მიყენება. ზიანის მიყენება მეწ.კა.–ში არ
არის განსაზღვრული, როგორც საზოგადოებიდან გარიცხვის წინაპირობა, თუმცა მეწარმე
სუბიექტის იურიდიული ბუნებიდან უნდა გამოვიდეთ და ვიმსჯელოთ. ამხანაგური ტიპის
საზოგადოებებში ცალსახად არის ზიანის მიყენება საზოგადოებიდან გარიცხვის საფუძველი,
რადგან ასეთი საზოგადოება დიდმნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული პარტნიორთა
ურთიერთნდობაზე და პარტნიორის პირად, მახასიათებელ თვისებებზე. გარდა ამისა,
ამხანაგური ტიპის საზოგადოებებში სახეზე არის სოლიდარული პასუხილმგებლობა და
პარტნიორთა სუსტი დაცულობა კორპორაციული საფარველით, შესაბამისად გადამწყვეტი
მნიშვნელობა აქვს საზოგადოებისათვის, ვინ იქნება მისი პარტნიორი. თუმცა ამხანაგური ტიპის
საზოგადოებებში იშვიათად ხდება შესატანის შეუტანლობის გამო პარტნიორის გარიცხვა. რაც
შეეხება კაპიტალურ საზოგადოებას, გარიცხვის საფუძვლებიდან, აქ უმთავრესად ვხვდებით
შესატანის შეუტანლობას, რადგანაც კაპიტალური ტიპის საზოგადოება სწორედაც რომ
შესატანებზე დამყარებული საზოგადოებაა. რაც შეეხება ზიანის მიყენების შედეგად შეიძლება
თუ არა პარტნიორის საზოგადოებიდან გარიცხვა, ვფიქრობთ, შპს–ს შემთხვევაში საკითხი
შემდეგნაირად უნდა გადაწყდეს: ამ დროსაც შესაძლებელი უნდა იყოს პარტნიორის გარიცხვა
ზიანის მიყენების გამო, აღნიშნულს თავისი არგუმენტაცია აქვს, მიუხედავად იმისა, რომ შპს–ში
არ გვაქვს სოლიდარული პასუხისმგებლობა და ერთი პარტნიორის ქმედება პირდაპირ ზიანს
ვერ მიაყენებს სხვა პარტნიორებს, თითოეული პარტნიორი ძალიან მნიშვნელოვანი
გადაწყვეტილების მიღების პროცესში ერთვება პარტნიორთა კრების საშუალებით და
შესაბამისად პირი, რომელმაც განზრახ ზიანი მიაყენა საზოგადოებას დიდი საფრთხე იქნება
თუნდაც პარტნიორთა კრებაზე, რადგან მისგან მოსალოდნელია კვლავ საზოგადოების საზიანო
ინტერესების გატარება, რაც ცალსახად ხელისშემშლელი იქნება საზოგადოების რენტაბელური
საქმიანობისათვის. შესაბამისად, მიუხედავად სამართლებრივი ფორმისა, შპს–შიც დიდ როლს
თამაშობს ნდობა, განსხვავებით ღია სს–გან, რომელთან მიმართებითაც მოცემულ საკითხზე
სხვაგვარი მსჯელობაც შეიძლება იყოს.

შესაბამისად, კრების მიერ მიღებლი გადაწყვეტილებები არის კანონიერი.

ამის შემდეგ, საზოგადოებამ სასამართლოს მიმართა ზიანის ანაზღაურებისა და გიორგის

საზოგადოებიდან გარიცხვის მოთხოვნით. ზიანის ანაზრაურების მოთხოვნის უფლება
პირდაპირ გამომდინარეობს მეწ.კა.–ს მე–9 მუხლის მე–6 პუნქტიდან, რომელშიც წერია, რომ
პირი, რომელსაც ეკისრება ფიდუციური ვალდებულება, ამ ვალდებულების დარღვევიდან
წარმომდგარი ზიანისათვის პასუხს აგებს პირდაპირ და უშუალოდ მთელი თავისი ქონებით.

რაც შეეხება მეორე მოთხოვნას, იგი ასევე მართლზომიერია, რადგან ქართული სასამართლო
პრაქტიკა ვითარდება იმ კუთხით, რომ პარტნიორის გარიცხვისათვის არ არის საკმარისი
მხოლოდ პარტნიორთა კრების გადაწყვეტილება, ასევე აუცილებელია სასარჩელო წარმოების
წესით საქმის სასამართლოში განხილვას.

დასკვნის სახით, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე,

სასამართლომ უნდა დააკმაყოფილოს საზოგადოების ორივე მოთხოვნა გიორგის მიმართ.