PAG-AARAL NG MEDISINA SA

UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS

• Pagkaraan ng unang taon sa kursong Pilosopiya
at Sulat (1877-78), lumipat siya ng kursong
medisina.
• Nanalo siya ng maraming gantimpala sa literatura
• Nagkaroon ng ibang pag-ibig
• Nakipaglaban sa estudyanteng Espanyol na
mapang-insulto sa kakayahan ng mga
estudyanteng Pilipino.
 ANG OPOSISYON NG INA SA MATAAS NA
PINAG-ARALAN
• Nag-alala si Doña Teodora sa magiging
kahihinatnan ni Jose sa Maynila dahil lagi
nitong naalala ang nangyari sa Gom-Bur-Za
kaya siya ay naging tutol na ipadala si Jose sa
Maynila.
• Maging si Jose Rizal ay nagulat sa pagtutol ng
kanyang ina dahil alam niya ang
pagpapahalaga nito sa edukasyon.
 PUMASOK SI RIZAL SA UNIBERSIDAD
• Abril 1877 – nagmatrikula si Rizal sa
Unibersidad ng Santo Tomas para sa kursong
Pilosopiya at Sulat.
• Abril 1877-78 – unang taon ni Rizal sa
Unibersidad ng Santo Tomas, nag-aral siya ng
Kosmolohiya, Metapisika, Teodisiya at
Kasaysayang Pilosopiya.
• 1878-1879 – Nag-enrol siya sa kursong medisina
 TINAPOS ANG KURSO NG PAGSASARBEY SA
ATENEO
• 1877-78 – Habang si Rizal ay nag-aaral sa Unibersidad
ng Santo Tomas, nag-aaral din siya sa Ateneo
• Kumuha siya ng kursong bokasyonal na nagbibigay sa
kanya ng titulong perito agrimensor (dalubhasang
agrimensor)
• Sa edad na 17, naipasa niya ang eksamen sa kursong
pagsasarbey ngunit hindi pa naigawad ang titulong
agrimensor
• Nobyembre 25, 1881 – Naigawad ang titulong
agrimensor kay Rizal.
 MGA PAG-IBIG NI RIZAL
• Binibing L – Isang dalagang taga-Calamba na
maganda at may kahila-halinang mga mata
• Leonor “Orang” Valenzuela – anak ni kapitan
Juan at kapitana Sanday Valenzuela. Isang
matangkad na babae at maganda ang tindig.
• Leonor Rivera – Pinsan ni Rizal na taga-
Camiling. Maganda siya “mayumi gaya ng
namumukadkad na bulaklak, na may
mabubuting mata.”
 “PARA SA KABATAANG PILIPINO”
• 1879 – Nagkaroon ng paligsahan sa panitikan
ang Liceo Artistico-Literario ng Maynila.
• “A La Juventud Filipina” – Tulang isinumite ni
Rizal sa paligsahan noong siya ay 18 taong
gulang
 ANG KONSEHO NG MGA DIYOS
• 1881 – panibagong paligsahan sa panitikan
ang Liceo Artistiko-Literario para sa ikaapat na
sentenaryo ng kamatayan ni Cervantes
• Cervantes – dakilang Espanyol na manunulat
at autor ng Don Quixote.
• “El Consejo de los Dioses” – dulang alegorikal
na isinumite ni Rizal
 IBA PANG PAMPANITIKANG GAWAIN
• “Junto al Pasig” (Sa Tabi ng Pasig) – sarsuwelang gawa ni
Rizal na itinanghal ng mga Atenista noong Disyembre 8,
1880
• “A Filipinas” (1880) – sonatang isinulat para sa album ng
samahan ng mga iskultor na nanghihikayat ng magbigay-
dangal sa Pilipinas
• “Abd-el-Azis y Mahoma” tula na binigkas ng isang Atenista
na si Manuel Fernandez noong gabi ng Disyembre 8, 1879
• “Al M. R.P. Pablo Ramon” – tulang nagpapakita ng
pagmamahal kay Padre Pablo Ramon, ang rektor ng
Ateneo
PAGBISITA NI RIZAL SA PAKIL AT PAGSANJAN

• Mayo 1881 – sumama si Rizal sa

peregrinasyon sa bayan ng Pakil
• Vicenta Ybardoloza – nabighani si
Rizal sa isang magandang kolehiyala na
mahusay tumugtog ng Alpa.
 KAMPEON NG MGA ESTUDYANTENG
PILIPINO
• Hindi matanggap ng mga mayayabang na
Espanyol ang pagkatalo nila sa mga Pilipino
• “Compañerismo” (Pagsasamahan) - Itinatag ni
Rizal ang lihim na samahan ng mga samahang
estudyanteng Pilipino sa Unibersidad ng Santo
Tomas noong 1880.
• “Kasama ni Jehu” – ang tawag sa mga kasapi
ng lihim na samahan.
 DESISYONG MAKAPAG-ARAL SA IBANG
BANSA
• Pagkaraang matapos ang ikaapat na taon sa
kursong medisina, nagpasya si Rizal na mag-
aral sa Espanya. Hindi na siya humingi ng
permiso at basbas mula sa kanyang mga
magulang dahil alam niyang salungat sila lalo
na kaniyang ina.
 KABANATA 6 – SA MAARAW NA ESPANYA
(1882-1885)
ANG LIHIM NA MISYON NI RIZAL
*Masusing pag-aaral sa buhay at kultura, wika at
kaugalian, industriya at komersyo, at
pamahalaan at batas ng mga bansang Europeo
nang sa gayon ay maihanda na niya ang sarili sa
dakilang misyon ng pagpapalaya sa mga
kababayang inaapi ng tiranya ng Espanya.
 MGA NAKAKAALAM NG LIHIM NA PAG-ALIS
NI RIZAL
1. Paciano
2. Tiyo Antonio Rivera
3. Neneng
4. Lucia
5. Mag-anak na Valenzuela (Kapitan Juan at Kapitana
Sanday/ Orang)
6. Pedro A. Paterno
7. Mateo Evangelista
8. Mga Paring Heswitang Ateneo
9. Chengoy (Jose M. Cecilio)
• Mayo 3, 1882 – Lumulan si Rizal sa barkong Espanyol na
Salvadora papuntang Singapore.
• Donato Lecita – Kapitan ng barko, mula Asturias, Espanya,
isang palakaibigang tao, “mas mabining kumilos kaysa mga
kababayan nya.”
• Mayo 8, 1882 – natanaw ni Rizal na isang magandang
islang nagpaalala sa kanya sa “Isla ng Talim na may Susang
Dalaga”
• Hotel De La Paz – dito nag parehistro si Rizal sa Singapore
at dalawang araw siyang namasyal sa kolonya ng Inglatera.
 MGA PINASYALAN NI RIZAL
1. Bantog na hardin Botanikal
2. Magagandang templo ng mga Buddhist
3. Abalang distrito ng pamilihan
4. Estaturam Sir Thomas Stanford Raffles
(tagapagtatag ng Singapore)
• Djemnah – isang barkong Pranses na nilipatan
ni Rizal at umalis sa Singapore papuntang
Europa noong Mayo 11. Mas malaki at malinis
ito, at mas maraming pasaherong lulan.
• Point Galle – Narating ni Rizal noong Mayo 17,
isang baybayin bayan sa katimugan ng Gylon
(ngayo’y Sri Lanka) na isinulat ni Rizal na
maganda ang kabuuan ngunit malungkot at
tahimik.
• Colombo - kabisera ng Gylon, at ayon sa
talaarawan ni Rizal ay mas maganda, elegante
kaysa Singapor, Point Galle at Maynila.
• Guardaful, Africa – tinawag ito ni Rizal na “hindi
kaaya-ayang lupain ngunit kilalang-kila
• Ferdinand De Lesseps - inhinyero at
diplomatang Prances na gumkawa ng Kanal
Suez na pinasinayan noong Nobyembre 17,
1869.
• Port Said – Terminal ng Kanal Suez sa
Mediteranyo. Hindi malimutan ni Rizal ang
karanasang marinig ang mga naninirahan dito
na nag sasalita ng iba’t ibang wika.

• Naples – narating ni Rizal noong Hunyo 11 at

napansin niya ang pagiging abala ng lungsod sa
Komersyo, masisiglang tagaroon at magandang
tanawin.
 MGA HINANGAAN NI RIZAL DITO
1. Bundok Vesuvius
2. Kastilyo ni San Telmo
3. Iba pang makasaysayang lugar ng lungsod
• Marseilles – dumaong ang barko noong gabi ng
Hunyo 12
• Chateau D’ If – dinalaw ni Rizal kung saan si Dantes,
bida ng The Count of Monte Cristo ay napiit.
• Barcelona – narating ni Rizal noong Hunyo 16, 1882
at ang unang impresyon ni Rizal sa pinakadakilang
lungsod ng Cataluña at pangalawang
pinakamalaking lungsod ng Espanya ay hindi
maganda.
 MGA NABAGO SA PANANAW NI RIZAL SA
BARCELONA
1. Dakila ang lugar
2. May atmospera ng kalayaan at liberalismo
3. Bukas ang puso ng mga tao, mapagpatuloy at
matatapang.
• Las Ramblas – pinaka dakilang daan sa
Barcelona.
• Plaza De Cataluña – dito bininyagan si Rizal ng
isang salu-salo ng kanyang mga kababayang
Pilipino.
• Amor Patrio – isang makabayang sanaysay
(Pagmamahal sa Bayan), unang artikulong
isinulat niya sa Espanya.
• Basilio Teodoro Moran – kaibigan ni Rizal sa
Maynila, tagapaglathala ng Diaryong Tagalog
na unang pahayagan sa Maynila na nasa
wikang Espanyol at Tagalog.
• Amor Patrio – nakasulat sa ilalim ng sagisag na
pangalang Laong Laan at lumabas sa Diaryong
Tagalog noong Agosto 20, 1882 at nailathala sa
tekstong Espanyol at Tagalog.
• M.H. del Pilar – sinalin nya sa tekstong Tagalog
ang Amor Patrio
• Los Viajes (Mga paglalakbay) – ikalawang
artikulo ni Rizal sa Diaryong Tagalog
• Revista De Madrid (paggunita sa Madrid|) –
ikatlong artikulo na isinulat sa Madrid noong
Nobyembre 29, 1882 ngunit isinalin kay Rizal
dahil nagsara ang Diaryong Tagalog sanhi ng
kakulangan sa pondo.
 LUMIPAT SI RIZAL SA MADRID
Mga malungkot na balitang natanggap ni Rizal sa
Barcelona
1. Marami ang namamatay sa Maynila at karatig
lalawigan dahil sa kolera.
Setyembre 15, 1882 – sumulat si Paciano upang
ibalitang tuwing hapon ay nagnonobena ang mga taga
Calamba kay San Roque
2. Balita ni Chengoy na nagkukwento ng pagiging
malungkutin ni Leonor Rivera na lalong pumapayat dahil
sa pangungulila sa kaniyang minamahal.
• Mayo 26, 1882 – pinayuhan ni Pacino sa isang liham si
Rizal na tapusin ang Medisina sa Madrid.
• Nobyembre 3, 1882 - nag-enrol si Rizal sa dalawang kurso-
Medisina at Pilosopiya at Sulat- sa Unibersidad Central de
Madrid.
• Don Pablo Ortiga Y Rey – naging alkade ng Maynila noong
administrasyon ng liberal na gobernador-heneral na si
Carlos Ma. dela Torre (1869-1871) at kinalaunan ay naitaas
ang posisyon at naging pangalawang pangulo ng konseho
ng Pilipinas sa Ministeryo ng mga Kolonyo (Ultramar).
• Consuelo Ortiga Y Perez – anak ni Don Pablo
na kung saan lumikha si Rizal ng magandang
tula para sa kanya noong Agosto 22, 1883
• A La Señorita C.O. y. P. (Para kay Binibing C.O.
y. P.) – tula ni Rizal kay Consuelo bilang
pagpapahayag ng kaniyang paghanga sa
dalaga
DAHILAN KUNG BAKIT LUMAYO SI RIZAL KAY
CONSUELO
1. May kasunduan sila ni Leonor Rivera
2. Ang kaniyang kaibigan at kasama sa Kilusang
Propaganda si Eduardo de Lete ay umiibig kay
Consuelo
 HINILINGAN NILA AKO NG BERSO
• Circulo Hispano-Filipino – isang samahan ng
mga Espanyol at Pilipino kung saan sumali si
Rizal noong 1882 sa Madrid
• Mi Piden Versos – sinulat at itinula ni Rizal
noong pagdiriwang ng mga Pilipino ng
Bisperas ng Bagong Taon sa Madrid 1882
 SI RIZAL NA MAHILIG SA MGA LIBRO (MGA
KOLEKSYON)
1. Bibliya
2. Hebrew Grammar
3. Lives of the Presidents of the United States from Washington
Johnson
4. Complete Works of Voltaire (9 na tomo)
5. Complete Works of Horace (3 tomo)
6. Complete Works of C. Bernanrd (16 na tomo)
7. History of the French Revolution
8. The Wandering Jew (Eugene Sue)
9. Ancient Poetry
10.Works of Jhucydides
11. The Byzantine Empire
12. The Charactes in La Bruyere
13. The Renaissance
14. Uncle Tom’s Cabin in Harriet Beecher Stowe
15. Works of Alexander Dumas
16. Louis XIV and his Court
17. Iba pang libro sa Medisina, Pilosopiya, wika,
kasaysayan, heograpiya, sining at agham.
UNANG PAG BISITA NI RIZAL SA PARIS (1883)

• Paris- tinagurian itong masayang kabisera ng

France at tumigil siya rito mula Hunyo 17 hanggang
Agosto 20, 1883

MGA TINULUYAN NI RIZAL SA PARIS

1. Hotel de Paris sa 37 Rue de Manbange
2. 124 Rue de Rennes sa bahaging Latino
*Ayon kay Rizal ang Paris ang pinakamahal na
kabisera sa Europa.
 SI RIZAL BILANG MASON
Mga kilalang Espanyol na Liberal at Republika
1. Miguel Morayta – estadista, propesor, mananalaysay at
manunulat
2. Francisco Pi y Margal – mamamahayag, estadista at
dating pangulo ng Unang Republikang Espanyol
3. Manuel Beserra - Ministro ng Ultramar (mga kolonya)
4. Emilio Junoy – mamamahayag at kasapi ng Cortes ng
Espanya
5. Juan Ruiz Zorilla – miyembro at Parlamento at pinuno
ng Partidong Progresibong Republika ng Madrid
• Marso 1883 – sumapi si Rizal sa lohiya ng
Masonerya, ang Acacia
• Lohiya Solidaridad – dito lumipat bilang mason
si Rizal kung saan siya naging isang Punong
Mason noon Nobyembre 15, 1890
• Pebrero 15, 1892 – ginawaran si Rizal ng
Diploma bilang Punong Mason ng Le Grand
Orient de France sa Paris
 MGA AKTIBONG MASON
1. M. H. del Pilar
2. G. Lopez Jaena
3. Mariano Ponce

• Science, Virtue, and Labor - tanging isinulat ni

Rizal bilang Mason na binigkas niya noong
1889 sa Lohiya Solidaridad, Madrid
 PAGSALUDO NI RIZAL KINA LUNA AT
HIDALGO
• Hunyo 25, 1884 - nag handong ng isang bangkete
ang kuminidad ang mga Pilipino para ipagdiwang
ang kambal na tagumpay ng mga Pilipinong Pintor
sa pambansang exposisyon ng Sining sa Madrid.
• Spoliarium – obra ni Juan Luna na nanalo ng
unang gantimpala
• Virgenes Cristianas Expuestas Al Populacio – obra
ni Felix Resurreccion Hidalgo na nagwagi ng
pangalawang gantimpala
 NAKILAHOK SI RIZAL SA MGA
DEMONTRASYON NG MGA ESTUDYANTE
• Nobyembre 20, 21 at 22, 1884 – ang tahimik na lungsod ng
Madrid ay nayanig ng mga madugong demonstrasyong
pinasimunuan ng mga mag-aaral ng Universidad Central.
• Dr. Miguel Morayta – profesor ng kasaysayan kung saan ang
liberal na pananaw ay kinandena ng mga katolikong obispo
ng Espanya, na mabilis na nagpahayag ng excomunicacion
ni Morayta.
*”kalayaan ng agham at guro”- ito ang salitang binitawan ni
Morayta na ikinagalit ng mga obispo
• Dr. Creus – rektor na pumalit kay Morayta na kinaiinisan ng
lahat.
NAKAPAGTAPOS NG PAG-AARAL SA ESPANYA

• Lisensyado sa Medisina – Degree na ibinigay

kay Rizal ng Unibersidad Central de Madrid
noong Hunyo 21, 1884 subalit hindi iginawad
ang diploma ng Doktor ng Medisina dahil hindi
siya nakapagpakita ng kaniyang tesis na
kailangan ng isang nagtatapos at hindi pa rin
niya nababayaran ang kaniyang pagkakautang.
• Lisensyado sa Pilosopiya at Sulat – iginawad
noong Hunyo 19, 1885 (sa kaniyang ika-24
kaarawan na may antas na
“PINAKAMAHUSAY” )(Sobresaliente)
 KABANATA 7: PARIS PATUNGONG BERLIN
(1885-1887)
Sa masayang Paris (1885-1886)
*Si Rizal na noo’y 24 taong gulang at isang
manggamot, ay nagtungo sa Paris para
magpakadalubhasa sa optalmolohiya
• Maximo Viola – isang mag-aaral ng medisina
at kabilang sa mayamang pamilya sa San
Miguel, Bulucan na binisita ni Rizal sa
Barcelona bago tumungo ng Paris.
• Señor Eusebio Corominas – patnugot ng
pahayagang La Publicidad at gumihit ng
larawan ni Dr. Morayta
• Dr. Miguel Morayta – may-ari ng La Publicidad
at isang estadista
• Nobyembre 1885 – nanirahan si Rizal sa Paris
nang apat na buwan at nagtrabaho bilang
katulong ni Dr. Louis de Weckert (1852-1906)
• Dr. Louis de Weckert (1852-1906) – nangungunang
optalmolohistang Pranses mula 1885 hanggang
Pebrero 1886
• Pamilya Pardo de Tavera (Trinidad, Felix at Paz), Juan
Luna at Felix Resurreccion Hidalgo – mga kaibiagan
na pinapasyalan ni Rizal
• Paz Pardo de Tavera – isang magandang binibini, ay
kasintahan ni Juan Luna kung saan sa album ng
dalaga ay gumuhit si Rizal ng mga larawan tungkol sa
kwentong “Ang Matsing ay ang Pagong”
MGA GINAWA NI RIZAL SA ESTUDYO NI LUNA

• Kamatayan ni Cleopatra – kanbas ni Luna kung

saan gumanap si Rizal na modelo bilang
ehipto.
• Sanduguan – nag modelo si Rizal bilang
Sikatuna, si Trinidad Pardo de Tavera naman
ang gumanap na Legazpi.
 SI RIZAL BILANG MUSIKERO
Walang likas na hilig si Rizal sa musika ngunit nag-
aral parin siya ng musika.
• Enrique Lete – pinadalhan ni Rizal ng liham
noong Nobymebre 27, 1878 na nag sabing
natuto siya solfeggio, piano at pag kanta, subalit
ang boses nya ay tulad ng pag-unga ng mga asno.
• Plauta – natutunan niyang tugtugin dahil sa
determinasyon at pagsasanay at tinutugtog sa
mga pagtitipon ng mga Pilipino sa Paris.
 MGA AWITING NILIKHA NI RIZAL
• Alin Mang Lahi – makabayang awitin
nagpapahayag ng mithiin kalayaan ng alin
mang lahi at isang malungkot na bansa.
• La Deportation – nilikha ni Rizal sa Dapitan
noong siya’y ipinatapon dito
 SA MAKASAYSAYAN HEIDELBERG
• Pebrero 1, 1886 – malungkot na nilisan ni Rizal
ang Paris
• Strasbourg (Kabisera ng Alsace-Lorraine) –
dinalaw ni Rizal kasama ang ibang bayan sa
hangganan ng Alemanya
• Pebrero 3,1886 – dumating si Rizal sa
Heidelberg- makasaysayang lungsod sa
Alemanya na kilala sa matanda nitong
unbersidad at romantikong kapaligiran.
• Samahan ng mga Manlalaro ng Ahedres –
ginawang miyembro dito si Rizal dahil
nalaman ng mga estudyanteng Aleman na
magaling maglaro nito si Rizal.
• Dr. Otto Becker – kilalang optalmolohiyang
Aleman na kung saan nagtrabaho si Rizal sa
ospital ng mga Mafi ng Unbersidad ng
Heidelberg
• “Para sa Bulaklak ng Heidelberg” (A Las Flores de
Heidelberg) – isinulat niya noong Abril 22, 1886 dahil
nangulila sa kanilang marikit na hardin sa Calamba
• Wilhelmsfeld – dito nagbakasyon si Rizal ng tatlong
buwan, isang bulubunduking bayang malapit sa
Heidelberg
• Dr. Karl Ullmer – butihing protestanteng pastor na
naging mabuting kaibigan at taga hanga ni Rizal kung
saan siya tumira, kasama ang may bahay at dalawang
anak nito na sina Etta at Fritz
• Mayo 29, 1887 - sumulat si Rizal kay Friedrich
ng pasasalamat
• Hulyo 31, 1886 – isinulat ni Rizal ang una
niyang liham sa wikang Aleman kay Propesor
Ferdinand Blumentritt
• Ferdinand blumentritt – direktor ng Ateneo ng
Leimeritz, Austria, isang austrianong etnolohista
na interisad sa mga wika ng Pilipinas
• Aritmetica – aklat na binanggit ni Rizal at
inilathala sa dalawang wika – Espanyol at
Tagalog ng limbagan ng Unibersidad ng Santo
Tomas noong 1868
• Rufino Baltazar Hernandez – awtor ng
aritmetica, katutubo ng Sta. Cruz, Laguna
 IKALIMANG DANTAON NG UNBERSIDAD NG
HEIDELBERG
• AGOSTO 6, 1886 - ipinagdiriwang ang
ikalimang dantaong ng pagdiriwang ng
Pamosang Unibersidad ng Heidelberg
 SA LEIPZIG AT DRESDEN
• Agosto 9, 1886 - tatlong araw makaraan ang selebrasyon ng
unibersidad, nilisan ni Rizal ang lungsod
• Agosto 14, 1886 – narating ni Rizal ang Leipzig at dumalo sa
panayam tungkol sa kasaysayan at sikolohiya.
• Propesor Friedrich Raizel – bantog na mananalaysay na
Aleman
• Dr. Hans Meyer – Alemang antropolohista na naging kaibigan
ni Rizal
• William Tell ni Schiller – isinalin ni Rizal sa Tagalog mula sa
wikang Aleman sa gayon malalaman ng mga Pilipino ang
kwento tungkolo sa kampyon ng kasarindan ng mga swisa
• Fairytales ni Hans Christian Andersen- isinalin
ni Rizal sa Tagalog para sa mga pamangkin dito
sya naninirahan ng dalawa’t kalahating buwan
at dito nya iniwasto ang ilang kabanata ng
kanyang pangalawang nobela.
• Proofreader – naging trabaho ni Rizal sa isang
limbagan dahil sa kanyang kaalaman sa
Aleman, Espanyol at ibang wikang Europeo
• Oktubre 29- umalis sya ng Lepzig papuntang
Dresden
• Dr. Adolf B. Meyer- nakilala ni Rizal sa
Dresden- Direktor ng Museo Antropolohikal at
Etnolohikal.
• Nobyembre 1- nilisan ni Rizal ang Dresden at
narating ang Berlin nang gabing iyon.
 TINANGGAP SI RIZAL NG SIRKULO
SIYENTIPIKO NG BERLIN
Nahalina sa lugar na ito si Rizal dahil dito’y
maunlad ang larangan ng siyensa at walanag
panlalait sa lahi
• Dr. Feodor Jagor- bantog ng mga manlalakbay
at mga siyenpikong Aleman at awtor ng
Travels in the Philippines
• Binisita nya ang Pilipinas noong 1859-1860.
MGA HULA NI JAGOR SA KANIYANG AKLAT

1. Pagbagsk ng kolonyalismong Espanya

sa Pilipinas.
2. Pagdating ng mga Amerikano sa
baybaying Pilipinas
• Dr. Rudolf Virchozo- bantog ng Alemang
antropolohista na ipinakilala ni Dr. Jagor.
• Dr. Hans Virchozo- anak ni Rudolf, propesor ng
panlarawang anatomiya.
• Dr. W. Jofst- kilalang Alemang heograpo.
• Dr. Karl Ernest Schweigger (1830-1905)-
nagtrabaho si Rizal sa klinika nito, bantog na
optalmolohista.
• Samahang Antropolohikal at Samahang
Heograprikal- naging dito si Rizal sa tulong ng
rekomendasyon nina Dr. Jagor at Meyer. Siya
ang unang Asyanong nabigyan ng ganitong
karangalan.
• Tagalische Verkunst (Sining Metrikal ng
Tagalog)- tugon ni Rizal sa paanyaya ni Dr.
Verkunst na magbigay sya ng panayam sa
Samahang Etnograpiko ng Berlin.
 BUHAY NI RIZAL
• Nanirahan si Rizal sa Almenya dahil gusto nyang
1. Mapalawak ang kanyang kaalaman sa optalmolohiya.
2. Mapaunlad ang kanyang pag-aaral sa mga agham at
wika
3. Obserbahan ang kalagayang politikal at ekononomiko
ng bansang Alamanya
4. Makipagkilala sa mga bantog na Alemang siyentipiko
at iskolar
5. Mailathala ang kanyang nobela, Noli Me Tangere
• Madame Lucie Cerdole- kumuha si Rizal ng
pribadong pagtuturo sa wikang pranses.
• Unter Den Linden- tuwang tuwa dito sa
pamamasyal si Rizal na madalas na puntahan
ng kabataan para makipag-inuman ng beer at
makipagkwentuhan
 PANANAW NI RIZAL SA KABABAIHNAG
ALEMAN
• MARSO 11, 1886- ipinahayag ni Rizal sa
kanyang liham kay Tinidad ang mataas na
pagpapahalaga at paghanga nya sa mga
kababaihang Aleman
 MGA KATANGIAN NG BABAENG ALEMAN

• Seryoso
• Hindi tsismosa
• Masipag
• Hindi magarbo
• Edukado
• Hindi palaaway
• Palakaibigan
• Hindi partikular sa magandang damit at mamahaling
alahas
 MGA KAUGALIAN NG MGA ALEMAN

• Pumuputol ng puno tuwing bisperas ng pasko

at pinapalamutian at pagsapit ng gabi dito
ipinagdiriwang ng pamilya ang okasyon.
• Pagpapakilala sa sarili sa mga estranghero sa
isang pagtitipon
PINAKAMALUNGKOT NA TAGLAMIG NI RIZAL

• 1886 – Ito ang pinakamalungkot na taglamig ni Rizal

dahil wala siyang perang natatanggap mula sa Calamba.
 Naisangla na niya ang singsing na diyamante na bigay ni
Saturnina
 Hindi siya nakapagbayad sa inuupahang bahay
 Isang beses sa isang araw nalang siya kumakain
 Siya na mismo ang naglalaba ng kaniyang damit
 Inuubo siya at natatakot na baka dapuan na siya ng
Tuberkulosis
KABANATA 8: Nailathala ang Noli Me Tangere
(1887)
MGA DAHILAN BAKIT HINDI MALIMUTAN NI
RIZAL ANG TAGLAMIG NG 1886
1. Ito ay isang masakit na bahagi ng kaniyang
buhay dahil siya’y gutom, may sakit at
naghihirap sa malayong lungsod.
2. Nagdulot ng kasiyahan dahil lumabas na sa
limbagan ang kaniyang Noli Me Tangere
noong Marso 1887.
 IDEYA NG PAGSULAT NG ISANG NOBELA
TUNGKOL SA PILIPINAS
• Uncle Tom’s Cabin – (Harriet Beecher Stowe) –
Naglalarawan sa kaawa-awang kalagayan ng mga
pinagmamalupitang alilang negro, na nagbunsod kay
Rizal upang gumawa ng isang nobelang naghahayag
ng mga paghihirap ng mga kababayan.
• Enero 2, 1884 – Ipinanukala ni Rizal sa isang grupo ng
mga Pilipino ang pagsusulat ng isang nobela ngunit
kalaunan ay nagpasya siyang siya nalang ang
magsulat dahil ang nais ng mga kababayan ay halos
tungkol sa babae ang nais isulat.
 ANG PAGSULAT NG NOLI
• 1884 – Sa pagtatapos ng taong ito sinimulan ni
Rizal at natapos ang kalahati ng Noli Me
Tangere
• 1885 – ipinagpatuloy niya ang pagsusulat ng
nobela at natapos niya ang kalahati ng
pangalawang hati
• Alemanya – dito niya natapos ang huling
sangkapat ng nobela
• Wilhelmsfeld – dito niya isinulat ang huling
kabanata ng Noli Me Tangere noong Abril-Hunyo
1886
• Pebrero 1886 – ginawa ni Rizal ang huling
rebisyon ng manuskrito ng Noli
• Dr. Maximo Viola – kaibigan ni Rizal na nagmula
sa mayamang pamilya ng San Miguel, Bulacan na
pumayag na tustusan ang pagpapalimbag ng Noli
at pinahiram si Rizal ng panggastos sa araw-araw.
• Elias at Salome – inalis ni Rizal ang buong
kabanata nito upang makatipid (Sa Kakahuyan
Kabanata XXIV)
• Pebrero 21, 1887 – natapos ang Noli at handa
ng ilathala
• Berliner Buchdruckrei-Action-Gesselschaft –
imprentang may pinakamababang singil 300
piso para sa 2000 sipi ng nobela
 PINAGBINTANGAN ESPIYANG PRANSES SI
RIZAL
Habang nasa limbagan ang Noli, binisita siya ng
hepe ng pulis ng Berlin sa bahay at hininging
makita ang kaniyang pasaporte. Dahil wala
siyang naipakita, sinabihan siyang kumuha sa
loob ng apat na araw.
Pinaghinalaan siyang espiya ng pranses.
Alsace-Lorraine – Ang di pagkakaunawaan sa
teritoryong ito ang dahilan ng hindi magandang
relasyon ng Pransiya at Alemanya.
 NATAPOS ANG PAGPAPALIMBAG NG NOLI
• Marso 21, 1887 – Lumabas na sa imprenta ang Noli Me Tangere

MGA PINADALHAN NG UNANG SIPI

• Blumentritt
• Dr. Antonio Ma.
• Graciano Lopez-Jaena
• Mariano Ponce
• Felix R. Hidalgo

• Marso 29, 1887 – binigay ni Rizal ang Galley Proof ng Noli,

panulat na ginamit at komplementaryong sipi kay Viola at bilang
tanda ng pasasalamat
 ANG PAMAGAT NG NOBELA
Ang Pamagat ng Noli Me Tangere ay isang pariralang
Latin na ang ibig sabihin ay “Huwag mo kong salangin”
• Marso 5, 1887 – Sinabi ni Rizal sa sulat niya kay Felix
R. Hidalgo na nagmula ito sa magandang balita ni
San Lucas na nagsasabing huwag mo akong salangin
• San Juan – dito totoong nagmula ang magandang
balita kung saan nagkamali si Rizal
* Inihandog ni Rizal ang Noli sa bayang Pilipinas – sa
aking amang bayan
 BUOD NG NOLI
• 63 Kabanata at epilogo – Bumubuo sa Noli

PINURI NG MGA KAIBIGAN NI RIZAL ANG NOLI

1. Blumentritt
2. Dr. Antonio Ma. Regidor – makabayang
Pilipino at abogadong ipinatapon dahil sa
pagkakasangkot sa pag-aalsa sa Cavite noong
1872.
 KABANATA 9: PAGLALAKABAY NI RIZAL SA
EUROPA KASAMA SI VIOLA (1887)
• Mayo 11, 1887 – Nilisan ni Rizal at Viola-
dalawang kulay- kayumangging doktor na
manlalakbay ang Berlin, lulan ng tren.
• Dresden – isa ito sa pinakamagandang lungsod
sa Alemanya na pinuntahan ni Rizal at Viola.
• Promethens Bound – Larawang nakikita ni Rizal
sa Museo ng Sining na hinangaan niya ng husto
at naalala niya ang representayon ng ganoong
ideya sa galerya ng sining sa Paris.
UNANG PAGKIKITA NI RIZAL AT BLUMENTRITT

• Mayo 13, 1887 – narating ng tren ang

estasyon ng Leitmeritz, Bohemia at nasa
estasyon si Propesor Blumentritt upang
salubungin sina Rizal at Viola.
• Leitmeritz – tumigil dito si Rizal at Viola mula
Mayo 13 hanggang Mayo 16, 1887.
 MAGANDANG ALAALA NG LEITMERITZ

• Rosa – asawa ni Blumentritt na mahusay

magluto at naghanda ng masarap ng lutuing
Austriyano
• Dolores, Conrad, Fritz – mga anak ni
Blumentritt
• Burgomaster – Alkalde ng bayan na humanga
kay Rizal sa galing nito sa wikang Aleman na
natutunan lamang nito ng 11 na buwan.
• Mayo 24, 1887 – sumulat si Rizal kay Blumentritt
na ipinahayag ang kaniyang pag-aalala sa
pagkakasakit ni Dora
• Mayo 19, 1887 – Tatlong araw matapos lisanin ang
Leitmeritz, sumulat si Rizal ukol sa magandang
pakikitungo sa kaniya na ang sentimyento ay
parang Pilipino sa liham ding ito sinabi ni Rizal na
malilimutan niya ang kaniyang diyamanteng alpiler
sa kaniyang kwarto sa Otel Krebs.
• Prague – makasaysayang lugar na sunod na
pinuntahan ni Rizal at Viola
• Dr. Willko – propesor ng likas na kasaysayan sa
Unibersidad ng Prague na tinaggap at pinasyal
sina Rizal sa mga makasaysayang lugar.
 MGA PINASYALAN NI RIZAL
• Libingan ni Copernicus – kilalang astronomer
• Museo ng Likas na Kasaysayan
• Mga laboratoryong bakteriolohikal
• Bantog na kuwebang pinagpulungan kay San
Juan Nepomuceno
• Vienna – narating nina Rizal at Viola noong
Mayo 20, ang kabisera ng Austria-Hungary
tinagurian itong “Reyna ng Danube”. Dito
natanggap ni Rizal ang kaniyang alpiler.
• Norfenfals – isa sa pinakamahusay na
nobelista sa Europa nang panahon na iyon na
nakipagkita kina Rizal.
• Otel Metropole – dito tumuloy sila Rizal
 MGA LUGAR NA PINASYALAN
1. Simbahan
2. Museo
3. Galerya ng Sining
4. Teatro
5. Liwasang Pampubliko
 PAGLALAKBAY SA DANUBE PAPUNTANG
LINTZ
• Mayo 24 – Nilisan nina Rizal at Viola ang
Vienna lulan ng bangka upang makita ang
magandang tanawin. Napunan ni Rizal na ang
pasahero ay gumagamit ng papel na napkin
kapag kumakain.
 MULA SA LINTZ PATUNGONG RHEINFALL

Matapos ang paglalakbay sa ilong Lintz, nagbiyahe sila

patungong Salzberg at dumeretso sa Munich.
• Munich Beer – ipinagmamalaking pinakamasarap sa
buong Almanya.
• Nuremberg – isa sa pinakamatandang lungsod sa
Almanya
*Nakikita nila ang kakila-kilabot na makinang pananakit
na ginamit ng inkisisyon.
*Namangha sila sa paggawa ng mga manyika na isa sa
pinakamalaking industriya.