ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΜΕΡΟΣ 2ο

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ

1
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑ

ΜΕΡΟΣ 2ο : ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

1. Ποια η έννοια του σημείου ,του ευθυγράμμου τμήματος, τι ονομάζουμε

άκρα του τμήματος ,τι ορίζουν αυτά και πως κατασκευάζουμε ένα
τμήμα;

Απάντηση
Η άκρη του μολυβιού μας, οι κορυφές ενός σχήματος, η μύτη μιας βελόνας, μας Α
δίνουν την έννοια του σημείου. 
Μία τεντωμένη κλωστή με άκρα Α και Β μας δίνει μια εικόνα της
έννοιας του ευθύγραμμου τμήματος ΑΒ. Α Β

Τα σημεία Α και Β είναι τα άκρα του ευθύγραμμου τμήματος.

Λέμε ότι τα σημεία Α και Β ορίζουν το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ
Κατασκευάζουμε ένα ευθύγραμμο τμήμα, συνδέοντας δύο σημεία
Α Β
Α και Β, με τη βοήθεια ενός χάρακα (“κανόνα”).

2. Τι λέγεται ευθεία , πως συμβολίζεται αυτή , πόσες ευθείες διέρχονται

από ένα σημείο και πόσες ευθείες ορίζουν δύο σημεία;

Απάντηση
Εάν προεκτείνουμε απεριόριστα ένα ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ, τότε το νέο σχήμα, που
δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος, λέγεται ευθεία.
Α Β
ε
Συμβολίζουμε μια ευθεία με ένα μικρό γράμμα από τα αρχικά του αλφαβήτου, π.χ.
(ε), ή με δύο μικρά γράμματα από τα τελευταία του αλφαβήτου π.χ. x΄x, y΄y.

Από ένα σημείο διέρχονται άπειρες ευθείες.

 A

B Γ Δ

2
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Από δύο σημεία διέρχεται Α Β
μια μόνο ευθεία.
x΄ x
3. Τι λέγεται ημιευθεία , πως συμβολίζεται αυτή , και τι ονομάζουμε
αντικείμενες ημιευθείες;

Απάντηση
Εάν προεκτείνουμε απεριόριστα ένα ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ πέρα από το ένα μόνο
άκρο του, π.χ. το Β, τότε το νέο σχήμα, που έχει αρχή το Α αλλά δεν έχει τέλος,
λέγεται ημιευθεία.
Α Β x

 Η ημιευθεία συμβολίζεται με ένα κεφαλαίο γράμμα που δηλώνει την αρχή της και
ένα μικρό από τα τελευταία γράμματα, π.χ. Αx, Βy κ.λπ.
Α x y B
Εάν Ο είναι ένα σημείο της ευθείας x΄x, τότε με αρχή το Ο ορίζονται δύο ημιευθείες
Οx και Οx΄, οι οποίες λέγονται αντικείμενες ημιευθείες.

x΄ O x

4. Τι καλείται επίπεδο , ποια ιδιότητα έχει, πόσα επίπεδα διέρχονται από

τρία μη συνευθειακά σημεία ,πόσα επίπεδα διέρχονται από δύο σημεία
πως χωρίζει ένα επίπεδο τον χώρο ,πως συμβολίζεται ένα επίπεδο και τι
είναι το ημιεπίπεδο;

Απάντηση
 Επίπεδο είναι μια επιφάνεια, πάνω στην ε
οποία εφαρμόζει παντού η ευθεία γραμμή.

► Ένα επίπεδο επεκτείνεται απεριόριστα.

Π
► Από τρία μη συνευθειακά
σημεία διέρχεται ένα μοναδικό Β
επίπεδο, ενώ από ένα ή δύο 
σημεία διέρχονται άπειρα Α ε
επίπεδα. 
Π  Γ
► Κάθε επίπεδο χωρίζει το
χώρο σε δύο μέρη, ώστε, αν
θέλουμε να περάσουμε από
το ένα μέρος του χώρου στο
άλλο, πρέπει να διαπεράσουμε το επίπεδο. Π
3
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 Η ονομασία του επιπέδου δίνεται Π
με ένα κεφαλαίο γράμμα του ε
αλφάβητου π.χ. Π,Ρ, Σ κ.λπ. 2
 Κάθε ευθεία ενός επιπέδου Π
το χωρίζει σε δύο ημιεπίπεδα.
1
5. Πως ορίζεται η γωνία, τι καλείται κυρτή και τι μη κυρτή γωνία, ποια
είναι τα στοιχεία της γωνίας πως γράφεται και πως συμβολίζεται η
γωνία;

Απάντηση
y
Σχεδιάζουμε σ’ ένα φύλλο χαρτί δύο ημιευθείες Οx και Οy, με κοινή Π2
αρχή το σημείο Ο. Οι ημιευθείες χωρίζουν το επίπεδο σε δύο
περιοχές Π1 και Π2. Ο Π1
 Κάθε μία από τις περιοχές αυτές μαζί με τις ημιευθείες Οx και Οy
ονομάζεται γωνία.
x
 Η “μικρότερη” (Π1) λέγεται κυρτή και η άλλη (Π2) μη κυρτή.

 Το σημείο Ο λέγεται κορυφή της γωνίας και οι ημιευθείες Οχ και Ογ λέγονται

πλευρές της γωνίας. y
πλευρά

Τις γωνίες που σχηματίζονται τις συμβολίζουμε yOx ή xOy κορυφή

(το γράμμα της κορυφής Ο γράφεται πάντα στη μέση) ή με Ο ω
ένα μικρό γράμμα,π.χ. ω .
πλευρά
x

6. Πόσες γωνίες έχει ένα τρίγωνο , τι καλείται περιεχόμενη γωνία , τι

απέναντι γωνία, ποιες γωνίες καλούνται προσκείμενες και πόσες και
ποιες γωνίες έχει ένα τετράπλευρο;
Α
Απάντηση
 Ένα τρίγωνο ΑΒΓ έχει τρεις γωνίες, την Α, τη Β και τη Γ.
 Όταν λέμε, π.χ. η γωνία Α του τριγώνου ΑΒΓ, εννοούμε
τη γωνία που έχει πλευρές τις ημιευθείες ΑΒ, ΑΓ και Β Γ
περιέχει το τρίγωνο.
Δ Γ

 Η γωνία Α λέμε ότι περιέχεται μεταξύ των πλευρών ΑΒ

και ΑΓ του τριγώνου.
Α
 Ακόμα λέμε ότι η πλευρά ΒΓ είναι απέναντι στη γωνία Α, Β
ενώ οι γωνίες Β και Γ είναι προσκείμενες της πλευράς ΒΓ.

 Το τετράπλευρο ΑΒΓΔ έχει τέσσερις γωνίες, που καθεμιά τους περιέχει το

τετράπλευρο. Οι γωνίες αυτές είναι οι ΔΑΒ, ΑΒΓ, ΒΓΔ και ΓΔΑ, που γράφονται
απλά Α, Β, Γ και Δ αντίστοιχα.

4
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 7. Τι καλείται τεθλασμένη γραμμή , τι καλείται ευθύγραμμο σχήμα , ποια
γραμμή καλείται κυρτή και τι μη κυρτή τεθλασμένη γραμμή;

Απάντηση
 Τεθλασμένη γραμμή είναι μια πολυγωνική γραμμή, που αποτελείται από
διαδοχικά ευθύγραμμα τμήματα, τα οποία δε βρίσκονται στην ίδια ευθεία.
 Ευθύγραμμο σχήμα ονομάζεται κάθε τεθλασμένη γραμμή, της οποίας τα άκρα
συμπίπτουν.
 Μια τεθλασμένη γραμμή ονομάζεται κυρτή, όταν η προέκταση κάθε πλευράς της
αφήνει όλες τις άλλες πλευρές στο ίδιο ημιεπίπεδο. Διαφορετικά λέγεται μη κυρτή.

Τεθλασμένη γραμμή
Κυρτή μη κυρτή

Β Γ Β Δ
Α Δ
Ε Γ
Θ Ε
Η Ζ Α
Ευθύγραμμο σχήμα
Κυρτό μη κυρτό

Β Γ Β Γ
Α ΔΑ Δ

Ε Η Ζ
Θ Θ Ε
Η Ζ

8. Πότε δύο σχήματα λέγονται ίσα και τι ισχύει γι’αυτά;

Απάντηση
 Δύο ευθύγραμμα σχήματα λέγονται ίσα, αν συμπίπτουν, όταν τοποθετηθούν το ένα
επάνω στο άλλο με κατάλληλο τρόπο.
 Στα ίσα σχήματα, τα στοιχεία που συμπίπτουν, δηλαδή οι κορυφές, οι πλευρές και
οι γωνίες, ονομάζονται αντίστοιχα στοιχεία των σχημάτων αυτών.
 Οι αντίστοιχες πλευρές και γωνίες των ίσων σχημάτων είναι ίσες.

5
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 9. Τι καλούμαι μέτρηση , ποια είναι η μονάδα μήκους, ποια όργανα
μέτρησης χρησιμοποιούμε, ποιες οι υποδιαιρέσεις και ποια τα
πολλαπλάσια της μονάδας μέτρησης, Πότε δύο σχήματα λέγονται ίσα
και τι ισχύει γι’ αυτά;

Απάντηση
 Για να συγκρίνουμε μεταξύ τους ευθύγραμμα τμήματα οδηγηθήκαμε στην ανάγκη
να χρησιμοποιούμε μια κοινή μονάδα σύγκρισης. Έτσι, κάθε σύγκριση ενός μεγέθους
με την αντίστοιχη μονάδα λέγεται μέτρηση.

Έτσι, για το μήκος έχουμε ότι: Μονάδα μήκους είναι το “μέτρο” (m)

► Για να μετρήσουμε, λοιπόν, ένα ευθύγραμμο τμήμα, χρησιμοποιούμε ένα

αντίγραφο του μέτρου και κάνουμε τη σύγκριση μ’ αυτό, όπως έχουμε μάθει.

► Εάν όμως το μήκος του ευθύγραμμου τμήματος είναι πολύ μεγαλύτερο ή πολύ
μικρότερο από το μήκος του μέτρου, επιλέγουμε, για τη μέτρηση ένα πολλαπλάσιο ή
μια υποδιαίρεση του μέτρου για το σκοπό αυτό.

 Για να μετρήσουμε σχετικά

μικρά μήκη χρησιμοποιούμε, 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

συνήθως, το υποδεκάμετρο,
που είναι το ένα δέκατο
( 1/10 ) του μέτρου.

 Για μεγαλύτερα μήκη, όπως π.χ. έναν τοίχο ή

τις διαστάσεις ενός οικοπέδου, χρησιμοποιούμε τη
μετροταινία.

 Για πολύ μικρά μήκη π.χ. τη

διάμετρο μιας βίδας ή το πάχος
μιας λαμαρίνας, χρησιμοποιούμε
το παχύμετρο ή το μικρόμετρο,
αντίστοιχα.

ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΟ ΜΕΤΡΟΥ
ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΜΟΝΑΔΑΣ ΜΗΚΟΥΣ Χιλιόμετρο
ΣΥΜΒΟΛΟ Km
ΣΧΕΣΗ ΜΕ
1 Km = 1000 m
ΤΟ ΜΕΤΡΟ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΜΟΝΑΔΑΣ
ΜΕΤΡΟ
ΜΗΚΟΥΣ
ΣΥΜΒΟΛΟ m

6
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 ΥΠΟΔΙΑΙΡΕΣΕΙΣ
ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ
ΟΝΟΜΑΣΙΑ
Εκατοστόμετρο
ΜΟΝΑΔΑΣ Δεκατόμετρο
ή πόντος
ΜΗΚΟΥΣ ή παλάμη
ΣΥΜΒΟΛΟ dm cm

1 dm = 1/10 m 1 cm =1/100 m
ΣΧΕΣΗ ΜΕ
ΤΟ ΜΕΤΡΟ
= 0,1 m = 0,01 m

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΜΟΝΑΔΑΣ
Χιλιοστόμετρο ή χιλιοστό
ΜΗΚΟΥΣ
ΣΥΜΒΟΛΟ mm

ΣΧΕΣΗ ΜΕ 1 mm = 1/1000 m = 0,001 m

ΤΟ ΜΕΤΡΟ

Η σχέση μεταξύ των υποδιαιρέσεων του μέτρου είναι η εξής:

1m = 10 dm = 100 cm = 1000 mm
1 dm = 10 cm = 100 mm
1 cm = 10 mm

10. Τι καλούμαι απόσταση δύο σημείων Α και Β , τι εννοούμε με το

σύμβολο ΑΒ και τι ονομάζουμε μέσο ενός τμήματος ΑΒ;

Απάντηση
 Απόσταση δύο σημείων Α και Β λέγεται το μήκος του ευθύγραμμου τμήματος ΑΒ,
που τα ενώνει.
Πρέπει, όμως, να προσέξουμε κάτι σημαντικό:
 Με το σύμβολο ΑΒ εννοούμε ταυτόχρονα δύο διαφορετικά πράγματα:
Το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ, αλλά και το μήκος αυτού του ευθύγραμμου τμήματος
ΑΒ.
 Για να ξεχωρίσουμε το μήκος, συνήθως χρησιμοποιούμε τον συμβολισμό (ΑΒ).
Αλλά για απλούστευση, θα γράφουμε απλά: μήκος ΑΒ.
 Μέσο ενός ευθύγραμμου τμήματος ΑΒ ονομάζουμε το σημείο Μ του τμήματος,
που απέχει εξίσου από τα άκρα του.
Οποιοδήποτε ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ έχει πάντα ένα μέσο Μ, που είναι και μοναδικό.

11. Πως προσθέτουμε και πως αφαιρούμε ευθύγραμμα τμήματα ;

Απάντηση

7
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 Για να προσθέσουμε ευθύγραμμα τμήματα, τα τοποθετούμε διαδοχικά πάνω σε μια
ευθεία. Το τμήμα που έχει άκρα την αρχή του πρώτου και το τέλος του τελευταίου
είναι το άθροισμά τους.

 Για να αφαιρέσουμε δύο ευθύγραμμα τμήματα, τα τοποθετούμε με κοινή αρχή

στην ίδια ημιευθεία. Το τμήμα που αρχίζει από το τέλος του μικρότερου και
καταλήγει στο τέλος του μεγαλύτερου αποτελεί τη διαφορά τους.

12. Ποιο είναι το μήκος μιας τεθλασμένης γραμμής , ποια είναι ο

συντομότερος «δρόμος» μεταξύ δύο σημείων και τι καλούμαι περίμετρο
σχήματος;

Απάντηση
Η τεθλασμένη γραμμή έχει μήκος Ε
το άθροισμα των μηκών των
ευθυγράμμων τμημάτων, από τα Γ
οποία αποτελείται.

Το μήκος του ευθύγραμμου

τμήματος ΑΒ, είναι μικρότερο από Δ
το μήκος κάθε τεθλασμένης γραμμής
με τα ίδια άκρα Α και Β.
Α Β
Το άθροισμα των πλευρών ενός ευθύγραμμου σχήματος, θα το λέμε περίμετρο του
σχήματος.

13. Πως μετράμε τις γωνίες, τι καλούμε μέτρο μιας γωνίας , ποια είναι η
μονάδα μέτρησης της γωνίας , ποιες οι υποδιαιρέσεις της μονάδας
μέτρησης της γωνίας ,τι γνωρίζετε για το μέτρο της γωνίας , πότε δύο
γωνίες είναι ίσες και πως συμβολίζουμε την γωνία και το μέτρο της;

Απάντηση
Η μέτρηση των γωνιών γίνεται με το μοιρογνωμόνιο.
Ο αριθμός που προκύπτει από τη μέτρηση ονομάζεται μέτρο της γωνίας.
Μονάδα μέτρησης των γωνιών είναι η μοίρα, που γράφεται: 1ο.
Είναι: 1ο = 60΄ (πρώτα λεπτά) και 1΄ = 60΄΄ (δεύτερα λεπτά). y
Κάθε γωνία έχει μοναδικό μέτρο που εξαρτάται
μόνο από το “άνοιγμα” των πλευρών της. 9
Αν δύο γωνίες έχουν το ίδιο μέτρο είναι ίσες.
Στο εξής με xOy ή ω θα συμβολίζουμε τη
x 70
Ο 0
γωνία και το μέτρο της.
180

14. Ποιο τρίγωνο ονομάζεται ισοσκελές, ποια σχέση συνδέει τις

προσκείμενες στη βάση γωνίες του ισοσκελούς τριγώνου και τι
ονομάζουμε διχοτόμο γωνίας;
Α
Απάντηση
Ισοσκελές τρίγωνο ονομάζεται το τρίγωνο που έχει δύο πλευρές ίσες,
(δηλαδή ΑΒ = ΑΓ)Διαπιστώνουμε ότι:

8 Β Γ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ βάση
 ► Οι προσκείμενες στη βάση ισοσκελούς τριγώνου γωνίες είναι ίσες.

Κάθε γωνία έχει μία ημιευθεία στο εσωτερικό της, που τη χωρίζει σε δύο ίσες γωνίες.
y

 Διχοτόμος γωνίας ονομάζεται η ημιευθεία που έχει αρχή ω διχοτόμος z

Ο ω
την κορυφή της γωνίας και τη χωρίζει σε δύο ίσες γωνίες.
x

15. Ποια είναι τα είδη των γωνιών και πως ορίζονται αυτά; y

Απάντηση
90
 Ορθή γωνία λέγεται η γωνία της
οποίας το μέτρο είναι ίσο με 90ο y
► Οι πλευρές της ορθής γωνίας είναι

0
8
1
0
κάθετες ημιευθείες
x

1
8
0
0

0
O

90
y y
 Οξεία γωνία λέγεται κάθε γωνία
με μέτρο μικρότερο των 90ο
1
8
0
0

0
x
O

y
90
y  Αμβλεία γωνία λέγεται κάθε
γωνία με μέτρο μεγαλύτερο
των 90ο και μικρότερο των 180ο
x
1
8
0
0

O
90
y
 Ευθεία γωνία λέγεται η γωνία της οποίας
το μέτρο είναι ίσο με 180ο
► Οι πλευρές της ευθείας γωνίας είναι
1
8
0
0

αντικείμενες ημιευθείες. x O y

 Μη κυρτή γωνία λέγεται κάθε γωνία με μέτρο

μεγαλύτερο των 180ο και μικρότερο των 360ο
x

O
9 y
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 Μηδενική γωνία λέγεται η γωνία της οποίας το μέτρο είναι ίσο με 0ο

90
y
x
y
O
y
1
8
0

0
0

x O

 Πλήρης γωνία λέγεται η γωνία της οποίας το μέτρο είναι ίσο με 360ο

 Η ημιευθεία της τελικής πλευράς μιας μηδενικής και μιας πλήρους γωνίας
ταυτίζεται με αυτή της αρχικής πλευράς.

16. Πότε δύο ευθείες είναι κάθετες ,πως συμβολίζεται η καθετότητα δύο
ευθειών και πότε δύο ευθύγραμμα τμήματα ή δύο ημιευθείες είναι
κάθετες ;
ε1

Απάντηση
 Δύο ευθείες είναι κάθετες όταν οι γωνίες που σχηματίζουν
αυτές τεμνόμενες, είναι ορθές.
ε2
ε1
 Για να δηλώσουμε ότι δύο ευθείες ε1 και ε2 Β
είναι κάθετες χρησιμοποιούμε το σύμβολο « »
γράφουμε ε1 ε2 και διαβάζουμε «η ε1 είναι
Δ
κάθετη στην ε2».
Γ
 Δύο ευθύγραμμα τμήματα (ή δύο ημιευθείες) που ε2
βρίσκονται πάνω σε δύο κάθετες ευθείες, λέγονται Α
κάθετα ευθύγραμμα τμήματα (ή κάθετες ημιευθείες).

17. Ποιες γωνίες ονομάζονται εφεξής και ποιες διαδοχικές;

Απάντηση
 Εφεξής γωνίες ονομάζονται Γ
δύο γωνίες που έχουν την ίδια
κορυφή, μία κοινή πλευρά και Β
δεν έχουν κανένα άλλο κοινό
σημείο.
 Διαδοχικές γωνίες λέγονται
περισσότερες από δύο γωνίες, Ο Α
που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο
και καθεμιά από αυτές είναι Δ
εφεξής γωνία με την προηγούμενη
ή την επόμενή της.

10
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 18. Ποιες γωνίες ονομάζονται παραπληρωματικές ποιες συμπληρωματικές
ποιες κατακορυφήν και ποιες σχέσεις τις συνδέουν ; y

Απάντηση
 Παραπληρωματικές γωνίες ονομάζονται δύο γωνίες φ ω
που έχουν άθροισμα 180ο.
Η κάθε μία από αυτές λέγεται παραπληρωματική της άλλης x Ο z
και ισχύει φ+ω=180ο
x΄
 Συμπληρωματικές γωνίες ονομάζονται δύο γωνίες που y
έχουν άθροισμα 90ο.
Η κάθε μία από αυτές λέγεται συμπληρωματική της άλλης.
και ισχύει α+β=90ο β
α
x
Ο
 Κατακορυφήν γωνίες ονομάζονται δύο γωνίες που έχουν την
κορυφή τους κοινή και τις πλευρές τους αντικείμενες ημιευθείες. y
x΄
Διαπιστώνουμε ότι: Δύο κατακορυφήν γωνίες είναι ίσες.
δηλαδή φ = ω .
ττη

y΄ x
19. Πότε δύο ευθείες είναι παράλληλες πότε τεμνόμενες, ποιες οι σχετικές
θέσεις δύο ευθειών στο επίπεδο ,πως συμβολίζεται η παραλληλία και
πόσες παράλληλες ευθείες διέρχονται από ένα σημείο εκτός μίας
ευθείας;

Απάντηση Ο
 Δύο ευθείες του ιδίου επιπέδου λέγονται παράλληλες, αν δεν έχουν κοινό σημείο
όσο κι αν προεκταθούν. ε1
ε1
ε2 ε2 Α

 Δύο ευθείες του ιδίου επιπέδου που έχουν ένα κοινό σημείο ονομάζονται
τεμνόμενες και το κοινό τους σημείο λέγεται σημείο τομής των δύο ευθειών.
Επομένως:
► Δύο ευθείες που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο ή θα είναι παράλληλες ή θα
τέμνονται. ε1
 Για να δηλώσουμε ότι δύο ευθείες ε1, και ε2 είναι
παράλληλες, χρησιμοποιούμε το σύμβολο “//” και ε2
γράφουμε ε1//ε2.
 Δύο ευθύγραμμα τμήματα που βρίσκονται πάνω Α Β ε1
σε δύο παράλληλες ευθείες, θα λέγονται παράλληλα
ε2
ευθύγραμμα τμήματα και γράφουμε ΑΒ//ΓΔ.
Γ Δ

► Από ένα σημείο Α, εκτός ευθείας ε, Α ε1

διέρχεται μία και μοναδική ευθεία ε1 ε2
παράλληλη στην ε.

11
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 20. Τι καλείται απόσταση σημείου από ευθεία και τι απόσταση δύο
ευθειών;

Απάντηση Α
 Απόσταση του σημείου Α από την ευθεία ε ονομάζεται το μήκος του ε
κάθετου ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ από το σημείο Α προς την ευθεία ε.
Β
 Απόσταση δύο παραλλήλων ευθειών λέγεται το Α
ε1
μήκος οποιουδήποτε ευθυγράμμου τμήματος που
είναι κάθετο στις δύο παράλληλες ευθείες και έχει ε2
Β
τα άκρα του σ’ αυτές, π.χ. το ΑΒ.

21. Τι καλείται κύκλος ,τι κέντρο του κύκλου ,τι ακτίνα ,πως συμβολίζουμε
, πως σχεδιάζουμε κύκλους και πότε λέμε ότι δύο κύκλοι είναι ίσοι;

Απάντηση
 Κύκλος λέγεται το σύνολο όλων των σημείων του επιπέδου που απέχουν την ίδια
απόσταση από ένα σταθερό σημείο Ο.
 Η απόσταση αυτή συμβολίζεται με ρ και λέγεται ακτίνα του κύκλου. Το σημείο Ο
λέγεται κέντρο του κύκλου.
 Ένας κύκλος με κέντρο Ο και ακτίνα ρ,
συμβολίζεται με συντομία (Ο, ρ).
 Για να σχεδιάσουμε ένα κύκλο χρησιμο- Ο
ποιούμε το διαβήτη. Α

► Δύο κύκλοι με ακτίνες ίσες είναι ίσοι.

22. Τι ονομάζουμε χορδή, τι διάμετρο , τι ημικύκλιο , τι τόξο ,τι κυκλικό

δίσκο και ποια ιδιότητα έχουν τα σημεία του κυκλικού δίσκου;

Απάντηση
 Το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ, που συνδέει
δύο σημεία Α και Β του κύκλου, λέγεται Ο

χορδή του κύκλου.

χορδή
Α Β
 Ειδικά η χορδή που περνάει από το
κέντρο του κύκλου λέγεται διάμετρος
του κύκλου.

► Η διάμετρος είναι η μεγαλύτερη χορδή Α Β

του κύκλου, είναι διπλάσια από την ακτίνα διάμετρος
του κύκλου και χωρίζει τον κύκλο σε δύο τόξο
ίσα μέρη (ημικύκλια).

 Δύο σημεία Α και Β του κύκλου τον Ο

Α Β

12
τόξο
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

Ο
χωρίζουν σε δύο μέρη που το καθένα
λέγεται τόξο του κύκλου με άκρα τα Α
και Β. ρ

 Κυκλικός δίσκος (Ο, ρ) είναι ο κύκλος (Ο, ρ) μαζί με το Ο

μέρος του επιπέδου που περικλείει.

► Όλα τα σημεία του κυκλικού δίσκου απέχουν από το κέντρο Ο απόσταση

μικρότερη ή ίση με την ακτίνα ρ.

23. Πως ορίζεται η επίκεντρη γωνία , πως το αντίστοιχο τόξο της για κυρτή
και μη κυρτή επίκεντρη γωνία , ποιο είναι το μέτρο τους και τι ισχύει
γι’ αυτές και τα τόξα τους;

Απάντηση
 Κατασκευάζουμε έναν κύκλο (Ο, ρ) και μια γωνία, xOy της O
οποίας η κορυφή συμπίπτει με το κέντρο Ο του κύκλου. Η
γωνία αυτή λέγεται επίκεντρη γωνία. B
A y
Αν η πλευρά Οx της γωνίας xOy τέμνει τον κύκλο στο σημείο x
Γ

Α και η πλευρά Οy στο σημείο Β, τότε:

 Το τόξο ΑΓΒ που βρίσκεται στο εσωτερικό της κυρτής γωνίαςΔ xOy λέγεται
αντίστοιχο τόξο της επίκεντρης γωνίας xOy. O

 Το τόξο ΑΔΒ που βρίσκεται στο εσωτερικό της B

μη κυρτής γωνίας xOy είναι κι αυτό αντίστοιχο τόξο A y
της μη κυρτής επίκεντρης γωνίας xOy. x

 Ως μέτρο ενός τόξου ορίζεται το μέτρο της

αντίστοιχης επίκεντρης γωνίας, δηλαδή το μέτρο ενός τόξου το μετράμε σε μοίρες.

► Σε έναν κύκλο ή σε ίσους κύκλους, δυο ίσες επίκεντρες γωνίες έχουν ίσα
ντίστοιχα τόξα.

Και αντίστροφα
► Σε έναν κύκλο ή σε ίσους κύκλους, δυο ίσα τόξα έχουν ίσες τις επίκεντρες
γωνίες.
y΄ y΄
B΄
B΄

Γ΄ Γ΄
O x΄
O x΄ O΄
A΄ A΄
B B

A y A y
Γ Γ
x x

13
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 24. Πότε λέμε ότι μια ευθεία είναι εξωτερική ενός κύκλου, πότε λέμε ότι
είναι εφαπτομένη και πότε τέμνουσα του κύκλου;
Ή ποιες είναι οι σχετικές θέσεις ευθείας και κύκλου στο επίπεδο;

Απάντηση ε
 Όταν ευθεία και κύκλος δεν έχουν κανένα κοινό
σημείο λέμε ότι η ευθεία είναι εξωτερική του κύκλου. Ο Μ
ρ
Όταν η απόσταση ΟΜ του κέντρου Ο από την ευθεία ε είναι
μεγαλύτερη από την ακτίνα ρ (ΟΜ > ρ), η ευθεία είναι
εξωτερική του κύκλου.
 Όταν ευθεία και κύκλος έχουν ένα μόνο κοινό σημείο Μ, η ευθεία ε
λέγεται εφαπτόμενη του κύκλου στο σημείο Μ.
Ο Μ
► Όταν η απόσταση ΟΜ του κέντρου Ο από την ευθεία ρ
ε είναι ίση με την ακτίνα ρ (ΟΜ = ρ), η ευθεία
είναι εφαπτομένη του κύκλου στο Μ.
ε
 Όταν ευθεία και κύκλος έχουν δύο κοινά σημεία Α και Β, η ευθεία
Α
λέγεται τέμνουσα του κύκλου ή λέμε ότι η ευθεία τέμνει τον κύκλο ρ
στα Α και Β
Ο Μ
► Όταν η απόσταση ΟΜ του κέντρου Ο από την ευθεία ε
είναι μικρότερη από την ακτίνα ρ (ΟΜ < ρ), η ευθεία
Β
είναι τέμνουσα του κύκλου.

25. Να σχεδιαστούν εφαπτόμενες ενός κύκλου (Ο, ρ) στα άκρα Α και Β μιας
χορδής του ΑΒ. Πως ονομάζονται αυτά τα εφαπτόμενα τμήματα και τι
είναι μεταξύ τους;

Απάντηση
Σχεδιάζουμε τις ακτίνες ΟΑ και ΟΒ. Στο σημείο Α της ακτίνας ΟΑ φέρνουμε την
ευθεία ε1 κάθετη στην ακτίνα ε1
αυτή. Η ευθεία ε1 είναι εφαπτομένη Α
του κύκλου στο σημείο Α. Στο σημείο
Ο Μ
Β της ακτίνας ΟΒ φέρνουμε την
ευθεία ε2 κάθετη στην ακτίνα αυτή. Β
Η ευθεία ε2 είναι εφαπτομένη του κύκλου στο σημείο Β. ε
 Αν είναι Μ το σημείο που τέμνονται οι εφαπτόμενες, τα ευθύγραμμα
2 τμήματα ΑΜ

και ΒΜ λέγονται εφαπτόμενα τμήματα του κύκλου και αυτά είναι ίσα μεταξύ τους.

14
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο

ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ

1. Τι καλούμε συμμετρικό ενός σημείου ως προς ευθεία ε ,ποια είναι τα

συμμετρικά σημεία της ευθείας ε ως προς τον εαυτό της ια η έννοια
του σημείου ,του ευθυγράμμου τμήματος, τι ονομάζουμε άκρα του
τμήματος ,τι ορίζουν αυτά και πως κατασκευάζουμε ένα τμήμα;

Απάντηση
 Συμμετρικό σημείου Β ως προς ευθεία ε, είναι το σημείο Γ με το οποίο συμπίπτει
το Β, αν διπλώσουμε το φύλλο κατά μήκος της ευθείας ε.
► Κάθε σημείο μιας ευθείας ε είναι συμμετρικό του εαυτού του ως προς την ε.
 Τα τρίγωνα ΑΒΔ και ΑΓΔ είναι συμμετρικά ως προς την ευθεία ε
(Διότι με τη δίπλωση κατά μήκος της ευθείας ε
κάθε σημείο του τριγώνου ΑΒΔ συμπίπτει με Α

ένα σημείο του τριγώνου ΑΓΔ.)

Αυτό σημαίνει ότι καθένα από τα τρίγωνα αυτά 5 cm Κ
5 cm
αποτελείται από τα συμμετρικά όλων των
σημείων του άλλου τριγώνου ως προς την
Μ΄
ευθεία ε. Β Δ Γ
Γενικότερα: 4 cm

 Δύο σχήματα (Σ1) και (Σ2) λέγονται συμμετρικά ε

ως προς μία ευθεία ε, όταν καθένα αποτελείται (Σ1) (Σ2)
από τα συμμετρικά σημεία του άλλου ως προς
την ε.
Επειδή με δίπλωση κατά μήκος της ε συμπίπτει το
(Σ1,) με το (Σ2), γνωρίζουμε ότι αυτά θα είναι ίσα.
Επομένως:
 Τα συμμετρικά ως προς ευθεία σχήματα είναι ίσα. Μ
Μ
΄

2. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό Α΄ σημείου Α ως προς μια ευθεία

ε.
A
Απάντηση
Διακρίνουμε δύο περιπτώσεις: ε

 Το σημείο Α ανήκει στην ευθεία ε. Τότε, όπως είδαμε,

το συμμετρικό του είναι το ίδιο το σημείο Α.
 Το σημείο Α δεν ανήκει στην ευθεία ε. Τότε, για να βρούμε το συμμετρικό του,
ακολουθούμε την παρακάτω διαδικασία:
Φέρνουμε το κάθετο τμήμα ΑΒ από το σημείο Α ε
A

προς την ευθεία ε και το προεκτείνουμε κατά ίσο Β

τμήμα, ώστε να είναι ΒΑ΄ = ΑΒ. Το σημείο Α΄
Α΄
είναι το συμμετρικό του Α ως προς την ευθεία ε.

15
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 3. Να κατασκευαστεί η συμμετρική ως προς ευθεία ε: (α) ευθείας δ
και (β) ημιευθείας Αχ.

Απάντηση
(α) Παίρνουμε δύο σημεία Α και Β πάνω στην ευθεία δ και βρίσκουμε, όπως
πριν, τα συμμετρικά τους Α΄ και Β΄, ως προς την ε. Η ευθεία δ΄ που ορίζουν τα Α΄
και Β΄ είναι η συμμετρική της ευθείας δ.
Β x
A Β
A
δ
ε ε
B΄
δ΄ A΄ A΄
B΄ x΄

(β) Παρόμοια παίρνουμε, εκτός του Α, ένα δεύτερο σημείο Β πάνω στην ημιευθεία
Αx και βρίσκουμε, όπως πριν, τα συμμετρικά τους Α΄ και Β΄ ως προς την ε.Η
ημιευθεία Α΄x΄ που ορίζουν τα Α΄ και Β΄ είναι η συμμετρική της ημιευθείας Αx.

4. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό Α΄Β΄ ενός ευθύγραμμου τμήματος

ΑΒ, ως προς μια ευθεία ε.

Απάντηση
A Β
Β
A Β A

ε
ε B΄
ε B΄
A΄ 3
1 2

Βρίσκουμε με τον τρόπο που είδαμε πριν, τα συμμετρικά Α΄ και Β΄, ως προς την ε,
των Α και Β αντίστοιχα. Τότε το ευθύγραμμο τμήμα Α΄Β΄ θα είναι το συμμετρικό του
ΑΒ, ως προς την ευθεία ε.Τα συμμετρικά ευθύγραμμα τμήματα θα είναι μεταξύ τους
ίσα, δηλαδή: Α΄Β΄ = ΑΒ

5. Να κατασκευαστεί η συμμετρική γωνίας xAy ως προς μία

ε
ευθεία ε.
A Α΄
Απάντηση
Για να κατασκευάσουμε τη γωνία xAy αρκεί να βρούμε το
Β΄
συμμετρικό Α΄ της κορυφής Α καθώς και τα συμμετρικά Β΄
και Γ΄ δύο ακόμα σημείων Β και Γ, που ανήκουν το καθένα Β
Γ Γ΄
σε μια από τις πλευρές της αντίστοιχα.
Γνωρίζουμε ότι θα είναι: x’Ay’ = xAy x x΄
y y΄

16
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 6. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό Α΄Β΄Γ΄ ενός τριγώνου ΑΒΓ ως
προς μία ευθεία ε, η οποία (α) δεν τέμνει τις πλευρές του, (β)
διέρχεται από δύο κορυφές του και (γ) τέμνει τις πλευρές του.

Απάντηση
Σε κάθε περίπτωση βρίσκουμε τα συμμετρικά Α΄, Β΄, Γ΄, ως προς την ε, των κορυφών
Α, Β, Γ του τριγώνου. Τότε το τρίγωνο ΑΒΓ έχει συμμετρικό το τρίγωνο Α΄Β΄Γ΄, που
είναι ίσο με το ΑΒΓ.
(H ε δεν τέμνει τις πλευρές)-(Η ε διέρχεται από τα Β και Γ)-(H ε τέμνει τις πλευρές)
ε ε
ε
A Α΄ A
Γ Α΄

Α
A

Β Β΄ Β
Β Β΄ Β΄
Α Γ΄
Γ΄ Γ

7. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό κύκλου (Ο, ρ) ως προς ευθεία ε.

Απάντηση
Το συμμετρικό του κύκλου (Ο, ρ) ως προς Ο
ε
ρ
την ε είναι κύκλος (Ο΄, ρ) ίσος με τον (Ο, ρ),
με Ο΄ συμμετρικό του Ο ως προς την ε. Όπως
όλα τα συμμετρικά σχήματα, οι κύκλοι ρ
(Ο, ρ) και (Ο΄, ρ) είναι ίσοι, δηλαδή έχουν ίσες Ο΄

ακτίνες.

8. Τι ονομάζουμε άξονα συμμετρίας;

Απάντηση
 Άξονας συμμετρίας σχήματος ονομάζεται η ευθεία που χωρίζει το σχήμα σε δύο
μέρη, τα οποία συμπίπτουν όταν διπλωθεί το σχήμα κατά μήκος της ευθείας. Στην
περίπτωση αυτή λέμε ότι το σχήμα έχει άξονα συμμετρίας την ευθεία αυτή.
► Όταν ένα σχήμα έχει άξονα συμμετρίας, το συμμετρικό του ως προς τον άξονα
αυτόν είναι το ίδιο το σχήμα.

9. Να βρεθούν οι άξονες συμμετρίες του κύκλου και του αντίστοιχου

κυκλικού δίσκου;

Απάντηση
Με δίπλωση διαπιστώνουμε ότι η ευθεία ε πάνω στην
οποία βρίσκεται μια οποιαδήποτε διάμετρος του ε Ο

κύκλου (Ο, ρ) είναι άξονας συμμετρίας του κύκλου ρ

και του αντίστοιχου κυκλικού δίσκου.

Επομένως:
► Οποιαδήποτε διάμετρος κύκλου είναι άξονας συμμετρίας του κύκλου και του
αντίστοιχου κυκλικού δίσκου.

17
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 10. Τι καλείται μεσοκάθετος ευθυγράμμου και τι γνωρίζεται γι΄αυτή;

Απάντηση
 Μεσοκάθετος ευθυγράμμου τμήματος λέγεται η ευθεία
ε
που είναι κάθετη προς αυτό και διέρχεται από το μέσον του.
► Κάθε σημείο της μεσοκαθέτου ενός ευθυγράμμου
τμήματος έχει ίσες αποστάσεις (ισαπέχει) από τα άκρα του. Μ
► Κάθε σημείο που ισαπέχει από τα άκρα ενός Α Β
ευθυγράμμου τμήματος βρίσκεται πάνω στη μεσοκάθετό του.
► Η μεσοκάθετος ενός ευθυγράμμου τμήματος είναι
άξονας συμμετρίας του

11. Να σχεδιαστεί η μεσοκάθετος ενός ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ, μονό

με τη χρήση “του κανόνα και του διαβήτη”.

Απάντηση
Γνωρίζουμε ότι η μεσοκάθετος, όπως κάθε ευθεία, ορίζεται από δύο σημεία και ότι
κάθε σημείο της μεσοκαθέτου ενός ευθυγράμμου τμήματος ισαπέχει από τα άκρα
του.
Για να σχεδιάσουμε τη μεσοκάθετο του ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ πρέπει να βρούμε
δύο σημεία που να ισαπέχουν από τα Α και Β. Γράφουμε, λοιπόν, δύο ίσους κύκλους
με κέντρα τα άκρα Α και Β του ευθυγράμμου τμήματος και με ακτίνα ρ (μεγαλύτερη
από το μισό μήκος του ΑΒ, για να τέμνονται).
Τα σημεία Γ και Δ, στα οποία τέμνονται οι δύο κύκλοι ορίζουν την ευθεία που είναι
μεσοκάθετος του ευθυγράμμου τμήματος ΑΒ, διότι δύο σημεία της, τα Γ και Δ,
απέχουν εξίσου από τα άκρα Α και Β, αφού είναι ΓΑ = ΓΒ = ρ και ΔΑ = ΔΒ = ρ.

Γ
1 2 3
Γ

ρ ρ
Α Β Α Β Α Β
ρ ρ Μ

Δ
Δ

12. Να κατασκευαστεί ευθεία δ κάθετη σε ευθεία ε στο σημείο της Α.

Απάντηση Ε
Γ Α Δ ε Γ Α Δ
Γράφουμε κύκλο με κέντρο το Α και ε
τυχαία ακτίνα, που τέμνει την ε σε Ζ
1 2
δύο σημεία Γ και Δ. Επειδή το
Α είναι μέσο του ΓΔ, αρκεί να δ δ
φέρουμε τη μεσοκάθετο του ΓΔ που ε Α
Ε
ε
διέρχεται από το μέσο του Α και Γ Δ Α
είναι κάθετη στην ε. 3 Ζ 4

18
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 13. Να κατασκευαστεί η κάθετη δ μιας ευθείας ε από σημείο Α εκτός
αυτής.
1 Α 2 Α
Απάντηση ε Γ Δ
ε
Γράφουμε κύκλο με κέντρο το Α και ακτίνα Γ Δ
τέτοια ώστε να τέμνει την ε σε δύο σημεία Β

Γ και Δ. Επειδή το Α ισαπέχει από τα Γ και

3 δ 4 δ
Δ, θα είναι σημείο της μεσοκαθέτου του Α Α
Γ ε
τμήματος ΓΔ. Επομένως, αρκεί να ε Δ
φέρουμε, με τον ίδιο τρόπο με πριν , τη Β
μεσοκάθετο του ΓΔ που διέρχεται από το Α.

14. Να κατασκευαστεί ένα ισόπλευρο τρίγωνο πλευράς α.

Απάντηση Α

Γράφουμε ένα ευθύγραμμο τμήμα ΒΓ = α.

Με κέντρα τα άκρα Β και Γ και ακτίνα ίση α α
με α γράφουμε δύο κύκλους. Έστω Α το Β
α
Γ
ένα σημείο από τα δύο που τέμνονται οι
κύκλοι αυτοί. Το τρίγωνο ΑΒΓ είναι το
ζητούμενο ισόπλευρο, διότι έχει όλες τις
πλευρές του ίσες με α, ως ακτίνες ίσων
κύκλων ακτίνας α.

15. Ποια σημεία λέγονται συμμετρικά, ως προς κέντρο Ο ,τι ισχύει

γι΄αυτά ,πότε δύο σχήματα λέγονται συμμετρικά ως προς Ο και τι
ισχύει γι΄αυτά;

Απάντηση
 Συμμετρικό σημείου Α ως προς κέντρο Ο, είναι το σημείο Α΄, με το οποίο το Α, αν
περιστραφεί περί το Ο κατά 180ο.
Ισχύει ότι:
► Δύο σημεία Μ και Μ΄ είναι συμμετρικά ως προς σημείο Ο, όταν το Ο είναι μέσο
του τμήματος ΜΜ΄.
 Δύο σχήματα λέγονται συμμετρικά ως προς σημείο
Ο
Ο, όταν κάθε σημείο του ενός είναι συμμετρικό ενός Μ
Μ΄
σημείου του άλλου ως προς το Ο.
► Τα συμμετρικά ως προς σημείο σχήματα είναι ίσα.

16. Να βρεθεί το συμμετρικό Α΄ του σημείου Α, ως προς σημείο Ο.

Απάντηση 1 2 3
Για να κατασκευάσουμε το συμμετρικό Α΄
ενός σημείου Α ως προς σημείο Ο, φέρνουμε Α Ο Α Ο
το ευθύγραμμο τμήμα ΑΟ και στην προέκτασή
του ( με το υποδεκάμετρο ή με το διαβήτη) Α Ο
Α
παίρνουμε ίσο τμήμα ΟΑ΄, όπως δείχνουν ΄
οι διπλανές εικόνες.

19
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 17. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό Α΄Β΄ ενός ευθυγράμμου τμήματος
ΑΒ ως προς σημείο Ο.

Απάντηση
Το συμμετρικό ενός ευθυγράμμου τμήματος Α Β΄
ΑΒ ως προς σημείο Ο, είναι ευθύγραμμο τμήμα
Α΄Β΄. Για να το κατασκευάσουμε αρκεί να
βρούμε τα σημεία Α΄ και Β΄, που είναι τα
συμμετρικά των Α και Β ως προς Ο. Α΄
Β
Παρατηρούμε ότι είναι:
Α΄Β΄ = ΑΒ και Α΄Β΄ // ΑΒ.

18. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό ως προς σημείο Ο: (α) μιας

ευθείας ε και (β) μιας ημιευθείας Αx.

Απάντηση
Παίρνουμε δύο σημεία Α και Β πάνω στην ευθεία ε ή την ημιευθεία Αχ και
βρίσκουμε, όπως παραπάνω, τα συμμετρικά ως προς το Ο. Η προέκταση του
ευθύγραμμου τμήματος Α΄Β΄ είναι η ε΄ ή η Α΄x΄, που είναι συμμετρική της ευθείας ε
ή της ημιευθείας Αx αντίστοιχα.
(α) (β)
ε x x
Α Α
Β Β
Β ε
Β ε
Α Α
Ο
Ο
Ο Α΄
Α
Ο Α Ο ΄

Β΄
1 ε΄ 1 2
2 Β Α 3 ε//ε x΄
Β΄
΄ ΄

19. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό σχήμα μιας γωνίας xΑy ως προς

σημείο Ο. y Α΄
x
Απάντηση
Βρίσκουμε το συμμετρικό Α΄ της κορυφής Α και
τις συμμετρικές ημιευθείες Α΄x΄ και Α΄y΄ των δύο Ο
πλευρών της Αx και Αy αντίστοιχα ως προς το Ο, x΄
y΄
όπως μάθαμε προηγουμένως. Τότε, η γωνία x΄Α΄y΄ A

είναι συμμετρική της xΑy και είναι ίση μ’ αυτή.

20. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό Α΄Β΄Γ΄ ενός τριγώνου ΑΒΓ ως

προς σημείο Ο, το οποίο (α) είναι εκτός τριγώνου, (β) βρίσκεται
εντός του τριγώνου και (γ) είναι μία κορυφή του.
(α) Α (β) Α (γ) Γ΄ Β΄
Απάντηση Γ΄ Β΄

Και στις τρεις περιπτώσεις, βρίσκουμε τα Β Γ Α΄

συμμετρικά Α΄, Β΄, Γ΄, ως προς το Ο,των Ο
κορυφών Α, Β, Γ του τριγώνου. Τότε το Γ΄ Ο Ο
Β Α
τρίγωνο ΑΒΓ έχει συμμετρικό το τρίγωνο ΄ Β Γ Β
Α΄ Γ
Α΄Β΄Γ΄, που είναι ίσο με το ΑΒΓ. Α
΄

20
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 21. Να κατασκευαστεί το συμμετρικό σχήμα ενός κύκλου (Κ, ρ) ως προς
σημείο Ο.
Α
Απάντηση ρ
Βρίσκουμε το συμμετρικό ως προς το Ο
του κέντρου Κ και ενός σημείου του
Κ
κύκλου Α, που είναι τα σημεία Κ΄ και Α΄ Κ΄
αντίστοιχα. ρ΄
Γράφουμε τον κύκλο (Κ΄, ρ = Κ΄Α΄) που Α΄
είναι ο ζητούμενος. Οι δύο κύκλοι είναι
ίσοι διότι έχουν ίσες ακτίνες.

22. Τι καλούμαι κέντρο συμμετρίας ενός σχήματος και ποιο το

συμμετρικό του σχήματος ως προς το κέντρο αυτό;

Απάντηση
 Κέντρο συμμετρίας σχήματος ονομάζεται ένα σημείο του
Ο, γύρω από το οποίο αν περιστραφεί το σχήμα κατά 180ο,
συμπίπτει με το αρχικό.
Στην περίπτωση που υπάρχει τέτοιο σημείο, λέμε ότι το
σχήμα έχει κέντρο συμμετρίας το σημείο Ο.
► Όταν ένα σχήμα έχει κέντρο συμμετρίας, το συμμετρικό του ως προς το κέντρο
αυτό είναι το ίδιο το σχήμα.

23. Να δείξετε ότι το συμμετρικό παραλληλογράμμου ΑΒΓΑ, ως προς

κέντρο συμμετρίας το σημείο τομής των διαγωνίων του, είναι το
ίδιο το παραλληλόγραμμο.

Απάντηση
Παρατηρούμε, ότι ένα σημείο Ε του παραλληλογράμμου, με στροφή κατά 180ο γύρω
από το Ο, θα συμπέσει με ένα άλλο σημείο Ε΄ του ίδιου του παραλληλογράμμου.
Α Β
Αυτό συμβαίνει για όλα τα
σημεία του ΑΒΓΔ, επομένως το Ο
συμμετρικό του ως προς το Ο
είναι πάλι το ίδιο το παραλλη-
Δ Γ
λόγραμμο ΑΒΓΔ.

24. Ποιο είναι το κέντρο συμμετρίας ενός κύκλου;

Απάντηση
Με στροφή κατά 180ο γύρω από το ε Ο
κέντρο Ο του κύκλου, διαπιστώνουμε
ότι αυτός συμπίπτει με τον εαυτό του.
Επομένως:
► Το κέντρο του κύκλου είναι κέντρο συμμετρίας του καθώς και του αντίστοιχου
κυκλικού δίσκου.

21
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 25. Να αποδειχθεί ότι το συμμετρικό σχήμα μιας ευθείας ε, ως προς
κέντρο Ο, είναι ευθεία ε΄//ε.

Απάντηση ε
Α Β
Φέρνουμε την απόσταση ΟΑ του
Ο από την ε. Έστω Β ένα άλλο
σημείο της ε. Βρίσκουμε τα
ε΄
συμμετρικά Α΄ και Β΄ των σημείων
Α και Β ως προς το Ο και Β΄ Α΄

ονομάζουμε ε΄ την ευθεία που

διέρχεται από τα Α΄ και Β΄. Η ευθεία ε΄ είναι συμμετρική της ε ως προς κέντρο
συμμετρίας το Ο.
Η γωνία Ο Α΄Β΄ θα είναι συμμετρική της γωνίας ΟΑΒ. Επειδή οι συμμετρικές
γωνίες είναι ίσες, θα είναι:
Ο Α΄Β΄ = ΟΑΒ = 90ο. Άρα, οι ευθείες ε και ε΄ είναι κάθετες στην ίδια ευθεία ΑΑ΄,
συνεπώς μεταξύ τους παράλληλες.
► Οι συμμετρικές ως προς σημείο ευθείες, είναι μεταξύ τους παράλληλες.

26. Αν έχω δύο παράλληλες ευθείες που τέμνονται από τρίτη ευθεία να
ονομάσετε τα διάφορα είδη γωνιών που σχηματίζονται και να
δώσετε την σχέση που τις συνδέει.

Απάντηση

 Οι γωνίες που βρίσκονται ανάμεσα στις ευθείες ε1, και ε2 ονομάζονται «εντός» (των
ευθειών) και όλες οι άλλες «εκτός».
φ δ
Α
Α3, Α4, Β1, Β2 είναι “εντός” και ε1 1 ω
2
3
Α1, Α2, Β3, Β4 είναι “εκτός” ω 4 φ
φ
 Οι γωνίες που βρίσκονται προς το ίδιο μέρος ε2 ω
1 2
της ευθείας δ ονομάζονται “επί τα αυτά” (μέρη της ευθείας)
4 3
ω Β
Α2, Α3, Β2, Β3 είναι “επί τα αυτά” και φ

Α1, Α4, Β1, Β4 είναι “επί τα αυτά”

 Δύο γωνίες που βρίσκονται η μία στο ένα κι η άλλη στο άλλο ημιεπίπεδο της
ευθείας δ, λέγονται μεταξύ τους “εναλλάξ”.
π.χ. η Α4 με τη Β2 είναι “εναλλάξ” αλλά
και η Α2 με τη Β1 είναι “εναλλάξ” κ.ο.κ.

 Από τον συνδυασμό των παραπάνω προκύπτει ότι θα έχουμε τις παρακάτω έξι
ονομασίες για τα 16 διαφορετικά ζευγάρια των γωνιών.
(α) εντός εναλλάξ οι οποίες είναι ίσες
(β) εκτός εναλλάξ οι οποίες είναι ίσες

22
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
(γ) εντός και επί τα αυτά οι οποίες είναι παραπληρωματικές (δηλαδή έχουν
άθροισμα 180ο)
(δ) εκτός και επί τα αυτά οι οποίες είναι παραπληρωματικές (δηλαδή έχουν
άθροισμα 180ο)
(ε) εντός-εκτός εναλλάξ οι οποίες είναι παραπληρωματικές (δηλαδή έχουν
άθροισμα 180ο)
και
(στ) εντός-εκτός επί τα αυτά οι οποίες είναι ίσες

23
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο

ΤΡΙΓΩΝΑ
ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΓΡΑΜΜΑ
ΤΡΑΠΕΖΙΑ
1. Ποια είναι τα κύρια στοιχεία τριγώνου ενός τριγώνου;

Απάντηση
 Κάθε τρίγωνο ΑΒΓ έχει τρεις κορυφές Α, Β, Γ, τρεις πλευρές ΑΒ=γ, ΒΓ=α, ΓΑ=β
Α κορυφή
και τρεις γωνίες Α, Β, Γ.
 Τα ΑΒ, ΒΓ, ΓΑ, εκτός από τις πλευρά
πλευρά
πλευρές, συμβολίζουν και τα μήκη
των αντίστοιχων ευθυγράμμων κορυφή κορυφή
Γ
τμημάτων Β
πλευρά

2. Πως διακρίνονται τα τρίγωνα ως προς τις πλευρές και ω προς τις

γωνίες τους;

Απάντηση
Πλευρές
Όχι κάθετες πλευρές
κάθετες
Μία γωνία Όλες οι γωνίες
Μία γωνία ορθή μεγαλύτερη μικρότερες
της ορθής της ορθής
Β
Α
Γ

Α Γ Α Β Β Γ

Ορθογώνιο Αμβλυγώνιο Οξυγώνιο

Ισότητα πλευρών Ανισότητα πλευρών

Όλες οι πλευρές άνισες
Τρεις πλευρές ίσες
Δύο πλευρές ίσες
Α
Α Α

Β Γ Β Γ Β Γ

Ισόπλευρο Ισοσκελές Σκαληνό

24
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 3. Ποια τα δευτερεύοντα στοιχεία του τριγώνου;
Α

Απάντηση
 Το ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει την
Κορυφή ενός τριγώνου με το μέσο της Γ
Β
απέναντι πλευράς, λέγεται διάμεσος. Μ
Α

 Το ευθύγραμμο τμήμα που φέρνουμε

από μία κορυφή ενός τριγώνου κάθετο
στην ευθεία της απέναντι πλευράς, Γ
Β
λέγεται ύψος του τριγώνου. Δ
Α
 Το ευθύγραμμο τμήμα της διχοτόμου
μιας γωνίας ενός τριγώνου που φέρνουμε από ω ω
μια κορυφή και καταλήγει στην απέναντι
πλευρά, λέγεται διχοτόμος του τριγώνου. Β Γ
Δ

4. Να σχεδιαστούν τα ύψη σε τρίγωνο που είναι:(α) οξυγώνιο, (β)

αμβλυγώνιο και (γ) ορθογώνιο.

Απάντηση
Από την κορυφή π.χ. την Α του τριγώνου ΑΒΓ φέρνουμε την κάθετο στην απέναντι
πλευρά του. Τότε η απόσταση του Α από την πλευρά ΒΓ είναι το ύψος ΑΔ του
τριγώνου. Αυτήν τη διαδικασία την επαναλαμβάνουμε και από τις άλλες δύο κορυφές
του τριγώνου για να βρούμε και τα τρία ύψη του, τα οποία παρατηρούμε ότι
διέρχονται από το ίδιο σημείο Η, που λέγεται ορθόκεντρο.

(α) Ύψη σε οξυγώνιο

Α Α
1 Α 2 Α 3 4
Ε Ε
Ζ Ζ Η

B Δ Γ B Γ B Γ B Δ Γ

(β) Ύψη σε αμβλυγώνιο

1 Α 2 Α 3 Α 4 Α
Ε Ε

Δ Γ Δ Γ Δ Γ

Γ Β Β
Δ Β Β Ζ Ζ
Ζ Η

(γ) Ύψη σε ορθογώνιο

1 Α 2 Α 3 Α 4 Α

Β Γ Β Γ Β Γ Β Δ Γ
Δ

25
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 5. Σε αποδείξετε ότι σε κάθε τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει: Α + Β + Γ = 180ο

Απάντηση
Σχεδιάζουμε το τρίγωνο ΑΒΓ και μία ευθεία xΑy, που διέρχεται από το Α και είναι
παράλληλη προς την ευθεία ΒΓ. x
A
Παρατηρούμε ότι: ω
y
xΑB = ω = Β θ
γιατί είναι γωνίες εντός εναλλάξ,
ω
των παράλληλων ευθειών xΑy και ΒΓ, B
θ
που τέμνονται από την ΑΒ.
yAΓ = θ = Γ Γ

γιατί είναι γωνίες εντός εναλλάξ των παράλληλων ευθειών xΑy και ΒΓ, που
τέμνονται από την ΑΓ.
Οι γωνίες ω, Α και θ σχηματίζουν μια ευθεία γωνία.
Επομένως θα είναι: ω + Α + θ = 180ο. Επειδή όμως είναι: ω = Α και θ = Γ
ο
θα έχουμε: Β + Α + Γ = 180 .

6. Τι ισχύει σε κάθε ισοσκελές και τι σε κάθε ισόπλευρο τρίγωνο;

Α
Απάντηση
Σε κάθε ισοσκελές τρίγωνο ισχύει ότι:
1 2
► Η ευθεία της διαμέσου, που αντιστοιχεί στη βάση
είναι άξονας συμμετρίας του ισοσκελούς τριγώνου.
1 2
► Η διάμεσος, που αντιστοιχεί στη βάση είναι ύψος B Γ
Δ
και διχοτόμος. βάση

► Οι προσκείμενες γωνίες στη βάση του ισοσκελούς είναι ίσες. Α

Σε κάθε ισόπλευρο τρίγωνο ισχύει ότι:

Γ
► Οι ευθείες των διαμέσων είναι άξονες συμμετρίας του
ισοπλεύρου τριγώνου.
Β
► Κάθε διάμεσος είναι ύψος και διχοτόμος.
► Όλες οι πλευρές και όλες οι γωνίες του ισοπλεύρου τριγώνου είναι ίσες.

7. Να δείξετε ότι σε κάθε ορθογώνιο τρίγωνο οι οξείες γωνίες είναι

συμπληρωματικές.
Α
Απάντηση
Σχεδιάζουμε το ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ με Α = 90ο.
Επειδή είναι: Α + Β + Γ = 180ο θα έχουμε:

Β + Γ = 180ο – 90ο = 90ο Β Γ

26
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Γνωρίζουμε, ότι δύο γωνίες που έχουν άθροισμα 90ο λέγονται συμπληρωματικές.
Άρα, σε κάθε ορθογώνιο τρίγωνο οι οξείες γωνίες του είναι συμπληρωματικές.

8. Να δείξετε ότι το άθροισμα δύο γωνιών ενός τριγώνου ισούται με

την εξωτερική της τρίτης γωνίας. (Στο τρίγωνο ΑΒΓ η γωνία ΑΓx,
που σχηματίζεται από την ΑΓ και την προέκταση της ΒΓ προς το
μέρος του Γ, ονομάζεται εξωτερική γωνία της Γ ).

Απάντηση Α
Η εξωτερική γωνία φ είναι παραπληρωματική
της εσωτερικής γωνίας Γ του
τριγώνου, δηλαδή θα είναι φ = 180ο – Γ .
φ
Επειδή σε κάθε τρίγωνο είναι Α + Β + Γ = 180ο, άρα
Α + Β = 180ο – Γ δηλαδή Α + Β = φ Β Γ

Άρα, η εξωτερική γωνία ισούται με το άθροισμα των δύο άλλων γωνιών του
τριγώνου.

9. Οι γωνίες ενός ισόπλευρου τριγώνου είναι όλες ίσες με 60ο.

Α
Απάντηση
Γνωρίζουμε ότι στο ισόπλευρο τρίγωνο
60ο
είναι: Α = Β = Γ. Επειδή σε κάθε
τρίγωνο είναι Α + Β + Γ = 180ο, θα 2
60ο 60ο
ο ο
είναι Α + Α + Α = 180 , άρα 3  Α = 180 , Β Γ
ο ο
συνεπώς: Α = 180 : 3 = 60 . Άρα, όλες οι γωνίες του ισόπλευρου τριγώνου είναι
ίσες με 60ο.

10. Να υπολογιστούν οι γωνίες ενός ορθογωνίου και ισοσκελούς

τριγώνου.

Απάντηση Α
Σε κάθε τρίγωνο ισχύει Α + Β + Γ = 180ο.
Επειδή στο ορθογώνιο τρίγωνο ΑΒΓ η γωνία Α είναι
45ο 45ο
ο ο
ορθή, δηλαδή Α = 90 , θα είναι: Β + Γ = 90 . Β Γ

Επειδή το τρίγωνο είναι και ισοσκελές θα είναι Β = Γ άρα θα είναι, Β + Β = 90ο,

από την οποία προκύπτει ότι: 2  Β = 90ο δηλαδή θα έχουμε Β = 90ο : 2 = 45ο και
επομένως και Γ = 45ο.

27
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 11. Τι καλούμαι παραλληλόγραμμο, τι βάση και τι ύψος ενός
παραλληλογράμμου ;

Απάντηση
 Παραλληλόγραμμο λέγεται το τετράπλευρο ΑΒΓΔ που έχει τις απέναντι πλευρές
Ε
του παράλληλες, δηλαδή ΑΒ // ΓΔ και ΑΔ // ΒΓ.
Α Β
 Κάθε πλευρά του παραλληλογράμμου
μπορεί να ονομαστεί βάση του υ1
παραλληλογράμμου.
 Η απόσταση της βάσης από την
Δ
απέναντι πλευρά λέγεται ύψος του
παραλληλογράμμου Για τις βάσεις ΑΒ Η Ζ
Γ
και ΓΔ ύψος είναι το ΕΖ, ενώ για τις υ2
βάσεις ΑΔ και ΒΓ ύψος είναι το ΗΘ. Θ

12. Ποιες είναι οι ειδικές περιπτώσεις παραλληλογράμμων;

Απάντηση Α B

 Ένα παραλληλόγραμμο που έχει

όλες τις γωνίες του ορθές λέγεται
Δ Γ
ορθογώνιο παραλληλόγραμμο ή B
απλά ορθογώνιο.
 Ένα παραλληλόγραμμο που έχει Α Γ
όλες τις πλευρές του ίσες λέγεται
Α B
ρόμβος.
Δ
 Ένα παραλληλόγραμμο που
έχει όλες τις γωνίες του ορθές και
όλες τις πλευρές του ίσες λέγεται Δ Γ
τετράγωνο.

13. Τι καλούμαι τραπέζιο, τι βάση ,τι ύψος ενός τραπεζίου και τι

ισοσκελές τραπέζιο ;
Α Ε B
Απάντηση
 Το τετράπλευρο ΑΒΓΔ του οποίου μόνο δύο
πλευρές είναι παράλληλες λέγεται τραπέζιο. υ
 Οι παράλληλες πλευρές ΑΒ, ΓΔ (ΑΒ // ΓΔ)
του τραπεζίου λέγονται βάσεις του τραπεζίου. Δ Γ
Ζ
 Η απόσταση των βάσεων λέγεται ύψος του Α Β
τραπεζίου.(Η απόσταση των βάσεων ΑΒ και
ΓΔ είναι το ύψος ΕΖ.)
 Αν ένα τραπέζιο έχει τις μη παράλληλες
πλευρές του ίσες λέγεται ισοσκελές τραπέζιο. Δ Γ
(δηλαδή ΑΔ = ΒΓ)

28
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 14. Να εξηγήσετε γιατί οι πλευρές του ορθογωνίου είναι και ύψη.

Απάντηση Α Β
Επειδή όλες οι γωνίες του ορθογωνίου είναι
ορθές, οι διαδοχικές πλευρές του θα είναι
κάθετες μεταξύ τους.
Επομένως οι πλευρές του ορθογωνίου είναι Δ Γ
και ύψη.

15. Να συγκριθούν τα ύψη του ρόμβου που άγονται από μία κορυφή.
Α Β
Απάντηση Ζ
Συγκρίνουμε με το διαβήτη ή με διαφανές
χαρτί τα ύψη ΑΕ και ΑΖ του ρόμβου και
διαπιστώνουμε ότι είναι ίσα, δηλαδή: ΑΕ = ΑΖ. Δ Γ
Ε

16. Να σχεδιαστούν τα ύψη του παραλληλογράμμου που άγονται από

μια κορυφή.
Α Β
Απάντηση
Τα ύψη του παραλληλογράμμου υ2
υ1
ΑΒΓΔ που φέρνουμε από την Ζ
κορυφή Α στις πλευρές ΔΓ και
Δ Γ
ΒΓ είναι τα ΑΕ και ΑΖ αντίστοιχα. Ε

17. Ποιες οι ιδιότητες του ορθογώνιου και ποιες του πλάγιου

παραλληλογράμμου;

Απάντηση
► Σε κάθε παραλληλόγραμμο το σημείο τομής των διαγωνίων του είναι κέντρο
συμμετρίας του.

► Οι διαγώνιές του διχοτομούνται (κάθε μία περνάει από το μέσον της άλλης).
Α Β
► Οι απέναντι πλευρές είναι ίσες.

► Οι απέναντι γωνίες είναι ίσες.

Δ Γ
Στο ορθογώνιο:
Α Β
► Οι μεσοκάθετοι των πλευρών
του είναι άξονες συμμετρίας.
Ο
► Οι διαγώνιές του είναι ίσες
Γ
και διχοτομούνται. ε1 Δ

29
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
 18. Ποιες οι ιδιότητες του ρόμβου, ποιες του τετραγώνου και ποιες του
ισοσκελούς τραπεζίου;

Απάντηση

Ιδιότητες του ρόμβου

Α Δ
Εκτός των ιδιοτήτων του παραλληλογράμμου έχει 2 2
1 1
ακόμα και τις εξής: 2
1
Ο
► Οι ευθείες των διαγωνίων είναι άξονες συμμετρίας.
1 1
2 2 Γ
► Οι διαγώνιες είναι κάθετες (και διχοτομούνται). Β

► Οι διαγώνιές του είναι και διχοτόμοι των γωνιών του.

Ιδιότητες του τετραγώνου

Δ
Εκτός των ιδιοτήτων του παραλληλογράμμου έχει ακόμα Α
45ο
και τις εξής:

► Οι ευθείες των διαγωνίων του και οι μεσοκάθετοι των Ο

πλευρών του είναι άξονες συμμετρίας.

Β Γ

► Οι διαγώνιές του είναι ίσες, κάθετες (και διχοτομούνται)

► Οι διαγώνιές του είναι και διχοτόμοι των γωνιών του.

Ν
Δ Γ
Ιδιότητες του ισοσκελούς τραπεζίου 12

► Η ευθεία που διέρχεται από τα μέσα των βάσεων είναι άξονας

συμμετρίας και μεσοκάθετος στις βάσεις του.
1 2
Α Β
► Οι προσκείμενες σε κάθε βάση γωνίες του είναι ίσες. Μ

19. Να βρεθεί το κέντρο συμμετρίας: (α) του ρόμβου, (β) του

ορθογωνίου και (γ) του τετραγώνου.

Απάντηση
Ο
(α) Επειδή ο ρόμβος είναι και παραλληλόγραμμο, το σημείο Ο
τομής των διαγωνίων του θα είναι και κέντρο συμμετρίας του.

(β) Επειδή το ορθογώνιο είναι και παραλληλόγραμμο, το σημείο

τομής Ο των διαγωνίων του θα είναι και κέντρο συμμετρίας του. Ο

(γ) Επειδή το τετράγωνο είναι και ορθογώνιο παραλληλόγραμμο

το σημείο τομής Ο των διαγωνίων του θα είναι και κέντρο Ο
συμμετρίας του.

30
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ