Professional Documents
Culture Documents
Final Essay
Question Practice
wf.daia;= 08 - fikiqrdod
01. (a) oaúîc m;%S Ydl lf|ys oaú;shSl j¾Okh u.ska mßK; wjêhg t<fUk whqre
úia;r lrkak' (;eô,s - 49, 50, 51)
02. m%odyl m%;spdrh we;sùu uÕska wdidok me;sÍu wju lsÍug l%shd lrk whqre tys
,dCIKsl ,CIK iy l%h s d ms<sfj, weiqßka úia;r lrkak' (ks,a - 67, 68)
03. (a) udkj wlaudfõ mglSh jHqyh úia;r lrkak' (ks,a - 19, 20)
(b) Ô¾Khg wod<j wlaudfõ lD;H úia;r lrkak' (ks,a - 21)
wf.daia;= 09 - bßod
04. (a) Ydl m%frdayd.%fha jHqyh iy lf|ys m%d:ñl j¾Okh isÿjk whqre úia;r lrkak'
(;eô,s - 40, 41)
(b) uQ,d.%fha jHqyh" m%frdayd.%fhka fjkiajk ,CIK fudkjdo@
(;eô,s - 41 + Note)
05. udkj uq;%d iE§fï l%shdj,sh iy iEfok uq;%dj, idkaøK fjkia flfrk l%shdj,sh
úia;r lrkak' (ks,a - 85" 86" 87)
06. ñksid úiska wê.%yKh l< fm%daàk wdydrhlg isÿjk oE úia;r lrkak'
(ks,a - 15, 16 + Note)
wf.daia;= 10 - i÷od
07. (a) l¾udka; j,§ ridhksl l%shdj,sj,g jvd CIqøÔù l%shdj,s Ndú;fha we;s jdis
fudkjdo@ (fld<- 74)
(b) uOHidr" úkdlsß iy lsß ksIamdok ksmoùfï§ CIqøÔùkaf.a odhl;ajh ,nd.kakd
whqre úia;r lrkak' (fld<- 75, 76)
08. (a) udkj yDofha ikakhk moaO;sfha jHqyh iy lD;Hh úia;r lrkak'
(ks,a - 38, 39)
(b) yD;a pl%hl§ isÿjk l%shdj,sh úia;r lrkak' (ks,a - 39, 40, 41)
09. flá f., ðrd*hka .yKhlska È.= f., ðrd*hka .yKhla we;s jk whqre ,eudla
jdoh weiqßka iy vdúka jdoh weiqßka fjk fjku úia;r lrkak'
(;eô,s - 06, 07 + Note)
wf.daia;= 11 - wÕyrejdod
11. (a) Cycas Ôjk pl%h úia;r lrkak' (;eô,s - 77, 78)
(b) Pinus Ôjk pl%h by; Ôjk pl%fhka fjkia jk whqre úia;r lrkak' (Note)
12. (a) Yajikfha iuiaÓ;sl hdukh isÿjk whqre úia;r lrkak' (ks,a - 57, 58)
(b) Yajik moaO;sfha ukd l%shdldÍ;ajh flfrys ÿïmdkh u.ska we;sjk n,mEu
úia;r lrkak' (ks,a - 59, 60)
wf.daia;= 12 - nodod
14. (a) iS,kagf¾gd jxYhg wh;a idudðlhka ;u Ôjk ú,dih mj;ajd .ekSug ork
jHqyuh wkqj¾;k úia;r lrkak' (;eô,s - 28, 29)
(b) fm%dfgdiafgdañhdjka iy ähqfgfrdiafgdañhdjkaf.a l,, úlikh mokï
lrf.k mj;sk fjkialï úia;r lrkak' (Note)
15. (a) mßir moaO;shla ;=, Yla;sh .,dhEu isÿjk whqre fmdaIS uÜgï" wdydr odu" wdydr
cd, weiqßka úia;r lrkak' (fld<- 06, 07, 08)
(b) wdydr oduhla Tiafia isÿjk Yla;s ydksh meyeos,s lrkak' (fld<- 09)
wf.daia;= 13 - n%yiam;skaod
16. (a) m%Odk È,Sr jxYj, j¾Ol foay iy m%ckl jHqy iïnkaOj mj;sk úúO;ajh
meyeos,s lrkak' (;eô,s - 26, 27 + Note)
(b) È,Sr j, mdßißl iy wd¾Óluh jeo.;alu úia;r lrkak' (Note)
18. (a) lxld, fmaYs mgl j, uQ,sl ,CIK úia;r lrkak' (ly - 88, 89)
(b) idfldñhrfha jHqyh" lxld, fmaYs p,kfha uQ,sl hdka;%Kh úia;r lrkak'
(ly - 89, 90, 91)
wf.daia;= 14 - isl=rdod
19. flá igyka ,shkak'
(a) nelaàßhdj, fmdaIK úúO;ajh (fld< - 58)
(b) nelaàßhdj, Yajik úúO;ajh (fld< - 58, 59)
(c) fud,slshqghka (fld< - 62)
(d) jhsri j, ,dCIKsl ,CIK (fld< - 62, 63)
20. udkj reêr mSvkh iy ta iïnkaOj we;súh yels widudkH;d úia;r lrkak'
(ks,a - 42, 43)
wf.daia;= 15 - fikiqrdod
22. (a) o¾YSh oaúîc m;%S Ydl m;%hl jHqyh" tuÕska bgqlrk lD;Hhg wod<j yev.eiS
we;s wdldrh úia;r lrkak' (;eô,s - 53, 54 + Note)
(b) talîc m;%S Ydl m;%hl jHqyh bka fjkiajk whqre úia;r lrkak' (;eô,s - 54)
23. (a) fldafâgd jxYfha ixckd;aul ,CIK úia;r lrkak' (;eô,s - 35)
(b) fldafâgd jxYhg wh;a m%Odk j¾.j, uQ,sl ,CIK fláfhka úia;r lrkak'
(;eô,s - 35, 36, 37)
24. ms<sld" w¾nqo iy .vqj, ,CIK úia;r lrñka tajd we;s lsÍu i|yd md,khlska f;drj
isÿjk fõ.j;a wkQkk úNdckh odhl jk whqre úia;r lrkak'
(r;= - 51, 52)
wf.daia;= 16 - bßod
25. (a) kQ;k Ôù j¾.SlrK moaO;sh mokï ù we;s ks¾Kdhl fudkjdo@ (;eô,s - 09)
(b) kQ;k Ôù j¾.SlrKhg wkqj wêrdcOdks ;=kla hgf;a Ôùka fnod ±laùfï§
fhdod .kakd ks¾Kdhl iy tla tla wêrdcOdkshg wh;a Ôùka ;=< tu ,CIK
mj;sk wdldrh úia;r lrkak' (;eô,s - 15)
26. (a) udkj Yajik moaO;sfha o< jHqyh iy lD;H úia;r lrkak' (ks,a - 51, 52, 53)
(b) udkj fmky¿ jd;kh ùfï hdka;%Kh úia;r lrkak' (ks,a - 53, 54)
wf.daia;= 17 - i÷od
29. (a) Pogonatum Ôjk pl%h úia;r lrkak' (;eô,s - 74, 75)
(b) Phylum Hepatophyta iy Phylum Anthocerophyta jxYj, uQ,sl ,CIK úia;r
lrkak' (Note)
wf.daia;= 18 - wÕyrejdod
31. (i) oaúîc m;%S Ydl uqf,ys o¾YSh jHqyh úia;r lrkak' (;eô,s - 47, 48)
(ii) tAl îc m;%S Ydl uqf,ys jHqyh bka fjkia jkafka ljr ,CIK fya;=fjkao@
(;eô,s- 48)
32. (a) wdl%uKsl wd.ka;=l úfYaI uÕska ffcj úúO;ajhg we;s lrk n,mEu WodyrK
iys;j úia;r lrkak' (fld< - 37, 38)
(b) ffcj úúO;aj ixrlaIKh hkq l=ula±hs y÷kajd th isÿlrk m%Odk wdldr fol
meyeÈ,s lrkak' (fld< - 44)
wf.daia;= 19 - nodod
34. (a) CIqøÔùkaf.a i¾j;%sl iajNdjh úia;r lrkak' (fld< - 53, 54)
(b) CIqøÔùkaf.a rEmSh" fmdaIK iy ldhsl úoHd;aul úúO;ajh fláfhka úia;r
lrkak' (fld< - 54, 55)
35. l=vd wka;%h ;=< isÿjk ridhksl Ô¾Kh úia;r lrkak' (ks,a - 15)
36. kshx wd;;sh" YS; wd;;sh" ,jK wd;;sh iy ffcùh wd;;sh hk ;;a;ajhka we;sjk
wdldrh iy tajd wju lr .ekSug Ydl ork wkqj¾;k úia;r lrkak'
(;eô,s - 86, 87, 88)
wf.daia;= 20 - n%yiam;skaod
37. (a) DNA wKqfõ oaú;aj fy,slaiSh wdlD;sh iy th fidhd .ekSug odhljQ
úoHd{hkaf.a odhl;ajh fláfhka úia;r lrkak' (oï - 40)
(b) m%d.akHIaÀl ffi,hla ;=< DNA wKq iliaù we;s wdldrh fyj;a j¾Kfoayj,
jHqy ks¾udKh ù we;s whqre úia;r lrkak' (oï - 40, 41)
(c) iqkHIaÀl ffi,j, j¾Kfoay ieleiau by; ieleiafuka fjkiajk whqre
úia;r lrkak' (oï - 41)
38. ñksid úiska wê.%yKh l< ldfndayhsfâ%g wdydrhlg isÿjk oE úia;r lrkak'
(ks,a + Note)
wf.daia;= 21 - isl=rdod
40. (a) fm%daàk j, uQ,sl ridhksl iajNdjh iy fm%daàkj, jHqy uÜgï ieliqu úia;r
lrkak' (r;= - 17, 18, 19)
(b) WodyrK iys;j fm%daàk j, lD;H úia;r lrkak' (r;= - 20)
41. (a) îcl Ydlj, mj;sk jeo.;a uQ,sl ,CIK úia;r lrkak' (;eô,s - 23, 24)
(b) Phylum Gnetophyta g wh;a jk Ydl wdjD; îcl Ydl j,g jvd;a ióm újD;
îcl Ydl f,i ye¢kaùug fya;= fudkjdo@ (;eô,s - 24)
42. (a) ffY,u mglfha jHqyh úia;r lrkak' (;eô,s - 44, 45)
(b) Ydlfha c,h iy Lksc ,jK Wvql=re ikakhkh fyj;a rfidaoa.ukh isÿjk
hdka;%Kh úia;r lrkak' (;eô,s - 63, 64)
wf.daia;= 22 - fikiqrdod
43. (a) reêr .aÆfldaia uÜgfï iuiaÓ;sl hdukh isÿjk whqre úia;r lrkak'
(ly - 44, 45)
(b) udkj wdi%e;s úOdkh mj;ajd .kakd whqre úia;r lrkak' (ly - 45, 46)
45. lDIsl¾udka;fha§ CIqøÔùka fhdod.; yels wdldr úia;r lrkak' (fld< - 79, 80, 81)
wf.daia;= 23 - bßod
46. weÜ,ia" wCI" o¾YSh ff.%ù" Wria yd là hk lfYAreld wdldr" o¾YSh lfYareldjl
jHqyfhka fjkia jk whqre úia;r lrkak' (ly - 78, 79, 80)
47. (a) ,smsv j, uQ,sl ridhksl iajNdjh iy tla tla ,smsv j¾.j, ,dCIKsl ,CIK
úia;r lrkak' (r;= - 15, 16)
(b) WodyrK iys;j ,smsv u.ska bgqlrk lD;H ,shkak' (r;= - 17)
48. (a) ydä jhskan¾.a iu;=,s;;d uQ,O¾uh úia;r lrkak' (oï - 28, 29, 30)
(b) cdk ixLHd;fhys fjkiaùu mßKduhg n,mdk whqre úia;r lrkak'
(oï - 30, 31)
wf.daia;= 24 - i÷od
50. wÍh, mglfha mj;sk ix>glj, jHqyh iy lD;H úia;r lrñka udkj foayfha
wÍh, mgl mej;Sfï jeo.;alu meyeÈ,s lrkak' (ks,a - 05 + Note)
wf.daia;= 25 - wÕyrejdod
52. (a) wmsÉPo mglj, mj;sk fmdÿ uQ,sl ,CIK iy lD;H úia;r lrkak'
(ks,a - 02)
(b) udkj foayfha mj;sk úúO wmsÉPo mgl wdldr" tajd mj;sk ia:dk j,g
WodyrK iuÕska i|yka lrkak' (ks,a - 02, 03, 04)
54. mdxY= ødjKfha isg c,h uq,a ;=<g wjfYdaIKh ùu;a" tu c,h uqf,ys ffY,u olajd
mßjykh ùu;a isÿjk whqre úia;r lrkak' (;eô,s - 61, 62, 63)
wf.daia;= 26 - nodod
55. (a) udkj l%shd fya;=fjka yß;d.dr jdhq úfudapkh jeä ù we;s wdldrh iy tu
tla tla jdhq j¾. j, n,mEu úia;r lrkak' (fld<- 45, 46)
(b) f.da,Sh WKqiqu jeäùu iy foaY.=Ksl úm¾hdi j, n,mEï úia;r lrkak'
(fld< - 46, 47)
56. i¾mK iQ;%sld jdoh weiqßka lxld, fmaYs ffi, ixfldapkfha § welaàka iy ufhdaiSka
j, wka;¾l%shdj isÿjk whqre úia;r lrkak' (ly - 90, 91)
wf.daia;= 27 - n%yiam;skaod
60. Ydlj, fmdaIK l%shdj,s j, mj;sk úúO;ajh WodyrK weiqßka úia;r lrkak'
(;eô,s - 70, 71)
wf.daia;= 28 - isl=rdod
61. (a) ldáf,ac mglfha uQ,sl jHqyh meyeÈ,s lrkak' (ks,a - 06 + Note)
(b) tys jHqyfhka wiaÓ mglfha jHqyh fjkiajk whqre úia;r lrkak'
(ks,a - 06 + Note)
62. udkj ysialnf,a jHqyh" tuÕska bgqlrk lD;Hhg wkqj ieliS we;s wdldrh úia;r
lrkak' (ly - 74, 75)
63. Ôù foay ;=< bgq lrk lD;Hhkag wod<j Ôjh i|yd jeo.;a jk c,fha fN!;sl iy
ridhksl .=K ieliS we;s wdldrh úia;r lrkak' (r;= - 10, 11)
wf.daia;= 29 - fikiqqrdod
65. Ydl foayhl olakg ,efnk mQrl mgl moaO;sfha ixrpl j, uQ,sl ,CIK úia;r
lrkak' (;eô,s - 42, 43, 44)
66. ffcj úúO;ajh uqyqK md we;s ;¾ck kï lr tajd ielúka úia;r lrkak'
(fld< - 35, 36, 37, 38)
wf.daia;= 30 - bßod
68. ffi,hla ;=<g wd.ka;=l DNA we;=¿ lsÍfï úúO moaO;s j¾. úia;r lrkak'
(oï - 86, 87)
69. (a) îc rys; ikd< Ydlj, uQ,sl ,dCIKsl ,CIK úia;r lrkak' (;eô,s - 21)
(b) Nephrolepis Ôjk pl%h úia;r lrkak' (;eô,s - 75, 76)
wf.daia;= 31 - i÷od
71. Ydl foayhl olakg ,efnk ikd, mgl moaO;sfha ixrpl j, jHqyh" tAjd u.ska
bgqlrk lD;Hhg wod<j ieliS we;s whqre úia;r lrkak' (;eô,s - 44, 45, 46)
72. udkj w.akHdYfha mglSh jHqyh" tys ndysrdi¾.S iy wka;rdi¾.S lD;Hhg wod<j
úia;r lrkak' (ks,a - 18, 19 + Note)
iema;eïn¾ 01 - wÕyrejdod
73. (a) ffi, udOH jk m%;sYla;s m%;spdr iy foay ;r, udOH jk m%;sYla;s m%;spdr
úia;r lrkak' (ks,a - 70, 71)
(b) mßÑ; m%;sYla;sfha§ m%;sfoay cklh y÷kd.ekSu" iïnkaO ùu yd ixfõ§lrKh
isÿjk wdldrh;a" miqj ldrl ffi, we;sùu;a úia;r lrkak' (ks,a - 71, 72)
74. mßir ixrlaIKhg wod< iïuq;s iy m%{ma;s tajd uÕska wdfmalaIs; wruqKq iuÕ úia;r
lrkak' (fld< - 50, 51, 52)
75. yhsfmd;e,ui iy msáhqgßfha wka;rdi¾.S lD;H úia;r lrkak' (ly - 35, 36, 37)
iema;eïn¾ 02 - nodod
76. (a) o¾YSh m%d.akHIaÀl ffi,hl jHqyh" tys tla tla fldgi u.ska bgqlrk lD;Hhg
wod<j úia;r lrkak' (r;= - 28, 29 + Note)
(b) m%d.a kHIaÀl ffi, iy iQkHIaÀl ffi, w;r we;s iudk - wiudk;d
ikaikaokh lrkak' (r;= - 28, 29 + Note)
78. lDIsl¾udka;fha§ m%fõKslj úlrKh lrk ,o Ôùkaf.a (GMOs) Ndú;hka úia;r lrkak'
(oï- 95, 96, 97, 98, 99)
iema;eïn¾ 03 - n%yiam;skaod
80. (a) udkj ifï uQ,sl jHqyh úia;r lrkak' (ly - 31, 32)
(b) ñksia ifï lD;Hhka úia;r lrkak' (ly - 32)
iema;eïn¾ 04 - isl=rdod
82. CIqøÔù frda.hla yg.ekSu i|yd fya;=jk" CIqøÔùka i;= ,dCIKsl .;s.=K WodyrK
iys;j úia;r lrkak' (fld< - 69, 70, 71)
iema;eïn¾ 05 - fikiqrdod
85. (a) ñksia reêrh ;=<ska Yajik jdhq mßjykh jk wdldrh úia;r lrkak'
(ks,a - 45)
(b) udkj reêrfha wvx.= úúO ix>gl úia;r lrkak' (ks,a - 45, 46, 47)
(c) ABO reêr j¾.SlrKfha moku iy ksjerÈ reêr mdrú,hkhla i|yd odhlhka
m%;s.%dylhka f;dard.; hq;= wdldrh úia;r lrkak' (ks,a - 48, 49)
86. udkj foayfha mj;sk úúO fmaYs mgl j¾." bka bgqlrk lD;Hhkag wod<j ieliS
we;s wdldrh wkqj ikaikaokh lrkak' (ks,a - 06, 07)
87. (i) oaúîc m;%S Ydl lf|ys o¾YSh jHqyh úia;r lrkak' (;eô,s - 48)
(ii) tAl îc m;%S Ydl lf|ys jHqyh bka fjkia jkafka ljr ,CIK fya;=fjkao@
(;eô,s- 49)
iema;eïn¾ 06 - bßod
88. (a) tkaihsu j, idudkH ,dCIKsl .=K iy tajdfha ld¾hNdrh úia;r lrkak'
(r;= - 55)
(b) tkaihsu m%;sl%shd i|yd ndysr idOl j, ^WIaK;ajh" pH w.h" Wmia;r idkaøKh"
ksfYaOl& n,mEu úia;r lrkak' (r;= - 57, 58, 59, 60)
90. udkj uqL l=yrfha jHqyh iy tys§ isÿjk wdydr Ô¾Kh yd iïnkaO lD;Hhka úia;r
lrkak' (ks,a - 12 + Note)
iema;eïn¾ 07 - i÷od
91. (a) mdkSh c,h msßisÿ $ msßhï lsÍfï l%shdj,sh úia;r lrkak' (fld< - 86, 87)
(b) ld¾ñl wmc,h msßisÿ lsÍfï uQ,O¾u yd m%Odk mshjr úia;r lrkak'
(fld< - 87, 88)
92. (a) udkj jDlaldKqjl o< jHqyh úia;r lrkak' (ks,a - 82, 83, 84)
(b) uq;%d iE§fï uQ,sl mshjr ;=k ielúka úia;r lrkak' (ks,a - 84, 85)
iema;eïn¾ 08 - wÕyrejdod
95. (a) wdydr krlaùfï§ isÿjk fN!;sl iy ridhksl úm¾hdi úia;r lrkak'
(fld< - 90)
(b) wdydr krlaùu flfrys n,mdk ndysr iy wNHka;r idOl úia;r lrkak'
(fld< - 90, 91)
iema;eïn¾ 09 - nodod
97. (a) c, úNjh hkq l=ula±hs y÷kajd tys ixrpl iy tajd úp,khg fya;=jk idOl
úia;r lrkak' (;eô,s - 59, 60)
(b) úY=k Ydl ffi,hla ixY=oaO c,fha .s,ajd we;súg c,úNj iólrKfha ix>gl
j, isÿjk fjkialï úia;r lrkak' (;eô,s - 60, 61)
98. ffcj úúO;aj mßKdufha§ tla tla N+ úoHd;aul bfhdak $ l,am iy hq. j,§ isÿjQ
isÿùï úia;r lrkak' (;eô,s - 04, 05, 06)
99. (a) l=vd wka;%fha§ isÿjk wjfYdaIKh úia;r lrkak' (ks,a - 16, 17)
(b) udkj uyd wka;%fha jHqyh iy lD;H úia;r lrkak' (ks,a - 17, 18)
iema;eïn¾ 10 - n%yiam;skaod
100. (a) i;a;aj rdcOdksh ;=< olakg ,efnk nysi%dù jHqy WodyrK iys;j úia;r
lrkak' (ks,a - 79, 80)
(b) udkj jDlalfha o< jHqyh úia;r lrkak' (ks,a - 81)
101. DNA laf,daklrK l%shdj,sh i|yd fhdod.kakd jdyl j¾. iy tajdfha fjkialï
úia;r lrñka mßKduk l%shdj,sh meyeos,s lrkak' (oï - 80, 81, 82, 83)
iema;eïn¾ 11 - isl=rdod
103. (a) weksud,shd rdcOdkshg wh;a Ôùkaf.a mj;sk m%Odk ,CIK fudkjdo@
(;eô,s- 28)
(b) id.r mßir moaO;Ska ;=< iïNjh jQ i;a;ajhka" f.dvìug meñKSfï§ uqyqK ÿka
.eg¿ iy tajd wju lr.ekSug we;s lr.;a wkqj¾;k úia;r lrkak'
(Note)
104. m%NdrEmckkh u.ska wdf,dal W;af;ac j,g wkqj Ydl foayhla úúO m%;spdr olajk
whqre úia;r lrkak' (;eô,s - 82, 83)
iema;eïn¾ 12 - fikiqrdod
106. (a) i;=kaf.a ikaOdrl moaO;sj, jHqyh iy l%shdldÍ;ajh ielúka úia;r lrkak'
(ly - 71, 72)
(b) c,h iy jd;h ;=<ska i;=kaf.a isÿjk p,khka úia;r lrkak' (ly - 72)
iema;eïn¾ 13 - bßod
110. ñksidg CIqøÔùka uÕska je,f|k frda." md,kh lrk l%u úia;r lrkak'
(fld< - 72, 73)
111. (a) ixfiapk l%shdj,sfha isg wêfrdamKh iïmQ¾K ùu olajd isÿjk isÿùï
wkqms<sfj,ska úia;r lrkak' (ly - 62, 63)
(b) l,, nkaOfha iy fmlKs jef,ys jHqyh iy lD;Hh úia;r lrkak'
(ly- 63, 65)
iema;eïn¾ 14 - i÷od
113. (a) Ôjh wdrïN ùug fmr mDÓúfha mej;s ;;a;ajh úia;r lrkak' (;eô,s - 02)
(b) ffcj ridhksl mßKduhg wkqj Ôjfha iïNjh isÿùu iy j¾;udkfha mj;sk
ffcj úúO;ajh olajd l%ñlj mßKduh jQ wdldrh ielúka úia;r lrkak'
(;eô,s - 02, 03, 04)
114. (a) cdk ;dCIKsl Ys,am l%uj, wjYH;djh i|yd DNA úix.ukh isÿflfrk whqre
mshjr wkqms<sfj,ska úia;r lrkak' (oï - 75, 76)
(b) cdk ;dCIKsl l%uYs,am j,§ Ndú;d lrk" DNA iu. l%shd lrk tkaihsu y÷kajd
tajdfha ld¾h meyeos,s lrkak' (oï - 77, 78)
iema;eïn¾ 15 - wÕyrejdod
116. (a) udkj reêr ixirK moaO;sfha uQ,sl ie,eiau úia;r lrkak' (ks,a - 34, 35)
(b) ñksia jid moaO;sfha ix>gl" tuÕska bgqlrk lD;Hhg wod<j ieliS we;s
wdldrh úia;r lrkak' (ks,a - 35, 36)
117. cdk m%;snoaOh fya;=fjka fukav,Sh wkqmd; fjkia jk whqre WodyrKhla u.ska
úia;r lrkak' (oï - 22, 23, 24, 25)
118. (a) iakdhq moaO;sh wdY%s; iq,N wdndO úia;r lrkak' (ly - 16, 17)
(b) ñksidf.a ixfõol jHqyhkaf.a uQ,sl ,CIK úia;r lrkak' (ly - 18)
iema;eïn¾ 16 - nodod
119. (a) DNA wkql%u ks¾Kfha Ndú;hka úia;r lrkak' (oï - 89, 90)
(b) DNA weÕs,s i,l=Kq ;dCIKh hkq l=ulaoehs y÷kajd tu ;dCIKfha fh§ï meyeos, s
lrkak' (oï - 90, 91, 92)
121. iqÿiq oaùwx. uqyqula weiqßka fukav,af.a fojk kshuh úia;r lrkak'
(oï - 05, 06, 07)
iema;eïn¾ 17 - n%yiam;skaod
122. (a) Selaginella Ôjk pl%h úia;r lrkak' (;eô,s - 76, 77)
(b) Selaginella Ydlh" Pogonatum Ydlhg idfmaCIj fN!ñl mßirhg jvd;a fyd¢ka
wkqj¾;kh ù we;s njg mj;sk idOl fudkjdo@ (Note)
124. udkj fud<fha m%Odk fldgia j, lD;Hh meyeÈ,s lrkak' (ly - 05, 06, 07, 08, 09)
iema;eïn¾ 18 - isl=rdod
125. (a) fmd,suf¾ia odu m%;sl%shdj (PCR) moku iy l%shdms<sfj, úia;r lrkak'
(oï- 92, 93, 94)
(b) PCR ys Ndú;hka fudkjdo@ (oï - 94)
126. (a) wka;rdi¾.S moaO;shg wod< m%;sfmdaIS hdka;%K wdldr úia;r lrkak'
(ly- 40, 41)
(b) ñksidf.a wka;rdi¾.S wdndO úia;r lrkak' (ly - 41, 42)
iema;eïn¾ 19 - fikiqrdod
128. ñksia weiaj, l%shdldÍ;ajh úia;r lrkak' (ly - 24, 25, 26)
130. m%;sYla;s úoHd u;lh mj;ajd .ekSu Tiafia oaú;Shsl m%;sYla;s m%;spdr mj;ajd .kakd
whqre il%Sh iy wl%Sh mßÑ; m%;sYla;sh Tiafia úia;r lrkak' (ks,a - 73, 74, 75)
iema;eïn¾ 20 - bßod
131. udkj äïN fldaIfha yrialv jHqyh iy wvx.= úúO úlik wjê j,g wh;a iHqksld
wKAfvdoaNjfha m%Odk mshjr j,g wod<j úia;r lrkak'
(ly - 56, 57, 58)
132. fukav,Sh fkdjk úúO m%fõKs rgdjka iqÿiq WodyrK iys;j úia;r lrkak'
(oï- 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25)
iema;eïn¾ 21 - i÷od
134. ffjoH úoHdfõ§ iy l¾udka; j,§ m%fõKslj úlrKh lrk ,o Ôùkaf.a (GMOs)
Ndú;hka úia;r lrkak' (oï - 99, 100)
135. (a) úúO i;a;aj jxYj, iakdhq moaO;sj, ixúOdkh mßKduh ù we;s whqre úia;r
lrkak' (ly - 01, 02)
(b) ñksia iakdhq moaO;sfha ixúOdkh yd tys m%Odk fldgiaj, fn§hdu úia;r
lrkak' (ly - 04)
136. o¾YSh udkj kshqfrdakhl jHqyh iy tys tla tla fldgi u.ska bgqlrk lD;Hh
úia;r lrkak' (ks,a - 07, 08 + Note)
iema;eïn¾ 22 - wÕyrejdod
137.(a) udkj mqreI m%ckl moaO;sfha m%Odk fldgiaj, jHqyh iy lD;Hh úia;r
lrkak' (ly - 49, 50)
(b) udkj Y=l%dKqckk l%shdj,sh úia;r lrkak' (ly - 51, 52)
(c) mqreI m%ckl moaO;sfha fyda¾fudakuh hdukh isÿjk whqre úia;r lrkak'
(ly - 54, 55)
138. (a) wfkl=;a Ydl ldKav j,g idfmaCIj wdjD; îcl Ydl fN!ñl mßirhg jvd;a
fyd¢ka wkqj¾;kh ù we;s wdldrh úia;r lrkak' (Note)
(b) Class monocotyledonae iy Class dicotyledonae w;r mj;sk fjkialï úia;r
lrkak' (;eô,s - 25)
139. udkj uia;sIalfha uQ,sl jHqyh iy lD;Hh úia;r lrkak' (ly - 06)
iema;eïn¾ 23 - nodod
141. (a) Ydl foay ;=< øjH mßjykfha wjYH;djh úia;r lrkak' (;eô,s - 57)
(b) Ydl foay ;=<ska øjH mßjykh isÿjk m%Odk l%u ikaikaokh lrñka úia;r
lrkak' (;eô,s - 57, 58, 59)
142. i;a;aj rdcOdksh ;=< mj;sk tlsfklg fjkia ixirK moaO;s mßKduh jq wdldrh
tajdfha m%Odk ,CIK weiqßka úia;r lrkak' (ks,a - 29, 30, 31)
iema;eïn¾ 24 - n%yiam;skaod
143. (a) i;=kag Yajik jHqyj, we;s wjYH;djh iy úúO i;a;aj ldKav j, Yajik
jHqyhkaf.a ixlS¾K;djfha mßKduh úia;r lrkak' (ks,a - 50, 51)
(b) ld¾hCIu Yajik mDIaGhla i;=j mej;sh hq;= ,CIK úia;r lr" ld¾hCIu
Yajik wjhjhka f,i fmky¿ l%shd lsÍug fya;= myokak' (ks,a - 51, 55)
144. j¾Kfoay úlD;s hkq fudkjd oehs y÷kajd úúO j¾Kfoay úlD;s j¾. iy tajdfha
n,mEu úia;r lrkak' (oï - 68, 69, 70)
145. udkj lfkys jHQyh" Y%jK ixfõokhg .e<fmk f,i ieliS we;s wdldrh úia;r
lrkak' (ly - 27, 28)
iema;eïn¾ 25 - isl=rdod
147. m%d.akHIaÀl iy iQkHIaÀl cdkj, iajNdjh úia;r lrñka cdkh" iucd; j¾Kfoay"
cdk m:h" we,S," Tmfrdak" bkafg%dak iy tlafidak hk mo y÷kajkak'
(oï - 52, 53)
148. udkj wefiys uQ,sl jHqyh úia;r lrkak' (ly - 22, 23, 24)
iema;eïn¾ 26 - fikiqrdod
149. Ydl iy i;a;aj wNsckk l%ufõohkays m%fõKs úoHd;aul uQ,O¾u WodyrK iu.ska
úia;r lrkak' (oï - 37, 38)
151. úúO W;af;ack j,g m%;spdr ±laùfï§ Ydl j¾Ol øjH $ Ydl fyda¾fudak j,
odhl;ajh úia;r lrkak' (;eô,s - 85, 86)
iema;eïn¾ 27 - bßod
152. (a) ixhqla; wdf,dal wkaùCIfha jHqyh" tys tla tla fldgi u.ska bgq lrk lD;Hhg
wod<j úia;r lrkak' (r;= - 25 + Note)
(b) fmdl=Kq c,fha iaj,amhla f.k tys CIqøÔùka isà oehs fiùu i|yd wkaùCIh
fhdod.; yels mÍCIKd;aul l%uhl mshjr wkqms<sfj, ,shkak'
(Practical Guide)
153. udkj foay WIAK;aj hdukh isÿjk whqre úia;r lrkak' (ly - 43, 44)
iema;eïn¾ 28 - i÷od
155. Ydl iy i;a;aj wNsckk Ys,am l%u WodyrK iu.ska úia;r lrkak'
(oï- 33, 34, 35, 36)
iema;eïn¾ 29 - wÕyrejdod
158. (a) we.frdaia fc, úoHq;d.ukh u.ska DNA ldKAv fjkalr .ekSu isÿlrk whqre
úia;r lrkak' (oï - 78, 79)
(b) io¾ka íf,dáka l%uh u.ska lKav rgdjka mg, j,g ;sr lrk whqre úia;r
lrkak' (oï - 79, 80)
159. (a) cdk m%ldYkh hkq l=ulaoehs y÷kajd tys m%Odk mshjr fol fláfhka y÷kajkak'
(oï - 54, 55)
(b) cdk fla;h fyj;a m%fõKs fla;fha mj;sk ,CIK úia;r lrkak'
(oï - 55, 56, 57)
160. m%Odk udkj fukav,Sh ,laIK ielúka úia;r lrkak' (oï - 12, 13)
iema;eïn¾ 30 - nodod
161. (a) .¾NKSNdjfha ld,iSudj ;=< th mj;ajd .ekSu i|yd fyda¾fudakuh hdukh
odhl jk whqre úia;r lrkak' (ly - 65)
(b) tla tla ff;%udislh ;=< N%EKfha isÿjk uQ,sl fjkiaùï úia;r lrkak'
(ly - 65, 66)
(c) ore m%iQ;s l%shdj,sh úia;r lrkak' (ly - 66)
Tlaf;daïn¾ 01 - n%yiam;skaod
164. udkj yDofha o< jHqyh úia;r lrkak' (ks,a - 36, 37, 38)
165. (a) ksj¾;k jkdka;r ìfhdaufha foaY.=Ksl ,laIK" i;=ka iy Ydl ork wkqj¾;k
úia;r lrkak' (fld< - 13)
(b) iejdkd ys ,laIK by; ,laIK j,ska fjkiajk whqre meyeÈ,s lrkak'
(fld< - 14)
166. iqÿiq taldx. uqyqula weiqßka fukav,af.a m,uq kshuh úia;r lrkak'
(oï - 02, 03, 04)
Tlaf;daïn¾ 02 - isl=rdod
167. (a) mQáldj, jHqyh tuÕska bgqlrk lD;Hhg wod<j yev.eiS we;s wdldrh úia;r
lrkak' (;eô,s - 55)
(b) ±kg ms<s.kakd u;hg wkqj mQáld p,k hdka;%Kh isÿjk whqre úia;r lrkak'
(;eô,s - 56, 57)
168. udkj Wria l+vqfõ wiaÓuh ieleiau úia;r lrkak' (ly - 81, 82)
169. (a) úlD;s hkq fudkjd oehs y÷kajd tajdfha n,mEï we;sjk wdldrh úia;r lrkak'
(oï- 66)
(b) cdk úlD;s hkq fudkjdoehs y÷kajd úúO cdk úlD;s j¾. we;s jk wdldrh iy
n,mEu úia;r lrkak' (oï - 66, 67, 68)
Tlaf;daïn¾ 03 - fikiqrdod
170. m%fõKslj úlrKh lrk ,o Ôùka (GMOs) iïnkaOj mek ke.sh yels fi!LHuh"
mdßißl iy iudc wd¾Ól .eg¿ úia;r lrkak' (oï - 101, 102, 103)
172. (a) udkj ,sx. ks¾Kh isÿjk whqre úia;r lrkak' (oï - 25)
(b) udkj ,sx. m%;n
s oaO ,laIK úia;r lrkak' (oï - 26, 27)
Tlaf;daïn¾ 04 - bßod
174. (a) udkj lxld, moaO;sh yd iïnkaO ixl+,;d iy widudkH;d úia;r lrkak'
(ly - 87, 88)
(b) udkj lxld, moaO;sfha oelsh yels m%Odk ikaê j¾. WodyrK iys;j úia;r
lrkak' (ly - 88)
Tlaf;daïn¾ 05 - i÷od
177. úoHd.drh ;=< nyq,j Ndú;d jk ÔjdKqyrKfha fN!;sl l%u úia;r lrkak'
(;eô,s - 65, 66, 67)