1STSEMESTER 2021-2022

ANG BUHAY AT AKDA NI

RIZAL
PRELIM TOPICS
Ayon kay Hau (2000), may
itinakdang dalawang kakayahan
ang panitikan upang ilahad ang
kasaysayan at lipunan nang
makatotohanan at upang
___________ ang kasaysayan at
lipunan.
Ginamit ni Hau (2000) ang dalumat ng
___________ upang tukuyin ang iba
ibang elemento sa nagpapahayag at
lumalampas sa pagtatangkang
makabayan na gagapin ang
kasalimuutan ng lipunang Pilipino, na
angdulot ng kontradiksyon, dalawahang
panig at “kontaminasyon”
Ayon muli kay Anderson (2004),
ang pasasalin ni Guerrero sa
tinukoy ni Rizal na filipina tungo
sa Filipina ay isang halimbawa
ng ___________ ni Guerrero.
Ayon muli kay Anderson (1991), isang
pangkalinangang artifact ang pagiging
bayan/ nasyon (kasama ang
nasyonalismo), na nadamang umiral
noong pang simula nang panahon,
subalit sa katunayan ___________,
MODERNO dahil
ikalabingwalong dantaon.
Ipinakahulugan ni Anderson
(1991) ang bayan/nasyon bilang
isang idinalumat na
pamayanang politikal, at
idinalumat na ____________
LIMITADO at
may kasarinlan.
Ipinanukala ni Anderson (1991) na
idinalumat ang bayan/nasyon bilang
__________,
PAMAYANAN dahil kahit may di
pagkakapantay-pantay sa pag-iral,
laging iniisip na isang malalim at pantay
na kapatiran ang bayan/ nasyon.
 Sa inaasahang walang lamang
panahon (homogenoous empty time) na
siyang nagtatakda ng kamalayang
makabayan, maaaring magkasabay ang
dalawang pangyayari dahil sa
nagkataong pagkakapanabay nito na
masusukat sa orasan at ___________.
KALENDARYO
 Sa pagsusuri ng pag-usbong ng
makabagong nasyonalismo, nagsimula
si Anderson (1991) sa kapuna-punang
kalagayan na lahat ng mga bagong mga
Republika ng Timog Amerika ay
maging mga unit ___________ mula sa
ikalabing-anim hanggang ikalabinsiyan
na dantaon.
 Sa panahong Espanyol sa Pilipinas,
kalimitang itinuturing ang Kristiyansimo
bilang: a. nagdadala ng kaligtasan at
sibilisasyon sa kapuluan
b. isang kasangkapan para isakatuparan ang
panunupil sa katutubo. ayon kay Ileta (1998),
ang dalawang pananaw ang kapwa
nagturing sa indio bilang na tagatanggap ng
pagbabago.
 Ayon kay Ileto (1998)
problematiko ang kalimitang
paglalahad ng kasaysayan ng
Pilipinas dahil pinahahalagahan nito
ang pananaw ng ilang grupo ng tao.
Anong grupo ang tinutukoy dito ni
Ileto? ILUSTRADO
 Ayon kay Ileto (1998), hindi
lumaki sa layaw si Bernardo
Carpio, kundi naghahanap ng
___________.
LOOB
 Matapos ng kanyang pagbabalik
mula sa Europa, nanatili si Rizal sa
Calamba ayon sa nais ng pamilya, kung
saan siya naging manggagamot ng
opthalmology, at nakilala bilang
___________,
DR. ULIMAN na may kakanyahang tila
isang mahimalang makapanggamot
 Ayon kay Ileto (1998), mulat
na inihambing ni Rizal ang
kanyang kamatayan sa
___________
KAMATAYAN NI KRISTO at gayundin ang
interpretasyon ng mga tao sa
pangyayaring ito.
 Iminungkahi ni Ileto (1998)
na bahagi na NA___________
NASA IBABA / UNDERSIDE ng

kasaysayan ng Pilipinas ang mga

paniniwalang supernatural ukol
kay Rizal.
 Kailangan ng mga Espanyol ang
mga sangleyes subalit wala silang tiwala
at kinatatakutan nila ito sa larangang
politikal. Naging solusyon dito ang
pagbuo ng pinagkakatiwalaang pangkat
ng mga ___________
KATOLIKONG Tsinong
mangangalakal at aristisano na tapat sa
Espanya.
 Sa ‘plural ng lipunan’ ng
Pilipinas sa ilalim ng Espanya, ano
nag rekisito/imposisyon ng estadong
kolonyal ang ipinataw sa tatlong
kategorya ng indio/ natural, Tsino at
mestizong Tsino? TRIBUTO
 Kaparehong karapatan ng
mga mestisong Tsino ang mga
naturales sa usapin ng
pagmamay-ari, paglahok sa
pamamahalang lokal at
LUMIPAT NG TIRAHAN/
___________.
RESIDENTIAL MOBILITY
 Ano ang katawagang
Espanyol sa mga konsehong
pangkorporasyon, o samahan na
kumakatawan sa mga interes ng
iba-ibang grupong etniko? GREMIO
 Ano ang dalawang
grupong etniko ang
itinuturing ng pamahalaang
kolonyal na katutubo ng
Pilipinas? NATURALES AT MESTIZONG TSINO
 Kung ang isang mestisong Tsino
ang nakapangasawa ng lalaking
natural at nagkaroon sila ng anak na
babaeng nakapangasawa ng lalaking
mestisong Tsino, ano ang estado ng
anak na babae bago at matapos ang
pagpapakasal? NATURAL/INDIO AT MESTIZO
 Ayon kay Wickberg (1964), ika-___
LIMA
henerasyon ng mestisong Tsino si Rizal,
subalit inilapat ng kanyang ___________
LOLO
ang pamilya mula sa listahan ng tributo
ng mga mestiso tungo sa listahan ng
mga naturales sa pamamagitan ng
pamaparaang administratibo.
 Ano ang pangunahing dahilan
na nagdulot sa mga mestisong Tsino
na makakuha ng mataas na
kalagayan sa ekonomiya at lipunan
noong panahon mula 1750 hanggang
1850? PAGPAPAALIS NG MGA TSINO
 Ang mga gawaing PAGPAPAUTANG/
___________
MONEY LENDING
ng mga mestisong Tsino ang
nagbunga kalaunan na makuha nila
ang mga lupang pag-aari ng mga
naturales batay sa ugnayang pacto de
retroventa
 Ayon kay Wickberg
(2000), anong uri ng
kalinangan ang lubusang
tinanggihan at inayawan ng
mga mestisong Tsino?
 Anong syllable ang
kalimitang inilalagay sa huli
ng mga pangalan ng mga
mestisong Tsino? CO (ALL
CAPS)
 Sa panahon bago ang
pananakop, ginawang katanggap-
tanggap ang ___________
DATU na
nararapat na igalang bigyan ng
paggawa at serbisyon, kontrol sa
malalaki at magagandang lupain, at
bahagdan ng ani.
 Sa kalagitnaan ng ika-17
dantaon, naging halos malaya
ang mga katutubong magsasaka
mula sa katutubong pinuno, na
makikita sa pagbaba ng
___________.
PAGKAKAUTANG NA MABABAYARAN SA PAGGAWA
 Ano ang pinakamahalagang
teknolohiya na ipinakilala ng
mga fraileng Espanyol sa
agrikultura sa Pilipinas na
nagbunga ng higit na
mahalagang ani?
ARARO / IRIGASYON SA PALAYAN
 Ang ___________
DOMINICANO ang
pinakamalaking may-ari ng
mga lupain sa rehiyong
Tagalog noong ika-19
dantaon.
 Sinabi ni Roth (1982), na ang
pag-unlad ng karatig ng Maynila
noong ika-18 at 19 na dantaon ang
nagbunsad sa mga fraileng may-ari
ng lupa na itakda ang hangganan ng
hacienda at magpalit mula ranchecia
tungo agrikultura.
BANCHERIA TUNGO AGRIKULTURA
 Anong uri ng pananim
ang nagsimulang magkaroon
ng higit na malaking papel sa
ilang mga lupaing fraile
noong ika-19 dantaon?
TUBO, TABAKO, KOPRA, ABAKA, AT PALAY
 Sa usapin ng pagkukunan ng
kapital, umasa sa SARILING
___________
KAPITAL
ang mga magtatanim ng tubo sa
Calamba, hindi gaya ng mga
nasa Negros kaugnay ng mga
banyagang bahay kalakal?
 Anong buwis ang
sangkot sa gitna ng
sigalot sa Calamba?
DIESMOS PREDIALES
 Tumutukoy ang kontrobersya sa
visitacion sa tunggalian ng mga
paring regular na igiit ang kalayaan
sa pagkilos laban sa kagustuhan ng
___________
MGA OBISPO na igiit ang
kapangyarihan sa pamamahala ng
mga dioceses.
 Ginamit ni Guillermo Agudo, ang
procurador ng mga Recoleto sa Madrid ang
kanyang mga kakilala sa pamahalaang
Espanyol para makakuha ng mga parokya
ayon sa direktang royal ng 1861, subalit higit
na makabuluhan ang Audiencia de Manila,
na nagdesisyong ibigay ang ___________,
ANTIPOLO
ang ‘perlas ng mga parokya’ dahil itinuring
itong sanktwaryo ng ___________.
NUESTRA SENIORA DA LA
PAZ Y BUENVIAJE
 Sinabi ni Bianca (2010) na bilang unang
pinunong creole na humawak ng makabuluhang
posisyon sa simbahan, ang mataas na edukayon
ni Pelaez ang kanyang pamamaraan ng
pagtatrabaho, ang pagiging matatag sa
paninindigan, at ang kanyang pagpapahalaga sa
sarili ang nagbunga ng ilang uri ng DAMDAMING
___________
MAKABAYAN

kaysa sa mga isinilang sa kapuluan na kapantay

ng mga ___________.
PENINSULARES
 Ipinapahiwatig ang nasyonalismong
creole, sinabi ni Schumacher (2006) na
nagsimulang idalumat ng mga clerigong
“Filipino” ang sarili, lalo na ang pumirma sa
manifesto ng 1864, bilang ANAK ___________
NG BAYAN na

ipinanganak sa bansa at may

pagkakakilanlan dito, maging creole,
mestisong Tsino o Espanyol, o Indio.
 Ayon sa opisyal na bersyon ng
pamahalaan, dalawa ang layunin ng
rebelyon sa Cavite:
1. magtatag ng probisyonal na
pamahalaan sa ilalim ni Fr. Burgos;
at
2. ___________.
FR. GOMEZ , FR. ZAMORA
 Sa halip na tawaging mutin,
sinabi ni Schumacher (2011) na isang
bigong separatistang REBOLUSYON/
___________
HIMAGSIKAN

ang tinatawag na Mutin sa Cavite

dahil nanatiling tapat sa Espanya
ang mga mag-aaklas na katutubong
sundalo.
 Bakit nabaligtad ang patakaran
ng sekularlisasyon sa Pilipinas
simula ng 1820s bunga ng mga
digmaang pangkalayaan sa mga
kolonyang Espanyol sa Amerika,
partikular sa Peru at Mehiko?
 Sinabi ni Schumacher (2006)
na malamang nakuha ni Rizal
ang kopya ng manifesto ng 1864
mula kay ___________,
PACIANO MERCADO RIZAL
na bukas
sa mga liberal na ideya ni
Burgos
 Sinabi ni Schumacher na
malamang gawa ni ___________
ang interpolasyon ng bersyong
1889 ng manifesto na nailimbag
sa Hong Kong ni Jose Ma. Basa.