JOSE RIZAL REVIEWER Ikatlong Republikong Pranses - Adolph
Thiers ang unang Pangulo nito.
PROLOGO
ANG DAIGDIG NOONG PANAHON NI RIZAL
CZAR ALEXANDER II (1855 - 1881) - Nag isyu ng
proklamasyong nagpapalaya sa 22,500,000 alipin para
palubagin ang umiigting na pagtutol ng taumbayang Ruso.
September 22, 1862 - Proklamasyong Emansipasyon
ng mga aliping Negro ni Pangulong Lincoln dahil sa
maigting na laban na sumiklab noong April 12, 1861.
Benito Juarez - katutubong Indiyang Zapotec, nahalal na
pangulo ng Mexico na nagtanggol sa mga Indiyan at
Mehikano mula kay Emperador Napoleon III ng
Pangalawang Imperyong Pranses ngunit natalo ang tau
tauhang emperador na niluklok niyang si Punong Duke
Maximilian ng Austria sa Labanan ng Queretaro sa
tulong ng Estados Unidos. Ipinabitay si Maximilian at
naglaho ang ambisyon ni Emperador Napoleon III na
sakupin ang Latin Amerika.
Italya - pinamunuan nina Conde Cavour at ni Garibaldi
ang hukbo ng “Red Shirts” na nagtaboy sa Austriyano at
Pranses. Ipinroklama nila ang Kaharian ng Italya sa ilalim ni
haring Victor Emmanuel at pinili ang Roma na kabiserang
siyudad.
Alemanya - tinalo ang Pransiya sa Digmaang
Franco-Prusyano sa pamumuno ni Otto von Bismarck
“Ang Bakal na Kanselaryo”. Itinatag and Imperyong
Aleman noong Enero 18, 1871 at si Haring Wilhelm ng Prussia
ang Unang Kaiser ng Imperyong Aleman.
Reyna Victoria ng Inglatera (1837 - 1901) -
“Britanya ang siyang naghahari sa mga
daluyong”
 Unang Digmaan ng Apyan (1840 -
1842) - laban sa Imperyong Tsina sa ilalim
ng Dinastiyang Manchu, napunta sa
Inglatera ang isla ng HongKong
 Ikalawang Digmaan ng Apyan ( 1856 -
1860) - natalo muli ang Dinastiyang
Manchu kaya ipinagkaloob dito ang
Tangway ng Kowloon.
 Tatlong Digmaang Anglo-Burmes -
nasakop ang Burma.
ANG PILIPINAS NOONG PANAHON NI
RIZAL
1. DI MATATAG NA ADMINISTRASYONG
KOLONYAL - mula noong paghahari ni
Haring Fernando VII (1808 - 1833) naging
tanda ng simula ng kaguluhang politikal sa
Espanya. Mula 1834-1862 nagpatibay ng apat
na konstitusyon ang Espanya, naghalal ng 28
parlamento, 529 ministrong may protfolio.
Naging madalas ang pagbabago sa mga
patakaran at pagpapalit ng mga opisyal. Mula
1835-1897 ang Pilipinas aay pinamunuan ng 50
gobernador-heneral , bawat isay nanungkulan ng
humigit kumulang 1yr 3mos. Mula Disyembre
1853 - Nobyembre 1854 nagkaroon ng apat na
gobernador-heneral
2. MGA TIWALING OPISYAL NG
KOLONYA - simbolo ng dekadenteng Espanya
ng ika-19 na dantaon ang mga opisyal ay tiwali,
malulupit, makasarili at walang karapatang
manungkulan.
Heneral Rafael de Izquierdo (1871-1873) pinabitay ang
GOMBURZA (Mariano Gomez, Jose Burgos, Jacinto Zamora)
“martir ng 1872”.
Almirante Jose Malcampo (1874-1877) - mahusay
makipaglaban sa Moro ngunit walang alam sa pamamahala.
Heneral Fernando Primo de Rivera
(1880-1883/1897-1898) - nagpayaman sa pagtanggap ng
perang panuhol sa mga pasugalang pinayagan nya ang
operasyon sa Maynila
Heneral Valeriano Weyler (1888-1891) - dumating sa
Maynila na mahirap umuwi sa Espanya na milyonaryo.
Tumanggap ng suhol at diyamante para sa asawa mula sa mga
mayamang Tsino na tumatakas sa batas. A.k.a “tirano” para
sa mga Pilipino dahil sa brutal na paguusig sa magsasaka ng
Calamba lalo sa maganak ni Dr. Rizal. “mangangatay para
sa mga Cubano dahil sa walang awang patakarang
rekonsentrasyon.
Heneral Camilo de Polavieja (1896-1897) - mahusay na
militar ngunit walang pusong goebrnador nagpabitay kay Dr.
Rizal
1810 - pinuna ni Tomas de Comyn manunulat at opsiyal na
Espanyol na mga ignoranteng barbero at muchacho ang
iniluluklok na gobernador ng lalawigan at bastos na
mandaragat at sundalo ang ginagawang mahistrado ng
distrito at komandante ng mga garison
3. REPRESENTASYON NG PILIPINAS SA CORTES
 1810-1813 - nakatikim ang Pilipinas ng Representasyon
sa Cortes (parlamento ng Espanya).
 Ventura de los Reyes - unang delegado ng Pilipinas na
naging aktibo sa pagbalangkas ng unang konstitusyong
demokratiko ng Espanya na isa sa 184 na lumagda nito.
Isa pa ay ang abolisyong ng kalakalang galeon.
 1837 - binuwag ang representasyon ng mga kolonya sa
Cortes. Di naging makabuluhan ang mga delegadong
pumalit.
 Oktubre 12, 1883 - ika 391 anibersaryo ng
pagkakatuklas ni Columbus sa Amerika:
“Hinihiling namin ang representasyon sa lehislatura
nang sa gayon ang aming mga aspirasyon ay malaman ng
inang bayan at kanyang pamahalaan” - Graciano Lopez
Jaena.
 Konstitusyon 1876 - nabigyan ng represntasyon ang
Cuba at Puerto Rico ngunit di na naibalika ng ssa
Pilipinas hanggang sa magwakas ang pananakop ng
Espanya noong 1898.
 Kilusang Propaganda - inilunsad nina Jose Rizal,
M.H. Del Pilar at Graciano Lopez Jaena na naghawan ng
daan tungo sa Rebolusyong Pilipino ng 1896
3. PAGKAKAIT NG MGA KARAPATANG PANTAO SA
 Konstitusyong 1812 at iba - tinamasa ng mga
Espanyol ang kalayaan sa pananalita, pamamahayag,
asosasyon at iba pang karapatang pantao (liban
sa karapatan sa relihiyon)
 1843 - “Bakit tayo nahuhulog sa ganitong anomalya,
gaya ng pagsasanib ng ating kahilingan para sa kalayaan
para sa ating sarili, at ating kagustuhang ipilit ang ating
mga batas sa ibang tao? Bakit natin ipinagkakait sa iba
ang mga benepisyong ninanais natin para sa ating inang
bayan?” - Sinibaldo de Mas (Espanyol na
Ekonomista at Diplomatiko)
4. WALANG PAGKAKAPANTAY PANTAY SA
PAGPAPATUPAD NG BATAS
 Ika-16 dantaon - pinakilala ng mga
misyonerong Espanyol ang Kristyanismo,
karamihan sa mga Pilipino nagpabinyag na
Kristiyano liban sa mga naninirahan sa
kabundukan ng Luzon, Visayas at Mindanao
 Leyes di Indias (Mga Batas ng Indies)
- ipinagtibay ng Kristiyanong monarkiya ng
Espanya para pangalagaan ang mga
karapatan at maitaguyod ang kapakanan ng
mga katutubo sa mga kolonya ng Espanya.
Ngunit hindi makahingi ang Pilipino ng
katarungan dahil ang batas ay para lamang
sa mga puting Espanyol.
 Ang Kodigo Penal ng Espanya - na
ipinatupad sa Pilipinas ay nagpapataw ng
mas mabigat na kaparusahan sa mga
katutubong Pilipino o mestiso at magaang
parusa naman sa mga puting Espanyol.
 Propesor Ferdinand Blumentritt kay
Dr. Rizal - “Ang probisyon sa Kodigo Penal
na nagpapataw ng mas mabigat na parusa
sa mga Indio o mestiso ay talagang
ikinaiinis ko dahil ipinakikita rito na
sinumang ipinanganak nang hindi puti ang
balat ay maituturing na kriminal. Ito ay
napakalaking kawalan ng katarungan at di
nararapat na maibatas.
5. TIWALING PAGPAPATUPAD NG
SISTEMA SA HUSTISYA - Hukuman ito ng
“kawalang hustisya”
 Ang hustisya ay nabibili, may kinikilingan at
mabagal.
 Yaman, prestihiyosong panlipunan, at
kulay ng balat ay mga kailangang salik sa
pagpapanalo ng kaso sa hukuman.
 Ang litigasyon sa hukuman ay isang
kalamidad. Ang gagastusin kahit sa isang
simpleng kaso ay madalas labis pa sa halaga
ng pagaaring pinagtatalunan
 Ang hustisyang napakabagal ay “hustisyang ipinagkait”.
 Juan dela Cruz (1886-1898) - dalawang lalaki ay
marahas na pinatay at sya ang pinagsuspetsyahan. Kahit
walang paunang imbestigasyon at maayos na paglilitis,
ikinulong siya sa Cavite nang 12 taon. Natagpuan siya ng
mga Amerikano pagkaraan ng Labanan sa Look ng
Maynila na nakapiit at naghihintay parin ng paglilitis.
6. DISKRIMINASYON NG MGA LAHI
 Indio - sa mga kayumanggi at pangong Pilipino ;
Bangus - sa mapuputlang Espanyol at mga mestiso
 Padre Jose Burgos (1837-1872) - nanangis sa maling
konsepto ng merito ng tao ay nakasalalay sa kanyang
kulay ng balat, tangos ng ilong, kulay ng buhok at hugis
ng kanyang ulo maging ang di pagbibigay ng oportunidad
sa mga Pilipino para makapagaral nang makapaglingkod
sa Diyos at sa bayan.
7. PAGHAHARI NG MGA PRAYLE
 Frailocracia (pamahalaan ng mga prayle) - simula
noong pananakop ang mga prayle (Agustino, Dominiko,
at Pransiskano) ang may kontrol sa buhay panrelihiyon
at pang-edukasyon, kinalaunan sa ika-19 dantaon
maging kapangyarihang politikal, impluwensya at
kayamanan.
 Mga prayle ang nagpakilala ng Kristiyanismo at
Sibilisasyong Europeo at dahil sa kanila ang mga Pilipino
ay naging natatanging bansang Kristiyano sa Asya.
 Kabilang sa masasamang prayle - Padre Miguel Lucio
Bustamante, Padre Jose Rodriguez, Padre Antonio
Piernavieja at iba pang lilong prayle na inilarawan ni
Rizal sa kanyang mga nobela bilang sina Padre Damaso
at Padre Salvi.
 Fray Botod - ginawang karikatura ni Jaena ang mga
lilong prayle.
8. SAPILITANG PAGGAWA (POLO)
 Edad 16-60 y/o pinaguutusang gumawa ng mga gawaing
pampubliko sa loob ng 40 araw sa loob ng isang taon
 Sa atas ng Hari nagtaas sa edad ng mga polista (mga
sakop ng patakaran ng sapilitang paggawa) mula 16-18
y/o at binawasan ang araw ng paggawa mula 40
hanggang 15.
 Ang mayayaman ay nakaligtas sa polo sa pamamagitan
ng pagbabayad ng falla halagang ibinabayad sa
pamahalaan.
Mga pang-aabusong konektado ng Polo
1. Hindi pinasasama ng mga awtoridad na Espanyol
ang mga mapuputing residenteng Espanyol.
2. Ayon sa batas, makatatanggap ng sahod na
dalawang pesetas (50 sentimos) ngunit bahagi o wala pa
ngang natatanggap .
3. Napipilitan na magtrabaho sa mga konstruksyon
na malayo sa kanilang tahanan at bayan.
9. MGA ASYENDANG PAG-AARI NG MGA PRAYLE
 1745-1746 - isa sa pinakamadugong pag-aalsang agraryo
 1768 - Inirekomenda ni Gobernador Anda sa
pamahalaang Madrid ang pagbebenta ng mga lupang
prayle.
 “Sobre la Indolencia de los Filipinos” ni Rizal
…pinili nila ang pinakamatabang lambak,
pinaka-magandang mataas na lupa para pagtamnan ng
ubasan o produksyon ng beer, pinakamagandang
kapatagan, pinakamainam na bukid na maayos ang
patubigan, para gawi nilang plantasyon…
10. ANG MGA GUARDIAS CIVILES (Konstabularyo) -
Pinakamumuhiang simbolo ng pagmamalupit ng mga
Espanyol na nilikha ng Atas ng Hari noong Pebrero 12, 1852
at sinusog noong Marso 24, 1888 para mapalagaan at
mapanatili ang kapayapaan at kaayusan sa Pilipinas.
 Sa pamamagitan ni Elias sa Noli Me
Tangere - ibinunyag na ang mga Guardias
Civiles ay mahusay lamang sa “paggambala
ng kapayapaan” at “pag-uusig sa mga
tapat na tao”
June 12, 1956 - R.A. 1425 Rizal Law
- Mandate schools to include Rizal Life & Works
in Curriculum (Jose P. Laurel, Claro M.
Recto, and Jacobo Gonzales)
April 3, 1956 - Senate Bill 438 (NOLI-FILI
BILL) - countered by Church.
April 19, 1956 - House Bill #5561
Kabanata 1
PAGSILANG NG PAMBANSANG BAYANI
JOSE PROTACIO RIZAL MERCADO
ALONZO y REALONDA
 Isinilang sa Lakeshore Calamba,
Laguna
 Miyerkules, Hunyo 19, 1861, Ika-11-12 ng
hatinggabi
 Hunyo 22, 1861 - bininyagan sa
Simbahang katoliko ng kura paroko si
Padre Rufino Collantes
 Ninong niya ay si Padre Pedro Casanas,
taga-Calamba at kaibigang matalik ng
mag-anak na Rizal.
 Padre Leoncio Lopez na saksi
Mga Magulang ni Rizal
DON FRANCISCO ENGRACIO RIZAL y ALEJANDRA
II (1818-1898
 Mayo 11, 1818 - isinilang sa Binan Laguna
 Nag-aral ng Latin at Pilosopiya sa Kolehiyo ng San Jose
sa Maynila.
 Masipag, bihirang magsalita ngunit mas maraming
nagagawa, malakas ang pangangatawan at maayos ang
pagiisip
 “Huwaran ng mga Ama
 Enero 5, 1898 - namatay sa Maynila sa edad na 80
DONA TEODORA MORALES ALONZO REALONDA y
QUINTOS (1826-1911)
 Nobyembre 8, 1826 - isinilang sa Maynila
 Nakapagaral sa Kolehiyo ng Santa Rosa
 Kahanga-hanga siyang babae, mabini kung kumilos, may
talino sa panitikan, negosyo at katatagan ng isang
babaeng Isparta
 “Pambihirang Ina”
 Agosto 16, 1911 - namatay sa Maynila sa edad na 85
Mga Kapatid ni Rizal
1. SATURNINA (1850 - 1913) “NENENG”
 Nag-aral sa Concordia College
 Kaibigan niya si Segunda Katigbak
 Ikinasal kay Manuel Hidalgo
 Inilathala ang bersyon ng Noli Me Tangere
2. PACIANO (1851 - 1930) “CIANO”
 Nag-aral sa Colegio de San Jose
 Tagapayo ni Rizal
 Pilosopo Tasio sa Noli
 Ikinasal kay Severina Decena
3. NARCISA (1852 - 1939) “SISA”
 Nakapagsalaysay ng tula ni Jose
 Ikinasal kay Antonio Lopez
4. OLYMPIA (1855 - 1887) “YPIA”
 Ikinasal kay Silvestro Ubaldo
5. LUCIA (1857 - 1919)
 Ikinasal kay Mariano Herbosa na pamangkin ni Padre
Pedro Casanas
6. MARIA (1859 - 1945) “BIANG”
 Ikinasal kay Daniel Faustino Cruz
7. JOSE RIZAL (1861 - 1896) “PEPE’’
 JOSE - Pinili ng ina na deboto kay San Jose mula sa
Birhen ng Antipolo
 PROTACIO - Mula sa kalendaryo
 RIZAL - “bukid na tinatamnan ng trigo, inaani habang
lunti pa at uling tutubo” ay ibinigay sa kautusan ng
Alcalde Mayor ng Laguna (Malapit na Kaibigan)
alinsunod sa batas na siya namang ginamit ni Rizal.
 MERCADO “pamilihan”- Ginamit ng
nuno sa ama noong 1731 na si Domingo
Lameo isang Tsino
 ALONZO - apelyido ng Ina
 REALONDA - mula sa ninang ng Ina
8. CONCEPCION (1862 - 1865) “CONCHA”
 Namatay sa edad na 3 at naging unang
pighati ni Rizal
9. JOSEFA (1865 - 1945) “PANGGOY”
 Matandang Dalaga
10. TRINIDAD (1868 - 1951) “TRINING”
 Tagapag-ingat ng Mi Ultimo Adios
11. SOLEDAD (1870 - 1929) “CHOLENG”
 Ikinasal kay Pantaleon Quintero
Ang Tahanan ng mga Rizal
“Mataas at malaki ang bahay, matatag at may
laban sa lindol, may mga bintanang kapis.
Malalapad ang mga pader sa unang palapag,
gawa sa apog at bato; ang ikalawang palapag ay
gawa sa kahoy, liban sa bubong na pulang tisa;
ang estilo ay tulad sa mga gusali sa Maynila nang
panahong iyon… Sa likod ay may azotea at
malalapad at malalim na imbakan ng tubig ulan
para magamit sa bahay. Sa likod ng bahay ay
may manukan at nag-aalaga rin sila ng pabo.
May malaking hardin ng mga namumungang
puno - atis, balimbing, tsiko, makopa, papaya,
santol, tampoy at iba pa.”
Kabanata 2
Kabataan sa Calamba
Calamba - isang asyendang bayang pinamamahalaan ng
Ordeng Dominiko.
1876 - Nang si Rizal ay 15y/o at nagaaral sa Ateneo Municipal
de Manila nakasulat siya ng tula “Un Recuerdo A Mi
Pueblo” (Isang Alalaa sa Aking Bayan)
Mga Alaala ng Kabataan
 Masakitin at maliit
 Ginawan ng maliit na bahay kubo sa kanilang hardin na
madalas syang mapag-isa
 Nangupahan ng Aya isang mabuti at matandang babae
tagapag-alaga niya
 Hilig nya pagmasdan ang mga ibong kilyawan, maya
kapra, martines at pipit pinakikinggan nang “buong
paghanga” ang matimyas na huni ng mga ibon
 Siya ay napakarelihiyoso kaya tinutukso syang “Mang
Jose” ng mga Hermanos at Hermanas Terceras.
 Peregrinasyon sa Antipolo ang kanyang unang
paglalakbay kasama ang ama ngunit di kasama ang Ina
dahil kapanganganak palang kay Trinidad. Pagkaraan
nagpunta sila sa Maynila para bisitahin si Saturnina na
nangangaserang estudyante sa Kolehiyo ng Concordia.
 Siya ay may buriko na kasa kasama nya sa paglalakbay.
 Kasa kasama rin niya ang kanyang itim na aso na si
Usman/Berganza
 Ang Kuwento ng Gamugamo ang nagkintal ng
magandang aral kay Rizal. “Sikapin mong huwag
tularan ang batang gamugamo. Huwag kang suwail
nang di ka masunog.” - payo ng Ina
Mga Talinong Pansining
 Sa edad na 5 gumuguhit ng mga hayop at nagmomolde
na sya ng luwad. Minsan syang pinagkatuwaan ng mga
kpatid ay sinabi niya “Sige pagtawanan ninyo ako ng
pagtawanan ngayon! Balang araw kapag patay na ako
ang taumbayan pa ang gagawa ng monumento para sa
akin”
 Pininturahan ang bandila ng kulay de langis
 Sa Aking mga Kababata - ang una nyang tula na
ipinapakita ang pagiging makabayan
 Ang unang drama noong 8 taong gulang ay napanood ng
Gobernadorcillo. Nagustuhan niya at binili ang
manuskrito sa halagang 2 piso. Itinanghal ang comedia
sa Paete
 Mahusay sa salamangka: pagpapawala at balik sa isang
barya o panyolito, ekshibisyon ng mahiwagang lampara,
at pagpapakilos ng mga papet.
Mga Impluwensya sa Kabataan ng Bayani
1. Impluwensyang NAMANA
 Malaya - pag-ibig sa kalayaan, bukal na pagnanasang
maglakbay at katapangan.
 Tsino - pagiging seryoso, masinop, pasensiyoso at
mapagmahal sa mga bata
 Espanyol - elegante, maramdamin sa insulto, galante sa
kababaihan
 Ama - tunay na pagpapahalaga sa sarili, pagmamahal sa
gawa, pagiging malaya sa pagiisip
 Ina - pagiging relihisyoso, diwa ng pagmamalasakit,
pagmamahal sa sining at literatura
2. Impluwensya ng KAPALIGIRAN
 Lugar, kakilala at pangyayari.
 Tiyo Jose Alberto - sining
 Tiyo Manuel - magpalakas at magpalaki
ng katawan sa pamamagitan ng ehersisyo,
pangangabayo, paglalakad at pagbubuno
 Tiyo Gregorio - pagbabasa
 Padre Leoncio Lopez - pagmamahal sa
pag-aaral at katapatang intelektwal
3. Tulong MAYKAPAL
Kabanata 3
Pag-aaral sa Calamba at Binan
Ang karaniwang edukasyon sa isang anak ng
pamilyang ilustrado ay binubuo ng apat na
aralin - pagbasa, pagsulat, aritmetika at
relihiyon na ipinipilit sa pamamagitan ng
walang katapusang pagmememorya na may
kasamang hagupit sa batang nagkakamali.
Unang Guro ni Rizal
 Dona Teodora ang kanyang Ina
 Nagturo ng alpabeto at dasal sa edad na 3
 Unang nakakita ng talino sa pagkakatha ng
tula ng anak
Homeschool Tutor
 Maestro Celestino
 Maestro Lucas Padua
 Leon Monroy - Matandang guro na nanirahan sa
tahanan ni Rizal na nagturo ng Espanyol at Latin
pagkaraan ng 5 buwan ay namatay
Pormal na Edukasyon
1870 - naging guro si Maestro Justiniano Aquino Cruz
sa Binan noong sya ay 9 na taon. Ang paaralan ay nasa bahay
ng guro na isang bahay kubo, mga 30 kilometro sa bahay ng
tiya kung san siya mangungupahan. Magdidilim na at malapit
nang sumikat ang araw ng makarating sila ni Paciano sa
bahay ng Tiya. Kaya naalala ni Jose ang bayan at pamilya
“Kapag maliwanag ang buwan”
 Juancho - (biyenan ng guro) isang pintor na naging
guro nina Jose Rizal at Jose Guevarra at silay naging
“paboritong pintor ng klase”
 Nakatanggap ng liham kay Saturnina na dadaong ang
barkong Talim sa Disyembre 17, 1870 lulan ang
Pranses na si Arturo Camps (kaibigan ng ama) na
maguuwi sa kanya sa Calamba
1871 - Balik Calamba kung san naging guro nya si Maestro
Lucas Padua
1872 - Ateneo Municipal de Manila
 Batsilyer sa Artes
 Un Cuerdo A Mi Pueblo
1877 - UST
 A La Juventud Filipina
 El Consejo delos Dioses
 Hudyat ng Kapahamakan
 Jesuites Ordinance
1882 - Umalis ng Pilipinas (in exile to Madrid)
1886 - Unibersidad de Madrid
 Nagtamo ng 5 medalya nang magtapos
Pagkamartir ng GOMBURZA
 Francisco Lamadrid kasama ang 200 sundalong
Pilipino nag-alsa
 Abolisyon ng mga pribilehiyo
 Di pagbabayad ng tributo
 Di pagsama sa polo ng reaksiyonaryong Gobernador
Rafael de Izquierdo
 Pagkaraan ng 2 araw ay nasupil ng puwersang Espanyol
 Naisangkot ang mga lider ng kilusang sekularisasyon ng
mga paroko Padre Mariano Gomez, Jose Burgos
at jacinto Zamora at kanilang mga tagataguyod Jose
M. Basa, Joaquin Pardo de Tavera, Antonio Ma.
Regidor atbpa)
Kawalang Katarungan sa Ina ng Bayani
Hunyo 1872 - Dinakip si Dona Teodora
 Diumanoy tinangka niya at si Jose Alberto (kanyang
kapatid) na lasunin ang taksil na asawa nito.
 Antonio Vivencio del Rosario - sunud sunuran ng
mga prayle na madalas panauhin sa tahanang ni Rizal
 Pinaglakad mula Calamba hanggang Santa Cruz na may
50 kilometro
 Nakulong ng 2 1/2 years bago mapawalang sala ng
Manila Royal Audiencia sa pagtatanggol nina
francisco de Marcaida at Manuel Marzan
pinakabantog na abogado sa Maynila
Kabanata 4
Mga Gantimpalang Natamo sa Ateneo de Manila
(1872-1877) na materyal)” na ginawang uniporme ng mga
sundalong Pilipino noong Unang Republika ng
pilipinas
Escuela Pia (Paaralan ng Kawanggawa
 Ateneo Municipal - ng mga Heswita
 Ateneo de Manila - mahigpit na karibal
ng Kolehiyo ng San Juan De Letran ng mga
Dominiko na dapat papasukan ni Rizal Unang Taon
ngunit nagbago pasya ng ama at
nagmatrikula sa Ateneo Municipal  Padre Jose Bech - unang guro ni Jose sa Ateneo
 Padre Magin Ferrando (tagapagtala sa  Isang Externos kaya napabilang sa Carthagena, na
nakaposisyon sa dulo. Matapos ang isang buwan ay
kolehiyo)
“emperador” na siya at napanalunan ang isang
1. Huli na sa pagpapatala “larawan na relihiyoso”
2. Masakitin at maliit para sa  Kumuha ng pribadong aralin ng Espanyol sa Kolehiyo
kanyang edad ng Santa isabel sa halagang 3 piso
 Manuel Xerez Burgos pamangkin ni  Sa ikalawang hati ay nadiscourage sa di magandang puna
Padre Burgos na tumulong kay Rizal ng guro
makapasok sa Ateneo
 Pumunta sa Tanawan kasama si Saturnina para
malibang sa pagkalumbay sa Ina ngunit di nasiyahan
Sistemang heswita  Dinalaw ang Ina nang bakasyon
1. Kursong bokasyonal sa agrikultura,  Nangasera sa Intramuros kay Dona Pepay
komersyo,pagmemekaniko at sarbey
2. Mahusay na propesor
Pangalawang taon
3. Imperyong Romano: Internos (pulang
bandila)  Pinagsisihan ang pagpapabaya sa klase at binawi ang
pangunguna sa klase muli siyang naging “emperador”
4. Imperyong Carthagena/Cartagos: Externos
(asul na bandila)  Muli ng bakasyon ay dinalaw ang ina at ipinaliwanag ang
panaginip ng Ina na itoy makalalaya sa loob ng 3 buwan.
5. 5 Ranggo ng Imperyo: Emperador, Tribuna, Ang hula ay nagkatotoo tulad ng kay Joseph ng Bibliya
Dekuryon, Senturyon, Tagadala ng Bandila.
 Count of Monte Cristo ni Alexander Dumas -
 Naalis sa posisyon ang isang opisyal unang paboritong nobela
kapag nagkamali ng 3 beses sa
pagsagot  Nagpabili sa ama ng kumpletong tomo ng Universal
History ni Cesar Cantu
 Uniporme sa Ateneo - “pantalong mula
sa hinabing hibla ng abaka” at “guhit  Travels in the Philippines ni Dr. Feodor jagor
guhit na bulak na amerikana(rayadillo
 1. Matalas na obserbasyon sa pagkukulang ng
kolonisasyon ng Espanya
2. Hula na balang araw mawawala sa Espanya ang
Pilipinas at mapupunta sa Amerika
Pangatlong taon
 Nagkamit lang ng isang medalya sa Latin
Ikaapat na taon
 Padre Francisco de Paula Sanchez - Isang mahusay
na edukador at iskolar. Isa sa mga propesor nang maging
interno siya sa Ateneo. Inilarawan ang Heswita bilang
“huwaran ng pagkamakatwiran, pagkamaagap, at
pagmamahal para sa pagunlad ng kanyang mga
mag-aaral”
 “paboritong guro”
Huling taon
 Batsilyer sa Sining - pinakamataas na karangalan
katumbas ng hayskul sa panahon ngayon
 Tunay na ipinagmamalaki ng mga Heswita
Iba pang Gawain sa Ateneo
 Aktibong kasapi, kalaunay kalihim ng isang samahang
relihiyoso ang Kongregasyon ni Maria
 Akademiyang Literatura ng Espanyol
 Akademya ng mga Likas na Agham
 Padre Sanchez - patnubay ni Rizal sa talino sa
panitikan
 Padre Jose Vilaclara - nagpayo na tumigil sa
pakikipagusap sa Musa
 Agustin Saez - kilalang pintor na Espanyol
 Romualdo de Jesus - bantog na eskultor
 Gymnastics at pageeskrima
 Inukit ang isang imahen ng Birheng
Maria mula sa kahoy ng batikuling
 Nagpaukit si Padre Lleonart ng
Sagradong Puso ni Hesus
Mga Tulang Isinulat sa Ateneo
“Mi Primera Inspiracion” (Aking Unang
Inspirasyon) - inihandog sa kanyang Ina noong
kaarawan nito.
1875
1. Felicitacion (Pagbati)
2. El Embarque: Himno A La Flota de
Magallanes (Ang Paglisan: Himno para sa
Plota ni Magellan)
3. Y Es Espanol: Elcano, el Primero en dar
la Vuelta al Mundo (At siya ay Espanyol:
Elcano, Ang Unang Nakaikot sa mundo)
4. El Combate: Urbiztondo, Terror de Jolo
(Ang labanan: Urbiztondo Kilabot ng Jolo)
1876
1. Un Recuerdo A mi Pueblo (Sa Alaala ng
Aking Bayan) - tungkol sa Calamba
2. Alianza Intima Entre la Religion y la
Buena Educacion (Malapit na Ugnayan ng
Relihiyon at Mabuting Edukasyon)
3. Por la Educacion Recibe Lustre la
Patria (Sa Edukasyon ay Magtatamo ng
Liwanag ang Bansa)
4. El Cautiverio y el Triunfo: Batalla de Lucena y
Prision de Boabdil (Ang pagkakabilanggo at mga
Tagumpay: Ang Labanan ng Lucena at ang Pagkakakulong ni
Boabdil)
5. La Entrada Triunfal de los Reyes Catolices en
Granada (Ang Matagumpay na Pagpasok ng Katolikong
Monarkiya sa Granada)
1877
1. El Heroisimo de Colon (Ang Kabayanihan ni Columbus)
2. Colon y Juan II (Columbus at Juan II)
3. Gran Consuelo en la Mayor Desdicha (Ang Dakilang
Konsuelo sa Dakilang Kamalasan)
4. Un Dialogo Alusivo a la Despedida de los Colegiales
(Isang Dialogo ng Pamamaalam ng mga Magaaral)
 Al Nino Jesus (Sa Sanggol na si Hesus)
 A La Virgen Maria (Para sa Birheng Maria”
 San Eustacio Martir
Unang Pag-ibig
 Umibig si Rizal ng syay 16 na taon: “masakit na
karanasang sumasapit sa buhay ng lahat ng
tinedyer”-Rizal
 Segunda Katigbak - 14 taong gulang taga Lipa
Batangas: “…para siyang ada; ang buong katauhan niya
ay may di maipaliwanag na bighani”-Rizal
 Unang nagkatagpo sa bahay ng lola sa Ina sa Trozo
Maynila at napagalaman na kapatid ni Mariano
Katigbak
 “pag-ibig sa unang tingin”
 Naipagkasundo kay Manuel Luz
 Kabanata 5

Pag-aaral ng Medisina sa UST

(1877-1882)

 Nais ng Ama at ni Paciano na syay magaral sa UST ngunit

tutol ang Ina “Huwag mo na siyang ipadala pa sa
Maynila ; Marami na siyang alam. Kung mas marami pa
ang kanyang malalaman, tiyak mapupugutan na siya ng
ulo”

 Nagmatrikula sa kursong Pilosopiya at Sulat

 Nais ito ng ama

 Hindi pa sigurado sa karera

 Humingi ng payo kay Padre Pablo Ramon Rektor ng

Ateneo na nasa Mindanao, nagpayong kumuha siya ng
medisina. Na sinunod nya para magamot ang pagkabulag
ng Ina

 Tinapos ang kursong bokasyonal na nagbigay ng titulong

perito agrimensor na pagsasarbey sa Ateneo ngunit di
agad nakuha ang titulo pagkaraan na mapasa ang
eksamen dahil wala pa siya sa edad na syay 17 palang

Mga Pag-ibig

 Bb. L - “maganda at may kahali halinang mata”

 Iniibig parin niya si Segunda

 Hindi gusto ng kanyang ama ang pamilya ni Bb. L