‫تلک خرس‬

‫تلک خرس‬
‫یا‬
‫یا‬
‫فغانستان‬
‫افغانستان‬ ‫جهاد ادر‬
‫پردۀ هاد در‬
‫پردۀ ج‬‫حقایقپشت‬
‫پشت‬ ‫حقایق‬

‫نوشته‪ :‬محمدیوسف و مارک ادکین‬

‫یوسف و مارک ادکین‬
‫حممدسمایی‬ ‫نوشته‪:‬‬
‫محمدقاسم آ‬ ‫ترجمه‪:‬‬

‫ترمجه‪ :‬حممد قاسم آمسایی‬

‫تلک خرس‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس‬

‫یا‬

‫حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫نوشته‪ :‬حممد یوسف و مارک ادکین‬

‫ترمجه‪ :‬حممد قاسم آمسایی‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫روی جلد متنانگلیسیکتاب‬

‫‪www.ael.af‬‬
www.ael.af
 ‫ف هرست مطالب‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬
‫الف‬ ‫‪.1‬چند حرف ازبرگرداننده‬
‫و‬ ‫‪ .2‬درموردبرگردان دوبارهکتاب‬
‫‪1‬‬ ‫سنده‬
‫فتارنوی‬
‫‪.3‬پیشگ‬
‫‪5‬‬ ‫‪.4‬مقدمه‬
‫‪15‬‬ ‫‪.5‬سانح ۀ هوایی‬
‫‪34‬‬ ‫‪.6‬سرآغاز‬
‫‪49‬‬ ‫‪ .7‬مجا هدین‬
‫‪68‬‬ ‫‪ .8‬ملحدین‬
‫‪89‬‬ ‫‪ .9‬ویتنامثانی‬
‫‪110‬‬ ‫‪.10‬نقش (سی‪ .‬آی‪ .‬ای)‬
‫‪139‬‬ ‫‪ .11‬خطوط اکماالتی‬
‫‪161‬‬ ‫‪ .12‬آموزشنظامی وتکتیک‬
‫‪182‬‬ ‫فات و جن گ های داخلی‬
‫‪ .13‬اخ ال‬
‫‪201‬‬ ‫‪« .14‬کابلبایدبسوزد»‬
‫‪220‬‬ ‫‪ .15‬ح الت خرس‬
‫‪238‬‬ ‫‪ .16‬استینگر‬
‫‪256‬‬ ‫‪.17‬شکار خرس‬
‫‪276‬‬ ‫‪ .18‬عقبنشینی خرس‬
‫‪294‬‬ ‫‪ .19‬دوفاجعهبزرگ‬
‫‪309‬‬ ‫فتار واپسین‬
‫‪.20‬گ‬

‫‪www.ael.af‬‬
www.ael.af
 ‫چند حرف ازبرگردانندۀ این اثر ‪:‬‬
‫بیش ازسی وپنجسال استکه در وطنبه خوننشستۀ ماصدایفیر خاموش‬
‫فجار دادن وبمبارد وجود‬‫نمیگردد؛ هرروز خبری جزکشتن‪،‬سوزاندن‪ ،‬ان‬
‫ندارد وتانوشتن اینسطور خاتمۀ آننیزنامعلوم و غیرقابلپیشبینی است‪.‬‬
‫بیمکه از جملۀ عوامل متعدد داخلی‪ ،‬منطقوی وبین‬
‫بای کنگاهگذرا درمییا‬
‫المللی این جن گبی انت هاکه همه هستی مادی و معنویکشور ما رابلعیده و‬
‫میبلعد؛ درقدمنخست دولتپاکستان وبهصورت مشخص اداره ا العات‬
‫داخلی آن (آی‪.‬اس‪.‬آی) (‪ )1‬است‪.‬‬
‫فری ازفراریان‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)باتحت حمایه قراردادن اولینگروه چ هل ن‬
‫فغانستان" درسال ‪ 1353‬واعاشه واباطه‪،‬تربیه‬ ‫وابستهبه "ن هضت ا المی ا‬
‫نظامی وتسلیح وتمویلنمودن و دوبارهفرستادن آنانبهکشور‪ ،‬در واقعیت‬
‫فروخته است‪ .‬محمداکرام‬ ‫امر اولین شعله های این جن گ خانمانسوز رابرا‬
‫فصیل در مورد موجبه وچگونگیفرار‬ ‫سنده و محققکشوربهت‬ ‫اندیشمندنوی‬
‫اولینگروه "ن هضت ا المی"بهپاکستان مینویسد‪:‬‬
‫فر از‬ ‫«‪ ...‬در زمستان (ماه های جنوری وفبروی) سال ‪ 1975‬چ هل ن‬
‫فغانستان دری کپایگاهنظامی ارتشپاکستانتحت‬ ‫اعضاین هضت ا المی ا‬
‫فراد وسپسشورش‬ ‫تند‪ .‬درتنظیم وساز ماند هیاین ا‬
‫ف‬‫آموزشنظامیقرارگر‬
‫فغانستان جنرال نصیرهللابابر نقش عمده‬ ‫ناکام مسلحانه ی شان در داخل ا‬
‫فرمتذکرهکهتحتتعلیماتنظامی ژنراالنپاکستانیقرار‬ ‫داشت‪ .. .‬چ هل ن‬
‫فتند‪ ،‬از رهبران وفعاالن ارشد جریان ا المیبودندکهبسیاری از آن ها‬ ‫گر‬
‫در دورانتجاوزنظامیشوروی و حاکمیت حزب دموکراتی ک خلقبه حیث‬
‫فر ماند هان وقو ماندانان عمدهء احزاب وتنظیم های مجا هدینتبارزکردند‪...‬‬
‫فری از سوی‬ ‫فر از اعضای ن هضت ا المی در دوگروپبیست ن‬ ‫چ هل ن‬
‫تند‪ .‬در راس این دو‬ ‫ف‬‫لیمنظامیفرا میگر‬ ‫فسراننظامی ارتشپاکستانتع‬ ‫ا‬
‫لبدین حکمتیارقرار داشت‪2 «...‬‬ ‫فری احمدشاه مسعود وگ‬ ‫گروهبیستن‬
‫در مورد این جن گ طوالنیتا حالکتب متعددی نوشته شده ودر آن ها از‬
‫زوایایگوناگون انگیزه ها‪ ،‬عوامل داخلی‪ ،‬منطقوی‪،‬بین المللی و ده ها عامل‬

‫ا أ‬
‫لف‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫مربوطبه آن‪،‬تحلیل‪،‬تجزیه وبررسیشده است؛ از جملۀ اینکتاب ها‪" ،‬تل ک‬
‫ختصبه خود است؛ زیرا اینکتابتوسط‬ ‫خرس" دارای ارزشبیشتر و م‬
‫کارمند ارشد اداره آی‪.‬اس‪.‬آی‪ ،‬ادارهییکه از نخستین روز هایت مهید این‬
‫فه وبه صورت مستقیم در امرساز ماند هی‪،‬تمویل و‬ ‫جن گتا امروز‪ ،‬الوق‬
‫تجهیز عاملین جن گ؛نقش اولی واساسی را داشته ودارد‪،‬نوشتهشده است‪.‬‬
‫نویسندهکتاببرای مدت چ هارسال در اوج این جن گ خانمانسوز در راس‬
‫قیم رئیس (آی‪.‬اس‪.‬آی)فعالیت میکرد‪،‬قرار‬ ‫فغانی"کهتحت امر مست‬ ‫فترا‬
‫"د‬
‫فوی‪،‬باارزشترین معلومات را‬ ‫داشت وبنابر همین موقف و الحیت وظی‬
‫فظهکاری‬ ‫پیرامون این جن گگردآوری نموده وباوجودپن هانکاری ومحا‬
‫سنده نیز آنراضمنیتذکر داده‬ ‫شدید دولتپاکستانکهنوی‬ ‫نویسنده وسانسور‬
‫فشانموده استکه‬ ‫فغانستان را ا‬
‫است‪،‬بخشی از مطالبپشتپردۀ ج هاد در ا‬
‫فت‪ .‬الوهبرآن در این‬ ‫تا حال در هیچ منبع دگرینمیتوانشمۀ از آن رایا‬
‫کتاب ادعا های ر هبرانتنظیمهای ج هادی مبنیبر مستقلبودنشانباطل‬
‫ثابتشده است؛ زیرانویسندهکتابباربارتذکر داده استکه این "ر هبران"‬
‫وسیلۀ اجرایی در دست (آی‪.‬اس‪.‬آی) بوده وآنان را طبقسناریوی خویش‬
‫سید‪... »:‬برایتحتقومانده درآوردن و‬ ‫امر ون هی مینموده است‪ .‬وی مینو‬
‫تحتتأثیرقرار دادنتنظیم ها وقو ماندانان وسوقنمودن آنانبه استقامت‬
‫درست‪ ،‬منبجز از همین وسیلهیعنی دادن ویا دریغکردن اسلحه و مهمات‬
‫و آموزش وسیله و امکان دیگرنداشتم‪.‬به عبارۀ دیگر دریک دست من علف‬
‫یگر منقمچینبود‪«.‬‬ ‫و در دست د‬
‫همچناننویسنده در اینکتاب دست هایپشتپرده وچگونگیپیشبرد جن گ‬
‫فص الت چنینتوضیح نموده است‪:‬‬‫رابر ال ساخته وآنرابا جزئیات وت‬
‫» منابعبین المللیتمویلکنندۀپولی این جنگ دولت عربستانسعودی‪،‬‬
‫یکا (سی‪.‬آی‪.‬ای)‪،‬شیخ های عرب و‪ ...‬و غیرهبوده و الح و‬ ‫دولت امر‬
‫م همات‪،‬توسط (سی‪.‬آی‪.‬ای)‪ ،‬ازکشور های مصر‪،‬ترکیه‪،‬انگلستان‪ ،‬چین‬
‫بکه هایبین المللیقاچاق الحت هیهگردیده است‪».‬‬
‫و دولت اسرائیل وش‬
‫وی از موجودیتفساد وسیع در اینپروسهپردهبرداشته ونشان داده است‬
‫فغانستان بر ثروت‬ ‫که چگونه از برکت جاری شدن سیل خون در ا‬
‫فزوده شده است‪ .‬نقش‬ ‫سیاستمداران‪ ،‬اعضای کانگرس‪ ،‬نظامیان و ‪ ...‬ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫پاکستان وبه صورت مشخص (آی‪.‬اس‪.‬آی) در این جن گ عبارتبود از‬
‫سازماند هی وتعیین خط مشیبرایتنظیم های ج هادی‪ ،‬الشبرای وحدت‬
‫آن‪ ،‬ایجادکمپ هایتربیوی وآموزش مجا هدین‪،‬تمویلپولی آنان‪ ،‬نقل و‬
‫انتقال الح‪ ،‬م همات وتج هیزات‪ ،‬دیپو ساختن وتوزیع آنبهتنظیم های‬
‫ج هادی‪،‬تهیه وتأ مین وسایل ارتباطی و مخابروی‪،‬تهیه ا العات از طریق‬
‫کانال های استخباراتی وا العاتی پاکستان وسی‪.‬آی‪.‬ای‪ ،‬ت هیه وتدوین‬
‫النهای عملیاتیبرایتخریب وانفجار ا هدافستراتیژیک مانندپل وپلچک‪،‬‬
‫بند های برق‪ ،‬ذخایرآب‪ ،‬تونل سالنگ‪ ،‬پایپ لین تیل وصد ها و هزاران‬
‫یگر مانند مکتب ومدرسه‪،‬شفاخانه ومرکزصحی و‬ ‫فعه د‬
‫موسسۀ عامل المن‬
‫اشتراک و همکاریشانهبهشانهبا مجا هدین در اجرایپالن هایتخریبی در‬
‫فغانستان‪.‬‬
‫داخل ا‬
‫فصل درکتاببیانشدهاست‪،‬‬ ‫با درنظر داشت حقایقباالکه همهبه طور م‬
‫برایترجمۀ مجددکتابتل ک خرس عنوان «حقایقپشتپردۀ ج هاد در‬
‫فغانستان«برگزیدهشده است وبه زعم من این عنوانبیشتربا محتویات‬ ‫ا‬
‫کتاب همخوانی دارد‪.‬‬
‫چراترجمه ونشر مجدد اینکتاب؟‬
‫باوجودکه ازنشر اولی اینکتاب وترجمۀ آن مدت طوالنی میگذرد؛ اما این‬
‫گذشت زماننهتن ها از ارزش و ا همیت مطالب مندرج در آننهکاسته‪،‬بلکه‬
‫برعکسسیرحوادث ا همیت آنرابیشترساخته است؛ زیرا جن گ امروزی در‬
‫فغانستان‪ ،‬در واقعیتتداوم همان جن گ د هۀ هشتاد م الدی است‪ ،‬البتهبا‬‫ا‬
‫درنظرداشتتغییرات وتحوالتگوناگون ملی وبین المللی وتغییراتی جزئی‬
‫که در منابع تمویلکننده جنگ‪ ،‬ا هداف جنگ وعاملین جن گبه میان آمده‬
‫است‪.‬یکی از طراحان ودایرکترانپیشبرد این جن گ دولتپاکستان وب ه‬
‫صورت مشخص ادارۀ ا العاتی آن (آی‪.‬اس‪.‬آی) است‪،‬که هنوز هم در عقب‬
‫همه ویرانی وکشتار های امروزی وطن ماقرار دارد‪.‬‬
‫نند د هۀ هشتاد یالدیقرنگذشته‪ ،‬ده ها مرکزتربیویتروریست ها‬
‫امروز ما‬
‫در داخلپاکستانفعال اند‪ .‬حلقات رهبری طالبان وسایر گرو های که‬

‫ج‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫فغانستاناند ازجملهشبکه حقانی از حمایه‪ ،‬رهبری‬ ‫مصروف جن گ در داخل ا‬
‫شند‪ .‬اگر در د هۀ ذکر شده‬ ‫ور هنمایی وسیع (آی‪.‬اس‪.‬آی)برخوردار میبا‬
‫فغانستان بود‪ ،‬امروز‬ ‫"سکر" های ا هدایی امریکا‪ ،‬الی جان مردم ا‬
‫"انتحاری" هایتربیه شده در مدارسپاکستان‪ ،‬صد هابار خطربیشتر را‬
‫فراد غیرنظامیساخته است‪.‬سیر جن گ‬ ‫متوجه امریکایی ها‪ ،‬متحدین آن و ا‬
‫نشانمید هدکه دیریا زود الح معادل "ستینگر"که الی جاننظامیان و‬
‫فت وبدون‬ ‫غیرنظامیان در آن زمانبود؛ در دسترس طالبانقرار خوا هدگر‬
‫ش ک آنانی راکه مبتکرتهیه و آموزش "استینگر"برای مجا هدینبودند‪،‬به‬
‫سرنوشت مشابه دچار خواهندساخت‪.‬‬
‫نند د هۀ هشتاد یالدی‪،‬پاکستان از موجودیتکمپ هایتربیوی‬ ‫امروزنیز م ا‬
‫تروریست های وابستهبه طالبان‪ ،‬حزب ا ال می وگروه حقانی در داخل‬
‫فیدی وبی حیایی خاص انکار نموده و منکر دادن‬ ‫خاک آنکشوربا چشم س‬
‫الح وآموزش وکم ک های مالیبه آن ها است‪.‬پاکستان همانند د هۀ هشتاد‬
‫یگویدکه ر هبریگروه هایکهبر‬ ‫م الدیقرنگذشته‪،‬بار هاگفته است و م‬
‫فغانستان جن گ راپیش میبرند در داخلپاکستاننیست و (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬ ‫ضد ا‬
‫هیچگونه ارتباطیبا آن هاندارد‪.‬‬
‫با درنظرداشت این وجوه مشترکبین دوجن گ وبرایبازشناخت سابقه‬
‫حمایت دولتپاکستان در وجود (آی‪.‬اس‪.‬آی) ازتنظیم های ج هادی و مقایسه‬
‫آنبا نقشفعلی آن اداره در حمایه از طالبان وادامهپیشبرد جن گ در‬
‫فنامۀ «یکی از مقامات ارشد‬ ‫فغانستان ضرور استتاباردگر »اعترا‬ ‫ا‬
‫فغانی"قرار داشت و »سوختاندنکابل»‬ ‫فتر ا‬‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) راکه در راس "د‬
‫شعار ستراتیژک اوبود؛برایبازخوانی هموطنانپیشکشگردد وباردگر‬
‫یکی از ابعاد همیشگی جن گ و ویرانیکشور‪ ،‬وضاحتیابد‪ .‬الوهبرآن‬
‫پیداکردن نسخ قبلیکتاب دشوار است و در‬ ‫بنابر دالیل معلوم ونامعلوم‪،‬‬
‫فتکردکه این خودیکی از انگیزۀ های‬ ‫انترنت نیز نمیتوان متن آنرا دریا‬
‫ترجمۀ مجدد اینکتاببه منظور جبران اینکمبود ونشر وسیع آن در دنیای‬
‫بیکران انترنت استتا هموطنانبه سهولت امکان دسترسیبه آنراپیدا‬
‫یند‪.‬به امیدبرآوردهشدن این آرزو‪.‬‬ ‫نما‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫محمدقاسم آسمایی‪ .‬دوم اکتوبر ‪2012‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪ .۱‬آی‪.‬اس‪.‬آی‪ )ISI( Inter Services Intelligence :‬یا اداره‬
‫ا العات داخلیپاکستانبعد از ایجادپاکستان در سال ‪1948‬به‬
‫ابتکارتورن جنرال انگلیسی (‪)R.Cawthom‬که در آن زمان‬
‫قو ماندانی قوای زمینی اردویپاکستان رابر ع هده داشت ایجاد‬
‫قتدرترین اداره از جمله‬‫گردید‪ .‬این ادارهبا صالحیتترین و م‬
‫ادارات ا العاتی سهگانهپاکستان است‪ .‬این قدرت و مصونیت‬
‫فاده های متعددی رابرای مسئوالن این اداره نیز‬‫زمینه سوءاست‬
‫فرا همکرده ودر رویکار آوردن وبرکناری حکومت های سه د هه‬
‫اخیر پاکستان دست های پشت پردۀ آن سازمان دخیل است‪.‬‬
‫کارمنداننظامی و غیرنظامی داخلتشکیل آن در حدود ‪25000‬‬
‫ـ ‪ 30000‬تخمین میگردد‪ .‬س همگیریفعال آن در جن گبرعلیه‬
‫فغانستانسبب رشد وسیع آنشده و ازپشتیبانی وکم ک های همه‬ ‫ا‬
‫جانبه (سی‪.‬آی‪.‬ای)برخوردارشد‪.‬‬

‫آنطورکه در اینکتاب آمده است‪ ،‬در داخلپاکستان و حتیقوای‬

‫مسلح آننظر خوبینسبتبه آنسازمان وجودندارد و آنرا دولت‬
‫نند‪( .‬آی‪.‬اس‪.‬آی) روابط نزدی کبا (‪)CIA‬‬‫در درون دولت میدا‬
‫امریکا‪ (MI6) ،‬انگلستان و)‪) MOSSAD‬اسرائیل) دارد‪.‬‬

‫فحه ( ‪ 104‬ـ ‪ )105‬کتاب » ما و پاکستان« نوشتۀ اکرام‬ ‫‪ .2‬ص‬

‫اندیشمند‪.‬‬

‫ه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نگا هیبهبرگردان دوبارهکتاب "تل ک خرس"‬
‫محمدنبی عظیمی‬
‫فسر متقاعد ارتشپاکستان و آقای‬ ‫کتاب "تل ک خرس"تألیف دگروالیوسف ا‬
‫مارک ادکین امریکایی را مدت هاپیش هنگامیکهتازهبه نوشتنکتاب‬
‫فغانستان« آغازکردهبودم و در آن هنگام‬ ‫»اردو وسیاست درسه د هه اخیر ا‬
‫کند می زیستم‪،‬به دست آوردم‪.‬کتاب حجیمی نبود‪،‬فقط دوصد‬ ‫درش هرتاش‬
‫وشصت رویه داشت‪.‬کتاب درکاغذ اخباری وبسیارنامرغوب طبعشدهبود‪.‬‬
‫فیت دراکثررویه ها‪ ،‬خطوط و مطالبی ک‬ ‫بهنسبت رن گ وکاغذبدل وبیکی‬
‫فاعانداخت هبود‪.‬کتاب‬ ‫فحه دیگرنشتکرده وکتاب را از حیز انت‬ ‫فحهبهص‬ ‫ص‬
‫شناسنامهنداشت‪،‬نامناشر آن ذکرنشدهبود وسالنشر و طبع آننیز معلوم‬
‫نبود‪.‬کتاب رایکی از هموطنان مابهنام داکترنثاراحمد "صمد"بهیادبود‬
‫خاطرهءپدر وبرخی از اعضای خانواده جلیل اشکه انگار ازاثربمباران‬
‫هواپی ما هایاتحادشوروی وقت درقند هارکشتهشدهبودند‪،‬ترجمه وبه طبع‬
‫رسانیدهبود‪.‬‬
‫بعد ها هنگامیکه در هالند م هاجربودم‪ ،‬درما هنامه ‪-‬بعد هافصلنامه ‪" -‬آزادی‬
‫"که دردنمارک زیرنظر آقاینجیب روشننشر میشد‪ ،‬مطلبی زیر عنوان‬
‫"کابلبایدبسوزد"‪ ،‬از خامه زیبایفر هنگیشناخت هشده‪ ،‬جنابیاسینبیدار‬
‫ترجمه وبهنشر می رسیدکه درحقیقتبرگردان همینکتاب "تل ک خرس"‬
‫دگروالیوسفبود‪ .‬اماپس از مدتیبنابر عللیکهبر منپوشیده است‪ ،‬آن‬
‫مطلب ازنشر در آزادی"باز ماند ودرجای دیگرینیزنشرنشد‪،‬یابهنظرمن‬
‫سید‪.‬‬ ‫نر‬
‫فتکهبرگردانکتابتوسط جناب داکترنثاراحمدصمد‬ ‫امابا این همهبایدگ‬
‫در آنبر ههی ک اقدامبسیاربه موقعبود‪ .‬هرچندنارسایی هایفراوانی هم‬
‫فظ‪ ،‬مراعاتنکردنقواعدگرامری‬ ‫فظباال‬‫نندترجمهل‬ ‫داشت‪.‬نارسایی هایی ما‬
‫فتادهگی هایتایپی‪ ،‬اشتبا هات نوشتاری وا الیی ودربرخی‬ ‫زبانفارسی‪ ،‬ا‬
‫بتدا وخبر وبه ویژهناآشنایی مترجمبا اص الحات‬‫حاالتنبود رابطه میان م‬
‫وترم های نظامی‪ .‬ولیبا این وصف‪ ،‬موهبتیبودبرایکسانیک ه می‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫فای مدا التپن هان وآشکارکشور هایبیگانه‬ ‫تند در ارتباطبه عمق وژر‬‫خواس‬
‫فریبکار درامور داخلی‬ ‫و همسایهگانبه ویژه همسایهشرقی آزمند‪ ،‬مکار و‬
‫کشور شانپیببرند‪ .‬البتهبا نشر وترجمه این کتاببه زبانفارسی‬
‫فغانستان‬‫در هنگامیکه همهبه خصوص اعضای حزب دیموکراتی ک خلق ا‬
‫سیدند‪ :‬چرا چنینشد وبرای چ ه‬ ‫سندکشور از خود میپر‬ ‫ونیرو هایتحولپ‬
‫فغانستانبه وقوعپیوست‪ ،‬روشنگرایانه‬ ‫فاجعه سقوط حاکمیت جم هوری ا‬
‫تلقی شد وپاسخی گردیدبرایبرخی ازپرسش هایی که روح وروان‬
‫وطنپرستان را مانندسو هان می خراشید‪.‬به همینسبببودکه آنکتابتقریب ا ً‬
‫نایابگردید؛ ولیبه زودی جای آن را آثار نویسندهگان دیگر غربی و‬
‫جنراالن روسی وپژو هشگران سختکوش و خاطره نویسانکشور ما‬
‫فت؛ اما هرگز از ا همیت آنکمنشد‪.‬‬‫گر‬
‫***‬
‫از دوستی شنیدمکه دراین ماه هایپسینیکی از شخصیت هایبرجسته‬
‫فر هنگیکشور ما جناب جنرال محمدقاسم آسماییبهبرگردان مجدد‬ ‫نظامی و‬
‫ومعیاری اینکتاب همتگماریده ودر سایتتابناک روزنه وبرخی سایت‬
‫فتهی کبخش آن رابه نشر می سپارد‪ .‬طبیعی استکه‬ ‫های دیگر در هر ه‬
‫نیدن این خبر‪ ،‬الفاصلهبهسایت روزنهسر زده ونخستینبخش‬ ‫پس ازش‬
‫فتم‪.‬‬
‫آن رابا دقت و القهفراوانبه خوانشگر‬
‫فاوتفراوانیبینترجمه آقای‬ ‫راستش از همان نخستین نگاهپیبردمکهت‬
‫داکترنثارصمد وجناب جنرالقاسم آسمایی وجود دارد‪ .‬زیرا اینیکی داکتر‬
‫است وبا اص الحاتنظامینا آشنا وآن دیگری جنرالنظامیبوده است و‬
‫باتاروپود مسایلنظامی وارد وصاحب الحیت‪.‬برایاثباتاین امر هر دو‬
‫نیم و مثال هاییبه اص الح مشتنمونه خرواربرمی‬ ‫ترجمه را ورق می ز‬
‫فحهن همیا مقدمهکتاب چنین‬ ‫گزینیم‪ .‬مثالً درترجمه آقاینثار احمد در ص‬
‫نیم‪:‬‬
‫می خوا‬

‫ز‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫فتم درکویته منحیث‬ ‫فونیگر‬ ‫"‪ ...‬حینیکه اینتقرری را ذریعه ا العتیل‬
‫فسرباالتر‬ ‫قو ماندان ی ک غند درحالتمریناتبودم ‪.‬باورم نیامد واز ا‬
‫خواستار مرور دوبارهشدم چونبکلیفاقد آموزش استخباراتیبودم ‪" ...‬‬
‫نیم ‪:‬‬
‫اما دربرگردان آقای جنرالقاسم آسمایی همان مطلب را چنین می خوا‬
‫فتم‪،‬قو ماندانفرقهء‬‫فهء جدیدآگا هییا‬
‫فونی ازتقررم در وظی‬
‫"‪...‬زمانیکهتیل‬
‫تعلیمی درکویتهبودم‪،‬نمیتوانستم صحت این خبر راقبولنمایم‪ .‬زیرا من‬
‫هیچگونهسابقهکار وتحصیل درعرصهء ادارات ا العاتی واستخباراتی را‬
‫فتهباشد‪.‬به همین‬ ‫شتم وفکر مینمودمکه درموردباید اشتباهصورتگر‬ ‫ندا‬
‫فسر مربوطتقاضانمودمتا چگونگی آن راتدقیقنماید‪".‬‬ ‫خاطر از ا‬
‫حاالاگر دراین دو متن دقتکنیم‪،‬دیده میشودکه درترجمه داکترنثاراحمد‬
‫صمد‪ ،‬دگروالیوسفقو ماندانی ک غند است وغند مصروفتمرینات‪ .‬اما‬
‫نیمکه دگروالیوسف مذکور هنگامیکه‬ ‫دربرگردان جنرال آسمایی می خوا‬
‫نید‪ ،‬درکویتهپاکستانقو ماندانی کفرقه‬ ‫فه جدیدش‬ ‫خبرتقررش را در وظی‬
‫فاوتفراوان وجود دارد‪:‬‬ ‫تعلیمیبوده است‪ .‬درحالیکه میانفرقه وغندت‬
‫فی و متشکل ازسه غند است؛ ولی‬ ‫فرقهی ک جزوتامبزرگتکتیکی اوپراتی‬
‫غندی ک واحدتکتیکی استکه در چوکاتفرقه ویاگ هگا هیبه صورت‬
‫لیم وتربیهنیز معانی جداگان ه‬
‫مست النهفعالیت میکند‪ .‬همچنان تمرینات وتع‬
‫یی درترمینولوژینظامی دارند‪.‬تعلیم وتربیه جزء اساسی زندهگی وفعالیت‬
‫فسران ارتش را درزمان حضرتشکیل می د هد؛ ولی‬ ‫روزانه سربازان و ا‬
‫تمرینات نظامی وتطبیقات هایتکتیکی وآتشدارقوت های صنوف مختلف‬
‫اردو درختمی ک دورهتعلیمیبه منظور ممارستپرسونل انجام میگیرد‪.‬‬
‫درباره شیوایی وروانی‪ ،‬مراعات نمودن ویا ننمودن قواعد دستور زبان‬
‫فارسی‪،‬کاربرد واژه هایثقیل ونهچندان مستعمل و مراعاتنمودن عالیم‬
‫فحات مثال‬‫ونکتهگذاری های هر دوترجمهنیز میتوان از همان آغازینص‬
‫فح ( ‪)11‬کتابتل ک خرس‬ ‫آورد‪ .‬مثالً جناب داکتر نثار احمد صمد در ص‬
‫دربخش مقدمه‪ ،‬هنگامیکه دگروالیوسف درباره نابکاری‪ ،‬نیرن گبازی‬
‫ودروغپردازی های دولت‪ ،‬ارتش و اداره استخبارات (آی‪.‬اس‪.‬آی)کشورش‬
‫پرده هارا می درد و اعتراف میکند‪ ،‬چنین مینویسد‪:‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫فیانهتحتی کپرده دود آلود‬ ‫"‪ ...‬منبه این وادار میشدمتا عملیات را مخ‬
‫براهاندازیم ‪ .‬اکثریت جنرال هایباال رتبه ارتشپاکستان درمورد وظایف من‬
‫هیچ ا العی نداشت ‪ .‬حتی اعضای خانواده من نیز از ما هیت اشتغال من‬
‫شتم چون مصادرعالی ه‬ ‫واقف نبودند‪ .‬منباید درگمنامی محض قرار میدا‬
‫مملکتبکلی ازمساعدتپاکستانبه مجا هدین انکار می ورزید ‪ .‬ورنه هیچ‬
‫ی ک از مسؤلین امور اجازهنمیدادکهپاکستانی ها اسلحه مهمات ووسایل جنگی‬
‫ایرا از طریقپاکستان دراختیار چریک هاقراربدهند‪ .‬حتیی ک عملنارواتر‬
‫اینبودکه آی اس آی مجا هدین را آموزش می داد عملیات جنگی ایشانرا‬
‫فغانستانبا آن ها همرا هی می‬‫الن میکرد وبعضا ً منحیث مشاور درداخل ا‬
‫نمودند ‪ .‬البته دراختیار دادن الح دیگر رازپوشیده اینبود‪ ،‬چون همهکس‬
‫آنرا می دانستلیکن م هماینبودکهپاکستان آنرابا وجود چنین حدس وگمان ها‬
‫فت دیپلومات ها درتمام عرصه جن گسیاستبازی هایب هانه وار‬ ‫ابدا ًنمیپذیر‬
‫فیرشوروی درا الم‬ ‫فراءپاکستان در مسکو وکابل و همچنینس‬ ‫خویش راباس‬
‫آباد ادامه می داد‪" .‬‬
‫نیم ‪:‬‬
‫اما درترجمه جنرالقاسم آسمایی همان مطلبباال را چنین می خوا‬
‫فی وسری‪ ،‬امور جن گ را‬ ‫"من مجبوربودمکه درشرایطن هایت دشوار مخ‬
‫فهء منکوچکترین‬ ‫پیشببرم‪ .‬اکثریت جنراالن ارشد اردویپاکستان از وظی‬
‫فهء من چیزی‬ ‫تند‪ .‬حتی اعضایفامیلم درمورد ما هیت اصلی وظی‬ ‫آگا هینداش‬
‫ً‬
‫فیکاریبه خاطراینبودکه دولتپاکستان رسما مدعی‬ ‫تند واین مخ‬
‫نمی دانس‬
‫بودکه هیچنوعکم کبه "تنظیم های ج هادی "نمینماید و هیچ مقام دولتی‬
‫اعتراف نمیکردکه الح و م همات از طریقپاکستان دراختیار مجا هدین‬
‫قرار میگیرد‪ .‬این رازکه آی اس آی مجا هدین راتمرین و آموزش می داد‬
‫فغانستان‬‫ودر طرح عملیات جنگی وحتیبا اعزام مشاوریننظامی درداخل ا‬
‫آنان را همرا هی میکرد‪ ،‬حیثیتتابو را داشتکهکسی حقنداشت درمورد‬
‫فی‬ ‫اشاره وتبصرهنماید‪.‬با وجودیکهتسلیمی الح وپولبه مجا هدین مخ‬
‫تندکه از طریقپاکستان دراختیار مجا هدینقرار داده می‬ ‫نبود و همه می دانس‬
‫فت‪ .‬در جریان جن گ دیپلومات‬ ‫شود؛ اماپاکستان رسما ً هیچگاهاین امررانپذیر‬

‫ط‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫فرایپاکستان درمسکو وکابل‬ ‫هابا حوصله مندیبهبازی هایسیاسیباس‬
‫ودیپلومات هایشوروی درا المآباد مصروفبودند‪".‬‬
‫دراین مثال هانیزبه وضاحتدیده میشودکهترجمه آقای آس مایی روانتر‪،‬‬
‫فته‪،‬نکتهگذاری ها مراعات‬ ‫شیواتر‪ ،‬دقیقتر وباقواعدگرامریصورتگر‬
‫شده و امانت متنکامالً ح‬
‫فظگردیده است‪.‬‬
‫فحه ( ‪: )75‬‬
‫مثال دیگر ازترجمه آقاینثار احمدصمدص‬
‫"‪...‬ازنقطهنظرنظامی هرقدرت عظیم ج هتنابودساختن دشمنان خویش‬
‫نسبتبه قوایپیاده نظامبه استعمال قدرت شلی ک وسیعا ًترجیح می داد‪.‬‬
‫تندکه اینتاکتی ک مختصشان منجربهشکست دشمننگردید‪".‬‬ ‫هردو آموخ‬
‫بای کنگاه معلوم میشودکه منظورنویسنده را خواننده ازاین ج الت در هم‬
‫بر هم حتیباچندینبار خواندن درکنخوا هدکرد‪ .‬درحالیکه دربرگردان‬
‫آقای آسمایی همین مطلببسیاربهسادهگی وبه همانی کنگاهقابل درک‬
‫نیم‪:‬‬
‫است‪ .‬دربرگردان آقای آسمایی همین مطلب را چنین می خوا‬
‫"‪...‬درسطحتاکتیکیابرقدرت هابرای غلبهبر دشمنبیشتربهنیرویآتشی‬
‫خود متکیبودندتابهنیرویپیادهبرایتعقیب آنان‪ .‬هردو جن گنشان داد‬
‫فقیتبرنیرویپارتیزانی راتأمینکرده‬‫کهکاربرد اینشیوه ‪،‬پیروزی و مؤ‬
‫نمیتواند‪" .‬‬
‫نندیونتبه عوضتولی‪،‬پشتیبانیب ه‬ ‫برخیلغات و اصطالحاتنظامی ما‬
‫جای حمایه‪،‬به حلقه درآوردنبه عوضبه محاصره درآوردن‪ ،‬مسلسلبه‬
‫یندار‪،‬صفبندیقوت هابه عوضگروپمانقوت ها و‪..‬کهتعداد‬ ‫جای ماش‬
‫فغانیبه ویژهنظامیانناآشنا و دل آزار است‪.‬‬‫شانکمنیست‪،‬برای خواننده ا‬
‫امابا این همهباید اذعان داشتکهترجمهنخستین ایناثر در وقت و زمانش‬
‫غنیمتبزرگیبوده وبهپرسش هایفراوانیپاسخ داده است‪.‬‬
‫وفرجامینسخناینکه درحالیکهاینکارسترگ روشنگرانه راضروری‬
‫وستودنی میپندارم‪،‬صمیمانهترینتبریکات خویش رابه خاطربرگردانی‬
‫دقیق‪ ،‬معیاری ونثرسلیس وشیوای اینترجمه خدمت جنابقاسم آس ماییک ه‬
‫فاع از‬‫فراز ونشیب خویش همیشه در سنگر د‬ ‫در درازای زندهگیپر از‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫حقیقتقرار داشته وبه همینسبب در وقت و زمانشزندان رابرگزیدهبود‪،‬‬
‫تقدیمکرده‪،‬پیروزی ها و درخشش هایبیشترشان را درگسترهءکار های‬
‫فر هنگیتمنا دارم‪.‬‬
‫محمدنبی عظیمی‬

‫ك‬

‫‪www.ael.af‬‬
‫یدگاهداکترصبورهللاسیاهسنگ‪،‬نویسنده‪ ،‬منتقد و محقق در موردترجمه‬
‫د‬
‫اینکتاب‪:‬‬
‫کار ماندگاری از محمدقاسم آسمایی‬
‫در میان انگشتشمارکسانیکه از ‪Facebook‬بهبهترینشیوهب هره میبرند‬
‫لندا هابه چشم‬‫و مایهب هره مندی دیگران میگردند‪،‬نام محمدقاسم آسمایی درب‬
‫میآید‪.‬نامبردهبابرگردان‪:‬‬
‫‪The Bear Trap: Afghanistan's Untold Story (Mohammed‬‬
‫)‪ Yousaf, Mark Adkin‬خدمت ارجناکی رویدست دارد‪.‬‬
‫کتاب "تل ک خرس" درگذشتهنیز ازسویسهتنبهفارسینهچندانشیوا‬
‫فنگری و وسواساندیشورزانه آسماییگرامی در‬
‫درآوردهشدهبود‪ ،‬ولی ژر‬
‫رعایت امانت های زبانی و نیزبرخوردکارشناسانهبا ارتشواژه ها ارزش‬
‫ویژه دارند‪.‬‬
‫گردگیری از‬ ‫ازین خامهپرداز نستوهبرایتالش هایبرازنده اش در راه َ‬
‫فغانستان و همچنان غبارزدایی از نیمرخ ن هان‬
‫سیمایتاریخ نیم سدهپسین ا‬
‫همسایه "ستار هاللی" مان‪،‬بایدباپاس وسپاسیادکنم‪.‬‬
‫درودبه هر آنکوتاریکی ها را روشنا میبخشد‪.‬‬
‫کانادا‪ /‬چ هارم جون ‪201‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬
‫پیشگفتارنویسنده‪:‬‬
‫فغانستان است‪ ،‬میخوا هم‬ ‫در آغاز اینکتابکهبیانگر نقش من در ج هاد ا‬
‫سپاس خود رابه "سربازخاموش" جنرال عبدالرحمن اخترکه دَینیبر من و‬
‫در واقعیت امربرپاکستان و مجا هدین دارد ابراز نمایم‪ .‬من در اوج جن گ‬
‫برای مدت چ هار سالتحت امر او خدمت نموده ام؛ در حالیکه اوبرای‬
‫مدت هشت سال مسئولیتبزرگی را در ج هت مقابلهبا ابرقدرت شوروی‬
‫فروتنیکه خصلت اوبود‪ ،‬من وی را "سرباز‬ ‫داشت‪.‬به خاطرتواضع و‬
‫خاموش" مینامم‪ .‬زیراتا ماه اگست ‪1988‬که وییکجابا ضیاءالحق در‬
‫حادثه سقوط هواپیما جانباخت‪،‬تن هابعضی از اعضایفامیلش وعدۀ‬
‫تیم‪.‬با مرگ او و‬ ‫معدودی از مردم ومن طور شاید وباید اورا میشناخ‬
‫ضیاءالحق‪ ،‬ج هاد دوتن از رهبرانقدرتمند خود را از دست داد‪.‬‬
‫فغانستان‪ ،‬رئیس جم هور‬ ‫هم زمانبا مداخله شوروی در سال ‪ 1979‬در ا‬
‫ضیاءبه جنرال اختر‪،‬کهتازه در رأس اداره (آی‪.‬اس‪.‬آی) مقرر شدهبود‬
‫فه دادتا در ج هت مقابلهبا آن‪،‬تدابیر واقدامات راساز ماند هینماید‪ .‬در‬‫وظی‬
‫آن زمان هیچکس درپاکستان و دول آنطرف اوقیانوس (به شمول ایاالت‬
‫فت ه‬‫فغانستان از دست ر‬ ‫متحده) درصدد مقابلهباقواینظامیشوروینبود وا‬
‫خترتن هاکسیبودکه در ج هت‬ ‫حساب میشد‪ .‬در داخل اردویپاکستان جنرال ا‬
‫فت وطرح عملی را در این زمین ه‬ ‫فغانستانقرارگر‬ ‫فاع وحمایت از ج هاد ا‬
‫د‬
‫ارائهکرد و رئیس جم هور را متقاعدساختکه مبارزهبرضد متجاوزان و‬
‫فعپاکستان‬ ‫شکست دادن آن ها‪،‬نهتن ها ممکنبلکه این مبارزه در راستای منا‬
‫فت‪:‬شما معجزهیی را انجام دادیدکه من‬ ‫نیز هست‪.‬سال هایبعدضیاءبه اوگ‬
‫توانایی دادنپاداشبه آنراندارم‪ ،‬خداپاداش آنرابهتوبد هد‪.‬‬
‫فغانستان"بود‪ .‬این اداره‬
‫فترا‬
‫فۀ من در (آی‪.‬اس‪.‬آی)سوق واداره امور "د‬ ‫وظی‬
‫فغانستان رابه ع هده داشت‪ .‬جنرال اختربه‬ ‫مسؤولیتپیشبرد جن گ علیه ا‬
‫حیث مبتکر‪،‬کنترولکننده ونظارتکننده این طرح [پیشبرد جن گبرعلی ه‬
‫فع من در این عرصهبود‪ .‬درسادهترین‬ ‫فغانستان‪ .‬مترجم] آمر‪ ،‬مشوق و مدا‬
‫ا‬
‫شکل‪ ،‬اوی ک استراتیژیستباتدبیر وشخص ورزیده در مسل ک خودبود‪.‬‬
‫‪1‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شگفتارنویسنده‬
‫پی‬

‫فتاتحادشوروی راباتمامقوای‬ ‫در آغاز "ج هاد" اویگانهکسیبودکه میگ‬

‫مدرن وعصری آن میتوانتوسطچند هزار مجا هد مسلح آموزش دیدهشکست‬
‫بتدای‬‫داد‪ .‬این امر در آغازناممکنبهنظر میرسید وبرداشت اولی من در ا‬
‫تقررم در (آی‪.‬اس‪.‬آی) وآغاز همکاریبا جنرال اختر نیز چنینبود‪.‬پیامد‬
‫رویداد ها‪ ،‬صحت نظریات اوراثابت ساخت‪.‬تحت رهبری‪ ،‬هدایات و‬
‫براساس استراتیژی مطروحۀ او‪،‬قوای شوروی نهتن ها عقب نشینیکرد؛‬
‫بلکهشکست هم خورد‪.‬به همین علت درلیستسیاه ک‪ .‬گ‪ .‬بقیمت زیادی‬
‫رابرایسر اوتعیینکردهبودند؛ اما من هرگز در وجود اوترسناشی از‬
‫اینتهدید راندیدم‪ .‬او همچنانبه حمایت از ج هاد ادامهمیداد‪.‬‬
‫جنرال اختر در دو ج هت عمدهتوجۀبیشتر داشت‪.‬یکی ازلحاظستراتیژی‪،‬‬
‫تقدبودکهگروه‬ ‫یعنی اینکه چگونه جن گ رابایدبهپیروزی رساند‪ .‬او مع‬
‫نند ابرقدرتی را درمیدان جن گبه زانو درآورند‪،‬ب ه‬ ‫هایپارتیزانی میتوا‬
‫شرط آنکهتکتی ک "واردکردن هزاران زخم"بر دشمن رابهشکل دوامدار‬
‫عملیسازند‪.‬برایتعمیلاین اصل‪،‬بهتدریج طیسالیان متمادی‪ ،‬مجا هدین‬
‫از طرفپاکستانبیشتر و خوبترتسلیح وتج هیز و آموزش داده شد و از‬
‫لحاظ ارتباطات‪ ،‬اکماالت وذخیره سازی‪ ،‬کار های بزرگی برای آنان‬
‫سازماند هیگردیدکه منجربه خروجکاملقوایشورویشد‪.‬تن هابعد از‬
‫ف هوم دور شدن از رهبری‬ ‫سبکدوشی جنرال اختر از (آی‪.‬اس‪.‬آی) [به م‬
‫مجا هدین‪ .‬مترجم] وعدول از این شیوه‪ ،‬شکست سختی را متحملشدیم؛‬
‫چنانچه در حملهبر اللآبادضربۀ جانکاهبر ما وارد آمد وسختشکست‬
‫خوردیم‪( .‬در مورد چگونگی این جن گ‪،‬نیرو های دو طرف و عللشکست‬
‫الن (آی‪.‬اس‪.‬آی)ستر جنرال محمدنبی عظیمی درکتابتحت عنوان »یاد‬
‫فصیل معلومات داده است؛کهتوجه‬ ‫مانده هایی از جن گ الل آباد «بهت‬
‫خوانندۀگرامی رابه آن جلب مینمایم‪ .‬مترجم)‬
‫ش هر کابل هدف اولی واساسی در استراتیژی جنرال اختربود؛ اما او‬
‫نمیخواستکه آن رابای ک حملهتصرفنماید؛بلکه خواست و هدفن هایی‬
‫وی آنبودتاتمام هست ونیستکابل اعم ازتأسیساتسیاسی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬
‫نظامی و خدمات اجتماعی آن نابودگردد‪.‬شعار او چنینبود »کابلباید‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬
‫بسوزد«‪،‬بایدتمام خطوط ارتباطی واکماالتی آن قطع ودائما ًتحتفشار‬
‫باشد‪ .‬اومیدانستکه در اینصورتش هر را میتوانبهس هولت وبدون مقاومت‬
‫تصرفکرد‪.‬بزرگترین آرزوی وی اینبودتابعد ازسقوط وویرانیکابل‬
‫از آنبازدیدبعمل آورده و"نمازشکرانه" را در آنجا ادا نمایدکه این‬
‫آرزوی اوبرآوردهنشد‪.‬‬
‫ج هت دوم استق امتکار او در عرصۀ دیپلوماتی ک وسیاسیبود‪ .‬البتهنه‬
‫دپلوماسی وسیاستبین المللی‪،‬بلکاربرد دیپلوماسی درامورداخلی مجا هدین‪.‬‬
‫ازنظر من جنرال اختریگانهکسیبودکه میتوانستتااندازهیی وحدت را‬
‫دربینگروپ های متعدد مجا هدینکه دشمنسرسختیکدیگربودند‪،‬تأمین‬
‫نماید‪ .‬او میتوانست ولوبرای مدتکوتا هی همکهشده‪ ،‬رهبران ج هادی را‬
‫با هم نزدی ک سازد‪ .‬از نظر اوبدون این اتحاد‪ ،‬امکان وصولپیروزی در‬
‫فرادی راکه‬ ‫فع ج هاد‪ ،‬ا‬
‫جب هه جن گ موجود نبود‪ .‬او میتوانستبرای منا‬
‫حوصلۀدیدن چ هرهیکدیگر رانداشتند؛بایکدیگر متحدسازد‪.‬‬
‫فقیت او در اینبودکه میتوانستبطور دوامدار ا الع متحده‬ ‫علت عمدۀ مو‬
‫امریکا راتحتفشارقرار د هدتا ماشین جنگی ج هاد را طبق دلخواه اوتقویه‬
‫نماید‪ .‬امریکا از طریق (سی‪.‬آی ‪.‬ای) همیشه الش میورزیدتاکانال های‬
‫اکماالتی‪،‬تجهیزاتی‪ ،‬آموزش وتوزیع الحبه مجا هدین را درکنترول خویش‬
‫داشتهباشد واین ازبرکت م هارت جنرال اختربودکه آن هانتوانستند آنرا طبق‬
‫یند‪.‬بنابر همین ملحوظ‪ ،‬جنرال اختر زمانی از رهبری‬ ‫دلخواه خود عملینما‬
‫تند‪.‬‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) سبکدوشگردیدکه مجا هدین در آستانهپیروزیقرار داش‬
‫مرگ غم انگیز او مانع آنشدتا ویی کسالبعد‪،‬شا هد خروجقوایشوروی‬
‫فغانستان وپیروزی خودباشد‪.‬به نظر من دولتپاکستان و مجا هدین‬ ‫از ا‬
‫فتخاربزرگ استکه‬ ‫فغانستا نبایدسپاسگزار اوباشند‪ .‬همچنانبرای من ا‬‫ا‬
‫شتم‪ ،‬جنگیکهنبوغنظامی‬ ‫فیبزرگس هم دا‬ ‫تحت امر او در این جن گ مخ‬
‫اوراثابتساخت‪ .‬بریگادیرمتقاعد محمدیوسف س‪.‬ب ت‬

‫‪3‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شگفتارنویسنده‬
‫پی‬

‫یادداشت در مورد مأخذ اینکتاب‬

‫منبرای نگارش اینکتابتقریبا ًبه صورتکل ازتجارب و مشا هدات‬

‫شخصی خویشکه در مدت چ هارسال خدمت در (آی‪.‬اس‪.‬آی) وبعدا ً حین‬
‫فادهکرده ام‪ .‬منباشناخت و‬ ‫بازگشتبهپیشاور آنراکسبنمودهبودم؛ است‬
‫روابطیکهباتمام رهبران ج هادی‪ ،‬اکثرقوماندانان وبعضی از مجا هدین‬
‫داشته و مدت چ هارسال مشترکا ًبا آنانکارکرده ام؛پیرامون ایناثر و وضع‬
‫فعلیتبادلنظرنموده ام‪ .‬روی همین ملحوظ در اینکتاب از مراجع دیگر و‬
‫فادهنشده است‪.‬بر الوه منبابسیاری از‬ ‫یانوشته های روزنامهنگاران است‬
‫فقنیستم؛ زیرابعضا ً حقایق ذکر‬ ‫فغانستان موا‬‫نوشته هاپیرامون جن گ در ا‬
‫فسیرشده است‪ .‬البته اینبدان معنینیستکهتمام‬ ‫شدهنادرست ویا هم غلطت‬
‫فغانستان غیرقابل اعتبار است‪،‬بلکهتن ها منکمتر‬ ‫کتاب ها در مورد جن گ ا‬
‫فته امکه درنوشتن اینکتاببرایم ممد واقعشود‪ .‬درآثار‬ ‫چیزی در آن هایا‬
‫ً‬
‫ذیل میتوان حقایقنسبتا دقیق و واقعی رابدست آورد‪.‬‬

‫فغانستان‪.‬نوشته‪Mark Urban:‬‬
‫‪ .1‬جن گ در ا‬

‫‪ .2‬جن گ درکشور دوردست‪.‬اثر ‪.Arms and Armour‬‬

‫‪.3‬سربازان خدانوشته ‪Robert D. Kaplan’s‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫مقدمه‬
‫مرگبا واردکردن هزار زخم‪ ،‬اینشیوه امتحانشدۀ جن گ هایپارتیزانی‬
‫فغانستان‪،‬‬‫در مقابل اردو هایقوی وبزرگ است‪.‬باکاربرد این شیوه در ا‬
‫فاده‬
‫خرسشورویبه زانو درآوردهشد؛ زیرااینیگانهشیوهییبودکهبا است‬
‫از آن‪،‬نیرو هایکم آموزش دیده‪ ،‬خوبتسلیحنشده و دسپلینناپذیرقبیل هیی‬
‫امابا روحیهشکستناپذیر وجنگجو راقادربه ادامه جن گساخت‪.‬کمین‪،‬‬
‫ترور‪ ،‬حملهبرکاروان های اکماالتی‪،‬میدان های هوایی وتخریبپل ها‪،‬پایپ‬
‫لین ها وخود داری از جن گ منظم وموضعثابت‪ ،‬شیوه ها وتکتی ک های‬
‫آزمونشده جنگ هایپارتیزانی استکه النگذاری‪،‬ساز ماند هی و هما هنگی‬
‫آن طی مدت چ هارسال از ‪1983‬تا ‪1987‬به دوش منبود‪.‬‬
‫من دگروالپیاده‪ ،‬اردویپاکستانبودمکهبه طورناگ هانیبه حیث مسؤول‬
‫فغانی در (آی‪.‬اس‪.‬آی) مقررشدم‪ .‬منباکرا هت و الف خواستقلبی‬ ‫فتر ا‬
‫د‬
‫فه آغازکردم؛ زیرا (آی‪.‬اس‪.‬آی)با وجودکه از جمله مؤثرترین‬
‫امبهاین وظی‬
‫سازمان های اط العاتی درکشور های ج هانسومبهشمار میرود؛ در داخل و‬
‫خارجسازمان مخوف دانسته میشود وازش هرتبد وت هدیدکنندۀبرخوردار‬
‫است‪.‬‬
‫فوذ‬‫در راس (آی‪.‬اس‪.‬آی)تورنجنرالعبدالرحمن اختر قرارداشتکه از ن‬
‫قیم وروزانهبا رئیس‬
‫زیادی درقوای مسلحپاکستانبرخوردار ورابطۀ مست‬
‫فسر‪ ،‬نظامی وملکی و هزاران‬ ‫جم هور ضیاء داشت وتحت امر او صد هاا‬
‫کارمند مصروف خدمتبودند‪.‬‬
‫فتم‪،‬قوماندانفرقۀتعلیمی‬ ‫فۀجدیدآگا هییا‬‫فونی ازتقررمبه وظی‬
‫زمانیکهتل‬
‫درکویتهبودم‪.‬نمیتوانستم صحت این خبر راقبولنمایم؛ زیرا من هیچگونه‬
‫شتم‪.‬‬‫سابقهکاروتحصیل در عرصۀ ادارات ا العاتی واستخباراتی را ندا‬
‫فتهباشد‪.‬به همین‬ ‫بنابراینفکر نمودمکه در موردباید اشتباه صورتگر‬
‫فسر مربوطتقاضانمودمتا چگونگی آنراتدقیقنماید‪ .‬زمانیکه‬ ‫خاطر از ا‬

‫‪5‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مقدمه‬

‫سیدکه منباید در ظرف ‪72‬ساعت در ا المآبادباشم‪،‬ترس من‬ ‫دستور ر‬

‫بیشترگردید وبرایلحظهییفکرکردمکه اینپایانکار مسلکی من است‪،‬‬
‫یند‬
‫فوقنیز خوش آ‬ ‫زیرا طبق معمول اینگونه مقرری هابرایقدمه های ما‬
‫پیداکردن دشمنبیشتربودتا دوست‪ .‬زیرا دری کشب‬ ‫نبوده وطبعا ًپیامد آن‪،‬‬
‫ازشماشخصی دیگریساختهشده و همقطارانتانبا ظن وش ک در مورد‬
‫فوقبیرون از (آی‪.‬اس‪.‬آی)نیزبهدیدۀ‬ ‫یند‪ .‬حتی مقامات ما‬‫شماقضاوت مینما‬
‫ش کشما را مینگرند‪ ،‬زیرایکی از وظایف (آی‪.‬اس‪.‬آی) این استتابه طور‬
‫شندتابدینوسیله امنیت‬ ‫غیرمحسوس جنراالن رانیزبایدتحتنظر داشتهبا‬
‫رژیمبه طور اطمینانبخ شتأمینشود‪.‬با درنظرداشت اینکه در آن وقت‬
‫حکومتنظامی ضیاء حکمروایی میکردترس و وحشت از (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬
‫یک واقعیت عینیبود‪.‬‬
‫فاده از موقع عرضنمودمک ه‬ ‫فوننمود و منبا است‬ ‫روزبعد جنرال اخترتیل‬
‫من هیچگونهتجربه وتوانایی کار در (آی‪.‬اس‪.‬آی) را ندارم‪ .‬او کوتاه‬
‫بتدایتقرر در ریاست (آی‪.‬اس‪.‬آی) در چنین‬ ‫فتکه اونیز در ا‬ ‫و مختصرگ‬
‫کند‬ ‫فهیی راکهبه من محول می‬ ‫موقعیتبود‪ .‬اوبه من اطمینان دادکه وظی‬
‫مطابق میل من خوا هدبود ودر عملنیز چنینشد‪.‬‬
‫منبه طور مستقیم در امور مربوطبه جمع آوری ا العات دخیل نبودم‪.‬‬
‫فۀ من طیسالیان متمادی اینبودتابرعلیه دومینابرقدرت ج هانیعنی‬ ‫وظی‬
‫اتحاد شوروی عملیات را ساز ماند هی نمایم‪ .‬این چالشبزرگ و مسئوولیت‬
‫فغانی" در (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬ ‫فترا‬
‫وحشتناک درزندگی منبود‪ .‬منبه حیث مدیر "د‬
‫نهتن ها وظیفه داشتمتا مجا هدین (سربازان خدا) را آموزش داده و مسلح‬
‫فغانستاننیز‬ ‫سازم‪،‬بلکه مکلفبودمتاپالنهای عملیاتی آنان را در داخل ا‬
‫سازماند هینمایم‪ .‬زمانیکه من دراتاق اوپراسیونبرروینقشهبه سیستم‬
‫جنگی دشمن نظر می انداختم‪ ،‬حد اقلی ک جنرال چ هار ستارهیی‪ ،‬چ هار‬
‫جنرالسهستارهیی وپانزده جنرال دوستارهییشوروی وبیشتر ازبیست‬
‫فغان راکه مجربتر از منبودند‪،‬تصور میکردم‪.‬‬ ‫وپنج ا‬
‫فه در (آی‪.‬اس‪.‬آی) استراتیژیپیروزیبرقوایشوروی‬ ‫من در جریان وظی‬
‫فغانستان رابرای آن هابه ویتنام‬
‫را طرح وعملینمودم‪ .‬هدف من آنبودتا ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فغان نیز‬
‫دیگرتبدیل نمایم‪ .‬البته عملیات برعلیه اردوی کمونیستی ا‬
‫ساز ماند هی میشد؛ مگر دشمن اساسی من اتحاد شورویبود‪ .‬زیرابدون‬
‫حمایه آن ها جن گ مدت هاقبل ازتقرر من (ماهاکتبر‪ )1983‬در (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬
‫ختم میشد‪.‬‬
‫علی الرغم اینکه مسئولیت های منصرفنظامیبود‪ ،‬اما من دقیقا ً درک‬
‫میکردمکهتاثیرات اقداماتسیاسیبر عملیاتنظامینهتن هابیاثرنیست؛‬
‫بل اکثرا ًتحتتأثیرتصامیمسیاسیاتخاذ میشد؛ اما من مستقیما ًکمتر خودرا‬
‫ختم‪.‬‬‫دراتخاذتصامیمسیاسی دخیل میسا‬
‫در هرحال‪ ،‬باگذشت زمان‪ ،‬درنتیجه تعصبات وخودخوا هی های‬
‫سیاستمداران‪ ،‬از جمله رهبران مجا هدین وبه علتسرخوردگی و ناامیدی‬
‫فات درونی وبازی هایسیاسی آنان‪،‬فشار هایگوناگونباالیم وارد‬ ‫ها واخ ال‬
‫فانمایم‪.‬‬
‫فه ام استع‬
‫شد وتن ها حمایه جنرال اختر مانع از آنشدکه من از وظی‬
‫فتتنظیم ج هادی از جانبپاکستانبه رسمیتشناخته‬ ‫بایدتوضیحنمودکه ه‬
‫شده و مراکز آن درپاکستانفعالبود‪ .‬از جمله چ هارتنظیم "بنیادگرا" وس ه‬
‫دیگر "میانه رو" نامیده میشدند‪ .‬هری ک از اینتنظیم ها دارای رهبران‬
‫مستقلبودند‪ .‬این رهبران رانبایدباقو ماندانان ج هادیکه هرکدام وابستهبه‬
‫فتگانهبودند‪ ،‬مغالطهکرد‪.‬‬‫یکی از اینتنظیم های ه‬
‫تا زمانیکه درسال ‪1987‬بهتقاعدسوقشدم؛ منبایدیکی ازبزرگترین‬
‫فر از‬‫فسر و ‪300‬ن‬ ‫جنگ هایپارتیزانی معاصر راباتشکیل مرکب از ‪ 60‬ا‬
‫قدمه هایپائینتر ساز ماند هی میکردم‪.‬بیشترین وقت من در ج هت متحد‬
‫ساختن گروه های متخاصم ج هادی که دشمن سرسخت و آشتی ناپذیر‬
‫یگربودند‪،‬صرفشد؛ اما منقادربه آننشدمتا دربین آن هانظم دلخواه‬ ‫یکد‬
‫فغان ها وشوروی ها در اینبخش‬ ‫را ایجاد نمایم درحالیکه رقبای من‪ ،‬ا‬
‫تند‪ .‬منبایدبه ادامهکارسلف خویش طوری عمل‬ ‫برتری هایبیشتری داش‬
‫می نمودمتا با وارد ساختن هزاران زخم خونین‪ ،‬نیرویبیشتر انسانی و‬
‫پولیبلعیدهشود‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مقدمه‬

‫فی وسری‪ ،‬امور جن گ را‬ ‫من مجبوربودمکه درشرایطن هایت دشوار مخ‬
‫فۀ منکوچکترین‬ ‫پیشببرم‪ .‬اکثریت جنراالن ارشد اردویپاکستان از وظی‬
‫فۀ من چیزی‬ ‫تند‪ .‬حتی اعضایفامیلم در مورد ما هیت اصلی وظی‬ ‫آگا هینداش‬
‫فیکاریبه خاطراینبودکه دولتپاکستان رسما ً مدعی‬ ‫تند واین مخ‬‫نمیدانس‬
‫بودکه هیچنوعکم کبه "تنظیم های ج هادی"نمینماید و هیچ مقام دولتی‬
‫اعترافنمیکردکه الح و مهمات از طریقپاکستان در اختیار مجا هدین‬
‫قرار میگیرد‪ .‬این رازکه ( آی‪.‬اس‪.‬آی) مجا هدین راتمرین و آموزش میداد‬
‫ودر طرح عملیات جنگی و حتی با اعزام مشاورین نظامی در داخل‬
‫یکرد‪ ،‬حیثیتتابو را داشتکهکسی حقنداشت‬ ‫فغانستان آنان را همرا هی م‬‫ا‬
‫در مورد آن اشاره وتبصره نماید‪ .‬با وجودکهتسلیمی الح وپولبه‬
‫مجا هدین مخفی نبود و همه میدانستند که از طریق پاکستان در اختیار‬
‫مجا هدینقرار داده میشود؛ اماپاکستان رسما ً این امر را هیچگاهنپذیرفت‪.‬‬
‫فرای‬ ‫در جریان جن گ دیپلومات هابا حوصله مندیبهبازی هایسیاسیباس‬
‫پاکستان در مسکو وکابل ودیپلومات های شوروی در ا الم آباد مصروف‬
‫بودند‪.‬‬
‫فغانستانبسیار حساسبود‪ ،‬من نمی‬ ‫از آنجاییکه نقشپاکستان در ج هاد ا‬
‫ستم زمینهشرمساری ویات هدیدی رابرای امنیتکشورم ایجادنموده ویا‬ ‫خوا‬
‫اینکه خللی در امرپیشبرد عملیاتبرعلیهشوروی واردگردد‪.‬به همین دلیل‬
‫ختم‪ .‬زمانیکه در ماه اگست سال‬ ‫نوشتن اینکتاب را مدتیبهتعویق اندا‬
‫فقات ژنو در مرحلۀ امضاشدنقرار داشت‪،‬‬ ‫‪1987‬بهتقاعدسوقشدم‪،‬توا‬
‫فغانستان را آغازنکردهبود؛ اما مجا هدین‬ ‫قوایشورو ی هنوزبرآمدن از ا‬
‫پیروزی‬ ‫از موضعبرتریبرخورداربودند‪ .‬در مورد شکست شوروی و‬
‫مجا هدینشکی وجودنداشت‪ .‬دراولین ماه هایبعد ازتقاعد‪ ،‬من مصروف‬
‫تدوین ونوشتن خاطراتم در دورانکار در (آی‪.‬اس‪.‬آی) شدم؛ اما درصدد‬
‫کیدبرایم‬ ‫نشر آنبه حیثکتابنبودم‪ .‬همچنان ازجانب مقاماتبهصورت ا‬
‫توصیه شدهبودتا از چنین اقدامی خود داریکنم‪ .‬حاالکه اواخر سال‬
‫فشای‬ ‫‪1991‬است و نشر این معلومات هیچگونه خطری را برای ا‬
‫اسراردولتی ویاتعقیب مجا هدینبه میان نمی آورد ودرپاکستان همه در‬
‫موردفعالیت های مجا هدین وکم ک (آی‪.‬اس‪.‬آی)با آنان آگا هی دارند واین‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫همکاریبیشتر از این راز دانستهنمیشود و همچنان حالکهقوایشوروی‬

‫فشای مطالب در مورد‬ ‫فغانستان عقبنشینینموده است‪،‬به عقیده من ا‬ ‫از ا‬
‫فی ندارد ‪ .‬همینگونه‬
‫جریانفعالیتبرعلیه آن ها‪ ،‬دیگر ما هیت سری واپراتی‬
‫پروسهتربیه و آ موزش مجا هدین درپاکستانقطع وکمپ های آموزشی آن ها‬
‫برچیدهشده است‪.‬‬
‫فغانستانبه عملیات نمیپردازند و‬ ‫کارمندان (آی‪.‬اس‪.‬آی) در داخل خاک ا‬
‫مجا هدیننیز آن طرف دریای آمو در داخل خاکشورویتعرضنمیکنند‪.‬‬
‫حتی درسیستمتوزیع اسلحهتغییراتی رونماشده ودرتعداد آنکا هش زیادی‬
‫فغان"که منبا آنان در مورد‬ ‫به عمل آمده است‪" .‬کمیته نظامی رهبران ا‬
‫ستمجدید‬ ‫النگذاری عملیات جنگیکار میکردم منحلگردیده است وسی‬
‫فغانستان جانشین آنشده است‪.‬بنابر همین‬‫کنترول از طرف حکومت انتقالی ا‬
‫یندگان وتاریخنگاران‬‫دالیل من متیقن هستمکهکتاب حاضر میتواندبرای آ‬
‫ممد واقعشود و منبع آموزندهییباشدبرای سیاستمداران ورهبران نظامی‬
‫فغانستانبرایپیشبرد جنگ های‬‫که میتوانبا الحظۀ آن ازتجربه جنگ های ا‬
‫فادهکرد‪،‬که اگر چنینشود؛ هدفنویسنده اینکتاب‬ ‫پارتیزانی در آینده است‬
‫برآوردهشده است‪.‬‬
‫فغانستان‬
‫بعد از اینکه آخرینسربازشوروی در ماهفبروریسال ‪ 1989‬ا‬
‫فغانستانسقوط‬ ‫فته دولت ا‬
‫راترککرد‪،‬تصور عام چنینبودکه طی چند ه‬
‫کند و مجا هدینپیروز میگردند‪ .‬چنانچه دیپلومات های خارجی درصددترک‬‫می‬
‫فته وساکنین‬
‫کابلبودند وبرداشت همه چنینبودکه مقاومت درکابل ازبین ر‬
‫ش هرباگرسنگی وقحطی روبرو میشوند وقوای مسلحنیز در صددتسلیمی‬
‫فغانستان منتظرتکرارسیگون دومبودند‬ ‫خوا هدبرآمد‪.‬تمامناظرانقضایای ا‬
‫فته وحداکثر در چند ماهپیشبینی‬‫وپیروزی مجا هدین را در ظرف چند ه‬
‫میکردند‪.‬پیشبینیییکهبه وقوع نهپیوست وبعد ازسپریشدن سهسال‪،‬‬
‫فغانستان بهکام مجا هدینسیرننمود ودر واقعپیروزیبه دست‬ ‫وضع در ا‬
‫فت واین امرسببناامیدی زیادشد‪.‬اینکتاب‬ ‫آمده از دست مجا هدینبیرون ر‬
‫در ج هتتوضیح چگونگی آن حالتبه رشتهءتحریر درآمده است‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مقدمه‬

‫فغانستاننیستم؛بلکه هدف اصلی‬ ‫با این همه‪ ،‬من مدعیتاریخنویسی جن گ ا‬

‫فتاده است‪.‬‬‫فاق ا‬‫من اینبوده استتاصادقانهبنویسمکه وقایع چرا وچگونهات‬
‫من سعیکرده امتا چگونگیپیشبرد جن گ چریکی و سوق و ادارۀ آن و‬
‫همچنانتوانایی ها ونقاطضعف آنرابرجستهساخته‪ ،‬عللی راپیدانمایمکه‬
‫تندبهپیروزی‬ ‫چرا مجا هدین در ماه هایبعد از خروجقوایشوروینتوانس‬
‫بند‪.‬‬
‫دستیا‬
‫بعضی ویاشاید هماکثر مطالبی راکه من دراینکتاب راجعبه جن گنوشته‬
‫ام‪ ،‬ممکنقبالً در وسایل ارتباط جمعینشرنشدهباشد‪.‬بنابر همینسبب من‬
‫فته امتا نوشته های من‬ ‫در انتخاب عناوینفرعیکتاب از احتیاطکارگر‬
‫فغانستاننگردد‪ .‬در‬ ‫باعث واردکردنضربهبه عملیاتفعلی ویا آینده در ا‬
‫اینکتاببرای اولینبارنقش واقعیپاکستان در آموزش‪،‬اکماالت و عملیات‬
‫یگردد‪ .‬طی مدت چ هارسال مدت خدمت من‪ ،‬در حدود هشتاد‬ ‫مجا هدینافشا م‬
‫هزار مجا هد آموزش دادهشد‪ .‬صد ها هزارتنسالح و م همات در اختیار‬
‫آنانقرار داده شد‪ ،‬چندین میلیارد دالر در اینپروسه اکماالتی مصرف‬
‫گردید‪.‬تیم های (آی‪.‬اس‪.‬آی)به طور مرتب ومکرربا همرا هی مجا هدینبه‬
‫یگردیدند‪.‬یقینا ً که از واقعیتبرخی انگیزه ها وع ملکرد‬
‫فغانستان اعزام م‬‫ا‬
‫ایاالت متحده امریکا‪،‬که در اینکتاب ذکرشده است ‪ ،‬انکار خوا هدشد و‬
‫ایننیز ممکنصحیحباشد‪.‬‬
‫وقتی من احساسکرده امکه در مورد چگونگی رویداد حوادثش ک وشبه‬
‫وجود دارد‪ ،‬مثالًسقوط طیارهییکه منجربهکشتهشدن رئیس جم هورضیاء‬
‫شد‪،‬نخستکوشیده امتا مدارک راصادقانهبررسیکنم وبعدا ًبهنتیجهگیری‬
‫هابپردازم‪ .‬این استنتاجکامالً شخصی است ونمیتوانم آنرا از ذ هن خویش‬
‫بزدایم و ممکن چگونگی این رویدادبرای همیش نزد من نامکشوفباقی‬
‫ب ماند‪.‬‬
‫فغانستاننوشتهشده است‪ .‬دربرخی ازاینکتاب ها‬ ‫کتب زیادی راجعبه جن گ ا‬
‫جن گ های هردوطرف سالبه سالتشریح شده وعدۀ دیگر‪،‬گزارش های‬
‫فغانستان داشته اند‪.‬‬
‫فر هاییبه ا‬‫ژورنالیستان استکه در معیت مجا هدین س‬
‫بدون استثناء در اینکتاب هاتوصیف وتمجید های مبالغه آمیز و چاپلوسانه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ازتنظیم های ج هادی وقوماندانان آنانصورتگرفته است؛ زیرانویسندهء‬

‫کتاب در همرا هیبا آن هابوده است‪.‬برای وسایل ارتباط جمعی درک حقایق‬
‫فتادبسیار دشواربود؛ زیرا جریان جن گ و‬ ‫فاق می ا‬ ‫فغانستان ات‬
‫آنچه در ا‬
‫حوادث مربوطبه آن ازفاصله های دور ارزیابی شده است‪ ،‬ازپیشاور‬
‫فغانستاننه هوتل های‬
‫تند‪ .‬در داخل ا‬
‫پاکستان‪ ،‬جاییکه ژورنالیستانقرار داش‬
‫مستریح وجود داشت ونه امکانات آنبودتاپس از صرفناشتای صبحانه‬
‫نند و از آنفیلمبرداریکردهگزارش های‬ ‫صحنهفیر ها را درکوچه هاببی‬
‫جالببرای نیویارک ولندن ارسالکنند؛ در حالیکهبرایبدست آوردن‬
‫فر میشد واینکارضرورتبهتوانایی‬ ‫فغانستانس‬ ‫معلومات دست اولبایدبه ا‬
‫فته راهپیمایی طاقتفرسا را درشرایط‬ ‫جسمیبیشتر داشت‪ .‬زیراچندین ه‬
‫نا مساعد کو هی‪ ،‬نداشتن غذای مناسب وسرپناه‪ ،‬تحمل کردن خطرات‬
‫احتمالی‪ ،‬مب الشدنبه امراضگوناگون ودشواری های دیگر ازین دست‪،‬باید‬
‫پیداکردنقو ماندان مجا هدیکه همراه مناسبیباشد‬ ‫فت‪.‬‬ ‫مدنظرقرار میگر‬
‫نیز ازضروریاتبود‪ .‬ممکنپس از این همه زحمتکشی ها چیزی جالبی هم‬
‫فتتا موضوعی دلچسپ‬ ‫بدستنمی آمد‪،‬لذا روز هاباید الشصورت میگر‬
‫وقابلپاداش حاصل میگردید‪.‬‬
‫فت درتوان همهگزارشگران "ج هاد"نبود؛‬ ‫تحملشرایط دشوارکه ذکر آن ر‬
‫پس عده ای [ژورنالیستان‪ .‬مترجم]‪،‬قوماندانان مجا هدین را وادار میساختند‬
‫تگی جن گ وتخریب اماکن و م الت راکه اکثر مجا هدین‬ ‫تاصحنه هایساخ‬
‫فغان بودند‪ ،‬به سب ک فیلم های هالیوود‬ ‫ملبس به یونیفورم اردوی ا‬
‫سازماند هینمودهتا از آنفیلم های خبری داغت هیهگردد‪ .‬مجا هدینباشور‬
‫وشوق زیاد واستعمال اسلحهگوناگون وفیر هایپی هم درفضای دودآلود‬
‫برایفیلمبرداریصحنه آرایی مینمودند‪ .‬البته ژورنالیستانبرایتهیه این‬
‫گونهصحنه آرایی هابرایقو ماندانان ج هادیپول میپرداختند ودرضمن آن‬
‫بعدا ً اینگونهفیلم ها در امریکا و‬
‫زمینهشهرت آن ها رانیزفرا همساخته و‬
‫یا جا های دیگربهقیمت خوببهفروش میرسید‪ .‬به عبارت دیگر اینشیوه‬
‫متمدنتبلیغ جن گ و منبع عایداتیبرایتنظیم های ج هادیبود‪ .‬درنوشتن‬
‫گزارش نیزفعالیت های حیرت انگیز قوماندان همراهبرجسته میشد و‬

‫‪11‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مقدمه‬

‫یگردید‪ .‬اینشیوهء معمولیبودبرایترویج‬ ‫تصویر مبالغه آمیز از او ارائه م‬

‫فکار ودیدگاه هایقو ماندانانتنظیمیکهصحنهسازی میکردند‪ .‬در اینگونه‬ ‫ا‬
‫فیلم ها وبعدا َ مقاالتپیرامون آن ها‪،‬سعی میشدتابا مبالغه واضافهگویی در‬
‫مورد شخصیت‪ ،‬خواست ها وعملکرد ه ای آنان‪،‬تأثیربر ذ هن خواننده‬
‫وبیننده واردشود‪.‬‬
‫برای جلوگیری از رسواشدنقو ماندانان ج هادی و خطرات احتمالی‪ ،‬من از‬
‫فصیل در مورد اینگونه عملیات ها [عملیات های صحن ه‬ ‫ذکر نام آنان وت‬
‫یکنم‪.‬برای این منظور مننمونه هایتپی ک‬ ‫سازیشده‪ .‬مترجم] خود داری م‬
‫جن گ هایی را انتخاب میکردمکه حتیبعضا ً در عملبه شکست انجامیده‬
‫بودند‪ ،‬اما منبرایتشویقی کقوماندان وتحقیرقو ماندان دیگر اینگونه عمل‬
‫میکردم‪ .‬زیرابر اساس مقوله قدیمی نظامی "ازکسی نام نبر و در امان‬
‫باش"‪.‬به همینترتیب من از ذکر نام و ش هرت آن هاییکه همین اکنون‬
‫مصروف خدمتاند خود داری مینمایم‪[ .‬ممکنبه حیثقو ماندان طالب ویا‬
‫فای وظایف مشابهتخریب‪،‬سبوتاژ و د هشت‬ ‫سازمان دیگر‪ ،‬همیناکنونبه ای‬
‫فغانستانباشد‪ .‬مترجم] ویابربنابر ملحوظات امنیتی ممکن‬ ‫فگنی در داخل ا‬‫ا‬
‫یند‪ .‬صرف در موارد محدود نام های واقعی‬ ‫امنیت ویا حیثیت آن صدمهبب‬
‫قو ماندانان در اینکتاب ذکرشده است‪.‬‬
‫شندتا‬ ‫باوجود رعایت اینپن هانکاری‪ ،‬ممکن عدۀ مخالفنشر اینکتاببا‬
‫فوق‬ ‫فتهشود‪ .‬حینکه منبهتقاعدسوق میشدم آمر ما‬ ‫جلونشر واقعیت هاگر‬
‫فقۀ مقاماتباالیی ارتش‬ ‫منبر این امر اصرار داشتکه من حتماباید موا‬
‫پاکستان رابرای نشر اینکتاب اخذ نمایم‪ ،‬در غیر آن اقدامبه نشرکتاب‪،‬‬
‫فتنبهپیشواز مرگ است‪ .‬مقاماتنظامیپاکستانبرای جلوگیری از وارد‬ ‫ر‬
‫تقادبهشیوه عملکرد آنان‪ ،‬آمادۀ محو منتقد هستند‪.‬به همین ملحوظ‬‫شدن ان‬
‫زمانیکه منبعد ازگذشت دوسال‪ ،‬در صددترتیب اینیادداشت ها شدم‬
‫فتنکردم‪.‬‬ ‫هیچگونهکمکی را از جانب مقامات رسمی دریا‬
‫بعد ازترتیب وتنظیمیادداشت هابه مشکل دیگر مواجهشدم و آن اینکه هیچ‬
‫ی ک از اعضایفامیلمقادربهتایپکردننوشته های دستنویس مننبودند‪،‬‬
‫فع این مشکل‪ ،‬ماشینتایپتهیهکردم ودختربزرگمبایادداشت هایم‬ ‫برای ر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فحه را در اختیارش‬ ‫شروعبهیادگیری آننمود‪.‬بارنخست‪،‬تن ها هشتاد ص‬

‫قرار دادمتابا دوانگشت آنراتایپنماید‪ .‬همچنان من مجبوربودمتابهکراچی‬
‫ستمتاختمتایپ‬ ‫نامه نوشته واجازۀ نشرکتاب را حاصل نمایم‪ .‬من نمیتوان‬
‫منتظرب مانم وپس از آن درصدد اخذ اجازهنامهشوم؛ زیرا ممکنبود مسئله‬
‫حتیبه محاکمهکشاندهشود وتبلیغاتسوءبرعلیه آنساز ماند هیگردد‪ .‬من‬
‫فادهکنم ودر اختیار‬‫مجبورشدمتابرایتایپکردن ازپنج ـششتایپست است‬
‫فحه راقرار د هم وبعضا ً "در حالیکه منبالیسر آنان‬ ‫هری ک ‪ 15‬ـ ‪20‬ص‬
‫فحاتنوشته رابه مشتریان دیگرنشانمیدادند"‬ ‫ایستادهبودم؛ آنانبعضیص‬
‫فحاتتایپ‬ ‫وطبعا ً این عمل آنانسببنا راحتی من میشد‪ .‬در اخیر روز ص‬
‫شده را جمع آوری میکردم وروزبعد متباقییادداشت هارابهتایپست دیگر‬
‫فحه مدت طوالنی را دربر‬ ‫میدادم‪.‬تایپکردن وبعدا ًتصحیح چ هارصد ص‬
‫فته انتظار میکشیدم‪.‬گاه‬ ‫فت؛گا هیبرایتایپکردنی کبخشی ک ه‬ ‫میگر‬
‫پیدانکردنتایپستتازه‪ ،‬دوبارهبه‬ ‫فتادکه مجبور میشدمبه دلیل‬ ‫فاق می ا‬ ‫ات‬
‫ً‬
‫تایپست اولی مراجعهنمایم و این واقعاتجربۀ وحشتناکیبود‪ .‬همچنانتا آن‬
‫وقت من هنوزتضمینیبراینشرکتاببه دستنیاوردهبودم و متیقننبودم‬
‫که آیابا موجودیتبیروکراسی حاکمبرنظامپاکستان اینکتاب امکاننشر‬
‫فتیا خیر؟ سرانجام جواب داده شدکه چون امریکا متحد ما در‬ ‫خوا هدیا‬
‫فغانستان است)لذا این موضوعبه آن ها ارتباط میگیرد‪.‬‬
‫جن گ (برعلیه ا‬
‫فسرسابق (آی‪.‬اس‪.‬آی)با عدهیی در امریکاشناخت‬ ‫از آنجاییکهبه حیث ا‬
‫ستم درنیویارک ارسالکردم و او‬
‫داشتم؛ دستنویسکتاب خود رابهی ک دو‬
‫فیکرد‪.‬سر انجام‪ ،‬اینکتابکه در محضرشما‬ ‫مرابه ‪ Mark Adkin‬معر‬
‫قرار دارد؛ محصول این همکاری است‪.‬‬
‫فاده ازتجارب خویش در دورانکارم در (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬ ‫منسعیکرده امبا است‬
‫ویابر اساستجارب دیگران "طعم" این جن گپارتیزانی راتوضیحنمایم‪.‬‬
‫این جنگیبودکه دری ک طرف آنقوای شورویباتسلیحات وتجهیزات‬
‫قرنبیست وطرف دیگر آنبا امکاناتقرننزد همبایکدیگر در مقابلهبودند‪.‬‬
‫فغانان وارثان آنانیبودندکه در زمستانسال ‪ 1842‬اردویبریتانیایی را‬ ‫ا‬
‫دراثنای عقبنشینی ازکابلتارومارکردند‪.‬اینان از اردویشورویسیزده‬
‫‪13‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مقدمه‬

‫تند وبیش از سی وپنج هزار آنرا زخمی نموده وبعد از نه‬ ‫فر راکش‬ ‫هزارن‬
‫فغانستاننمودند‪.‬ساکنیناینسرزمین طیقرون‬ ‫سال آنان را مجبوربهترک ا‬
‫متمادیتغییر زیادینکردهاند‪ .‬چنانچه همانطورکه ‪2300‬سالقبلقوای‬
‫کندرمقدونی حین عبور از درهپنجشیربا مقاومتشدید مواجهشد؛ اینبار‬ ‫س‬
‫شیده‪ ،‬زمین های غیرقابلکشت وکوتل های‬ ‫فل کک‬ ‫نیزتصرفکوه هایسرب‬
‫صعب العبور مش الت زیادی را ایجادنمود‪.‬به عبارت دیگرگذشت زمان‬
‫فغانستانچندانتغییراتی واردننموده است‪.‬‬‫در ا‬
‫تندبعد ازبرآمدن‬ ‫منتا حال علت اصلیاین رانمیدانمکه چرا مجا هدیننتوانس‬
‫فتهکابل راتصرفنمایند‪،‬یکی از علت ها را میتوان‬ ‫قوایشوروی طیچند ه‬
‫فات درونی دربینتنظیم های ج هادی دانست‪.‬‬ ‫موجودیت خصومت ها واخ ال‬
‫الوهبرآن‪،‬بهنظر من امریکانیز خواستارپیروزینظامی مجا هدیننبود‪.‬‬
‫تندبا‬‫فع امریکا میبود؛ آنان میتوانس‬
‫هرگاهپیروزی مجا هدین در راستای منا‬
‫فانه‬
‫بند‪ .‬متأس‬‫فات و خصومت های ذات البینیبهپیروزی دستیا‬ ‫وجود اخ ال‬
‫که چنیننشد و هردوابرقدرت دربنبست وضع مقصراند‪.‬‬
‫اینکتاببازگوییتاریخ رسمینیست‪ ،‬اما من در حدتوانکوششکرده ام‬
‫تا حقایق رابیاننمایم‪ .‬هرگاه اشتبا هی در موردتصورات ویاتبصره های‬
‫منبودهباشد‪ ،‬مسؤولیت آنرا میپذیرم‪ .‬میخوا هم خاطرنشاننمایمکهبدون‬
‫کم ک همه جانبهءکارمندان و زیردستانم در (آی‪.‬اس‪.‬آی)پیروزی های من‬
‫ناممکنبود‪ .‬آن هاشب وروزبدون اینکه مردم ازکار آن هاآگا هییابند‪،‬برای‬
‫فقیت ج هادکار و الش میکردند و من سپاسگزار همۀ آنان هستم‪ .‬من‬ ‫مو‬
‫آرزومندمتا آنانبادیدن اینکتابتااندازۀ زیادس هم ونقش خود را در این‬
‫ستم کهباوجود‬ ‫فر‬‫نند‪ .‬در ن هایتبر تمام مجا هدین درود می‬ ‫پیروزیببی‬
‫فتکهبا وجود الش های‬ ‫"امکانات محدود"برابرقدرتپیروزشدند‪.‬بایدگ‬
‫فغانستان‬‫دیپلوماتی ک‪ ،‬نقش عمده را در عقب نشینی قوای شوروی از ا‬
‫تند‪.‬‬
‫"سربازان خدا" داش‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫سانحۀ هوایی‬
‫"مرگضیاء ارادۀ خداوندبود"‬
‫بینظیربوتو‪ ،‬دخترسرنوشت ‪۱۹۸۸‬‬

‫بهتاریخ ‪ 17‬ماه اگستسال ‪ 1988‬هواپیمایترانسپورتیکمو الژشدهقوای‬

‫هواییپاکستان ( ‪130‬ـ ‪ )C‬با زاویه ‪ 65‬درجه در حالیبر زمین اصابت‬
‫کردکهبال هایش در حالتتعادلقرار داشت‪.‬گیرفرودآمدن در حالتباال و‬
‫فلبود و هر چار انجن آنکامالً عادیکار میکرد‪.‬سرعت هواپیما دراثنای‬ ‫ق‬
‫اصابتبه زمین ‪190‬گره (واحدپیمایش سرعت هواپیما‪ .‬مترجم)بود‪.‬بعد‬
‫فجارتانکیتیلبلند‬ ‫ازلحظۀکوتا هیشعلهنارنجی رن گبزرگناشی از ان‬
‫شد‪ .‬هردوساعت موجود درکابین هواپیما دقیقا ًساعتسهبجه وپنجاه وی ک‬
‫دقیقهبعد از ظ هر وقت محلی رانشانمیداد‪ .‬محلسقوط هواپیماصرف در‬
‫چند میلیگارنیزیون ش هرکب هاولپورقرار داشت‪ ،‬جاییکه دقیقا ًپنج دقیق ه‬
‫فتاد دقیقهیی خود رابه جانب ا المآباد‪ ،‬از آنجا‬ ‫قبل از آن هواپیماپرواز ه‬
‫فت ودر نتیجۀ آنتمام‬ ‫شر وع نمودهبود‪.‬سقوط تقریبا دودقیقه را دربرگر‬
‫سرنشینان هواپیماسربهنیستشدند‪.‬‬
‫فظتاج محمدچندلحظهقبل از این حادثه در حالیکهبه طرفکشتزار‬ ‫حا‬
‫خودنزدی کقریه د ه ککمال ‪ Dhok Kamal‬در جوار دریایسُتلج در‬
‫لندنمود‪.‬‬‫نیدنصدای هواپیماسر خودراب‬ ‫هشت میلیب هاولپور روانبود‪،‬باش‬
‫فاعتقریبا ‪5000‬فوتی‬‫وی طیارهیی را مشا هدهکردکهبه طورنامنظم در ارت‬
‫پیداکرده وباردگر حالت‬ ‫درپروازبود‪ .‬هواپیمانخستبه طرف زمین م الن‬
‫صعود را اختیارنمود؛ امابعد ازچندلحظۀ دوبارهبه طرفپائینسقوط‬

‫‪15‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫فجار‪،‬‬ ‫وباقسمتپیشروبر زمین اصابتکرد‪ .‬وی هیچگونه اصابت راکت‪ ،‬ان‬

‫شعله ودود راکه داللتبر وقوعفاجعهقبل از اصابتبه زمیننماید‪ ،‬مشا هده‬
‫نکرد‪.‬‬
‫قربانیان حادثه عبارتبودند از جنرال ضیاءالحق رئیس جم هورپاکستان و‬
‫جنرال اخترعبدالرحمن خان رئیسکمیتهقرارگاه مشترکقوای مسلح که‬
‫قتدر‬‫جانشین احتمالی رئیس جم هور دانسته میشد‪.‬با مرگ دوشخصیت م‬
‫پاکستان‪ ،‬رئیس دولت وشخصیکهبرای مدت هشتسالتا ‪1987‬در راس‬
‫فغانستان دو حامی بزرگ و‬ ‫اداره (آی‪.‬اس‪.‬آی) قرار داشت‪ ،‬مجا هدین ا‬
‫"ق هرمان" خودرا از دست دادند‪.‬قربانیان دیگر این حادثه عبارتبودند از‬
‫فیر ایاالت متحده امریکا درپاکستانکه‬ ‫فایل ‪Arnold Raphel‬س‬ ‫آرنولد را‬
‫شناخت دوازده سالهبا رئیس جم هور داشت‪،‬بریدجنرال هربرت واسووم‬
‫‪ Wassom Herbert‬آتشه نظامی امریکا در ا الم آباد‪ ،‬هشت جنرال‬
‫فر‬‫پاکستانیبا همرا هان شان و عملهء هواپیماکه در مجموع سی وی ک ن‬
‫شدند‪.‬‬‫می‬
‫سوال ایجاد میگرددکه چرا رئیس جم هور وجنرال اختر حتما ًباید دری ک‬
‫فرشوند‪ .‬آنان الف خواستشان متقاعدشدهبودندکهباید در‬ ‫هواپیما همس‬
‫نمایشتان ک رزمی (‪) M-1‬ساخت امریکاکه خواستارفروش آنبهپاکستان‬
‫یند‪ .‬اشتراک آن ها در چنین نمایشی ک امر غیرضروری‬ ‫بودند اشتراک نما‬
‫بود‪ .‬معموالً در چنین حاالت میبایستقدمهپائینتر مانند معاونلوی درستیز‬
‫قوای مسلح‪ ،‬جنرال میرزا اسلمبی گ اشتراک میکرد‪.‬باید الوهکردکهبعد‬
‫از ایجاد دشواری های امنیتی ناشی از سبکدوشی صدراعظم جونیجو‪ ،‬در‬
‫فت‪.‬‬‫سه ماه اخیر این اولینباریبودکهضیاء از محل اقامت خودبیرون میر‬
‫ضیاءبهتاریخ چ هاردهاگست درنتیجه اصراربریدجنرال محمود درانیقبال‬
‫فعالًقوماندانفرقه زر هدارکه‬ ‫سکرتر وآتشه نظامیپاکستان در امریکا و‬
‫فت از اینکهضیاء در راسقوای مسلحقرار دارد‪ ،‬ازلحاظ دیپلوماتی ک‬ ‫میگ‬
‫فقهکرد‪ .‬جنرال اختر نیزتا‬ ‫اشتراک او در این نمایش ضروری است؛ موا‬
‫فتنبهب هاولپور رانداشت‪ .‬او‬ ‫دوازدهساعتقبل از آن‪ ،‬هیچگونهتصمیمی ر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فت اخترباید‬‫فون هایپی هم رئیسقبلی (آی‪.‬اس‪.‬آی)که میگ‬

‫ستدالل وتل‬‫بنابر ا‬
‫ازتغییرات جنجالبرانگیزی آگاهشودکهضیاء میخواست درسلسله مراتب‬
‫نظامی وارد آورد‪ ،‬خواستار القاتبا رئیس جم هورشد ورئیس جم هور چون‬
‫تصمیم اشتراک درنمایشتان ک را داشت‪ ،‬از اخترنیز دعوتنمودتا وی‬
‫یند وبهاینترتیب‬‫فر در موردبا همصحبتنما‬‫را همرا هینماید ودر جریانس‬
‫سرنوشت هردوشخصبا همگره خورد‪.‬‬
‫نام رمزی هواپیمای رئیس جم هور (‪1‬ـ ‪)Pak‬بود وبنابر ملحوظات امنیتی‪،‬‬
‫معموال دو هواپیما ( ‪ ) C - 130‬درپایگاهقوای هوایی چ اللهکه درچند‬
‫میلی ا المآبادقرار داشت‪،‬برایپرواز رئیس جم هور آماده میبود وطیاره‬
‫ییکهباید رئیس جم هور در آنپرواز میکرد‪ ،‬صرف مدتیقبل ازپرواز‬
‫مشخص میشد و از هواپیمای دومی (‪2‬ـ ‪)Pak‬به حیث هواپیمای احتیاطی و‬
‫فاده میشد‪.‬بعد از مشخصشدن هواپیما‬ ‫برای مشایعت هواپیمای (‪1‬ـ ‪ )Pak‬است‬
‫فرین عالی مقامبه آن هواپیما منتقلمیگردید وتا‬ ‫‪،VIP‬اتاق مخصوص مسا‬
‫فاظت میشد‪ .‬ایناتاق مخصوص دارای ‪21‬فوت طول‬ ‫پروازبهشدت از آن ح‬
‫و ‪8‬فوت عرض بود وباتخته ها و آ هن هاییبا وزن ‪5000‬پوندساخته‬
‫شدهبودکهبا وسایل وامکانات مستریح از جمله سیستمت هویه هوا وسیستم‬
‫تنویر مجزا ومتکیبه خود مج هزگردیده وشرایط مستریح رابرایپرواز‬
‫تأمین میکرد‪ .‬معموالً هردو هواپیما قبل ازپرواز از لحاظ امنیتی مورد‬
‫فت‪.‬‬ ‫بازرسی دقیققرار میگر‬
‫درپرواز الن شدۀ آن روزی ک مشکلی وجود داشت و آن عبارت از این‬
‫بودکه خطنشستمیدان هواییب هاولپورتن هابراینشستی ک هواپیمای (‪1‬ـ‬
‫‪ )Pak‬مساعدبود وبه همین ملحوظ هواپیمای (‪2‬ـ ‪)Pak‬بهفاصلۀ ‪150‬‬
‫کیلومتری از آن درمیدان هوایی سرگوده به زمین نشست‪.‬به اینترتیب‬
‫حینبرگشت دوباره رئیس جم هور از چ الله‪،‬با موجودیت صرفی ک‬
‫هواپیما‪ ،‬انتخاب هواپیمای دوم وجودنداشت‪.‬‬
‫درمیدان هواییب هاولپور دو هواپیمایکوچ ک دیگر نیز موجودبود‪.‬ی ک‬
‫فقششسالقبل‪ ،‬از‬ ‫فی (‪) Cessna‬کهبعد از حملهنامو‬ ‫بال هواپیمای اکتشا‬

‫‪17‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫فاده میشد و‬
‫فظت اطرافمیدان هوایی در مقابلتروریست ها است‬ ‫آنبرای محا‬
‫فره مربوط جنرالبی گ م ه ماندار اصلی این نمایش‬ ‫دومی هواپیمای هشت ن‬
‫فر میکردند‪ .‬زیرا طیاره جت‬ ‫فیر امریکاتا ملتان س‬
‫بودکهبا آنباید او وس‬
‫فیر وآتشۀنظامیپارک‬ ‫کوچ کآتشۀنظامی امریکا در آنجابرای انتقالس‬
‫شدهبود‪ .‬هرگاهاینسانحه درنتیجۀسبوتاژبوده است‪،‬پساین دو امریکایی‬
‫هدف اصلی النتروریستینبودهاند‪.‬‬
‫نمایشتان ک )‪ (Abrams‬که در محضرتعداد زیاد مقامات عالی نظامی‬
‫فقیت آمیزنبود؛ زیرا‬
‫فت‪ ،‬آن طوریکه خواست امریکابود مو‬ ‫صورتگر‬
‫خطا های داشت ودرنتیجه معامله میلیارد دالرینیزعقدنگردید‪.‬‬
‫فسران ارشد مصروف صرف نان چاشتبودند‪،‬‬ ‫وقتیکه رئیس جم هور وا‬
‫فظت میشد‬ ‫فتابتوسطگارد امنیتی محا‬ ‫هواپیمای (‪1‬ـ ‪ )Pak‬در زیرشعاع آ‬
‫فتتخنیکر مصروفترمیم دروازهکارگوی (دروازه مخصوصبرای‬ ‫و ه‬
‫نقل و انتقال اموال) آنبودندکه خرابی در آن رون ماشدهبود‪.‬پیلوت هواپیما‬
‫مش هودحسنکه شخصا ًتوسط ضیاءبرگزیده شدهبودباکوپیلوت (پیلوت‬
‫دوم)‪،‬کشاف وانجنیربه هواپیما مراجعهکرده وبهکنترولپیش ازپرواز و‬
‫تند‪.‬اتاق ‪ VIP‬طور مجزا در عقبکابینپیلوتقرار‬ ‫آمادهگیبرای آنپرداخ‬
‫داشت واز طریق درکوچ ک وسهپله زینه درقسمت چپ هواپیمابا آن وصل‬
‫میشد‪.‬‬
‫سید وقبل از‬ ‫ضیاءبا همرا هان خویشساعتسه وسی دقیقهءبعد از ظ هر ر‬
‫نندگ ان رویبه مکه زانو زد‪ .‬وی از دو مقام عالی‬ ‫فظیبا مشایعتک‬ ‫خداحا‬
‫رتبه امریکایینیزتقاضانمودتا آن هانیز در هواپیمابا وی همراهشوند؛ آن ها‬
‫تند‪ .‬جنرالبی گبا وجود اصرار‬ ‫ف‬‫بدونکوچکترینتعللبه اینتقاضالبی کگ‬
‫فربا (‪1‬ـ ‪ )Pak‬معذرت خواست‪ .‬او هواپیمای خودرا‬ ‫رئیس جم هور از س‬
‫ترجیح داد‪ ،‬زیرابایدبه ال هورپرواز میکرد‪.‬ضیاء همیشه عادت داشتتا‬
‫تعداد زیادی از جنرال هایبلند مقام رابا خود داشتهباشدتابدینوسیله خطر‬
‫سبوتاژ احتمالی رابه حداقلبرساند‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫لحظاتیقبل ازپرواز‪ ،‬دوکریت " اَم "برایسرنشینان ‪ VIP‬هواپیما وی ک‬

‫صندوق حاوی مدل هایتان کبه هواپیما آوردهشد وبدونتالشی و معاینه‬
‫در هواپیما جابجاگردید‪.‬‬
‫فایل‪ ،‬واسوم و منشی‬ ‫فضل‪ ،‬را‬ ‫در اتاق مخصوص هواپیما ضیاء‪ ،‬اختر‪ ،‬ا‬
‫فایل‬ ‫تند‪ .‬ضیاء‪ ،‬را‬ ‫نظامی رئیس جم هوربریدجنرالنجیب احمد حضور داش‬
‫یند‪ .‬اگرچه‬ ‫و اختر نزدی کیکدیگر نشستندتا در اثنایپرواز صحبت نما‬
‫صحبت در هواپیما ( ‪ ) C -130‬تا اندازهیی دشواربود؛ زیرا هواپیما‬
‫سروصدا ی زیادی داشت‪.‬ساعتسه و چ هل وشش دقیقهءبعد از ظ هر هواپیما‬
‫فی ‪ Cessna‬از امنیتساحۀ اطراف‬ ‫(‪1‬ـ ‪)Pak‬پس از آنکه هواپیمای اکتشا‬
‫میدان هوایی اطمینان داد‪،‬پرواز نمود‪.‬بوردپرواز حالتکامالً عادی را‬
‫نشانمیداد وبابرجترمینل ارتباطبرقراربود‪ .‬این واقعیتکه هواپی مابدون‬
‫جعبۀ سیاه و وسیلهثبتصحبت های عمله ونحوءپروازبود‪ ،‬بعد ها مورد‬
‫فرین‬ ‫فت‪ .‬دراثنایپرواز در ذ هن هیچی ک از عمله و مسا‬ ‫انتقاد قرارگر‬
‫هواپیما خطور هم نمیکردکهچندلحظهبعد چه سرنوشتی در انتظار آنان‬
‫فاع الزم وعیارساختن استقامت‪ ،‬وقت‬ ‫فتن ارت‬
‫است‪ .‬مش هود حسنبعد ازگر‬
‫سیدن هواپیما را از طریق مخابرهبه ا المآباد ا الع داد‪.‬‬‫ر‬
‫فت‪.‬‬ ‫پیلوت هواپیمای جنرالبی گ‪ ،‬در زمینبرایپرواز آمادگی میگر‬
‫هواپیمای ‪ Cessna‬وپاک ـ ‪ 2‬درسرگوده نیزبهپرواز در آمدهبود‪ .‬امواج‬
‫مخابره همه آن هابه عینفریکونسیپاک (‪1‬ـ ‪ )Pak‬عیاربودلذا همۀ آن ها‬
‫نیدندکه از (‪1‬ـ ‪ )Pak‬موقعیت آنراسوال‬ ‫آواز مرکزکنترول در زمین راش‬
‫فرما‬ ‫سپس خاموشی مطلق حکم‬ ‫نیدند و‬
‫شید" را ش‬ ‫نموده و جواب "منتظربا‬
‫گردیده وبه صدای دسپیچربرجکنترول جواب داده نشد‪ .‬این حالت داللت‬
‫فرین هواپیما‪،‬بسته‬ ‫فتاده است‪ .‬مسا‬
‫فاق ا‬
‫بر آن داشتکه حادثهیی غیر عادیات‬
‫تند وتوان حرکت از‬ ‫بند های امنیتی در حالت وحشت آوریقرار داش‬ ‫باکمر‬
‫آن ها سلب شدهبود‪ .‬صدا های امداد آن ها در ال الی غرش انجن های هواپیما‬
‫میپیچید‪.‬بعد ازچندلحظۀ زودگذر‪ ،‬هواپیماگویا دوبارهتحتکنترولقرار‬
‫فتنکرد و سرنشینان هواپیمابرای لحظهیی در‬ ‫فت و شروعبهباال ر‬ ‫گر‬

‫‪19‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫تند وبار دیگر (‪1‬ـ ‪ )Pak‬الشبرای زنده ماندن‬ ‫ف‬‫سیت های خویش آرام گر‬
‫نمود‪ ،‬اما الشبیهوده وناکام وبعدا ًسقوط هولناک‪.‬‬
‫مقصرین ‪:‬‬
‫فی دانست و یا‬ ‫ازلحاظترمینولوژی حقوقی اینسانحه راباید حادثۀتصاد‬
‫همقتل عمد؟ وقتی خبر این واقعهپخششد درسرتاسرپاکستانتن های کبر‬
‫فیبودهباشد‪ .‬ضیاء‬ ‫تندکه این حادثهتصاد‬‫میلیونم مردمباورکرده میتوانس‬
‫دشمنانبیشماری داشت‪.‬قبل ازاین حادثه حد اقلششبار الشیبرایترور‬
‫او و از جملهی کبارفیرراکتبر هواپیمای حامل ویصورتگرفتهبود‪.‬‬
‫از جملۀ دشمنان آشتیناپذیر او در داخلپاکستانیکی همفامیلبوتوبود؛‬
‫فقاربوتوپدر‬ ‫زیراضیاءبا وجود اعتراض هایبین المللی‪ ،‬حکم اعدام ذوال‬
‫ئید نمودهبود‪.‬بوتو در زمان‬ ‫بینظیربوتو صدراعظم فعلیپاکستان راتا‬
‫صدارت خویش زمینهء رشد وارتقایضیاء را مساعدساخت و اوراباوجود‬
‫داشتن رتبهنسبتا ًپائین‪،‬به حیث لوی درستیزپاکستان مقررکرد وبه این‬
‫ترتیب موصوفسهسالقبلحکم اعدام خویش را امضانمودهبود‪.‬‬
‫بوتوبهتاریخ چ هارماپریل ‪ 1979‬در زندان راولپندی به دار آویختهشد و‬
‫بعد از آن دشمنی آشتیناپذیر خاندانبوتوباضیاء آغازگردید‪.‬ضیاء‪،‬بینظیر‬
‫بوتو ومادرش رازندانی ساخت‪ ،‬حزب مردم مربوطبوتو را ممنوع ا الن‬
‫کرد وپسران وی شاه نواز ومیرمرتضی رابه ارتکاب جرایم جنایی غیابا ً‬
‫فقار (شمشیر) را‬ ‫محکومنمود‪ .‬میرمرتضی درتبعیدگروهتروریستی الذوال‬
‫فاتر آنراباکم ک سازمان آزادیبخش‬ ‫برعلیه ضیاء درکابل ایجاد نمود ود‬
‫فلسطین در دمشقفعالکرد و مبادرتبهترور وتخریبنمود‪ .‬از جمله در‬
‫سال ‪ 1981‬هواپیمای خط هواپیماییپاکستان را ربود‪ .‬شاه نواز در سال‬
‫‪1985‬د رپاریسبه شکل دردناک درگذشت و چنان شایع شدکهگویا او‬
‫توسط عمالضیاء مسمومشده است‪ .‬این خصومت آشتیناپذیرتا هنوز ادامه‬
‫دارد‪.‬بینظیربوتو سه ماهقبل از آنکهبرنده انتخابات شود وبه حیث اولین‬
‫صدراعظم زن درتاریخپاکستانبهقدرتبرسد‪ ،‬در مورد سقوط هواپیما‬
‫فتهبودکه این حادثهبه جز از امر ال هی‪ ،‬چیزی دیگرینبود‪.‬‬
‫ضیاءگ‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فسراننظامیبودکهبا اختریکجا از دورۀ اخیر اکادمی‬ ‫ضیاء از جملۀ آن ا‬

‫نظامی هندوستانقبل ازتجزیه هند و ایجادپاکستان در سال ‪1947‬فارغ‬
‫فتکه "قوای مسلح عرصۀ دلخواهزندگی من است"‪،‬‬ ‫شدهبود‪ .‬او همیشه میگ‬
‫ویبعد از آنکه از طرفبوتوبه حیثلوی درستیز مقررشد‪ ،‬اینپست را‬
‫تالحظۀ مرگترکنکرد‪.‬ضیاء دربیننظامیاننیز دوستانچندانینداشت‪.‬‬
‫اوبهسرعت وبنابر زرنگی خاصیکه داشت‪ ،‬رشدنمود واز رقبای خود در‬
‫فت‪ .‬اوت مام آن هایی راکه رقیب احتمالی وبالقوۀ خویش‬ ‫کسب مقاماتپیشیگر‬
‫تشخیصمیدادبا حیلگوناگون ازتقرر در مناطق دورتر از ا المآباد‪،‬تا‬
‫سبکدوشی‪ ،‬ازصحنه دور میساخت‪ .‬اوبه حیثلوی درستیز در موردتقرر‬
‫فسران از رتبهبرید جنرالبهباال همیشهبا دقت زیادبرخوردنموده‬ ‫فیع ا‬
‫وتر‬
‫وشخصا در مورد آنانتصمیماتخاذ میکرد وبنابر همین علل عدۀ زیادی از‬ ‫ً‬
‫قوماندانانبدون اینکه آنرا علنا ًتبارز د هند؛ از مرگ او دلشادشدند‪.‬‬
‫حلقۀ قا الن محدودبهپاکستانی هابوده نمیتوانست‪.‬پشتیبانی ضیاء از‬
‫فغانستان‪ ،‬سبب آنشدکه عمال خاد نیز‬ ‫مجا هدینبرعلیه شوروی ودولت ا‬
‫برایتضعیف دولتپاکستانبهفعالیت هایتخریبیبپردازند‪ .‬خ‪.‬ا‪.‬د ادارۀ‬
‫فغانستانبودکه از جانب ک‪.‬گ‪.‬بکم ک وآموزش داده میشد‬ ‫فی ا‬
‫پولیس مخ‬
‫تند‪.‬ضیاء‬ ‫ورئیس جم هورضیاء واختر درصدرف هرستسیاه آن هاقرار داش‬
‫با حمایهنهساله از مجا هدینکهشامل دادن الح‪ ،‬آموزش و مشورهء جن گ‬
‫هایپارتیزانیبود؛ عامل الکت ‪ 13000‬سرباز شوری ومجبورساختن‬
‫فغانستانبود‪ .‬شوروی همچنانپاکستان را مت هم‬ ‫آنانبهبیرون شدن از ا‬
‫میساختکه مجا هدین رابرای حملهبرقطعاتشوروی دراثنای خروج آن‬
‫فغانستان (در حین وقوعسقوط هواپیمایضیاءتن هانصفقوایشوروی‬ ‫از ا‬
‫فغانستان خارجشدهبود)تشویق وتسلیح مینماید‪ .‬در این راستا از طریق‬ ‫از ا‬
‫فیر امریکا در مسکوبهپاکستان هوشدارینیز رسیدهبودکهگویاشوروی‬ ‫س‬
‫میخوا هدبهضیاء درس عبرتیبد هد‪.‬‬
‫بر هندنیزات ه ام واردشده میتوانست زیرا هند وپاکستانسه مرتبه درسال های‬
‫‪ ،1965 ،1947‬و ‪1971‬بهکشتاریکدیگرپرداختهبودند‪ .‬راجیفگاندی‬
‫صدراعظم هند‪ ،‬ضیاء را مت همبه ارسال اسلحهبهتروریست های سی ک‬
‫‪21‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫مینمودکه مادر وی رابهقتل رساندهبودند‪ .‬در حال حاضر چندین هزار‬

‫شورشی مسلح در هندفعالبودند وبرضیاءات هام وارد میشدکه ویبه آنان‬
‫پناه داده‪ ،‬زمینۀ آموزش چری ک ها را درپاکستان مهیاساخته وبا رهبران‬
‫آنان القات مینماید‪ .‬د هلی در ج هت مقابلهبا این الن هایپاکستان اداره‬
‫خاصتحقیق وتحلیل (‪ )RAW‬را ایجادنمودهبود‪.‬‬
‫باوجودکه حکومت ایاالت متحده امریکاچندقطره اشکی را در مرگضیاء‬
‫فرو ریخت؛ اما وزارت امور خارجۀ آن عقیده داشتکه رسالتضیاء خاتمه‬
‫فغانستان‪ ،‬خواست امریکا این‬ ‫یافته است ‪.‬بابیرونشدنقوایشوروی از ا‬
‫بودتا دولتکمونیستیکابلبا دولت ا المیبنیادگراتعویضگردد‪ .‬در حالی‬
‫تندکه در واقعیت‪ ،‬این خواستضیاءالحقبود‪.‬به‬ ‫ف‬‫که مقامات امریکایی میگ‬
‫قتدرا المی دربرگیرندۀایران‪،‬‬ ‫نظر آن ها‪،‬ضیاء در آرزویایجادی ک الک م‬
‫فغانستان وپاکستان وسرانجامبخش هایی از شوروی چون ازبکستان‪،‬‬ ‫ا‬
‫تندکهبه میان‬ ‫ترکمنستان‪ ،‬وتاجیکستانبود‪ .‬در وزارت خارجه عقیده داش‬
‫فغانستان‬‫آمدن چنین ساحۀ سبز در نقشۀ منطقه‪،‬به مراتب خطرناکتر از ا‬
‫سرخبوده میتواند‪.‬‬
‫بعد از حادثهسقوط هواپیما‪،‬قو ماندانقوای هواییپاکستان هیئتتحقیق را‬
‫تعیینکرد و هدایت دادتا علل حادثه‪ ،‬خسارات وارده و مقصرین حادثه را‬
‫شند)تثبیت وپیشن هاد های مشخص رابرای‬ ‫(در صورت که موجودبا‬
‫یند‪.‬‬
‫جلوگیری ازتکرار همچو حوادث ارائهنما‬
‫ریاست هیئتتحقیق راقو ماندانقوای هواییپاکستان عباس میرزابه ع هده‬
‫داشت و سهتن از مقامات ارشدقوای هواییپاکستان درترکیب آن شامل‬
‫بود‪.‬به منظور ارائه مشوره هایفنی وتخنیکیبرای هیئت ذکرشده‪،‬شش‬
‫فسر نیروی هوایی امریکاتحت ریاست دگروال دانیل سووادا ( ‪Daniel‬‬ ‫ا‬
‫‪)Sowada‬با عجله از اروپا واردپاکستانشدند‪.‬‬
‫هیئت طی مدت دوماه‪ ،‬مدارک واسناد مربوط حادثه را جمع آورینموده و‬
‫ش هود را موردپرسشقرار دادند‪.‬قطعات وپرزه جات متعدد جمع آوریشده‬
‫ستمکنترول وسایر اجزای‬ ‫از محلسقوط هواپیماشامل انجن‪،‬پروانه ها‪،‬سی‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫باقی مانده از الشه هواپیما‪ ،‬درپاکستان وایاالت متحده امریکابه همکاری‬

‫کمپنی الکهید (کمپنی مولد هواپیما) موردبررسی و معاینات الزمتخنیکی‬
‫فت‪ .‬در جریانتحقیق وبر مبنای نتیجهگیری هایبه دست آمده‪،‬‬ ‫قرارگر‬
‫دالیلیکه در موردسقوط هواپیما‪ ،‬موجه و دخیل دانستهنهشدند‪ ،‬ازف هرست‬
‫حذفگردید‪.‬بر اساس اینبررسیتثبیت شدکه پیلوت وعملۀپرواز‪ ،‬از‬
‫صحتکامل جسمی و روانیبرخورداربودند وپیلوت در اثنایپرواز‬
‫مرتکب اشتباهنشده است‪ .‬وضع جویبرایپرواز مساعدبود و موادسوخت‬
‫هواپیمابه چیزی آلودهنبوده است‪ .‬حین اصابت هواپیمابر زمین‪ ،‬حریق در‬
‫ستمبرقی‬ ‫هواپیما رخنداده وتمامسیستم هواپیما ازقبیل انجن‪،‬پروانه ها‪،‬سی‬
‫وسیستم هایدرولی ککامالًفعال وسالم وآثاری از دستکاری در آنبه مشا هده‬
‫فجار در داخل هواپیمابه دستنیامد‪.‬‬ ‫سید‪ .‬هم چنان هیچ مدرکی مبنیبر ان‬ ‫نر‬
‫بر الوه آثاریکهاثباتکنندۀ اصابت راکتبربدنۀ هواپیماباشد؛ مشا هده‬
‫نشد‪.‬نتیجهن هاییبررسی وتحقیق اینبود‪:‬سقوط هواپیما وکشتهشدنسی‬
‫وی کتن ازسرنشینان آنناشی از عملتروریستیبوده است‪.‬‬
‫سیدکه همه عملۀ هواپیما همزمان‪ ،‬دراثر مواد‬ ‫هیئتتحقیقبه ایننتیجه ر‬
‫ستم عصبی رافلج‬ ‫نندگازیبیبو وبی رن گکهبهسرعتسی‬ ‫کیمیاوی ما‬
‫میسازد‪ ،‬مسموم وفلجگردیده وحتی آن ها موجودیتگاز را احساس ننموده‬
‫یند‪ .‬همچنانتثبیتشدکه هیچی ک از‬ ‫فادهنما‬
‫بودندتا از ماس کضدگاز است‬
‫تند‪.‬کمیسیون خاطرنشان‬ ‫فظتی رابرسرنداش‬ ‫عمله‪ ،‬دراثنایسقوط‪ ،‬اله محا‬
‫ساختکه احتمال دارد موادکیمیاوی مولدگاز در محمولهکوچ ک عادی‪،‬‬
‫نندکه جلبتوجهنکند؛ طور‬ ‫فه ما‬‫نند ظرف آب‪،‬ترموز‪،‬بوتل ویابستۀتح‬ ‫ما‬
‫فی درکابین عمله جابجاشدهباشد‪.‬‬ ‫مخ‬
‫فاده شدهبرای مسمومیت عملهپرواز مشخص نشد‪ ،‬زیرا‬ ‫نوعیتگاز است‬
‫فی و اجرای معایناتضروری و حتمی‬ ‫لبدشکا‬‫برایتثبیت آنضرورتبهکا‬
‫فت‪.‬تن ها جسد دگروال واسوم‬‫بر اجساد عمله هواپیمابودکه صورت نگر‬
‫(‪)Wassom‬که آن هم در اتاق ‪ VIP‬قرار داشت ونه درکابینپیلوت‪ ،‬در‬
‫فی در مورد آن‬ ‫لبدشگا‬‫فاخانهنظامیب هاولپور معاینهگردید؛ اما اجازهکا‬
‫ش‬
‫دادهنشد‪ .‬از معاینه جسد وی چنیننتیجهبه دست آمدکه در آنآثاریناشی‬
‫‪23‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫فسگاز مسمومکنندهقبل از اصابت هواپیمابر زمین وجود‬ ‫فجار وتن‬‫از ان‬

‫فی‪ ،‬عمل غیرقابلقبول وسوالبر انگیز‬‫لبدشگا‬ ‫نداشت‪ .‬ممانعت از اجرایکا‬
‫فی در چنین حاالت از عناصر اصلی و حتمی‬ ‫لبدشگا‬‫بود‪ .‬زیرا اجرایکا‬
‫فته شدکه نسبت سوختنکامل اجساد‪،‬‬ ‫پروسۀتحقیق شمرده میشود‪.‬بعدا ًگ‬
‫فی وجودنداشت‪.‬‬ ‫لبدشکا‬ ‫امکانکا‬
‫فنببیند‪،‬به این‬ ‫تند جسد وی راقبل از د‬ ‫برایفامیل جنرال اخترکه میخواس‬
‫دلیل اجازه دادنشدک هگویا جسدکا ال از همپاشیده و هیچ چیزی از آنباقی‬
‫فتارشا هدان‬‫نمانده است‪ .‬این دلیلنیزچندان موجهبودهنمیتواند‪ .‬زیرابنابرگ‬
‫فتهبود‪،‬کپسول‬ ‫محلسقوط‪،‬برعکسقسمت عقبی هواپیماکهکامالً ازبین ر‬
‫محلنشستن مقامات عالیرتبه وکابینپیلوت در چنین حالتنبود‪.‬‬
‫هم چنان جسد ‪ Wassom‬در حالتینبودکه مانع اجرای معاینات الزمشود‪.‬‬
‫قرآن مجید متعلقبهضیاء دود آلود؛ امابهس هولتقابلتشخیصبود‪ .‬همچنان‬
‫کاله نظامی اختربا دوسیه شخصی ویکه مزینبا نشان وکلمه (رئیس‬
‫‪)JCSC‬بودکامالً خوانده شده میتوانست‪.‬یکی از مقامات رسمی ایاالت‬
‫متحده امریکا ا المکردکهبنابر اصول ا المی‪ ،‬اجساد اوتوپسی شده‬
‫فنشود‪ .‬البته در حاالت عادی‬‫نمیتواند وباید در مدتبیست وچ ه ارساعت د‬
‫این شیوهکامالً معمول و الزم االجرا است؛ اما در اینگونه قضایابرای‬
‫فاخان ه‬
‫فت حقیقت‪ ،‬اجرای معاینات حتمی والزمی است وکارکنان ش‬ ‫دری ا‬
‫نظامیب هاولپورآمادۀ اجرای چنین معایناتبودند‪.‬‬
‫اعضای هیئتتحقیق دارایتوانایی های مسلکی الزم نبودندتاتحقیقات‬
‫تند‪» :‬در مجموعبرای ‪ 31‬جسد‬ ‫ضروری جنایی راپیشببرند‪ .‬آن ها نوش‬
‫گوا هی مرگ دادهشده اما اینتعداد رانهکسی دربیمارستان ونه در محل‬
‫واقعه حساب نموده است‪ .‬این احتمال راکهکسی درب هاولپور در هواپیما‬
‫سوارنشدهباشد‪،‬نمیتوان ردکرد‪«.‬‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) درابتداتحقیقات رابا جدیت آغازنمود؛ امابعدا ً اینتمایل و‬
‫اشتیاقفروکشکرد‪.‬پرسونل خدماتیمیدان هواییب هاولپور از اینکه در‬
‫فت درتعجببودند‪ .‬همچنان‬ ‫موردقضیه از آن هاسوال و جوابیصورتنگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فسرپولیسکه در نزدی کش هرب هاولپور همزمانسقوط طیاره‬ ‫قضیهقتل ا‬

‫فتهبود نیزباجدیتبررسی نشد‪ .‬در حالیکهتحقیق ازپیلوت‬ ‫صورتگر‬
‫فت و‬ ‫فتن اعترافصورتگر‬ ‫هواپیمای پاک ـ ‪2‬باشدتتمام در ج هتگر‬
‫این همتعجببرانگیزبود‪ .‬موجبۀاینشدت‪،‬قتل اخیریکی از رهبرانشیعه‬
‫بودکه از طرفپیروانش مرگ اوبهضیاءنسبت دادهشدهبود‪ .‬از آنجایی‬
‫کهپیلوت هواپیماپاک ـ ‪ 2‬وکوپیلوتپاک ـ ‪1‬ساجد هردوشیعه مذ هببودند‪،‬‬
‫روی همین ملحوظ چنینتصورشدکهپیلوتپاک ـ ‪،2‬ساجد رابه خودکشی‬
‫فتهشود‪.‬تن ها زمانیکه هیئتتحقیق‬
‫قانعساختهتا انتقام رهبر مقتولشیعهگر‬
‫به ایننتیجه رسیدکه ازلحاظ عملی وقوعایننوع عملناممکن است‪،‬پیلوت‬
‫بدبخت را ر هاکردند‪.‬بر اساسقرار هیئتتحقیق‪ ،‬اینی کقتل دستجمعی‬
‫شدند‪.‬‬
‫بودکه عاملیا عاملین آنتثبیتن‬
‫فتهشد‪،‬تعداد زیاد اشخاص‪ ،‬ادارات و حتیکشور های‬ ‫آن طوریکهقبالًگ‬
‫متعددیبنابر الحظاتشخصی ویاسیاسی در آرزوینابودیضیاءبودند‪.‬‬
‫این مجموعۀ حقایق و مدارکیبودکه من در حد امکان آنرا جمع آورینموده‬
‫وبا استنادبرآن‪،‬نتیجهگیری های خویش را ذیالًابراز مینمایم‪:‬‬
‫اوالً حرکتنوسانی وبی موازنهشدن هواپیمانشانمید هدکه الش هایناکام‬
‫فته است و این حدس های‬ ‫برایتحتکنتر ول درآوردن آن صورتگر‬
‫گوناگون رابه میان میکشد‪ :‬ازجمله‪ ،‬هرگاه اینشخصیکی از عمله هواپیما‬
‫بودهباشدباید آواز وی مبنیبر ا الم خطر از طریق مخابره شنیده میشد‪،‬‬
‫فرمابود واین داللتبرآن داردکه وی‬ ‫درحالیکه خاموشی مطلق حکم‬
‫فتهشدکهگویافریاد‬ ‫ً‬
‫توانایی آنرانداشت وبه عبارۀ دیگرفلجشدهبود‪.‬بعداگ‬
‫دگروال نجیب احمد از طریق مخابره شنیده شده استکهبهپیلوت چیزی‬
‫میگوید‪ .‬همچنان چنین حدس زدهشدکهگویانجیب الشکردهبودتا هواپیما‬
‫راتحتکنترول درآورد‪ .‬ازنظر من اینیاوهگویی های محض است؛ زیرا‬
‫بند امنیتی خود را‬‫در حالت نوسانیبودن هواپیما‪ ،‬وی چگونهتوانستهکمر‬
‫باز وتاکابینپیلوتبرود؟ دلیل دیگر اینکهبعد از اینکهپاک ـ ‪ 1‬ازکنترول‬
‫خارج شدهبود‪ ،‬از لحاظفزیکی هیچگونه امکان آن موجود نبودتاکسی‬
‫فته‪ ،‬دروازه رابازکند و داخلکابین‬
‫چوکی خود راترک و از زینه هاباال ر‬
‫‪25‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫پیلوتگردد‪ .‬وسرانجام از طرف هیئتتحقیق هیچگونه اشارهیی مبنیبر‬

‫فتادهباشدپس‬ ‫فاق ا‬‫نیدن آوازنجیب احمدنشده است‪ .‬هرگاه چنین چیزیات‬ ‫ش‬
‫فتن و دوبارهپایین آمدن هواپیماباید علت دیگری وجود داشته‬ ‫برایباال ر‬
‫باشد‪.‬بر اساس معلومات متخصصینکمپنی الکهید‪ ،‬هرگاه ایننوع هواپیما‬
‫(‪ ) C-130‬در حالتبی موازنهگیقرارگیرد‪ ،‬درقسمت دم هواپیماسیستم‬
‫خودکار وجود داردکه به طور خودکار آنرا عیار ساخته وطیاره را در‬
‫حالتتعادل و موازنه قرار مید هد‪ .‬امکان دارد قبل از سقوط‪ ،‬چندینبار‬
‫اینگونه حالت تکرار شود‪ .‬اص الح تخنیکی برای این حالت را‬
‫"‪ "phugoid‬مینامند‪.‬‬
‫بهنظر من هدف اساسی در این حادثه‪،‬سربهنیستکردن وکشتنضیاءبود‪.‬‬
‫ممکن در الن اصلی‪ ،‬همزمانقتل اختر نیز مدنظربودهباشد؛ اما من در‬
‫ستم‪.‬باوجودکه عدۀ زیادی در آرزوی مرگ همزمان هردو‬ ‫این مورد متردد ه‬
‫فرت عدۀ زیادی ازنظامیان عالیرتبهبود و همچناننام او‬ ‫بودند‪ .‬اختر موردن‬
‫درصدرلیستسیاه خادقرار داشت‪ .‬او جانشین احتمالیضیاءبعد از مرگش‬
‫دانسته میشد‪.‬بنابر همین دالیل‪،‬شایدتوطئهگران الشکردندتا اوراباضیاء‬
‫یند‪ .‬اگر چنینبودهباشد‪،‬پس نامبرده در‬ ‫فر نما‬‫در هواپیمایپاک ـ ‪ 1‬همس‬
‫آخرینلحظاتشامل النگردیده است‪.‬به عقیدۀ من مرگ ویپاداش غیر‬
‫منتظرهبرایقاتلینبوده است‪.‬‬
‫سقوط دادن هواپیمابه حیث وسیلهقتلبه این منظور انتخابشدهبودکه هر‬
‫گاه موضوع سبوتاژ در حادثه مطرحگردد‪ ،‬امکان ردیابیکسانیکه در‬
‫فاده از گازسمی‬ ‫تند حد اقل می گردد‪ .‬در است‬ ‫تعمیل این الن نقش داش‬
‫فر عمله هواپیماگردید؛باید دست‬‫غیرمعمولیکهسببکشتن همزمان چ هارن‬
‫کدام ادارۀ ا العاتی را دخیل دانست‪.‬به احتمالقویپاکستان چنینگازی را‬
‫در اختیار نداش ت‪ .‬امابدون ش ک و شبه ک‪.‬گ‪.‬ب و (سی‪.‬آی‪.‬ای) انواع‬
‫تند‬
‫تند‪ .‬خاد و راو (‪ )2 ( )RAW‬هردو میتوانس‬‫اینگونهگاز را در اختیار داش‬
‫آنرا از طریق ارتباطاتشوروی خویشبه دست آورند‪ .‬هرگاهتوطئهگران‬
‫شند ممکن است (سی‪.‬آی‪.‬ای) آنرابه‬ ‫از جملۀ نظامیانپاکستانیبودهبا‬
‫یگری در اختیار آنهاقرار دادهباشد‪.‬‬‫منظور د‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫همچنان احتمالنقش داشتننظامیان عالی رتبه وپایین رتبهپاکستان در واقعه‬

‫وجود دارد‪ .‬اگرچه حصول معلومات الزم در موردبرنامه پرواز رئیس‬
‫جم هورتا اندازهیی ساده وآسان است ومیتوان آنرا ازبخش امنیتیمیدان‬
‫هوایی ویا سیستم داخل هواپیمابدست آورد؛ اما ک‪.‬گ‪.‬ب‪ ،‬خاد ویا راو‬
‫فاخانهنظامیشوند‪.‬‬ ‫نمیتوانست مانع اجرایاتوپسی درش‬
‫فته ها منتظرلحظهییبودندتاضیاء از‬ ‫شاید طراحان النباترس ولرز‪ ،‬ه‬
‫ف اده نماید‪ .‬نمایشتان کبا درنظرداشت اینکه ضیاء‬ ‫هواپیمای خود است‬
‫کوچکترین القمندیبه آننداشت‪،‬شایدبه حیث آخرین وسیلهییبودکه از‬
‫فاده میشد‪ .‬مشکل در آنبودکه چگونهباید‬ ‫آنبایدبرای اجرای الن است‬
‫ضیاء راقانعساخت وآن همبدون اینکهسبب ایجادکوچکترینسؤظنشودتا‬
‫درنمایشتان ک اشتراک ورزد‪ .‬جنرال درانیقو ماندانقوای زر هدار امکان‬
‫آنرا داشتتا ضیاء راب ه اشتراک در آن نمایش قناعت وتوضیح د هدکه‬
‫فزایش ا همیتایننمایش میگردد‪.‬این اصرار وپافشاری‬ ‫اشتراک ویباعث ا‬
‫در مورد اشتراک رئیس جم هورسوء ظن رانیز متوجه وینمیساخت زیرا‬
‫لندبردن حیثیت درانیبا ارزشبود‪.‬‬ ‫اشتراک وی در آننمایشبرایب‬
‫بایدتصورکردکهگازکشندهق ال در اختیارشخصیقرار دادهشده وآ موزش‬
‫فته و ویباید مترصدفرصتبودهباشد‪.‬‬ ‫های الزم هم در موردصورتگر‬
‫ً‬
‫فراد نظامی واحتماالتیکنیشنقوای‬ ‫بدون ش ک‪ ،‬این شخصباید از جملۀ ا‬
‫هواییبودهباشد‪ .‬اگر اینفرضیه من درستباشد‪،‬پسبایدکسی از جمله‬
‫فرادگروه شمارهششقوای هواییپاکستان در این حادثهسهیمباشد‪ .‬زیرا‬ ‫ا‬
‫اینگروه مسؤولیتترانسپورتی هواپیما ‪ C-130‬را درپایگاه چ الله که‬
‫درچند میلی ا المآبادقرار دارد؛به ع هده داشت‪.‬تصمیم در موردکاربرد‬
‫فتهشدهباشدکهتثبیتگردیدکهضیاء مصمم استتابه‬ ‫گاز‪،‬باید زمانیگر‬
‫ب هاولپورپروازنماید‪ .‬اماگاز چه وقت و درکجا جابجاگردد؟ آنجا (ب هاولپور‪.‬‬
‫مترجم) ویا در چ الله؟ زیراتا هنوزتثبیتنگردیدهبودکهکدام هواپیما‬
‫بایدبه حیثپاک ـ ‪ 1‬انتخابگردد‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫اکثریتنظر هابر این استکه وسیلۀتخریبی درب هاولپور جابجاشدهبود؛‬

‫ستمکه امکانتعبیه آن در چ اللهبیشتر متصور است‪ .‬زیرا‬ ‫اما من معتقد ه‬
‫فرادقوای هواییکسی دیگری‬ ‫درب هاولپوربه جز عملهپرواز هواپیما از ا‬
‫نبود و از جمله عملۀپروازکسینمیتوانستبه اینکار مبادرت ورزد‪ ،‬مگر‬
‫اینکهکسی در صدد مرگ خویشتوامبا هواپیماباشد‪.‬توطئهگران چگونه‬
‫یندکهی کفردنظامیبتواند داخل هواپیمایی‬ ‫تند اطمینان حاصلنما‬ ‫میتوانس‬
‫شودکهتحتتدابیرشدید امنیتیقرار داشت؟ زیرا وسیلهباید درکابینپیلوت‬
‫فاده وبعد از عبور از‬‫سیدنبه آنجا‪ ،‬ویباید از زینه است‬ ‫جابجا میشد وبرای ر‬
‫دروازه‪ ،‬داخلکابینپیلوت میشد‪ .‬عملیشدن اینشیوهبرایسربازناممکن‬
‫بهنظر میرسد و همچنانفرضیه انتقال وسیلهتخریبی را دربینکریت "اَم"‬
‫نمیتوانقبولکرد؛ زیرا احتمال موجودیت عملهپرواز در دروازهبگاژکه‬
‫فظین اجازهنمیدادند‬‫درصددپروازبه ا المآبادبودند‪ ،‬موجودبود‪ .‬آن ها و محا‬
‫کهسرباز ویاشخص ملکیبه هواپیمانزدی کشود‪ ،‬چه رسدبه اینکهکسی‬
‫داخلکابینپیلوتگردد‪ .‬مننمیتوانمبا اطمینانبگویمکهاینکار درب هاولپور‬
‫فتهباشد‪ ،‬عمل‬ ‫فته است‪ .‬اگرفرضا ًاینکار در آنجاصورتگر‬ ‫صورتگر‬
‫سیدنبه هدفبسیارکمبوده است‪.‬‬ ‫بسیار خطرناک وچانس ر‬
‫فی“ی ک ادارۀ ا العاتی دربینپرسونل دایمیقوای‬ ‫فوذ ”اوپراتی‬‫امکان ن‬
‫هوایی در چ الله موجودبود‪ .‬دسترسیپرسونل خدماتی و مراقبتیبه‬
‫فوی آن هابود‪.‬با جابجاییکابین‬ ‫‪ C -130‬جزء کار های عادی وروزمرۀ وظی‬
‫مخصوص ‪ VIP‬درپاک ـ ‪1‬فرصت مساعدیبرایتوطئهگران ایجادشد‪،‬‬
‫زیرا هواپیما مشخصگردید ودرحین جابجایی ونصبکابین اگرکسیبه‬
‫تبدیل وسیلۀ آتش نشانی ویاجابجایی وسیلۀ دیگر درکابینپیلوت‬ ‫منظور‬
‫فت‪ .‬هرگاه جابجایی وسیلۀ‬ ‫داخل میگردید‪ ،‬موردسوء ظن وش کقرارنمیگر‬
‫فتهباشد‪،‬به دو وسیلۀکه عبارت ازتای مر‬ ‫تخریبی در چ الله صورتگر‬
‫فجارد هنده ممکن‬ ‫فاع سنجباشد ضرورتبود‪.‬تایمر ان‬ ‫فجارد هنده و ارت‬
‫ان‬
‫فاع معینفعالشود‪.‬لذا در چ هار‬ ‫سیدن در ارت‬
‫طوری عیارشدهباشدکهبا ر‬
‫فوظ خوا هدبود‪.‬پسی کساعتقبل ازپرواز‪،‬ی کساعت در‬ ‫ساعت اول مح‬
‫فاعسنج‬ ‫اثنایپرواز وبعد ازنشست پاک ـی ک درب هاولپورباید وسیله ارت‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فاع معینفعال‬‫فجار د هندهباید در ارت‬

‫جابجاشدهباشد‪ .‬در اینصورت وسیله ان‬
‫فته‬‫شنده درکابینپخش میشد‪ .‬هرگاهسبوتاژ درچکاللهصورتگر‬ ‫وگازک‬
‫فته میشد در غیر آن‬‫میبود در آن صورت وسایل دوگانه همزمانبهکارگر‬
‫پاک ـ‪1‬بعد ازپروازکوتاه مدتسقوط میکرد و مسؤولیت متوجهپرسونل‬
‫قوای هوایی چ الله میشد‪.‬‬
‫فرکه عبارتبودند از‬ ‫این دسیسه‪ ،‬دقیق وب دون اشتباه عملیشد؛ اماتن ها دون‬
‫فیرامریکا و آتشه نظامی آنکشورقربانی آن شدند‪.‬یقینا ً در طرحپالن‪،‬‬ ‫س‬
‫فرمتذکرهپیشبینینشدهبود‪ .‬اماف همیدهشدهنتوانستکه چراضیاء‬ ‫کشتن دون‬
‫در آخرینلحظات آن ها رابه همرا هیبا خویش دعوت نمود‪ .‬مرگ این دو‬
‫فرسبب وارخطایی طراحان دسیسهشد؛ زیرا درصورت اجرایتحقیقات‬ ‫ن‬
‫فت‪.‬سرانجام‬ ‫فشا میشدکه چنینتحقیقاتصورتنگر‬ ‫همه جانب ه هویت آنان ا‬
‫این عملتروریستی وحشتناک از طرف امریکاپردهپوشیشد‪.‬‬
‫پردهپوشی‪/‬پَلپُتکردن‪:‬‬
‫وزارت خارجه ایاالت متحده امریکا زیاد القمندبودتا علت این حادثه‪،‬‬
‫نقصتخنیکی ویا هم اشتباهپیلوت وانمودشود‪،‬نهسبوتاژ‪ .‬زیرا اگر هدف‬
‫از این عملکشتن دوتن از دپلومات های ارشد ایاالت متحده امریکا دانسته‬
‫میشد؛ طبعا ً در آن صورت جامعه و وسایل ارتباط جمعی به آن القمند‬
‫میشد و اعتراضشدید و طوالنی رابرعلیه عاملین آنبر می انگیخت و‬
‫فشار وارد میگردیدتا مقصرین و عاملین این حادثهتثبیتگردند‪ .‬چون‬
‫حکومت ازتثبیت عاملین آن عاجزبود‪،‬لذا خاموشی و خاک انداختنبرآن‬
‫یگانه چاره دانستهشد‪.‬‬
‫بدون در نظرداشت اینکه عاملین واقعهکی هابودند‪ ،‬چنین حالتب ه وجه‬
‫سیاسی امریکا در منطقه وسایرکشور ها صدمه میرساند‪ .‬هرگاه عامل آن‬
‫ک‪.‬گ‪.‬ب ویا خاد دانسته میشد‪،‬پسقتل رئیس جم هوری ککشور وقتل جمعی‬
‫عدۀ دیگربر مناسبات حسنهشرق وغرب چگونهتأثیر میکرد؟ ایاالت متحده‬
‫امریکا چگونه میتوانست از ایجاد خصومتتازهبااتحادشوروی جلوگیری‬

‫‪29‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫نماید؟ ممکن اینگونه موضعگیری‪،‬سبببهتعویقانداختن عقبنشینیقوای‬

‫فغانستان ونارضایتی مسکو میشد‪.‬‬
‫شوروی از ا‬
‫همچنان اگر درنتیجۀتحقیقاتثابت میشدکه عامل واقعه‪ ،‬اردویپاکستان و‬
‫هدف آن ازبینبردنضیاء و جنرال هایشبود‪،‬این حالتنیزسبب خشم مردم‬
‫امریکا میشد‪ ،‬زیرابا وجودکم ک های مستمر امریکابه اردویپاکستان و‬
‫فیر و جنرال امریکاییبودند‪.‬‬ ‫مجا هدین وحمایه از آن ها‪ ،‬آنان عاملکشتن س‬
‫فاوتاند‪،‬نیز مناسب و‬ ‫فربیت‬‫فتن اینکه آنان در موردسرنوشت این دون‬ ‫گ‬
‫معقول دانستهنمیشد زیرا مناسباتباپاکستانتیره میگردید وکمک هابه آن‬
‫کشور محدود میشد‪ ،‬انتخابات دموکراتی ککهبرای ماهنوامبرپیشبینیشده‬
‫فتاد ونظامیانبرای مدتی طوالنیبه حکمروایی ادامه داده‬ ‫بودبهتعویق می ا‬
‫فتهشد‪ ،‬ازبین‬ ‫سید‪ .‬طوریکهگ‬ ‫وبینظیربوتوبه مقام نخست وزیری نمیر‬
‫فتن ضیاء سببتأسف ایاالت متحده امریکا نمی شد‪ .‬زیرا وزارت امور‬ ‫ر‬
‫فغانستان مسرور‬ ‫فتن قوای شوروی از ا‬ ‫خارجه امریکابه خاطربیرون ر‬
‫بود؛ اما از اینکهبر الفتمایل امریکا‪،‬ضیاء القمندبودتابنیادگرایانبر‬
‫سیدند‪ .‬همچنان آن ها ازتمایالت و الش‬ ‫کابل مسلطگردند‪ ،‬راضیبنظرنمیر‬
‫یکا از‬ ‫ضیاءبرای دستیابیبه الح هستویناراضبودند‪.‬ضیاءبرای امر‬
‫اواسط ‪۱۹۸۸‬بهبعدنهتن ها ارزشنداشتبلکهبار دوش اضافینیز دانسته‬
‫میشد‪.‬‬
‫این احتمال نیز وجودداشت که سازمان های کوچ ک سیاسی ویا گروه‬
‫شند‪ .‬مشکل در‬ ‫فقار در این حادثه دست داشتهبودهبا‬
‫تروریستی چون الذوال‬
‫فت‪ ،‬احتمال آن وجود داشت‬ ‫اینبودکه هرگاهتحقیقات جدی صورت میگر‬
‫کهبابرداشتنسرپوش از این جعبه "کرم هایناخواسته ونامطلوب"نیز از‬
‫فاع‬‫آنبیرونشوند‪ .‬درگزارشیکه از طرف ریچارد ارمیتاژ دستیار وزیر د‬
‫امریکا‪ ،‬در مورد جنایت ذکر شده در ماه جون ‪ 1989‬در محضر کمیته‬
‫یندگان امریکا ارائهگردید‪ ،‬ذکرشدهبودکه در موردسبوتاژ‬ ‫عدلی مجلسنما‬
‫فته است‪ .‬دریادداشت شمارهی ک ذکر شدهبود‪:‬‬ ‫تحقیق جدی صورت نگر‬
‫»امیدواریمپاکستان در راه دموکراسی حرکتکند‪ ...‬مرگنظامیان ورئیس‬
‫جم هورپاکستان ما رابهتشویش می اندازدکه مبادا در مورد‪ ،‬عقبگرد‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فایل و واسوم دراینقضیه‬‫فیر را‬

‫صورتگیرد‪«...‬به عبارۀ دیگر هرگاه س‬
‫بهقتلنمیرسیدند؛ آن هاکامالً مصممبودندتاقضیه راتحقیقنهنمایند‪.‬‬
‫شدند‪ ،‬هیچ ضرورت‬ ‫لندپایهء امریکایی در این حادثهکشتهنمی‬‫اگر دو مقامب‬
‫به این نوعتحلیل ها نمیبود‪ .‬مشکل از آنجا آغاز میشدکه درسال ‪1986‬‬
‫کانگرسقانونی راتصویبکردکهبر مبنای آن اف‪.‬بی‪ .‬آی (ادارهفدرالی‬
‫تحقیقات‪ .‬مترجم) مؤظفگردیدتا هرقضیهءتروریستی راکه در آنتبعۀ‬
‫امریکا در خارج موردسوءقصدقرارگیرد‪،‬تحقیقنماید‪ .‬اینقانون "دست‬
‫باز"نامیده میشد‪.‬‬
‫وزارت خارجه امریکاپس ازین حادثه‪،‬به منظورپوشاندن اصل واقعهبدون‬
‫درن گبه چ هار اقدام مبادرت ورزید‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ در ظرفچند ساعتگروپ مشاورینتخنیکیقوای هوایی را اعزام‬
‫نمودتاباکمیسیونتحقیق قوای هواییپاکستان درپیشبردبررسی قضیه‬
‫کم ککند‪.‬‬
‫فارت خود در مورد اوتوپسی اجساد از جمله در مورد‬ ‫‪ 2‬ـ آن ها از طریق س‬
‫فن شدن اجسادبدون معاینات الزم‬ ‫عمله هواپیماپافشاری نه نمودند وبا د‬
‫فت علت حادث ه‬ ‫طبیکه میتوانست دلیل سقوط را معلوم نماید‪ ،‬امکان دریا‬
‫فنگردید‪.‬‬ ‫نیز د‬
‫‪3‬ـ آن ها‪ ،‬معاون مشاور امنیت ملی ‪ Robert Oakley‬رابه حیث جانشین‬
‫فایل اعزامنمودند‪ .‬او میتوانست ما هرانهقضیه راپردهپوشینماید‪ .‬وی‬
‫را‬
‫بعد ها در ماه جون ‪ 1989‬حین اشتراک در جلسهشورای امنیت ملیپیرامون‬
‫عکس العمل امریکا در موردقضیهبا ش ک وتردید صحبتکرد و چنین‬
‫وانمودکردکهگویاقانون "دستانباز" رافراموشکرده است‪ .‬در حالیکه‬
‫فته و از حامیانسرسخت‬ ‫ویشخصابا القمندی زیاد درتدوین آنس همگر‬
‫آنبود‪.‬‬
‫‪4‬ـ از همه م همتر‪ ،‬آن هاتقاضای اف‪.‬بی‪.‬آی را مبنیبر اعزام هیئتتحقیق‬
‫فا هی‬
‫بهپاکستانکه خیلی م همبود ردکردند‪.‬اگرچهبتاریخ ‪21‬اگست اجازهش‬

‫‪31‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫داده شد‪ ،‬امابعد ازچندساعتبنابر هدایت ‪ Oakley‬که در آن زمان در‬

‫ا المآبادبود‪ ،‬این اجازهفسخگردید‪.‬‬
‫فتهبود‪،‬قبل از‬ ‫جنرالبی گکه از مرگی ک جاییبا رئیس جم هورنجاتیا‬
‫قیمبه ا المآبادچندباربا طیارهء خویش در اطراف هواپیمایی‬ ‫پرواز مست‬
‫سیدقوای‬ ‫که در حالسوختنبود‪،‬گردشکرد‪ .‬وی همینکهبه ا الم آباد ر‬
‫فت‪ .‬م الت م همتحت امنیتقرار داده‬ ‫مسلحبه حالت احضارات قرارگر‬
‫شد وجلسه اضطراریکابینه دائرگردید‪ .‬اما نظامیان قدرت رابه دست‬
‫تند‪.‬بی گپستلوی درستیز راکهتا آنوقت ضیاءبر آنتکیه زدهبود‬ ‫ف‬
‫نگر‬
‫قبولکرد و رئیس غیرنظامی مجلسسنا الم اسحق خان ‪73‬سالهبه حیث‬
‫جانشین موقتیضیاءبه ریاست دولت منصوبشد‪.‬برگزاری انتخابات طبق‬
‫ئیدگردید‪.‬‬‫پالنقبالًتعیینشده درماهنوامبر‪،‬تا‬
‫فتکه هویت آن مقاماتنظامیپاکستانکه‬ ‫تقریبا ً وبه احتمالقوی میتوانگ‬
‫فقسریع وغیرقانونیک هبا‬‫مانع اوتوپسی اجسادشدند و همچنان جزئیاتتوا‬
‫فت‪،‬‬ ‫فارت امریکا در ا الم آباد صورتگر‬‫عجلهبین مقاماتپاکستانی وس‬
‫فشانخوا هدشد‪.‬‬
‫هیچگاه ا‬
‫تن هابعد ازسپریشدن ده ماهتحتفشارکانگرس‪ ،‬وزارت خارجهء امریکا‬
‫فته ودرتحقیققضیهس هم‬ ‫اجازه دادتاسهکارمند اف‪.‬بی‪ .‬آیبهپاکستان ر‬
‫فت‪:‬‬ ‫بگیرند‪ .‬آن طوریکه عضوکانگرس )‪(Bill Mclollum R. Fla‬گ‬
‫«بعد ازسپریشدن مدت طوالنی چگونه اف‪.‬بی‪.‬آی میتواند واقعیت آنچه را‬
‫فتادهتثبیتنماید؟ مننمیدانم؟ اما ماباید واضحسازیم‬‫فاق ا‬
‫که درپاکستانات‬
‫فتاده است‪».‬‬
‫فاق ا‬
‫که در وزارت خارجه ما چهات‬
‫تیم اف‪.‬بی‪.‬آی نیزقضیه رابا القمندیتعقیبنهنمود و"سوال های مسلکی"‬
‫را در مورد مطرحنهکرد‪ .‬اجنت هاگزارش دادندکهبرعکسبیانیه رس می‬
‫کهگویا اجسادکامالًسوخته و معاینات را غیر ممکن میساخت اینگونهنبود‪،‬‬
‫فقبا خواست حکومتبوتوبود‪ .‬اقدامات‬ ‫بلکه در واقع ایننوع اجراآت موا‬
‫هیئتبیشتربهگشت وگذارشبیهبودتا اجراآت الزمهتحقیقاتی واستجواب‬
‫فر‬‫ش هود رویداد‪.‬به روایت منابع واشنگتنتایمز‪ ،‬هیئت صرفبرای س‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فتهبود‪ .‬ازشیوۀ کار آن ها چنینف همیده میشدکه آن ها‬

‫سیاحتیبه ا المآباد ر‬
‫یند" اجراآتنمودند‪.‬‬‫طبق دستورالعملکه "نبایدسرپوش دی گ رابازنما‬
‫فین ضیاءبهتاریخ ‪ 20‬اگست ‪1988‬ریاکاری های زیادی‬ ‫در مراسمتد‬
‫فت‪ .‬ریاست هیئت هندی را رئیس جم هور آنکشوربه ع هده‬ ‫صورتگر‬
‫فیر روسیهبر مرقدش اکلیل‬ ‫داشت و آن روز را عزای ملی ا النکرد‪.‬س‬
‫گلگذاشت ودر عین زمان وزیر خارجه امریکا جورج شولتس‪ ،‬ضیاء را‬
‫لبدین حکمتیار از‬ ‫"شهید" خطاب کرد وبه رهبربنیادگرای مجا هدین گ‬
‫فین‬ ‫فغانستان وعده داد‪ .‬مراسمتد‬
‫پشتیبانی همه جانبۀ خویش در ج هت آزادی ا‬
‫فت‪ .‬صد ها هزار‬ ‫فات نظامی صورتگر‬ ‫بر طبق اصول ا المی وتشری‬
‫پاکستانی در جوار مسجد الییفیصل جمعشدهبودندتاتابوتضیاء راک ه‬
‫باپرچمپاکستان وگل هاپوشانده شده وبرشانه های سربازان حمل میشد‪،‬‬
‫فت‪.‬‬ ‫یند‪.‬بعد ازنماز جنازهبه رسم احترام ‪21‬فیرتوپصورتگر‬ ‫مشا هدهنما‬
‫فغان درپاکستان نیز در این غم شری کبودند‪ .‬مجا هدین‬ ‫سه ملیون م هاجر ا‬
‫نیزبا مرگضیاء واخترکه طراحپیروزی آن هابودند در غمیبزرگفرو‬
‫فتادکهقوایشوروی‬ ‫فاق ا‬‫فتهبودند‪ .‬زیرا مرگ آنان درست در زمانی ات‬ ‫ر‬
‫فغانستانبود و مجا هدین در آستانۀ آخرین حملهبرکابل‬ ‫در حال خروج از ا‬
‫تند و حمایه وپشتیبانی آن ها در این‬‫و درچندقدمی حصولپیروزیقرار داش‬
‫مرحله امر ضروری دانسته میشد‪ .‬خوانندهکتاب میتواند مصیبت مجا هدین‬
‫رابهتر درکنماید‪.‬‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪ .1‬پرویز مشرف رئیس جم هورپاکستان ( ‪2001‬ـ ‪ )2008‬مینویسد‬
‫که‪ ... » :‬میبایست سواربر هواپیمای سی ـ ‪ 130‬رئیس جم هور‬
‫ضیاءالحق میبودمکه در ‪17‬اگست ‪ 1988‬دچار سانحه شد‪ .‬مرا‬
‫نامزد مقام منشی نظامی رئیس جم هور ساختهبودند‪ ،‬ولی چون‬
‫بختبا منیاربودی کبرگد دیگر در آخرین دقایقبه اینسمت‬
‫فت‪»...‬‬ ‫فسربیچارهبهکام مرگ ر‬ ‫گماشته شد‪.‬به جای من‪ ،‬این ا‬

‫‪33‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سانحۀ هوایی‬

‫فحه (‪" ) 2‬در خطآتش"نوشتهپرویز مشرف‪.‬ترجمهسید هارون‬

‫ص‬
‫یونسی‪ .‬مترجم‬

‫‪India's external intelligence agency, the Research .2‬‬

‫)‪and Analysis Wing (RAW‬بخشتحقیق وتجزیه اداره‬
‫ا العات خارجی هند‪ .‬مترجم‬

‫‪www.ael.af‬‬
www.ael.af
 ‫سرآغاز‬

‫سرآغاز‬

‫فغانستانبایدبه درجۀ مناسبنگ هداریشود‪".‬‬

‫"جوشیدن آب در ا‬
‫جنرالضیاء الحق رئیس جم هورپاکستان‪ ،‬خطاببهتورنجنرال‬
‫عبدالرحمن اختر در دسامبرسال ‪1979‬‬

‫کویته مرکز ایالتبلوچستانپاکستان‪ ،‬جاییستکه نقش عمدۀ درتغییر‬

‫فا نموده است‪ .‬این ش هربعد از ربع چ هارم‬‫سرنوشت منبه حیث سرباز ای‬
‫قرن نوزد همگارنیزیون نظامیبوده و نام آن ازکلمه "کو هات‪،‬کوت"به‬
‫فتهشده است‪ .‬اینش هرک مدت هاقبل ازتجزیهشبهقاره هند‬ ‫معنیقلعهگر‬
‫وایجادپاکستان در سال ‪ ،1947‬در جنوبیترین نقطه‪،‬به حیث قرارگاه‬
‫گلیبهی ک‬ ‫سرحدی ایجادشد وباگذشت زمان ازی ک مخروبۀ قدیمی وقریه ِ‬
‫فترینپایگاه های اردوی هند‬ ‫ش هربزرگ وپررونقبه حیثیکی از معرو‬
‫برتانویمبدلشد‪ .‬درسال ‪1907‬کالجنظامی در این جات هدابگذاریگردید‬
‫فسران ارشد اردویپاکستان از جمله اینجانببا‬ ‫کهبعد هاتعداد زیادی از ا‬
‫رتبه جگړنی از آنفارغ التحصیلشده ام‪ .‬همزمانبا من محصلین زیادی از‬
‫کشور های انگلستان‪،‬کانادا‪ ،‬استرالیا‪ ،‬ایاالت متحده امریکا‪ ،‬مصر‪ ،‬اردن‪،‬‬
‫تایلند‪ ،‬سنگاپور‪ ،‬عربستان سعودی وکشور های دیگر درآنجا تحصیل‬
‫میکردند وامروز نیز اینکالجبا داشتن ش هرتبین المللی‪ ،‬مرکزتربی ه‬
‫فسران ارشدتعداد زیادی ازکشور های خارجی است‪.‬‬ ‫ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫زلزلهسال ‪1935‬کهتا زلزله ماه جون ‪1990‬شمال ایران از مد هشترین‬

‫زلزله های عصرحاضر دانسته میشد‪،‬تقریبا ًش هر راکامالًبه خاکبرابر‬
‫کرد وچ هل هزارسکنۀ آنکشتهشدند‪ .‬امروز در اینش هریکی ازبزرگترین‬
‫گارنیزیون های نظامیپاکستان جابجاگردیدکه دارای جزوتام های متعدد‪،‬‬
‫قرارگاه هایفر ماند هی وش هرکنظامی است‪ .‬همچنان در اینجا مرکزسوق‬
‫وادارۀ عملیاتیقرارداردکهبلوچستان ودر امتدادسرحد صد هاکیلومتر از‬
‫فغانستان‬‫استقامت شمال غربتابهکوتلکوژککه دروازۀ جنوبیبه ا‬
‫دانسته میشود درساحۀ مسؤلیت آنشامل است‪( .‬نقشهشمارهی ک)‪.‬‬
‫فونی ازتقررم‬‫فه داشتم‪،‬تل‬‫در سپتمبر سال ‪ 1983‬زمانیکه درکویته وظی‬
‫فتم ‪ .‬در آنوقت من در جزوتامتعلیمیبه حیث‬ ‫در (آی‪.‬اس‪.‬آی) آگا هییا‬
‫فه میکردم‪.‬بعد هاآگاهشدمکه "حادثهکویته"‪،‬سبب‬ ‫فای وظی‬‫قو ماندانفرقه ای‬
‫فسر (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬‫شدهبودتا منبهپستجدید منصوبشوم‪.‬چند ماهقبل‪،‬سه ا‬
‫فتضاحبزرگ اخذپول ازقو ماندانان مجا هدین و دادن الح‬ ‫در ارتباطبا ا‬
‫بیشتر در مقابل آن‪ ،‬دستگیر شدهبودند‪ .‬این اسلحهبعدا ً درنواحی سرحدی‬
‫فسران دستگیرشده از طرف محکمۀ‬ ‫پاکستانبهقیمتبلندفروخته میشد‪ .‬ا‬
‫فهبرطرف و من جانشین‬ ‫نظامی محکومبه حبسشدند وقو ماندان آنان از وظی‬
‫ویشدم‪.‬‬
‫فغانی" در‬‫بعد ازتقررم دانستمکهکویتهبه حیث جزوتامپیشقراول "اداره ا‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) محسوب میگردد‪.‬بنابر هدایت واصلهباید در اسرع وقتبه‬
‫ا المآبادپرواز وباتورنجنرال اختر القات میکردم‪.‬شنیدن این خبرسبب‬
‫فسر‬ ‫هراس و دل هرۀ منشد؛ زیرا من در طول مدت خدمتنظامی‪،‬به حیث ا‬
‫فه داشتم‬‫پیادهنظام وسپسبه حیثقو ماندان جزوتام درقرارگاه عملیاتی وظی‬
‫شتم‪.‬برای اینسوالک ه‬ ‫ودر مورد مسایل استخباراتی هیچگونه معلوماتندا‬
‫چرا از جمل ۀ سیتنکهبه این منظورکاندیدشدهبودند‪ ،‬منبرای اجرای‬
‫فتم‪.‬‬‫فه در (آی‪.‬اس‪.‬آی)برگزیدهشدم‪ ،‬جوابنهیا‬ ‫وظی‬
‫قتدر وباصالحیتبودکه رئیس آن در مقایسهبا سایر‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) ادارۀ م‬
‫جنرال ها مورد اعتماد خاص رئیس جم هورقرار داشت‪ .‬این اداره مسئوول‬

‫‪35‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سرآغاز‬

‫تمامکار های ا العاتی درسطحکشوربود‪ .‬تأمین امنیتتمامبخش های‬

‫سیاسی‪ ،‬نظامی‪ ،‬امنیت داخلی و خارجی و ضد ا العات در حیطهء‬
‫فیت آن ادارهقرار داشت‪ .‬منبه طورکل و دربعضیبخش ها‬ ‫الحیت و مکل‬
‫فسران عادی‬‫باکمی جزئیاتتصوری از آن اداره داشتم و میدانستمکه ا‬
‫احساس میکردندکه (آی‪.‬اس‪.‬آی) از طریق ع مال خود آن ها راتحت نظر‬
‫فسریکه‬ ‫داشته و درمورد آن ها ا العات جمع آوری مینماید‪ .‬طبق معمول ا‬
‫فسران ارشد به ویبه‬ ‫دریکی ازمقامات (آی‪.‬اس‪.‬آی)قرار داشت‪،‬سایر ا‬
‫فقایم از مقرری‬
‫تند‪ .‬حتی زمانیکه درکویته ر‬ ‫دیدۀبی اعتمادی مینگریس‬
‫فتند‪ ،‬در اولینساعات احساسکردم و دانستمکه من دگر‪ ،‬جزء‬ ‫من آگا هییا‬
‫ستم‪.‬‬‫آناننی‬
‫علت دیگر‪،‬تشویش من از جانب جنرال اختربود‪ .‬البتهنهتن ها از این ج هت‬
‫فوق من دانسته میشد؛بلکه از این ج هتکه او ش هرت‬ ‫کهبه حیث آمر ما‬
‫فسرتوپچی‪،‬سهبار در جن گبرعلیه هند‬ ‫دل هره آوری داشت‪ .‬اختربه حیث ا‬
‫اشتراکنموده وشا هدکشتار وحشیانه در زمانتجزیه هند واست اللپاکستان‬
‫فت‪ .‬او انسان سرد‬ ‫فرت او از هند‪ ،‬از همانجا منشا میگر‬ ‫بود‪.‬بهباور من ن‬
‫فظهکار ومرموزبود‪.‬به جز ازفامیلش دوستان دیگرینداشت‪.‬‬ ‫مزاج‪ ،‬محا‬
‫بهباوربسیاری اوشخص خشن‪ ،‬منضبط وبا دسپلینبود‪ .‬او دشمنانبسیاری‬
‫داشت‪ .‬علت رشد وترقی او ودستیابیبه مقاماتباالیی ناشی از جسارت‪،‬‬
‫کارمستمر وساز ماند هی عالی او دربه دست آوردن ا هدافبود‪ .‬منبه حیث‬
‫فهنمودهبودم‪.‬به اینلحاظ او‬ ‫فای وظی‬ ‫قو ماندانکندک‪ ،‬زمانیتحت امر او ای‬
‫ختم‪ .‬اوکامالً به مثابه یکشخص‬ ‫رابه حیث جنرال سختگیر‪،‬بهتر میشنا‬
‫فتم‬‫فاداربه مسل ک‪،‬زندگی خود را وقف آننمودهبود‪ .‬منبه زودی دریا‬ ‫و‬
‫فتکهبزرگترین‬ ‫که او مصمم استتاشوروی راشکست د هد‪.‬بعدا ً اوبه منگ‬
‫آرزویش این استتابعد ازپیروزی‪ ،‬ازکابلبازدیدنموده ونمازشکرانه‬
‫فغانستانبود‪،‬لیک این آرزوی‬ ‫ادانماید‪ .‬اوشا هد خروجقوایشوروی از ا‬
‫آخرینشبرآوردهنشد‪.‬‬

‫فونی‪ ،‬جنرال اختر را در منزلش واقع‬

‫فتاد ودوساعتبعد از صحبتتیل‬ ‫ه‬
‫فذ‪ ،‬جسامتنیرومند‬‫ا المآباد القاتکردم‪ .‬اوبه حیثیکسرباز‪،‬بانگاهنا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫وبا سه ردیف مدال های آویختهبرسینه اش مشا هده میشد‪ .‬اوبا جلدرن گ‬
‫فتخار میکرد‪ .‬او‬ ‫فغانیکه در رگ هایش جریان داشت ا‬ ‫پریده‪،‬به داشتن خون ا‬
‫سال های خوبی را سپریکردهبود وبا وجود داشتنپنجاه ونه سال‪ ،‬جوان‬
‫ستم‪.‬به همین دلیل آن ا ً‬ ‫فۀ جدیدنی‬‫معلوم میشد‪ .‬او میدانستکه من القمند وظی‬
‫فغانستانسوال‬ ‫از من در موردنقش (آی‪.‬اس‪.‬آی) درپیشبرد جن گبر علیه ا‬
‫فوا هات عام وشایعات پراگنده در مورد رسوایی‬ ‫کرد‪ .‬منبه جز ازشنیدن ا‬
‫شتم‪.‬به همین علت او مدت طوالنی در مورد‬ ‫کویته‪ ،‬معلوماتبیشتر ندا‬
‫فته و ازجانب‬ ‫فتکهشخص خودشتصمیم انتصاب مراگر‬ ‫صحبتکرد وگ‬
‫فۀ محوله رابرشانه‬ ‫رئیس جم هورتائیدگردیده است‪ .‬منثقلت وا همیت وظی‬
‫نندبسیاری از هم دوره هایم‪ ،‬در آن آوان من‬ ‫های خویش احساسکردم‪ .‬ما‬
‫فغانستاننبودم‪ .‬منبه‬ ‫تقدبه صحتسیاست دولت خویش در مورد ا‬ ‫نیز مع‬
‫شتم‪ .‬همچنان در مورد موجودیت‬ ‫شکست دادننظامیقوایشورویباورندا‬
‫شتم اینبودکه ممکن است‬ ‫فغان درپاکستان‪،‬بردا‬ ‫تعدادکثیری از م هاجرین ا‬
‫تند‬ ‫با جنجال های مشابهبعضیکشور های عربیکهبا م هاجرینفلسطینی داش‬
‫فتمکه اینبرداشت من درستنبود‪.‬‬ ‫فتهکار‪ ،‬دریا‬‫مواجهشویم‪ .‬اما طیچند ه‬

‫در اواخرسال ‪ 1983‬درپاکستان حکومتنظامی مسلطبود و در راس آن‬

‫جنرالضیاءالحققرار داشت‪.‬ضیاءباوجودداشتن وجوه مشترکبانظامی ان‪،‬‬
‫استثناآت خاص خودرانیز دارابود‪ ،‬ویشخصسیاستمدار‪ ،‬زیرک وبیرحم‬
‫بود‪ .‬ظا هرفریبنده داشت واز ورای آن ‪،‬بهنیاتباطنی ویپیبردن دشوار‬
‫فی دادهبود‪" :‬شخصکوتاه قد‪،‬‬ ‫بود‪ .‬باریبینظیربوتو از وی چنینتعری‬
‫عصبی‪،‬با چ هرهء غیرمؤثر وبا مو های دونصف چربشدهبا روغن موی"‪.‬‬
‫از نظر من‪ ،‬او شخص مناسبیبرای رهبریپاکستان دانست ه میشد‪ .‬در‬
‫سیدکهضیاءشخصبیضرر است وبرایابراز‬ ‫برخورد اول‪،‬بهنظر میر‬
‫م هماننوازیبهپیشواز مهمانقدم میبرداشت و معطلنمیشدتا آنان ج هت‬
‫تندب ه‬ ‫ف‬
‫یند‪ .‬اماکسانیکه اورا دستکم میگر‬ ‫ابراز احترامپیش قدمی نم ا‬
‫سرنوشتبوتو(پدربینظیربوتو) دچار میشدند‪.‬‬
‫ستان راقوای مسلح اداره میکرد وقوای مسلحتحتتسلطکاملضیاءقرار‬ ‫پاک‬
‫فع‬‫داشت‪ .‬موصوفبا م هارت خاص حلقاتباالیی آنرا در خدمت ا هداف و منا‬
‫‪37‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سرآغاز‬

‫نید‪ .‬هر ایالتپاکستانتحت امری کگورنرنظامی اداره میشد‬ ‫خود می چرخا‬

‫سیدنبه آن مقام را مدیونلطفشخصضیاءمیدانست‪ .‬از جمل ه‬ ‫کهگورنر ر‬
‫فغانستان‬ ‫دوایالتشمالغرب (ایالتصوبهسرحد) وبلوچستانکه همسرحدبا ا‬
‫اند‪ ،‬به حیث خطمقدم جب هه حساب میشد وبخشبزرگی از اردویپاکستان‬
‫فظسرحد‪،‬‬ ‫در آن مناطق جابجاشدهبود‪ .‬اینقوت ها‪ ،‬الوهبر مراقبت و ح‬
‫نند و‬‫فاعک‬ ‫تندتا عندالزوم از سرحد د‬
‫در حالت احضاراتکامل قرار داش‬
‫فغانستانپیشببرند‪.‬‬
‫جن گ را در داخلسرحد ا‬

‫فیایی اش همیشه احساسناامنی میکرد؛ زیرا هند‬ ‫پاکستانبنابر موقعیت جغرا‬

‫فوسبیش از هشتصد ملیونسکنه‪،‬سهبارباپاکستان‬ ‫در جناحشرقی آنبان‬
‫فغانستانقرار داشتکهبا حمایهءابر‬ ‫جنگیدهبود ودر جناح غربی آن دولت ا‬
‫قدرتشوروی میتوانستبهس هولت ازکوه هابه جانبپاکستان عبورنماید‪.‬‬
‫این حالت عمالً وضعفوق العاده خطرناک وستراتیژی ک رابه جود آورده‬
‫بود‪ .‬هند واتحادشوروی متحدینیکدیگربودند‪ ،‬احتمال اینکه آن هاپاکستان‬
‫راتحتفشارقرار دهند ویا در صدد محو آنبرآیند‪ ،‬موجودبود‪ .‬منتمام‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ستمکهتمام الن های‬ ‫فسرانمیدان‬‫نندسایر ا‬ ‫اینتهدید ها را درک میکردم و ما‬

‫بعد ازسال‬ ‫نظامی ما در حاالتفوق الع اده‪،‬براساس محاسبۀ جن گبا هند و‬
‫‪1979‬با اتحاد شوروی‪ ،‬طرح ریزی میشد‪ .‬این واقعیتکه اتحادشوروی‬
‫ابرقدرتیباپوتنسیالبزرگ اتمی وهند درصدد دستیابیبهتوانایی الح‬
‫فاع از خود‪ ،‬درصدد‬ ‫هست هییبودسبب عصبانیت ما میشد‪ ،‬و مانیزبرای د‬
‫دستیابیبه آنبودیم‪.‬‬
‫وضعیتپاکستاننسبت موجودیت مناقش هبا هند روی مسئلهکشمیر وفعالیت‬
‫سه جنبش آزادی خوا هی دربلوچستان وبیثباتیصدساله در ایالتسرحد‬
‫(صوبهسرحد) همیشهبحرانیبود‪( .‬نقشه ‪)2‬‬
‫ایالتشمال غربیکه منطقۀقبایلی است‪ ،‬هیچگاه حاکمیت دولت مرکزی را‬
‫فته است‪ .‬درسال ‪1893‬سرمورتیمردیورندکه مامور دولتبریتانیا‬ ‫نهپذیر‬
‫بود‪ ،‬خط سرحدی را در این منطقهتعین نمودکه اکنونبه نام وی «خط‬
‫فغانستان جدا میسازد‪.‬تعیین این خط‪،‬‬ ‫دیورند»یاد میشود وپاکستان را از ا‬
‫فاعات منطقه‪،‬به دولت هند‬ ‫برتری ستراتیژی ک را نسبتکنترولبر ارت‬
‫فاعی و‬ ‫برتانوی واکنونبهپاکستانمید هد‪ .‬درآن زمان این سرحد‪ ،‬خط د‬
‫فظتی امپراطوری هندبرتانوی دانسته میشد‪.‬این خطبدون درنظر داشت‬ ‫محا‬
‫فر هنگی‪،‬پشتون ها را از همدیگر‬ ‫واقعیت هایتاریخی‪،‬قبیلهیی‪،‬قومی و‬
‫جدا نموده است‪.‬بریتانیا هیچگاه این مناطق راتحتفرمان خود درآورده‬
‫نتوانست وبسیاری از مناطق شرق دیورند رابه حال خود ر ها نمود‪ .‬در‬
‫مجموع صوبه سرحد کهپشتون ها در آن زندگی میکنند‪ ،‬در زمانتسلط‬
‫بریتانیای ک اردوگاه مسلحبود و هر جزوتام مستقر در هند‪،‬باریبه این‬
‫مناطق غرضتمرین ویاگا هی همبرایسرکوب مردم محلبه آنجا اعزام‬
‫فاده مینماید‪.‬‬‫میشد‪ .‬در وضعیتکنونی‪،‬پاکستان نیز از آنبدین منظور است‬
‫تندبه طورکاملبر مناطقپشتوننشین مسلط‬ ‫همانطوریکه انگلیس هانتوانس‬
‫شوند‪،‬بعد ازایجادپاکستان‪،‬نیزتغییربزرگی در موردبه وجودنیامده است‪.‬‬
‫قبایل این منطقه همچنانبه خودگردانی امورپرداخته و طبق خواست خود‬
‫یند و دولتپاکستاننیز آن ها را‬
‫فت وآمد مینما‬ ‫آزادانه‪ ،‬دو طرف خط دیورند ر‬

‫‪39‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سرآغاز‬

‫درپیشبردتجارت و منازعاتشانبه حال خود ر هاکرده است‪ .‬اینشیوهیی‬

‫بودکه انگلیسبر طبق آن عمل میکرد وپاکستاننیز آن را ادامهمید هد‪.‬‬
‫فغان ریختهشده‬‫در امتداد مناطقسرحدی‪ ،‬خون های زیادی از آوارهگان ا‬
‫فال درامتداد ‪1500‬‬‫فر شاملپیرمردان‪ ،‬زنان واط‬ ‫است‪.‬تقریبا ً دوملیون ن‬
‫کیلومترسرحد از چترال درشمال‪،‬تاکویته در جنوب درصد هاکمپ متشکل‬
‫از خیمه ها‪ ،‬خانه هایگلی وکلبه های محقربهسر میبرند‪.‬بعد هاثابتشد‬
‫فغانستان‬
‫که این اردوگاه هایپناهندگان‪ ،‬نقش عمده واساسی را در جن گ ا‬
‫بازینمودهاند‪.‬‬
‫فغانستانشد‪،‬ضیاء‬ ‫هنگامیکه در دسمبرسال ‪1979‬قوایشوروی داخل ا‬
‫به صورت عاجل جنرال اختر رئیس (آی‪.‬اس‪.‬آی) را احضارکرد تا‬
‫موضعگیریپاکستان را در مورد ارزیابینموده وبهچندسوال عمده جواب‬
‫پیدا نماید‪ .‬مقدمبر همه او مایلبودتابداندکه ضیاء چگونهباید در مورد‬
‫فسار‬‫نند هرشخص نظامی‪،‬به عوض است‬ ‫عکس الع مل نشان د هد‪ .‬ضیاء ما‬
‫فی دورانتحصیل خود‬ ‫نظر دیپلومات هایا سیاست مداران‪ ،‬مشورۀ همصن‬
‫درپو هنتوننظامی را خواستارشد‪ .‬او از اختر مطالبهکردتابه اص الح‬
‫نظامی "محاکمه وضعیت"نماید‪ ،‬البتهبهسطح وسیع و ملی‪ .‬ارزیابی منطقی‬
‫فتهشود‪.‬تمامفکتور‬ ‫باید مرحلهبه مرحلهباشد ‪ .‬حاالتگوناگون درنظرگر‬
‫های موثر‪ ،‬واقعی وعملکننده واقدامات وا هداف دشمن در آن ارزیابیگردد‬
‫ومتناسببا آن الن عمومی عملی وعملیاتیکه ا هداف ما رابرآوردهسازد‪،‬‬
‫پیشبینیگردد‪.‬‬
‫فین دولت‬ ‫اختربا ارائه دالیل‪،‬برایضیاء مشوره دادکهپاکستانباید از مخال‬
‫فغانستانپشتیبانینماید‪ .‬اوتائیدکردکه این حمایه وپشتیبانینهتن ها حمایه‬ ‫ا‬
‫فین دولت‬ ‫فاع ازپاکستان نیز هست‪ .‬از مخال‬ ‫از ا الم‪،‬بلکه در حقیقت د‬
‫فاعیپاکستانبرعلیه شوروی‬ ‫فغانستانبایدبه حیثبخشی از خط اول د‬ ‫ا‬
‫فغانستان را‬ ‫فاده شود‪ .‬زیرا اگربه آنان اجازه داده شودکهبه سهولت ا‬ ‫است‬
‫اشغالنمایند‪،‬قدمبعدی آنان از طریقبلوچستان درپاکستان خوا هدبود‪ .‬اختر‬
‫نتیجهگیریکردکهباپیشبرد جن گ وسیع چریکی میتوانشوروی راشکست‬
‫تبدیلکرد‪ ،‬اما اینبار‬ ‫فغانستان را میتوانبه ویتنام دیگری‬
‫فتکه ا‬
‫داد‪ .‬او میگ‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫به عوض امریکا‪ ،‬شوروی قربانی این جن گ خوا هد شد‪ .‬او ضیاء راب ه‬
‫فی‬ ‫گزینش راهنظامی متقاعدساخت‪.‬بدین معنیکهپاکستانبایدبصورت مخ‬
‫جنگجویان را از لحاظ اسلحه‪ ،‬م همات‪،‬پول‪ ،‬ا العات‪ ،‬و الن های عملیاتی‬
‫آموزش‪ ،‬مشوره وکم ک نماید‪ .‬اولتر از همهبایدپایگاه های مطمئنبرای‬
‫پناهندگان و جنگجویان در صوبهسرحد وبلوچستان ایجادشده و از آنب ه‬
‫فاده شود‪ .‬ضیاءبا‬ ‫فغانستان است‬
‫حیث م الت اعزام نیرو و الحبه داخل ا‬
‫فقتکرد‪.‬‬ ‫این طرح موا‬

‫فتکه ویبرای استحکام موضع خویش درپاکستان‬ ‫ضیاءبه جنرال اخترگ‬

‫وسطحبین المللیبه مدت دوسال ضرورت دارد‪ .‬در سال ‪1979‬ضیاءبا‬
‫فت هایبین المللیبه اعدام صدراعظم سابق (بوتو) مبادرت‬ ‫وجود مخال‬
‫ورزید و این امرسببشدتا وجه او در داخل وخارجپاکستان شدیدا ًلطمه‬
‫دیده و اکستان در حالت انزواقرارگیرد‪.‬بهبرکت حمایت او از ج هادبرعلیه‬
‫فاصورت‬ ‫فغانستان‪ .‬مترجم) ولوکه در خ‬
‫ابرقدرتکمونستی (جن گبرعلیه ا‬
‫گیرد‪،‬توجه غرب را دوبارهبه خود جلب خوا هدنمود‪ .‬امریکابدونتردیدبه‬

‫‪41‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سرآغاز‬

‫فت‪.‬به حیث مسلمان حقیقی او آرزومندبودتابه همسایه‬ ‫کم ک او خوا هدشتا‬

‫مسلمان خودکم کنماید‪.‬‬
‫عواملنظامی‪ ،‬استراتیژی ک وسیاسی موجود در مجموعتصادفنی کبود‪،‬‬
‫برای وصول ا هداف طرحشده ضیاء‪ .‬عامل اخیرکه اورابیشتر در مورد‬
‫ستدالل اختربود مبنیبر اینکهسعیگرددتا از‬‫مصممساخت عبارت از ا‬
‫قیمبا شوروی خودداری گردد‪.‬به عبارۀ دیگر‬ ‫رویارویی وتصادم مست‬
‫فغانستانبایدبه درجۀ مناسبنگ هداریشود‪ .‬ضیاء در‬ ‫جوشیدن آب در ا‬
‫فاده از وضع موجودبرای خودش هرتی را دربینکشور‬ ‫صددبودتابا است‬
‫فع ا الم ودربین غرببه حیث مبارز ضدتجاوز‬ ‫های عربیبه حیث مدا‬
‫کمونیستیکسبکند‪.‬‬
‫موضعگیری امریکایی ها در ماه های اول‪ ،‬ضیاء را مأیوسساخت زیرا‬
‫آن ها منتظر انکشاف اوضاعبودند و موقفبیننده را اختیارکردند‪ .‬رئیس‬
‫فارت امریکا درت هران وگروگانگیری‬ ‫جم هورکارتر در معضل ۀ اشغال س‬
‫فکار عامهء امریکا رانسبتبهبنیاد‬ ‫کارکنان آنگیر ماندهبود؛ حادثهییکه ا‬
‫گرایان اسالمیکامالًتغییر داد‪ .‬در عین حالسی‪ .‬آی‪ .‬ای وپنتاگون مشوره‬
‫فغانستان‪،‬با حمایت ویابدون حمایتپاکستان امیدپیروزی وجود‬ ‫میدادکه در ا‬
‫فتهبر امور‬ ‫ندارد‪ .‬آن هافکر میکردندکه قوای شوروی میتواند طی چند ه‬
‫کشور مسلط شود‪،‬پس چراباید مداخلهکرد وپول خوب را در راه خراب‬
‫فغانستان خصومتبی هودهء‬ ‫فین دولت ا‬‫مصرف نمود وبا کم کبه مخال‬
‫فعکشورشوروی‬ ‫شوروی را جلبکرد؟برایاینکهاینکشور درساحۀ منا‬
‫قرار داشت وسیاستگذاران امریکا طیبیستسال اخیر آنرا جزء اردوگاه‬
‫تند ویا نمیتوانستندکه جلو آنرا‬
‫کمونیستی حساب میکردند‪ ،‬آن ها نمیخواس‬
‫بگیرند‪،‬لذافرصتی مساعدنبودکهباقوایشوروی درتقابلقرارگیرند‪.‬‬
‫فغانستان در دود هۀ اخیر‬
‫من همیشه در موردپالیسی امریکایی ها درباره ا‬
‫ستم‪ .‬چنانچه آن ها در موردتجاوزشورویبابی خبری‪،‬‬ ‫بهدیدۀش ک مینگری‬
‫فاوتی و مماشاتبرخورد نمودند‪ .‬لذا عکس العملبطی آن ها در مورد‪،‬‬ ‫بیت‬
‫سببتعجب وتحیر مننشد‪ .‬امریکا در مقابلکودتایکمونیستیسال ‪1978‬‬
‫فوذ اقتصادی وسیاسی طوالنی شورویبود‪ ،‬خاموشی‬ ‫درکابل که اوج ن‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫اختیارکرد ونهتن ها مناسبات دیپلوماتی ک خود راقطعنکرد‪،‬بلکه رژیمتازه‬

‫رابه رسمیت شناخت‪.‬تعیین متخصص امور شوروی (‪)Adolph Dubs‬‬
‫فت‪ .‬نامبردهبعد از‬ ‫فیر امریکا درکابل طبق معمول صورتگر‬ ‫به حیث س‬
‫فغان‬ ‫چند ماه در حالی دریکی ازاتاق های هوتلکابل از جانبسربازان ا‬
‫تند آنرا از چن گ چ هار‬
‫سید‪،‬که میتوانس‬
‫زیرنظر مشاورینشورویبهقتل ر‬
‫ربایندهنجات دهند‪.‬‬
‫فیر اعتراض ضعیف امریکا را درقبال داشت وبعدا ًبهتدریج از‬‫مرگ س‬
‫فیر‬‫فغانستانکاستهشد‪.‬بعد ازسپریشدننهسال‪،‬س‬ ‫کم ک های آنکشوربه ا‬
‫دیگرامریکا‪،‬به شکل مرموز و عجیب وباز هم احتماالً از طرف شوروی‬
‫فتتاقضیهپوشانیدهشود‪.‬‬ ‫کشتهشد و اینبار حتی الشصورتگر‬
‫فوظ (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬ ‫فترکا مالً مح‬
‫منبار اولبهتاریخ هجد هماکتوبر ‪ 1983‬از د‬
‫نند‬‫فغانستانساز ماند هی میشد‪،‬گزارش دادم‪ .‬من ما‬ ‫جاییکه جن گبر علیه ا‬
‫فغانی" نیز ملبسبالباس عادی‪ /‬ملکیبودم و هرگز‬ ‫فتر ا‬‫تمامکارمندان "د‬
‫فتر مرکزی من درساحه ‪ 70‬ـ ‪ 80‬هکتار‬ ‫دوبارهلباسنظامیبهتننکردم‪ .‬د‬
‫زمین در حاشیه شمالی ش هر راولپندی واقع بود و با تعمیر اصلی‬
‫فتر جنرال اختر در آنقرار داشت ‪12‬کیلومترفاصل ه‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) جاییکه د‬
‫تندکه‬ ‫لند وبزرگ خشتی‪ ،‬الحکوت هاییقرار داش‬ ‫داشت‪ .‬در داخلتعمیرب‬
‫فتادفیصدتمام انواع اسلحه و مهمات ارسالیبه مجا هدین از آناکمال‬ ‫تقریبا ً ه‬
‫میشد‪.‬گاراج باتمام وسایل ضروری وپارکن گبرایتقریبا ً ‪ 300‬وسیله‬
‫نقلیهبا نمبرپلیت های ملکی‪،‬میدان های وسیع انداخت‪ ،‬محلیبرای جزوتام‬
‫فر جزء دیگراین‬ ‫جنگ های روانی‪،‬قاغوش وطعامخانهبرایگنجایش ‪500‬ن‬
‫فی آموزش راکت ستینگر(‪ )Stinger‬نیز در‬ ‫مجموعهبود‪.‬بعد ها مرکز مخ‬
‫آنجافعالگردید‪.‬‬
‫اینکمپ کهبهنام اوجری (‪)Ojhri‬نامیده میشد‪ ،‬در جوارشا هراه اصلی‬
‫روالپندی وا المآبادقرار داشت‪ .‬درجناح دیگرشا هراهکمپ اردویپاکستان‬
‫فت‪.‬‬‫واقعبود واطراف آن خانه های مسکونیتا حاشیه راولپندی ادام ه مییا‬
‫طیاره های خطوط هواییبین المللیبهسویمیدان هواییبین المللی ا الم‬

‫‪43‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سرآغاز‬

‫شدند‪ .‬موقعیت آن در جواری ک ش هر‬

‫آباد مستقیما ازبالی سر ما رد می‬
‫بزرگ‪،‬سبب جلبتوجهکسینمیشد‪ .‬هزارانشخصیکه در جوار آن در‬
‫فت و آ مدبودند‪ ،‬هرگزگمان نمیکردندکه محل قوماندۀ جنگبر علیه‬ ‫ر‬
‫فغانستان در آنجاقرار داشتهباشد‪.‬‬‫ا‬
‫شتم‪.‬‬ ‫فیمبدلگ‬ ‫به اینترتیب من طیی کشب از مسل کپیادهبهسرباز مخ‬
‫من مادونان خویش رابهنام های مستعار خطاب میکردم و هیچگا هیبافامیل‬
‫فون ها جوابنمیدادم‪.‬‬ ‫فه امصحبتنکردم و مستقیما ًبهتیل‬ ‫خود در مورد وظی‬
‫فر های خود هیچکس را از‬ ‫تبدیل میشد وراجعبهس‬ ‫نمبرپلیت موتر من همیشه‬
‫فیکاری ها‪ ،‬من در منزل‬ ‫ختم‪ .‬همزمانبا رعایتتمام این مخ‬ ‫قبل آگاهنمیسا‬
‫کرایی در ا المآبادزندگی میکردم و منزلم دارایپسته امنیتینبود‪ .‬منتن ها‬
‫نند جنرال هایبرحالبادیگارد رابا خود‬ ‫فنگچه مسلحبودم‪ ،‬اما هیچگاه ما‬ ‫بات‬
‫فتهشدکه من درلیست‬ ‫شتم‪ .‬در مدتکارم در (آی‪.‬اس‪.‬آی)برایمگ‬ ‫همراهندا‬
‫فغانی (معادل ‪ )50000‬دالر رابرای‬ ‫سیاه خادقرار دارم و جایزه ده ملیون ا‬
‫سر منگذاشتهاند‪.‬با وجودیکه منزندگی اجتماعی عادی داشتم‪ ،‬در طی‬
‫مدت چ هار سال من وفامیلم هیچگاهتوسط خطریت هدید نشدیم و این نتیجه‬
‫سیدن‬ ‫فیکاری های مسلکی منبودکه اجنت هایکمونیستتوانایی ر‬ ‫مخ‬
‫تند‪.‬‬‫به ا هداف خود را در آننداش‬
‫شتم ومن هیچگاه در مراسم دیپلوماتی ک‬ ‫فارت امریکاپانگذا‬ ‫من هرگزبهس‬
‫و مراسم رسمینظامیشرکتن می ورزیدم‪.‬تن ها مناسباتبا چینایی ها از این‬
‫فته‬‫فارت آنکشور ر‬ ‫امر مستثنیبود‪ .‬چنانچه هرسال من وجنرال اختربهس‬
‫وبعد از امضای قرارداد ها در مورد کم ک های الح و مهماتبرای‬
‫مجا هدین‪ ،‬درصرف غذا اشتراک میکردیم‪ .‬آن ها همیشه در موردتمام امور‬
‫با دقت زیادبرخورد میکردند واین نمونهءبارز خصلت چینایی هابود‪،‬‬
‫فارت از جمله هزاران‬ ‫فتیکی از مقاماتباالییس‬ ‫چنانچهی کبار دراثر غل‬
‫صندوق‪،‬ی کصندوقکوچ ککم حسابشد‪،‬کهسر وصدای زیادی راایجاد‬
‫فتندکه مابین‬ ‫پیداکردیم اما آن هابسیار مؤدبانهگ‬‫نمود‪ .‬اگرچهبعدا ً ما آنرا‬
‫زمین و آسمان در حرکت هستیم و این ارزیابی خوبی ازکار ما دانستهشد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫منتن ها در مقابل جنرال اخترگزارشدهبودم واو مستقیما ًبه رئیس جم هور‬

‫مطالب را انتقالمیداد‪.‬سلسله مراتبنظامی معمولی دربینکارمندان ادارۀ‬
‫فرمابود‪.‬بعد هاکهتا اندازهیی حکومتنسبتا ً دموکراتی کبهقدرت‬ ‫ما حکم‬
‫رسید‪ ،‬جنرال اختر میبایست همزمانبه صدراعظمکه در راس حکومت‬
‫قرار داشت‪ ،‬نیز گزارش میداد‪ .‬اینتن ها ی ک سال قبل از آنبود که‬
‫فغانستان‬‫فتتاصدراعظم را در موردنقش خویش در ا‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) اجازهیا‬
‫ف همد‬
‫در جریانقرار د هد‪.‬ضیاءبه هیچکس حتیصدراعظم اجازهنمیدادتاب‬
‫فیبود‪.‬‬ ‫که ما مصروف چه نوعفعالیت هستیم‪ .‬نقش ادارهء منکامالً مخ‬
‫باوجودیکه هویدابودکهپاکستانبه م ه اجرین و مجا هدینپناه داده است‬
‫وآن ها آزادانه درپاکستانگشت وگذار میکنند‪ ،‬اما دولت همیشه طور رسمی‬
‫از آن انکار مینمود‪.‬‬
‫ازلحاظشکلی عالیترینپست درسیستمنظامیپاکستان عبارتبود از رئیس‬
‫کمیته متحد (درستیزوالقوای مسلح)که جلسات رؤسایکمیته هایسهگانه‬
‫قوای مسلحتحت ریاست او دایر میگردید‪ .‬اما این مقامینبودکه الحیت‬
‫اجرائیوی داشتهباشد‪ ،‬زیرا ازیکطرف نمیتوانستقوای مسلح راقو مانده‬
‫د هد‪ ،‬از طرف دیگر چون ضیاءپستلوی درستیزقوای مسلحپاکستان را‬
‫نیزتصاحبنمودهبود‪،‬لذا اینپست عمالًفاقد مؤثریت عملیبود‪ .‬اختربعد‬
‫از هشتسالکار در راس آی‪.‬اس‪.‬آی‪ ،‬جنرال چ هارستارهشد ودر اینپست‬
‫از جانبضیاء منصوبشدهبودکهپس از هجده ماه ‪ ،‬هر دویکجا درسقوط‬
‫هواپیماکشتهشدند‪.‬‬
‫در روزنخستکار ‪ ،‬ازشعبات مربوطبازدیدنمودم وبادیدنگدام اصلی‪،‬‬
‫زیاد متعجبشدم؛ زیرا انواع واقسام اسلحه خرد وبزرگ چون هاوان‪ ،‬راکت‬
‫فن گ‪،‬توپ ها یبیپسلگد وغیرهبا مهمات مربوط درفضایباز‬ ‫انداز‪،‬ت‬
‫فظ ونگ هداری الح وم همات در‬ ‫با هم انبارگردیدهبودند وکوچکتریننورم ح‬
‫مورد رعایتنمیشد ‪ .‬در حالیکه چ هار طرف آن منازل مسکونینیز موقعیت‬
‫فسرلوژستیکی در موردتشویش من چنینبود‪" :‬جناب ما‬ ‫داشت‪ .‬جواب ا‬
‫فی راپیش میبریم‪،‬به زودیشمابا آن عادت میکنید‪ ".‬و او واقعا ً‬ ‫جن گ مخ‬
‫حقبه جانببود‪.‬‬
‫‪45‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سرآغاز‬

‫القاتباکارمندانتحت امر‪ ،‬مراقادرساختتا معلوماتبیشتر وخوبتر را‬

‫فغانستان حاصلنمایم؛ ولیباوجود آن احساس‬ ‫ازنحوهءپیشبرد جن گ در ا‬
‫فتر وجود دارد‪،‬‬
‫کردمکهتااندازهییفضایبی اعتمادی وعدم همکاری در د‬
‫فسربه من هوشدار دادندکهباید مراقب ماحول خودنیزباشم؛‬ ‫چنانچهچند ا‬
‫زیرا عدهییبه دستور رئیس عمومی مصروف جاسوسی در موردکارمندان‬
‫تند‪.‬‬
‫هس‬
‫قرارگاه و الحکوت مرکزی ما در راولپندیقرار داشت؛ اما دومرکزپیشقدم‬
‫فیت اجرای وظایف‬ ‫درپیشاور وکویته نیز موجودبود که هرکدام مکل‬
‫فی واستخباراتی‪،‬لوژستیکی و مخابراتی را ع هده داربودند‪ .‬این‬‫عملیاتی‪،‬کش‬
‫فاتر رهبران ج هادی وگدام های الح‬ ‫فاصلۀنزدی کبه د‬‫قرارگاه های ما در‬
‫تنظیم ها موقعیت داشتندتا در سپردن اسلحه م همات وتشری ک مساعیبا‬
‫یندگی کویته دارای‬ ‫آنان واجرای عملیات س هولت ایجاد شده باشد‪ .‬نما‬
‫سالحکوت نه چندانبزرگبود‪ .‬زیرا از راولپندی درفاصلۀ نسبتا ً دوری‬
‫قرار داشت‪ .‬این الحکوت ها امکان آنرافرا هم مینمودتا الح وتجهیزات‬
‫واصله مستقیما ً ازکشتی ها دربندرکراچیتخلیه و مستقیما ً وبدونضیاع‬
‫وقتبه آنجا ارسالگردد‪.‬‬
‫فت‪.‬‬ ‫فزایشیا‬ ‫فغانستان دهبرابر ا‬‫در مدتکار من در (آی‪.‬اس‪.‬آی) ج هادبعلیه ا‬
‫فزون‬ ‫بیدتاباسرعت خود رابانیاز های روز ا‬ ‫شدتفشار جن گ از ما میطل‬
‫عیار سازیم و من این الحیت را داشتمتا مطابق نیاز عمل نمایم‪ .‬ازسال‬
‫‪۱۹۸4‬تاسال ‪۱۹۸7‬بیشتر از ‪ ۸0000‬مجا هد درکمپ های آموزشی ما‬
‫فغانستان ارسالشد و‬ ‫تربیهشدند وصد ها هزارتن اسلحه و مهماتبه ا‬
‫فغانستان از جانب ما الن های عملیاتیتخریبی طرح‬ ‫همزمان در ‪ 2۹‬والیت ا‬
‫فسرپایین رتب ه‬ ‫فسر‪ 100 ،‬ا‬ ‫وعملیگردید‪ .‬سرانجام منتوانستم با ‪ 60‬ا‬
‫(معادل خورد ظابط) و ‪300‬کارمند دیگر اینپروسه را رهبرینمایم‪.‬‬
‫قرارگاه من مرکب ازسهبخشبود‪:‬بخش عملیاتیتحت امری ک دگروال‬
‫فراد وجمع آوری ا العات جزء وظایف آن‬ ‫قرار داشتکهتربیه وآموزش ا‬
‫بود‪ .‬اینبخش همچنان مسئوولگزینش ا هداف ع ملیاتی‪ ،‬طرح عملیات‪،‬‬
‫ساز ماند هی وکنترول آن در ج هتتعمیل استراتیژی ج هاد وتقسیم وظایفبه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فی‬‫فه داشتتا ا العات حاصلهاپراتی‬ ‫مجا هدینبود‪.‬بر الوه‪ ،‬اینبخش وظی‬

‫از منابعگوناگون راتوحید و منسجمسازد‪ .‬مراقبت ازکورس های آموزشی‬
‫برای مجا هدین نیز جزء وظایف آن شمرده میشد‪.‬بخش دوم نیزتحت امر‬
‫ی ک دگروال‪ ،‬امور لوژستیکی راپیش میبردکه مسئوولتهیه‪،‬توزیع و‬
‫ارسالسالح‪ ،‬م همات وتجهیزاتبه مجا هدینبود‪.‬بخشسومتحت امری ک‬
‫فاده از آن‬
‫فر دگرمنقرار داشتکه مسئوولیتپیشبرد جن گ روانی و است‬ ‫ن‬
‫فاده ازسه دستگاه رادیویی‬‫فغانستان رابر ع هده داشت‪ .‬آنانبا است‬‫برعلیه ا‬
‫جابجا شده در سرحد‪ ،‬ساز ماند هی مصاحبه ها و اخبار وپخش اوراق و‬
‫نشراتتبلیغاتی راپیش میبردند‪.‬‬
‫فغانی"تحت امر منبهتن هایینمیتوانستتمام وظایف را در ج هت‬ ‫فتر ا‬
‫"د‬
‫پیشبرد جن گ ع هده دارگردد‪،‬لذا جنرال اختربخش دیگری رانیز ایجادنمود‬
‫فه آنتهیه وتدارک البسه و مواد‬ ‫فتر"تأمیناتی"نامیدم زیرا وظی‬‫که من آنرا د‬
‫خوراکه (ازجملهبرنج‪ ،‬حبوبات وآرد)برای مجا هدینبودکه از سرتاسر‬
‫پاکستانباپول (سی‪.‬آی‪.‬ای) خریداری میشد‪ .‬من همکاریبسیارنزدی کبا‬
‫فۀ آنتهیه‬‫فغانکمیشنری"ک ه وظی‬ ‫شتم‪ .‬چون در ادارۀپاکستانی "ا‬ ‫اینبخش دا‬
‫فغان درپاکستانبودفساد‬ ‫وتدارک البسه و مواد خوراکهبرایپناهندگان ا‬
‫گسترده موجودبود؛لذابنابر هدایت رئیس جمهور‪،‬تحت امری ک جنرال‬
‫فه داشتتا‬ ‫فتری دیگریبه این منظور ایجادشد‪( .‬آی‪.‬اس‪.‬آی) همچنان وظی‬ ‫د‬
‫فغانستانباقیماندهبودندنیزپیش‬ ‫فغان هاییکه در داخل ا‬ ‫فه رابرای ا‬‫این وظی‬
‫ببرد‪ .‬اینسیاست در ظا هربرای اینبودتا در مناطقیکه مجا هدینبه انجام‬
‫عملیات میپردازند از مردم مواظبت وغمخواریصورتگیرد و همزمان از‬
‫فادهگردد‪.‬‬‫ننده و منبع جمع آوری ا العات است‬ ‫آنانبه حیثپشتیبان وحمایهک‬
‫بودیجۀ اینبخش مجزا ازبودیجه اسلحه‪،‬توسطکنگره امریکاتمویل میشد‪.‬‬
‫فتم‬‫فته هاینخستکار‪ ،‬میکوشیدمتابشنوم ویادبگیرم‪ .‬منتصمیمگر‬ ‫در ه‬
‫فزایشفعالیت ها و اقدامات ماباشد‪.‬‬
‫تاسال ‪1984‬سالتغییر‪ ،‬دگرگونی ها وا‬
‫اما احمقانه میبود اگرقبل از ارزیابی امکانات موجود و القاتبابعضی از‬
‫رهبران وقو ماندانان مجا هدینتصمیم عملی در مورداتخاذ میکردم ‪ .‬این امر‬
‫که منبه طور مستقیم در جمع آوری ا مورا العاتی دخیل نبودم وصرف‬
‫‪47‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫سرآغاز‬

‫ف ه منپیشبرد عملیات جنگیفعالبرعلیه اتحاد شورویبود‪ ،‬سبب‬ ‫وظی‬

‫فه ؛ دل هره آور وبین هایت دشواربود‪.‬‬
‫دلخوشی من میشد اما این وظی‬
‫فهیی‪،‬باید م هارت های مسلکی خودرابهکار میبردم‪.‬‬ ‫به حیث سرباز حر‬
‫شتمتا در مورد اردوی‬ ‫فه دا‬‫مدتی قبل ازتقررم در (آی‪.‬اس‪.‬آی) وظی‬
‫شوروی‪،‬تکتی ک‪،‬ساز ماند هی‪،‬توانایی وتهدیدات احتمالی آنبرایپاکستان‪،‬‬
‫تحقیقاتی را انجام د هم‪.‬بر اساس اینتحقیقات خویشبهسربازشوروی در‬
‫اثنای جن گ دوم ج هانی ارزش زیادقایلبودم؛ اما این چ هلسالقبلبود ودر‬
‫فاع میکرد‪ ،‬مگر حاال آنانبرای اشغال‬‫آنزمان اردویشوروی از می هن خود د‬
‫تند و من حاال از موضع دیگر‪،‬‬‫فاوت داش‬‫میدند وانگیزۀ مت‬
‫سرزمینی دیگر میرز‬
‫اردویشوروی را مطالعه میکردم‪.‬‬
‫قبل از اینکهبرای اجراآتسال ‪ 1984‬النگذارینمایم‪،‬ضروربودتابدانم‬
‫فتاده است؟ منباید دشمنان‬‫فاق ا‬‫فغانستان طی چ هارسال اخیر چهات‬ ‫که در ا‬
‫ختم‪ .‬همچنانبرای‬‫خود‪،‬نقاطقوی وضعیف‪ ،‬موقعیت و ا هداف آنان را میشنا‬
‫فغانستان‪ ،‬درقدمنخست‪ ،‬منبایدبیشتر وبهتربه‬ ‫بیرون راندنشوروی از ا‬
‫ختم‪.‬‬‫شناختن مجا هدین میپردا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫مج اهدین‬
‫فغان در امان‬
‫" خداوندا! ما را از ز هر مارکبرا‪ ،‬دندانپلنگ و انتقام ا‬
‫نگ هدار"‬
‫ضرب المثلقدیمی هندی‬

‫فر‬‫فغانستان درسال ‪ 1979‬حین مداخلهشوروی در حدود ‪ 15‬ملیونن‬ ‫فوس ا‬ ‫ن‬

‫فته است‪ .‬در این مدت‪ ،‬حدود‬ ‫فرکا هشیا‬ ‫بود وامروز این رقمبه ‪ 8‬ملیونن‬
‫فغانبه ایران وپاکستان م هاجرت‬ ‫بیش ازپنج ملیون ا‬‫فرکشتهشده و‬ ‫دوملیونن‬
‫فغانستان از اقوام مختلف دارای زبان ها وفر هن گ های‬ ‫نموده اند‪ .‬مردم ا‬
‫فته و اسالم دین مشترک همۀ آن ها است‪.‬سنی ها‪ ،‬اکثریت‬ ‫گوناگونترکیبیا‬
‫فغانان‬‫تند‪ .‬در مجموع میتوان ا‬
‫مردم راتشکیل میدهند وی کبرد هم آنشیعه هس‬
‫سیمنمود‪ :‬در جنوب وشرقکوه هندوکشپشتون ها و درشمال‬ ‫رابه دوبخشتق‬
‫فارسی) صحبت و‬ ‫آنتاجی ک ها‪،‬ترکمن ها وازب ک هاکهبه زبان دری (‬
‫نند‪ ،‬زندگی دارند‪ .‬اینان ریشه ووجوه مشترکفر هنگی‬ ‫فهیم میک‬ ‫ف هام وت‬‫ا‬
‫نند‪ .‬من‬ ‫خویش رابا همسایگان آنطرف دریای آمو درشوروی مشترکمیدا‬
‫اعتراف مینمایمکه معلوماتم در مورد این مردم‪ ،‬زمانیکهبه حیث رهبری‬
‫کننده مبارزۀ مسلحانۀ آنانبر علیهکمونیسم مقررشدم‪ ،‬همه جانبهنبود‪.‬لذا‬
‫فهء مهم من اینبودتابیشتر این مردم رابشناسم‪.‬‬ ‫اولین وظی‬
‫فغانپروسۀ دوامداربود‪ .‬من در جریان آموزش‪،‬کار و‬ ‫شناختن مجا هدین ا‬
‫فعالیت عملی وحینصحبت هاپیرامون مشکالت وبازدید ازپایگاه های آنان‬
‫شتم وبیشتر آنان را‬ ‫فغانستان‪،‬با عدۀ زیادی از آن ها صحبت هایی دا‬ ‫در داخل ا‬
‫ستمبرعملکرد‬ ‫درکنمودم واعتمادشانرا رابه دست آوردم‪.‬بهاین طریقتوان‬

‫‪49‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫آنانتأثیر وارد نمایم‪ .‬در اوایلتوقعات زیاد داشتم و مدتی زیادبهکاربودتا‬
‫من درکنمایمکه من "قو ماندان" اردوی منظمنیستم؛بلکه چری ک ها را‬
‫یکنم‪ .‬اینی ک مرحلۀ جالبفراگیریبرای منبود‪ .‬منبرای‬ ‫رهبری م‬
‫ستم‪ .‬آنان از آزمون زمان‬ ‫فغان ارزش وتحسین زیاد قایل ه‬ ‫جنگجویان ا‬
‫پیروزبدر شده اند‪ .‬چنانچهبا مداخلۀ شوروی در سال ‪ 1980‬قیام را‬
‫تند آنان را ازسرزمین خویشبیرون‬ ‫آغازکردند وبعد از هشتسالتوانس‬
‫فیتشان است‪.‬‬ ‫نند همۀ مااند‪ .‬اشتبا هاتشانناشی از عدم انعطا‬‫نند‪ .‬آنان ما‬
‫ک‬
‫فغان رابشناسد ولواندک همباشد‪ .‬روی همین‬ ‫ننده‪ ،‬ا‬
‫لذاضرور استتا خوا‬
‫ملحوظ در آغاز اینفصل‪ ،‬منبعضی از خصوصیات آن ها رابر میشمارم‪.‬‬
‫فر آن ها شرطبسته اند‪،‬تاثابت‬ ‫فغان ها دور آتش حلقه زده و دون‬
‫عدهیی از ا‬
‫سازندکهکیشجاعتر است؟برایاثبات این ادعا‪،‬یکی از آنان دست خود‬
‫را دربینقوغفرو میبرد‪،‬آتشپوست وگوشت دست او را میسوزاند‪ ،‬اما از‬
‫فلشده است‪.‬تن ها‬ ‫لندنمیشود‪،‬گویی د هن اوق‬ ‫د هن او هیچگونهناله وفریادب‬
‫کمیلرزش دربازو وچشم های خیرهشدۀ او‪ ،‬داللتبر الشیبرایاثبات‬
‫اراده مینماید‪.‬بعدا ً او دست خویش را در معرضدیدتماشاگرانقرارمید هد‪.‬‬
‫کید‪ .‬اوبه اینترتیب‬ ‫دست اوکامالًسرخ روشنبود و مایعات از آن می چ‬
‫توانستهبود شجاعت خود راثابتسازد‪.‬‬
‫فغان ها راتشکیلمید هد‪ .‬حادثه‬‫مردانگی وشجاعت‪ ،‬عنصر اساسیشخصیت ا‬
‫ً‬
‫ذکرشده‪ ،‬اگر چهنادر است؛ اما واقعیت دارد‪.‬یقیناکه اینشخص درد را‬
‫کند امابرایاثبات مردانگی‪ ،‬آنراباشجاعت‪،‬سکوت و خونسردی‬ ‫احساس می‬
‫تحمل نموده است‪.‬گریه وناله‪،‬با وجود مجروحیت زیاد عمل غیر مردان ه‬
‫فل‬ ‫فولیت می آموزدکهگریهکردن مشخصۀ ط‬ ‫فغان از ط‬
‫شمرده میشود وا‬
‫فلپنجسال ه‬ ‫است نه ازمرد‪ .‬مردباید درد طاقتفرسا راتحملکند‪ .‬ممکن ط‬
‫فتسالهبدور استکه چنین‬ ‫فل ه‬ ‫فغانبا زدنبر دستشگریهکند‪ ،‬اما از ط‬‫ا‬
‫فور است‪.‬‬ ‫نماید‪.‬شخصبدونشجاعت‪ ،‬در جامعه مترود و من‬
‫مجا هدین زخمی شده در جریان جن گبا شرایطبسیار دشوار وتذکرهء‬
‫فته هابا عبور ازکوه ها‬‫خودساز وگا هی همبرپشت اسپ روز ها وگا هی ه‬
‫شدند‪ .‬آن ها از امکانات انتقالبه واسطه‬
‫تا محلتداویبهپاکستان انتقال داده می‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫هلیکوپترکه امروز جزء اساسی اردو هایباقابلیتتحرک است‪ ،‬محروم‬

‫فتکم ک های طبیبعد از زخمیشدنتا وصول‬ ‫بودند‪.‬برای مجا هدین دریا‬
‫کم ک های الزم طبی‪،‬به عوض دقایقبه روز ها محاسبه میگردید‪ .‬قطع‬
‫فاده ازکارد معمولییا حتیتبربرایقطع‬ ‫عضوازبدنبدونبی هوشی واست‬
‫کردن دست ویاپا امر عادیبود‪.‬تعداد زیادیبه اینشیوه جانباختهاند‪ .‬من‬
‫به خاطر دارمکهباریی کقو ماندانتقاضا نمودتا اره جراحی رابرایش‬
‫فته شود‪ .‬اینتقاضا از‬‫مهیا سازمتابهکم ک آن جلو خونریزیبیشترگر‬
‫گلوی‬ ‫فتک ه مش هوربه "قصاب"بود‪ .‬اوشخصا ً‬ ‫جانبقو ماندانیصورتگر‬
‫سیدنبه محل امکانات‬ ‫کارمندان خاد را میبرید‪ .‬زخمی ها در طول راهتا ر‬
‫طبی‪ ،‬رنج و عذاب زیادی را متحمل میشدند؛ زیرا هر حرکت وگردشباعث‬
‫آزار واذیت آن ها میگردید‪ ،‬امابهندرت از درد ورنج خویششکوه میکردند‬
‫فتی کسرباز است‪.‬‬ ‫واینبزرگترینص‬
‫سید؛ اما از مرگ هراس‬ ‫سید‪ ،‬او میتر‬
‫من نمیگویمکه مجا هد هرگز نمیتر‬
‫فتمک هترس آن هابیشتر از ماینبود وروی این ملحوظ حین‬ ‫نداشت‪ .‬من دریا‬
‫حملهبرپوسته هایکه اطراف آنکشتزار ماین موجودبود‪ ،‬دودله ومتردد‬
‫شدند‪ .‬علتترس آن هاناشی از معلولیتبودکه درنتیجۀبرخوردبا ماین‬ ‫می‬
‫نصیب آن ها میشد‪ .‬در جامعهییکه استقامت وسرسختی‪ ،‬جزء ضروری و‬
‫الزمۀزندگی است‪ ،‬معلولیتبدتر از مرگ است‪.‬برخوردبا ماینکه نمی‬
‫کشت اما معموالًسببقطعشدنپای‪ ،‬دست ویابازو میگردید‪،‬پسشخص‬
‫فندان‬‫چطور میتوانستبدون دست وپابرایفامیل خود نانتهیهکند‪،‬گوس‬
‫خودرابه چراببرد‪ ،‬خانه خودراآبادسازد‪،‬برتپهباالشود؟ تصور ادامۀ‬
‫اینگونهزندگیبه مراتب وحشتناکتربود‪،‬تا مردن درمیدان جن گ‪.‬‬
‫ترکیبشجاعتبا اعتقادات محکم مذهبیکه آن هابه خاطر آن می رزمیدند‪،‬‬
‫از مجا هدین نیرویبسیار خوب جنگیبه وجود آورد‪ .‬آن ها ج هادیا جن گ‬
‫تندپیش میبردند‪ .‬آن هابه‬ ‫فر"میدانس‬‫مذهبی رابرعلیهکسانیکه آن ها را "کا‬
‫حیث مؤمنین واقعی‪ ،‬هدایات قران کریم را میدانستند و مطابق آن عمل‬
‫مینمودند‪.‬لذا زمانیکه ج هاد از طرف رهبران مذهبی ا الن وبر همهفرض‬
‫فتخارات خود‬ ‫فاع از است الل و ا‬
‫فاظت از ایمان ودین‪ ،‬د‬ ‫دانستهشدتابرای ح‬
‫‪51‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫تند‪.‬سن‬
‫ف‬
‫وندند‪ ،‬همهبه آنلبی ک میگ‬
‫فامیل خودبه ج هادبپی‬‫فاع از وطن و‬ ‫ود‬
‫وسال مانعپیوستنبه ج هادنمیشد‪.‬بچه های ‪ 13‬ـ ‪14‬ساله وپیرمردانشصت‬
‫جنگیدند‪.‬‬‫فتادساله پ هلوبهپ هلوی همدیگر می‬‫ه‬
‫ننده در‬‫فار‪،‬به حیث عامل متحدک‬ ‫شعار ج هادبرعلیهکمونیست ها و مداخلۀک‬
‫فاتقبیلوی و‬ ‫فعکامل اخ ال‬ ‫بینقبایل مختلف شد‪ .‬اما این اتحادبه معنی ر‬
‫دشمنی هانبود‪،‬بلکه وقتافوقتابروز مینمود؛ اما درکوتاه مدتبرای ج هاد‬
‫وا المفراموش میگردید‪ .‬چنانچه آنانبرای مبارزهبرعلیه شوروی و‬
‫فات موجود را موقتا ً‬ ‫فته واختال‬
‫فغانی آنان در صف واحدقرارگر‬ ‫متحدین ا‬
‫فراموشنمودند‪.‬‬
‫فران میجنگند‪.‬‬‫مجا هدینبه معنیسربازان هللااندکهبه خاطر هللابرعلیهکا‬
‫فه استکه ازجانب مومن واقعی اجرا میگردد‪.‬قرآن‬ ‫فتخار وی ک وظی‬
‫اینی ک ا‬
‫فرمایدکسیکه در راه ج هادکشته میشود‪،‬شهید است‪.‬‬ ‫کریم می‬
‫نندکه "شکر‬ ‫فت‬
‫تندکهچقدرکشته داده اند‪،‬بلکه میگ‬‫ف‬‫قو ماندانان هیچگاهنمیگ‬
‫خداپنج شهید داریم"‪ .‬آرزویش هادت در ج هادبرای این استک هبراساس‬
‫وعدۀ خدا‪ ،‬بدون درنظرداشت اینک ه وی در زمان حیات چهگناه هانی را‬
‫مرتکب شده است‪،‬بهترین جایب هشت نصیب او میباشد‪ .‬ش هادت در راه‬
‫خدا‪ ،‬اورا ازتمام گنا هان منزه میسازد وجای خاصی در جنتبرایش‬
‫فن‬ ‫فنبالباسیکه درتنشبود د‬ ‫تخصیص دادهشده است‪.‬شهیدبدون غسل وک‬
‫میگردد‪ .‬آن ها مستقیمابهنزد هللا میروندبه خاطریکه در راهایمان خودشهید‬
‫فتخاربزرگتری از اینبرای جنگجویان ا الم وجودندارد‪.‬‬ ‫شدهاند‪.‬شکوه وا‬
‫فتخار واجر دانسته میشود‪،‬بلک هکسانیکه‬ ‫فتکهنهتن هاش هادتقابل ا‬‫بایدگ‬
‫تند‪ .‬اینانلقب غازی را داشته وب ه‬
‫گندنیز از اجر وثواببرخوردار هس‬ ‫میجن‬
‫فتهپیغمبر ا الم‪،‬‬‫اونیزبهترین جای درب هشت وعده دادهشده است‪.‬بنابرگ‬
‫ثوابی کشبپ هره داری مجا هد‪،‬برابر استبا عبادت هزارشب عادیی ک‬
‫مؤمن‪.‬‬
‫مجا هدینباسردادننعره هللااکبر‪،‬به حملهپرداخته وبر دشمنآتش مینمایند‪.‬‬
‫اینان در اثنایتمرینات‪ ،‬زمانیکه دشمنفرضی است‪ ،‬نیز چنین مینمایند‪.‬‬
‫نند اجدادشکه‬ ‫ایننعره طیسالیان متوالیشنیدهشده است‪ ،‬مجا هد امروز ما‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫برعلیه انگلیس های اشغالگر می رزمیدند؛ دراثنای مقابلهبا دشمن آنراسر‬

‫مید هد‪.‬‬
‫سیم وظایف‬ ‫تمام مردانی کفامیل دری ک وقت در ج هادس همنمیگیرند‪ .‬تق‬
‫بین مردانفامیل در موردپیشبرد جن گ وامور خانه وجود دارد‪ .‬مجا هد‪،‬‬
‫داوطلبی استکه معاشندارد‪ .‬ممکن ویسه ـ چار ماه در جب ههبوده و در‬
‫متباقی ایام به حیث دکاندار‪ ،‬د هقان ویاکارگر روزمزد در ایرانباشد وی ا‬
‫هم از زنانچندفامیل دریکی ازکمپ های م هاجرین درپاکستان وارسی‬
‫فته‬ ‫فی در ج هاد س همگر‬‫نماید‪ .‬زمانیکه شخص احساسکردکهبه قدرکا‬
‫فته و ممکن جانشین وی‪ ،‬عضوی دیگریفامیلگردد‪.‬به این‬ ‫است‪،‬به خانه ر‬
‫فرتحت امر او است؛ اما‬ ‫ترتیب ممکنی کقو ماندان ادعانمایدکه ده هزارن‬
‫در عمل زمانیکه حملهبزرگ مطرحباشد ممکنبتواندتن ها در حدود ‪2000‬‬
‫جنگجو را جمع آورینماید‪.‬‬
‫یندکه‬ ‫یندتابراساس عنعنۀپشتونوالیزندگین ما‬ ‫فغانانکوشش مینما‬ ‫اکثریت ا‬
‫در آن الوهبرشجاعت و م هماننوازی‪ ،‬اخذ انتقامکهپشتون هاکلمه"بدل"‬
‫فتن انتقام درتمام‬‫رابرای آنبهکار میبرند‪ ،‬نیز دارای ا همیت است‪.‬گر‬
‫فغان هابوده است‪.‬‬‫موارد چونتو هین وتحقیر‪ ،‬در طولتاریخ جزء خصلت ا‬
‫فه ها وقبایل معمول‬ ‫فراد‪ ،‬خانواده ها‪،‬بین طای‬
‫فتن‪ ،‬دشمنی خونیبین ا‬ ‫انتقامگر‬
‫است‪.‬تعویض در مورد انتقام وجودنداردیعنیقتل در مقابلقتل و همانند آن‪،‬‬
‫فتن انتقام رافراموشنمی‬ ‫ازنسلبهنسلبه میراث می ماند‪ .‬خانواده هرگزگر‬
‫ً‬
‫فتن انتقام ممکن سریع صورت نگیرد‪.‬بعضا مدت طوالنی حتی‬ ‫نماید‪.‬گر‬
‫شیدتافرصت مساعدفرا همگردد‪.‬پسربایدقاتلپدر را‬ ‫سال هاباید انتظارک‬
‫بکشد‪ .‬دربسیاری موارد‪ ،‬مادرپسر رابه اخذ انتقامتشویق وترغیبنموده‬
‫در صورتتعلل‪ ،‬ممکن وی را عاق ورسوانماید‪ .‬هرگاهقاتل مردهباشد‪،‬‬
‫به عوض ویپسر‪،‬برادر ویاکاکای اوبایدکشتهشود‪.‬به اینترتیب دشمنی‬
‫فتن انتقام متوقف‬‫طی مدت طوالنی ادامه مییابد‪ .‬حتی در وقت ج هادنیزگر‬
‫نمیشود‪.‬‬

‫‪53‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫بعضی اوقات م همان نوازیبا انتقام درتصادمقرار میگیرد‪.‬پناه ندادنبه‬
‫شخصفراری‪ ،‬غیرقابلتصور است حتیاگر اینشخص دشمن خونی وی‬
‫نند عضو خانواده دانستهشده‬‫نیزباشد‪.‬پنا هنده در این خانه در امانبوده و ما‬
‫و اعاشه واباطه میگردد‪ .‬درصورتضرورت‪،‬صاحب خانهبا ریختاندن‬
‫فغان ولو غریب‬ ‫فاع وحمایه مینماید‪ .‬در خانهی ک ا‬‫خون خود‪ ،‬ازپنا هنده د‬
‫فند‬‫باشد‪،‬به م همانبهترین غذا داده میشود‪ ،‬هرگاهضرورتباشد‪،‬یگانهگوس‬
‫خودرا همبرای او ذبح خوا هدکرد‪ .‬همچنانبهی ک م همان وبیگانهییکه‬
‫فغان هابه دور دسترخوان نشستهباشد‪،‬بهترین وبیشترین س هم‬ ‫در حلقۀ از ا‬
‫داده خوا هدشد‪.‬‬
‫لندبردنتوانایی جسمی‪،‬تحمل‬ ‫فهساختن خصوصیات دیگری چونب‬ ‫با اضا‬
‫محرومیت ها وانعطافپذیری میتوان جنگندۀ نیرومند راتربیه نمود‪ .‬در‬
‫فغانستان دشوار اما‬
‫حالت صلح نیز زندگیکردن درکوه ها ودشت های ا‬
‫لپذیر است‪ ،‬درتابستانگرمیتابه ‪ 130‬درجهفارن هایت عادی ومعمولی‬ ‫د‬
‫فی ‪ 20‬ـ ‪ 30‬درجه عادی‬ ‫است ودر زمستان درکوه ها درجه حرارتتا من‬
‫فاع داشته و‬‫تلقی میشود‪.‬بسی اری ازنقاط کوه هندوکشتا ‪20000‬فت ارت‬
‫فتهشده استکه‬ ‫همیشهپوشیده ازبرف ویخ است‪.‬نام هندوکش از زمانیگر‬
‫فتهشده از هند درکوتل هایاینکوهبه‬ ‫عدۀ زیادی از المانبه غنیمتگر‬
‫سیدند‪ .‬درقسمت های جنوب غرب‪ ،‬دشت های ریگی و ماسه داربی‬ ‫الکت ر‬
‫فته است‪ .‬این دشت مارگو نام دارد که معنی دشت مرگ را‬ ‫انت ها امتدادیا‬
‫مید هد‪ .‬طبیعت خشن وشرایط دشوار زندگی‪ ،‬طبعا مردم را سختکوش‪،‬‬
‫فاتبرتر است‬ ‫سرکش و مغروربار می آورد‪ .‬از موضعدیدنظامی این ص‬
‫برای مجا هد‪ .‬زیرا ازلحاظفزیکی او دارای مقاومتبیشتر درشرایط دشوار‬
‫لیمنرم‪،‬بزرگشده است‪ .‬ازلحاظ معنویات‬ ‫فشکه در اق‬‫استتانسبتبه حری‬
‫قیده‪ ،‬آزادی وفامیل خود میرزمد‪.‬‬
‫اونیزبرتریبیشتری دارد زیرابه خاطر ع‬
‫با عملیشدن روش زمینسوخته از طرفشوروی‪ ،‬مجا هدتوان آنرا داشت‬
‫فر وراهپی مایی‬ ‫تا درشرایط دشوار ودورتر ازقریهزندگینماید‪ .‬دراثنایس‬
‫غذای او چای ونان روغنیپیچیدهشده درپتو استکهاکثرا ًفاسدنیز میگردد؛‬
‫فته هابا‬ ‫فر روز ها وبعضا ً ه‬
‫اما در هرحال آنرا میخورد‪ .‬مجا هدین حین س‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یند آنقدر میخورند‬

‫پیدا مینما‬‫یند وزمانیکه غذایی را‬ ‫این حداقل غذاگذاره مینما‬
‫شند‪.‬‬‫نندشتربرای روز های آینده ذخیره داشتهبا‬ ‫که ما‬
‫فن گ‪ ،‬جزئی‬ ‫فغان حتی در زمان صلحندرت ا ً دون الح میباشد‪.‬ت‬ ‫ی ک مرد ا‬
‫کند‪.‬سالح زیور و‬ ‫از وجود ولباس او استکهبدون آن احساسناراحتی می‬
‫نماد مردانگی است وبه همین ج هت همیشهبا وی است‪.‬تاقبل از این جن گ‬
‫فن گ ‪303‬بورانگلیسیبودکهقبل از جن گ ج هانی اول‬ ‫الح محبوب آنانت‬
‫فروش الحبین‬ ‫لید میشد‪ .‬خرید و‬
‫ساختهشده و مشابه آن درپاکستاننیزتو‬
‫نند خرید وفروش موتر دربین امریکایی ها است‪ .‬دسترسیبه‬ ‫افغانان‪ ،‬ما‬
‫نند آموزش‬ ‫الح این امکان رافرا هم ساختکه مجا هدینبه س هولت بتوا‬
‫فته ونتیجه خوبی از آنبدست آورند‪ .‬من دربسیاری‬ ‫الحجدید رافراگر‬
‫موارد حینبازدید از جریانکورس های آموزشی درپاکستان‪ ،‬حاالتی را‬
‫فتننتیجه مطلوب ازانداخت‪،‬صرف‬ ‫مشا هدهکرده امکهشخصنسبتنگر‬
‫فتننتیجه خوب آنرا ادامهمیداد‪.‬نشان زنی‬ ‫غذا رابهتعویق میانداخت وتاگر‬
‫دقیق در مقایسهبافراگیریسواد ا رزشبیشتر داشتهبه عبارۀ دیگرنزد آن ها‬
‫الحنسبتبهقلم ارجحیت بیشتر دارد‪.‬‬
‫بعد از الح‪،‬پتوبرای مجا هدین ارزشبیشتری دارد‪.‬پتو معموال دارای‬
‫رن گق هوهیی متمایلبه خاکستریبوده وشب و روز از آن برای مقاصد‬
‫فاده‬
‫یند‪ .‬در زمستان از آنبه حیثباالپوش وچپن است‬‫فاده مینما‬
‫گوناگون است‬
‫نند وگا هی همبه حیث وسیلهپوشاندن خود از دید دشمن آنرابهکار‬ ‫میک‬
‫فره‪ ،‬زمانیبحیث وسیلۀ حمل و نقلبرای انتقال‬ ‫میبرند‪،‬گا هیبحیث س‬
‫نندگا هی هم آنرا هموارنموده بر آن‬
‫مریض و زمانی هم برآننماز میخوا‬
‫بند‪.‬‬
‫میخوا‬
‫زمانیکه در (آی‪.‬اس‪.‬آی)بودم الشنمودمتالباس متناسبباشرایط اقلیمی‬
‫فصلیبرای مجا هدینتهیهگردد‪ .‬از ماه دسمبرتا ماه مارچزندگیکردن‬ ‫و‬
‫در مغاره ها وجا های دیگربدون لباس مناسب زمستانی دشوار است‪.‬‬
‫باوجودیکه درفصل زمستان جریان جن گ تا اندازهییفروکش مینمود؛‬
‫اما امکان اجرایبعضی عملیات ها موجودبود‪ .‬در ارتباطباپاپوش موضوع‬

‫‪55‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫فغانان معموالً چپلیبهپا میکنندکه دربرف غیرقابل‬
‫جالبی مطرحشد زیرا ا‬
‫شیدن موزه در اوایلچندان معمول نبود‪ .‬زیرا‬ ‫فاده است؛ امابا آن همپو‬
‫است‬
‫بندبوده وبستن وبازکردن و‬ ‫بوت ها ی نظامی دارایسوراخ های متعدد و‬
‫فتن وضو واداینماز‬ ‫شیدن آن در طول روزچند مرتبهبرایگر‬ ‫شیدن وک‬ ‫پو‬
‫فع این مشکل ما‬ ‫فت‪.‬برای ر‬‫پنجگانه دشواربود ووقت زیادی را دربر میگر‬
‫موزه هایی راکه دارای بند ودوسوراخبودبدست آوردیم‪.‬‬
‫نبایدتصورکردکه مجا هدینبه حیثسربازان چریکیبه طورکلیبدون‬
‫نقاطضعفبودند‪ .‬طوریکه من درککردم غرور‪،‬سرسختی‪ ،‬خصومت‬
‫فت‬‫شیدگی های شخصی‪ ،‬مشکالت زیادی رابار می آورد‪ .‬این مخال‬ ‫ها وک‬
‫های دوامدار مانع همکاریبا احزاب‪،‬گروه ها وقو ماندانان دیگر میشد ودر‬
‫اجرای عملیات مش التی را ایجاد مینمود‪.‬‬
‫فتکه از حیرتانتاپایگاه نظامیبگرام از‬ ‫به طور مثالپایپلین انتقال ن‬
‫طریق شا هراه سالن گبر روی زمینتمدید شدهبود‪ ،‬در سال ‪ 1984‬هدف‬
‫خوبیبرای حمله مجا هدینتثبیتشد‪ .‬اما زمانیکهتصمیمگرفتمتا در مورد‬
‫انفجار دادن آن با ساده ترین طریقه‪ ،‬برای مجا هدین آموزش د هم‪،‬به‬
‫اعترض آن ها مواجهشدم‪ .‬منتوضیحنمودمکه این عملیاتبسیارساده است‬
‫فجار‬ ‫وی کشخص میتواند آنرابهتن هایی عملیسازد‪.‬بهترین طریقهبرای ان‬
‫دادنپایپلین‪،‬این استتا از طرفشببا احتیاط ازبین دوپوست هک هتقریبا‬
‫نیده‪ ،‬مواد‬‫درفاصلۀ ‪ 500‬متر ازیکدیگر قرار دارند‪ ،‬خودرابه آن رسا‬
‫فجارمحلترکشود‪ .‬همچنان در‬ ‫فجره جابجاشود وبا عی ارکردن وقت ان‬ ‫من‬
‫مسیر احتمالیکسانیکهبرایترمیم آن می آیند‪،‬بایدبم های ضدپرسونل‬
‫جابجاگردد‪.‬برای حالت غیرپیشبینی شده ودر صورت ضرورت‪ ،‬میتوان‬
‫یندارثقیلهپوسته های اطراف آن را مورد ضرب هقرار د هد‪.‬‬ ‫گروپبا ماش‬
‫تندکهپوسته هابسیار نزدی کیکدیگر‬ ‫ف‬‫آنان اینپیشن هاد مرا ردکردند وگ‬
‫قرار دارند‪.‬‬
‫برای اثبات نظرخویش منتمرین آموزشی را از جمله شا النکورس‬
‫فرادبهفاصله ‪ 500‬متر ازیکدیگر‬ ‫ساز ماند هیکردمکه طی آن دوگروپ ا‬
‫فر‬‫یند وگروپ دیگر متشکل از چ هارن‬‫از طرفشبپوسته هایی را ایجادنما‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یندتا دیدهشود‬ ‫فجره را جابجانما‬

‫باید ازبین آنپوسته ها عبورکرده مواد من‬
‫تند‬‫ف‬
‫نندیا خیر‪ .‬آن هاگ‬
‫فراد را احساس میک‬ ‫که آیاپوسته های ایجادشده عبور ا‬
‫شدند؛ اماباز همقناعتننموده‬ ‫فجاری آگاهن‬ ‫کهپوسته ها از جابجایی مواد ان‬
‫تندکه در محل آن ها امکان اجرای چنین عملیات وجودندارد‪ ،‬زیرا احتمال‬ ‫ف‬‫گ‬
‫موجودیت ماین در امتدادپایپلین وجود دارد واراضی اطراف آننیزبرای‬
‫اجرای همچو عملیات مساعدنیست‪.‬‬
‫فقتنکردند‪،‬که‬ ‫در واقعیت امر‪ ،‬آنانبه این علتبا الن مطروحۀ من موا‬
‫ایننوع عملیاتسر وصدا خلقنمیکرد ودر آنفیرکردن های زیاد وقربانی‬
‫فتخار رابار‬ ‫بدون موجب وجود نداشت‪ ،‬لذا این نوع عملیاتبرایشان ا‬
‫نمیاورد وبر الوه درنتیجۀ آن غنیمت حاصلنمیشد‪ .‬طریقۀ آن ها چنینبود‬
‫نند وازفاصلۀنزدی ک‬ ‫فر از طرفشب منطقه را محاصرهک‬ ‫کهباسی ـ چ هلن‬
‫یند‪ .‬درنتیجۀ این ح مله‪،‬‬‫یندار و الحثقیلبر هدف انداختنما‬‫فاده از ماش‬
‫با است‬
‫اگرگارنیزیون سقوط میکرد وپوسته ها اشغال میشد‪ ،‬اموال غنیمتیشا مل‬
‫اسلحه‪ ،‬م همات‪ ،‬مواد خوراکه وسایرتجهیزاتکه همضرورت آن ها را رفع‬
‫یکرد و هم امکاناتفروش آن موجودبودبه دست می آمد‪.‬بعد از اینگونه‬ ‫م‬
‫فجار دادنپایپ لین جابجا‬ ‫فجره رابرای ان‬‫تند مواد من‬
‫عملیات آنان میتوانس‬
‫یند‪ .‬اگرگارنیزیونسقوطنمیکرد‪،‬پسپایپلیننیزسالمباقی می ماند‪.‬‬ ‫نما‬
‫بیشتر چنینشیوه های عملیاتی‪،‬نهتن هانتایج مطلوب رابارنمیاوردبلکه در‬
‫فات زیادی هم وارد میشد وبعدقو ماندان مجبوربهتجدید روش‬ ‫نتیج ۀ آنتل‬
‫فرکردن موضع وقرار داشتن در‬ ‫نند اکثرسربازان‪ ،‬از ح‬ ‫میشد‪ .‬مجا هدنیز ما‬
‫فرت داشت‪ .‬جابه جانشستن‪،‬به خوی وخصلت ویناسازگار‬ ‫فعین‬ ‫حالتتدا‬
‫بود‪ .‬او نمیخواست آزادی وحرکت خود را محدود سازد‪ ،‬لذاکمتر راضی‬
‫فتن‬‫فرنماید‪ .‬همچنان او از خمیده ر‬‫فاعیبرای خود ح‬ ‫میشدتا موضع وسنگرد‬
‫فتن‬‫فتن در زمینسختسنگییا ر‬ ‫ولوکهنزدی ک دشمن میبوداباء میورزید‪ .‬ر‬
‫فتن‬‫دربینکشتزار مینبرای او دشوارنبود؛ اما خمیده ودر حالتپروت ر‬
‫را دشوارمیدانست‪.‬‬

‫‪57‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫به طور الصه مجا هدینتمام خصوصیات الزم مبارزه چریکی را دارا‬
‫تقد وازلحاظ جسمی و معنوی آماده ‪.‬ساحه و منطقۀ‬‫بودند‪ .‬آن هابه راه خود مع‬
‫تند وبر استعمال الح دسته داشتهءشانتسلط داشتند‪،‬‬ ‫خود رابهتر میشناخ‬
‫پناه‬‫ف اعات محل مناسبی همبرای حمله و همبرای عقبنشینی و‬ ‫کوه ها وارت‬
‫فی چون‬ ‫گاه آن هابود‪.‬با وجود این خصوصیات مثبت‪ ،‬آنان دارای خصایل من‬
‫گیدنبین خود نیزبودند‪.‬برای‬ ‫لجاجت واشت های سیری ناپذیربرای جن‬
‫پیروزیبر ابرقدرت‪ ،‬آن هابه چار عنصر ضرورت داشتند‪:‬فراموشکردن‬
‫فات ذات البینیبه خاطر ج هاد‪ .‬محل مساعدبرای عقبنشینی‪ ،‬جایکه‬ ‫اخ ال‬
‫فی‬ ‫رئیس جم هورضیاء درپاکستانبرای آن ها مساعدساخته است‪ .‬اسلحهکا‬
‫و موثربرایپیشبرد ج هاد وتربیه و آموزش دقیق‪ ،‬مشوره و ر هنماییبرای‬
‫الن های عملیاتی‪ .‬از جملهتهیه وتأمین دو عنصر اخیرالذکرساحۀ مسئولیت‬
‫منبود‪.‬‬
‫فتر آنجانیز آشناشوم‬ ‫فتمتاباکارکنان د‬ ‫چند روزبعد ازتقرر‪،‬بهپیشاور ر‬
‫فتر من در آنجا چگونهکار ها را‬‫واطمینان حاصلنمایمکهبخشپیشقراول د‬
‫یندگان آنان و‬‫ستم با رهبران تنظیم ها‪ ،‬نما‬ ‫پیش میبرد‪ .‬همچنان میخوا‬
‫قو ماندانان حاضر در آنجا ازنزدی ک القاتکنم ‪ .‬آناننیز آرزوی آشناییبا‬
‫ستمبا اینگونه القات ها‪،‬پروسۀ‬ ‫تند‪ .‬میخوا‬‫آمر عملیاتیجدید خویش را داش‬
‫شناخت خودرا در مورد آنان آغازنمایم‪.‬‬
‫نندکویته همیشه ش هر سرحدی‪،‬تجارتی و‬ ‫پیشاور‪ ،‬مرکز صوبهسرحد و ما‬
‫نندکویته در جنوب‪ ،‬در جوار سرک‬ ‫منطقۀ نظامیبوده است‪ .‬این ش هر ما‬
‫اصلی موقعیت داردکه از طریق دره خیبر درفاصله ‪40‬کیلومتری غرب‬
‫فتهتاقصه ها‬ ‫فغانستان منت هی میشود‪ .‬اینجا همه چیز از مردم گر‬‫آن‪،‬به ا‬
‫فغانی‪،‬پوستقرهقل‪ ،‬ظروف‬ ‫فغانستان است‪ .‬دربازار های آنقالین ا‬‫نند ا‬
‫ما‬
‫مسی و اموال غنیمتی جن گفروخته میشود‪.‬لوازمبه دست آمده ازسربازان‬
‫نند مدال‪ ،‬الهپیکدار‪،‬سگ ککمربند‪،‬کاله عسکری و‬ ‫کشتهشدۀشوروی ما‬
‫کالهپشمی روسی در دکان هافروخته میشود‪ ،‬اگرچه در این اواخر منابع‬
‫حصول آن وجودندارد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فی کبینقبایلپشتونبدون‬ ‫ازپیشاوربه استقامت غرب عبور و مرور وترا‬

‫نند وآزادانه‬‫هیچ مانعی جریان دارد‪ .‬آن ها در دوطرف خط دیورندزندگی میک‬
‫نندی ک امریکاییبینشمال وجنوب‬ ‫فغانستان ‪ -‬هما‬‫بین دوکشورپاکستان و ا‬
‫فت وآمداند‪.‬پیشاور درقسمت غربی جادهبزرگکه در زمان‬ ‫کارولینا ‪ -‬درر‬
‫هندبرتانوی از طریق راولپندیتا ال هور و د هلی امتداد داشت‪،‬قرار دارد‪.‬‬
‫شندگان‬ ‫فغان احاطه شده واکثربا‬‫پیشاور اکنونتوسطکم پ های م هاجرین ا‬
‫فغانانتشکیلمید هد‪.‬‬ ‫آنرا ا‬
‫فاتر‬‫فغان در خارج است‪ .‬در این جا مراکزتنظیم ها ود‬ ‫پیشاورقلب مقاومت ا‬
‫یند‪ .‬الحکوت های آنان در‬ ‫آنفعالبوده رهبران آنان در اینجازندگی مینما‬
‫اینجاقرار دارد و از اینجا الح وم هماتبه دیپو هایسرحدی واز آن طریق‬
‫فغانستان ارسال میگردد‪ .‬این جا محلتجمعقو ماندانان ومجا هدین و‬ ‫به داخل ا‬
‫تبادلۀ ا العات واخبارتازه است‪.‬پیشاور محلی استکه خبرنگاران و‬
‫نند مقناطیسبه خود جذب میکند‪.‬‬ ‫جاسوسان را غرض اجرایفعالیت ها‪ ،‬ما‬
‫آنانبرایبه دست آوردنتازهترین اخبار‪،‬شایعات وزمزمه هابایدنخست‬
‫فتر‬‫یند‪ .‬درکویتهنیزنمایندگی هایتنظیم ها‪ ،‬الحکوت ها ود‬ ‫بهپیشاوربیا‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)قرار دارد‪ ،‬البته در مقایسهباپیشاور‪،‬کوچکتر است‪.‬‬
‫بایدتوضیحکرد زمانیکه ازتنظیمنامبرده میشود‪ ،‬منظوریکی ازتنظیم‬
‫فتگانه ج هادی استکهقرار است در آیندهنزدی ک دری کاتحادبا هم‬ ‫های ه‬
‫یکجاشوند‪.‬برای اینکهسرانسیاسیتنظیم ها‪ ،‬ازقو ماندانان مجا هدین ک ه‬
‫فکی کشوندبهنام رهبریاد میشوند‪ .‬از جملۀ‬ ‫در عمل جن گ راپیش میبرند‪،‬ت‬
‫نند ‪.‬‬‫فر‪ ،‬دیگران در جن گ اشتراک نمیک‬ ‫این رهبرانبه استثنای یکی دو ن‬
‫فغانستان میروندتا ازقوماندانان ارشد و‬ ‫باوجودیکه وقتا ًفوقتا ًبه داخل ا‬
‫نند اکثرقوت هاینظامی‬ ‫پایگاه های آنانبازدیدبه عمل آورند‪ .‬مجا هدیننیزما‬
‫تندکه قو ماندانان از آنان هدایات میگیرند وبه‬ ‫دارای رهبران سیاسی هس‬
‫وسیلهء آنان ر هنمایی حاصل میشوند‪ .‬رهبرانبرای ایشانپول‪ ،‬الح و‬
‫یگربین این دو‬ ‫تجهیزات رابرایپیشبرد جن گ مهیا میسازند‪.‬به عبارۀ د‬
‫گروه کهیکی میجنگد ودیگرینمیجنگد‪،‬فاصلۀ زیادی موجود است و این‬

‫‪59‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫منطبقبا مقولۀقدیمی استکه سربازبهقیمت جان خود‪ ،‬خواست های‬
‫سیاستمداران را عملی میسازد‪.‬‬
‫بعضی از ر هبران زندگی مستریح دارند‪ ،‬در موتر های لوکسگشتوگذار‬
‫یکننند‪ .‬این شیوۀ زندگی در واقعیت‪،‬‬ ‫نموده ودر و ال های مجلل زندگی م‬
‫ا هانتبزرگیبودبه آن هاییکه زندگی وحیات خود رابه خاطر آنانبه‬
‫یکردند‪.‬گاهگا هی در اینباره صدا های‬ ‫خطر می انداختندکه هیچکاری ن م‬
‫لند میشد وعمال دشمننیزبه آن دامن میزدند‪.‬‬ ‫انتقادب‬
‫شک الت مجا هدین‪( ،‬آی‪.‬اس‪.‬آی) وبه طور خاص‬ ‫در عقب اینسیستمسادۀت‬
‫دفتر منقرار داشت‪ .‬وظیفۀ ما آنبودتابهصورت دوامدار‪ ،‬الحکوت‬
‫هایتنظیم ها رااکمال وفعالیتتنظیم هایگوناگون وصد هاقوماندان را‬
‫فغانستانفعالبودند‪ ،‬طوری سازماند هی نمایمتا نتیجۀ‬
‫که در سرتاسر ا‬
‫دلخواهبدست آید‪.‬‬
‫سیدم‪ ،‬هنوز‬ ‫زمانیکهبراینخستینبار در اواخراکتوبر ‪1983‬بهپیشاور ر‬
‫فتضاحکویته‪،‬تمامقو ماندانان‬ ‫فتگانه ایجادنشدهبود وتارسوایی وا‬ ‫ائتالف ه‬
‫مستقیما ً از طریق (آی‪.‬اس‪.‬آی) اکمال میشدند که زمینۀ مساعد رابرای‬
‫فاده مهیا میساخت‪.‬تعداد احزابکوچ ک وقو ماندانانبی‬ ‫اخ الس وسوءاست‬
‫نندکابوس وحشتناکبود‪ .‬جنرال اختر دستور دادکهقوماندانان‬ ‫حساب‪ ،‬ما‬
‫باید از طریقتنظیم های مربوطهاکمالشوند؛ اماتقاضا های زیادیبرای‬
‫به رسمیت شناختن احزابکوچک مدت ها ادامه داشت‪ .‬منبه این نتیجه‬
‫فقیت‬ ‫نیم در عرصۀ نظامی مو‬ ‫گیری رسیدمکهبدون وحدت سیاسی نمیتوا‬
‫فاتی‬ ‫هایی رابه دست آوریم‪ .‬القات های من درپیشاور احترام آمیز‪ ،‬اماتشری‬
‫فرادیبا رهبران القاتنمایم‪.‬زیرا آنان‬ ‫ستمبهصورت ان‬ ‫بود‪ .‬منتن ها میتوان‬
‫نمیتوانستند دری ک اتاقبا همبنشینند‪ .‬منباید محتاط میبودمکه چیزینگویم‬
‫که از آن چنین استنباطشودکه منیکی رابر دیگریترجیحمید هم ویا از‬
‫آنپشتیبانی میکنم‪ .‬منباکسانی مواجهبودمک ه ازی ک طرف مدعی راستین‬
‫ا الم و مصمم به ج هاد بودند؛ اما از جانب دیگر چنان در رقابت ها‪،‬‬
‫تعصبات‪ ،‬ونفرت ازیکدیگر غرقبودندکهنمیتوانستند در زیری کسقف‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فغان‪،‬بعدا ً‬ ‫بایکدیگربنشینند‪ .‬منبایدبه خاطر میداشتمکه آنها درقدم اول ا‬

‫بعدا ً آن ها جنگجو و مبارز اند‪.‬‬
‫سیاستمداربا جاه طلبی هایسیاسی و‬
‫جنرال اختربه حیث رئیس آی‪ .‬ای‪ .‬آیپنجاهفیصد وقت خود را وقف امور‬
‫فغانستان مینمود وبهباور من از جملهفیصد ‪75‬آنتنهابه خاطر‬ ‫ج هاد ا‬
‫یکی و هماهنگیبین ر هبران ج هادی ورفع اخ الفات آنان مصرف میشد‪.‬‬ ‫نزد‬
‫من از اوسپاسگزارمکهبعد ازتعیین وتثبیت استراتیژی واصول عمومی‪،‬‬
‫فت راه های حل آن راب ه‬‫اختیارتصمیمگیریپیرامون مسائلنظامی ودریا‬
‫من واگذارکرد وخودتن ها مصروف امورسیاسیشد‪.‬‬
‫فتتانوعیاتحاد رابینتنظیم‬ ‫در اوایلسال ‪ 1984‬جنرال اخترتصمیمگر‬
‫تندکهبابهکارگیری‬ ‫ها ایجاد نماید‪ .‬عدۀ اینتصمیم را عمده وحیاتی دانس‬
‫آن‪ ،‬زمینه مهیا میشدتا الح وپولتوزیع شده‪،‬به طور موثر در جن گ‬
‫فقۀ رهبران‬ ‫فته ها الشکردتا موا‬‫فغانستانبه مصرفبرسد‪ .‬او روز ها و ه‬ ‫ا‬
‫را حاصل نماید‪.‬برای اینکار ش هزادهترکی (‪ )Turkie‬رئیس ادارهء‬
‫ا العات عربستان سعودیکه مسئوولیت نظارتبرکم ک های دولت‬
‫عربستانبه ج هاد را داشتنیزبهپاکستان آمدتابر رهبرانفشار وارد آورد؛‬
‫تندبا‬‫اما هیچگونه نتیجۀ از آن حاصل نشد‪.‬تنظیم هایبنیادگرا نمیخواس‬
‫احزاب میانه رو همکاریکنند‪ .‬رئیس جمهورضیاء مجبورشدتا در مورد‬
‫فت؛ امانتیج ه‬‫مداخلهنماید‪.‬برایاین منظور القات های متعددیصورتگر‬
‫ییبه دست نیامد‪ .‬سرانجام حوصلهضیاءسر رفت وساعت دوبجهشب‪،‬‬
‫تگانه در ظرف ‪ 72‬ساعت اتحادی رابه وجود‬ ‫هدایت دادتاتنظیم های هف‬
‫بیاورند اعالمیهء مشترکیصادرکنند‪ .‬او در مورد عکس العمل احتمالی‬
‫خویشکه هرگاه امر اوتعمیل نشود‪ ،‬چیزینگفت‪ .‬اما ر هبرانبه خوبی‬
‫میدانستندکهبدون حمایهپاکستان وبه صورت مشخص ضیاءالحق همه‬
‫چیزبرای آنان ختم میشد‪ .‬طبق هدایتضیاء در مدتتعیینشده‪،‬اتحادجدید‬
‫ایجادشد و در آخرینلحظاتیکی از رهبران در صددبودتا از امضای آن‬
‫خودداریکند؛ اما واداربه امضاگردید وایننمونهء جالبی از چنه زدن های‬
‫فغانیبود‪.‬بر مبنای این اصولتمامقوماندانانباید مربوطبهیکی ازتنظیم‬ ‫ا‬
‫های ج هادی میشدند‪ ،‬در غیرآن نمیتوانستند الح‪ ،‬م همات وپول را از‬
‫‪61‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)به دستبیاورند ویاتحتتربیهنظامیقرارگیرند وبدون این‬
‫امکانات‪،‬آنان نمیتوانستند به موجودیت خود ادامه د هند‪ ،‬لذا مجبوربه‬
‫پیوستنبهیکی ازتنظیم هاشدند‪.‬‬
‫در زمانکارم در (آی‪.‬اس‪.‬آی)با رهبرانتنظیم های ج هادی در مورد‬
‫اکماالت‪ ،‬آموزش وساز ماند هی عملیات نظامی جلسات متعدد داشتم؛ اما‬
‫بیشترین مسایل قول وقرار منباکمیته نظامی آنانبودکه متشکل از‬
‫مشاوراننظامی وقو ماندانان ارشد هرتنظیمبود‪.‬قبل ازایجاداتحاد‪ ،‬القات‬
‫با اینانتقریبا ًشکل غیررسمی داشت‪ .‬اما زمانیکهاتحادبه وجود آمد‪ ،‬حد‬
‫فرادیبودندکهتا‬ ‫اقل ما هانهیکبار آن ها را درپیشاور القات میکردم‪ .‬آن ها ا‬
‫تند ویا در این عرصهکار میکردند‪ .‬از جملهسه‬ ‫اندازهییتجربهنظامی داش‬
‫تند‪ .‬جنرال ‪Yabya‬‬ ‫فغانستان در آنکمیته عضویت داش‬ ‫فسرسابق اردوی ا‬ ‫ا‬
‫‪( Nauroz‬بگمان اغلبیحیی نوروز‪ .‬مترجم)که زمانی درستیزوال اردو‬
‫فاعکه مدتیقبل از‬ ‫بود ودگروال وردک (بگمان اغلب رحیم وردک وزیر د‬
‫فاعسبدوشگردید‪ .‬مترجم)‪ .‬وتورن موسیکه از اکادمی‬ ‫پست وزارت د‬
‫نظامی هند ‪Dehra Dun‬بعد ازفراغتبه مجا هدینپیوست‪.‬نحو ارتباطبا‬
‫کمیتهنظامی‪ ،‬درشمهکنترولنظامی ـسیاسیتنظیم ها دیدهشود‪.‬‬
‫فقیتبزرگبود؛ اماباتشکیل آنتمام مش الت ما‬ ‫باوجودکه ایجاداتحاد مو‬
‫حلنگردید ولیتااندازهییکمترشد‪.‬یکی از مع التبزرگکه هیچگاه‬
‫فاق عمیقبین چ هارتنظیمبنیادگراباسه‬ ‫حلنشد‪ ،‬عبارتبود از اخ الف ون‬
‫فوذ غرب در آموزه های‬ ‫تنظیم میانه رو‪.‬تنظیم هایبنیادگرا در مورد ن‬
‫تند‪ ،‬اما‬
‫تند‪.‬با وجودیکه هردوگروه مسلمان هس‬ ‫ا المی دید جداگانه داش‬
‫فظهکاربوده وشدیدا ً مخالف طرز وشیوه‬ ‫بنیادگرا هابیشتر اصولگرا و محا‬
‫زندگی غربی هستند‪ .‬مثالً از دید میانه رو ها‪،‬ی ک خانم میتواندپتلونبپوشد‬
‫شیدن‬ ‫تند در حالیکهبنیادگرا ها مخالفپو‬ ‫شیدن دامنکوتاه هس‬ ‫اما مخالفپو‬
‫پتلون ودامنبرای زناناند‪.‬‬
‫لبدین حکمتیار است‪ .‬او در‬
‫مش هورترین وبحث انگیزترین رهبربنیادگرا هاگ‬
‫سال ‪1946‬تولد شده و نسبتب هسایر رهبران جوانتر است‪ .‬وی درلیسه‬
‫عسکری درس خوانده و ازپو هنتونکابل دیپلوم انجنیری رابه دست آورده‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫است‪ .‬درسال ‪1972‬نسبتفعالیت هایضد دولتی (ضدکمونستی‪.‬نویسنده)‬

‫به مدت دوسال درزندانبوده است‪ .‬ازنظر من اونسبتبه همه رهبران‬
‫اتحاد جوانتر‪،‬سرسختتر ونیرومندتر است‪ .‬اوبهترینساز مانده واز جملۀ‬
‫فغانستانبوده است وتا جاییکه من‬ ‫تقد حکومت اسالمی در ا‬‫هواخوا هان مع‬
‫اوراشناختم‪،‬شخص صادق وبا وجود داشتن دارایی‪،‬زندگیساده دارد‪ .‬او‬
‫همچنان شخص متکبر‪،‬بیپروا‪ ،‬انعطاف ناپذیر‪ ،‬منضبط خش ک وبا‬
‫امریکایی هاناسازگار است‪.‬‬
‫فربه امریکا واشتراک در ا الس‬ ‫از اینکه حکمتیار درسال ‪ 1985‬حینس‬
‫ملل متحد از القاتبا رئیس جم هور ریگن خود داری ورزید‪ ،‬هرگز از‬
‫طرف امریکابخشیدهنخوا هدنشد‪ .‬اینسیلیییبودکه از طرف اوبر روی‬
‫امریکانواختهشد‪.‬با وجودیکه دولت امریکاپول زیادی رابرایپیشبرد‬
‫ج هادپرداخت؛ اما وی دست درازشده آنرا ردنمود‪ .‬حکمتیاربا وجودیکه‬
‫فتتا انعطاف‬ ‫از طرفسایر رهبران مستقر درپاکستانتحتفشارقرارگر‬
‫فتهشدکه این عمل وی خسارۀ بزرگی را برای ج هاد‬ ‫نشان د هد وبرایشگ‬
‫ستدالل او اینبودکه مذاکرهبا ریگن‪،‬‬ ‫در مناسباتبا غرب وارد میکند؛ اما ا‬
‫یند جنگ موجود‪،‬‬ ‫میتواند دستاویزقویبرای خاد و ک‪.‬گ‪.‬بگرددکهبگو‬
‫یکا است‪ .‬اجنت های‬ ‫ج هاد نهبلکهگسترشپالیسی وسیاست خارجی امر‬
‫فغانپولمید هدتابا‬ ‫خاد و ک‪.‬گ‪ .‬ب همیشهتبلیغ میکردندکه امریکابرای ا‬
‫فغانبجنگد و مجا هدین سربازان خدا نه‪،‬بلکه وسیلهیی در دست ا مریکا‬ ‫ا‬
‫است‪ .‬حکمتیارنمیف همید ویابه این زودی هانخوا هدف همیدکه چرا امریکا‬
‫مایل استکه چنان علنیباید در موردکم ک های آن صحبت شود؟ او‬
‫ف همیدکه اینکم ک هاقابلقبول است امانبایدتمام ج هان از آن آگاهگردد‪.‬‬ ‫می‬
‫فغان ها‪ ،‬این عملتحقیر آمیز و مدیونبودن در‬ ‫نندبسیاری از ا‬ ‫برای او ما‬
‫مقابل غیر دانسته میشود‪ .‬خواست امریکا نیزبرای اینگونه اظهارات غیر‬
‫قابل درک است‪ .‬اینگونهبرخورد های امریکا در مناسباتباشرق همیشهبه‬
‫مشا هده رسیده است‪ ،‬چنانچه در موردکم ک های خیریه آنکشور‪ ،‬آنگونه‬
‫مطالبینشر وتبلیغ میگرددکهکم کگیرندهبه عوضابرازسپاس‪ ،‬احساس‬
‫حقارت مینماید‪.‬‬

‫‪63‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫منشخصا ً درککردمکه حکمتیار اشتباه جدی را مرتکبشد وعمل اوبه‬
‫سیدن همچو اشخاص‬ ‫تقدشدکهبهقدرت ر‬ ‫نید و امریکا مع‬
‫ج هاد ضرر رسا‬
‫نندکمونیست ها خطرناک است‪ .‬من معتقدمکه این حادثهسبب‬ ‫درکابل‪ ،‬ما‬
‫فغانستان است‬‫شدکه در این مرحله جن گکهشوروی مصممبه خروج از ا‬
‫امریکابرپالیسی خودتجدید نظر وارد نماید‪ .‬مگر درکرکتر حکمتیار‬
‫انعطاف موجودنبود‪.‬‬
‫فیسورسیافنیز از جمله رهبرانبنیاد‬
‫فیسور ربانی وپرو‬
‫مولوی خالص‪،‬پرو‬
‫فتادسالگیرسیده اماسخت الق مند‬ ‫یکهبهسن ه‬ ‫تند‪ .‬خالصباوجود‬‫گرا هس‬
‫استتاشخصا ًبر حوادثتاثیرگذارباشد‪ .‬ربانیتاج کتبار‪،‬یک محقق و‬
‫نفکرقابل‬ ‫زبانشناس استکه میتواندبهشش زبانصحبتنماید‪.‬سیاف روش‬
‫احترام واز حمایه همه جانبه عربستانسعودیبرخوردار است‪ ،‬چنانچه در‬
‫سال ‪ 1985‬جایزه معنوی (‪)Intellektuel‬فیصل‪،‬شاه عربستانبه او داده‬
‫شد‪.‬‬
‫من نمیدانم چرابا وجودی که در مناسبات امریکابا رهبرانبنیادگرا‬
‫مع الت وجود دارد‪ ،‬آنانکمتربه امریکا دعوت میشوند‪ ،‬در حالیکه‬
‫رهبران میانه رو مانندگ النی و مجددیتقریبا هرشش ماهبه مصرف دولت‬
‫نند‪ .‬اینقابل درک استکه امریکابایدبداندکهپول‬ ‫فر میک‬ ‫امریکابه آنجاس‬
‫کمکی آنان چگونه و درکدام راه هابه مصرف میرسد و الحیت مراقبت‬
‫بنیادگرا ها راقانعنمیسازد‪ .‬آنان همچنانباور‬
‫بر آن را دارد؛ اما این واقعیت‪،‬‬
‫فتن‬‫دارندکهکم ک های امریکاکا ال" انگیزهسیاسی دارد وبه منظورگر‬
‫انتقامشکست در جن گ ویتنام ازشوروی‪،‬صورت میگیرد‪.‬‬

‫فکر آن ها‬‫منبه حیثشخصیکهبا مقاماتبلندپایهء هر دو طرف و طرزت‬

‫یکنمکهبنیادگرا ها دربرداشت ونتیجهگیری خویش‬ ‫آشنا هستم‪ ،‬احساس م‬
‫در ارائهکم ک هاتااندازۀ حقبه جانب هستند؛ اما درضمنبسیار احمقان ه‬
‫خوا هدبودکهاین چنیننتیجهگیری ها را طور علنیابراز دارند‪ ،‬زیرابدون‬
‫یکا ج هادنمیتوانست وجود داشتهباشد و‬ ‫حمایه وپشتیبانی همه جانبه امر‬
‫نمیتواندبهپیروزیبرسد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫میانه رو هاتحت رهبری مولوینبی‪،‬پیرگ النی وحضرت مجددیقرار‬

‫دارند‪ .‬اول الذکر رهبرضعیف استکه امورتنظیم رابه دوپسر خود‬
‫فاده مت همشدهاند چنانچهپسر ارشد‬
‫واگذارکرده و هر دوی آنبهسوء است‬
‫فتضاحکویتهکهقبالً ازآن ذکرگردید‪ ،‬دست داشت‪.‬گ النیشخص‬ ‫او در ا‬
‫نرم و الیم‪،‬لیبرال دموکرات و القمندزندگی مستریح است وبیشتر در‬
‫خارجبهسر میبرد‪ .‬او رهبرقوینیست وکنترولبر امور اداریتنظیم‬
‫خود راندارد‪.‬‬

‫فانبرجسته ا المی استکهسپریکردن‬ ‫مجددی زبانشناس ویکی ازفیلسو‬

‫چ هارسالزندان‪ ،‬از جملهسهسال حبستجریدبهات هامسوءقصدبرعلی ه‬

‫‪65‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫مجاهدین‬
‫نیکیتا خروشچف حینبازدیدش ازکابل ‪،‬سببش هرت اوگردیده است‪.‬به‬
‫نظر میرسدکه اونیزبر امورتنظیم خودتسلطنداشته ومعاونین ومقامات‬
‫فعالیت های مشکوک آن هاسبب‬‫باالییتنظیم‪ ،‬اوراسلب الحیتنمودهاند و‬
‫بدنامیتنظیم ویشده است‪.‬‬
‫فتمکهبا وجودبه میان آمدناتحادبینتنظیم ها‪،‬‬ ‫من در طیچند ماه اول دری ا‬
‫ایجاد روحیه همکاریبینقو ماندانان آنان در عملچندانکارس هل نیست‪.‬‬
‫رقابت ها وحسادت های موجود رانمیتوانصرفبا ایجادتشکیلاتحاد ازبین‬
‫برد‪ .‬اکثراین ضعف ها سبب مشکالت میگردید‪ .‬مثال در ی ک منطقه‪،‬‬
‫تند و هری ک در صدد‬ ‫قو ماندانان وابستهبهتنظیم های مختلفبودوباش داش‬
‫اندند‬‫تسلط عام وت امبر منطقهبودند‪.‬قو ماندان خودرافرمانروای منطقه میخو‬
‫تند‪ .‬آنان‬ ‫وا هالی رابه اطاعت از خویش و مکلفبهتادیه مالیات میدانس‬
‫تند از حملهبر هر موسسه وپوسته دولتی غنایم رابدست آورند و‬ ‫میخواس‬
‫برای این منظور میخواستندتا اسلحهثقیله در اختیارشانقرار دادهشود ‪.‬با‬
‫فت وسبب میشدتانیرویبیشتری‬ ‫لند میر‬
‫این امکانات موقف واعتبار آنانب‬
‫یند‪.‬بانیرومندشدنبیشتر درجه خشونت وزورگویی آنان‬ ‫رابه خود جلبنما‬
‫فعالیتسایرقو ماندانان در منطقه‬ ‫نیزبیشتر میگردید ومانع عبور ومرور و‬
‫تحتتسلطشان میشدند و مش التبرای ایجاد هما هنگی در عملیات مشترک‬
‫به وجود می آورند‪ .‬هیچتنظیمبهتن هایی وبه طورکاملبری ک والیت وی ک‬
‫منطقه مسلطنبود‪ .‬م ال درپکتیا حکمتیار‪ ،‬خالص وسیاف وگ النیقو ماندانان‬
‫فقیت آمیز‬ ‫تند وعملیاتبزرگتن ها در هما هنگیکامل آن ها میتوانست مو‬ ‫داش‬
‫باشد‪.‬‬
‫فاصله های دور ویانزدی کقریه دارای‬‫هرقو ماندان طبق معمول درکوه ها و‬
‫پایگاهبود واز آنجا مواد غذایی وگا هیپول رابه دست آورده و مورد حمایه‬
‫فت‪ .‬در ‪ 325‬ولسوالی حد اقلی کپایگاه محلی ودر مجموع‬ ‫آن هاقرار میگر‬
‫تقریبا ‪4000‬پایگاه موجودبود‪ .‬مجا هدینکمتر القمندبودندتا دورتر از‬
‫پایگاه خودبه عملیاتبروند‪.‬تن هااگر آنان زمانی طوالنی در جن گ اشتراک‬
‫زیدند‪ ،‬ممکنبودبه جن گ درساحه دورتر القهبگیرند‪ .‬آنانضرورت‬ ‫نمیور‬
‫تند‪ .‬هر زمانیکه امکانبه دست آمدن غنایم و چپاول‬ ‫به النگذارینداش‬
‫موجود میبودبودبه عملیات میپرداختند‪ .‬شکل ارتباطاتباتنظیم ها و‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ستم رهبری نظامی ـ سیاسی آنان‪ ،‬زمانی که من در‬ ‫قو ماندانان وسی‬
‫فحاتتوضیحشده است‬ ‫فه داشتمتوسطشمه مندرج اینص‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) وظی‬
‫اما در عملکاربرد آنبسیار دشواربود‪.‬‬
‫فغانی در‬ ‫من نمونه این دشواری ها را حین حملهبرگارنیزیونکوچ ک ا‬
‫ارگون وخوست در نیمه دوم سال ‪ 1983‬مشا هدهکردم‪ .‬از ماه اگستتا‬
‫نوامبرتعداد زیادی از مجا هدینبر هر دوش هر حملهکردند؛ اماش هر خوست‬
‫تصرفنشد‪ .‬زمانیکهقوای دولتیقبل از زمستانضد حمله را آغازکردند‪،‬‬
‫پس از مواجهشدنباکمترین مقاومت‪ ،‬راه رابازکردند‪ .‬مجا هدین اطراف‬
‫خوستترجیح دادندتا در عوض‪،‬برش هر ارگونبدونکم ک دیگران حمله‬
‫یند‪ .‬این‬
‫نندتا درصورتتصرف‪ ،‬غنایم راتن ها وبدون دیگرانتصاحبنما‬ ‫ک‬
‫فعتفوریوبدون‬ ‫نمونهبرجسته جن گقبیلهییبودبرایبه دست آوردن من‬
‫داشتن ا هداف استراتیژی ک وعمومی‪.‬‬
‫عامل م هم دیگریکه زیادباعثتأثر منشد عبارتبود ازتعلل‪ ،‬آ هستگی‬
‫نند مباحثه‪،‬تصمیمگیری وعمل‪،‬‬ ‫وکندی در اجرای امور‪ .‬در همه موارد ما‬
‫فغانبسیارباحوصله است ووقتبرایش‬ ‫مدت زمان طوالنی ضایع میشد‪ .‬ا‬
‫ا همیت زیادیندارد وبهندرت عملسریع مینماید‪.‬بسیار الشکردمتابراین‬
‫شتم‬‫مشکل غلبهنمایم‪ .‬منسوق وادارۀ جنگجویان مجا هدینی رابه دوش دا‬
‫کهسرعت عمل درکار آن ها زیادباارزشبود وخوشبختانهبهتدریجسرعت‬
‫فت و دربعضی حاالت‪،‬نسبتبهکاروان های موتر دار و‬ ‫فزایشیا‬‫عمل آنان ا‬
‫وسایط زر هدارباسرعتبیشتر حرکت میکردند‪.‬‬
‫من در ز مستانسال ‪( 1984‬از دسمبرتا مارچ) از طریقتماس هایشخصی‬
‫ودر طینشست ها وتماس ها در موردتوانایی هاینظامی‪ ،‬امکانات مجا هدین‬
‫ستمفر ماند هیکهباید از‬‫تااندازهیی معلوماتبه دست آوردم‪ .‬همچنانباسی‬
‫طریق آن امور راپیش میبردم آشناشدم‪.‬بر اساس این معلومات میتوانستمبا‬
‫نیم‬‫جنرال اختر وکارمندانتحت امرخویش در مورد اینکه چگونهبتوا‬
‫فزایش د هیم‪ ،‬مذاکرهنمایم‪.‬بعد از این همه‪،‬توجه خود‬‫توانایی جنگی آنان را ا‬
‫رابه دشمن معطوفکردم‪.‬‬

‫‪67‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫ملحدین‬
‫"این اصل زرین استکه حتیباید از دشمننیز آموخت"‬
‫اووید‪ .‬متامورفورس چ هارم‬

‫نقشه هاییبا مقیاسبزرگ‪ ،‬حاوی معلومات جمع آوری شدهتوسط اقمار‬

‫فغانستان‪ ،‬بر دیواراتاق‬ ‫مصنوعی جاسوسی (سی‪.‬آی‪.‬ای) از سراسر ا‬
‫اوپراسیون من آویزان ودر آن مناطقیبا عالیم وبیرق هایسرخنشانیشده‬
‫است‪ .‬این م التی استکه در آنجاقوت ها وجزوتام هایگوناگون زمینی و‬
‫فغانی جابه جاشدهاند‪.‬نخستین اقدام من اینبودتا م الت‬ ‫هواییشوروی وا‬
‫جابه جایی دشمنتثبیتگردد‪ .‬نقشه شماره (‪)3‬به صورت عمومی نشان‬
‫فغانستان درکجا جابجاشده‬ ‫مید هدکهلوا های مستقلشوروی وفرقه های ا‬
‫فغانستان وبیشتر از‬ ‫اند‪ .‬در این م الت ‪ 85‬هزارسربازشوروی در داخل ا‬
‫‪ 30‬هزارسرباز دیگر درشمال دریای آمو‪ ،‬در داخل اتحاد شوروی جابجا‬
‫شدهبود‪.‬بعضی از جزوتام هایقطعات اخیرالذکر وقتا ًفوقتا ًبرای وظایف‬
‫فی‪ ،‬اداری ویا آموزشی از طریق دریای آمو عبور و مرور‬ ‫گوناگون اپراتی‬
‫مینمودند‪.‬‬
‫سید‪.‬تصامیمسیاسی اساسی در مورد‬ ‫محلقوماندهقوایشورویتا مسکو میر‬
‫جن گ در کرملین اتخاذ میشد‪ .‬سر قو ماندانی شوروی (اداره عمومی‬
‫فغانستان‪ ،‬مارشال سرگی‬ ‫عملیاتی)‪ ،‬در اثنای ورود قوای شورویبه ا‬
‫سکالوف ‪ Sergei Sokolov‬رابه حیث قو ماندان آن قواتوظیف نمود‪.‬‬
‫فر ماند هی خود را در جنوبتیاتر عملیاتی جابجانمود‪ .‬عالوه‬
‫نامبرده‪ ،‬مقر‬
‫بر آن درتاشکند‪،‬قرارگاهگارنیزیوننظامی حوضۀترکستانتحتقومانده‬
‫دگر جنرالیوری ماکسیموف ‪ Yuri Maksimov‬موجودبود‪ .‬من القمند‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫بودمتا در مورد نقش ویبه حیث قو ماندان عمومی قوای شوروی در‬
‫فغانستان معلومات حاصل نمایم‪ .‬سکالوف در سال ‪1982‬در سنپنجاه و‬ ‫ا‬
‫فیع نمود ولقبق هرمان اتحادشوروی‬ ‫هشتسالگیبه رتبه دگرجنرالیتر‬
‫دوسالقبل از میعاد عنعنوی تعیین شدهبرای چنین رتبه ها‪،‬به وی اعطا‬
‫شد‪.‬قرارگاه اردوی چ هلشورویتحتقو ماندۀ او‪ ،‬درترمز در جوارسرحد‬
‫فغانستانقرار داشت‪ .‬وضع الجیش جزوتام هایپیشقراول اوتحتقومانده‬ ‫ا‬
‫برید جنرال ‪ V.M. Mikhailov‬درتپهتاجبی ک درکابلبود وبه نام‬
‫فغانستانیاد میشد‪ .‬درکنار او جنرال‬
‫قطعات محدود قوای شوروی در ا‬
‫الکساندر مایوروف ‪Alexander Mayorov‬به حیثسرمشاورنظامی در‬
‫فغانستانقرار داشت‪.‬‬‫دولت ا‬
‫فزایشقوای شوروی بعد از سال ‪1979‬تا اندازهیی‬ ‫در آن زمان‪ ،‬عدم ا‬
‫نند امریکایی ها در جن گ‬
‫تند ما‬
‫برایمتعجب انگیزبود‪.‬گویا روس هانمی خواس‬
‫فزون عساکر‪ ،‬آنان را درباطالق جن گ غرق‬ ‫فزایشتعداد روز ا‬ ‫ویتنام‪،‬با ا‬
‫یند‪ .‬امابهنظر میرسدکه آنانتوانایی اعزامنیرویبیشتری رابه جب هه‬ ‫نم ا‬
‫تند‪ .‬هرگاه این حدس درستبودهباشد‪ ،‬این عامل م همی درتامین‬ ‫جن گنداش‬
‫پیروزی عملیات آیندۀ مجا هدین خوا هدبود‪.‬‬
‫فغانستان‪ ،‬آن ها در انتظار مقاومت وسیع‬‫حین مداخله قوای شوروی در ا‬
‫فینبرضد خویش نبودند‪ .‬چنانچه درترکیبقوای آنانتن ها چ هارفرق ۀ‬‫مخال‬
‫موتوریزه وی ک ونیمفرقه دیسانت هوایی شاملبود‪ .‬این جزوتام های‬
‫تند‪.‬‬
‫موتوریزه‪ ،‬دارایتحرکسریعنبوده وقوای احتیاط مساعد رانیزنداش‬
‫فغانستان‪ ،‬خوب آموزش ندیده وبرای جن گ های‬ ‫نیروی اعزام شدهبه ا‬
‫پارتیزانی آمادهنشدهبود‪ .‬همچنان اسلحه وتجهیزات آنانک هنه وباقیمانده از‬
‫جن گ ج هانی دومبود‪.‬ایننوعلشکرکشی آنانبا اشغال چ کسلواکیا درسال‬
‫فاوت داشت‪ ،‬زیرا در آنزماننیروی آنانشاملبیستفرقه مرکب‬ ‫‪1968‬ت‬
‫سیدیمکه هدف اولی آنانتن ها ح مایه‬ ‫از‪250000‬سربازبود‪ .‬مابهایننتیجه ر‬
‫فغانستان‬ ‫فسبهقوای مسلح ا‬ ‫از دولت وابستهکارمل ودادن روحیه اعتمادبهن‬
‫فینبه عملیات‬ ‫بودتا ازگارنیزیون های خودبیرون شده وبرعلیه مخال‬

‫‪69‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫بپردازند‪ .‬اما اینپیشبینی و محاسبۀ آنان دقیق نبود وآنان مجبوربه اعزام‬
‫شدند‪.‬به الحظهنقشه‪ ،‬درکمیتسربازاننسبتبهسال ‪1979‬‬ ‫قوایبیشتر‬
‫تغییرات زیادیبه عملنیامده است‪.‬تن هاسهفرقۀ موتوریزه از جمله ( ‪)108‬‬
‫یندند ولوای دیسانت ( ‪)103‬‬ ‫درکابل‪ )210 ( ،‬درکندز و لوای (‪ )5‬درش‬
‫نیز درکابل جابجاشدهبود‪ .‬الوهبرآنتعداد زیادغند ها ولوا های مستقل‬
‫در م التستراتیژی ک وش هر های م هم جابجاشدهبود‪.‬لوا های میکانیزهپیاده‬
‫( ‪ )66‬در اللآباد‪ ) 70 ( ،‬درقند هار و همچنانلوای دیسانت هوایی ( ‪)56‬‬
‫درگردیز جابجاگردیدهبودند‪.‬غند های موتوریزه مستقل ( ‪ )191‬در غرنی‪،‬‬
‫فیضآباد‪ )181 ( ،‬دربگرام و ( ‪ )187‬در مزارشریف جابجاشده‬ ‫( ‪ )866‬در‬
‫بودند‪.‬باالخرهغند دیسانت هوایی ( ‪ )345‬دربگرامبه حیث جزوتام احتیاط‬
‫قابلتحرک‪،‬قرار داشت‪ .‬جزوتام های موتوریزه ( ‪ )346‬درکُش ک و ( ‪)54‬‬
‫درترمزبه حیث مرکزتعلیمی و ( ‪ )280‬در غرب‪ ،‬نزدی کسرحد ایران‬
‫قندبرای عملیات‬ ‫در عشقآباد جابه جاشدهبود‪ .‬جزوتام موتوریزه ( ‪)66‬سمر‬
‫در جنوب دریای آمو مستقربود‪.‬‬
‫ستمکه یکفرق ۀ موتوریزه‬ ‫من از آوان مطالعاتقبلی دربارهشوروی میدان‬
‫فرپرسونل و یکفرق ۀ دیسانت دارای ‪7000‬‬ ‫احتماالً دارای ‪ 11000‬ن‬
‫پرسونل است‪ ،‬در حالیکهپرسونل یک لوا ویک غند در حدود ‪2000‬ـ‬
‫فربود‪ .‬در مجموع تعدادکلی آنکمتر از ‪ 60000‬سربازپیاده‪،‬‬ ‫‪ 2600‬ن‬
‫موتردار وپاراشوتیست ومتباقی‪ 85000‬سرباز شامل قوای توپچی‪،‬‬
‫فظ وپرسونل‬ ‫انجنیری‪ ،‬مخابرات‪ ،‬ساختمانی‪ ،‬سرحدییا جزوتام های محا‬
‫قوای هواییبود‪.‬‬
‫من و همکارانم در موردپیامد های جابه جاییقوای شورویبحث نمودیم‪.‬‬
‫فرق ه‬‫اولینحقیقت اینبودکه در حدودپنجاهفیصدتمام قواکه شامل دو‬
‫توپچی‪ ،‬ترانسپورت‪ ،‬مخابرات وجزوتام های انجنیری و همچنان تعداد‬
‫بیشتری از جزوتام های حمایوی وقرارگاه آن درکابل واطراف آن جابجا‬
‫شدهبود‪.‬شوروی هابرایکابل و میدان هوایی آن ارزش زیادیقائلبودند‬
‫زیرابه حیث مرکز دولت‪ ،‬جن گ همه روزه از آنجا سوق و اداره میشد‪ .‬در‬
‫پنجاهکیلومتری شمالکابل‪،‬بگرامبه حیث مرکزبزرگ جابه جاییقوای‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫شورویقرار داشت‪ .‬میدان هواییبگرام‪ ،‬دارایغند مستقل‪،‬لوای ( ‪،)108‬‬

‫یکگارد ویک جزوتام هوایی مستقلبود وبه حیث عمدهترینپایگاه هوایی‬
‫کشورشمرده میشد‪.‬‬

‫فرقه دیگری درشمالشرق‪ ،‬درکندز جابجاشده و دولوای مستقل درگردیز‬

‫و الل آبادکهبر شا هراه های ممتدبهپاکستان قرار داشت‪ ،‬مستقربود‪.‬‬
‫واضح استکه شوروی‪،‬پایتخت وقسمت شرقیکشور را ساحۀبحرانی‬
‫فغانستان‪ ،‬هزاره جات که در سلسلهکوه های‬ ‫میدانست‪ .‬مناطق مرکزی ا‬
‫صعب العبور موقعیت داشته وتقریبا نصفکشور را دربر میگیرد‪،‬تقریب ا ً‬
‫سیم نموده است‪.‬ششصدکیلومتربه طرف‬ ‫قوایشوروی رابه دو حصهتق‬
‫فاظت دومینپایگاهبزرگ‬ ‫غرب‪،‬یگانهفرقهپنجم موتوریزهگارد‪،‬بخاطر ح‬
‫یندند جابجا شدهبود‪ .‬در جنوب‪،‬یگانه غند مستقل موتوریزه در‬ ‫هوایی ش‬
‫گارنیزیونکند ه ارکه راه عبوربهکویته از آنجا میگذرد‪،‬قرار داشت‪ .‬مرکز‬
‫ثقلتوجهشورویبه طرف شرقیعنیپاکستانبود‪ .‬زیرا در آنجاپناهگاه‬
‫های م هاجرین ومجا هدینبود‪ .‬آن ها مناطقکابل وبگرام را مناطق ن هایت‬
‫فاظت مسیر هاییبهکارانداخت ه‬ ‫حیاتی دانسته وبیشتریننیروی خودرا در ح‬
‫‪71‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫بودندکه در این مناطققرار داشتند‪ ،‬از جمله شا هراه سالن گکهبه حیث‬
‫شا هرگ حیاتی‪،‬تاشوروی امتداد داشت‪.‬‬
‫فغانستان نیز‬‫همچنان منمیدانستمکه شوروی ها در مورد مناطق شمال ا‬
‫تند‪.‬نهتن هابه خاطر اینکه در آنطرف دریای آموپایگاه های آنان‬
‫حساس هس‬
‫فغانستانبرایشوروی‪،‬سال ها ارزش‬ ‫قرار دارد‪،‬بلکهبه این ج هتکه شمال ا‬
‫بزرگتجارتی داشت‪ .‬در سال ‪ 1960‬متخصصین شوروی در شمال‬
‫فغانستان‪ ،‬ذخایربزرگ گازطبیعی را در اطرافشبرغان کشفنمودند‪.‬‬ ‫ا‬
‫(نقشه ‪.) 6‬بنابر ارزیابی های مقدماتی‪ ،‬این ذخایربیشتر از ‪ 500‬میلیارد‬
‫مترمکعبگاز داشت‪ .‬درسال ‪ 1968‬صادرات اینگاز از طریقپایپلین‬
‫فت درسرپل‬ ‫به طول ‪15‬کیلو متربهاتحادشوروی آغازشد‪.‬بعد ها ذخایرن‬
‫و ‪200‬کیلو متربه طرف غرب در علیگلکشفگردید‪ .‬هم چنان ذخایر‬
‫بزرگ مس‪ ،‬آ هن‪ ،‬طال‪،‬سنگ هایقیمتی و دیگر منابع غنی درنواحیشمال‬
‫فغانستان ودر اطرافکابل‪،‬کندز‪ ،‬مزار شریف موجودبود‪.‬یعنی‬ ‫وغرب ا‬
‫در مناطقیکه در آنقواینظامیشوروی مستقرشدهبود‪.‬‬
‫دلیل دیگریبرای اثبات ادعای من مبنیبربا ارزشبودن والیات شمال‬
‫برایشوروی‪ ،‬اینبودکه این والیات در همجواریسرحدشوروی آسیای‬
‫میانهقرار داشته وساکنین هردو طرف سرحد را ازب ک ها‪،‬تاجی ک ها و‬
‫ترکمن هاتشکیل مید هند‪ .‬اینان دارای وجوه مشترک وخصوصیات همگون‬
‫تند وباوجودتحتفشارقرار داشتنفعالیت های مذهبی‪ ،‬ا الم دین مشترک‬ ‫هس‬
‫ً‬
‫فغانی عمدتا درشرق‬ ‫آن ها است‪.‬نقشۀ دست داشته مننشانمیدادکه اردوی ا‬
‫فرقۀ آن خارج این نواحی‪،‬یکی درقند هار و‬ ‫وشمال مستقر شده‪،‬تن ها دو‬
‫دیگری در غرب ( هرات ) جابجاشدهبود‪.‬‬
‫فغانینتیجهگیری ها وبرداشت هاییکرده‬ ‫من از جابجاییقطعاتشوروی وا‬
‫وبراساس آن استراتیژیپیشبرد جن گ را طرحنمودم‪ .‬اوالًپایگاه هایبزرگ‬
‫قطعاتشوروی‪ ،‬عمدتا ً درش هر هایستراتیژی ک و راه های موا التیبین‬
‫فعه‬‫آن ها مستقر شده واحصائیه ها نشانمیدادکه آنانبیشتر در موضع مدا‬
‫گندهشوند‪.‬ثانی ا ً آن هابرای‬
‫تندکه درساحهء وسیعپرا‬
‫تند ونمیخواس‬
‫قرار داش‬
‫ً‬
‫کابل وبگرام و ماحول آن ارزشبیشتری قایلبودند‪.‬ثالثا والیات واقع در‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫شمال هندوکش از لحاظ استراتیژی ک (شا هراه سالن گ به حیث راه‬

‫فت وسایر مواد معدنی) و‬ ‫موا التی)‪ ،‬ازلحاظ اقتصادی (موجودیتگاز‪،‬ن‬
‫از لحاظ سیاسی (وجوه مشترکبین ساکنین هر دو طرف سرحد) ا همیت‬
‫حیاتی وبهسزایی داشت‪ .‬رابعاً" مناطق غربی و جنوب غربی‪،‬برای آنان‬
‫یندندکه‬‫م التبحرانی و خطرناک حسابنمیشد‪ .‬به جز ازمیدان هواییش‬
‫فغانستان‪،‬به حیث منطقه‬ ‫بر خلیجفارستسلط داشت‪ ،‬متباقینواحی غرب ا‬
‫فته شدهبود‪ .‬شا هراه ممتدبهکش ککه از هرات‬ ‫حایلبا ایران در نظرگر‬
‫میگذشتتوسطفرقه ( ‪ )17‬محا‬
‫فظت وبازنگ هداشته میشد‪.‬‬
‫فغانستان‪،‬‬ ‫باوجود سپری شدن چ هارسال از موجودیت قوای شوروی در ا‬
‫شوا هدی موجودنبودکه داللتبر آننمایدکه آنان در صددتوسعهء جن گ‬
‫فته وتوانایی های‬ ‫تند‪.‬با وجوداین واقعیتکه آنان مجا هدین را دستکمگر‬ ‫هس‬
‫تندتاب ه‬ ‫فغان رابهتر وبرتر ارزیابی نمودهبودند‪ .‬آنان الش داش‬ ‫اردوی ا‬
‫عوض ازدیادقوای خویش‪،‬تکتی ک وتوانایی آن ها رابهتر سازند وبابکار‬
‫لندببرند وازسوی‬ ‫فیت وتوانایی آنان را ب‬
‫گیری اسلحه مناسب ازیکسوکی‬
‫فغانی راتقویهنموده وسالح‬ ‫فاده ازقوای هوایی‪ ،‬موضعقوای ا‬ ‫دیگربا است‬
‫بهتر در اختیار آنانقرار دهند‪.‬برداشت من اینبودکه اگر آنان خواستار‬
‫تحتکنترول درآوردنتمامکشورباشند‪،‬بایدتعداد قوای خودرا سه چند‬
‫فزایش دهند‪ .‬درسال ‪1964‬تعدادقواینظامی امریکا در ویتنام ‪ 16‬هزار‬ ‫ا‬
‫فربود؛ اما در ظرفپنج سال آن ها مجبورشدندکهبرای در هم شکستن‬ ‫ن‬
‫فزایش دهند‪ .‬در این مورد‬ ‫فر ا‬ ‫فینشمار آن رابه ‪ 500‬هزارن‬ ‫مقاومت مخال‬
‫شوروی ها‪،‬تجربه امریکایی ها رابهکار نبردند واز نظر من دالیل این‬
‫شیوه‪،‬بیشتر اقتصادی وسیاسیبودتانظامی‪ .‬زیراشوروی در عرصۀبین‬
‫فغانستان‪ ،‬محکومشدهبود‪ .‬آنانسعی میکردندتا‬ ‫المللی‪،‬به دلیل مداخله در ا‬
‫شند وسه چندشدنتعدادقوای آن‪،‬‬ ‫مناسبات خویش رابا غرب وچینبهبودبخ‬
‫یقینا ًکه اعتراضبیشتر سیاسی اینکشور ها رابرعلیه اتحاد شورویبر‬
‫انگیخته وسبب میشدتا امریکا وسایرکشور ها‪،‬به حمایه وتقویهبیشتر‬
‫مجا هدینبپردازند‪ .‬ازلحاظ اقتصادینیز جن گ‪،‬صدماتبزرگیبر اقتصاد‬
‫شوروی وارد میکرد‪ ،‬چنانچهگرباچفبعد ها آنرا "زخم خونین"نامید‪ .‬آن ها‬

‫‪73‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫نهتن هابایدضروریاتقوای خود راتأمین میکردند‪،‬بلکه همزمانبا آنباید‬

‫فغانستان وقوای نظامی آنرا نیزتمویل مینمودند‪ .‬زمانیکه آنان‬ ‫دولت ا‬
‫فتند‪،‬سیلی ازپناهندگانبهکابل وسایر‬ ‫ستراتیژی زمینسوخته رابهکارگر‬
‫ش هر هایبزرگسرازیرشدند‪ .‬آن ها مجبورشدندتا هزاران هزارفرد ملکی‬
‫یند‪.‬برایاینکار میلیارد ها روبلبر اقتصاد‬‫رانیز ازلحاظ معیشتیتأمیننما‬
‫فعال‬‫ضعیفشورویتحمیل میشد‪ .‬روزان ه دوازده ملیون دالربرایکشور و‬
‫نگ هداشتن ماشین جنگی آنباید مصرف میشد‪ .‬ازدیادتعدادقوابه مصارف‬
‫بیشترنیاز داشت‪ .‬ازلحاظ عملی‪،‬برایتعمیل اینکارباید خطوط اکماالتی‬
‫مصئون ازشمالبهکابل زیاد میشد؛ زیراتن هاشا هراهسالن گ جوابگوی این‬
‫نیازمندی هانبود‪.‬تمام این عوامل‪،‬باعث دلگرمی من میگردید زیرا؛ هرگاه‬
‫ستمکه چگونه‬ ‫دشمن درصددتوسعه حضورنظامی خود میشد‪ ،‬من دقیقمیدان‬
‫ییم‪.‬ب ه عبارت دیگر امتیازپیروزی وبرتری در دست‬ ‫بایدبرعلیه آن عملنما‬
‫قوایشوروینبود‪.‬‬
‫ستم‪.‬کرملین و‬ ‫ال ج هات سیاسی ونظامی استراتیژی شوروی رامیدان‬ ‫منقب ً‬
‫جنرالشتابشورویمیدانستکه در حقیقت امر‪،‬بدون حمایهپاکستان ج هاد‬
‫نند همه اردو‬‫بودهنمیتوانست‪ .‬واین واقعیتبود زیراگروه های چریکی‪ ،‬ما‬
‫فوقتا ً در آنبه استراحت‬ ‫نندبدون داشتنپایگاه های مطمئنکه وقتا ً‬
‫هانمیتوا‬
‫وتجدیدقوابپردازند‪،‬به جن گ ادامه د هند و همچنان آنانبرایپیشبرد جن گ‬
‫به ذخیرهگاه هایاکماالتی‪ ،‬م التتربیه وآموزش وبدست آوردن ا العات‬
‫تصمیم رئیس جم هور‬ ‫ضرورت دارند وپاکستان؛بنابر اصرار جنرال اختر و‬
‫فع میگردید‪.‬‬ ‫ضیاء‪ ،‬جاییبودکهتمام اینضروریات آن ها‪ ،‬در آن ر‬
‫تحمل چنین وضعبرایشوروی هابسیار دشواربود‪ .‬آن ها درسال ‪1983‬‬
‫طور هما هن گ عملیات وسیع را آغازکردندکه هدف آناثباتنقشپاکستان‬
‫تندتارئیس جم هورضیاء و‬ ‫فغانبود‪ .‬آن ها الش داش‬
‫در حمایه از مقاومت ا‬
‫فجار‬ ‫یند‪ .‬ان‬
‫پالیسی های اورابه واسطه هزاران اجنت وعمال خادتخریبنما‬
‫هربم دربازارپاکستان‪ ،‬اصابت هر مرمی در خاکپاکستان‪،‬نقض حریم‬
‫فغان ویا شوروی‪،‬توزیع هرمیل الح در‬ ‫هواییپاکستانتوسط طیارات ا‬
‫بینقبایلسرحدی و هر موجپناهندگانکهبهپاکستانسرازیر میشد در ج هت‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تندتا‬ ‫اینبودتاپاکستان واداربه عقب نشینی شود‪ .‬شوروی ها سعی داش‬

‫یند‪ .‬عمال آن ها‬
‫مش الت و مع الت متعددی را در داخلپاکستان ایجاد نما‬
‫تندتابینپاکستانی ها و م هاجرینیکه در امتدادسرحدتقریبا ً ‪2000‬‬ ‫الش داش‬
‫کیلومتری از چترال درشمال‪،‬تاکویته در جنوب‪ ،‬درکمپ ها جابه جاشده‬
‫یند‪.‬‬‫بودند ‪،‬فاصله ایجادنما‬
‫یگاه هایبزرگیبرای ادامه ج هادتبدیلشده‬ ‫مناطقسرحدیپاکستانبهپا‬
‫یگاه ها مجا هدین ج هت اخذ الح و مهمات‪،‬تربیه و آموزش‪،‬‬ ‫بود‪ .‬در اینپا‬
‫استراحت وتداوی وجابجاییفامیل ها وبازدید آنان در رفت وآمدبودند‪ .‬در‬
‫تبدیلکردن‬ ‫اوایل‪ ،‬ما در (آی‪.‬اس‪.‬آی)بهتصمیم رئیس جم هورضیاء مبنیبر‬
‫ساحه سرحدیبهپایگاه های مجا هدین خوبپی نبردهبودیم‪ .‬منبه حیث‬
‫سربازبه مشکلباور نموده میتوانمکه مقاماتباالیی نظامی شورویبر‬
‫رهبرانسیاسی آنکشورفشار واردنهنمودهباشندتا آن ها اجازه واردکردن‬
‫یند‪ .‬چنانچه امریکایی ها‪ ،‬سر انجام دامنه‬ ‫ضربهبرپاکستان را حاصل نما‬
‫جن گ رابه الوس وکمبودیا‪ ،‬جا هاییکه در آنپایگاه های ویتکان گ ها موجود‬
‫بود‪ ،‬وسعت دادند‪.‬به هرحال‪ ،‬اتحاد شوروی از هرگونه عملتشدد آمیز‬
‫خوددارینمود‪.‬بهنظر من‪ ،‬مانیز آن ها راتا آناندازهتحری کنهنمودیمکه‬
‫فهومختمپاکستان‬ ‫آن ها مجبوربه چنین عملشوند‪ .‬جن گبااتح ادشورویبه م‬
‫و آغاز جن گ ج هانیبود‪.‬لذا اینی ک مسئوولیتبزرگیبودکه در آنسال ها‬
‫منباید جدا ًبدانتوجه میکردم‪ .‬در این راستای ک سالبعد ازکارمن در‬
‫فتادکه میتوانستبابیرونشدن ازکنترول‪،‬به‬ ‫فاق ا‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) حادث هییات‬
‫فشا‬ ‫ی ک منازعۀتمام عیار وتصادمبین المللی منجرشود‪ .‬حادثه عبارت از ا‬
‫شدنزندان غیر رسمی(بدهبیره‪ .‬مترجم)بودکه در حومهش هرپیشاور در‬
‫داخل الحکوت ربانیقرار داشت ودر آنسربازان اسیرشوروینگ هداری‬
‫شدند‪ .‬در اینزندانسی وپنج اسیربهشمولچندینتن ازکارمندان خاد‬ ‫می‬
‫در اسارتبهسر میبردند‪.‬سهتن از اینسربازانشورویکه دوسالقبل‬
‫اسیرشدهبودند‪،‬براینجات خویشبه دین ا المگرویده وبه همین دلیلتحت‬
‫فظین‬ ‫تند‪ .‬این اسیران ی ک شب‪ ،‬زمانی که محا‬ ‫مراقبت جدی قرارنداش‬
‫مصروفنمازبودند‪،‬پ هره دار را خلع الحکردهسایرزندانیان را ازبند‬

‫‪75‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫فارتشوروی‬ ‫ر هانمودند وباتصرفکردن الحکوتتقاضاکردندتابهس‬

‫سپردهشوند‪ .‬اینتقاضای آن ها ردگردید ودر طولشب اطرافزندانتوسط‬
‫فراد ربانی الشکردندتابه آن ها‬ ‫مجا هدین محاصرهشد‪ .‬از طرفصبح ا‬
‫نزدی ک شوندکهتوسط سربازان اسیر‪ ،‬دیده شد و موردفیر هاوان ‪60‬‬
‫تندکه درنتیجهی ک مجا هدکشته وعدهیی زخمیشدند‪.‬‬ ‫ف‬‫میلیمتریقرارگر‬
‫جن گ شدید شروع شد‪.‬ی ک مجا هدبدون سنجشی ک راکت ‪ RPG-7‬را‬
‫فجاربزرگی‬ ‫مستقیما ًبه جانبسالحکوتفیرکردکه درنتیجۀ اصابت آن ان‬
‫فت وپیشاور راتکان داد وموزائیل وراکت های موجود در‬ ‫صورتگر‬
‫فات ملکی رابهبار‬ ‫ردیدند‪ .‬خوشبختانه تل‬
‫الحکوتبه هرطرفپرتابگ‬
‫نیاورد وتن ها راهپیشاور ـکو هاتبرای مدتی مسدودشد‪ .‬مطبوعاتشوروی‬
‫تند وآنرابحیث عمل‬ ‫با آگا هی از آن‪،‬ب ه طور وسیعیپیرامون آن نوش‬
‫ق هرمانانهبرجستهساختند‪،‬بدینگونهکه گویاسربازان آنانقبل ازش هادت‬
‫تعداد زیادی از دشمنان را نابودکردند‪ .‬حکومت ما درحالت دشوار قرار‬
‫فت‪ ،‬زیرا همیشه از موجودیتزندانیانشوروی در داخل خاکپاکستان‬ ‫گر‬
‫فغانستان‬‫تیم کهتمام زندانیانباید درداخل ا‬ ‫ف‬
‫انکار میکرد‪ .‬ما دستور یا‬
‫تیمکه آب‬ ‫نگ هداریشوند‪ .‬درنتیجۀ از دست دادنتعداد زیادسالح‪ ،‬ما آموخ‬
‫رانبایدگذاشتکهبه جوشبیاید‪.‬‬
‫نندسالیانقبلکه از طرف‬ ‫‪1983‬سالنسبتا ً آرامیبود‪ ،‬عملیات های وسیع ما‬
‫فتهبود‪ ،‬اجرانشد‪.‬با وجود آن من‬ ‫شوروی در هرات وپنجشیرصورتگر‬
‫فتهبعد ازتوظیف در (آی‪.‬اس‪.‬آی)با مطالعه وتحلیل طرز عملیات‬ ‫طیشش ه‬
‫ی کغندقوایشوروی ‪،‬نتیجهگیرینموده از آنبرایپیشبرد جن گ چریکی‬
‫فادهنمودم‪.‬‬
‫است‬
‫فربر های زر هدار‪،‬تان ک ها‪،‬‬ ‫بهتاریخ ‪26‬نوامبرقطار طوالنی مرکب ازن‬
‫توپ ها و وسایلنقلیهترانسپورتی ازپایگاه خیر خانه واقع در حومهش هر‬
‫کابل (نقشهشماره ‪ ) 4‬از طریقشا هراهسالن گبه حرکت درآمد‪ .‬اینقطار‬
‫فغانی و هلیکوپتر ها آن ها‬
‫مربوط جزوتام ( ‪)180‬شورویبود‪.‬قطعاتنظامی ا‬
‫فینبر این‬ ‫را همرا هی مینمود‪.‬قو ماندانی شوروی از ح الت دوامدار مخال‬
‫شا هراه حیاتیبهستوه آمدهبود‪.‬به طرف غرب اینشا هراهکوه هایپغمان‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فاع ‪12000‬فتقرار داشتهکهبه استقامت شرق ـ غرب دارای‬ ‫دارای ارت‬

‫دره هایتن گ وباری ککهپناهگاه مطمئنیبرای مجا هدینشمرده میشد‪،‬‬
‫موقعیت داشت‪ .‬آنان درفرصت های مناسب از آن جابرشا هراهسالن گ حمله‬
‫میکردند‪ .‬هر دره دارایقریه هایکوچ کبودکه از مدخل آن میشد عبور و‬
‫سیدن‬‫مرورشا هراه رابه خوبی مشا هدهکرد‪.‬قوایشوروی مصممبودتا ر‬
‫زمستان‪ ،‬این سه دره را از وجود مجا هدینپاکسازی نماید‪ .‬از نوعیت‬
‫تسلیحات وتجهیزات آن ها میتواننتیجهگیریکردکه آن ها درس های زیادی‬
‫را آموختهبودند‪.‬‬
‫به خاطر مقابلهبا خطراتکمین‪ ،‬ماین ونشانزن ها‪،‬تمامپرسونل ملبسبا‬
‫واسکت های زر هیبودند وگروه مخصوصبرای مقابلهبا نشانزن های‬
‫فن گ های الشینکوف (‪ )AK-74‬و‬ ‫دشمن ایجاد شدهبود‪ .‬قوای آنانبات‬
‫بعضی جزوتام هابانارنج کانداز های ‪ 40‬میلیمتری و ‪ 30‬میلیمتریکهبه‬
‫تند وراکتانداز ها وبعضی‬ ‫فاصله ‪800‬مترقدرتپرتاب نارنج ک را داش‬
‫از دلگی هابا الح هایآتش زاکهسببتضعیف روحیه دشمن میشد مج هز‬
‫بودند‪.‬این وسیلهشبیهبازوکا‪،‬باساحۀانداختتا ‪ 200‬متربود وحین اصابت‬
‫فربر های‬‫فجرگردیده وشعله مدوربزرگ رابه وجود می آورد‪.‬ن‬ ‫با هدف من‬
‫یندارثقیل‬‫زر هیستاندارد قوایشوروی عبارتبود از ‪BTR-60‬که ماش‬
‫‪ 14،5‬میلیمتریبر آننصبگردیده وازقدرتنشانزنیباالبرخورداربود‪.‬‬
‫فع‪ ،‬مؤثر‬‫این الحبرای اراضی هموار اروپایی ویاتپه هاینهچندان مرت‬
‫فغانستان‪،‬نتیجه موثر‬ ‫ترین الحبه حساب می آمد امانسبتشکل اراضی ا‬
‫تند و‬
‫ف‬‫لندتر موضع میگر‬ ‫از آنبه دس تنمی آمد زیرا دشمنان آن ها درسطحب‬
‫این الحنمیتوانستباالتر از ‪ 30‬درجه دور دادهشود‪.‬‬
‫فجر‬ ‫فاعکمبمبارد میکرد‪.‬گا هیبم ها من‬ ‫قوای هواییشوروی مع موالً از ارت‬
‫فاده‬‫فجرناشدهبرایساختنبم ها است‬ ‫ردیدند و مجا هدین ازاینبم های من‬
‫نمیگ‬
‫فاده‬‫میکردند‪.‬به همین ج هت دراین اواخر آن هاشروعکردندتا ازبم هایی است‬
‫فجر میشد‪.‬بم‬ ‫فاعی از سطح زمین من‬ ‫یندکهباپاراشوتپرتاب ودر ارت‬ ‫نما‬
‫های خوشهییضدپرسونلنیز الح مرگبار دیگر آن هابود‪ .‬ایننوعبم ها‬
‫دارای ‪60‬سرگلوله ‪ 81‬میلیمتریبود‪.‬قدرتآتش آن عالی ودارای صدای‬
‫‪77‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫مهیببود‪ ،‬اماتن ها صدای مهیبنمیتوانستپیروزی رابهبار آورد وآن هم‬

‫برعلیه جنگجویان چری ک‪.‬‬
‫قوابهسهکندک جداگانه وگروپ های جنگیکهتحت حمایه هلیکوپترتوپدار‬
‫سیم گردید‪ .‬درفاصله کوتاهکندکپیشرو‪ ،‬از شا هراهبه‬ ‫قرار داشت‪،‬تق‬
‫استقامتشکردره و دهکیلومتربعدترکندک دومبه استقامتفرزه وکندک‬
‫سوم به استقامت استالف حرکتکرد‪ .‬حد اکثرفاصلهبین آن ها ‪25‬کیلومتر‬
‫بود؛ اماشب ‪26‬نومبر هرکدامبه دوطرف شا هراه‪ ،‬در مدخل هر دره اخذ‬
‫تندکه چه واقع‬ ‫موقع نمودند‪ .‬مجا هدین مستقر در منطقهبه خوبی میدانس‬
‫میشود‪ .‬روزبعدبمبارد آغازشد‪ .‬طیارات ازنزدیکترینمیدان هوایییعنی‬
‫فای مجا هدین و خانه های ا هالی‬
‫بگرامبهپرواز میآمدند‪ .‬م الت احتمالی اخت‬
‫ا هدافبمباردبود وبه منظورترساندن مردمبم های ‪500‬پوندهکه دودسیاه‬
‫لید میکرد‪،‬پرتاب میشد‪.‬بتاریخ ‪ 28‬نومبربعد ازبمبارد‪ ،‬درقسمت‬ ‫راتو‬
‫فع دره ها‪،‬قوایپیادهبه استقامت هایشکردره‪،‬فرزه و استالفشروع‬ ‫مرت‬
‫بهپیشروی نمود و همزمان ضرباتتوپچی و راکت وارد میشد‪ .‬زمانیکه‬
‫قوای شورویبه محل رسید‪ ،‬تعدادیکشته وزخمی وپیر مردان‪ ،‬زنان و‬
‫فالی را مشا هدهکردندکه در زیر سنگ هاپناهبردهبودند‪ .‬هیچ اثری از‬ ‫اط‬
‫مجا هدین دیدهنشد‪.‬‬

‫فت وقوابهکابلبازگشت‪.‬‬
‫فته خاتمهیا‬
‫عملیاتبعد ازی ک ه‬
‫سید‪.‬‬‫در مقیاسکوچ ک در این عملیات هیچ چیزیفوق العادۀبه مشا هدهنر‬
‫من از آن چنیننتیجهگیرینمودمکه اینتکتی ک معمولیقوایشوروی در‬
‫این مرحلۀ جن گبود‪ .‬جزوتام های ارتباطی‪،‬توپ های دوربرد و وسایط‬
‫سید واین همتعجببرانگیز نبود‪.‬تمام‬ ‫ز ر هدار در روز روشنبه محل ر‬
‫حرکات آن هابطی وسنگینبودتابرای مجا هدین چلنج جن گ ویا امکانفرار‬
‫رابدهند‪ .‬الش های جدی همبرای مسدود ساختن انت های دره ها صورت‬
‫فتقوایپیاده وجودنداشت‪.‬‬ ‫فت‪.‬به جزبمباردمان هما هن گشده‪،‬پیشر‬
‫نمیگر‬
‫فراد ونابود ساختن‬ ‫فت ا‬ ‫اول انداخت ممتد وبعدا ًتعرض زمینیبرای دریا‬
‫فاده از هلیکوپتر‬
‫فت‪.‬برای محاصرهکردن منطقهبا است‬ ‫تعمیراتصورتگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فت‪.‬به نظر میرسیدکهقوایشورویترجیحمیدادتا‬ ‫الش صورتنمیگر‬

‫در وسایط خودباقی مانده وتن هابعدا ً در ورای دودفوگاز در ویرانه ها‪،‬‬
‫فتتاگزارش‬ ‫یند‪.‬پس ازچندروز دوباره عقبنشینیصورتگر‬ ‫پیشروینما‬
‫پیروزی ارائهگردد‪ .‬این حالت وضعبوکسری را در ذ هن منتداعی میکرد‬
‫که در آنبعد از واردشدنضربه مشتبوکسربرکیسه‪ ،‬همانقسمتکیسه‬
‫فته‪ ،‬امابعد از دورشدن مشت‪،‬کیسه دوبارهبه حالت اولیبر میگردد‬ ‫فرو ر‬
‫وبوکسر این عملیه راباید دوامدارتکرارنماید‪.‬‬

‫برایشناخت دشمن‪،‬تن ها داشتن معلوم ات در مورد موقعیت‪،‬نوعیت الح‬

‫فایتنمیکرد‪ .‬منباید در مورد انگیزه‪ ،‬مورال واراده وی در‬ ‫وتکتی ک آنک‬
‫مورد جن گ‪،‬نیز معلوماتبه دست می آوردم‪ .‬مطالعاتتازۀ من در مورد‬
‫قوایشورویسببشد تا در موردتصورنیرومندی آنتجدیدنظرنمایم و‬
‫بهپیروزی مجا هدینبر آنان متیقنگردم‪.‬‬

‫‪79‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫تورنجنرال آلمانی ‪Von Mellenthin‬که درسال ‪1943‬با روسیه میجنگید‪،‬‬

‫در مورد ارزیابی عزم واراده وقاطعیتقوایشوروینوشت‪« :‬برای آنان‬
‫موانع طبیعی چون جنگل‪،‬با الق‪ ،‬دندآب ودریابه حیث مانع محسوب‬
‫نمیشود‪ .‬او( سرباز روسی) در جنگل‪ ،‬صحرا ودریا های عریض چنانبا‬
‫بتداییترین وسایل‬ ‫س هولتقدمبرمیداردکهگویی در خانه خود است‪ .‬اوبا ا‬
‫میتواند از دریابگذرد‪ ،‬او میتواند در هرجا جادهبسازد‪ .‬درفصل زمستان‬
‫ستون های متشکل از ده ها مردپ هلوبهپ هلوبه جنگلپوشیده ازبرففرستاد‬
‫میشوند در مدتنیمساعت هزاران دیگر جای آن ها را میگیرند وراه هموار‬
‫میگردد‪ ،‬ازنظر غربی ها این نوع اقدامات ناممکن دانسته میشود»‪.‬‬
‫خوشبختانه من درککردمکه در طول چ هل سال وضعبسیارتغییرکرده‬
‫است وجنرال آلمانی ازکوه هانامی همنبرده است‪.‬‬
‫فغانستان الفکارنامه هایپدر خود در جن گ دوم‬ ‫سرباز شوروی در ا‬
‫ج هانیکه آنرا جن گ "کبیر می هنی" مینامند‪ ،‬دست آورد نداشت‪ .‬در آنزمان‬
‫تند وآلمان ها ملیون ها تن آنان‬
‫فاع از وطن خودقرار داش‬ ‫مردمشوروی در د‬
‫سید‪.‬‬ ‫تند واسیرکردند وبا اشغال مناطق وسیعتا دروازۀ های مسکو ر‬ ‫راکش‬
‫گیدن چاره دیگری‬ ‫میدند وبجز از جن‬ ‫قوایشورویباشجاعت و دلیری میرز‬
‫گیدن‬ ‫نند آنزمان‪،‬برای جن‬ ‫فغانستان هیچگونه انگیزۀ ما‬‫تند‪ .‬اما در ا‬
‫هم نداش‬
‫وجودندارد‪.‬‬
‫سرباز امروزشوروی‪،‬سرباز جلبی استکه درسن هجدهسالگیبه خدمت‬
‫سربازی احضارگردیده وباید مدت دوسال خدمت اجباری راسپرینماید و‬
‫خردضابط اونیز در چنین حالتقرار دارد‪ .‬طبق معمولسرباز جلبی‪ ،‬اغلب‬
‫فش ارقرار میگیرد‪.‬سربازانفراری واسیرتوضیح دادهاندکه‬ ‫مورد ا هانت و‬
‫فسران مورد آزار واذیتقرار‬ ‫آنانبار ها از طرفسربازان "ک هنهگی" وا‬
‫فغانستان‪،‬بیشتر‬‫گیدنبی انگیزه در ا‬ ‫فتهاند‪.‬سربازشورویبه عوض جن‬ ‫گر‬
‫درفکر زنده ماندن وبرگشت سالمبه خانه وکاشانه اش است‪ ،‬زیرا او از‬
‫فاعنمیکند ‪.‬‬‫می هن خود د‬
‫پندارند‪ .‬او از آموزش وتربیه خوبنظامی‬
‫فغان ها اورا متجاوز ودشمن می‬
‫ا‬
‫برخوردار نبوده وبه صورت خوبتغذیه نمیگردد‪ .‬همانطورکهیکی از‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫نندگان امریکایی جن گ ویتنام ‪ David Parks‬درسال ‪1968‬در‬ ‫شرکتک‬

‫خاطرات روزانه خودنوشت‪ « :‬من هرگز احساسنکردمکهبرای هدف و‬
‫آرمان خاصی میجنگم‪ .‬الش من اینبودتا زندهب مانم وبرای این میکشتمتا‬
‫کشتهنشوم»‪ .‬منکامالً مطمئنبودمکهاکثرسربازانشوروی در ا‬
‫فغانستان‪،‬‬
‫تند وچنین احساس میکردند‪.‬‬‫در چنین حالتقرارداش‬
‫موضوعیکهبسیارسببتعجب منشد عبارت از اینبودکهاکثرسربازان‬
‫فته‬‫شورویبدون آموزشنظامی ضروریبوده وتن هابعد ازتعلیماتسه ه‬
‫یی‪ ،‬در اولین روز های جن گبه جزوتام های عملیاتیسوقشدهبودند‪ .‬حتی‬
‫فته اولسربازی‪،‬تن هاب ه او‬
‫یکی ازسربازان اسیر حکایتکردکه درشش ه‬
‫فورم نظامی داده شده وبه صورت یکنواخت اعاشه شده و هیچگونه‬ ‫یونی‬
‫فغانستان اعزامگردید و در مزار‬‫آموزش و الحبه او دادهنمیشد‪.‬بعد اوبه ا‬
‫شریف درقریه هابه غرض جستجویسربازان اجیر امریکایی‪ ،‬چینایی و‬
‫فت‪ .‬اوتوضیح دادکه ویتن ها آموزش الشنیکوف‬ ‫فهگر‬ ‫پاکستانی وظی‬
‫فته است‪.‬‬
‫نندشاگرد مکتب دوازدهسالهفراگر‬ ‫(‪ ) AK-47‬را ما‬
‫فغانیقابل اعتماد نبود‪ ،‬لذاقوای شوروی مجبورگردیدتا‬ ‫از اینکهقوای ا‬
‫یند و الشنمودندتا در مورد آموزش وتربیه‬ ‫عملیات وسیع راساز ماند هینما‬
‫شدندتا مورال وروحیهقوا را‬ ‫فقن‬‫پرسونلنیزتوجه صورتگیرد؛ اما مو‬
‫فت اما این اقدام‬‫لندببرند‪ .‬آموزشقوا درفرقهتعلیمیترمزصورت میگر‬ ‫ب‬
‫فعنماید و‬ ‫نمیتوانست الی موجود آموزشی را در جزوتام های عملیاتی ر‬
‫کند‪.‬‬ ‫ستمشورویبه خوبیفعالیتنمی‬ ‫ایننیزنشان دادکهسی‬
‫مدت خدمتسربازی دوسال ونیرو های موجود هرشش ماهبانیرو هایتازه‬
‫شدند وبهاینترتیب جزوتام ها‪ ،‬هربارتقریبا ‪25‬فیصدنیروی‬‫دمتعویض می‬
‫مجرب خود رابا جلبی هایتازه‪،‬تعویض میکردندکهضرورتبه آموزش‬
‫تند‪ .‬ازنظر منیکی از عواملیکه ی کقو ماندانغندنمیتوانست‬ ‫بیشتر داش‬
‫تاباتشکیل مکمل در عملیاتسهمبگیرد همینشیوهبود ‪ .‬زیرا اوتن های ک‬
‫یند‪ .‬بخش‬ ‫کندک را در اختیار داشتتا استراحتکند و آموزش نظامیبب‬
‫فاظت وتأمین امنیت جزوتام وتن هابخشسوم آماده عملیات‬
‫دیگر مسئوول ح‬

‫‪81‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫و اجرای وظایف محاربویبود‪.‬این ارقام و محاسباتنشانمیدادکه از جمله‬

‫فغانستانتن ها ‪10‬تا ‪ 12‬هزار آنقادربودندتا‬ ‫‪85000‬قوایشوروی در ا‬
‫در عملیات و وظایف محاربوی س همفعالگیرند‪ .‬حتی این قوا نیز نسبت‬
‫گندگیقادربه اجرای وظایف موثربهپیمانه وسیعنبود‪.‬‬‫پرا‬
‫فراری رابا احتیاط‬ ‫اگرچه من قصه ها وبازگویی های سربازان اسیر و‬
‫ارزیابی میکردم؛ اما درتمام اینقصه ها‪،‬ی ک واقعیت وجود داشت و آناین‬
‫بودکه بیشترسربازان از جن گ خسته شدهفقط در آرزوی زنده ماندن و‬
‫برگشتبه خانه خویشبودند‪.‬شرایط زیست آن ها نیز مساعد و مستریحنبود‪.‬‬
‫در اکثرپایگاه های آنان حتی درکابل‪،‬سربازان در زیر خیمه هاییزندگی‬
‫فرگنجایش داشت‪.‬این خیمه ها در زمستانتوسطبخاری‬ ‫میکردندکهتا چ هلن‬
‫هاییگرم میشدکه در وسط آنقرار داشت‪،‬کسانیکهنزدی کبخاریبودند‬
‫ازگرمی و آن هاییکه دورتر از آنقرار داشتند‪ ،‬ازسردی در عذاببودند‪.‬‬
‫به علتنبودنشرایطصحی‪ ،‬حمام وکمبود ویتامین امراضگوناگون دربین‬
‫آنانبروز میکرد‪.‬بسیاری ازشوروی هاگرسنهبودند‪.‬با وجودیکهمقدار‬
‫غذا زیاد اما ازتنوعبرخوردار نبود وکمتربهترکاری ومیوه دسترسی‬
‫تند‪.‬‬
‫داش‬
‫تند‪.‬سربازان جلبی وآن هاییکهبدون م هارت‬ ‫سربازانپولنقد در اختیارنداش‬
‫تندکه آن هم‬ ‫وتجربه خاصیبودند‪،‬تقریبا معادلپنج دالر در ماه معاش داش‬
‫برای خریدن غذایبیشتر مصرف میشد‪ .‬الوهبرآن خشونت وبی رحمی‬
‫فسردگیبود‪.‬تحتشرایط زیست همسان درتابستان وزمستان‬ ‫عامل دیگر ا‬
‫تند‪.‬به عبارۀ دیگر‪ ،‬درتابستان ازگرمی ودر زمستان از سردی‬ ‫قرار داش‬
‫فات خستهکن روزمره‪،‬تغذیه نامناسب وخستگی زیاد‬ ‫رنج میبردند‪.‬تشری‬
‫سبب میشدتا عدۀ زیادیبرایکسب آرامشکاذببه الک هول وموادمخدر‬
‫فسران‬ ‫روی آورند‪ .‬حشیش ارزان وبه دست آوردن آنس هلبود‪ .‬ودکا خاصه ا‬
‫بود‪.‬ی کسربازشوروی از استونیا حکایتکردکه «اغلبسربازان ارتش‬
‫یند‪.‬‬‫شیدنی ها‪،‬با د هقانانتعویض مینما‬‫فغان الح روسی خود رابا غذا ونو‬ ‫ا‬
‫مانیز چنین مینماییم‪،‬برای اینکه در جریان جن گ از دست دادن الح امر‬
‫شیدنی و‬ ‫فتهتانو‬‫عادی است‪ ...‬ما الح رابا چیز هایگوناگون از غذاگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ییم‪...‬بعضی سربازان چرس ومواد مخدر را در مقابل‬

‫حتی نان مبادله مینما‬
‫آنبدست می آورند‪.‬بسیاریسربازان از من اطق آسیاییشوروی‪ ،‬معتادبه‬
‫مواد مخدراند زیرا اینان در زمین های خویش آن راپرورشمیدهند‪».‬‬
‫سربازروسی در مقابلپول همه چیزبه شمول الح ومهمات خودرا‬
‫فروخت‪.‬با وجودیکه درصورت دستگیری‪ ،‬جزایسخت در انتظارش‬ ‫می‬
‫گیدن نبود‪ ،‬آنان الق ه‬ ‫بود‪ .‬این غیرقابلتعجب نبود زیرا وی آرزومند جن‬
‫نداشتندتا ازقرارگاه هاینسبتا ً مصؤن ویا وسیله زر هی خودبیرونشوند‪.‬‬
‫تکتی ک آن هابیشتر طوریبودکهثقلت جن گ را در زمین و هوابه دوش‬
‫تندکه خطر ماین‪،‬‬ ‫فغانبیاندازند‪ .‬آنانتن ها زمانیقدمبه زمین میگذاش‬
‫اردوی ا‬
‫انداخت ویا راکت در محل نمیبود‪ .‬نتیجهگیری من ازتحلیل وتجزیه‬
‫عملکردقوای شوروی اینبودکه ارتششورویبیش از حد صدمهپذیر‬
‫است واین در وجودتکتی کقو ماندانان وعملکردسربازان آن ها مشا هده میشد‪.‬‬
‫البته استثناآت نیز وجود داشت‪.‬قطعاتکو ماندو ـ دیسانت (پراشوتیست)با‬
‫فغانستان‪ ،‬از آموزش شش‬ ‫میدند‪ .‬اینانقبل از اعزامبه ا‬
‫جدیتبیشتر میرز‬
‫شدند وجزوتام های آنان دارایتجهیزاتبهتر و‬ ‫ما هۀ الزمبرخوردار می‬
‫تند‪.‬چند ماهبعد‬‫فسران عادی‪ ،‬امتیازاتبیشتر داش‬ ‫فسران آناننیزنسبتبه ا‬ ‫ا‬
‫ازتقرر من‪،‬قوای شوروی عملیات شدید را در مناطق مختلف انجام داد‪.‬‬
‫فمند می‬ ‫قوت های مخصوص شوروی از آموزش خاصبرخوردار و هد‬
‫فیت اجباریبودند‪ .‬در‬ ‫گیدند‪،‬باوجودیکه همه سربازان آنتابع مکل‬ ‫جن‬
‫فتکندک آن و هرکندک دارای ‪250‬سربازبودک ه از جملهپنج‬ ‫فغانستان ه‬‫ا‬
‫کندک در شرق و دوکندک در جنوب جابجا شدهبود‪.‬بنابربرداشت من‪،‬‬
‫ثقلت زیاد جن گبردوش آن هابود ونقش عمده را در عملیاتبازی مینمودند‪.‬‬
‫اینانبه عوضپرتابباپاراشوت‪،‬اکثرتوسط هلیکوپتر ها درساحه عملیاتی‬
‫پیاده میشدند‪.‬‬
‫باوجودکه هدف اساسی من وادار ساختنقوای شورویبه عقب نشینی از‬
‫نگیدند ‪.‬ب ه‬
‫فغان میج‬
‫فغانستانبود؛ اما مجا هدینبایدبیشتربرعلیه اردوی ا‬‫ا‬
‫فغان میجنگید‪.‬‬
‫فغانبایدبرعلیه ا‬ ‫یگر ا‬
‫عبارۀ د‬

‫‪83‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫در آغاز مقاومت علیه رژیمکمونیستی درکابل ‪ 1978‬ـ ‪ ،1979‬ارتش‬

‫فغانست انتوسط شوروی آموزشبیشتردید وخوبترتجهیز شد؛ اما طی‬ ‫ا‬
‫فت‪ .‬چنانچه در‬ ‫سالیانبعدیبعضی از قطعاتبرعلیه خود آنان قرارگر‬
‫شروع سال ‪ 1979‬آموزش اجباری برای زنان با عکس العمل شدید‬
‫فغان هابود‪ .‬در ‪ 15‬مارچ‬ ‫سرتاسری مواجه شد‪ .‬این اقدام مخالف شئونات ا‬
‫‪1979‬گرو هی از معترضان مسلح درش هر هرات دستبه مظا هرهزدند‪.‬‬
‫تبدیل و شورشیانبرای آزادی‬ ‫اینتظا هراتبه زودیبه شورش عمومی‬
‫زندانیانسیاسی‪،‬برزندانش هر حملهکردند وسربازانفرقه ‪ 17‬هراتبا‬
‫فسراننیزبا آنان همنواشدند‪ .‬در راسشورشتورن اسماعیل‬ ‫کشتن عدۀ از ا‬
‫فع هواقرار داشت (بعدا ً وییکی ازقوماندانان مجا هدین در‬ ‫فسر جزوتام دا‬‫ا‬
‫اطراف هراتشد)‪ .‬این اولین حادثهبودکه دراثر آنی کفرقهبرای مدتی‬
‫فرت خود‬ ‫کامالً ازکنترول دولت خارج میشد‪ .‬درنتیجه هرج و مرج‪ ،‬مردمن‬
‫فامیل های آنان در هراتتبارز دادند‪.‬تقریباپنجاه‬ ‫رابه مشاورینشوروی و‬
‫بعد از شکنجه وتوتهتوتهکردن‪ ،‬سر های‬ ‫فر ویابیشتر از آنان دستگیر و‬ ‫ن‬
‫فاده از اعزام قوایتازه دم و‬‫تند‪ .‬دولتبا است‬‫آنان را درش هربهنمایشگذاش‬
‫فراد‬ ‫فرکهبیشترشان ا‬ ‫وسایط زر هدار وبمبارد وکشتن در حدود ‪ 5000‬ن‬
‫فت‪ .‬اینشروع مرحلهییبودکه من آنرا‬ ‫ملکیبود‪ ،‬دوبارهبرش هرتسلطیا‬
‫شیدکه طی‬ ‫فغان نامیدم‪ .‬این مرحله دوسال طولک‬ ‫"بستن دروازه" اردوی ا‬
‫تند‪ .‬در طول این مدت ازی ک طرف‬ ‫آن بعضی جزوتام هابه مجا هدینپیوس‬
‫حکومتبا جدیتبیشتربه جلب واحضارپرداخت واز طرف دیگرفرار از‬
‫فت‪.‬‬ ‫فزایشیا‬ ‫قطعات عسکرینیز ا‬
‫فر داشت‪.‬قو ماندانان‬ ‫چنانچهفرقهن هم درسال ‪1980‬تن هاکمتر از ‪1000‬ن‬
‫فاعینگ هدارند‬ ‫سعی مینمودندتاسربازان را درگارنیزون ها ویاپسته های د‬
‫‪ .‬اعزام آن هابه عملیات جنگیبه معنیفرستادن آن هانزد مجا هدینبود‪.‬تعبیه‬
‫فاظت آنان‪ .‬مداخله‬ ‫شیدنسیم خاردار‪ ،‬وسیلهییبودبرای مح‬ ‫ماین ها وک‬
‫فر ملکی‬ ‫شورویسببتقویه مواضع مجا هدینگردید وسببشدکه هزارانن‬
‫فار وپیوستنبا مجا هدین‬ ‫وندند‪ .‬جن گباک‬ ‫فوف ج هادبپی‬‫و سربازانبه ص‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فرکا هش‬
‫فغانستان ازصد هزاربهبیست وپنج هزارن‬
‫سببشدکه اردوی ا‬
‫یابد‪.‬‬
‫در سال ‪ 1987‬زمانیکه من از (آی‪.‬اس‪.‬آی) سبکدوش شدم‪،‬بهباور من‬
‫فر ازنیروی خود رابه علتفرار‪،‬کشته‬ ‫فغانستانساالنه ‪ 20‬هزار ن‬‫اردوی ا‬
‫شدن ویا معلول شدن از دستمیداد وبرای جبران آنباید جلب واحضار‬
‫فت‪ .‬در اصول جوانان ‪ 18‬ـ ‪25‬سالهبایدبه خدمت‬ ‫بیشتریصورت میگر‬
‫شدند؛ اما در عمل از ‪15‬تا ‪ 55‬سالهبه خدمت عسکری‬ ‫عسکری جلب می‬
‫سوق میگردید ‪ .‬مشکل در اینبودکه ساحه جلب واحضار دولتبهتدریج‬
‫محدود میشد‪.‬ش هر هایبزرگ از جملهکابل جاییبودکه میتوان از آنقطعات‬
‫را اکمالکرد‪ .‬در اواخر سال ‪ 1980‬قوانینشدید را وضعکردندکهبر‬
‫اساس آن برای حاضر نشدنبه خدمت عسکری حبستا چ هارسال وبرای‬
‫فرار ازقطعهپنجسال حبسپیشبینیشدهبود‪ .‬خیانت‪،‬توطئه وسایر اعمال‬
‫علیه ان الب جزایتاپانزده سال حبس ویا اعدام را درقبال داشت‪.‬بعد ها‬
‫فت هایی را درقبال‬ ‫فتکه مخال‬ ‫فزایشیا‬ ‫مدت خدمت عسکریتا چ هارسال ا‬
‫نیدمکه دو حتی عدۀ سهباربه خدمت عسکری‬ ‫داشت‪ .‬من ازبعضی ها ش‬
‫فغانی (دو‬ ‫احضارشدهبودند‪.‬برای احضارشدهگان اجباری‪ ،‬ما هانه ‪ 200‬ا‬
‫فغانیتادیه میشد‪ .‬اینانبه هر‬ ‫دالر) وبرای داوطلبان از ‪3000‬تا ‪ 6000‬ا‬
‫تندتحت مراقبتقرار داشته واکثرا ًتا دو ماه خاصتا َ از طرف‬ ‫ف‬‫جاییکه میر‬
‫شب برای آنان الح و م همات داده نمیشد‪.‬قوایشوروی میخواستتا این‬
‫اردوبعد ازبیرونشدن آنانباپارتیزان هابه جن گ ادامه د هد‪ .‬این هابعضآ‬
‫فین در حلقه امنیتیقرار داده میشدند‪.‬‬ ‫برای جلوگیری ازپیوستن آنانبه مخال‬
‫این حالت سبب شدتاقوای شورویبر الن های اولی خویشتجدید نظر‬
‫نماید‪.‬‬
‫بابازبینیگذشته‪ ،‬من معتقدمکه مجا هدینقادربودندتا درسال ‪1980‬پیروز‬
‫فتباکمونیسم‬ ‫گردند‪ .‬زیرا این زمانیبودکهتقریبا ًنودفیصد مردم در مخال‬
‫فی ونامناسببوده‬ ‫قرار داشتند‪،‬قوایشورویفاقد آموزش الزم و الحناکا‬
‫فقیت آمیز رابرعلیه مجا هدین نداشت (در سطحبین‬ ‫وتوانایی عملیات مو‬
‫فغانستان‬
‫تند) و همچنان اردوی ا‬
‫المللینیزبهنام متجاوزتحتفشارقرار داش‬
‫‪85‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫شنده‬‫به حیثنیروینظامی‪،‬فاقدکارآیی الزمبود‪ .‬در مجموع این عواملک‬

‫برایکمونست هابوده میتوانست‪ .‬امابه دو دلیل چنین آرزوبرآوردهنشد‪.‬‬
‫اوالً مجا هدینقادر نشدندتابا شناخت این نقاط ضعف دشمن‪ ،‬از آنب هره‬
‫گیری نمایند‪،‬ثانیا آنان از لحاظ الح ضدتان ک وضد هواییبموقع اکمال‬
‫نشده وخطوط اکماالتی از جانبپاکستان در اواسط سال های ‪ 1980‬طور‬
‫فتتانظمبهتری‬ ‫موثر عملنمیکرد‪.‬شوروی ها وحکومتکابلفرصتیا‬
‫فقشدندکهبرضعف های‬ ‫را در امور مربوطبه وجود آورده وتا حدی مو‬
‫فقیت ج هادکمی دشوار و محتاج وقتبیشتر‬‫یند‪.‬پس از آن مو‬‫موجود غلبهنما‬
‫گردید‪ ،‬اماپیروزی آن غیر ممکننبود‪.‬‬
‫فتتابه حیث‬ ‫فغانستان دوبارهتوانایی آنرایا‬
‫در سال ‪ 1983‬قوای مسلح ا‬
‫نیروی موثر عملنماید‪ .‬وضع الجیشفرقه های آنان درنقشهشمارهسوم‬
‫نشان دادهشده است‪ .‬هیچی ک ازاینفرقه هابیشتر از ‪5000‬پرسونلنداشت‪.‬‬
‫فر را جمع آورینماید‬‫فتم مستقر درکابلبه مشکل میتوانست ‪1000‬ن‬ ‫فرقه ه‬
‫فربود‪ .‬در مجموع نیروی اردو ‪35000‬‬ ‫در حالیکه لوا های آن دارای ‪200‬ن‬
‫فاظتسرحدباپاکستان‬ ‫سید‪ .‬وبطور محدود از آنبرای ح‬ ‫فر میر‬‫ـ ‪ 40000‬ن‬
‫فغان ها‬
‫فاده میشد‪.‬تمامپوسته ها وگارنیزیون های مستقر درشرقتوسط ا‬ ‫است‬
‫سوق واداره میگردید‪.‬‬
‫فا هم وتشری ک‬ ‫فغانستان درت‬ ‫ازلحاظتیوری ک‪،‬سرقو ماندانینیرو های مسلح ا‬
‫مساعیباقوایشوروی عمل میکرد‪ ،‬اما در عمل چنیننبود‪ ،‬همهتصامیم‬
‫تکتیکی وستراتیژی ک از جانب مقاماتشورویاتخاذ میشد‪ .‬مشاوریننظامی‬
‫فغانی خود و‬ ‫شوروی ازقرارگاه اردوی چ هل مستقر درکابل‪ ،‬هم مسلکان ا‬
‫فغانستان زیرنظر داشت‪.‬‬ ‫جابجایی هر جزوتام آنان را دربیست ونه والیت ا‬
‫فاتبینقو ماندانان‬ ‫فغانکمتربه مشاورین خود ا همیتمیدادند‪ .‬اخ ال‬ ‫فسران ا‬ ‫ا‬
‫فغان و شورویبیشتر میشد‪ .‬شوروی ها آنان را درجه دو والیققربانی‬ ‫ا‬
‫فغان از‬ ‫فسران ا‬ ‫فتمک ه ا‬‫تند‪ .‬ازپیام های رادیوییتصرفشدۀ آنان دریا‬ ‫میدانس‬
‫ردیدند در حالیکهشوروی‬ ‫جانب آنانبه انجام وظایف خطرناک مجبور میگ‬
‫تند‪.‬با وجود مناسبات حسنه ظا هری‪ ،‬من در‬ ‫ف‬‫ها در م الت امنقرار میگر‬
‫فتمکهبین آنان مناسبات دوستانهکمتر وجود داشت‪ .‬در حالیکهبرای انجام‬ ‫یا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫وظایفبین آنانبایدتشری ک مساعیبرقرارمیبود زیرا هیچی کبدون دیگر‬

‫زندهبودهنمیتوانست‪.‬‬
‫منبیشتر القمندبودمتا دریابمکه درقوای هوایی چه میگذرد‪ .‬زیراقوای‬
‫هواییبزرگترین وبدون ش کبزرگترینبرتری وامتیاز دشمنبود‪.‬قوای‬
‫هوایینهتن ها امکاناتبیشترآتش را داشت‪،‬بلکه هم چنان ازتحرکسریع‬
‫بیدن مجا هدین درسطح‬ ‫فاده ازاین امکان‪،‬برایکو‬
‫ووسیعبرخورداربود‪ .‬است‬
‫تکتیکیبسیار موثر؛ اما ازلحاظ استراتیژی کتأثیریکمتری را دارابود‪.‬‬
‫تند متاثرنبودندبلکه ازاینلحاظتشویش‬‫مجا هدین ازاینکهقوای هوایینداش‬
‫بیدنقوای هوایی دشمن در اختیارشا ننبود‪.‬‬‫تندکه الح هاییبرایکو‬ ‫داش‬
‫آنانتن ها راکتسرشانه ‪ SA-7‬ضد هلیکوپتر را دارابودند‪ .‬من درفصول‬
‫فصیلصحبت خوا همکرد‪.‬‬ ‫آینده در مورد جن گ هوایی وکاستی های آنبهت‬
‫صرف میخوا همتذکر د همکهتا آمدن منبه (آی‪.‬اس‪.‬آی) مجا هدین نسبت‬
‫فع این مشکلتاس ه‬ ‫تند ور‬
‫نداشتن الح موثرضد هوایی در مضیقهقرار داش‬
‫سالبعدنیزبهس هولت ممکننبود‪.‬‬

‫درپایگاه هواییبگرام‪ ،‬حداقل چ هارغند هلیکوپتر و ‪ 54‬طیاره شکاری و‬

‫یندند ‪45‬فروند ودرقند هار‬
‫بمباردمان جابجا شدهبود‪ .‬درمیدان هوایی ش‬

‫‪87‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ملحدین‬

‫فروند طیاره موجودبود‪.‬اینپایگاه هابر الوهتوسطپایگاه های موجود‬‫‪15‬‬

‫در داخل خاک شورویتقویت میشدندکه از آن نیزپرواز هاییبه داخل‬
‫فت‪ .‬ادارهکشف ما ا الع دادکهبرای این منظور‬ ‫فغانستان صورت میگر‬‫ا‬
‫‪195‬فروند طیاره در ماریشمالی‪،‬کاریش خان آباد‪،‬کوکایتو و چرچی ک‬
‫درفاصله ‪350‬کیلومتری آمو دریا جابجاشدهبود‪( .‬نقشه ‪.)5‬‬
‫فتم‪،‬قوایشوروی از طیاراتبرایبمباردقریه هایی‬ ‫آن طورکه من دریا‬
‫فاده میکردکه در آن احتمال موجودیتپایگاه های مجا هدینبود‪ .‬دراثنای‬ ‫است‬
‫جن گبین مجا هدین وکمونیست ها معموالً آنان از هلیکوپتر های جنگی است‬
‫فاده‬
‫فق چری ک ها‪،‬بمبارد هایشدید جزاییصورت‬ ‫میکردند‪.‬بعد ازکمین های مو‬
‫فراد ملکی‬ ‫فت‪ .‬اینبمبارد هابیشتر سبب ویرانی قریه ها وکشتار ا‬ ‫میگر‬
‫میگردیدتا مجا هدین وبیشتر سبب میشدتا سیلی ازپناهندگانبهپاکستان‬
‫فعشورویتمام میشد‬ ‫سرازیرگردند‪.‬برداشت من این استکه این عملبهن‬
‫زیرا ورود سیل م هاجرین سبببروز نارضایتی هایفراوان درپاکستان‬
‫میشد‪.‬‬
‫سیدند‬ ‫مجا هدین از هلیکوپتر‪ ،‬نسبتبه طیاره ‪ MIG‬و‪SU-17‬بیشتر میتر‬
‫زیرا آن ها نمیتوانستند دقیقا ً آنرا هدفقرار د هند‪ .‬هلیکوپتربه دش من ع مدهء‬
‫فاعچند هزارفت عملبی هودهبود‪.‬‬ ‫آنانمبدلشدهبود‪،‬فیرکردنبر آن در ارت‬
‫هلیکوپتر ‪ MI-24‬الح موثر شوروی در جن گبود‪ .‬این هلیکوپتربا‬
‫یندار ‪ 12،7‬میلیمتری و راکتانداز ‪ 57‬میلیمتری مج هز و مرمی های‬ ‫ماش‬
‫فید‪،‬بم های آتش زا ویا موادکمیاوی از آنبر ا هداففرو می ریخت‪.‬‬ ‫فورس‬ ‫فاس‬
‫در اواخرسال ‪ 1983‬آنان طور جورهیی‪،‬قطار ها را از هوا حمایت میکردند‬
‫ودر اثنای عملیات‪،‬قوای زمینی راتقویهکردهکوچکترین حمل ه رابر آن ها‬
‫فع مینمود‪ .‬از هلیکوپتر های‪ MI- 8‬و ‪MI-17‬به حیث وسیلۀترانسپورتی‬ ‫د‬
‫وبه طور موثربرای جابجاییقوا ودیسانتبه منظورقطع خطوط عقبی‬
‫فاده میشد‪.‬‬‫مجا هدین دراثنای عملیاتبزرگ است‬
‫دراواسطنوامبر من خودرابیشتر مطمئن احساس میکردم زیرا دگر مجا هدین‬
‫ختم‪ .‬این زمانیبودکه منبا جنرال اختر در‬ ‫و دشمنان آنان را خوبتر میشنا‬
‫سیدیم‬ ‫ختم‪ .‬مابهاینفیصله ر‬‫مورد دورنمایستراتیژی ک جن گبه مشورهپردا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫کهبایدتوانایی های مجا هدین‪ ،‬درپیشبرد جن گبرایشکست دادنابرقدرت‪،‬‬

‫لندبرده شوند‪.‬‬‫ب‬

‫‪89‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
www.ael.af
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ویتنامثانی‬
‫"در ویتنام ‪ 5۸000‬امریکایی کشتهشده است و از اینبابت‪ ،‬ما‬
‫مقروض روس ها هستیم‪...‬به خاطرشکست در ویتنام تا انداز ۀ احساس‬
‫حقارت مینمایم و روس هانیزباید مزۀ آن رابچشند‪".‬‬
‫چارلزویلسن عضوکنگره امریکا ویکی از حامیان جدیکم ک امریکابه‬
‫فتهشده از روزنامه دیلیتلگراف مورخ ‪ 15‬جنوری‬‫مجا هدین‪.‬برگر‬
‫‪1985‬‬

‫فغانستانساز ماند هیکردم‪ .‬ویسالیان‬ ‫فر ویلسن را درسال ‪1987‬به ا‬ ‫منس‬

‫فعقوی وپرحرارت مجا هدین واز جمله حامیان‬ ‫زیادی درکنگره امریکا‪ ،‬مدا‬
‫فغانستانبود‪ .‬ویبا رئیس‬ ‫جدی ج هاد محسوب میشد‪ .‬او زیاد مشتاقدیدن ا‬
‫فت داشت وزمانیکه ضیاء ازتصمیم وی مبنیبر‬ ‫جم هور ضیاء نیز معر‬
‫فت وی دالیل‬ ‫فتنمود‪ .‬علت مخال‬ ‫فت‪،‬با آن مخال‬ ‫فغانستان آگا هییا‬
‫فتنبه ا‬
‫ر‬
‫فشا شدن‪ ،‬خطراتبیشماری از نابودی‬ ‫سیاسی داشت زیرا در صورت ا‬
‫فزیکیتا اسیرشدن وی را درقبال داشت‪ .‬ضیاء میخواستتا آب راگرم‬
‫فر اوبود‬ ‫نگ هدارد امانمیگذاشتکهبه جوش آید‪ .‬معشوقه ویلسننیز همس‬
‫واین خطرات احتمالی رابیشتر میساخت‪.‬‬
‫فر خودرا مستقیما ًباتنظیم یونس خالصبدونآگا هی رئیس جم هور‬ ‫ویلسنس‬
‫و ماساز ماند هینمودهبود‪.‬ضیاءبا آگا هی ازاینتصمیم ‪،‬برای جنرال اختر‬
‫کیدنمودکه ویلسن‬ ‫فغانستانگردد وتا‬
‫فتن ویبه داخل ا‬ ‫دستور دادتا مانع ر‬
‫فر ویشده است‪ .‬ما الن را‬ ‫ف همدکه او ویا (آی‪.‬اس‪.‬آی) مانع این س‬‫نبایدب‬
‫فغانستان‬‫طوری طرح نمودیم کهبراساس آن ویلسنتا نزدی ک سرحدا‬

‫‪89‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫فرکند‪ ،‬اما درآنجابهب هانۀ جن گبینقبایل متوقفساختهشود وبهاین طریق‬ ‫س‬

‫فتمتا او‬‫فغانستانشویم‪ .‬این الن عملیشد و منبهپیشاور ر‬ ‫فتنشبه ا‬ ‫مانع ر‬
‫را دربرگشتبه ا المآباد همرا هینمایم‪ .‬جنرال اختر‪ ،‬حین القاتبرایش‬
‫فغانستانباشد‪( ،‬آی‪.‬اس‪.‬آی)‬ ‫فیبه ا‬‫فرسری و مخ‬ ‫فتکهاگر وی خواستارس‬ ‫گ‬
‫فغانستان‬‫میتواند آنرا ساز ماند هی نماید‪.‬بر همین اساس‪ ،‬ویلسن دوبارهبه ا‬
‫فغانستان‬‫فرکرد وازپایگاه مجا هدین در ژورهکه در عمقپنجکیلومتری ا‬ ‫س‬
‫در مقابل میرامشاهقرار داشت‪،‬بازدیدنمود‪( .‬نقشه‪ )1‬در ژوره ویلباس‬
‫نند مجا هدینبرتنکرد وباقطار وزمهءپر از مرمیبرسینه‪ ،‬عکس‬ ‫فید هما‬
‫س‬
‫فت‪ .‬او زمانیبیشتر هیجانیشدکه مرمی های دشمن در‬ ‫هاییادگاریگر‬
‫تیم‪،‬‬‫فاصلهتقریبا ‪ 200‬متری وی اصابت مینمود‪ .‬چون مابا خود استینگر داش‬
‫نیمتا مجا هدین‬‫الش نمودیمتا هلیکوپتر ها رابه ساحۀ انداخت آنبکشا‬
‫م هارت خود رابه وینشان د هند و ویلسننیز القمندبودتاسقوطیکی از‬
‫تند‪.‬پس ازبازگشت‬ ‫فانه آن ها درفاصلهء دورقرار داش‬
‫آن ها راشا هدباشد‪ .‬متأس‬
‫فتن وی را از طریق مسکوبه امریکا‬ ‫فارت امریکا ر‬‫از ژوره‪ ،‬از اینکهس‬
‫فراز آن مسیر خود داری‬ ‫سازماند هی نمودهبود‪ ،‬زیاد خشمگین شد واز س‬
‫کرد‪.‬بعدا ًپرواز دیگری رابرای اوتدارک دیدند‪ .‬اونامۀسپاس آمیزی را‬
‫فیبهساحهء جنگی‪،‬برایم ارسالکردکهتا حال آن رابا‬ ‫فر مخ‬ ‫به خاطرس‬
‫خود دارم‪.‬‬
‫نندسایر مقامات‬ ‫فی وی این استکه ویلسن ما‬ ‫فر مخ‬ ‫فشای س‬ ‫هدف من از ا‬
‫فغانستانبایدبه ویتنام‬ ‫یکاییکه من القاتنمودهبودم‪ ،‬معتقدبودکه ا‬ ‫امر‬
‫تکان گ ها را سالح میداد و‬ ‫شوروی مبدلگردد‪ .‬زیرا دولت شوروی‪ ،‬وی‬
‫یکایی هابجنگند وآنان رابکشند وحالباید‬ ‫ک مک مینمود تابرعلیه امر‬
‫یکایی ها‪ ،‬مجا هدین راکم کنمایندتا عساکرشوروی رابهقتلبرسانند‪.‬‬ ‫امر‬
‫فکر دربینکارکنان (سی‪.‬آی‪.‬ای) وبه صورت مشخص رئیس‬ ‫این طرزت‬
‫آن‪ ،‬ویلیامکسی ‪William Casey‬نیز مسلطبود‪ ،‬آنان از اینکهبه حیث‬
‫ابرقدرت‪،‬شکستی را در جن گ ویتنام متحملشدهبودند‪،‬سخت رنج میبردند‪.‬‬
‫یکرد و‬ ‫یکابه همین ج هت از مجا هدین حمایه م‬ ‫برای من واضحبودکه امر‬
‫یگذاشت؛ البته وزارت خارجه آنکشور‬ ‫پولبیشماری را در اختیار آنان م‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫برای حمایت این جن گ‪ ،‬دالیل متعدد دیگر استراتیژی ک وسیاسینیز داشت‪.‬‬

‫باید خاطرنشانسازمکه ازنظربسیاری از مقامات امریکایی‪ ،‬اینی ک داد‬
‫ال هیبودکهبرای آنانفرصتکشتنشوروی ها را مساعدساختهبود‪ ،‬آن هم‬
‫فتد‪ .‬جنرال اختر‬ ‫طوریکهزندگیی ک امریکایی‪ ،‬در این جن گبه خطرنیا‬
‫فغانستانبایدبه ویتنامشوروی مبدل‬ ‫نیزبا این نظر آنان موافقبودکه ا‬
‫گردد‪ .‬اوباور داشتکه رئیس جم هورنیزبه همین اصل معتقد وعملیشدن‬
‫آن امکانپذیر است واین وظیفۀ منبودتا آنرابهسر انجامبرسانم‪.‬‬
‫البته مشاب هت های زیادیبین هردو جن گ وجود داشت‪ .‬ازلحاظسیاسی در‬
‫هردو جن گ‪ ،‬دوابرقدرتبا هم دری ککشور آسیایی‪ ،‬درگیربودند‪ .‬در هردو‬
‫فتتا دولتی سرپا نگ هداشته شودکهفاسد واز‬ ‫جن گ الش صورت میگر‬
‫فغانستان‪،‬‬
‫حمایه اکثریت مردمبرخوردار نبود‪ .‬در هردوکشور ویتنام وا‬
‫گیدند‪ .‬در مراحل اولی جن گ‪،‬‬‫ابرقدرت هابا اسلحه مدرن ومتعارف می جن‬
‫هر دو ابرقدرتتصور دقیق از نیرو های چریکی دشمن خود نداشته وبه‬
‫تند‪.‬‬
‫پیروزیسریع خودبر آنانباور داش‬
‫ازلحاظ استراتیژی‪ ،‬عوارض زمین در هردوکشورشرایط خاصی رابرای‬
‫فعالیت نیرو هایپارتیزانی مهیا میساخت‪ .‬در ویتنامکوه هایپوشیده از‬
‫لند وصعب العبور م الت مناسبیبرای عقب‬ ‫فغانستانکوه هایب‬‫جنگل ودر ا‬
‫نشینی وپناهگاه هاییبرای شورشیانبود‪ .‬ایاالت متحده امریکا وشوروی‬
‫هردو ازقوای هوایینیرومندبرخورداربودندکهضعف آن ها را درساحات‬
‫هموار نسبتبه دشمن جبران میکرد‪.‬برای اردوی متعارف‪ ،‬این جن گ‬
‫فتتاکنترولبر ش هر ها‪،‬‬ ‫فعیبودکهبر اساس آن الش صورت میگر‬ ‫تدا‬
‫فظ‬ ‫مراکز ارتباطات‪ ،‬خطوط موا التی وپایگاه های استراتیژی کنظا می ح‬
‫تند‪ .‬در هردو جن گ ما‬
‫گردد ودر متباقیساحاتپارتیزان هابهفعالیت میپرداخ‬
‫شا هدبمباردمان وترور درقریه هاییبودیمکهگویاپناهگاه های دشمن است‪.‬‬
‫پارتیزان ها در ویتنام از طریق سرحدات الووس وکامبودیاک م ک های الزم‬
‫فت میکردند وبه س هولت از آن عبورومرور نموده وعقب نشینی‬ ‫را دریا‬
‫فغانستان از چنین امکانات‬
‫مینمودند‪.‬سرحداتپاکستاننیزبرای مجا هدین ا‬
‫مشابهبرخورداربود‪ .‬درسطحتکتیکیابرقدرت ها‪،‬برای غلبهبر دشمن‪،‬‬
‫‪91‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫بیشتربر نیروی آتشی خود متکیبودندتا نیرویپیادهبرایتعقیب آنان‪.‬‬

‫فقیتبر نیروی‬ ‫هردو جن گ نشان دادکهکاربرد این شیوه‪،‬پیروزی و مو‬
‫پارتیزانی راتأمینکردهنمیتواند‪.‬‬
‫امریکایی ها در جن گ ویتنامشیوه جدیدی رابه وجود آوردندکهبر اساس‬
‫آن‪ ،‬دشمن را جستجو‪،‬تعقیب ودر داخلیا اطرافقریه ها آن ها را محاصره‬
‫فتن اینکه در داخل‬ ‫میکردند وسپسساحهء محاصرهشده رابدون درنظرگر‬
‫تند وبعد‬‫حلقهء محاصرهکی هاقرار دارند‪ ،‬از هوا وزمینبه رگبار میبس‬
‫ازشمارش اجساد‪،‬پیروزی خود را اعالن میکردند‪.‬شوروی هاباوجود ی‬
‫فقیت های زیادینداشتند‪ ،‬چنینشیوه راکاپی وبهکار‬ ‫که در محاصره مو‬
‫میبردند‪ .‬امریکایی ها وشوروی هانمیتوانستندبدون هلیکوپتر جانسالمبدر‬
‫ببرند؛ اما این وسیله و الحنیزنتوانستپیروزی آنان راتأمیننماید‪ .‬حالت‬
‫سربازان هردو ابرقدرت در جب هه شبا هت هایبسیار زیادیبا هم داشت‪.‬‬
‫ترکیبقوای هر دوکشورتا اندازه زیاد متشکل از سربازان جلبیبودکه‬
‫گیدن انگیزه‬‫گیدن‪ .‬آنانبرای جن‬‫برای زنده ماندنبیشتر الش میکردندتا جن‬
‫تند‪ .‬این عامل در مقیاسکوچ کسبب عملکردضعیف وضعف‬ ‫و القهنداش‬
‫مورالگردیده وبرایگریز از وحشت جن گ‪،‬به الک هول وموادمخدرپناه‬
‫میبردند‪ .‬عساکر امریکایی مبارزه و"خود داری از جن گ" راگستردهتر‬
‫فسرانتوسط سربازان خود‬ ‫ساختند‪ ،‬چنانچهبیشتر از هزار واقعهکشتن ا‬
‫شان‪،‬ثبتگردید‪.‬باقبولیبعضی استثناآت خاص‪،‬تجربهنشان دادکهقوای‬
‫پیادهایاالت متحده امریکا وشوروی درسطح متوسط موثر ودربدترین حالت‬
‫غیرموثربوده است‪.‬بزرگترینپیامد ونتیجهگیری این جن گبرای هردو‬
‫دولت اینبودکه نیروی جلب شدهبه جن گ‪،‬بدون انگیزه و هدف‪،‬تمایلی‬
‫گیدنندارد‪.‬‬‫برای جن‬
‫فسران هردوقواینظامی‪،‬بر الفسربازان آنان‪،‬‬ ‫مطلب جالباین استکه ا‬
‫دید دیگرینسبتبه جن گ داشتند‪ .‬جن گبرای آنانفرصتبودبرای ارتقا و‬
‫رشدبعدی‪ .‬عدۀ زیادی امریکایی ها این "قرعه " رابرای این انتخاب‬
‫فر شش ما هه را مساعد میساختکهبرتجربه جنگی‬ ‫میکردندکه امکان س‬
‫فسرانشوروینیز چنینبود‪،‬تقریبا ً ‪ 60000‬هزار‬ ‫فزود‪.‬برای ا‬‫آنان می ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فیعات و مدال ها رابه دست آورده و‬

‫فغانستانتر‬
‫فسرباگذشتن از جن گ ا‬ ‫ا‬
‫فغان) رانصیبشدند‪.‬‬ ‫لقب (برادران ا‬
‫فته ام‪،‬برایپیشبرد و‬ ‫حاالکه منبه حیث رهبرعمومی ج هاد قرارگر‬
‫پیروزی این جن گ موجودیتنکاتآتی راضروری والزمی میدانم‪:‬‬
‫فرادبا اعتمادیضرور استکهباقبول خطرات این مبارزه راپیش‬ ‫اول‪ :‬ا‬
‫ببرند و همچنانضروربودتا مردم محلبرای آنانپناهگاه وغذاتهیهنموده‪،‬‬
‫یند‪ .‬در‬
‫ا العات را جمع آوری و نیروی ذخیرۀ رابرای آنانتأمین نما‬
‫فغانستان مردم چنینکردهاند‪.‬‬
‫هزاران روستای ا‬
‫دوم‪ :‬در جن گپارتیزانی اصل اولی و عمده‪ ،‬اعتقاد وباوربه راهبرگزیده‬
‫شده استکه در صورت ضرورت شخصباید خود را قربانی نمودهتا‬
‫فغان ها مسلمان وبرای این ج هاد مینمودندتا از خانه و‬
‫پیروزیبه دستآید‪ .‬ا‬
‫یند‪.‬‬‫فاعنما‬
‫فامیل خود د‬
‫فیایی‪ .‬چنانچه دوبرسهقسمت‬ ‫سوم‪ :‬موجودیتشرایط مساعد طبیعی جغرا‬
‫فغانستانتوسطکوه های (دشمن شکن)کهبیگانه را نمیپذیرد‪،‬‬ ‫خاک ا‬
‫پوشاندهشده وتن ها مردم محلیقادربه عبورو مرور در آنبوده و من در این‬
‫مورد هیچش ک وتردیدندارم‪.‬‬
‫چ هارم ‪ :‬موجودیتپنا هگاه های مطمئنکه در آنپارتیزان ها از حمالت‬
‫ناگ هانی دشمن در ا مانبوده وبه استراحت وتجدیدقوا وتداویبپردازند و‬
‫این چنینپایگاه ها‪ ،‬درپاکستانبرای مجا هدینفرا همگردیدهبود‪.‬‬
‫پنجم‪ :‬و م همتر از همه‪،‬ی ک جنبش مقاومتضرورتبه آن داردتا درسطح‬
‫بین المللی موجودیت و داعیه خود را مطرحنمودهتاکم ک هایبین المللی‬
‫رابه دست آورد‪ .‬ایاالت متحده امریکا وعربستانسعودیبه وجه احسن این‬
‫فغانفرا همنمودند‪ .‬جنرال اختر حقبه جانببود‬ ‫زمینه رابرای مجا هدین ا‬
‫فه منبودتا‬ ‫فتتمامشرایط الزم‪،‬برایپیروزی وجود دارد‪ .‬این وظی‬ ‫که میگ‬
‫تثبیتنمایمکه درکجا وچطوربر خرس‪ ،‬هزاران زخم مرگبار را واردنمایم‬
‫تابمیرد‪.‬‬

‫‪93‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫فغانستان و چگونگی خطوط ارتباطی‬ ‫فیاینظامی ا‬ ‫برای من م همبودتا جغرا‬

‫هردو طرف رابهتربشناسم‪( .‬نقشهشماره ‪ .)6‬هیچنوع اردو وگروه های‬
‫نند جن گ‬‫پارتیزانیبدون داشتنپایگاه های مناسب وارتباط منظمبا آن‪،‬نمیتوا‬
‫رابرای مدت طوالنی ادامه دهند‪.‬‬
‫دو نوعپایگاه‪،‬پایگاه استراتیژی ک عملیاتی وپایگاه اکماالتی وجود دارد‪.‬‬
‫پایگاه های اساسیاکماالتیقوایشوروی در جم هوریت های جنوبی آن‪ ،‬در‬
‫آسیای میانهکه از غرب درسرحدبا ایران‪،‬تاشرق درسرحدبا چینقرار‬
‫تند‪.‬پایگاه های مجا هدین در غربپاکستان موقعیت داشت‪ .‬در اینپایگاه‬ ‫داش‬
‫ها ذخایر اساسی الح و م همات‪،‬کمپ های آموزشی‪ ،‬م الت استراحت و‬
‫بازار های خرید وفروشقرار داشت‪.‬قوایشوروی درصورتضرورت‬
‫فغانستانتقویه مینمود‪.‬‬
‫از طریقمیدان های هوایینیزنیرو ها را در داخل ا‬
‫در هردو حالت اینپایگاه ها از ح الت جدی مصئونبودند‪ .‬واحد های‬
‫عملیاتیبعد ازتجدیدنیرو واستراحتبهس هولت دوباره از آنجابهساحات‬
‫عملیاتی عبور و مرو مینمودند‪.‬سرحداتن هایت طوالنی وبه هزارانکیلومتر‬
‫فغانستان وپاکستانتقریبا ‪90‬فیصدکو هی ودر منطقه‬ ‫سید‪.‬سرحدبین ا‬‫میر‬
‫بلوچستان ازبین دشت ها میگذرد‪ .‬اینسرحد دارای موانعگوناگون ودشوار‬
‫است‪ .‬نسبت طوالنیبودن هردو سرحد هری ک‪ ،‬دو‪ ،‬دو مرکز اساسی‬
‫اکماالتی را ایجادنمودهبود‪ .‬چنانچه اکماالتقوایشورویتقریبا ‪75‬فیصد‬
‫فت‪.‬برای‬ ‫از طریقترمز ومتباقی از طریق سرحدکش ک صورت میگر‬
‫مجا هدین نیزپیشا وربه حیث مرکز اصلی ساز ماند هی وکویته در جنوب‪،‬‬
‫مرکز دوم حساب میشد‪.‬‬
‫فاوت وگوناگونبود‪.‬پایگاه هایتکتیکی در داخل‬ ‫پایگاه های عملیاتی مت‬
‫فغانستان قرار داشتند‪ ،‬موقعیتبعضی از اینپایگاه هابنابر ضرورت‬ ‫ا‬
‫عملیات روزتا روزتغییر داده میشد‪ .‬م التیبودکه از آنجا طور مستمر‬
‫تند‪.‬‬‫واحد های عملیاتی اعزام وبعد ازختم عملیات دوبارهبه آنجاباز میگش‬
‫مجا هدین نیزبعد از انجام عملیات ها واجرایکمین ها وپرتاب راکت‪،‬به‬
‫تند‪.‬پایگاه های اساسی عملیاتی شوروی در ش هر‬ ‫پایگاه های خودباز میگش‬
‫یندند‪،‬‬
‫نندکابل‪،‬بگرام‪،‬کندز‪ ،‬اللآباد‪،‬ش‬ ‫هایبزرگ و میدان ها های هوایی ما‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫کند هار‪ ،‬ودر این اواخرپایگاه جدید در جنوبش هرپلخمری موقعیت داشت‪.‬‬
‫فاده‬
‫فغانستانبه حیثپایگاه است‬‫مجا هدین از صد هاقریه ودره درسرتاسر ا‬
‫نموده و هرقو ماندان دارایپایگاه خاص عملیاتی خودبود‪.‬‬

‫نیدبهس هولت اسلحه و‬ ‫پایگاه مصئون و مطمئن‪ ،‬محلی استکه از آنجابتوا‬

‫م همات و وسایل موردضرورتپیشبرد جن گ را از طریق خطوط اکماالتی‬
‫یید‪ .‬در حقیقت امر‪ ،‬خطوط اکماالتی حیثیتشرایین‬ ‫به محل جن گ منتقلنما‬
‫و ورید ها رابرای ارتش داردکهباپمپ نمودن خون ازقلب‪،‬سببتقویه‬
‫بدن میگردد‪.‬پایگاه نیزبایدتمامبخش ها را اک مال نماید‪ .‬قطعی ک راه‬
‫نندبریدنی کقسمت انگشت‬ ‫اکماالتی حتی اگربرای مدتکوتاه همباشد‪ ،‬ما‬
‫استکهتاپانسمانشدن‪ ،‬خون از آن روان میباشد‪.‬باید جلوقطع ویا مسدود‬
‫فتهشود ویا راه دیگر اکماالتی جستجوگردد‪.‬‬ ‫شدن راه اکماالتی اساسیگر‬
‫نند مریضیکهشریان آنقطعشدهباشد‪،‬یقینا ًبدونتوجه عاجل‬ ‫در غیرآن ما‬
‫تلف خوا هدشد‪.‬‬

‫‪95‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫ستماکماالتیشوروینشان دادهشده است‪ .‬آن هاقادربودندتا‬ ‫درنقشه (‪)6‬سی‬

‫فاده از امکانات هوایی‪،‬بسیاری ازگارنیزیون‬ ‫در صورت ضرورتبا است‬
‫یند و هم چنان زمانیکهی کپوسته در‬ ‫ها وپایگاه های خودرا اکمال نما‬
‫فتبه این طریق اکمال میشد‪ .‬در نظربایدداشتکه‬ ‫محاصره قرار میگر‬
‫اکماالت هوایی جاگزین دایمی خطوط اکماالتی زمینیشدهنمیتواند‪ .‬هرگاه‬
‫فغانستان‬‫پایگاهترمزقلبقوایشورویبود‪،‬کابلبه حیث دماغ آن در داخل ا‬
‫محسوب میگردید‪ .‬زیرا اینجا قرارگاه مرکزی و مرکز رهبری دولت‬
‫کمونیستیقرار داشتکه از آنجاکشور اداره میشد وبا خارج ارتباطات آن‬
‫تأمین میگردید‪ .‬شریان اصلی اکماالت کابل ‪،‬شا هراه نمبر دو (شا هراه‬
‫سالن گ)بودکه ‪450‬کیلومتر طول داشت وصدمهپذیربود‪ .‬این شا هراه‬
‫فق مجا هدینبود و در آیندهنیز چنین خوا هد‬‫صحنهبسیاری ازکمین های مو‬
‫بود‪.‬‬
‫فغانستانتمدیدشدهبود‪ ،‬چنانچه‬ ‫ازکابل مسیر های دیگریبهسایر مناطق ا‬
‫شا هراهنمبری کب ه استقامت جنوببه طرف‪،‬قند هار وبعدا ًتا جنوب غرب‬
‫فتهبود‪ .‬جادهبه طول ‪ 157‬کیلومترتا‬ ‫به طول ‪ 500‬کیلومتر امتداد یا‬
‫گارنیزیونگردیز وشا هراهشرقیبه طول ‪120‬کیلومترتاش هر اللآباد‬
‫وبعدا ًتاپیشاور میرسید‪.‬تمام اینشا هراه ها از ا همیت زیادیبرخوردار و‬
‫قطع موقتی اینشا هراه ها درد آوربود‪ ،‬اما مرگ آورنبود‪.‬‬
‫ازکُش ک در غرب‪،‬پایگاه های هرات وشیندنداک مال میگردید‪ .‬در مقایسهبا‬
‫شرق وشمال‪ ،‬این مسیر حیثیتتنگۀباری ک را داشت وا همیت آنصرف از‬
‫یندندتاکابلباید مسیر‬ ‫سیدن از ش‬ ‫لحاظ منطقۀ حائلبا ایرانبود‪.‬برای ر‬
‫جنوب (راه حلقوی) را از طریققند هار طی نمود‪.‬ی ک هزارکیلومتر راه‬
‫پرخم وپیچباکند وکپرفراوان وعبور از والیات ناامن وصحرا های مرگ‬
‫آور در مسیر آنقرار داشت‪.‬‬
‫من هرقدربیشتر این نقشه را مطالعه میکردمبه هماناندازهبه مش الت‬
‫قوایشورویپی میبردم‪ .‬مسیر اصلیاکماالتی آنشا هراهسالن گ وبعد امتداد‬
‫آنبهفاصله ‪500‬کیلومترتاقند هار وتا نزدی ک سرحدپاکستان ادامه می‬
‫فت‪ .‬در طولاین مسیر اصلیی ک هزارکیلومتریشمال ـ جنوباکماالتی‬ ‫یا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫شوروی‪،‬پایگاه های متعدد موقتی ودائمی مجا هدین موجودبود‪ .‬چنانچهناحی ه‬

‫پیشبرآمدهپاره چنار (منقار طوطی) مستقیما ًبهسمتکابلتوجیه وازنوک‬
‫فغانستان صرف ‪90‬کیلومترفاصله وجود داشت‪.‬باتصادف و‬ ‫آنتا مرکز ا‬
‫شبا هت عجیب‪ ،‬درقلمروکمبودیا وبهفاصله ‪65‬کیلومتری ازسایگون در‬
‫ویتنام جنوبینیز چنینپیشبرآمدگی وجود داشته وآنرانیز منقار طوطی می‬
‫میدند‪.‬پاره چناربه حیث نقطه م هم استراتیژی ک‪ ،‬ا همیت زیادیبرای ما‬ ‫نا‬
‫دارد‪.‬‬
‫قوایشورویبه استقامتشرقکشور‪،‬تن ها وابستهبهی کشا هراه طوالنی‬
‫بوده آن همبا عبور ازکوه ها و م التی استکهتحتتسلط مجا هدینقرار‬
‫داشت وتا سرحد دشمن (پاکستان) ممتدبود‪ .‬در مقابل‪ ،‬ما راه های متعدد‬
‫اکماالتی ازپایگاه هایسرحدی خویش داریم وبه صورت مقایسوی آن هابه‬
‫تند‪.‬‬‫ف‬‫استقامت والیاتشرقیکوتاهتربوده وکمتر مورد حملهقرار میگر‬
‫واضح استکه طوالنیبودن خطوط ارتباطی سببتضعیفقوا در جب هه‬
‫جن گ میگردد‪ .‬زیرا در چنین حالت‪ ،‬اردو مجبور استتعداد زیادنیرو هایش‬
‫فظت خطوط اکماالتیتوظیفنماید بهکارگیرینیرویبیشتر‬ ‫رابرای محا‬
‫در این عرصه‪ ،‬طبعآضعف جب هه را درقبال دارد‪ .‬این مشکلبزرگقوای‬
‫فغانبودکه آن ها نمیتوانستند نیرویبیشتری رابرایپیشبرد‬ ‫شوروی وا‬
‫فر‬ ‫عملیات در م الت روستاییبهکارببرند‪.‬بنابر محاسبه من‪ ،‬از هر دهن‬
‫فظتقرارگاه ها‪،‬پوسته‬ ‫فرعی چون محا‬ ‫فاعی و‬
‫فر آن در وظایف د‬ ‫دشمن‪،‬نهن‬
‫ها‪ ،‬جاده ها‪ ،‬مشایعتقطار های اکماالتی ووظایف اداری مصروفبودند‪.‬‬
‫قوایشوروی در طول خطوطاکماالتی‪ ،‬همیشه احساس خطر میکردند زیرا‬
‫آن ها صرفبری کبخشی ازکشور مسلطبودند ودر صورت مسدودشدن‬
‫تند‪ .‬چنانچه این مسیر عقبنشینی‬
‫شا هراهسالن گ‪ ،‬امکان مساعد دیگرینداش‬
‫آن ها درسال های ‪ 1988‬و ‪1989‬نیزبود‪ .‬آنان ازلحاظ استراتیژینظامی‬
‫تند‪.‬به عبارۀ دیگر‪،‬قوای آنانبا طینمودن‬ ‫در وضعیت مناسبیقرارنداش‬
‫سیدنتا‬ ‫چندصدکیلومترتاکابل طی طریقنموده وبعد مجبوربودندبرای ر‬
‫م التبحرانی درشرقکشور ونزدی کسرحد دشمنبه طرف چپ (شرق)‬

‫‪97‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫فت؛‬ ‫دوربخورند‪ .‬در چنین حالت‪ ،‬جب هات آنانبه طرف جناحین وسعت مییا‬
‫فت‪ .‬در‬ ‫اما خطوط اکماالتی آنان ازشمالبه جنوب مورد ح التقرار میگر‬
‫حالیکه مجا هدینبه اینگونه مش الت مواجهنبودند‪.‬‬

‫درنظرباید داشتکهباوجود اینبرتری ها‪ ،‬مجا هدیننیروی چریکیبودند‬

‫یند‪.‬‬
‫تندباشیوه های معمولبا اردوی منظم مقابلهنما‬ ‫ودرسال ‪1983‬نمیتوانس‬
‫لذا مابایدستراتیژی واردکردن هزارزخم رابرعلیه آنان عملی مینمودیم‪.‬‬
‫فاوتبزرگبین حملهبر خطوط اکماالتی وقطعکردن آنبرای مدت‬ ‫ت‬
‫فات وارد میاورد امابرای مدت طوالنی راه مسدود‬ ‫طوالنی وحمله آنیکهتل‬
‫سیدنبه این هدف درشا هراهسالن گنیروی‬ ‫نمیگردید‪ ،‬موجود است‪.‬برای ر‬
‫زیاد وآموزش دیدهکهقادربهتحمل آب و هوایسرد و مقابلهبانیروی دشمن‬
‫باشد‪،‬ضروربود‪.‬تحقق این اصل استراتیژی ک‪،‬باالتر ازتوانایی مجا هدین‬
‫بود‪ .‬حتی در صورت جمع آوری نیرویبیشتر وساز ماند هی مناسب هم‬
‫فقیت آن وجودنداشت‪.‬پسبهترین استراتیژی عبارتبود از اجرای‬ ‫امکان مو‬
‫دوامدارکمین وحملهکهباعثتضعیفتوانمندی دشمن میشد‪ .‬اینگونه‬
‫فات وضایعات رابر‬ ‫فتکهبیشترینتل‬ ‫ح التباید طوری صورت میگر‬
‫دشمن وارد میکردتاسببکا هشتوانایی جنگی آنان میگردید‪.‬تحتفشار‬
‫قرار دادن خطوط اکماالتی‪،‬برتری دیگری را نیزبرای مجا هدینبار می‬
‫فاظت آن‬ ‫شدندتاقوایبیشتری رابرای ح‬ ‫آور د‪ ،‬زیراشوروی ها مجبور می‬
‫بهکارببرند‪ .‬اینابتکارسبب میگردیدتا مجا هدین ازلحاظ مورال درسطح‬
‫ردیدندتابه حمایتبیشتر آنان‬ ‫فته وحامیان آنان متقاعد میگ‬ ‫لند قرارگر‬ ‫ب‬
‫بپردازند‪.‬‬

‫فته های اول‪ ،‬من چندینباربا جنرال اختر القات نموده در مورد‬ ‫در ه‬
‫استراتیژی عمومی جن گبا همبحثکردیم‪.‬بهنظر اوقوایشوروی درسال‬
‫فاظت از‬‫فته وتوجه خود را روی ح‬ ‫فعیقرارگر‬ ‫‪1984‬بیشتر در حالتتدا‬
‫نندمیدان های هوایی‪،‬‬
‫مراکز م همسیاسی‪ ،‬خطوط ارتباطی‪،‬تاسیساتکلیدی ما‬
‫بند هایبرق معطوف داشتهبود‪ .‬اوپیشبینی میکرد‬‫بند ها‪ ،‬موسساتصنعتی و‬
‫فاظت ازنقاط ذکرشده وآسیبپذیر عملی‬ ‫که دشمن عملیاتبزرگ رابرای ح‬
‫خوا هدکرد‪ .‬احتمال عملیات درساحاتنزدی کبهسرحدپاکستانبه منظور‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫مختلساختنکانال های اکماالتی آنان وبرپایگاه های عملیاتی مجا هدین در‬
‫نندکابل وبگرام وجود‬ ‫اطرافش هر هایبزرگ و م هم وپایگاه هاینظامی ما‬
‫دارد‪ .‬درهپنجشیر (نقشه ‪)7‬که از آن جا ح التیبرشا هراهسالن گصورت‬
‫میگیرد وبه همین علت در ظرف سه سال اول جن گ ششبار مورد حمله‬
‫فته‪ ،‬احتماالً هدف دیگر عملیات وت هاجمقوایشوروی خوا هدبود‪.‬‬ ‫قرارگر‬

‫اختر همچنان احت مال وارد آوردن ضربه های هوایی وتوپچی را در داخل‬
‫فاتبین‬ ‫خاکپاکستان محتملمیدانست‪ .‬همینطوراو الشبرای ایجاد اخ ال‬
‫فغان را جزء استراتیژی دائمی اتحاد‬ ‫مردم محلی پاکستان و م هاجرین ا‬
‫فگنی در داخلپاکستان ادامه‬ ‫شورویمیدانست‪.‬ساز ماند هیتخریب ود هشت ا‬
‫فتتا وضع رابیثباتسازد‪.‬برای این منظور ارسال الح وپول‬ ‫خوا هدیا‬
‫بهقبائل مناطقسرحدیکه هیچگاه مناسبات حسنهبا ا المآبادنداشتند‪ ،‬ادامه‬
‫فت‪ .‬منظور آنان این استتابا ایجادبینظمی و هرج و مرجفشار‬ ‫خوا هدیا‬
‫نندتاضیاءالحق از حمایه ج هاد منصرفگردد‪ .‬ما‬ ‫بیشتریبرپاکستان واردک‬
‫فاعی نظامی در‬ ‫هر دو هم نظر شدیمکه اتحاد شورویباتعمیل سیاست د‬
‫فغانستان وپیشبرد عملیات خرابکارانه در داخلپاکستان‪ ،‬میخوا هدتا حمایت‬ ‫ا‬

‫‪99‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫ضیاء از مجا هدینبرایپاکستانگرانتمامشود‪.‬اتحادشوروی میخواستتا‬

‫فقبهتسخیرکدامش هربزرگ وکلیدی‬ ‫با این شیوه‪ ،‬نگذاردتا مجا هدین مو‬
‫سیدن‬ ‫شوند وباتخریب روستا ها وساختار های زیربنایی‪ ،‬مجا هدین را از ر‬
‫بهپیروزی مأیوسسازند‪.‬‬
‫الن مابرای سال ‪ ۱۹۸4‬محدودبود‪.‬تمرکز ح الت دوامداربرکابلکه‬
‫جنرال اختر آن رابه حیث مرکز عمده رژیمکمونیستی ونظامی دارای‬
‫ا همیت زیاد میدانست‪.‬باپیشبرد اینتکتیکبایدفضایترس ورعب ایجاد‬
‫یغات رابرای وسایل ارتباط‬
‫وفشار سیاسی وروانی واردمیشد و زمینۀتبل‬
‫جمعیبین المللی مساعد میساخت‪ .‬ح التبر خطوط اکماالتی دشمن و‬
‫فت وگارنیزیون هایکوچ کتحتفشارقرار‬ ‫میدان های هواییبایدشدت مییا‬
‫شدند‪.‬‬
‫داده می‬
‫لندپروازانه نبود‪ .‬امابنابهبرداشت من‪ ،‬در آن مقطع‬ ‫اینی ک ستراتیژیب‬
‫تند‪ .‬در آنزمان وحدت‬ ‫جن گ‪ ،‬مجا هدینتن هاتوان اجرای چنین اقدامات را داش‬
‫واقعیبین رهبران مجا هدین وجودنداشت‪ .‬اساساتحاد‪،‬تازهگذاشتهشدهبود‬
‫وکمیتهنظامی در حالت اولیساختمانقرار داشت‪ .‬مجا هدین از آموزش های‬
‫تند‪.‬تن ها‬‫الزمبرخوردارنبوده ودر مقابل ح الت هلیکوپتر ها مصئونیتنداش‬
‫در جریان آن سال‪ ،‬راکت های ‪ 107‬میلیمتری چینایی در اختیار ماقرار‬
‫فت وتا آنزمان مجا هدینصرف دارای هاوان ‪ 82‬میلیمتریبودند‪.‬‬ ‫گر‬
‫قبل از آنکه من اقدام موثری را در ج هتتعمیل اینتصامیم روی دست‬
‫فت‪ .‬این درهبرای‬ ‫فتمین حملهبالی درهپنجشیر صورت گر‬ ‫گیرم ‪ ،‬ه‬
‫هردوطرف جن گ‪ ،‬ا همیت زیادی داشت‪.‬نقشهشماره (‪ )7‬ا همیت آنرابیشتر‬
‫توضیح داده میتواند‪ .‬این درهنام خود را از دریاییکه ازقلبکو ه هندوکش‬
‫نندشمشیریبرشا هراه‬ ‫فته است و ما‬
‫فاع ‪20000‬سرچشمه میگرد‪،‬گر‬ ‫در ارت‬
‫سالن گقرار داردکهنوک آنتقریبا ًتا جبل السراج میرسد‪ .‬این دره‪،‬پایگاه‬
‫عملیاتی مجا هدینتحت قوماندهء احمدشاه مسعودبود‪ .‬مسعود در سال‬
‫‪ 1983‬معا هدۀآتشبس راباقوایاتحادشوروی امضا ودرسال ‪ 1984‬از‬
‫تمدید آن خود داریکرد واین عملسبب حملهبرپنجشیرشد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫زمستان سال ‪ 1983‬ـ ‪1984‬بسیار سردبود و ما نمیتوانستیمتا ماه می‬

‫عملیات مؤثری رابه راهاندازیم ‪.‬با این حال ما از طریق منابع ا العاتی‬
‫تیمکه حملهبزرگبرپنجشیرتدارکدیدهشده است‪.‬‬ ‫ف‬‫خود ازکابل ا العگر‬
‫ختمتا راه های‬‫منبا عجلهباکارمندانکمیتهنظامی خودبهشور وبحثپردا‬
‫ییم‪ .‬مشکل ما اینبودکهکوتاهترین راه‬ ‫فتنما‬ ‫کم ک موثربه مسعود را دریا‬
‫ارسالکم کبهپنجشیر‪ ،‬از چترال واز طریقکوتلشمالی هندوکش میگذشت‬
‫تند‬‫ودر آن وقتسال‪ ،‬ماالمال ازبرفبود وقو ماندانانسایرتنظیم هانمیگذاش‬
‫از طریقساحات آنانبه مسعودکم ک ارسالگردد‪ .‬این اولینتجربه منبود‬
‫کهمیدیدمبر اساس خصومت هایبینتنظیمی میتواند عملیاتبه ناکامی‬
‫انجامد‪ .‬مسعود وابستهبهتنظیم ربانی (جمعیت ا المی)بود‪ .‬روی همین‬
‫ملحوظ منبر ربانیفشار زیادی واردکردمتا از غرور خویش منصرف‬
‫یند‪.‬‬
‫نیدنکم ک همکارینما‬ ‫شود وازسایرتنظیم هابخوا هدکه در مورد رسا‬
‫فقه نمود‪ ،‬منتا‬ ‫اوباکرا هت اینکار را انجام داد‪ .‬زمانیکه حکمتیار موا‬
‫فراد وابستهبه او‪ ،‬در د هن دره‪ ،‬در جبل‬ ‫اندازۀ احساس آرامشکردم زیرا ا‬
‫تیم از طریق آنبه حمله متقابل‬ ‫السراج وگلب هار مسلطبودند ما میخواس‬
‫متوسلشویم‪.‬‬
‫منب هسرعتبه آموزش و ر هنمایی مجا هدینیپرداختمکه درپاکستان قابل‬
‫دسترسیبود‪،‬تا آنانبعدا ً عملیاتتخریبی وتروریستی را درش هرکابل‪،‬‬
‫اطرافبگرام ودر نواحی سرحدی با پاکستان انجام د هند‪ .‬این اقدامات‬
‫فاده‬
‫ناچیزبود و زماننیزبهکام مننبود‪ .‬امکانات دیگرینیزنداشتیمتابا است‬
‫ییم‪.‬‬‫فع حملهاتخاذنما‬
‫از آنتدابیریبرای د‬
‫ح التقوایشوروی ازلحاظشدت‪ ،‬انتخاب زمان وابعاد آن الف انتظار‬
‫مابود‪.‬باوجود آنکه ما در (آی‪.‬اس‪.‬آی) وقتکمیبرایساز ماند هی عکس‬
‫العملفوری در مقابل آن داشتیم‪ ،‬مسعودقادربودتا ضربه اولی راتحمل‬
‫نماید‪ .‬ویصد هاقریه واقع شده در مدخل وقسمت هایپائینی دره راتخلی ه‬
‫نموده و مسیر احتمالی قوا را مینگذارینموده ودرشا هراهسالن گتوانست‬
‫فجرنمود‪.‬نامبرده‬ ‫فتادتانکر را ازبینببرد‪ .‬او همچنان دوپل عمده را من‬
‫ه‬

‫‪101‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫فراد خود راتوانستبه قسمت‬

‫فر از ا‬
‫روزبعدبهتاریخ ‪20‬اپریل‪5000 ،‬ن‬
‫هایباالیی دره انتقال د هد‪.‬‬
‫در همان روز‪،‬بمبارد هوایی آغازشد (نقشه ‪ 7‬دیدهشود)‪36 .‬فروند طیاره‬
‫لندپرواز ‪ TU-16‬و همچنانتعداد زیادی از طیارات ‪SU-24‬‬ ‫فگنب‬ ‫بم ا‬
‫فت‪.‬‬ ‫(‪ )Fencers‬از (مریشمال) و (ترمز)پروازکرد ودربمباردس همگر‬
‫فاعپرواز میکردندکهقابلدیدنبودند وبم های ‪500‬‬ ‫طیارات در چنان ارت‬
‫نند امریکایی هابا‬ ‫و ‪1000‬پوندی رابرپنجشیرپرتاب میکردند‪ .‬آنان ما‬
‫فقین درسال های ‪ 1945‬ـ‬ ‫فاده از طیارات ‪ B-52‬در ویتنام ونیرو های مت‬ ‫است‬
‫فاده‬ ‫‪ 1944‬در اروپا‪،‬به منظور در هم شکستن ارادۀ مردم ازبمبارد است‬
‫کردند‪ .‬امابنابر دوراندیشی مسعود و همچنانشرایطنا مساعد جوی‪،‬بمبارد‬
‫فاع آنتا ‪19000‬فوت‬ ‫فعکه دربعضی جا ها ارت‬ ‫فاعبلند‪،‬کوه های مرت‬‫از ارت‬
‫نند دقیق ا ً‬‫سید وساختمان جیولوژیکی دره ها سبب میشدتا طیارات نتوا‬ ‫میر‬
‫فات زیاد وارد‬ ‫یند وبم هابه ا هدافتعیینشده دقیق اصابتکنند وتل‬ ‫بمباردنما‬
‫سیدمکه مؤثریتبمبارد در همچوکوه ها نتیجه‬ ‫گردد‪ .‬منبه این نتیجه ر‬
‫مطلوب را درقبالندارد‪.‬شوروی ها متوقعبودندتاباضربه زدنپنجشیر‪،‬‬
‫یند‪ .‬مسئوولیت عملیات را قو ماندان جزوتام‬ ‫امنیت سالن گ راتأمین نما‬
‫موتوریزهتورنجنرال ‪ Saradov‬وی ک جنرال دیگرکهبه این منظور از‬
‫تند‪ .‬قرارگاه عملیاتی در طیاره چارماشینه‬ ‫مسکو آمدهبودبه ع هده داش‬
‫فسران‬ ‫‪ An-12 Cub‬کهبهنام "کرملین هوایی"یاد میگردید‪ ،‬ایجادشد و ا‬
‫تند وتحت ‪ 10‬هزار سرباز‬ ‫شوروی وکارمندان مربوط در آن قرار داش‬
‫فغانتحتقوماندهءقرار داشت‪.‬‬ ‫شوروی و ‪ 5‬هزارسرباز ا‬
‫فت‪.‬تعرض اولی از ‪22‬تا ‪30‬اپریل ادامه‬ ‫تعرض در دو مرحلهصورتگر‬
‫داشت و محدودبه درهپنجشیربود‪،‬قطار های وسایط زر هداربه دلیل ح التی‬
‫فجار مین ها‪،‬با سرعتکم حرکت‬ ‫که از جناحین وارد میشد و هم چنان ان‬
‫فت وقوای دیسانت در عقب‬ ‫میکرد‪ .‬قبل از آن ح الت راکتی صورتگر‬
‫سیدنکم کبه آن ها جابجا شدهبود‪ .‬طی‬ ‫نیرو ها‪،‬به منظور جلوگیری از ر‬
‫سیدندکه در عمق ‪60‬کیلومتری دره‬ ‫فت روز‪ ،‬آنانبه قریه خنج ر‬ ‫مدت ه‬
‫موقعیت داشت‪ .‬در اینجا آنانتوقفنمودهی ککندک را ‪20‬کیلومترباالتر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فت‪.‬‬‫از آن در دشت ریوت دیسانت نمودندکه مورد ضرباتشدیدقرارگر‬

‫مرحله دومی عملیات درحالی آغاز شدکهقسمت هایباالیی درۀپنجشیر‬
‫هنوزبرفبندانبود‪.‬‬
‫در اینبخش از عملیات‪،‬باید چندین جزوتام در طول درهپنجشیر وعدۀ‬
‫دیگر از عقب‪ ،‬مجا هدین راتحتفشارقرارمیدادند‪ .‬این جزوتام هاباید حلقه‬
‫بیرونی محاصره راتکمیل میکردند وزمینه رابرایفرود آمدنقوای دیسانت‬
‫تندتا حلقه درونی راتشکیل دهند (نقشهء‪7‬دیدهشود)‪ .‬در چنین‬ ‫آماده میساخ‬
‫حالتباز همیکی ازکندک های آنانکهبهفاصلهء دورتر ازقوای زمینی‬
‫فت‪.‬‬‫فرود آمدهبود در حالتتجریدقرارگر‬
‫فتم ماه می مرحله دوم عملیاتختم شد؛ امافعالیت های ما در‬ ‫بهتاریخ ه‬
‫فقیت آمیز مجا هدینبرمیدان‬‫اطرافکابل ادامه داشت‪ .‬در نتیجۀ حمله مو‬
‫هواییبگرامچندین طیارهتخریبشد‪ .‬حمله در دشت ریوتباعثشدتا آنان‬
‫یند‪.‬قوای شوروی در اخیر ماه جونبهقرارگاه های خود‬ ‫عقب نشینی نما‬
‫فغانی درپوسته های دایمی در عنابه‪ ،‬رخه‪،‬بازارک‬‫مراجعتکردند وقوای ا‬
‫اندند‪.‬‬
‫وپیشغورباقی م‬
‫فقیت نسبیقوای شورویبود‪ .‬منباتحلیل آن‪،‬بهتکتی ک وقابلیت‬ ‫این مو‬
‫هایقوایشوروی ونقاطضعف مجا هدینپیبردم‪.‬قوایشوروی در مقایسه‬
‫با عملیاتکوچکیکهقبل ازتقرر من در (آی‪.‬اس‪.‬آی) درشا هراهسالن گ‬
‫اجرانمودهبودند‪،‬بسیاربهتربود‪ .‬این عملیات از هما هنگیبهتربرخوردار‬
‫فت‪ .‬اماباز‬ ‫فاده اعظمیصورتگر‬ ‫بود واز هلیکوپتربرای محاصرهقوا است‬
‫گیدن در آن احساسنمیشد‪ .‬همان طوریکه در ویتنام‬ ‫هم انگیزهییبرای جن‬
‫امریکایی ها ومتحدین محلیشان در ازبینبردن دشمن مش الت داشتند‪،‬قوای‬
‫فریق مردم محلی از مجا هدینبا دشواری‬ ‫فغاناننیز درتشخیص وت‬
‫شوروی وا‬
‫تبدیل‬ ‫هایی مواجهبودند؛ زیرا درچندلحظهی ک جنگجوبه د هقان معمولی‬
‫میشد وامکان جستجو ومحو اورا مشکل میساخت‪.‬‬
‫من در مورد اخ الفات درون حزبیکه میتوانستب هترینپالن ها رابه‬
‫شکست مواجهسازد‪،‬تا اندازهییآگا هی داشتم‪ .‬منمیدان‬
‫ستمکهساز ماند هی‬

‫‪103‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫ی ک عملیات عاجل اگر چه ناممکن نه‪ ،‬اماتا چه حد دشوار است‪ .‬من در‬
‫مورد حملهقریب الوقوع چند هفتهقبل از آن ا العاتی رابه دست آوردم؛‬
‫امابه علتنبودن ارتباطات‪،‬نبودنقوه احتیاطقابلتحرککه در صورت‬
‫ضرورتبه محلبحرانیفرستاده میشد وعدم موجودیتتمایل رهبران و‬
‫فاده موثر و‬
‫قو ماندانانبرایتشری ک مساعیبین آنان‪ ،‬از این ا العات است‬
‫فقیتکوچکی حاصلشد‪.‬‬ ‫فتهنتوانست وصرف مو‬ ‫به موقعصورتگر‬
‫درنتیجه این عملیات ا همیتشا هراهسالن گبه حیثشا هرگ حیاتیبرای‬
‫فتمکه ازبینبردن چری ک ها‬
‫قوای شورویبرجستهگردید و همزمان دریا‬
‫در مناطقکو هستانیچقدر دشوار است‪.‬‬
‫فی‬‫شا هراهسالن گ در د هۀشصت یالدیبه حیثبخشی ازکم ک های انکشا‬
‫اتحادشورویساختهشده وبه واسطه آنکابلبهاتحادشوروی وصلگردید‬
‫فرین درتمامفصول سالبه‬ ‫و راهثابتی رابرای حمل و نقل اموال و مسا‬
‫وجود آورد ‪ .‬البته ا همیتاین راه‪،‬برای مقاصدنظامیبا وجودیک ه در مورد‬
‫فتهشدهبود‪ .‬زیرااینشا هراهشمال و جنوب‬ ‫آنصحبتنمیشد‪،‬نیز درنظرگر‬
‫فته هابه‬‫فر را در این مسیر از ه‬ ‫فغانستان رابا هم وصل میکرد و مدتس‬ ‫ا‬
‫ساعت هاکم ساختهبود‪ .‬همزمانبا ساختن این شا هراهتوسط شوروی‪،‬‬
‫امریکایی ها القمند ساختن شا هراه حلقوی شدهبودندکه ازبینکوه های‬
‫صعب العبور هزاره جات و مناطق مرکزیکشور میگذشت‪.‬‬
‫اگرترمز چونقلبپایگاه اساسی ذخایربود‪،‬شا هراهسالن گ حیثیتشریان‬
‫اب هر وتونل سالن گ در ‪120‬کیلومتریکابل شا هرگ آن دانسته میشد‪ .‬این‬
‫فاع ‪11000‬فوت اعمارشدهبود از شا هکار‬ ‫تونلکه درسال ‪ 1964‬در ارت‬
‫لندترینتونل ج هان میباشد درکم‬ ‫ه ای انجنیری محسوب میشد‪ .‬اینتونلکهب‬
‫عرضترینبخش هندوکش‪،‬تقریبا ًپنجکیلومتر دربین سن گ های سخت‬
‫کنده شده است‪ .‬در طول زمستان‪،‬باید این شا هراهبه طور دوامدارتوسط‬
‫بلدوزر ها ازبرفکوچ ها وسنگریزه هاپاکگردد‪.‬باوجود یکهتونلتوسط‬
‫فر از طریق آن‬ ‫ختصبه آنتنویر وتهویه میگردید؛ اما س‬ ‫جنراتور های م‬
‫نند‬
‫یندنبود‪ .‬در زمستانقوایشورویبا مش الت متعددی ما‬ ‫چندان خوش آ‬
‫بندان ودودناشی از حرکت وسایط‬ ‫سردیبیش از حد‪،‬لغزیدن وسایطنقلیه‪،‬یخ‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫دستبهگریبانبودند‪ .‬هرگاه در مدت ‪ 15‬دقیقهکم ک الزم وعاجلبرای‬

‫فن دایمیمبدل میگردید‪.‬‬
‫سیدبه مد‬
‫شیدن از زیربرفنمیر‬ ‫بیرونک‬
‫فتادن در آن چیزی خیالینیست‪ .‬درسال ‪ 1982‬درنتیج ه‬ ‫ترس ازبه دام ا‬
‫فکوچ ها و لغزش سنگ ها‪ ،‬راه مسدودگردید و قطار هایبزرگ در آن‬ ‫بر‬
‫اندندکهنسبتتراکمگازکاربن مونو اکساید وسایط‪ ،‬مسمومیت‬ ‫محصور م‬
‫راکبین راباعثشدکه عدهیی از عساکرشورویفوت وتعداد دیگر مریض‬
‫گردیده و هرج و مرجبه وجود آمد‪ .‬از این حادثه‪ ،‬مجا هدینب هرهبرداری‬
‫تبلیغاتینموده وآنرانتیجۀ عملیات خویشتبلیغکردند ودر موردتعدادکشته‬
‫فاظت سیستمتهویه هوا‪،‬تدابیر‬ ‫شدگان نیز اغراق زیادیبعمل آمد‪.‬برای ح‬
‫فزوده شد ودر دروازه های‬ ‫فوق العاده اتخاذ شد وبرتدابیر امنیتیتونل ا‬
‫ورودی و خروجیتونلنیزتدابیربرای جلوگیری از ح الت احتمالیاتخاذ‬
‫گردید وکارمندان خادبهکنترول دقیق اسناد و الشی وسایطنقلیهپرداختند‪.‬‬
‫برای من سالن گ از جمله ا هدافبزرگ واساسیبرای حمله دانسته میشد‪.‬‬
‫زیراباتخریبتونلسالن گ‪،‬اکماالت و خدماتلوژستیکیقوایشورویبه‬
‫سکتگی مواجه میگردید وپیروزیبزرگیبرای مجا هدینبار می آورد‪ .‬من‬
‫بیشتر وبیشتربهایننتیجه رسیدمکه انتخاب هدفکار آسان؛ اما وارد آوردن‬
‫ضربهبر آنکاریستن هایت دشوار‪.‬با این حال منکوششکردمتا راه حل‬
‫فتنمایم‪ .‬اولتر از همه من محاسباتفنی مانند مقدار‪،‬نوعیت‬ ‫هایی را دریا‬
‫مواد منفجره وچگونگی جابه جایی مواد منفجره را انجام دادم‪ .‬بر اساس‬
‫محاسبۀ ی ککار شناس (سی‪.‬آی‪.‬ای) برای این منظور چندین تن مواد‬
‫منفجره الزمبودکهباید دربین یک الری جابجا میشد‪.‬بنابر محاسبۀ من‪،‬‬
‫پاککاریپیامدناشی از انفجاریک الری میتوانست در ظرف دو ـسه روز‬
‫صورتگیرد‪،‬پسبرای حصولنتایجب هتربایدسه موتر الری درفاصله از‬
‫یگر در داخلتونل انفجار داده میشد‪.‬‬ ‫یکد‬
‫در مورد انتخاب نوعیت الری مش الت وجود داشت؛ زیرا وسایط حین‬
‫فجره در وسیله عادی‬‫دخولبهتونل الشی میشد و جابه جایی مواد من‬
‫تیمک هبا‬
‫ف‬‫فتی را درنظرگر‬‫غیرممکنبود‪ .‬مابرای این منظورتانکر موادن‬

‫‪105‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫فجره مملوگردیده ودر اثنای الشیتن هابهتیل آنتوجه صورت‬ ‫مواد من‬
‫فغانستان رابرای اجرای این الن‬ ‫فت‪ .‬لذاتانکر های دولتی ا‬ ‫خوا هدگر‬
‫تیم‪.‬ی ک عراده از این نوعتانکر ها‪،‬برای آزمایش خریداری‬ ‫مطلوب دانس‬
‫گردید‪.‬بعد مشکل دیگریبه میان آمد و آن عبارت از اینبودکه از جنوب‬
‫تانکر های خالیبه استقامتشمال داخلتونلشده وتن ها ازشمالتانکر های‬
‫مملو داخلتونل میشد‪ .‬ما میتوانستیم ازپاکستانتاکابل سهتانکرپر از‬
‫مواد منفجره را انتقال د هیم‪ .‬اما انتقالبعدی آنتاشمالتونل‪ ،‬دشوارترین‬
‫بخشکار مابود؛ زیراتانکر های خالیبایدبهشمالتونل منتقل میشد و مواد‬
‫فجرهتوسط اسپیاقاطربه شمال آورده شده‪،‬بعد در الری ها جابجا‬ ‫من‬
‫میگردید‪.‬‬
‫ماباید چندراننده داوطلب رابرای اجرای این النپیدامیکردیم وتحت‬
‫آموزش ور هنماییقرارمیدادیم‪ .‬این کارنیزسادهنبود؛ زیرا ازی ک طرف‬
‫خطرات متعددی در آن وجود داشت و از جانب دگر دربین مجا هدین اجرای‬
‫فی محبوبیتنداشت‪ .‬آنانبیشتربه عملیاتپرسر وصدا‬ ‫همچو عملیات مخ‬
‫کندن القمندبودند‪ .‬ازلحاظ عملی‪ ،‬وسایطباید داخلتونل میگردید‬ ‫و زدن و‬
‫نندگان آنباید‬‫وبعدباصحنهسازی واینکهگویا واسطه خرابشده است‪ ،‬را‬
‫شدند‪ .‬اما‬‫توسط موترسایکلیا واسطه دیگر ازتونلبیرون انتقال داده می‬
‫احتماالت گوناگون چون وارخطایی ویا مشتبه شدن کارمندان امنیتی‬
‫میتوانست عکس العمل های غیرقابلپیشبینی شدۀ را درقبال داشتهباشد‪.‬‬
‫نند آنرابوکسل‬ ‫شدندک هبهسهولتنتوا‬ ‫تانکر هاباید طوری غیرفعالساخته می‬
‫فجار دادنباید ازتایمر وکنترول ازفاصلۀ‬ ‫یند‪.‬برای ان‬ ‫وازتونلبیروننما‬
‫فجاریساعتیبرای آنضروربودکه‬ ‫فاده از وسیلۀ ان‬‫فاده میشد‪ .‬است‬
‫دور است‬
‫فاده میشد‪.‬‬‫هرگاه کنترول از راه دور ناممکن میبودباید از این وسیله است‬
‫فت ودر صورت منتقل شدن دریورانبه‬ ‫هرگاه همه چیز عادیپیش میر‬
‫فاده میشد‪ .‬اما‬‫فجار دادن از دور است‬‫فاصله مناسب امنیتیباید از وسیله ان‬
‫خرابشدن همزمانسهتانکر در داخلتونل‪،‬بهیقینش ک مسئولین امنیتی‬
‫سیدنبه محل دور‬ ‫رابار می آورد‪.‬نیمساعتبرایبیرونشدن دریوران ور‬
‫فجره و‬ ‫فت مواد من‬ ‫فیبود‪ ،‬امابررسی ودریا‬ ‫فین امنیتیکا‬ ‫از دسترسی مؤظ‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫خنثیسازی آن در این مدت زمانناممکنبود‪.‬برای حصولنتایج موثر از‬

‫انجام عملیاتتخریبی‪ ،‬مساعدترین وقتفصل زمستانبودتاباقطع راه‬
‫اکماالتی‪ ،‬مش الت مردمکابل زیاد میگردید و هم چنانپاککردنتونل در‬
‫هوایسردکار را دشوارتر میساخت‪.‬‬
‫عملی شدن این الن‪،‬پیروزیبزرگیبرای مجا هدینبوده میتوانست؛ ا ما‬
‫فانه چنیننشد‪.‬چندینبارقو ماندانانتع هدسپردندکه آنرا عملی مینمایند‬ ‫متأس‬
‫فتهاند‪.‬‬ ‫تندکه اشخاص مناسبی رابرای اجرای آننیا‬ ‫ف‬‫امابعد ازچند ماه میگ‬
‫لندپروازانهبود؛ اما من چنینفکرنمیکردم‪ ،‬زیرا این‬ ‫شاید این عمل زیادب‬
‫نوع عملیات از جملۀ عملیات السی ک جنگ هایپارتیزانیبودکه اجراشدن‬
‫فقانهسبوتاژ‪،‬ثبتتاریخگردیده و اردوی‬ ‫آن میتوانستبه حی ث عملیات مو‬
‫فتهفلجنماید‪.‬‬‫قتدر رابرایچند ه‬ ‫م‬
‫فاظت میشد‪ .‬از‬ ‫شا هراهسالن گیکی ازشا هراه هاییبودکهباشدت از آن ح‬
‫پلتازه اعمارشده حیرتان در غربترمزتاکابل‪ ،‬در امتدادشا هراهپوسته‬
‫های متعدد خرد وبزرگ درفواصل معین جابجاشدهبود‪.‬تقریب ا ًبعد از هر‬
‫‪20‬کیلومترپوسته های مج هزقطعات متحرک احتیاط دارایقوایتوپچی و‬
‫وسایط زر هدار وتان ک هاکه در صورت ضرورت از طریق هوا حمایه‬
‫فاده از این شیوه‪،‬با جابه جایی قوای امریکایی در‬ ‫میشد وجود داشت‪ .‬است‬
‫فاظت خطوط موا التی ویا ازبینبردن حمل ه‬ ‫ویتنام جنوبیکه غرض ح‬
‫فاوت زیادینداشت‪ .‬در جا هاییکهبنابرشکل‬ ‫فتهبودت‬ ‫نندگانصورتگر‬ ‫ک‬
‫اراضی خطراتکمین وحملهکمتربود‪ ،‬جادهباتمدیدسیم خاردار‪،‬فرش‬
‫فاظت میشد که با قرارگاه ارتباط‬ ‫کردن ماین ها وپوسته های کوچ ک ح‬
‫تند‪ .‬همچنان دربعضی جا هاییکه احتمال حمله موجودبودب ه‬ ‫مخابروی داش‬
‫اطرافشا هراه مینفرشگردیده واطراف آن از درختانپاکشدهبود‪.‬‬
‫از طریقاینشا هراهنهتن ها ‪75‬فیصداکماالت زمینیپیشبرد جن گصورت‬
‫فت از این طریق اکمال میگردید‪ .‬در امتدادشا هراه و در‬
‫فتبلکهتمامن‬
‫میگر‬
‫چند متریپ هلوی آن‪،‬پایپلینتیلبر رویسطح زمین ازاتحادشورویتا‬

‫‪107‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ویتنام ثانی‬

‫پایگاهبگرامتمدیدگردیدهبودکه هدف وسوسه انگیزبرای حمله مجا هدین‬

‫بود‪.‬‬
‫بر الوه جاده‪،‬پایپلین‪،‬پل ها وتونلکه ارزش زیاد داشت‪ ،‬دوپایگاه عمدۀ‬
‫آناننیز درنزدیکیشا هراهسالن گ موقعیت داشت‪ .‬اولی در جنوب هندوکش‪،‬‬
‫فغانستانبود و دومی‬ ‫پایگاه هواییبگرامکه م همترینپایگاه هوایی درسطح ا‬
‫در شمال هندوکش ودر جنوب ش هرپلخمری واقع شدهبود‪ .‬اینبزرگترین‬
‫فغان ها وشوروی هابودهکه مرکببود از دوبخش‪،‬یکی ذخیره‬ ‫ذخیرهگاه ا‬
‫موادسوخت ودیگری ذخیرهگاه الح و م همات و وسایطنقلیه‪ .‬البتهبا مقیاس‬
‫بزرگبه ذخیرهگاه ‪ Cam Ranh Bay‬و ‪ Da Nang‬در ویتنام شبا هت‬
‫داشت‪.‬‬
‫فغانستانبه ویتنام و مجبورساختنشوروی‬ ‫تبدیلساختن ا‬ ‫منباور داشتمکه‬
‫فغان هاکارناممکنبهنظرنمی‬ ‫بهترک آن وتن ها ماندن مجا هدین در مقابل ا‬
‫ختم‬ ‫سید‪1984 .‬سال مناسبیبرای منبودکه طی آنباید ازتجارب می آمو‬ ‫ر‬
‫که چه ممکن وچه ناممکن است‪ .‬این سالیبودکه طی آنتعداد مراکز‬
‫فیبهترشد؛‬ ‫فت‪ ،‬ح التبرش هرکابل ازلحاظکمی وکی‬ ‫آموزشی ازدیادیا‬
‫اما اولینتقاضای من مبنیبر حصول راکت زمینبه هوایسام ردگردید و‬
‫اینسالیبودکهبرایبارنخست ما مصممشدیمتا در امتداد دریای آمو در‬
‫ییم‪ .‬دوازده ماه اولی‬‫داخل خاکشوروی عملیات امتحانی راساز ماند هینما‬
‫یید‬‫فته است‪،‬تا‬ ‫نظریات مرا مبنیبر اینکه قوایشوروی درتنگناقرارگر‬
‫کرد‪.‬بار ها دیدهشدکه آن هاقادرنبودندتا از وسایط زر هی خودبیرونشوند‬
‫وپیروزی رابدست آورند‪ .‬آن ها از عملیاتشبانه در هراسبودند وآنراتوقف‬
‫فت و‬ ‫دادند‪ .‬از طرف شبقطار ها حرکت نمیکرد‪ ،‬عملیات صورتنمیگر‬
‫تن هاگزمه های محدودی درگشت وگذاربود‪ .‬علت عمدۀ اینتصمیم اینبود‬
‫تند در حالتتاریکی‪ ،‬جزوتام های در حال حرکت خود را‬ ‫که آناننمیتوانس‬
‫از طریق هوا حمایهنمایند‪ .‬دشمن مابدون حمایه هلیکوپتر ها هیچکاری را‬
‫نند امریکایی ها در ویتنام‪ ،‬همیشه در هراسبود‪.‬‬ ‫پیشبردهنمیتوانست و ما‬
‫گیدن را در‬ ‫برداشت من اینبودکه هردوابرقدرتباوجودکهتوانایی جن‬
‫تند اماقادرنبودند‬‫حاالتگوناگون‪ ،‬از جملهتوان جن گاتمی را در اروپا داش‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تابرعلیهشورشیان دری ککشور آسیایی‪،‬پیروزیبه دست آورند‪ .‬درشرایط‬

‫همگون‪،‬قوایپیادهنمیتوانستتن هابانشستن درپوسته ها وبابمبارد وراکت‬
‫زدنبرش هر ها وقصبات‪،‬برگور ال هاپیروزشوند‪.‬به عبارتساده هردو‬
‫تند جن گ راتوسط سربازان جلبی‬ ‫دولتکمونیستی وکاپیتالیستی نمیتوانس‬
‫که جن گبرای آن ها هیچگونه ارزشنداشت‪،‬پیشببرند‪.‬‬
‫ستم‬ ‫منباید جن گپارتیزانی رابا واردکردن هزار زخمپیش میبردم‪ .‬منمیدان‬
‫کهنقاطضعف دشمنشا هراهسالن گ‪،‬میدان های طیاره‪ ،‬ذخایر مواد خوراکه‪،‬‬
‫فت‪،‬کاروان های اکماالتی‪،‬پوسته های جداگانه و از‬ ‫بند ها‪،‬پل ها‪،‬پایپلینن‬
‫ستمکه چگونه ودرکجابایدکارد‬ ‫همه م همتر مرکز آن‪،‬کابل است‪ .‬منمیدان‬
‫رافروبرد‪ .‬اصل اولی عملیات عبارتبود ازگزینش هدف‪،‬اتخاذتصمیم‬
‫مشخص وواردکردن ضربه در نقطه ضعف دشمن‪.‬بخش دشوار وم هم‬
‫لیم وآموزش مناسب‪ ،‬در اختیارقرار دادن الح‬ ‫عملیات عبارتبود ازتع‬
‫فی ومؤثر‪،‬تغذیه مناسب وآشناییبا الن عملیاتی وموجودیت قو ماندان‬ ‫کا‬
‫فیانه وبه موقعبه محل موردنظر‪ .‬همیشهاین آزمایش‬ ‫ورزیده وبعد حرکت مخ‬
‫حقیقی استبرای توانایی و م هارتقو ماندان‪.‬‬
‫همچنانکه در همه عرصه هایزندگیبدونپول هیچکاریبهسرنمیرسد‪،‬‬
‫تندبدون حمایهپولیکاری را انجام دهند‪.‬بدون درنظر‬ ‫مجا هدیننیزنمیتوانس‬
‫داشت اینکه استراتیژی منچقدر عالیبود‪،‬تعمیل آن وابستهبه امکانات‬
‫شدند‪.‬‬ ‫پولیبودکهتوسط آن الحتهیه میگردید و مجا هدین آموزش داده می‬
‫تقریبا نصفپولیکه ماشین جنگی ج هاد رافعال نگه میداشت‪ ،‬از مالی ه‬
‫دهندگان امریکایی و متباقی آن از طرف دولت عربستان وشیخ های متمول‬
‫عربتمویل میشد‪.‬‬

‫‪109‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬

‫نقش (سی‪ .‬آی‪ .‬ای)‬

‫"برای ما وسایل رافرا همنمایید‪ ،‬انجام دادن وظیفه مکلفیت ما است"‬
‫خطاب ونستون س‪ .‬چرچیلبه رئیس جم هور روزولت‪1941 .‬‬

‫طبق معمول هواپیما زمانی مواصلت میکردکه هواتاری ک میبود‪ .‬منبا‬

‫همرا هی جنرال اختر در حوالی ساعت ‪ 9‬شام ویا هم قبل از سپیده دمبا‬
‫کارمندان محلی (سی‪.‬آی‪.‬ای) درپایگاه هوایی ‪ Chaklala‬منتظرفرودآمدن‬
‫فتر میبودیمتا ذریعه واسطۀ‬ ‫هواپیمای سیاه غولپیکر (‪ )C-141‬ستارل‬
‫مخصوصبهگوشه ء دوری ازترمینل ر هنماییگردد‪ .‬هیچی ک ازکارمندان‬
‫تند‪ .‬در‬
‫فارت امریکا دراثنای مواصلت ویاپرواز هواپیما حضورنمی داش‬ ‫س‬
‫فیر آنکشوربرای جلب نشدنتوجهبه این امر‪،‬‬ ‫چنین حاالت معموالً س‬
‫فارتترتیبمیداد‪.‬با وجودیکه هواپیماتوسطبرج‬ ‫م همانی شام را در س‬
‫کنترولمیدان هوایی ر هنمایی میشد‪ ،‬از منسوبینقوای هوایی هیچکس در‬
‫اثنایفرود آمدن طیاره موجود نمیبود‪ .‬اجراآت معمولی والزمی چونثبت‬
‫فت وحتی‬ ‫پاسپورت و مسایلگمرکی در مورد راکبین هواپیماصورتنمیگر‬
‫بکس ها وسایر لوازم حاملین هواپیماتوسط خود امریکایی ها انتقال داده‬
‫میشد‪.‬‬
‫این هواپیما مستقیما ً از واشنگتن وبدوننشست در مسیر راه‪،‬فاصله ‪10000‬‬
‫میل راپیموده در چ اللهفرود می آمد‪ .‬موادسوخت آن درفضاتوسطتانکر‬
‫‪ KC10‬قوای هوایی مستقر دراروپا ویا خاورمیانه اکمال میشد‪ .‬عملۀ هوا‬
‫تند‪.‬به جز ازسمبول امریکا‬ ‫فرین‪،‬لباس غیرنظامیبتنمیداش‬ ‫نند مسا‬
‫پیما ما‬
‫بربدنه هواپیما‪ ،‬دگر هیچگونه المه ونوشتهییکه مشخصات آنرانشان‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫د هد وجود نداشت‪ .‬داخل هواپیمابه هوتل هوایی و مرکز مخابراتی شبا هت‬
‫داشت‪ .‬درقسمت جلویکهبخش ‪VIP‬بودکوچ ها وچپرکت های مستریح‬
‫وآرام چوکی ها جابجا شده ودارایتشناب لوکسبود‪ .‬در قسمت عقبی‬
‫فته وپیچیدهقرار داشتکهبه راکبین‬ ‫هواپیما‪ ،‬سیستم مخابراتیبسیارپیشر‬
‫نندبا واشنگتنتماس‬ ‫طیاره امکانات آنرافرا هم مینمودتا از هرنقطه دنیابتوا‬
‫ستم الکترونیکی‬ ‫یند‪ .‬هواپیمابا مدرنترینسی‬‫مطمئن و مصئون رابرقرارنم ا‬
‫فعوی در مقابل راکت ها مج هزبود‪ .‬حینیکه طیاره درمیدان‬ ‫و رادیویی مدا‬
‫هواییپاکستان متوقف میبود عمله آن طوربیست وچارساعته در آنقرار‬
‫فراد مسلح (آی‪.‬اس‪.‬آی)تأمین میشد‪ ،‬اما‬ ‫تند ‪ .‬امنیتبیرونی آنتوسط ا‬ ‫میداش‬
‫تندقدمیبه داخل آنبگذارند‪.‬‬ ‫اینان اجازهنداش‬
‫معمول چنینبودکهبعد ازبه زمین نشستن طیاره‪،‬قطار موتر های منتظر‬
‫بعد از جابجاشدن حاملین هواپیما در آن‪ ،‬در حالیکه امنیت مسیر آنتوسط‬
‫فیر امریکا در ا الم‬
‫کارمندان (آی‪.‬اس‪.‬آی)تامینگردیدهبودبه جانب منزلس‬
‫فظتی آی‪.‬اس‪.‬آی‪ ،‬واسطۀ امنیتی‬ ‫آباد حرکت مینمود‪ .‬درسرقطار‪،‬گارد محا‬
‫ایاالت متحده امریکا‪ ،‬وسایطسکورت مقامات ‪ ،VIP‬واسطۀ امنیتی ایاالت‬
‫متحده امریکا وبهتعقیب آنباز همکارمندان امنیتی (آی‪.‬اس‪.‬آی) وبه دنبال‬
‫آن وسایط دیگران در حرکت میشدند‪.‬‬
‫لندبود‬‫اولینشخصیکهقدم از طیارهبیرونگذاشتشخصک هنسال وقدب‬
‫فان" ونسبت‬ ‫کهبه خاطرضدیتبیش از حد آن در مقابلکمونیزملقب "طو‬
‫فربه‬ ‫اینکه همیشهبه منظوربازدید از شعبات (سی‪.‬آی‪.‬ای) مصروف س‬
‫گوشه واکناف ج هانبودلقب "سیاح" رابه او دادهبودند‪ .‬اینشخص اداره‬
‫قتدرترین کشور ج هان را رهبری مینمود‪ .‬ویلیام کیسی‬ ‫ا العاتی م‬
‫‪William Casey‬سرمشاور رئیس جم هور ریگن در امور ا العاتی‪ ،‬آمر‬
‫اداره مرکزی ا العات وگزارش د هندهبرایکمیته امنیت ملی (‪ ،)NSC‬آمر‬
‫بورد ا العاتی ایاالت متحده امریکا ورئیس عمومی اداره (سی‪.‬آی‪.‬ای)بود‪.‬‬
‫فر دو روزه واردپاکستان‬ ‫فغانستان‪،‬برایس‬ ‫او ج هت مذاکره درپیرامون ا‬
‫فتگو هایی را انجام د هد‪.‬کیسیسالیکباربه‬ ‫میشدتابا جنرال اختر و منگ‬
‫فر مینمودکهبعضا ً خانم ودخترشنیز اورا همرا هی مینمودند‪.‬گاه‬‫پاکستانس‬
‫‪111‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فغانستان وشرق دور‬ ‫گا هی معاونشنیزبا وی همراه میبود؛ اما مدیرشعبه ا‬
‫در (سی‪.‬آی‪.‬ای) همیشه در معیت او میبود‪ .‬از اینکه اینشخصتا هنوز در‬
‫فه اش ادامهمید هد‪ ،‬من اورا دراینکتاببهنام « مستر‬ ‫سمت ذکرشدهبه وظی‬
‫فه اجرا میکرد‪ .‬ازنظرمن او‬
‫‪ »A‬مینامم‪ .‬او درقوای مخصوص امریکا وظی‬
‫یکی ازشخصیت هایبرازنده ودارنده دانش عالینظامیسی‪ .‬آی ‪.‬ایبود‬
‫تیم‪.‬‬‫و ما در (آی‪.‬اس‪.‬آی)با او رابطه داش‬
‫تأمین امنیت م همانان دردسریبزرگبرای مابود‪.‬چندروزقبل از مواصلت‬
‫فر وی مواصلت میورزید‪.‬با‬ ‫فره ج هتتنظیم امور مربوطبهس‬ ‫وی هیئت دون‬
‫ستم مخابراتتنظیم‬ ‫اینان مسیرحرکت وسایر مسایل مربوطبا آنبهشمولسی‬
‫میشد‪ .‬حین آمدن جنابکیسی مامورین (سی‪.‬آی‪.‬ای) در حالت وارخطایی و‬
‫فر ویکارس هل و‬ ‫فینگ هداشتنس‬ ‫تند‪ .‬مخ‬‫سراسیمگیبیش از حدقرارمیداش‬
‫سادهنبود‪،‬باید الن دقیقتوامبا دوراندیشی طرح وتعداد زیادی ازپرسونل‬
‫فظ سریتبیشتر‪ ،‬حتی ما دراثنای‬ ‫برای این منظورگماشته میشد‪.‬برای ح‬
‫فتار ونوشتن ‪ ،‬وی رابنام "آقایبلَ ک" (سیا‪ .‬مترجم)یاد میکردیم‪.‬‬‫گ‬
‫فتر‬‫سیدن هیات‪ ،‬در د‬ ‫مقامات (سی‪.‬آی‪.‬ای) و (آی‪.‬اس‪.‬آی)ی ک روزپس از ر‬
‫تند‪ .‬دری ک‬ ‫مرکزی ( (آی‪.‬اس‪.‬آی) ) در ا المآبادبه دور میز مذاکره مینشس‬
‫فیر امریکا درپاکستان ودر جناح دگر وی آقای "‪ "A‬می‬ ‫طرفکیسی‪ ،‬س‬
‫یندگی محلی (سی‪.‬آی‪.‬ای) وتحلیل‬ ‫تندباقی اعضای هیئتبشمول آمرنما‬ ‫نشس‬
‫فین آنان اخذ موقع مینمودند‪ .‬در مقابل ایشان جنرال اختر‪،‬‬ ‫گران در طر‬
‫تیم‪ .‬منبه دقت‬ ‫فسر قرارگاه وتحلیلگران (آی‪.‬اس‪.‬آی) مینشس‬ ‫اینجانب‪ ،‬ا‬
‫کیسی را نظاره میکردم‪ ،‬حینیکهباتحلیلگران روی موضوعیبحث و‬
‫سید؛ اما زمانیکه موضوعیبا‬ ‫فتگو میکرد خواب آلود وخماربهنظر میر‬ ‫گ‬
‫فت‪ .‬وی دارای مغزفعال‬ ‫فعتا ً حالت عادیبه خود میگر‬‫ا همیت مطرح میشد‪ ،‬د‬
‫فرت‬ ‫بود وبرعلیهاتحادشورویبیباکانه وبی رحم میتاخت‪ .‬وی ازکمونیسمن‬
‫فسران (سی‪.‬آی‪.‬ای)بهاین عقیدهبودکهباید انتقامشکست‬ ‫ننداکثر ا‬
‫داشت و ما‬
‫فت‪ .‬دراینجااتحادشوروی‬ ‫فغانستانگر‬ ‫امریکا را در ویتنام‪ ،‬ازشوروی در ا‬
‫بایدبهقیمت خونسربازان خودتاوان حمایه وپشتیبانی از ویتنامشمالی را‬
‫فه اساسی‬ ‫فتکه «حرامزاده هابایدتاوانبدهند» وفلس‬ ‫بپردازد‪ .‬او همیشه میگ‬
‫سیدنبه‬ ‫او در مورد جن گ همینبود ودرتعمیل وکاربرد شیوه هابرای ر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫نندتاجرنیویارکی‪،‬کار طوالنی‪،‬‬ ‫این هدفبسیار حساسبود‪ .‬ممکن است هما‬

‫فهگی واشتیاقبیش از حد‪،‬برای او چنینکرکتر را دادهباشد‪.‬‬
‫بی عاط‬
‫فرت هرچهبودهباشد‪،‬پیامد آنبرایپیشبرد‬ ‫انگیزهشخصی او در مورداینن‬
‫ا هداف ماکم ک زیادنمود‪.‬بیشتر اودر موضع الفنظرکارمندان خویش‬
‫فت‪ .‬خاصتا ً زمانیکه آنانتقاضا های ما را رد میکردند‪ ،‬او‬ ‫قرار میگر‬
‫فت‪« :‬نخیر‪ ،‬جنرال (اختر)میداندکه چه میخوا هد»ابتکار‪ ،‬وقف و اراده‬‫میگ‬
‫فت آور وباعثتحرکبیشتر من‬ ‫راسخ وی در مقابلهباکمونیزمبرایمشگ‬
‫نیز میشد‪.‬‬
‫او در مقابلسیاستمداران‪،‬تااندازۀکم حوصلهبود‪ .‬وی در راسسازمانی‬
‫قرار داشتکهبودیجه آن در مقایسهباسایربخش های حکومتایاالت متحده‬
‫فزایشبود‪ .‬چنانچه در سال ‪ 1978‬بودیجه‬ ‫به طور دوامدار درحال ا‬
‫فزایش‬ ‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)بالغبر ‪ 30‬میلیارد دالربود و درسال ‪ 1980‬این رقم ا‬
‫فی ریگن‬ ‫دوصدفیصد رانشانمیداد‪.‬کیسی مسئوولیت اجرایی عملیات مخ‬
‫فغانستانبه ع هده داشت‪ .‬وی همیشه از‬ ‫را درنیکاراگوا‪ ،‬انگوال و همچنان ا‬
‫فی‬ ‫نندکه در عقب الن های مخ‬ ‫طرفکانگرستحتفشارقرار داشتتابدا‬
‫او چه میگذرد‪ .‬او همیشه وباشدتباکمیسیون ا العات مجلسسنا در مورد‬
‫ارائه ا العات در جدالبود وسعی میکردتاگاهگا هی ا العات جزیی را‬
‫فع ماتمام میشد‪ .‬چنانچ ه زمانیکه‬‫به آنان گزارش د هد‪ .‬اینشیوهکار اوبهن‬
‫فن گ های دوربین دار مخصوص‬ ‫یکی ازکارمندان وی علت عدم ارسالت‬
‫سنایپر(نشانزن) رافرامین خاصی دانستکه ارسال آن را اجازهنمیداد و‬
‫آنرا جز الح هایتروریستی وتخریبیمیدانست‪،‬کیسیفریاد زد‪« :‬لعنت‬
‫جنگیم»‪ .‬حمایه او از ما‪ ،‬خوشبختی‬ ‫نندکه ما می‬‫برسیاستمداران‪ ،‬مگرنمیدا‬
‫بزرگیبود‪.‬‬
‫نند‬
‫کیسیبرای حل مع الت‪ ،‬دارای استعدادنوآوری‪ ،‬القیت وابتکار هما‬
‫فتر خدمات استراتژی ک‬‫جمیزباندبود‪ .‬دراثنای جن گ دوم ج هانی اوکارمند د‬
‫فرت داشت‪،‬‬ ‫امریکا (‪) OSS‬بود؛ امابه عوضنازی ها‪ ،‬ازشوروی هان‬
‫تند‬
‫فرود آمدنپاراشوت در نیمهشب"میدانس‬ ‫فین وی این راسندروم "‬ ‫مخال‬

‫‪113‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫اما ویبهندرت در مورد مسایلنظامیبا آقای ‪A‬بحث مینمود‪ .‬ویبخوبی‬
‫استراتیژی جن گپارتیزانی و مش الت عملی آنرامیدانست‪.‬‬
‫فر میکرد‪،‬برگشتش ازپاکستان‬ ‫کیسی همانگونهکه هموارهشببهپاکستانس‬
‫فروی عربستان میبودکه در آنجابا‬ ‫هم شبانهبود‪ .‬معموالً هدفبعدی س‬
‫ش هزادهترکیپیرامونکم ک های مالی سالبعدی آنکشوربرای ج هاد‬
‫فتن وی ازشانه مابرداشته‬ ‫مذاکره مینمود‪.‬باوجود یکهبارتدابیر امنیتیبا ر‬
‫فتن او متأسف میشدم‪ .‬او متحدقوی وعملی در‬ ‫میشد؛ اما من معموالً از ر‬
‫الک امریکابودکهتوانایی ها وضعف های مجا هدین را درک مینمود‪ .‬اوبا‬
‫ستدالل و دالیل ما را در مورد مسائل عملیاتی می‬ ‫حوصله مندی وصمیمانه ا‬
‫فغانستان‬‫فت‪ .‬اوبهتوانایی مسلکی مابه حیثسرباز واینکه در ا‬ ‫یپذیر‬
‫نید و م‬
‫ش‬
‫چه ممکن و چه ناممکن است ارج میگذاشت‪ .‬هرگاهچندتن از زیردستان‬
‫فه جویی میشد وزندگی‬ ‫وینیز چنین اجراآت میکردند‪ ،‬میلیون ها دالرصر‬
‫فت‪.‬‬ ‫تعدادکثیرینجات مییا‬
‫منکیسی رابرایبارنخست در سال ‪ 1984‬القاتکردم وپس از آن‬
‫فغانستان‬‫فتمکهپیروزی ما در ا‬ ‫القات هاتکرار شد‪ .‬منبه سرعت دریا‬
‫وابستهبهنوعیت اسلحه ومقدار آن استکه در اختیار ماقرار داده میشود‪.‬‬
‫در این عرصه ما مدیون (سی‪.‬آی‪.‬ای) و از طریق آنها مر هونحکومت های‬
‫فغانستان‬ ‫ایاالت متحده و عربستانبودیمکهبیدریغبرای ادامۀ جنگ در ا‬
‫ک مک مالی مینمودند‪ .‬طی مدت چ هارسالکار در (آی‪.‬اس‪.‬آی)تجارب‬
‫متعددی ازکار و همکاریبا (سی‪.‬آی‪.‬ای) حاصلکردمکه نکات عمده و‬
‫میکنم‪.‬‬‫نندگانپیشکش‬ ‫اساسی آنرا در اینفصلبرایقضاوت خوا‬
‫م همترین عملکرد (سی‪.‬آی‪.‬ای) مصرفکردنپولبود واینکار همیشه‬
‫یکردم؛‬ ‫فت و من علت انتقاد آنان را درک م‬ ‫مورد انتقاد امریکایی هاقرار میگر‬
‫یدیدند‪ ،‬امانمیتوانستند‬ ‫زیرا آنانتادیهپول رابه اص الحبهسرنی چی م‬
‫صدایسرنی رابشنوند‪( .‬سی‪.‬آی‪.‬ای) طیسالیان متمادیباصرفملیارد ها‬
‫دالر مالیه دهندگان امریکایی‪ ،‬از مجا هدینپشتیبانینمودهبرای آنان الح‪،‬‬
‫م همات وتج هیزات و وسایل رافرا هم مینمود‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فغانستان‬
‫منابع و چگونگی جریانپولبرایپیشبرد جن گ در ا‬
‫فیبودکه همیشه جریان داشت‪.‬بعد از رسیدن‬ ‫فهسری و مخ‬ ‫خرید اسلحه وظی‬
‫پول و الحبهپاکستان‪،‬بنابر ابتکار وسیاستپاکستان‪ ،‬امریکایی ها در‬
‫تند‪ .‬آنان هرگزبا مجا هدینتماس مستقیم‬
‫توزیع آنبه مجا هدین نقشی نداش‬
‫تند و آنان را آموزش نداده اند وتا اکنون هیچ یک از مقامات رسمی‬ ‫نداش‬
‫فغانستاننشده است‪.‬تا جاییکه من معلومات دارم این اصل‬ ‫امریکا داخل ا‬
‫تن ها در مورد چارلز ویلسون عضو کانگرس امریکا (نماینده تکزاس)‬
‫فصیل آنقب ً‬
‫ال‬ ‫برخالف هدایت جدی رئیس جم هور ضیاء نقضگردیدکهت‬
‫ذکرشد‪ .‬مداخله مستقیم امریکایی ها در امرتوزیعپول‪ ،‬الح و آموزش اگر‬
‫ازی ک طرف سبببی نظمی میشد‪ ،‬از طرف دگربرتبلیغاتکمونیستی‬
‫صحه میگذاشت‪.‬اتحادشوروی وعمال آن ها در خادبرایتحتتاثیر آوردن‬
‫‪115‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فامیل های آنان همیشهتبلیغ مینمودندکه این ج هادنه‪،‬بلکه جن گ‬ ‫مجا هدین و‬
‫فغان هابه راه انداختهشده‬‫یکایی هابرایکشتن ا‬ ‫کثیف استکهتوسط امر‬
‫فغانان هیچگاهبین خود درنزاعنبوده‬ ‫است‪ .‬آنان همیشهتأکید میکردندک ه ا‬
‫بلکه آنان وسیلۀ در دست ابرقدرت هستندتا منافع آنان راتأمیننمایند‪.‬‬
‫بخش عمدۀکم ک های امریکا راپولنقدتشکیلمیداد‪ .‬در مقابل هردالر‬
‫مصرف شده دولت امریکا‪ ،‬دولت عربستان سعودی دالر دیگری رابرای‬
‫تمویل ج هادتادیه میکردکه در مجموعساالنهصد ها ملیون دالرنقد از طریق‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)به حساب های مخصوصی درپاکستانکهتحتکنترول ونظر‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)قرار داشتند‪ ،‬انتقال داده میشد‪ .‬این مبلغ مجزا و مستثنا ازپولی‬
‫بودکهبرای خرید الحتادیه میشد‪ .‬اینپولیبودکه ماشین جنگی راب ه‬
‫حرکت در می آورد‪.‬بدونپول هیچ چیزی را نمیتوان انجام داد‪،‬به طور‬
‫خاص درپاکستان‪.‬‬
‫شتم‪ .‬اینکار جنرال اختر و مسئوول‬ ‫من شخصا ً درتوزیع اینپول نقش ندا‬
‫ستمک هکمبودپول‪ ،‬اضطراب دایمیبود‬ ‫اداری اوبود‪.‬با وجود آن منمیدان‬
‫فتهبه مصرف میرسید‪ .‬این‬ ‫صیص ما هوار‪ ،‬در ظرف دو ه‬ ‫وبیشتراوقاتتخ‬
‫فنج‬‫نند اینبودکه اس‬ ‫قابلتعجبنبود زیراتأمین مخارج ده ها هزار مجا هد ما‬
‫را در آبفروببریم‪ .‬طور مثال وسایطنقلیه را درنظربگیریم‪( ،‬سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫صد ها الری را خریدارینمودکه از آنبایدبرای انتقال اسلحه و م هماتتا‬
‫فاده میشد‪.‬تنظیم ها نیز اکثربرای انتقال سهیمه خویشبه داخل‬ ‫سرحد است‬
‫فاده میکردند‪ .‬هر الرینیازبه موادسوخت وترمیم‬ ‫فغانستان از الری ها است‬
‫ا‬
‫فتن ویا خریدن هزاران‬ ‫عید‪.‬برایکرایهگر‬ ‫داشتکه آن همپول زیادی را میبل‬
‫فتیضرورتبود‪.‬تامین‬ ‫اسپ‪،‬قاطر وشتر وتأمین خوراک آن هانیزپول هنگ‬
‫وسایل ضروریبرای اعمار وترمیم الحکوت ها‪ ،‬گدام ها و مراکز‬
‫تربیوی‪،‬تهیه خیمه ها‪ ،‬البسه‪ ،‬وسایل زمستانی‪،‬تأمین اعاشه و وسایلتداوی‬
‫تند‪ .‬مجموعۀ همۀاین مصارفبه رقمسرسام‬ ‫و درمان همه احتیاجبهپول داش‬
‫سید‪.‬به طور مثال درسال ‪ 1987‬ما هانهبرای انتقال اموالبه داخل‬ ‫آوری میر‬
‫فغانستان ‪30‬تا ‪ 35‬ملیونکلدار (معادلی ک و نیم ملیون دالر) ضرورت‬ ‫ا‬
‫بود‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫سید؛ امابخش اعظم‬ ‫فغانستان ویاپاکستانبه مصرف میر‬ ‫اینپولیبودکه در ا‬

‫پول (سی‪.‬آی‪.‬ای) وعربستانسعودیبرای خرید اسلحه و م همات در خارج‬
‫ستم طور ذیل عمل مینمود‪:‬قبل ازتخصیص‬ ‫اینکشور هاتادیه میشد‪ .‬اینسی‬
‫بودیجهساالنه امریکا‪( ،‬سی‪.‬آی‪.‬ای)لیست حاوینوعیت ومقدار الح مورد‬
‫فته وقیمت‬ ‫ضرورت ما را ارائه میکرد‪ .‬اما در موردبودیجه اختصاصیا‬
‫الحبرای ما معلومات دادهنمیشد‪ ،‬لذا امکان آن موجود نبودتا ما در آن‬
‫تعد التی را وارد آوریم‪ .‬هرگاه ما ازسهیمهتعیینشدهتجاوز میکردیم در‬
‫نیم که وقتبیشترضایع میشد‪.‬‬ ‫آنصورتناگزیربودیمبرآنتجدیدنظرک‬
‫بین ما و (سی‪.‬آی‪.‬ای) معضلۀ دوامدار وبدون حل زمانیبه وجود آمدکه آن ها‬
‫در مورداکماالت الح و مهمات مابه موقع اقدامنمینمودند‪ ،‬حتی آن هابرای‬
‫فته ها راتلف میکردیمتا‬ ‫آن ارزش حیاتی قایلنبودند‪ .‬ما روز ها وگا هی ه‬
‫فاوت های موجود درلیست های آنان رابرجستهسازیم‪ .‬آن هابه‬ ‫اشتبا هات وت‬
‫فق‬ ‫ضرورت ما در مورد م هماتکمترتوجه مینمودند‪.‬به طور مثال‪:‬قبالًتوا‬
‫فتهبودکهبایدبرای هر راکتانداز ‪ RPG-7‬حداقلبیست مرمی‬ ‫صورتگر‬
‫آنضمیمهباشد‪.‬بر همین اساسباید درسال ‪ 1985‬ده هزار راکت اندازبا‬
‫لیم داده میشد؛ اما دوستان ما در واشنگتن‬ ‫‪ 200‬هزار مرمی آنبرای ماتس‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) حتیبه اندازه سال ‪ 1980‬در اکمال رقمتثبیت شدهکوتا هی‬
‫کردند‪( .‬تقریباباضایعاتساالنه ‪15‬فیصد)‪ .‬در مورد الحضد هوایینیز‬
‫چنین میشد‪ ،‬آنان در موردساحه موثر انداخت این الحتوجهنه مینمودند‪.‬‬
‫فته وقیمتسالحبرای ما‬ ‫صیصیا‬ ‫هرگاه (سی‪.‬آی‪.‬ای) در موردبودیجهتخ‬
‫معلومات الزم ارائه میکرد ودست مارا درتعیینمقدار ونوعیت الح مورد‬
‫فانه هرگز‬ ‫ضرورت ساالنهباز میگذاشت‪ ،‬وقتکمتر ضایع میشدکه متأس‬
‫چنیننشد‪.‬‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) طبق دلخواه خود در موردتهیه وتدارک الح اقدام نموده‬
‫قسمت اعظم آن راتوسطکشتی هابهبندرکراچی وی ک قسمت آن را از‬
‫طریق هوابه ا المآباد انتقالمیدادند‪.‬تاسال ‪۱۹۸5‬پالیسیثابت چنینبود‬
‫تا همه الح هایساختکشور ه ای الککمونیستی خریداریگردد و هدف‬
‫یکا‬‫از آن اینبودتابه جهانیان وانمودسازندکه غرب وبه طور خاص امر‬
‫‪117‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫با مجا هدینک مک نمی نمایند‪ .‬روی این ملحوظتا اینتاریخ‪ ،‬منابع خرید‬
‫الح وف هرستنوعیت آنبرای (سی‪.‬آی‪.‬ای) محدودبود‪ .‬درسال ‪ ۱۹۸3‬ما‬
‫صرف در حدود ( ‪)۱0000‬تن اسلحه و م همات راتسلیمشدیم واین رقم در‬
‫سال ‪۱۹۸7‬بالغبر ( ‪) 65000‬تن رسیدکه در آن انواعگوناگون الح‬
‫خفیفه‪،‬راکت انداز‪ ،‬ماشیندار‪،‬توپ هایبیپسلگد‪،‬راکت اندازضدتان ک‬
‫وراکت های دافع هوا (‪)AA‬شاملبود‪.‬‬
‫قس مت عمدهء این الح از چین‪ ،‬مصر وبعد ها از اسراییل خریداری میشد‪.‬‬
‫حتی منتا دیر زمان تصورکرده نمیتوانستمکه ممکن یکی از منابع‬
‫اکماالتی الح مجا هدین‪ ،‬اسرائیلباشد‪ .‬درصورت افشای این راز ممکن‬
‫سروصدا های زیادی درکشور های عربی ایجاد میشد‪ ،‬زیرا ممکنبود خرید‬
‫الح را از اسرائیل‪،‬برایپیشبرد امر ج هاد قابل قبول نمیدانستند‪.‬این‬
‫اسلحهیی بودکه اسرائیل حینتجاوزبرلبنان آنرابه غنیمتگرفته وبرای‬
‫یکایی هاپول هنگفتی رابرای خریداری آن‬ ‫فروش عرضهنمودهبود‪ .‬امر‬
‫در اختیار اسرائیلقرار میداد واین معامله را از ماپن هان مینمودند‪.‬‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) تمام امور مربوط به خریداری‪ ،‬تادیه پول‪ ،‬باربندی و‬
‫ترانسپورت اسلحه راسازمان داده‪،‬تاریخ مواصلت آن رابهکراچیبرای‬
‫سیده رابهگدام های خویش انتقال داده‬ ‫ما ا العمیداد‪( .‬آی‪.‬اس‪.‬آی) مواد ر‬
‫فال ذ هنیت ج هانی‪ ،‬مطبوعات چنین مینوشتکه‬ ‫آن راتوزیع میکرد‪.‬برای اغ‬
‫گویا الح وم همات از چین خریداری میشود واز طریقشا هراهقراقرمیعنی‬
‫راهقدیمیابریشم در اختیار مجا هدینقرار میگیرد‪ .‬در حالیکهی ک مرمی‬
‫هم از آن طریق انتقال داده نمیشد‪.‬باوجودکه از آن طریق امکان مواصلت‬
‫صد ها قاطر موجود بود‪ .‬الح به وسیله طیارات امریکایی‪ ،‬چینایی‪،‬‬
‫عربستان سعودی ویا طیاراتقوای هواییپاکستان (‪)PAF‬به ا الم آباد‬
‫مواصلت میکرد‪ .‬عربستانسعودینمیخواستبنابر دالیلی ازپروگرام های‬
‫عادی خویش عدولکند‪ .‬واین مسئلهبرای طیارات قوای هواییپاکستان‬
‫مش الت زیادی را خلق نمود و ما مجبورشدیمکه از آن صرف نظرکرده‬
‫ییم‪ .‬عربستانسعودی محل‬ ‫فع مشکل‪،‬برقوای هوایی امریکااتکاءنما‬ ‫برای ر‬
‫تهیه الح وم هماتنبود؛بلکهبه حیث محل ارسالسالح‪ ،‬ازمیدان های هوایی‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫میکنمبعد ها‪ ،‬مقامات ا مریکایی‪،‬قا هره راترجیح دادند‬

‫فاده میشد‪.‬فکر‬
‫آن است‬
‫واز آنجا الح هایساخت مصر راتوسط طیارات خویش انتقالمیدادند‪.‬‬
‫درجریانکارم در (آی‪.‬اس‪.‬آی)باتعداد زیادی ازکارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای) از‬
‫فسران آنان رابهسهتیپ‬ ‫فظین آن القات هایی داشته ام‪ .‬من ا‬ ‫رئیستا محا‬
‫متمایزتشخیص دادم‪:‬بخش عمدۀ آنراکسانیتشکیلمیدادکه از آوان جوانی‪،‬‬
‫کار در این اداره رابه حیث مسل کبرگزیده وبا اجرای وظایف دربخش‬
‫هایگوناگون ورزیده وصاحبتجربهشدهبودند‪ .‬دسته دومکارمندانیبودند‬
‫که درسنین ‪30‬تا ‪40‬سالگیبانظرداشت رشته وتخصصشان درآن اداره‬
‫بهکارگماشتهشدهبودند‪ .‬اینانکارشناسان وتحلیلگران ما هریبودندکهب ه‬
‫نظریات‪،‬توصیه ها و مشوره هایشان همیشه ارزش داده میشد‪ .‬امکانات‬
‫رشد وترقی آناننسبتبه دسته اولبیشترتصور میشد‪.‬اینانباوجودنداشتن‬
‫تند‪.‬کتگوریسومکارمندانی‬ ‫سابقهنظامی‪،‬نقشی موثری در امورنظامی داش‬
‫بودندکه از جملهء منسوبینقوای مسلح وطبق معمول درسطح رتبه جگړن‬
‫فراد‬‫در (سی‪.‬آی‪.‬ای) استخدامشدهبودند‪ .‬عدۀ از این ها از جملۀ اجنت ها وا‬
‫شدند‪ .‬اینان معموالً‬ ‫ارتباطی (سی‪.‬آی‪.‬ای)بوده وعدۀ دگرتازهگماشته می‬
‫متخصصین امور اسلحه ویا آموزگاربودند‪.‬بنابر درک من‪ ،‬اینانبا دیگران‬
‫تند‪ .‬چنانچهبینکارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬ ‫در حسادت ورقابت عمیققرار داش‬
‫در ا المآباد اعتماد وتشری ک مساعی الزم احساسنمیشد‪.‬بهباور من‪ ،‬علت‬
‫فسران اخیرالذکربنابرتخصص‬ ‫اصلی عدماین هما هنگیناشی از آنبودکه ا‬
‫ومسل ک خویش اشتبا هات آمرین وقدمه هایباالیی ونواقص موجود را‬
‫تشخیصمیدادند؛ اما مشوره ها ونظریات آن ها مطالبهنهشده واگر از جانب‬
‫فت‪.‬به خاطرم دارمکهباری از‬ ‫آنانابراز هم میشد موردقبولقرارنمیگر‬
‫فسرانپرسیدمکه چرا این "ملکی ها" همیشهسعی دارندکه‬ ‫یکی از این ا‬
‫فغانستان چگونهپیشبردهشود؟ او جواب‬ ‫یندکه جن گ در ا‬‫بر ماتحمیلنما‬
‫فغانستان‬ ‫داد «جنرال‪،‬تمامپیروزی ها ودستاورد هاییکه در جب هه جن گ ا‬
‫به دست میآید مربوطفعالیت های (سی‪.‬آی‪.‬ای) وناکامی ها ونواقص آن‬
‫بهشما (پاکستان)نسبت داده میشود‪».‬‬

‫‪119‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فایتی ها ویا اخ السکهسبب حیف ومیل‬ ‫دونمونه ومثالبرجسته اینبیک‬
‫فی آن در جب هه جن گنیز احساس‬ ‫میلیون ها دالرگردید وطبعا ًپیامد های من‬
‫میشد ‪،‬عبارتبود از خریداری اسلحه ک هنه وتاریختیرشده‪ .‬آنانپافشاری‬
‫هم میکردندکه داشتن آنبرای مجا هدینضرورت است‪ .‬از این معاملهتن ها‬
‫شندگان اسلحه راضیبودند وسودسرشاربردند‪( .‬سی‪.‬آی‪.‬ای) در این‬ ‫فرو‬
‫گونه معا التبرای مقابلهباابرقدرت‪،‬پول مالیه دهندگان امریکایی رابرای‬
‫نید‪.‬‬
‫خریداری الحک هنه وغیر موثربی هودهبه مصرف میرسا‬
‫تاسال ‪1984‬قسمت زیاد اسلحه و م همات از چین خریداری میشد واینکشور‬
‫به حیثتهیهکننده قابل اعتماد و ممتازبه شمار میآمد‪ .‬آنان چنین وان مود‬
‫میکردندکهگویا چین الح راباقیمت ارزان ویا طورکم ک در اختیار آنان‬
‫قرارمید هد‪ .‬اما درسال ‪( 1985‬سی‪.‬آی‪.‬ای) خریدن الح از مصرشروع‬
‫سیدن اولین محموله الح از مصر‪ ،‬هیچگاه از ذهنم زدوده‬ ‫شد‪ .‬خاطره ر‬
‫نمیشود‪.‬صندوق ها ماالمال بود از اسلحهک هنه‪ ،‬زن گ زده‪،‬فرسوده و غیر‬
‫فادهییکهشورویسالیانقبل در اختیار ارتش مصرقرار دادهبود‪.‬‬ ‫قابل است‬
‫تند‪ .‬میلهبعضی از آن ها مسدود و‬ ‫یندار هانیز در چنین وضعیقرار داش‬ ‫ماش‬
‫دربعضی ازصندوق هاتعدادکمتر وحتیبعضی صندوق ها خالیبود‪.‬‬
‫م همات درست وبه طورفنیبستهبندینهشدهبودند‪.‬گلوله هاییکه ایجاب‬
‫فوظبستهبندی شوند‪،‬گا هیتن هاباتسمهبسته‬ ‫میکرد درصندوق های مح‬
‫لیم د هیصندوق هابه‬ ‫شتمتاقبل ازتس‬ ‫نقدرپرسونل ندا‬ ‫گردیدهبودند‪ .‬من آ‬
‫یند‪.‬بنابر همین علت‪،‬تا زمانیکهشکایات از داخل‬ ‫مجا هدین آنرا معاینهنما‬
‫فغانستان در مورد نواقص ذکر شده مواصلت نکرد‪ ،‬من از چگونگی آن‬ ‫ا‬
‫واقفنبودم‪ .‬زمانیکه خبرشدمکهبیشتر از ( ‪ )30000‬مرمی هاوان ( ‪82‬‬
‫فاده است‪ ،‬وحشتبه من دست داد‪ .‬مرمی های هاوان‬ ‫میلیمتری) غیرقابل است‬
‫فنی‪ ،‬متورمشدهبودند ونمیشد در میل هاوان‬ ‫دراثر رطوبت ونگ هداری غیر‬
‫داخلشوند‪ .‬مصری هاسالیان متم ادی این اسلحه وم همات را درفضایباز‬
‫فراد (سی‪.‬آی‪.‬ای) قبل از‬ ‫گذاشته واکنون آنرابهفروش رسانیدهبودند‪ .‬ا‬
‫بارگیری‪ ،‬این اسلحه رابازرسی ومعاینه ننموده وحتی اینبار مرجع‬
‫فت‪ .‬من عکس های این اسلحه اعتراض‬ ‫خریداری موردبررسیقرار نگر‬
‫فاوتبرخورد‬ ‫شدید خودرابه (سی‪.‬آی‪.‬ای) ارسالکردم‪ .‬آن ها درآغازبیت‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫کردند؛ امابعد از مدتی هیئت رسمی را غرضبررسی آنتوظیفنمودند‪.‬‬

‫بعد از آنتااندازهیی در اسلحهییکه از مصرمیآمدبهبودبه عمل آمد؛ اما‬
‫تند‪.‬‬
‫مجا هدینبر آنباور واعتمادنداش‬
‫فن گ های ‪303‬بور‬ ‫حادثهبعدی یاتکرار حادثه اولی عبارت از مواصلتت‬
‫فنگ ها و م همات آن در هند وپاکستانفراوان موجود است‪ .‬در‬ ‫بودکه چنینت‬
‫فن گکهتعداد آنبالغبرصد‬ ‫اواسط سال ‪ 1984‬محمولهبزرگ این نوعت‬
‫هزار میلبود مواصلتکرد‪ .‬زمانیکه ما در مورد نداشتن جای وعدم‬
‫ضروت آن اعتراضنمودیم‪( ،‬سی‪.‬آی‪.‬ای) جواب دادکه اینی کبخشی از‬
‫ییم زیرا آنرابهقیمت‬
‫سهیمهسال ( ‪ ) 1985‬است و ما آنراپیشکی ارسال مینما‬
‫بسیار نازل از هندوستان خریداری نمودهایم‪ .‬زمانیکه سوال نمودم چرا‬
‫فروشند در حالیکهمیدانند از آنبر علیه متحد آن‬ ‫هندی ها این اسلحه را می‬
‫فسر (سی‪.‬آی‪.‬ای) چنینبود‪ « :‬هندی‬ ‫فاده میگردد‪ ،‬جواب ا‬‫یعنیشوروی است‬
‫ها حرامزاده وغیرقابل اعتماد اند‪ ،‬آنانبه خاطرپول حتی مادر خودرانیز‬
‫شند»‪.‬‬ ‫فرو‬
‫می‬
‫فن گ های ( ‪)303‬بور‪،‬ی ک داللپاکستانیبا (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬ ‫برایتهیه م هماتت‬
‫نیدن ( ‪ )30‬ملیونفیر مرمی رابهقیمت (پنجاهسنت)عقدنمود‪.‬‬ ‫قرارداد رسا‬
‫فتکه آنرا از ماورای ابحار‬ ‫فشاننموده وگ‬ ‫وی منبع اصلیتهیه مرمی را ا‬
‫تهیه مینماید‪ .‬در حالیکه این م همات از الحکوت ارتشپاکستانکه از‬
‫فاده خارج شدهبود‪،‬بارگیری شده وکشتی حامل آن ازبندرکراچی‬ ‫است‬
‫عزیمتکرد؛ امابعد از چند روز دوباره در همانبندرلنگرانداخت‪ .‬حینی‬
‫که از جانب (سی‪.‬آی‪.‬ای)برای ما از مواصلت آ ن ا الع دادهشد وصندوق‬
‫لیدیفابریکهتوپخانهپاکستان (‪)POF‬‬ ‫ها راگشودیمبر هر مرمی مارکتو‬
‫فاده از‬
‫یا (‪) (Pakistan Ordnance Factory‬به وضاحت دیده میشد‪ .‬است‬
‫فغانستان میتوانست جنجالبزرگی رابرای ما ایجاد نماید‪،‬‬ ‫این م همات در ا‬
‫زیرا مدرک غیرقابل انکاریبرایاثباتکم کپاکستانبه مجا هدین دانسته‬
‫فتضاح‪،‬این م همات دوبارهبهفابریکهپاکستانی‬ ‫میشد‪.‬برای جلوگیری ازاین ا‬
‫فت و‬ ‫محولشدتا مارک آنرابزداید‪ .‬اینپروسه‪ ،‬مدتسهسال را دربرگر‬
‫ضرر زیادیب هکیسه مالیهپردازان امریکایی و مجا هدین واردشد‪.‬‬
‫‪121‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫قضیه مشابه حین خرید اسلحه ازترکیه نیزتکرار شد‪ .‬در سال ( ‪)1984‬‬
‫دولتترکیهپیشن هادتهیه اسلحه را ارائهنمود‪.‬برای این منظور جنرال اختر‬
‫فر وچگونگی معامله خرید راساز ماند هینمایم‪.‬‬ ‫فه دادتابهترکیهس‬ ‫مرا وظی‬
‫درترکیه من خوا هان مشا هده و معاینه الحشدمکه جانبترکیه در مورد‬
‫سراسیمه ومترددشد‪ .‬درنتیجۀ اصرار من‪ ،‬آنانبا اکراه اسلحه موردنظر‬
‫ستمکه این اسلحه در سال های ( ‪1940‬‬ ‫را نشان دادند‪.‬با معاینه اسلحه دان‬
‫فاده ارتشترکیه خارجگردیده است‪.‬‬ ‫لیدشده و مدت هاقبل‪ ،‬از است‬‫ـ‪)1942‬تو‬
‫فت هبودم زیرا ازی ک طرف مخالف خرید این‬ ‫من در حالت دشواریقرارگر‬
‫اسلحهبودم واز طرف دگرنمی خواستم جانب مقابل راکه در موردبارگیری‬
‫فیر ما‬‫فع مشکلباس‬ ‫هرچه زودتر آن اصرار میورزید‪ ،‬آزردهسازم‪.‬برای ر‬
‫فتمکه این الحبه مصرفبارگیری وانتقال‬ ‫موضوع را در میانگذاشته وگ‬
‫فته و وارخطاگردید‪ .‬ازنظر او رداینپیشکش‬ ‫آننمی ارزد‪ .‬وینیز زیاد آش‬
‫لند‬‫"سخاوتمندانه" ارزش آنرا نداشتتا در مورد سروصدای دپلوماتی کب‬
‫گردد‪ .‬حینبازگشت وصحبتبا جنرال اختر در مورد رد اینپیشن هادپا‬
‫فشارینمودم‪.‬شاید ویبا رئیس جم هور ویا وزیر خارجه در موردصحبت‬
‫نمودهباشد؛ امانتیجۀ دلخواه منبه دستنیامد وسرانجام ( ‪ )60000‬میل‬
‫تفنگ‪ )۸000 ( ،‬میل ماشیندار خفیف‪ )۱0000 ( ،‬میلتفنگچه وبیشتر از‬
‫( ‪ )۱00‬ملیونفیر مرمی مواصلت ورزید‪.‬بخش عمدۀ این اسلحه ومهمات‬
‫موریانه خوردگی وزن گ زدهبود وارزش آنرانداشتتابه مجا هدینسپرده‬
‫شود‪.‬‬
‫جنبهبسیار ناراحتکننده ارتباط منبا (سی‪.‬آی‪.‬ای) در موردتهیه اسلحه‬
‫نامناسببرای مجا هدینبود‪.‬به عقیده من‪ ،‬در مورد سه دلیل عمده وجود‬
‫فتند مجا هدین‬ ‫داشت‪ .‬نخست دربین امریکایی ها اشخاصیبودندکه میگ‬
‫فزار عصری رابهکار‬ ‫تند وتوانایی آنرا ندارندتا جن گ ا‬
‫سزاوار آن نیس‬
‫فکر آن ها غلط‬ ‫فع هوای استینگر‪ ،‬این طرزت‬ ‫فاده از راکت دا‬‫ببرند ‪ .‬حین است‬
‫ثابتگردید؛ اما اینتصورکه آنان جنگجویان درجه دواند وبایدتن ها اسلح ۀ‬
‫لیل‬‫درجه دورا استعمالنمایند‪،‬برای مدت طوالنیبر اذ هان آنان مسلطبود‪ .‬د‬
‫دومی اینشیوۀ آنان‪،‬ناشی از حرص و آزپولیبودکه عدۀ زیادی ازکشور‬
‫ها وافرادفرصت طلب‪ ،‬جنگپارتیزانی موجود را لحظه مناسب وچانس‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تندتا اسلحهک هنه‪،‬فرسوده و از‬‫الییبرای زراندوزی میدانستند وسعی داش‬

‫فاده خارجهشده راکه هیچکس القمند خرید آننبود وحتیکاربرد آن‬ ‫است‬
‫نند‪ .‬اکثرا ً از اینکهی کنوع‬
‫نیز خطراتی را درقبال داشت‪،‬بهفروشبرسا‬
‫خاص الحبر ماتحمیل میشد‪ ،‬منش ک داشتمکه از این معا الت ممکنی ک‬
‫عضوکانگرس امریکافایدهببرد ‪ .‬دلیل سومی اینبودکه عدۀ زیادی از‬
‫کارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای) مشمول درپروسۀ خریداری وتدارک الحبرای‬
‫مجا هدین‪ ،‬نظامیان مسلکی نبودند ودر مورد جن گ واز جمله جن گ در‬
‫تند وبه همین علتنیازمندی های مجا هدین را درک‬ ‫فغانستان معلوماتنداش‬‫ا‬
‫تند‪.‬‬
‫کردهنمیتوانس‬
‫فزار هاینامناسببرای‬ ‫لیمشدن جن گ ا‬ ‫ما در (آی‪.‬اس‪.‬آی)بار ها در موردتس‬
‫فقشدیم‪.‬‬ ‫فت مینمودیم وتن های کبار در این مورد مو‬ ‫جن گپارتیزانی مخال‬
‫کارشناسانبه اص الحنظامی (سی‪.‬آی‪.‬ای) متوقعبودندکه ماباید در مقابل‬
‫شیم‪ .‬اگر ما در مورد مؤثریت عملی‬ ‫فن گسپاسگزار آن هانیزبا‬ ‫وصول هرت‬
‫ستدالل موجه‬ ‫ستدالل مینمودیمبهنظر آنان این ا‬ ‫هر الح در جب هه جن گ ا‬
‫ما‪ ،‬کارشکنی توجیه میشد‪ .‬بدون ش ک در مورد اینگونه معا الت‪،‬‬
‫سیاستمداران دالیل خود را داشتند؛ اما درن هایت امر‪،‬اینشیوهباعثثروتمند‬
‫شدن عدهییگردید وسرانجامنارسایی ها درتهیه اسلحه وتجهیزاتنامناسب‬
‫برای مجا هدینبهنام من می انجامید وب های اشتبا هات آنانرا مجا هدینبهقیمت‬
‫تند‪.‬‬‫جان خویش میپرداخ‬
‫فع هوای ( ‪)20‬‬ ‫یندار دا‬
‫در اواسط سال ( ‪( )1984‬سی‪.‬آی‪.‬ای)پیشن هاد ماش‬
‫میلیمیتری آرلکین (‪) Oerlikon‬ساختسویس را ارائهکرد‪ .‬من و جنرال‬
‫اختر خواست ار مشخصاتتخنیکی الحشدیم؛ اما (سی‪.‬آی‪.‬ای) وانمودکرد‬
‫ستدالل‬ ‫کهگویا حین ارسالکردن آن رافراموش نمودهاند‪.‬به هرحال ما ا‬
‫فغانستان مساعد نیست؛ زیرا‬ ‫یندار ذکر شدهبرای شرایط ا‬‫نمودیمکه ماش‬
‫دارای وزن زیاد ( ‪1200‬پوند)بودهکهبرای انتقالی کقسمت آنبهبیست‬
‫قا طر ضرورت است واین مانعتحرک مجا هدینگردیده وتن ها در مواضع‬
‫فاده است‪.‬نقل وانتقال آن درسراشیبی هاتوسطقاطرناممکن‬ ‫ثابتقابل است‬
‫است وجابه جایی آن دشوار ودرنتیجهبه عوضکم ک‪،‬بار دوش مجا هدین‬
‫‪123‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫تیمکهبه علت طول ماشیندار ووزن‬ ‫میگردد‪ .‬ما هم چنان خاطر نشان ساخ‬
‫زیاد آننمیتوان آنرا طوالًبرقاطربارنمود ودر صورتبارکردن آنب ه‬
‫عرض‪ ،‬عبور ازتنگنا ها مشکل دیگری رابه میان می آورد‪.‬بر الوهقدرت‬
‫آتش این الح زیادبوده ودر صورت عدمکنترولتوسط مجا هد‪ ،‬حین‬
‫انداخت‪ ،‬مرمی هایبیشمارضایع میگردد‪.‬با درنظر داشت اینکهقیمت‬
‫هر مرمی ( ‪ ) 50‬دالربوده و در ظرفی ک دقیقه هزار مرمیفیر مینماید‪،‬‬
‫فکر میکردم این عامل اقتص ادی امریکایی ها را متوجه سازد و هم چنان‬
‫فاده از این اسلحهضرورتبه آموزش طوالنی دارد‪.‬‬ ‫تصریحشدکه است‬
‫فتندکه ده میل آنقبالً خریداریشده است‪.‬‬ ‫ستدالل وبر هان ماقبولنشد وگ‬ ‫ا‬
‫یندار هاباید در‬
‫فتکه این اشتباه امریکایی ها است‪،‬لذا این ماش‬ ‫جنرال اخترگ‬
‫تندکه‬ ‫ف‬‫فشا نمود‪ .‬آنانگ‬ ‫امریکاباقیبماند‪ .‬جواب آنانبُعد دیگر ماجرا را ا‬
‫یندار ها در‬‫این مسأله دارای ارزش سیاسی است؛ زیرا خریداری این ماش‬
‫فتهکهیکی از حامیانپر‬ ‫فا هم آن عضوکانگرس امریکاصورتگر‬ ‫نتیجهت‬
‫فتضاحبزرگ میگردد‪.‬‬ ‫فسخ قراردادباعث ا‬ ‫سر وصدای مجا هدین است و‬
‫سرانجام چ هلتاپنجاه میل آن مواصلتکرد و ما آنرابرپایه های مثلثی در‬
‫یندار هاباوجودیکه نزد‬ ‫پایگاه های نزدی ک سرحدتعبیه نمودیم‪ .‬این ماش‬
‫بعضیقو ماندانان مجا هدین دارای ارزش زیاد دانسته میشدند؛ اما در عمل‬
‫فاقد مؤثریت الزمبودند‪.‬‬
‫در مورد هاوانساخت مصرنیز مشکالت مشابهبه وجود آمد‪ .‬این الحبا‬
‫وجودیکهنسبتبه هاوان ( ‪ )82‬میلیمتری ما دارایبردبیشتربود؛ امانسبت‬
‫به راکتانداز هایلنچر موجود ما‪،‬برد آنکمتربود‪،‬لذا ارزش خریداری‬
‫رانداشت‪ .‬ما دارای هاوان وراکتانداز های خوببودیم وضرورتبه جن گ‬
‫فتهباقطر هایگوناگون و م همات داشتیم‪ .‬دربخش آموزش‪،‬‬ ‫فزار ه ایپیشتر‬
‫ا‬
‫اکماالت ولوژستی کنیزبه مش الت مواجهبودیم‪.‬باوجودیکه اعتراضات‬
‫ماکمترشنیده میشد؛ اما منتا آخرین روزکارم در (آی‪.‬اس‪.‬آی)تااندازۀ در‬
‫فقبودم‪.‬‬ ‫کا هشنواقص مو‬
‫به نظر منبرایاثبات اینکهپول وسیاستبرقضاوتنظامیتاثیرگذار‬
‫فع هوای «بلوپایپ»ساخت انگلستان‬ ‫استبهتریننمونه آن‪ ،‬راکت های دا‬
‫بود‪( .‬سی‪.‬آی‪.‬ای)میدانستکه مابه اسلحه مؤثر وقابل انتقالضد هوایی اشد‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فع این مشکل آنان در اواسطسال ( ‪ )1985‬راکت‬ ‫ضرورت داریم‪ .‬برای ر‬

‫فع هوایبلوپایپ رابرای ماپیشن هاد نمودند‪.‬باوجودیکه این الح‬ ‫دا‬
‫فت خط‬ ‫میتوانست طیاره م هاج م را سرنگون نماید‪ ،‬زیرا ضرورتبه دریا‬
‫فتنمودیم‬ ‫سیرگرمناشی از طیارهنداشت؛ اما مابنابر دالیل عملیبا آن مخال‬
‫ودلیلش اینبودکه این راکتباید از حالت ایستادهفیرمیشد وبعد آنطورکه‬
‫فیرکن و الح رافراموشکن" شخصبایدبا عجله خود را‬ ‫یند "‬
‫میگو‬
‫فاده ازبلوپایپ چنین عملکردناممکنبود زیرا‬ ‫فا مینمود‪ .‬اما حین است‬
‫سترواخ‬
‫شخصبرایپرتاب راکتباید در حالت ایستادهقرارمیداشت وبعد ازنشانه‬
‫گیری هدف‪،‬تا اصابت راکتبه آن‪،‬با چشم هدف را زیرنظرمیداشت وبا‬
‫تیمکه عدم‬ ‫انگشت "شست" آن را هدایت میکرد‪ .‬همچنان ما ا الع داش‬
‫لندبرایبریتانیایی هاثابتشده و آن را از‬ ‫مؤثریت این الح در جن گفاک‬
‫فاده خارجکردهاند وبه عوض آن راکتجدید رهبریشده (‪ )Javelin‬را‬ ‫است‬
‫فسرانتوپچیبریتانیاییتوضیحکرده استکه‬ ‫جاگزینساختهاند‪ .‬یکی از ا‬
‫فی راکه‬ ‫بزرگترینکمبود این الح این استکه نمیتوانتوسط آن ا هدا‬
‫مستقیما ً در مقابلپرتابکنندهقرار داشتهباشدسرنگونکرد‪،‬بلکه در مقابل‬
‫ا هداف متحرکی مؤثر استکهقسمتقدامی ویا عقبی آن ازبالیسرپرتاب‬
‫کنندهبگذرد‪ .‬وزن زیاد وبیتناسببودنساختمان آن موانعی را در حمل و‬
‫انتقال آن ایجادنموده وآموزش آن نیزنیازبه مدت طوالنی دارد‪.‬لذا مانمی‬
‫تیمتابا آموزش وکاربرد چنین الحیکه استعمال آن در جب هه عدم‬ ‫خواس‬
‫مؤثریت خودراثابت نمودهبود خودرا مصروفبسازیم‪ ،‬الوهبرآن هر‬
‫شش ماهبایدکورس های آموزشی آنتکرار میشد واینکار در عملبرای‬
‫مجا هدینناممکنبود‪.‬‬
‫ستم (سی‪.‬آی‪.‬ای)ق البابریتانیا معامله‬
‫من معتقدبودمکه درباره خریداینسی‬
‫یی را انجام دادهبود‪ ،‬زیرا آنانبر هیئت اعزامی خویشکه ساالنهیکبار‬
‫سریبهپاکستان میزد واینباربلوپایپ رانمایشمیداد‪،‬فشار واردنمودتا ما‬
‫رابهقبولی آن راضیسازد‪ .‬این واقعا ً مصیبتبزرگیبود زیرا متخصصین‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)بدونترس از عواقب وپیامد های ناکامی آن‪ ،‬قبولیوپذیرش‬
‫فشار وارد میکردند‪.‬سرانجام آنانبا دوره زدن از‬‫آنرابر ماتحمیلنموده و‬

‫‪125‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫قیمبهضیاء‪،‬به هدف خویشنائل آمدند‪ .‬او‬ ‫کانال جنرال اختر و مراجعه مست‬
‫ستدالل نمودکهپذیرشبلوپایپ دارای ارزش سیاسی است‪،‬‬ ‫(ضیاءالحق) ا‬
‫زیرا انگلستان را مستقیما ً در حمایت از ج هادقرار مید هد وقضیه مجا هدین‬
‫بیشتر جنبهبین المللیبه خود میگیرد‪ .‬ما مجبوربهقبولی چند هزار از این‬
‫نوعراکتشدیم‪ .‬درنتیجه این معامله مجا هدین متضررشدند؛ اما هزاران‬
‫میل دورتر از جبهه جنگ‪ ،‬عدۀبهثروت هنگفتی دستیافتند‪.‬‬
‫تیمکه اولین محمولهبلوپایپ‬ ‫ف‬‫فتضاح چندین ماه ادامه داشت‪ .‬ما دریا‬‫این ا‬
‫واصل شده حین انداخت‪ ،‬سیگنال داده شدهء سمت د هی را اخذ ننموده به‬
‫مجردفیرشدن از هدف منحرف میگردد‪ .‬مابرای مشا هده آن ازکارمندان‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) دعوتنمودیمتابه چشمسرکاربرد آنرا مشا هدهنماید‪.‬بعد از‬
‫ئید نواقص از جانب متخصص انگلیسی‪ ،‬راکت ها دوبارهبه انگلستان‬ ‫تا‬
‫مسترد وبعد از واردشدن ا الحات در آن‪ ،‬دوباره ارسالشد؛ امانواقص‬
‫زیادی را هنوز هم دارابود‪ .‬اولین محموله این نوع راکت حاوی چ هار‬
‫تندبه‬‫فتاد‪ ،‬زیرا مجا هدیننتوانس‬ ‫دستگاه‪ ،‬حین انتقالبه دستقوایشوروی ا‬
‫سرعت آنرا انتقال د هند‪ .‬این راکت هابعدا ً درتلویزیونشوروینمایش داده‬
‫شد‪ .‬در مدت زمانیکه من در (آی‪.‬اس‪.‬آی)بودم حادثهیی رابه خاطرندارم‬
‫فغانستانسرنگونشدهباشد‪.‬‬ ‫که ازاثرصابتبلوپایپ‪ ،‬طیارهیی در ا‬
‫فزار ها‪،‬سرانجام درسال‬ ‫الش هایی در موردبیثمربودنبرخی از جن گ ا‬
‫( ‪ )1986‬نتیجه داد‪ .‬چنانچه راکت ضدتان ک چینایی «پیکان سرخ» ‪Red‬‬
‫ستم رهبریشوندهبود و (سی‪.‬آی‪.‬ای)بر مؤثریت آن‬ ‫‪Arrow‬که دارایسی‬
‫فشاری واما در مورد ارسال خصوصیاتتخنیکی آنتعلل میکرد واصرار‬ ‫پا‬
‫بپذیریم‪ .‬حینیکهبعد از مدت طوالنی‬ ‫میورزیدکهباید ضمانت آنان را‬
‫مشخصاتتخنیکی آن رسیدبه مالحظه آن‪،‬فورا ً آن را ردکردیم‪ .‬زیرا از‬
‫ایننوع راکت ها اردویپاکستان حین جن گبا هندنتایجقناعتبخش راب ه‬
‫دست نیاوردهبود‪ .‬در سیستم رهبریکننده وارسالکننده سیگنال حینفیر‬
‫کردننواقصی وجود داشت‪ ،‬درس احهپوشیده ازبوته ها‪ ،‬درختان وصخره‬
‫نندبلوپایپ دورهفراگیری آن طوالنی و‬ ‫ها استعمال آن مشکلبود و ما‬
‫ضرورتبهتجدید آموزش داشت‪ .‬اینبار چینایی ها در همدستیبا‬
‫زیدندتا الح عرضهشدهء آنان رابپذریم‪.‬فشار هایی‬ ‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) الش ور‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫نیم‪.‬سر انجام درنتیجهپافشاری‬‫هم از جانب واشنگتن واردشدتا آنرا ردنک‬

‫ما‪ ،‬طرف چیناییقبولنمودتانخست معلمین ما را در مورد آموزش دهند‪.‬‬
‫فته کورس آموزش راکهترجمان آن زن‬ ‫بر همین اساس آنان مدت هشت ه‬
‫فسونگری هایترجمان وفشار های‬ ‫جوان وجذابیبود دایرکردند‪.‬با وجود ا‬
‫فیبود و(سی‪.‬آی‪.‬ای) نیزبرعدم خریداری آن‬ ‫قبلی‪ ،‬نتایج حاصله آن من‬
‫متقاعدگردیده و معامله «پیکانسرخ»بر هم خورد‪.‬‬
‫موارد ذکرشده‪،‬نمونه هاییبودکهثابت میساخت مقامات ارشد (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫بدون داشتن معلومات در مورد شرایط جب ههء جن گ وعدم شناخت ودرک‬
‫فغانست ان‪،‬تن هابر روی ملحوظات سیاسی وپولی‬ ‫وضع وحالت موجود در ا‬
‫فت‪ « :‬جنرال! امریکایی ها در‬ ‫شدند‪ .‬چنانچهیکی از آن هابرایمگ‬ ‫لیم می‬
‫تس‬
‫مورد اینکه مجا هدین چگونه جن گ راپیش میبرند‪ ،‬هیچگونهتصوری‬
‫ندارند»‪.‬کارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای)تااندازهیی در امورلوژستیکی‪ ،‬نظامی‪،‬‬
‫شرایطمیدان جن گ و مش ال ت آن معلومات داشتند‪ .‬هر دوسالکارمند ملکی‬
‫تبدیل و اینسبب میشدکهکارمندجدیدبرای مدتی در‬ ‫مسایللوژستیکی آن ها‬
‫فغانستان وارد نباشد‪ .‬آنان هیچوقت درک کرده‬ ‫مورد شرایط و وضع ا‬
‫تندکه ماهاپریلبا ذوبشدنبرف دشوارترین وخطرناکترین زمان‬ ‫نمیتوانس‬
‫برایاکماالت است و مابایدقبل از آن در مورد ارسالضروریات آنان اقدام‬
‫ییم و (سی‪.‬آی‪.‬ای) در مورداکماالتبه موقع ما همیشه عاجزبود‪.‬سیستم‬ ‫نما‬
‫تندکهکدام مبالغباید طورپیشکیتادیه‬ ‫آن ها طوریبودکه هیچگاه نمیدانس‬
‫سیدنب هار ضروریات‬ ‫شود وچگونه ازبودیجه احتیاطیبه موقع وقبل از ر‬
‫فعگردد‪ .‬منباور دارمکه هرگاه امریکایی ها مستقیما در چنین جن گ‬ ‫ر‬
‫تند هرگز چنین‬ ‫درگیرمیبودند وسربازان آنان در خط جب هه قرار میداش‬
‫تند‪.‬‬‫بیروکراسی راتحملکردهنمیتوانس‬
‫فکورۀ هایتازۀ سبوتاژ وتخریب مطرح شد و‬ ‫برای ادامه مؤثر جن گ‪ ،‬م‬
‫برای این منظوریکی ازکارشناسان (سی‪.‬آی‪.‬ای)بهپاکستان آمدتا در مورد‬
‫طرق وشیوه های آلودهساختن موادسوخت طیاراتبرای ما مشوره د هد‪ .‬او‬
‫فداران مجا هدینکه در ورکشاپ ها‬ ‫فتکهباید مواد آلوده از طریق طر‬ ‫میگ‬
‫یند دربینتانکی طیارات مخلوطشودتا سبب‬ ‫ومیدان های هواییکار مینما‬
‫‪127‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫ستداللکردمکهکاربرد این وسیله‪،‬سببکشتنتعداد‬ ‫تخریب آنگردد‪ .‬من ا‬
‫زیاد مردم وخرابشدن وسایطبیشترنمیگردد و مجا هدیننیز اینگونهشیوه‬
‫ها را طریقه موثر ج هادنمیدانند‪ ،‬زیرا آنان معموالً عملیات هایی راترجیح‬
‫فات زیادی را‬ ‫میدهندکه دارایسر وصدای زیادباشد‪ ،‬زودنتیجه د هد وتل‬
‫ستمکه آنان‬ ‫بار آورده وغنیمتبزرگی رانصیب آن هاسازد‪ .‬چنانچه مننتوان‬
‫فتنمایم‪،‬پس چگونه میتوان آنان‬ ‫فیپایپلینن‬ ‫فجار دادن مخ‬ ‫را واداربه ان‬
‫را واداربه ملوث ساختنتیل طیاره نمود‪ .‬همچنان هرگاه شخص امکانات‬
‫آلوده ساختنتانکی طیاره را داشتهباشد؛ وی میتواندبه وسیله چارچ‬
‫مقناطیسی طیاره را نیز من هدم سازد‪ .‬وقتی من سوالکردمکه چگونه این‬
‫تند جوابقناعت‬ ‫ظرف حاوی مواد آلودهتا هدف انتقال دادهشود‪ ،‬آن هانتوانس‬
‫یند‪ .‬همچنان طرح دومی وی در مورد جابه جاسازی‬ ‫بخش عملی ارائهنما‬
‫موادکمیاوی دربطری های وسایط نقلیهبا شرایط جنگی ونوع جن گ در‬
‫فغانستاننیز مناسبنبود‪.‬‬ ‫ا‬
‫طرح دیگر آنان مبنیبرپرتاب مواد اکماالتی از طریقپراشوتبرای‬
‫فغانستان‪ ،‬نیز عملی نبود‪ .‬زیرابا این شیوهبه سرعت‬ ‫مجا هدین در داخل ا‬
‫پایپاکستان ازپروسه اکماالتبیرون میشد‪.‬بر الوه آنانتوضیح ندادند‬
‫فه را انجام د هد‪ .‬اگر منظور از طیارات‬‫که طیاراتکدامکشورباید این وظی‬
‫قیم امریکا را در جن گ‬‫امریکاییبودهباشدپس رئیس جم هوربهصورت مست‬
‫تندکهبرای‬ ‫بر علیهشوروی دخیل میساخت‪ .‬آیا طراحان اینپروژه میدانس‬
‫پرتاب ‪20‬تا ‪ 30‬هزارتن مواد از طریقپراشوتباید چندپروازساز ماند هی‬
‫فتادنپنجاهفیصد‬ ‫فته میتوانستندکه احتمال ا‬
‫میشد؟ آیا آنان این خطر راپذیر‬
‫این موادبه دستشوروی وجود د ارد؟ عبور این طیارات ازفضایپاکستان‬
‫فتکه اینی ک طرح وا هی‬ ‫چگونه حل میشد؟به طور خلص میتوانگ‬
‫فت‪.‬‬‫وغیرعملیبود؛ اما ردشدن آنتقریبا ًشش ماه را دربرگر‬
‫روزنامه واشنگتنپستبهتاریخ هشتم ماه می سال ‪ 1987‬تحت عنوان‬
‫فغان‪ ،‬جنرال ها راثروتمند میسازد" حقایق‬‫برجسته"ک مکبهشورشیان ا‬
‫فتهشد‪ .‬متن آن چنین‬
‫ناقصی رانشرنمودکهبعد هابه حیث حقیقتکاملپذیر‬
‫فغانسه ملیارد دالر‬
‫بود «سی‪ .‬آی‪ .‬ای ج هتت هیه الحبرای شورشیان ا‬
‫یکاییپرداخته شده‬ ‫مصرف نمودهکه نصف آنتوسط مالیه د هندگان امر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یکایی نمیداندکه این الحبدستکی رسیده‬

‫است‪ .‬اماتا هنوزی ک امر‬
‫است‪».‬‬
‫فته میتوانمکه در ادارۀ‬
‫در ارتباطبا ادعای موجودیتفساد‪ ،‬منبه جرأتگ‬
‫فروشنرسیده است‪،‬بلکه‬ ‫فته واسلحهب‬
‫تحت امر من چنین چیزیصورتنگر‬
‫صیص ونظربه اولویت عملیات ها وبر طبقسهیمهبهتنظیم ها‬ ‫مطابقتخ‬
‫وبا در نظر داشت مؤثریت آنبرایپیشبرد جن گ‪،‬توزیعگردیده است و‬
‫جنرال اختر درموردسختقاطعبود‪.‬با وجودکهفساد اداری مشخصۀ زندگی‬
‫روزمرۀپاکستان است‪ ،‬اما در اردویپاکستان موجودیت آن در حد اقل است‪.‬‬
‫فتهنمیتوانمکه در صورت عدم موجودیتکنترل (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬ ‫منبایقینگ‬
‫بر اکماالت چه واقع میشد‪.‬‬
‫اگر مجموعپول مصرفشدهسه ملیارد دالربودهباشد‪،‬نصف آنپولتوسط‬
‫دولت عربستان سعودیتادیه شدهبود‪ .‬درپ هلوی آن ملیون ها دالر دیگر از‬
‫طرف سازمان های عربی وثروتمندان عمدتا ً از اتباع عربستانکم ک میشد‪.‬‬
‫اینپول مستقیما ًتوسطکم ککنندگان‪،‬بهتنظیم های دلخواه آنان وعمدتا ًبه‬
‫سیم وجوه و‬ ‫تنظیم هایبنیادگراتادیه میشد‪ .‬در مورد چگونگیپالیسیتق‬
‫فزار درفصلبعدیتوضیحات داده خوا هدشد‪ .‬در اینجاتن هابر این‬ ‫جن گ ا‬
‫کید مینمایمکه (آی‪.‬اس‪.‬آی)پول راتن هابر اساس و معیار مؤثریت‬ ‫امرتا‬
‫اقداماتنظامی واستراتیژی عمومیتوزیع مینمود‪ .‬واشنگتنپست در مورد‬
‫اینکه هیچ امریکایینمیداندکه الحبهکی دادهشده‪ ،‬حقبه جانب و هم‬
‫سیدنبهکراچی‬ ‫چنان این نتیجهگیری نویسندهکه «احتمالفسادقبل از ر‬
‫نسبتبه مراحل مابعد آنبیشتر است»قرینبه حقیقتبود‪.‬‬
‫روابط مابا (سی‪.‬آی‪.‬ای) همیشهتیره وتاربود‪ .‬هیچگاه اعتماد حقیقی متقابل‬
‫موجودنبود‪ .‬من وکارمندانتحت امر من همیشه از مدا التبیپایان آنان‬
‫فتن‬‫در موردتوزیع اسلحه‪ ،‬واردکردنات هامفساد‪ ،‬الشبرایبه ع هدهگر‬
‫آموزش مجا هدین وقایل شدن حق مشورهبرای خود در مورد عملیات ها‬
‫فتر‬‫فتر عملیاتی را در جوار د‬ ‫خستهشدهبودیم‪ .‬آنانبسیار القمندبودندتا د‬
‫یندکه هیچگاهبرای آنان اجازه دادهنشد‪ .‬در واقعیت‬ ‫من در راولپندیبگشا‬

‫‪129‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫امر من همیشه الش میورزیدمتا حتی االمکان ازتماسباکارمندان محلی‬
‫فارت امریکا‬‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) درپاکستان خود داری نمایم‪ .‬من هیچگاه از س‬
‫فی القاتی‬‫بازدیدنهنموده وطی مدت چ هارسالکارمتن هاسهباربه منزل مخ‬
‫فته ام‪.‬‬
‫آنان ر‬
‫فتمکهکارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬ ‫دریکی ازاینبازدید ها‪،‬باتعجبفراوان دریا‬
‫نند‪.‬‬‫بتداییترین اصولپیشبرد جن گ چریکی چیزی نمی دا‬ ‫حتی در مورد ا‬
‫فون‬ ‫فتر جنرال اخترتیل‬ ‫در اوایل سال ‪ 1984‬در حوالی نیمه شب مسؤول د‬
‫فتکهکارمند (سی‪.‬آی‪.‬ای) میخوا هد درمورد مطلب عاجلکه از‬ ‫نمود وگ‬
‫فتن آنناممکن استباشما صحبتنماید وبرای این منظور‬ ‫فونگ‬ ‫طریقتیل‬
‫فتمکهبعد ازنیمساعت آنجا خوا هم‬ ‫شما رابه منزل القاتی خواستهاند‪ .‬منگ‬
‫فونی صحبت ننموده ام‪ ).‬از‬ ‫بود (من هیچگاهباکارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای)تل‬
‫فت‪،‬لذا خودم رانندگیکردم‬ ‫آنجاییکه آمدن دریورم مدتی را دربر میگر‬
‫فته‬‫کهبه دلیلنابلدی وتاریکیشب‪،‬ی کساعت دیرتر رسیدم‪ .‬آنان ا العگر‬
‫فغانستان در منطقه والیت هلمند کاروان‬ ‫بودندکه شوروی ها در غرب ا‬
‫فتهاند‪ .‬من چهباید‬ ‫اکماالتی مجا هدین راکشفنموده وبرسرراه آنکمینگر‬
‫میکردم؟ مب هوت وگیجشدم‪ .‬زیرا هلمند ازکراچی ‪1000‬کیلومترفاصل ه‬
‫داشت و (سی‪.‬آی‪.‬ای)نیزمیدانستکه من هیچگونه وسیلۀ مخابراتیبیسیم‬
‫شتم‪ .‬در موردگروپ‬ ‫فغانستانندا‬ ‫ج هتتامین ارتباطبا مجا هدین در داخل ا‬
‫تند ونه‬ ‫ذکرشدهکهبه خطر حمله مواجهبودند‪،‬نه آنان معلومات دقیق داش‬
‫فسر (سی‪.‬آی‪.‬ای)توجهنمایم‪.‬‬ ‫ما‪.‬لذاضرورنبودتا منبهپیشن هادات ا‬
‫فه سپانسر های‬ ‫ستم مانع آمدن دوامدار و الوق‬ ‫در هرحالت من نمیتوان‬
‫فته از واشنگتنتشریف می آوردند‪ .‬آنانگویا‬ ‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)شومکه هر دو ه‬
‫تند در‬ ‫ما هرین وکارشناسان‪،‬تحلیلگران وتخنیکران مجرببودندکه میتوانس‬
‫یند‪ .‬در عملتن ها عدۀ محدودی از‬ ‫نیدن جن گکم کنما‬ ‫موردبهپیروزی رسا‬
‫آن ها واقعا ً مصدرکم ک میشدند‪.‬به طور مثالیکبارشخصی از همین جمله‬
‫در موردضرورت وا همیتبرقبرایپایگا ه های مجا هدین طرح هایی ارائ ه‬
‫کرد‪ .‬ویتن هامیدانستکهبرقبرای دستگاه رادیو ا همیت زیاد دارد‪ .‬اما وی‬
‫در موردشرایط محیط و محلکوچ کترین معلوماتنداشت و در موردسایر‬
‫فی‪،‬‬ ‫ضروریاتبرایفعال نگ هداشتن جنراتور چونتیل‪ ،‬روغنیات اضا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫مش التنگ هداری آن در زمستان و موجودیتتخنیکربرایفعالساختن و‬

‫ترمیم و مراقبت آن هیچگونه طرحینداشت‪.‬‬
‫فرکارمند داشت و زمانیکه‬ ‫فتر محلی (سی‪.‬آی‪.‬ای) دو ن‬ ‫در سال ‪ 1983‬د‬
‫سید‪.‬اینانکارمندان دایمی‬‫فر ر‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) راترک مینمودمتعداد آنبهپنجن‬
‫ورسمیبودند‪ .‬الوهبرآن آنان اجنت های زیادی دربین مجا هدین‪،‬تنظیم‬
‫ها‪،‬کمیته هاینظامی وحتیبهباور من دربینکارمندان (آی‪.‬اس‪.‬آی) داشتند‬
‫کهبرای آنان خدمت میکردند ودربدلپولبیشماربرای آنانتادیه میشد‪.‬‬
‫نندکارمندان هر اداره ا العاتی دیگر‪،‬برای وصول ا هداف‬ ‫اینان نیزما‬
‫فاده مینمودند‪ .‬اینتصور من زمانیبه‬ ‫خویش ازتمامشیوه ها وامکانات است‬
‫یقینبدلشدکه وقتی مای کنوع اسلحهپیشن هادی (سی‪.‬آی‪.‬ای) را رد می‬
‫فته‪،‬ی کتنظیم ویای ک عضوکمیتهنظامی در‬ ‫نمودیم‪،‬تقریبا ً در طولی ک ه‬
‫مور د همان الحبهستایش میپرداخت ودر مورد مؤثریت وضرورت آن ما‬
‫قیمبا‬‫راتلقین مینمود ودر ظا هر چنان وانمود میکردکه هیچنوع رابطه مست‬
‫کارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای)ندارند‪.‬‬
‫ی کبخش از مش الت ما ناشی از اینبودکه (سی‪.‬آی‪.‬ای) طور دایم از‬
‫جانب واشنگتن ‪،‬کانگرس و در مجموع از طرف مردم امریکاکهپولشان‬
‫سید‪،‬تحتفشارقرار داشت‪.‬کارمندان آن اداره مانند‬ ‫دراینجابه مصرف میر‬
‫رئیس شان ازفشار های سیاسی وارده از طرف سیاستمدارانبطور خاص‬
‫فت در عذاببودند‪ .‬چنانچهباری یکی از‬ ‫وقتی اشتبا هی صورت میگر‬
‫فت رئیس جم هورکارتربراساس عکس های‬ ‫کارمندان ارشد (سی‪.‬آی‪.‬ای)گ‬
‫نستان‬ ‫فغا‬‫فتهشده در مورد احتمال حملهقریب الوقوعشورویبر ا‬ ‫هواییگر‬
‫فت‪ ،‬زیرا‬ ‫نپذیر‬ ‫آگاهبود و الوهکردکه‪« :‬لیکن حرامزادهتمام اینشوا هد را‬
‫فت؛‬ ‫نمی خواست واکنش د هد؛ هرگاه در آن زمان اقدام مناسبیصورت میگر‬
‫حالشما درگیراین همه مش التنمیبودید‪».‬یگانه موردیکه من هیچگونه‬
‫تند شوروی را در‬ ‫شتم عبارتبود از اینکه آن ها میخواس‬ ‫ش ک درآن ندا‬
‫نیم» همیشه ورد‬ ‫نند‪ .‬جملۀ « ماباید حرامزاده ها رابسوزا‬
‫فغانستان مجازاتک‬‫ا‬
‫زبانکارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای)بود‪.‬‬

‫‪131‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫یکی دیگر ازفعالیت های جالب (سی‪.‬آی‪.‬ای) وسایرادارات اطالعاتیکشور‬
‫نند انگلستان‪،‬فرانسه و آلمان غرب الشبرای خریداری الح‬ ‫های غربی ما‬
‫فتهشورویبود‪ .‬چنانچه درسال ‪ 1985‬ارتش‬ ‫ها وتجهیزاتبه غنیمتگر‬
‫یندارجدید (‪ )AK74‬رابه عوض الشنیکوف (‪ )AK47‬مورد‬ ‫شوروی ماش‬
‫یندارنسبتبه خلف خودکوچکتر وسبکتر و مرمی‬ ‫فادهقرار داد‪.‬این ماش‬
‫است‬
‫آن ‪ 5.45‬میلیمتریبودکه حین اصابتبهبدن‪ ،‬حرکت دورانی آن سبب‬
‫میگردیدتاساحهبیشتر راتخریب وفوحه خروجیبزرگتر را ایجادنماید‪.‬‬
‫اولین میلبه دست آمده (‪)AK74‬به مبلغ ‪ 5000‬دالربالی (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فروختهشد وبعد از آن الش های زیادیبرایبه دست آوردن الح ها‪،‬‬
‫تابه های هاوان‪ ،‬زره‪،‬تجهیزات الکترونی ک (مخصوصا ً از هلیکوپتر ‪MI-‬‬
‫‪ ،)24‬آالت رمزنگاری‪ ،‬الشه هایتان ک وحتی دوربین ها آغاز وبرای‬
‫تبدیلشد‪.‬‬ ‫فعت‬ ‫مجا هدینبهشغلپر من‬
‫فارت خانه هاتا زمانیبرای خریداریسالح و وسایل‬‫موتر هایکارمندانس‬
‫فت وآمدبودندکه جنرال اختر‬
‫ذکرشده درساحاتقبایلی همجوارسرحد در ر‬
‫فتکه چنین خواست های آن هابایدصرف‬ ‫بر این عمل آن ها اعتراضنمود وگ‬
‫از مجرای (آی‪.‬اس‪.‬آی) به دست آوردهشود‪.‬‬
‫ازسال ‪1985‬بهبعد (سی‪.‬آی‪.‬ای) الشنمودتا از طریق اجنت های خود‬
‫فغان راپیدا نمایدکهبتواند هلیکوپترجنگی (‪ )MI-24 Hind‬را‬ ‫پیلوت ا‬
‫ً‬ ‫ً‬
‫بگریزاند‪ .‬آنان زمینۀ چنین عملیات را درکابل مهیا ساخته وقتافوقتابا‬
‫سیدن چنین هلیکوپتربرایم ا العمیدادندتا محلنشستی‬ ‫ا الع مختصر از ر‬
‫رابرای آنتدارک دیده وباقوای هواییپاکستان در مورد هما هنگیصورت‬
‫گیردتا حین داخلشدن آنبهفضای هواییپاکستان مورد حملهقرارنگیرد‬
‫وبعد ازنشست امنیت آنتأمینگرددتا از جانبقوایشوروینابودنگردد‪.‬‬
‫ضرورتبهتوضیحنداردکه چنین الن عملینگردید و من هم در موردبه‬
‫قوای هواییپاکستان چنین آالرم جعلی راندادم‪ .‬مشکل اصلی در اینبودکه‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)توقع داشتتاپیلوت وقت دقیق وگراففرار خودرا از قبل‬
‫برای آنان ا الع د هد‪ .‬عملیشدن چنین الن دقیقناممکنبود زیراپیلوت‬
‫الحیت آنرا نداشتکه آزادانهتصمیمبگیردکه چه وقت وبهکجاپرواز‬
‫فشای الن ودستگیریپیلوت متصوربود‪.‬سرانجام‬ ‫نماید‪ .‬خطرات احتمالی ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تیم بر اساس الن خویش دو هلیکوپتر (‪)MI-24‬را برای‬ ‫ما توانس‬

‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)بسپاریم‪.‬‬
‫منتن هابرای "رهبران"تنظیم ها ضرورت اختطاف چنین هلیکوپتر ها را‬
‫تندکه از اجراکنندهاین عمل درپاکستان‬ ‫توضیح دادم‪ .‬آنانباید اطمینانمیداش‬
‫پذیرایی خوبی خوا هدشد‪ .‬در اواسطسال ‪ 1985‬عصر روزبودکهب ه من‬
‫فونی اطالع دادندکه دوبال هلیکوپتر (‪ )MI-24‬در میرام شاه در داخل‬ ‫تیل‬
‫فظسرحدیبرای‬ ‫فسر محا‬ ‫پاکستانفرود آمدهاند‪.‬قرار معلوم در اول و هله ا‬
‫آنانتوضیح دادهبودکه آنان اشتباهنموده و در داخل خاکپاکستانفرود آمده‬
‫یند‪ .‬اما آنان ازبازگشت خود‬ ‫نند دوبارهپروازنم ا‬‫شند میتوا‬
‫اند واگر خواستهبا‬
‫دارینمودند‪.‬با وجودیکهیکی ازپیلوتان درآغاز ربودن هلیکوپتر از الن‬
‫خبرنداشت‪ .‬در مدتکوتا هیپیام هایتبریکی زیادی مواصلت ورزید‪ .‬هر‬
‫فارت خانه میخواستتا هلیکوپتر را معاینه وعکاسی نماید‪ .‬هلیکوپتر ها‬ ‫س‬
‫فته در معرض معاینه وبازدید وعکاسی متخصصین انگلیسی‪،‬‬ ‫برای مدت دو ه‬
‫فر از‬ ‫فتهبعدباچ هارن‬ ‫آلمان غرب‪،‬فرانسوی وچیناییقرار دادهشده وچند ه‬
‫ردیدند‪.‬‬‫جملهشش خدمه آنبه ایاالت متحده امریکا منتقلگ‬
‫فتهبود‪.‬نخستین مورد‬ ‫قبل از آننیزچند واقعه اختطاف طیارهصورتگر‬
‫آن اختطاف هلیکوپتر (‪ ) MI-8‬در آغاز جن گبود‪ .‬حادثه دوم مربوطبه‬
‫ی کبال طیارهسب کبودکه حین اختطافکوپیلوت طیارهبا عملگریختاندن‬
‫سید‪( .‬سی‪.‬آی‪.‬ای)ی کفروند‬ ‫فت نمود وتوسطپیلوتبه قتل ر‬ ‫طیاره مخال‬
‫طیاره (‪ )SU- 22‬را نیزکهتوسط نبیپیلوت اختطاف شدهبودبه دست‬
‫فتباتنظیم‬‫آورد‪ .‬اینپیلوت مدتیقو ماندان مجا هدینبود ودراثر ایجاد مخال‬
‫مربوطبه امریکاپنا هندهشد‪.‬‬
‫فغانستان سپردن عکس‬ ‫م همترینکم ک (سی‪.‬آی‪.‬ای)برای ادامه جن گ در ا‬
‫فتهشدهبودند ودر آنتمام جزئیاتسطح‬ ‫هاییبودکهتوسط ما هواره هاگر‬
‫لند عکاسیشده‬ ‫فاعب‬‫زمینبه وضاحت دیده میشد‪ .‬در این عکس هاکه از ارت‬
‫بودندتان ک ها‪ ،‬وسایط‪،‬پل ها‪،‬پلچ ک ها‪ ،‬وخسارات واردهءناشی ازبمبارد‬
‫فت زدهساخت‪ .‬ما‬ ‫شدندکه مراشگ‬ ‫مان ویا ح الت راکتیبه وضوح دیده می‬

‫‪133‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فاده از این عکس ها‪ ،‬عملیات ها را النگذاری نموده نقاط و م الت‬‫با است‬
‫آسیبپذیر رابرای ح الت راکتی انتخاب مینمودیم‪.‬به الحظه آنبرای‬
‫قو ماندانان مجا هدین راه های مناسبتقرب و عقبنشینی و م التآتش را‬
‫تیم‪ .‬زمانیکه من خواستار عکس هوایی ساحه مشخص‬ ‫مشخص میساخ‬
‫میشدم‪،‬کارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای) در مدتکوتا هی آنراباتمام جزئیات در‬
‫اختیارمقرارمیدادند‪ .‬مثالبرجسته ایننوعنقشه ها راکهبرروی آن الن‬
‫بندر در جوار دریای آمو طرحگردیدهبود میتوان‬ ‫عملیاتی درساحهشیر خان‬
‫فحاتبعدی اینکتاب مشا هدهکرد‪.‬با هر نقشه وعکس جزئیات و‬ ‫در ص‬
‫فص التبیشترشامل ا هداف ممکنه‪ ،‬موقعیت دشمن‪ ،‬عکس العمل احتمالی‬ ‫ت‬
‫دشمن وح الت احتمالی آن داده میشد‪ .‬این معلوماتبا ا العات حاصله از‬
‫مجا هدین محلیتوانایی ما را در اجرا و مؤثریت عملیاتبیشتر میساخت‪.‬‬
‫توانایی هایتخنیکی امریکا همیشهبرایم جالببود وبه طورخاص دربخش‬
‫تندکهکمپیوتر هایی در‬ ‫ف‬‫مخابرات حیرت انگیزبود‪.‬به طور مثال آنانگ‬
‫نندصحبت های مخابراتیپیلوت های شوروی را‬ ‫ایاالت متحده امریکا میتوا‬
‫یند‪ .‬چون‬‫در اثناییکه آنان در حومهء مسکودرحال پروازباشند‪،‬ثبت نما‬
‫ختصبه خود‬ ‫هرپیلوت دارایل هجه خاص وشکلسخن زدن وتکیه الم م‬
‫است‪ ،‬این خصوصیات مانند امضا امکان آنرافرا هم میسازد تابراساس آن‬
‫امریکایی ها وی راباکودنمبر خاصبنامند‪ .‬طور مثالپیلوت (ایکس) اگر‬
‫باکابلتماس مخابرویبگیرد‪ ،‬اداره ا العاتی میتواندنتیجهگیرینمایدکه‬
‫ویتن هاپروازنموده ویابا همرا هیگروه خویش‪.‬براساساینگونه ا العات‪،‬‬
‫فغانستانتحت نظر امریکایی ها قرار‬ ‫عملی ات قوای هوایی شوروی در ا‬
‫داشت‪.‬‬
‫ما همچنان از امکانات وتجاربتخنیکی آنانبرای ان هدام وتخریببیشتر‬
‫نندپل ه ا‪،‬بند های آب‪ ،‬ذخایر مواد سوخت وپایپ لین‬‫ا هداف مشخص ما‬
‫فاده میکردیم‪.‬برای این منظور (سی‪.‬آی‪.‬ای) عکس های ا هداف مورد‬ ‫است‬
‫نظر راتهیه میکردکهبه اساس آن ها متخصصین در مورداندازه ونوعیت‬
‫فجار وخسارات احتمالی‬‫فجره‪،‬بهترین محل وطریقه جابجایی‪،‬شکل ان‬
‫مواد من‬
‫فت‪.‬‬ ‫آن مشورهمیدادند و مطابق آن النگذاریصورت میگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) همچنان وسایل الزم را برای تصرف کانال های سیستم‬

‫قیم از‬ ‫مخابروی دشمن در اختیار ماقرارمیداد‪.‬باوجودکه منبه طور مست‬
‫ستمکهتازهترین ا العات‬ ‫این نوعکم ک هابرخوردار نبودم؛ اما میدان‬
‫فغانی در موردسوقیات جزوتام ها وا هداف‬ ‫تصرفشده از منابعشوروی و ا‬
‫آنکه ازلحاظتکتیکیبرای مابسیاربا ارزشبود‪ ،‬در اختیار ماقرار داده‬
‫میشد‪ .‬اکثر این ا العات هیجانی ودراماتی کبود‪.‬به طور مثال زمانیکه‬
‫فته وتقاضای کم ک میکردند‪ .‬همچنان از این‬ ‫آنان مورد حمله قرار گر‬
‫فغان ها وشوروی ها عدم اعتماد متقابل‬ ‫ا العات نتیجهگیری میشدکهبین ا‬
‫وجود دارد‪.‬بعد از اینکه مجا هدین راکت استینگر رابه دست آوردند‪،‬باربار‬
‫فغان مبنیبراینکه آنانبه وظایفپر خطر اعزام میشوند‬ ‫اعتراضپیلوت های ا‬
‫نند‪،‬ثبتشدهبود‪ .‬مایکبارشنیدیم‬ ‫وپیلوتانشوروی درقرارگاه هاباقی میما‬
‫فه‬‫فسرپایین رتبه رابهات هام اینکهبرترک وظی‬ ‫که درقرارگاهشورویی ک ا‬
‫اصرار میکردبه محکمهنظامیتهدیدنمودند‪ .‬هم چنان ما از طریقتصرف‬
‫فقیت ح الت مجا هدین واندازه‬‫فقیت ویا عدم مؤ‬ ‫صحبت های مخابروی از مؤ‬
‫فات وضایعات وارده معلوماتبه دست می آوردیم‪.‬‬ ‫خسارات وتل‬
‫فتر مرکزی‬ ‫منبهاثر دعوت هایپی همسرانجام درتابستانسال ‪ 1985‬از د‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) در النگلی ویرجنیاکه درفاصله نهچندان دور از واشنگتن‬
‫موقعیت دارد‪،‬بازدید نمودم‪ .‬من زیاد القمند اینبازدیدبودم وتصور‬
‫فانه نهتن ها چنین‬
‫میکردمکه در ازدیادتجارب منکم ک خوا هدکرد؛ اما متأس‬
‫نشد‪،‬بلکه در ارزیابی خویش در مورد (سی‪.‬آی‪.‬ای)نیزتجدیدنظرنمودم‪،‬‬
‫ستم‪.‬‬‫فریحی دان‬
‫فرت‬‫ودر واقعیت امر من آنرای کس‬
‫ستم خاص امنیتی رابرایتاسیسات و‬ ‫من ضرورت موجودیتتدابیر وسی‬
‫شیوه عملکرد (سی‪.‬آی‪.‬ای) درک میکنم؛ اما شیوۀکار آن ها در اولباعث‬
‫فسر ارشد سازمان‬ ‫تعجب من شد وسرانجامبی اعتمادی آنانبه ی ک ا‬
‫ا العاتیپاکستانکه متحدصمیمی امریکا است‪ ،‬مرا آزردهساخت‪.‬تعجب‬
‫فت‬ ‫فتر مرکزی (سی‪.‬آی‪.‬ای) در ل‬ ‫من زمانی زیاد شدکه حینبازدید از د‬
‫فت مشایعتشدمکه چ هره‬ ‫خصوصی رئیس عمومی آن ادارهتوسط مسؤولل‬
‫فی‬‫سید ودربازگشت همانشخصبالبخند خودرا معر‬ ‫آن آشنابه نظر میر‬
‫‪135‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فتم‬
‫فتکه وی از جمله اعضایگارد امنیتی آقایکیسی است ودریا‬ ‫نموده گ‬
‫فتنیز از جملهگارد امنیتی رئیسبوده وبهصورت‬ ‫که حتیشخص مسؤولل‬
‫دوامدار حتی در چنین مورد امنیت آنراتأمین مینماید‪.‬‬
‫بازدید از مکتب مخصوصتخریبکاری (سی‪.‬آی‪.‬ای)که درفاصلهنهچندان‬
‫دور از واشنگتنقرار داشتسبب آزردگی منشد‪ .‬زیرا منبه واسطه طیاره‬
‫ییبدانجا منتقل شدمک هپرده های آنکا الکشیدهشده وکوچکترین امکان‬
‫دیدنبیرون از آن موجودنبود‪ .‬هواپیمای ک دوره وسیع راپیموده و منفکر‬
‫کردم اینپرواز طوالنی‪،‬برای ردپلگمکردن واینکه من چنانتصورکنم‬
‫که این مکتب درفاصله دور از واشنگتنقرار دارد‪،‬سازمان د هیشدهبود‪.‬‬
‫میکنم‪.‬بعد ازنشست طیاره وضعنیز‬ ‫منبایدپینمیبردمکهبهکجاپرواز‬
‫چنینبود‪ .‬از موتر حامل مانیز امکاندیدنبیرون میسرنبود‪،‬به اص الح‬
‫با چشمانبسته در حرکتبودم‪ .‬من اینگونهبرخورد رابه خود ا هانتبار‬
‫ستدالل م ه ماندار اینبودکه ما مکلفبه رعایت اصول و‬ ‫تلقی نمودم‪ .‬ا‬
‫تیم‪ .‬اما منشخص مشکوک وبی هویتنبودمکه در مقابلم چنین‬ ‫مقررات هس‬
‫تند‪ .‬ما هرگز چنینبرخوردی را حینبازدید‬ ‫ف‬
‫شیوهیی را درپیش میگر‬
‫کارمندان (سی‪.‬آی‪.‬ای) از مراکز آموزشی ما درپاکستاننکردهایم‪ .‬آن ها در‬
‫روز روشن ودر موتر هایبدونپردهبه محل میامدند وما الشنمیکردیمتا‬
‫خطسیر و موقعیتکمپ آموزشی را از آنانپن هانسازیم‪.‬‬
‫فتمکه (سی‪.‬آی‪.‬ای)بهنقطهنظر های ارائهشده‬ ‫فر‪ ،‬من دریا‬‫در جریان اینس‬
‫ً‬
‫از جانبتحلیلگرانپشت میز ا همیتبیشترقائل است‪ .‬زیرا اوال منبهاتاق‬
‫فغانستان معلو مات داده میشد‪ .‬تا‬
‫فرانس ر هنماییشدمکه در آن راجعبه ا‬ ‫کن‬
‫آن زمان هیچگا هی از زبان خانمی در امور نظامیگزارشتحلیلی نشنیده‬
‫بودم‪،‬لذابا القمندی زیادبه آنتوجهنمودم‪ .‬خانمبیچارهکهبسیارناآرام و‬
‫نامسلطبر موضوعبهنظر میرسید‪ ،‬از رویکاغذ مطالب را میخواندتابدان‬
‫وسیلهتوجهشنوندگان را جلبنماید ‪ .‬در عمل اکثر امریکایی ها چنینشیوه‬
‫بیان را دلیل عدمپختگی وناواردبودنسخنران میدانند و اینقضاوتکامالً‬
‫در مورد خانم ذکر شده صدق میکرد‪.‬بعد ازختم سخنرانی از ویسوال‬
‫فات زیادبه مجا هدین در جن گ ذکرشده‬ ‫کردمکه منظور وی از واردشدنتل‬
‫فات ‪ 20 ،10‬ویا ‪50‬فیصدبود؟ وی‬ ‫چهبود؟ آیا وی میتواندبگویدکه اینتل‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫از دادن جواب عاجزبود وزمانیکه اصرار ورزیدمکه میتواندبگویدکه در‬

‫تند؟ ال جواب ماند‪ .‬همکاران مرد او‬
‫آن جن گ چهتعداد مجا هدین اشتراک داش‬
‫فغانستان از‬
‫تندکه او در مورد ا‬‫ف‬‫یند‪.‬بعدبرایمگ‬
‫سعیکردندتا اوراکم کنما‬
‫آغاز مداخله شوروی در آنکشورتحقیق مینماید وقبل از آغازبهکار در‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) دوره ماستری خویش را در مورد مسایل جن گ طینموده است‪.‬‬
‫فت او دارایتجربه عملی جن گنبوده ونخوا هدشد‪.‬بدون داشتناینگونه‬ ‫بایدگ‬
‫تجربه ویانداشتن ا العات دست اول در موردشرایط و اوضاع و احوال‬
‫جب هه جن گ‪ ،‬حتیبهترینتحلیلگرنمیتواند از ارقام وحقایق مجردنتیجهگیری‬
‫درست ارائه نماید‪ .‬مثالبعدی در مورد متخصصتکتی ک اتحاد شوروی‬
‫استکه در موردپیشروی ارتشسرخ در دشت هایشمال اروپا صحبت‬
‫فغانستانسوال‬ ‫نمود؛ زمانیکه من در مورد چگونگی حالت آنان در اراضی ا‬
‫کردم‪ ،‬وی مضطربشده خاموشی اختیارکرد‪.‬‬
‫فغانستان عبارتبود‬‫به طور خالصه میتوانگفتکهنقش (سی‪.‬آی‪.‬ای) در ا‬
‫از‪ :‬خریداری اسلحه‪ ،‬م همات وتجهیزات وانتقال آنبهپاکستان‪،‬تدارک‬
‫وجوه مالی برای ت هیه وسایل ترانسپورتی در داخل پاکستان‪ ،‬آموزش‬
‫مربیونپاکستانی در مورد جن گ افزار ها وتج هیزات جدید‪،‬تهیهفوتو و‬
‫نقشه های ما هوارهییبرایپالنگذاری وپیشبرد عملیات‪،‬تهیه وسایل و‬
‫تج هیزات مخابروی وآموزش آن وارائه مشوره در مورد مسایلفنی و‬
‫یکه مطالبه میشد‪ .‬متباقیتمام مسایل چون النگذاریپیشبرد‬
‫یکی‪ ،‬هنگا م‬
‫تخن‬
‫جن گ‪ ،‬آموزش مجا هدین در عرصه هایگوناگون‪،‬تعیینتخصیص وتوزیع‬
‫الح وتجهیزاتبهتنظیم ها در حیطۀ الحیت (آی‪.‬اس‪.‬آی) وبهصورت‬
‫مشخص مربوط ادارۀتحتاثر منبود‪.‬‬
‫فت ه‬
‫میکنمکه (سی‪.‬آی‪.‬ای)بهتکنالوژیبسیارپیشر‬ ‫ئید‬
‫من این موضوع راتا‬
‫فته مسایل‬
‫فاده ازتکنولوژیپیشر‬ ‫دسترسی دارد‪ .‬مگر نمیتوانتن هابا است‬
‫پیچیده ومغلق را حلکرد ونتیجه مطلوببه دست آورد‪ .‬از آنجاییکهتصامیم‬
‫نظامیبر اساستجربه‪ ،‬دانشنظامی ویا حتیبر اساسبرداشت هاینظامی‬
‫فسران (سی‪.‬آی‪.‬ای) از‬ ‫اتخاذ میشود‪ ،‬از نظر من صرفتعدادکمی از ا‬
‫نند‪.‬‬
‫فهبدرشده میتوا‬ ‫اجرای چنین وظی‬
‫‪137‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فغانستانبه هدر رفت ویقینا ًکه اینپروسهکمافی‬‫مقدار زیادپول در جنگ ا‬
‫السابق ادامه دارد‪.‬بخشی از اینفساد وسوء استفادهبهیقین در نتیج ه‬
‫فغانستان صورت میگرفت‪،‬به عقیده من‬ ‫اشتبا هات موجود درپاکستان وا‬
‫قسمت زیادی از اینسوء استفاده ها در جیبکارمندان حکومت هایبی‬
‫پر وا‪ ،‬دالالن اسلحه‪ ،‬سیاستمداران وعمال (سی‪.‬آی‪.‬ای)که درتدارک و‬
‫خرید جن گافزار های غیرضروری وکهنهبه میلیون ها دالرنقش داشتند‪،‬‬
‫سرازیرگردیده است‪.‬‬
‫اینبخش را با ذکری کنکته مثبتبهپایان میرسانم و آن عبارت از اینست‬
‫کهبا وجود این همهنارسایی ها‪( ،‬سی‪.‬آی‪.‬ای)نقشبسیار مثبت در ادامه و‬
‫یکا و‬ ‫فغانستان داشت‪ .‬بدون حمایه ایاالت متحده امر‬ ‫پیشبرد ج هاد در ا‬
‫فغانستانباقی میماند‪ .‬بدون ارائه‬‫عربستانسعودی‪،‬شورویتا حال در ا‬
‫ا العات از جانبسی‪.‬آی‪.‬ای‪،‬بسیاری از عملیات های مابهشکست می‬
‫انجامید وبدون آموزش معلمین ما از طرفسی‪.‬آی‪.‬ای‪ ،‬آنانتوانمندی آنرا‬
‫نداشتندکه مجا هدین رابرای مقابلهبا ابرقدرتتربیه وپرورش د هند‪ .‬آنچه‬
‫کهبعد از رسیدن ال حبهپاکستان اتفاق افتاده است‪ ،‬مسؤولیت مابوده‬
‫است‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫خطوطاکماالتی‬
‫«بر اساس معلومات ما‪،‬کانال های مخفیاکماالتی (سی‪.‬آی‪.‬ای)برایتأمین‬
‫تفادهصدمه زیاد دیده‬‫الح مجا هدین درنتیجۀ موجودیتفساد وسوء اس‬
‫است‪ .‬متضررین اصلی اینفساد عبارت اند از مجا هدینکهبرعلیهقوای‬
‫یکاکه نمایندگان آنان درکانگرستوسط‬ ‫شوروی میجنگند و مردم امر‬
‫شتم ماه می ‪1987‬‬‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)فریب خورده اند‪ ».‬واشنگتنپست‪ ،‬ه‬

‫متن ذکرشدهفشردۀ ازی ک مقالهیی استکهتوسطیکی از ژورنالیستانکه‬

‫فته را درپاکستانبهسربردهبود‪،‬نوشتهشده است‪ .‬وی الشنموده‬ ‫چند ه‬
‫استتاسیستمپیچیدۀ اکماالتی الح رابرای مجا هدینکه الوهبرپاکستان‬
‫فغانستان درششکشور دگرنیز ممتدبود‪ ،‬دریابد‪ .‬درسال ‪ ۱۹۸7‬مصرف‬ ‫وا‬
‫روزانه در اینبخشبهبیشتر ازیک ملیون دالر میرسید‪.‬شایدبرداشت و‬
‫تبصره آقای ج کاندرسن ‪Jack Anderson‬بر حدس وگمان استوارباشد‪،‬‬
‫لی ک دور از واقعیتنیست‪ .‬چنانکهقبالًتذکر دادهشد‪ ،‬در مورد خریداری‬
‫الحناکارآمد‪ ،‬مسؤولیت عمده متوجه (سی‪.‬آی‪.‬ای) است‪.‬بعد ازاینکه الح‬
‫فت ودرتوزیع ورساندن آن‬ ‫سید‪،‬نقش (سی‪.‬آی‪.‬ای) خاتمه مییا‬ ‫بهپاکستان میر‬
‫نیدن اسلحه و مهمات‬ ‫به مجا هدینسهمینداشت‪ .‬متباقیکانال اکماالتی ورسا‬
‫به جب هه جن گ از طریق ما ساز ماند هی میشد‪.( .‬آی‪.‬اس‪.‬آی) نیز الح و‬
‫قیمبه مجا هدینیکه در جب هه جن گ آنرابهکار‬ ‫م همات حاصله رابه طور مست‬
‫فت‬ ‫لیمنمیکرد‪،‬بلکهتمام اسلحه‪ ،‬م همات وتجهیزات در اختیار ه‬ ‫میبردندتس‬
‫تنظیم ج هادی وقو ماندانان وابستهبه آنانقرار داده میشد‪،‬کهبعد از طریق‬
‫سید‪.‬‬‫فغانستان میر‬‫آنانتامیدان جن گ در داخل ا‬

‫‪139‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫نیم الح چگونه از راه دور از امریکا وانگلستانبهمیدان‬ ‫برای اینکهبدا‬

‫فغانستان میرسید‪ ،‬در قدم نخستبایدتوضیحگرددکهکانال‬ ‫جن گ در ا‬
‫اکماالتی از سهقسمت متشکلبود‪ :‬درقدم اول امریکا اسلحه و م همات را‬
‫خریداریکردهپس ازتادیهءپول آنرابهپاکستانتحویلمیداد‪ .‬در مرحله‬
‫دوم اسلحه و مهماتتوسط (آی‪.‬اس‪.‬آی) در داخلپاکستان جابجا میشد وسپس‬
‫فتتنظیم‬ ‫براساسسهیمه معینتوزیع میگردید وبهقرارگاه های مرکزی ه‬
‫درپیشاور وکویته انتقال داده میشد‪ .‬مرحلهسوم مربوطتنظیم هابودکه آنان‬
‫بنابر لزومدید این اسلحه و م همات راب هقو ماندانان وابست هبهتنظیم خویش‬
‫فغانستان انتقال میدادند‪.‬باپرتابی کبمتوسط مجا هدبر‬ ‫سیم میکردند وبه ا‬‫تق‬
‫هدف‪،‬نقطۀختمبر اینپروسه طوالنیگذاشته میشد‪.‬‬
‫در اینپروسۀ طوالنی حد اقلپانزدهبار این الح و مهماتبا طی هزاران‬
‫کیلومترتوسط الری‪،‬کشتی‪ ،‬ریل‪ ،‬مجددا ً در الری هاپایین وباال شده در‬
‫اخیر ذریعۀ حیواناتبارکشتابه محلآتش وبه دست استعمالکننده رسانیده‬
‫میشد ‪.‬اینگونه راه طوالنی و دشواراکماالتیتوأمبا خطرات رابهندرت در‬
‫فته‬‫جنگ هایپارتیزانی میتوان مشا هدهکرد‪.‬ی ک جنرالبریتانیایی در موردگ‬
‫است‪ ،‬وقتیکهی کقو ماندانبه خطتدارکاتی عقب جب هه خویشتوجهنداشته‬
‫قیمبه دشمن است و من ایننتیج ه‬ ‫فهومکم ک و مساعدت غیر مست‬ ‫باشد‪،‬به م‬
‫گیری وی راکامالًتائید مینمایم‪.‬‬
‫مشکل ودردسربزرگ من در امور لوژستیکی اینبودکهبایدتدارکات‬
‫ضروری را در وقت معین وبرای اشخاصتثبیت شدهتسلیم نمایم‪ .‬متباقی‬
‫مسایل از ا همیت درجه دومبرخورداربود‪ .‬این رانیزباید واضحسازمکه‬
‫شتم‪.‬‬‫منصرفبربخش وسطیکانالاکماالتی‪ ،‬امکاناتکنترول مستقیم را دا‬
‫قسمت اولی و آخری آن در اختیار دیگرانبود‪( .‬نقشهشماره ‪.)8‬‬
‫ستم از‬ ‫در رابطهبا چگونگی ساز ماند هیکانال اکماالتی‪ ،‬منتن ها میتوان‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) وتنظیم هاتقاضاکنم‪،‬یابرایشانتوضیح د هم ویا هم آنان را‬
‫اغوا ویا متقاعد سازم‪ .‬اما زمانیکه اجرای امور در مسیر درستپیش‬
‫فاده از امکانات‬ ‫فت‪ ،‬مننمیتوانستمبرای ا الح آن اقدامیکنم ویابا است‬‫نمیر‬
‫فع آنبپردازم‪.‬کار دگروالیکه مسؤولیت امورلوژستیکی را‬ ‫خویش در ر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فتر منبه ع هده داشت‪ ،‬درسطح مطلوب و دلخواهنبود‪ .‬علت این امر‬ ‫در د‬
‫نند عدم اکماالتبه موقع‪،‬به موقع‬ ‫ناشی از دشواری های روزانهبود‪ ،‬ما‬
‫نرسیدنکشتی ویا طیاره‪،‬کمبود نیروی انسانی‪ ،‬عدمبارگیریبه موقع‬
‫یکی و‬ ‫واگون های ریل‪،‬کمبود وسایلترانسپورتی‪ ،‬نواقص وکمبوداتتخن‬
‫فاظتی وامنیتی و الوه برآن هیچکس اعم از‬ ‫م همتر از همه مسایل ح‬
‫ژورنالیست هایکنجکاو ویا اجنت های دشمننباید در موردکار واجراآت‬
‫ماکوچکترین ا الع رابه دست می آوردند‪.‬‬

‫فت‪ ،‬چنانچه درفاصله سال های‬ ‫این کار طورمعجزه آسا صورت میگر‬
‫فت و هیچ‬ ‫( ‪1984‬ـ ‪ ) 1987‬هیچ نوع ا العی از اجراآت مابهبیرون نر‬
‫فت‪ .‬در سال ‪۱۹۸3‬‬ ‫نوع سبوتاژ وتخریب در اینپروسه صورت نگر‬
‫مجموعا ً در حدود ده هزارتنسالح و م همات از طریقکانالاکماالتی ما‬
‫منتقلشد در حالیکه این رقم درسال ‪۱۹۸7‬به ‪65000‬تن رسید‪ .‬این‬
‫فاده از چ هارالری‬
‫فاع وبا است‬
‫فظین وزارت د‬‫فر از محا‬‫همهتوسط ‪ 200‬ن‬

‫‪141‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫فه صورت‬
‫فت روز وبه طور دوامدار و ال وق‬
‫فته ه‬
‫دارنده جرثقیل‪ ،‬ه‬
‫فت‪.‬‬‫یپذیر‬‫م‬
‫شتم‪ .‬آنانبیشتر‬ ‫دربخش اخیرکانالاکماالتی (سی‪.‬آی‪.‬ای) مش الت زیادی دا‬
‫فزار های غیرضروری وک هنه راتحویلمیدادند‪،‬بلکه‬ ‫اوقاتن هتن ها جن گ ا‬
‫فیت وگنجایشگدام های ما را نیز در نظر‬ ‫النبارگیری وتخلیه و ظر‬
‫فرتبود وگا هی هم قحطی‪ .‬منبار ها‬ ‫تند‪.‬به عبارت دیگرگا هی و‬ ‫ف‬‫نمیگر‬
‫ختمکه ما خواستار منظم مواصلتکشتی ها وآن هم‬ ‫برای آنان خاطرنشانسا‬
‫تیمتا آنرا خوبتر ساز ماند هی‬ ‫ما هواری ک ویا دوکشتیبهبندرکراچی هس‬
‫ییم‪ .‬امابینظمی درکار آنانسبب آن میشدکهگا هی ما هانهسهیا چ هار‬ ‫نما‬
‫کشتی مواصلت ورزید ودرگدام ه ای ما جایبراینگ هدارینمیبود وگا هی‬
‫هم ماه هانسبت عدم مواصلتکشتی ها‪،‬گدام هاکامالً خالی میبود‪.‬‬
‫مقدارکمی الح از طریقمیدان هوایی راولپندی (پایگاه هوایی چ الله)‬
‫مواصلت میورزید‪.‬تاسال ‪ 1986‬مواصلت اسلحه از این طریق‪،‬اکثرا ًسبب‬
‫بروز چالشبین (آی‪.‬اس‪.‬آی) وقوای هواییپاکستان میشد‪ .‬علت معضله‬
‫دراینبود که (سی‪.‬آی‪.‬ای) اسلحه خریداری شده را درپایگاه هوایی‬
‫«د هران» واقع در عربستان انبار میکرد وسپس از آنجابایدتوسط طیارات‬
‫عربستان سعودی ویا طیارات قوای هواییپاکستانبهکراچی انتقال داده‬
‫میشد‪.‬بنابر علل نامعلوم اینپرواز ها از نظمبرخوردار نبوده وبنظر من‬
‫عاملاینبینظمی (سی‪.‬آی‪.‬ای)بود؛ زیرا هرگاهنماینده آن در میدان هوایی‬
‫عربستان موجود میبود ویبه طیارات ما طبق الن‪ ،‬اجازهنشستننمیداد و‬
‫گا هی آنرا مجبوربهبازگشت میساخت‪ .‬هواپیما های عربستان سعودی نیز‬
‫فا همقبلی‬‫اکثربه وقت معین مواصلتنمی ورزید وگا هی همبدون ا الع وت‬
‫داخلفضای هواییپاکستان میشدکه طبعا ً حالت آمادهباش قوای هوایی‬
‫پاکستان را درقبالمیداشت‪ .‬این معضلهبعد از دوسال طوری حل شدکه‬
‫برطبق آن طیارات امریکایی مسؤولیت انتقال الح را ع هده دار شد‪ ،‬اما‬
‫مناسبات ماباقوای هوایی پاکستان همچنانتیرهباقی ماند‪.‬‬
‫فتند‪،‬باید‬
‫سیدنبهپاکستان در اختیار ماقرار میگر‬‫فزار هابعد از ر‬
‫جن گ ا‬
‫ستماکماالتی خاصایجاد‬ ‫توضیحنمایمکهقبل ازتقرر من در (آی‪.‬اس‪.‬آی)سی‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فاذقانوننظامی وتسلطنظامیان در همه عرصه‬ ‫شدهبود واینکاربهبرکت ان‬

‫هابود‪ .‬آنان هم طراحانقانون و هم مجریان آنبودند‪.‬به طور مثال در ارتباط‬
‫ستم عادی‬ ‫با حمل ونقل اکماالت‪،‬باوجود وسعتبیش ازاندازۀ آنباز همسی‬
‫فتر داریبه هیچ وجه مرعی االجرانبود و هیچگونهسندتحریری‬ ‫اداری ود‬
‫فا هی اجرا‬‫در موردنگاشتهنشدهبود و همۀ امورصرفبا هدایات واوامرش‬
‫میگردید‪.‬اگرگا هی در موردسوالی مطرح میشد‪ ،‬جواب اینبودکه محموله‬
‫مربوطپروژهتبلیغاتی ولی "محرم" و مربوطبمب اتومی است‪ .‬این جواب‬
‫فیبودکه طرف همکارینماید‪.‬‬ ‫کا‬
‫بندرکراچیبهصورتنقدیتادیه میشد وچونبر محموله هانوشت ۀ‬ ‫پولتکس‬
‫فاعی" موجودبود؛لذا طرزالعمل معمولگمرگی در مورد آن‬ ‫"تجهیزات د‬
‫عملینمیشد‪ .‬ده الیبیست واگون ریل ازکشتیبارگیریشدهبهگدام های‬
‫قیمبهکویته انتقال داده میشد‪.‬‬‫من درکمپ اوجری وی ک اندازۀکم آن مست‬
‫فاع (‪)MODC‬تأمین‬ ‫فظین وزارت د‬ ‫امنیت این واگون ها از طرف محا‬
‫میگردید‪ .‬در ‪10‬واگون ریلبه طور عادیتا ‪200‬تنبار جاب ه جا میشد؛‬
‫ستم در آن هاتا ‪400‬تنبار را جاسازینمایم‪ .‬زمانیکهچندین‬ ‫اما منتوان‬
‫کشتیپیاپی مواصلت میورزید‪ ،‬مع الت زیادی ایجاد میگردید ونظم‬
‫معمولیبر هم میخورد‪ .‬عمله وباربران در جابه جایی آنبه مشکل مواجه‬
‫پیداکردن ریلبا مامورین مربوط در چانه زنی‬ ‫شدند ‪ .‬دگروال منبرای‬ ‫می‬
‫میبود‪.‬‬
‫فیتپنجتا دهتُن را‬ ‫تیمکه هری ک ظر‬‫ما در راولپندی ‪ 200‬عراده الری داش‬
‫داشت و همه داراینمبرپلیت های جعلیبودند وتوسط آن ها اسلحه و م همات‬
‫شدند‪.‬تمامصندوق هابعد از انتقالبهگدام‪،‬‬ ‫به م الت موردنظر انتقال داده می‬
‫شدند‪.‬تمام اجناس داخل و خارجشده‬ ‫فکی ک‪،‬نگ هداری می‬ ‫بازگردیدهبعد ازت‬
‫فتر مربوطثبت میشد وگزارش آن هر روز صبحبر سرمیز‬ ‫ازگدام در د‬
‫کارمن حاضر میبود‪.‬‬
‫بعد از آن الح و مهماتبر طبقسهیمهقبالًتعینشده‪،‬بهتنظیم هاتوزیع و‬
‫فزار هابعدا ً‬
‫بهپیشاور انتقال داده میشد‪ .‬در موردسهیمه وتخصیص جن گ ا‬

‫‪143‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫معلومات خوا هم داد‪ .‬من القمندبودمتا هرچه زودتر اسلحه و مهمات موجود‬
‫درگدام ها در اختیار استعمالکنندهگانقرارگیرد‪.‬به همین علت اصرار‬
‫فغانستان منتقلگرددتا ازی ک طرفگدام‬ ‫شتمتا هرچه زودتر محمولهبه ا‬
‫دا‬
‫هابرای محموله هایبعدیتخلیهگردند واز طرف دیگر جلو خطرات‬
‫فته‬‫احتمالیتصادفناشی از حریق ویاتخریبات وسبوتاژ احتمالی دشمنگر‬
‫فجارینشسته‬ ‫فتهشود مابرسربشکۀپُر از مواد ان‬ ‫شود‪ .‬هرگاهسادهترگ‬
‫بودیم و در مجاورت ما هم منازل مسکونیقرار داشت‪.‬باوجودیکهتقریبا ً‬
‫فت‬ ‫فادهقرار میگر‬ ‫فغانستان مورد است‬
‫هشتادفیصدتمام الح و مهماتیکه در ا‬
‫فت و آمدبیش از حدبهکمپ موجود‬ ‫از طریقکمپ اوجرهفرستاده میشد ور‬
‫بود؛ اما من در جریان چ هارسال شا هد هیچگونه حادثۀکه داللتبرنقض‬
‫تدابیرامنیتیکمپکند ویا موردتوجه دشمنقرارگیرد‪،‬نبودم‪.‬‬
‫فین‬‫نندگی مؤظ‬‫هر روز ازساعتپنجصبحتا ظ هرقطاری از الری ها‪،‬به را‬
‫فاعکه ملبسبه لباس عادیبودندبه طرفپیشاورکه‬ ‫امنیتی وزارت د‬
‫در ‪150‬کیلومتریکمپقرارداشت حرکت میکردند‪ .‬این الری هابایدقبل‬
‫سیدنشامبدانجا مواصلت میورزیدند‪،‬به همین علتباید آخرین الری‬ ‫ازفرار‬
‫تا ظ هر حرکت میکرد‪.‬بعد از ظ هر ها‪ ،‬الری هایتخلیهشدۀ روزقبل‪ ،‬دوباره‬
‫به راولپندی مراجعت میکردند وتوسطکارکنان ورکشاپ ماترمیمشدهبرای‬
‫ردیدند‪.‬‬‫فربعدی آماده میگ‬‫س‬
‫فرادی ونه‬ ‫برای رعایتپن هانکاری ‪ 50‬ـ ‪ 60‬الری ذکرشدهبهصورت ان‬
‫بهشکلقطار وبهفواصل دور ازیکدیگر حرکت میکردند‪ .‬مابهفاصلۀپنج‬
‫فی ک عادی‬ ‫ـ ده دقیقه‪ ،‬دو ویاسه الری را حرکتمیدادیم وآنان دربینترا‬
‫فظ مسلح طوریکه جلبتوجهننماید‪ ،‬در جنگله هر‬ ‫حرکت میکردند ومحا‬
‫فربای ککارمند محلی‬ ‫الری در حالت آمادهباشقرارمیداشت‪.‬باری حینس‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) ازپیشاوربه وی چلنج دادمتا اگربتواند الری های ما را‬
‫فقبه اینکارنشد‪.‬‬‫تشخیص د هدکه مؤ‬
‫فیبود وبرای جلوگیری‬ ‫فیکیتصاد‬ ‫تشویش اساسی ما در مورد حوادثترا‬
‫فسر را در الری اولی ویکی را هم در الری‬
‫از خطرات احتمالی‪ ،‬مای ک ا‬
‫آخریتوظیف میکردیم ‪.‬برای جلوگیری ازسکتگی‪،‬ی کیا دو الریبدون‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫بارنیز در معیت آنان حرکت میکرد‪ .‬جنرال اخترباوجود یکه از مش الت‬

‫فیکیبسیار‬‫ما در امر اکماالت آگا هی داشت؛ اما در موردتصادماتترا‬
‫سختگیربود وآنرا غیرقابلقبولمیدانست‪ .‬منبرای جلوگیری ازتصادمات‬
‫فزودمتا حین حرکتقطار‪،‬قواعد مربوط‬ ‫فسران مشایعتکننده ا‬ ‫برتعداد ا‬
‫یند‪.‬‬
‫رابا دقت مراعاتنما‬
‫درسال ‪ 1986‬محاسبهنمودمکه الری هایاکماالتی مابیشتر ازی ک ملیون‬
‫فیکینیزبه وقوع‬ ‫کیلومتر راهپیمودهاند‪ .‬در طی اینفاصلهتصادماتترا‬
‫فتاربود‪.‬‬ ‫پیوستهبودندکه دلخراشترین آنتصادمی ک الریبای کتیزر‬
‫فسر مسؤولقطاربه محل حادثه از محل انتقال‬ ‫سیدن ا‬‫قربانیان حادثهقبل از ر‬
‫پیدانماید‪.‬‬‫ف اخانهنزدی ک محل‬ ‫فتهبود و ویقادرنشدتا زخمی ها را درش‬ ‫یا‬
‫فاخان ه‬‫فر آنان درش‬ ‫فسران اردوبوده ودون‬‫بعدتثبیتشدکهقربانیان حادثه ا‬
‫نظامی جان دادهبودند‪.‬با وجودکه شا هدان محل واقعه در مورد تصادم‬
‫فسران نظامی معلومات دادهبودند‪ ،‬اما مسؤولین اردو‬ ‫ومقصرحادثهبه ا‬
‫تند‪.‬‬
‫مسؤولیت واقعه رابه دوش (آی‪.‬اس‪.‬آی) میانداخ‬
‫لیم داده میشدند‪ .‬آنان اسلحه و م همات‬
‫محموله ها درپشاوربرایتنظیم هاتس‬
‫نندگانشب را همانجاسپری می‬ ‫را درگدام های خویش جابه جا میکردند ورا‬
‫نمودند‪ .‬این شیوه معمول نقل وانتقال الحبودکهتوسط من ساز ماند هی‬
‫گردیدهبود‪ .‬البته در موارد خاص استثناآتی نیز وجود داشتکه طبق آن‬
‫الح مستقیما ً ازکراچیبهکویته انتقال داده میشد‪ .‬چنانچه راکتانداز ها و‬
‫فع هوایسامکهتعداد آن زیادنبود ودر مناطق خاص عملیاتی‬ ‫راکت های دا‬
‫فاده از‬‫چون اطرافکابل‪،‬میدان های هوایی ودر امتدادشا هراهسالن گ است‬
‫ردیدند‪ .‬عدۀ زیادی ازقو ماندانان‬ ‫آن هدایت داده میشدبه اینشیوه منتقل میگ‬
‫فیرکردن راکتبر هدف ازفاصلۀ ده‬ ‫در آرزوی سقوط دادن هلیکوپتر و‬
‫فزایش حیثیت آنان میشد‪ .‬اما من‬ ‫کیلومتریبودند؛ زیرا این عملباعث ا‬
‫فزار هاباید مطابق اصول و استراتیژی‬ ‫کید میکردمکه این جن گ ا‬ ‫همیشهتأ‬
‫فا هم و مشوره‬ ‫جن گپارتیزانیبهکاربردهشوند‪ .‬من ایننوع اسلحه را درت‬
‫باتنظیم ها مستقیما ًبهقوماندانانیکه در نواحی حساسفعالیت داشتند می‬
‫سپردم‪ .‬هم چنان زمانیکه عملیات خاصپالن میشد‪ ،‬مثالًبرای غرقساختن‬
‫‪145‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫کشتی ها در دریای آموکهضرورتبه ماین های مقناطیسی داشت ویاحینی‬

‫فا همباتنظیم ها‬
‫که حمله وسیعبرگارنیزیونی ساز ماند هی میشد‪ ،‬من درت‬
‫مستقیما ًباقوماندانان محل درتماس میشدم‪.‬‬
‫باوجودات هام ات وارده مبنیبر موجودیتفساد ورشوت در مسیرکانال های‬
‫فته میتوانمکه دربخش وسطی اینکانالکه مربوط منبود‪،‬‬ ‫اکماالتی‪ ،‬منگ‬
‫چیزیبه نامفساد وجود نداشت؛ اما دربخش اولی اینکانالکه مربوط‬
‫فساد‬‫فته میتوانمکه امکان واحتمالتقلب و‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)بود‪،‬به اطمینانگ‬
‫بند ها در‬‫فایتی وحتی احتمال زد و‬
‫موجودبود‪ ،‬چنانچه من در موردبیک‬
‫بخشقبلیتذکراتی داده ام‪.‬‬
‫فزار ها را در اختیار‬‫در مورد ات هامیکه (آی‪.‬اس‪.‬آی)بخشی از جن گ ا‬
‫اردویپاکستانقرارمید هدبایدتوضیحنمایمکهتااندازهییاینات هام واقعیت‬
‫فع‬‫یندار ‪ 14.5‬میلیمتری ‪ RPG-7‬و راکت های دا‬ ‫داشت؛ زیرا ‪ 200‬میل ماش‬
‫هوا ‪ SA-7‬در اختیار ارتشپاکستانقرار دادهشدتا در مواقع اضطراری‬
‫فغان وشوروی‬ ‫جزوتام های مستقر درنواحی غربیکشور جاییکهقوای ا‬
‫فته‬‫گاهگا هی حریم هواییپاکستان رانقض مینمودندتسلیحشود‪.‬باقاطعیتگ‬
‫میتوانمکهبجز این مورد هیچ مورد دیگری از سپردن الحبه اردوی‬
‫فته است‪ .‬اینکار احمقانهبودکه مابدون اجازه‬ ‫پاکستان صورت نگر‬
‫فادهنماییم‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) چنین عملی را مرتکبشده از اعتماد آنانسوء است‬
‫ویقینا ًکه سبب اعتراض آن ها میشد‪ .‬چنانچه شایع شدن خبر ذکر شده‪،‬‬
‫باوجودکه از طرف ماتوضیحات الزم نیز داده شد‪ ،‬مناسبات ما رابرای‬
‫مدتیتیره ساخت‪( .‬سی‪.‬آی‪.‬ای) همیشهتقاضا داشتتا در موردتوزیع و‬
‫سیم اسلحه رسیدهبهپاکست انکنترول ومراقبت داشتهباشد واین موضوع‬ ‫تق‬
‫همیشهسبب منازعهبین ما میشد‪.‬‬
‫طی هشتسالیکه جنرال اختر در راس (آی‪.‬اس‪.‬آی)قرارداشت‪ ،‬الحیت‬
‫توزیع الح و مقدار آن واینکهبهکدامتنظیم‪،‬چقدرتوزیعگردد‪ ،‬مربوط‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)بود واین اصل غیرقابلتغییر دانسته میشد وبنابر همین اصل‬
‫بعد از ایجاد "اتحاد" این الحیت در اختیار مابود وبرطبق آنبهتنظیم ها‬
‫الح و م هماتتوزیع میگردید‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫خارج از (آی‪.‬اس‪.‬آی) حتی رئیس جم هور در موردتوزیع وکنترول الح‬

‫وم همات وسایر خدماتلوژستیکیکه از طریقگدام ها و الحکوت های‬
‫فت نظارت وکنترول نمیکرد‪.‬تن ها‬ ‫ما در راولپندی وکویته صورت میگر‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)نبودکه در موردتوزیع وتقسیم الح آرزومند مداخلهبودبلکه‬
‫فیرامریکا نیز اکثرا ً در مورد انتقاد میکرد‪ .‬همچنان کنگره امریکا‪،‬‬ ‫س‬
‫ژورنالیستان‪ ،‬جنرال های ارشدپاکستان وباالخرهتنظیم ها نیز از چگونگی‬
‫تند‪ .‬آن ها مدعیبودندکهبهتر از همه در مورد‬ ‫توزیع الح رضاییت نداش‬
‫نند‪ .‬در عقب اینگونه مدا الت و القمندی هابهپروسهتوزیع الح‬ ‫میدا‬
‫انگیزه هایسیاسی‪ ،‬استخباراتی وشخصی موجودبود وروی همین ملحوظ‬
‫از هرامکانبرایتحتفشارقراردادن (آی‪.‬اس‪.‬آی)به منظورتعدیلس هیمه‬
‫فاده میکردند‪ .‬احزاب وقو ماندانان همیشه خواستار الحبیشتر‪ ،‬خوبتر‬
‫ها است‬
‫تندکه ماتوجهبیشترب هتنظیم‬‫وجدیدتربودند‪ .‬امریکایی هابیشتر اصرار داش‬
‫های ج هادیبنیادگرا وبه صورت مشخصبهتنظیم حکمتیار داریم‪ .‬این‬
‫موضوع همیشه منبع اخ الف‪ ،‬اصطکاک ونارضایتیبین مابود‪.‬‬
‫از اینکه امریکا نصفپول خرید اسلحه راتادیه میکرد‪ ،‬خودرا ذی الح‬
‫شدید جن گ و‬ ‫میدانستتاتصمیمبگیردکهکی هاباید آن رابهکارببرند‪.‬بات‬
‫فغانستان‬ ‫به طور خاص زمانیکهشوروی ها در مورد خروجنیرو هایش از ا‬
‫صحبت ها را آغازکردند‪،‬نگرانی امریکانیزبیشترگردید؛ زیرا آن ها ازب ه‬
‫نند رژیم خمینی و‬ ‫میان آمدنی ک دولتبنیادگرای ا المی درکابل هما‬
‫تند‪ .‬دراثر همینتشویش و هراس‪ ،‬آنان‬ ‫خاصتا ً در وجود حکمتیارتشویش داش‬
‫سیاست خویش را در مورد امتناع ازکم کبرایپیروزی مجا هدین طرح‬
‫فزون آنان در موردتوزیع وسهیمه‬ ‫کردند ودر زمانکار من‪،‬ب هانه های روزا‬
‫بندی اسلحه و مهماتناشی از اینپالیسی دانسته میشد‪.‬‬
‫فغانستانبودتا قوای‬ ‫فه اساسی من واردکردنفشارنظامی در داخل ا‬ ‫وظی‬
‫شوروی مجبوربه عقب نشینی شود‪ .‬منبه حیثی ک سرباز مسلکی در‬
‫آرزوی حصولپیروزی درمیدان جن گبودم‪.‬بر اساس همین انگیزه من‬
‫فتمکهباید وسایلتأمینکنندۀپیروزییعنی اسلحه و م هماتبه‬ ‫تصمیم میگر‬
‫فقیت راتأمیننمایند‪.‬با وجود‬
‫نند حداکثر زمینه مو‬
‫دستکسانیبرسدکهبتوا‬
‫‪147‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫که من الحیت امر ون هی را برکسی نداشتم‪ ،‬مجبور بودم تا چنان‬

‫فقیت راتأمیننماید‪.‬‬ ‫استراتیژیی راتعمیلنمایمکهبر عملیاتاثرگذاربوده مو‬
‫منباید ح الت رابر ا هدافستراتیژی ککه ‪ 260000‬میل مربع را دربر‬
‫فاده از‬‫فت‪ ،‬ساز ماند هی و هما هن گ مینمودمکه اکماالت آنبایدبا است‬ ‫میگر‬
‫فت و ارتباطات همباید از طریقپیغام رسانان‪ ،‬مانند‬ ‫حیواناتصورت میگر‬
‫کندر مقدونیتأمین میشد‪.‬تمرکز وتشری ک مساعیقوت ها دو اصل‬ ‫زمان اس‬
‫اساسی وتغییرناپذیر در جن گ است‪.‬پیروزی در جن گ عمدتا ً وابستهبه‬
‫کاربرد همزمان آن در زمان معین و مکان مشخص است‪ .‬منبرایتحت‬
‫قومانده درآوردن وتحتتأثیرقرار دادنتنظیم ها وقو ماندانان وسوقنمودن‬
‫آنانبه استقامت درس تبه جز از همین وسیلهیعنی دادن ویا دریغکردن‬
‫شتم‪.‬‬‫اسلحه و م همات و آموزش وسیله و امکان دیگرندا‬
‫فغان است‪ .‬داشتنی ک‬ ‫فته امسالح جز م هم زندگیی ک ا‬ ‫الگ‬‫همانگونهکهقب ً‬
‫فزار هایثقیل و‬ ‫فن گ عصری حیثیتشخص راباال میبرد‪ .‬حصول جن گ ا‬ ‫ت‬
‫مهمات آن خواست مشترک مجا هدینبود وحاضربودندبرایبه دست آوردن‬
‫آن هرنوع انعطاف نشان دهند ودساتیر و هدایات مرا اجراکنند‪.‬به همین‬
‫فقیتبیشتربه دست می آوردند؛‬ ‫اساس هرگاه آنان در اجرای عملیات مؤ‬
‫اسلحه وراکت هایبیشتر دراختیار آنانقرار داده میشد‪ .‬این وسیله مؤثری‬
‫ستم همکاریبیشتر آنان را جلبنمایم‪.‬به عبارۀ دیگر‬ ‫بودکهتوسط آن میتوان‬
‫یگر منقمچینقرار داشت‪ .‬درصورتی‬ ‫دریک دست من علف و در دست د‬
‫که (آی‪.‬اس‪.‬آی) چنین الحیت رانمیداشت‪،‬پیروزی من در اجرای وظایف‬
‫ناممکنبود‪.‬‬
‫هشتاد درصد از مجموع اسلحه و م هماتبه غرضتوزیعبعدی در اختیار‬
‫شدند‪ .‬هرقو ماندانبایدسهیمه خویش را ازتنظیم مربوط‬ ‫تنظیم هاقرار داده می‬
‫خویشبه دست می آورد‪ .‬استثناتن ها در مواردی موجودبودکهقو ماندان‪،‬‬
‫تعلیمات خاص آموزشی رابرای عملیات خاصسپری میکرد و الح مستقی ما ً‬
‫فت؛ اماتعداد آن ازسهیمهتنظیم مربوطه داده‬ ‫در اختیارنامبردهقرار میگر‬
‫میشد‪ .‬متحدین امریکایی ما عالقمند آنبودندتاسالح مستقیما ًبهقوماندانان‬
‫توزیعشود وقبل ازتوظیف من‪ ،‬چنینشیوه مع مولبود‪ .‬در آن زمان مراجع ه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فتاده و "اتحاد" ایجاد نشدهبود‪ .‬دراواسط د هه‬

‫فاق نی‬‫کم وحادثهکویته نیز ات‬
‫هشتاد اینشیوه دیگر غیرکارآمدبود؛ زیرا ازی ک طرف مراجعه زیادشده‬
‫قیمبا صد هاقو ماندان رقیبیکدیگرکه‬ ‫از طرف دیگر رابطه و معامله مست‬
‫هری ک خواستار الح زیادبرایش هرتبیشتربود‪،‬بینظمی و هرج مرج‬
‫فتتنظیم رابطه‬ ‫رابه میان می آورد‪ .‬لذابهتربودتا در مورد از طریق ه‬
‫برقرار میگردید‪.‬‬
‫هرسه ماهیکبار جلسه عملیاتیبه اشتراک جنرال اختر‪ ،‬اینجانب و عدۀ از‬
‫کارمندان اداره مربوط منبا رتبه دگرمن وباالتر از آن دایر میگردید‪.‬‬
‫موضوع اصلی و همیشهگی این جلساتبحث وتصمیمگیری در موردتوزیع‬
‫وتعیینسهیمه اسلحه ویا همضرورتتعد الت در اصول و مقررات مربوط‬
‫بود‪ .‬چون مطالب مطروحه در جلسه زیادبحث انگیزبود‪،‬لذا منقبل از آن‬
‫ساعت ها در موردباکارمندانتحت امر خویشبحث ونظریات وپیشن هادات‬
‫آنان راقبل از اینکهبه جنرال اخترگذارش دادهشود میشنیدم‪ .‬در جریان‬
‫فت وتصمیمن هاییتوسط جنرال‬ ‫جلسهنیزبحث های طوالنیصورت میگر‬
‫فت مینمود‪ .‬در اثنای‬ ‫اختر اتخاذ میشد‪ .‬اوبه ندرتبا طرح های ما مخال‬
‫النگذاری‪ ،‬مابرای هرتنظیمسهیمه مشخصتعیین مینمودیم‪ .‬اما اینسهیمه‬
‫برای همیشهثابتباقینمی ماند‪،‬بلکهبر اساسنتایج عملیات ها در مورد‬
‫فت‪ .‬درصورتیکهی کتنظیم درپیشبرد جن گ‬ ‫آنبازنگریصورت میگر‬
‫فا هیبه رهبرتنظیم‪،‬‬ ‫فعالیتبیشتر از خود نشان نمیداد‪،‬بعد از اخطارش‬
‫فت‪.‬‬‫سهیمه آنبهتدریجکا هش مییا‬
‫معیار اولیکهبراساس آن سهیمۀتوزیع الحبرایتنظیم هاتعیین میشد‬
‫عبارتبود ازتوانایی وبرجستگیتنظیم درمیدان عملی جن گ‪.‬بهتعداد‬
‫اعضایی کتنظیم در مورد ارزش داده نمیشد‪.‬به طور مثالتنظیمیونس‬
‫خالص در مقایسهبا سایرتنظیم ها اعضایکمتری داشت؛ اما در عمل‬
‫توانایی جنگی آننسبتبهتنظیم هایبزرگ مثالً تنظیم مجددیبه مراتب‬
‫بیشتربود‪.‬بهساحۀفعالیتقو ماندان هرتنظیم ارزشبسیار داده میشد‪ .‬اکثر‬
‫قوماندانانبیرون ازساحۀ خویش ولوکه در عین درهقرارمیداشتند‪ ،‬جن گ‬
‫نمیکردند‪.‬بنابرآن دادن اسلحهبیشتربه آن هاییکه از ا هداف استراتیژی ک‬
‫‪149‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫تندکاربی هودهبود‪ .‬چنانچه هرتنظیمنیرومندیکه در اطراف‬ ‫دورترقرار داش‬

‫کابلقرار داشت‪،‬س همبیشتری از الح رانصیب میشد و هم چنانبه آن هایی‬
‫نندمیدان های هوایی وخطوط‬ ‫که در اطراف ا هداف ستراتیژی ک وعمده ما‬
‫صیص داده میشد‪.‬باید خاطر‬ ‫تندسهیمهبیشترتخ‬ ‫اصلی اکماالتیفعالیت داش‬
‫نشانساختکهکاربردکلمۀنیرومندبه معنی زیادبودنتعداد مجا هدیننه‬
‫بلکه منظور ازتعداد و مؤثریت ح الت آنان درساحهفعالیتبوده است‪.‬برای‬
‫ارزیابی اینگونهفعالیت ها‪ ،‬ا العات حاصله ازتصرفکانال های مخابراتی‬
‫مراکم ک مینمودتا در مورد ادعا هایقو ماندانان وتنظیم هاقضاوتنمایم‪.‬‬
‫هم چنان مابراساس عکس های هوایی ما هوارهییکه از طرف (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فت خسارات واردشدهءناشی از ع ملیات را ارزیابی‬ ‫در اختیار ماقرار میگر‬
‫مینمودیم‪ .‬من وکارمندانتحتاثر من در مورد اظ هارات اغراق آمیز وبزرگ‬
‫تیم‪.‬برای ارزیابی دقیقفعالیت ها‪ ،‬ما ا العات‬ ‫سازی مجا هدینتجربه داش‬
‫فته وار (سی‪.‬آی‪.‬ای) و‬ ‫فرد‪،‬گزارش های ا العاتی ه‬ ‫حاصله از اشخاص من‬
‫(می ـ شش) وسایر منابع ا العاتی راتحلیل وتجزیهکردهبر اساس آن‬
‫قضاوت مینمودیمکهکی میرزمد وکینه‪.‬‬
‫بعدا ً ماکنترولتنظیم ها را در موردفعالیت های مشکوک چونفروش‬
‫غیرقانونی الح ارزیابی مینمودیم‪ ،‬جمع آوری ا العات در این استقامت‬
‫کارعمده و روزمره منبود‪ ،‬هرگاهتثبیت میشدکه ی کتنظیم نمیتواند‬
‫قو ماندانان مربوط خویش را در چنین مواردکنترولنماید‪،‬س همیه الح آن‬
‫فغانستان وجودنخوا هد داشت‬ ‫قطع میگردید‪.‬بهباور من هیچقو ماندانی در ا‬
‫کهگا هی اسلحه رانهفروخته ویاتبادلهنکردهباشد؛ اما ارزیابی ما اینبود‬
‫فتهباشد‪ ،‬مورد مجازاتقرار‬ ‫که هرگاهاین معاملهبه خاطر ج هادصورتگر‬
‫فتادهکه در حاالت عاجلبرایبه دست آوردن‬ ‫فاق ا‬‫فت‪ .‬چنانچهبار هاات‬
‫نمیگر‬
‫موادخوراکه‪،‬تخلیه زخمی ها ویاتهیه مهمات موردنیاز چنین معا الت خرید‬
‫فته است‪.‬‬ ‫فروش الحصورتگر‬ ‫و‬
‫فعشخصی‬ ‫هرگاهتثبیت میشدکهفروش الح درپاکستانب ه منظورتامین منا‬
‫فت‪.‬‬‫فته استبا آنانبرخوردشدیدصورت میگر‬ ‫وحصولثروتصورتگر‬
‫فاوتیبرخورد مینمودند و‬ ‫چندتن از رهبران در مقابل اینگونه اعمالبابیت‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فیندارند‪.‬بسیاری ازک ارمندان رسمی‬ ‫ستداللشاناینبودکه آنانبودیجهکا‬ ‫ا‬

‫نندکارمندانسایرتنظیم های‬ ‫فته غرببودند‪ ،‬ما‬ ‫اینتنظیم هاکهتحصیلیا‬
‫بنیادگراکه ما هوارصد دالربه آنانپرداخته میشد‪ ،‬راضینبودند‪ .‬آنانس ه‬
‫برابر این مبلغ معاش داشتند و الوهبرآن‪ ،‬خانهء رایگاننیز در اختیار آنان‬
‫فادصدفیصد رابرای‬ ‫قرار داشت‪.‬با وجود آنتمایلبرایفروش الحکه م‬
‫آنان دربرداشت همیشه موجودبود‪.‬‬
‫فته میشدتوانایی ومؤثریت سیستم‬‫عامل دیگریکه درین زمینه درنظرگر‬
‫فصیل معلومات داده خوا هدشد‪.‬‬‫اکماالتی احزاببودکه در مورد آنبهت‬
‫بهترین امکانبرای ارزیابی وقضاوتکردن دراین مورد معاینه وبررسی‬
‫دوامدارگدام ها و الحکوت های آنانبود‪ .‬زمانیکهکارمندان منگزارش‬
‫میدادندکهبعضی الحکوت هابرای ماه ها مملواز الح است‪ ،‬داللتبر‬
‫گیدن وجود ندارد؛ لذا این‬‫آن میکردکه در آنتنظیمتمایل جدیبرای جن‬
‫تنظیم مستحق سهیمهبیشتر نمیشد‪.‬تنظیم مولوی نبی مقصر درجهی ک در‬
‫این عرصهبود‪ .‬اینتنظیمباوجود داشتن قو ماندانانبرجسته در جب هه و‬
‫یندهنظامی آنبود‪،‬‬ ‫امکاناتبسیار زیاد واینکهی ک جنرال اردویسابقنما‬
‫تندتابه طور مؤثر در‬ ‫با آن هم نبی و مقامات رهبری آنتوانایی آن رانداش‬
‫یند‪ .‬درنقطۀ مقابل آنتنظیمسیافقرار داشتکه در دیپو ها و‬ ‫مورد عملنما‬
‫الحکوت های آن همیشه الحکمتر میبود‪.‬باید الوهنمایمکه وییگانه‬
‫قیمکم ک های مالیبسیار زیادی را از حامیان‬ ‫شخصیبودکهبه طور مست‬
‫عرب خویشبه دست می آورد‪.‬‬
‫در سال ‪1987‬تنظیم ها قرار ذیل س همیه الح رابدست می آوردند‪:‬‬
‫حکمتیار ‪18‬ـ ‪ 20‬فیصد‪ ،‬ربانی ‪ 18‬ـ ‪19‬فیصد‪ ،‬سیاف ‪ 17‬ـ ‪18‬فیصد‪،‬‬
‫فیصد و مجددی‬‫خالص ‪ 13‬ـ ‪15‬فیصد‪،‬نبی ‪ 13‬ـ ‪15‬فیصد‪،‬گ النی ‪ 10‬ـ ‪11‬‬
‫‪3‬تا ‪5‬فیصد‪ .‬ارقام ذکرشدهبیانگر آن استکهس همیه زیادیعنی ‪67‬تا ‪73‬‬
‫فیصدبهبنیادگرایانتعلق داشت واین امر سبب نارضایتی (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫میشد‪ .‬در حالیکه این س همیهبندیبراساس معیار های نظامی صورت‬

‫‪151‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫تقدین من بیشتر ملحوظات سیاسی را درنظر‬ ‫فت‪ ،‬درحالی که من‬

‫میگر‬
‫فتم‪.‬‬
‫تند و من منحیثشخصنظامی آنرانادیده میگر‬
‫ف‬
‫میگر‬
‫طوریکه منتمام مصارف وقیمتتمامشد هر الح و مرمی را از خریدار‬
‫تافیرکننده محاسبه نموده ام‪ ،‬مبلغ سرسام آوری راتشکیل میداد‪ .‬این‬
‫مصارف و مخارج عبارتبود ازکرایهکشتی‪ ،‬ریل وموترالریتاپیشاور و‬
‫فه‬‫فغانستان‪،‬با اضا‬ ‫فغانستان وسپسبه داخل ا‬‫بعدا ً انتقال دادن آنتاسرحد ا‬
‫قیمت خرید آنکه این مصارف را صدبارباال میبرد‪.‬به احتمال زیادپر‬
‫فترینبخش این پروسۀ اکماالتی‪ ،‬قسمت آخری آنبود‪ .‬یعنی از‬ ‫مصر‬
‫سیدن آنبه دست مجا هدیکه آنرا مورد استعمال‬ ‫الحکوت هایتنظیم هاتا ر‬
‫قرار میداد‪ .‬اکماالتکابل و والیات شرقی نسبتکوتاهبودنفاصله قابل‬
‫کنترولبود‪ ،‬در حالیکه مخارج انتقال الحبه والیاتشمال ازی ک طرف‬
‫بسیار زیاد واز طرف دیگر غیرقابلکنترولبود‪ .‬چنانچه درسال ‪ 1986‬این‬
‫فت‪ .‬در این زمان مخارجی ککیلوگرامبه ‪15‬تا‬ ‫مصارفبیش از حدباال ر‬
‫سید‪.‬به طور مثال انتقالی ک دستگاه هاوان ازسرحدپاکستانتا‬ ‫‪ 20‬دالر ر‬
‫مزار شریف در حدود ‪ 1100‬دالرتمام میشد در حالیکه قیمتی کبم‬
‫فت آور اینبودکه مصارف ما هواری کتنظیم‬ ‫(مرمی) آن ‪ 65‬دالربود‪.‬شگ‬
‫نیم ملیون دالر میگردید‪.‬‬‫فه مصارفترانسپورتی آنبالغبری ک و‬ ‫با اضا‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) هر ماه مقدارپولی رابه حساببانکی کهتحت کنترول‬
‫فاترتنظیم ها‪،‬ساختن‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)قرار داشت انتقالمیداد‪ .‬ازاینپولبرای د‬
‫ومراقبت دیپو ها‪ ،‬خریداری مواد ضروری ( مواد غذایی و البسه)‪،‬تادیه‬
‫مدد معاش رهبران‪ ،‬معاشبرایکارمندانتنظیم ها و مصارفترانسپورت‬
‫فاده میشد‪ .‬مصارفترانسپورت شامل خریداری عراده جات وپرداخت‬ ‫است‬
‫فغانستانبود؛ اما‬‫پولبرایقرار دادی هابه منظور انتقالتدارکاتبه داخل ا‬
‫خریداریقاطر ها از چین (بعد اسپ ها از ارجنتاین)شامل اینبودیجهنبوده‬
‫بلکهپول آن مستقیما ً از طرف (سی‪.‬آی‪.‬ای)تادیه میشد‪ .‬این مبلغپول معموالً‬
‫سید‪.‬به جز از‬ ‫در ظرف ‪ 10‬ـ ‪ 12‬روز از طرفتنظیم هابه مصرف میر‬
‫پولنقد‪،‬سایرتدارکات از طریقکانالاکماالتیتعیینشدهبه دیپو هایتنظیم‬
‫لیم داده میشد‪ .‬زمانیکهبرایبار اول از دیپو های‬ ‫ها درپیشاوریاکویتهتس‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫آنان درپیشاورکه در همجواری منازل مسکونیقرار داشتبازدیدنمودم‬

‫فتادم؛ زیرا حداقلتدابیرنگ هداری و امنیتی در آن رعایت‬‫واقعا ًبه وحشت ا‬
‫نشده همه چیز در حالت در هم وبر همقرار داشت‪ .‬دریکی ازاین الحکوت‬
‫ها‪ ،‬معتمد الحکوت در حالیکهبرسری ک مین ضدتان ک نشسته‪،‬بر‬
‫دیگدانکه درآن آتش مشتعلبود آشپزی میکرد‪.‬برایبهبود وضعکوشش‬
‫فتگانهبهفاصلۀچندکیلومتریش هر منتقل‬ ‫کردمتا در وحلۀ اول دیپو های ه‬
‫گردد؛ اماصرفمقدارکمیپولبرای این امرفرا همشد‪.‬‬
‫فغانستان‬‫تند‪.‬قو ماندانان درا‬
‫احزاب وقو ماندانان‪ ،‬منابع دیگری عایداتینیز داش‬
‫تا اخیرسال ‪ 1984‬مالیه محلی را ازساکنینساحهتحتتسلط خویش جمع‬
‫فتن جن گ‪ ،‬زمانیکهقوایشورویقریه ها‬ ‫آوری میکردند؛ امابا شدتگر‬
‫ستمآبیاری خرابشد‪ ،‬محصوالت زراعتیبهآتشکشیده‬ ‫را در همکوبید‪،‬سی‬
‫شد ومردم مجبوربه م هاجرتشدند‪ ،‬جمع آوریایننوع مالیهناممکنگردید‪.‬‬
‫فته شده را میتوان استعمال ویاتبادله نمود‪.‬براساس‬ ‫اسلحهبه غنیمتگر‬
‫سیمگرددکه از جملهی ک‬ ‫اصول ا المی غنیمت جنگیبایدبهپنج حصهتق‬
‫لیم داده میشد‪.‬بعضی اوقات مجا هدین‬ ‫حصۀ آنبه دولت (تنظیم ج هادی)تس‬
‫ریدند‪ .‬من‬‫فغان میخ‬ ‫الح رابهقیمتنازل ازپوسته هایقوایشوروی ویا ا‬
‫ئیدنمایمکهتعداد اینگونه اسلحه اگرچهکمبود اما چنین معا الت‬ ‫میتوانمتا‬
‫فت‪.‬‬ ‫زیادصورت میگر‬
‫کم ک هایپولیفراوان عرب هابرای اکماالت منبع خوببود‪ .‬منظور من‬
‫ازکم ک هایشیخ هایثروتمند وسازمان های خصوصی استنهکم ک های‬
‫دولت عربستانسعودی‪.‬بدون اینکم ک هایفوق العاده ملیونی‪،‬تهیه الح‬
‫برای مجا هدینکاربسیار دشواربود‪.‬قسمت زیادی اینکم ک ها در اختیار‬
‫تگی های خاص‬ ‫چ هارتنظیمبنیادگرا قرارداده میشد‪ .‬سیاف روابط ووابس‬
‫شخصی ومذ هبی در عربستان داشت وبه همین ج هت خزانه او همیشه مملو‬
‫ازپول میبود‪ .‬از اینگونهکم کبهتنظیم های میانه روس همکمتر میرسید و‬
‫درنتیجهتوانایی عملیاتی آن ها در مقایسهباتنظیم هایبنیادگراکمتربود‪.‬پس‬
‫فتکهپول عرب هانقش عمدۀ را درپیشبرد عملیات های ما داشت‪.‬‬ ‫میتوانگ‬

‫‪153‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫زمانیکه الری های من الح و م همات را در دیپو هایتنظیم هاتخلیه‬

‫مینمود‪ ،‬الحیتتوزیع آن رابهقو ماندانان‪،‬تنظیم مربوطه داشت‪ ( .‬در‬
‫مواردنوع خاص اسلحهییکهبرای عملیات محصوص مشخصگردیدهبود‬
‫فتنمیکرد‬ ‫البته استثنا وجود داشت‪ ).‬هرگاهکدامقو ماندانسهیمه خود را دریا‬
‫فی در اختیار ویقرار دادهنمیشد‪ ،‬من در مورد اقدامیکرده‬ ‫ویابهاندازهکا‬
‫ستم ‪ .‬هرتنظیم در موردتوزیع الح و مهماتب هقو ماندانان مربوط‬ ‫نمیتوان‬
‫اصول خاص خودرا داشت‪.‬گا هی الح و م هماتبر اساسفیصدی معین‬
‫توزیع میگردیدکهچندان مؤثرنبود؛ زیرابراساس آنبرای مجا هدین مناطق‬
‫نسبتا ً آرام و مناطقیکه در آن درگیری زیادبودیکسان اسلحه ومهماتتوزیع‬
‫می شد‪ .‬معموالً هرقو ماندان والیتیباید سهیمه خویش را ازگدام های‬
‫فت میکرد‪.‬بعضا ًسهیمهی ک والیتبهی کقو ماندان وگا هیب ه‬ ‫سرحدی دریا‬
‫چندقو ماندان ارسال میگردید وصالحیتتوزیعبعدی آنبه آن هاتعلق داشت‪.‬‬
‫نحو انتق ال الح و م هماتتوسطتنظیم های کپروسۀ زیاد دشوار‪،‬بینظم و‬
‫سببضایعشدن وقت میشد‪ .‬در اینپروسه از الری ها‪،‬کراچی‪،‬شتر‪،‬قاطر‬
‫فاده میشد و هم چنانتوسط مجا هدین حمل ونقل میگردید‪.‬‬
‫واسپ است‬
‫تند‪ .‬این ها‬‫تنظیم هایبزرگترتا ‪300‬عراده وسیلۀنقلیه مختلف دراختیار داش‬
‫شدند‪.‬‬ ‫وسیله نقلیه معمولیبودکهبا سایروسایط عادی درسرحدیکجا می‬
‫تقاالت‬ ‫فغانیبودندکه درکابل خریدهشده و از آنبرای ان‬ ‫بعضی الری های ا‬
‫فاده میشد‪.‬تعداد این وسایطنقلیه در مقایسهبا الری های‬ ‫درفاصلۀ دور است‬
‫فربودند و‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)بیشتربود؛ زیرا همیشه روز های طوالنی در س‬
‫فته هابه‬ ‫برگشت دوبارۀ آنان در روزبعدی ناممکنبود‪.‬گا هی الری ها ه‬
‫ً‬
‫تند‪.‬بعضی اوقات این الری هافاصلۀتقریبا هزار‬ ‫مرکزتنظیمبرنمیگش‬
‫کیلومتری راتا والیاتشمالی ویا غربی میپیمودند‪ .‬دربعضی جا ها انتقاالت‬
‫تن هاتوسط حیوانات ممکنبود‪.‬‬
‫فغانستانبعضیقوماندانانبرای انتقال الح از وسایطترانسپورتی‬ ‫در داخل ا‬
‫فاده میکردند‪ .‬و اینی ک ممیزۀ جن گبودکه در آن از الری‬
‫فغان است‬‫اردوی ا‬
‫فاده میشد‪.‬این وسایط عسکرییا خاد دراثنای عملیاتتخریبی‬ ‫های دشمن است‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫درکابل ویاسایرش هر ها ربودهشدهبود‪ .‬انتقاالتبا این الری ها رایگانبود‬

‫اماپول در هرحالنقش عمده را درپروسه انتقاالت داشت‪.‬‬
‫تنظیم هابه واسطۀ الری های مربوط‪،‬سهیمه دادهشده راتانواحیسرحدی‬
‫انتقال میدادند‪ .‬درنوارسرحدیپاکستانتقریبا ًپنجاه وپنجنقطه عبوری عمدتا ً‬
‫سیدن‬ ‫در جوارپاره چینار وچمن درشمال غربکویته موجودبود‪.‬برای ر‬
‫به این مناطق‪ ،‬وسایطباید ازصوبهسرحد‪،‬بلوچستان و مناطققبایلی عبور‬
‫میکردند (نقشه دوم دیدهشود)‪ .‬درسرتاسر ایننواحی ارتشپاکستان‪،‬قوای‬
‫تندتا جوازنام ه‬
‫سرحدی وپولیس همیشه آمادهکم کبود‪ .‬آنان الحیت داش‬
‫فت وآمد وسایط‬ ‫یند‪.‬برایس هولت ر‬ ‫عبوری راکنترول و وسایط راتالشینما‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)برایتمام الری ها "جوازنامه عبور"صادرنمودهبودندکه در‬
‫آنتمام مشخصات الریبدون ذکرنوعیت محمولۀ آن درجشدهبود‪.‬برای‬
‫پوسته های امنیتی مسیر راه‪،‬نیزلیست الری هاییکه در آن خط وسیر در‬
‫ترددبودند‪ ،‬دادهشدهبود‪ .‬این الری ها حین حرکتبه طرفسرحد مورد‬
‫فته اما دربرگشتبه منظور جلوگیری از انتقال موادمخدر‬ ‫الشیقرارنگر‬
‫ستمباوجودکارآیی آن‬ ‫ویا انتقال الحبهپاکستان الشی میشدند‪ .‬این سی‬
‫مکملنبود‪.‬بعضی اوقاتپولیس درپوسته های الشی خواستارپولبودند‪.‬‬
‫فت وسببتأخیر‬ ‫فزایش مییا‬‫فاده ورشوتستانییکباره در طول راه ا‬ ‫سوءاست‬
‫وتوقف الری ها برایچندینساعت میشد‪.‬‬
‫در مورد موجودیتاینگونه مش الت‪ ،‬چشمدیدشخصی من جالب است‪ .‬حینی‬
‫فی اشبه داخل‬ ‫فر مخ‬‫که ویلسن ‪ Wilson‬عضوکانگرس امریکا را در س‬
‫فه دادمتاقبل از ما حرکتکند و‬ ‫فسری را وظی‬ ‫فغانستان همرا هی میکردم‪ ،‬ا‬‫ا‬
‫پوسته های موجود در مسیر راه را در جریانبگذاردتا موتر ما را متوقف‬
‫تند‪ .‬شخصیبالباس‬ ‫نسازند‪ .‬اما در اولینپوسته الشی‪ ،‬ما را متوقفساخ‬
‫فتن را نمی د هد‪ .‬من‬ ‫ملکی اظ هار داشتکهبدونبازرسی مدارک اجازه ر‬
‫فتتا زمانیکه هدایت‬ ‫کارت هویت نظامی خویش را نشان دادم اما ویگ‬
‫فتر‬‫فوقش در د‬ ‫فتن را داده نمیتواند‪ .‬آمرما‬
‫فوقش را حاصل ننماید اجازه ر‬ ‫ما‬
‫موجود نبود وباسپری شدنپانزده دقیقه‪ ،‬اعصابم خراب واخطار دادمکه‬
‫فظم شاجور های خودرا در شکم وی خالی‬ ‫هرگاه راه راباز ننماید سه محا‬
‫‪155‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫یندار ‪AK-47‬توجیهشدهبه جانب‬ ‫خواهندنمود‪ .‬ویبادیدن میله های ماش‬

‫فسرپیشفرستادهشده را مورد عتابقرار‬ ‫خود‪ ،‬راه رابازکرد‪ .‬حینیکه ا‬
‫دادم وینیز در راهبازگشتپوسته متذکره را مورد هجومقرار داده وشخص‬
‫متذکره را دستگیرنمود‪ .‬اینشخصباپیبردنبهسرنوشتبعدی خویش‬
‫عذر وزاری وگریهنمود‪.‬بعد ازپانزدهکیلومتر وی را از موترپائیننمودیم‪.‬‬
‫در مجاورت سرحد خصوصا ً در نزدیکیپاره چینار‪ ،‬میرامشاه وچمن هر‬
‫کسیبهشکلی از اشکال درگیر جن گبود‪ .‬درکمپ های ایننواحی ده ها‬
‫هزار م هاجرزندگی میکردند‪.‬پایگاه های متعدد مجا هدیننیزدر این منطقه‬
‫موجودبود‪ .‬صد هاقرار دادیبا وسایط وحیوانات خویش مصروف انتقال‬
‫مواد اکما التیبه م التگوناگونبودند‪ .‬هرروز و هرماه ال انقطاع اسلح ه‬
‫شدند‪.‬به عبارۀ دیگر این م الت عمدهء‬ ‫و م همات از این جا انتقال داده می‬
‫ارسالتدارکات مجا هدینبود‪ .‬ساحه دیورندبرای اکماالت مجا هدین همان‬
‫ارزشی را داشتکه دریای آموبرایقوایشوروی‪ .‬اینجا الری های آمده‬
‫ازپیشاور وکویتهتخلیه میشدند وقو ماندانانتدارکات خود رابدست میاوردند‬
‫وبر حیواناتباربربارگیری میکردند‪.‬‬
‫در اوایلقوماندانان ج هتبه دست آوردن الح ومهمات وانتقال آن‪،‬با اسپ‬
‫های خویشکهبعضا ًتعداد آنبه صد ها نعل میرسیدبهپاکستان می آمدند‪.‬‬
‫امابه مرور زمان الح ومهمات زیاد واسپ هاکمشدند وبرای اینکار‬
‫هزاران حیوانبارکش ضرورتبود‪ .‬لذا در سیستم انتقاالتبایدتغییرات‬
‫ضروریبه وجود می آمد‪.‬‬
‫فت‪،‬با آن‬ ‫باوجودکه اجرتقراردادی هایکرایهکشسالبهسالباال میر‬
‫تند‪ .‬اینان مالکین حیواناتبارکشی‬ ‫همنقش م همی درپروسۀ انتقال اموال داش‬
‫تند واین وسیلۀتأمین‬ ‫فغانستان منتقل میساخ‬ ‫بودندکه اموال رابه داخل ا‬
‫فدار چنین شیوه نبودند‪ ،‬آنان‬‫معیشت آنانبود‪ .‬دوستان (سی‪.‬آی‪.‬ای) ما طر‬
‫خواستار آنبودندکهبارکشیتوسط حیوانات‪،‬بایدتوسط مجا هدینصورت‬
‫گیرد‪ .‬من مخالف این طرح آنانبودم‪ ،‬زیرا اوالً مجا هدینقادربهنگ هداری‬
‫فعتیبرای شان حاصل‬ ‫و مراقبت حیوانات نبودند چون از نگ هداری آن من‬
‫نمیشد‪.‬ثانیا ًبرایتغذیه حیوانات در طول راه‪،‬بایدنیمبار راعوض اسلحه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ستمکه این شیوه در‬‫فهبار میکردند‪ .‬منبر اساستجارب خویشمیدان‬

‫علو‬
‫مقایسهباقراردادی هایبارکشپرمصرف وغیر مؤثر است‪.‬‬
‫فاده میشد‪،‬گوناگونبودند‪ .‬ازشتر ها‬ ‫حیواناتیکه از آن هابرای انتقاالت است‬
‫معموالًبرای انتقاالت درفاصله های دوربه استقامت والیات جنوبیکه‬
‫فاده میشد‪ .‬اسپبه حیث حیوانتیزرو در‬ ‫زمین های غیرقابلکشتبود‪ ،‬است‬
‫اکماالتپایگاه های عملیاتی ازسرحدتا والیاتنقش عمده داشت و خاصت ا ً‬
‫فاده‬ ‫فغانیکه ازقرن هابهاینطرفبه حیث وسیله انتقاالت از آن است‬ ‫قاطر های ا‬
‫میشد‪،‬برای اینکاربسیار مساعدبود‪.‬به علتتلفشدنتعداد زیادی از آن ها‪،‬‬
‫ییم‪.‬تعداد قاطر ها‬ ‫ما مجبور شدیمتعداد زیادی اسپ از ارجنتاین وارد نما‬
‫فغانستان صورتنمی‬ ‫نسبتبه اسپ هاکمتربود زیرانسلگیری آن در ا‬
‫فت‪.‬تعدادکمی درپاکستان موجودبود؛ اما در چینفارم های مخصوص‬ ‫گر‬
‫تند‪.‬‬‫ف‬ ‫فادهقرار میگر‬ ‫پرورش آن موجودبود وبه حیث وسیله انتقاالتی مورد است‬
‫فاده میشد‪.‬ب ه طور‬ ‫از این حیواناتبرای اجرای امورعملیاتی ویاتکتیکی است‬
‫یندارثقیل وراکت اندازبا م همات آن‬ ‫معمول ازقاطربرای انتقال هاوان‪ ،‬ماش‬
‫فاده میشد‪ .‬داشتنقاطر ها واسپ‬ ‫تا محلانداخت ویا محل نزدی کبه آن است‬
‫فاده از آن هاپایگاه های‬‫ها‪،‬بهقو ماندانان این امکان را میسر میساختتابا است‬
‫یند‪.‬به اص الح نظامی‪ ،‬این شیوهء اکماالتی‬ ‫خود را اکمال وتقویه نما‬
‫ً‬
‫ترانسپورت را ‪ Echelon‬مینامندکه منظور از انتقالسالح مستقیمابه خط‬
‫جب هه جن گ ویا درجوار آن میباشد‪( .‬سی‪.‬آی‪.‬ای)تعداد زیادی از چنین‬
‫حیواناتباربر را خریده از طریقتنظیم ها در اختیارقو ماندانانقرار داد‬
‫که جدا ازسیستمبارکشان اجیربود‪.‬‬
‫مسیر عمدۀ اکماالتیبه جز از مسیرکراچی ـکویته از راولپندی ـپیشاورتا‬
‫فغانستان ادامه‬
‫سرحدامتداد داشت وبعد از آنبهشاخه های متعددیبه داخل ا‬
‫ستم اکماالتیبه درختیشبا هت داشتکه ریشه‬ ‫فت‪ .‬ازنظر من اینسی‬ ‫مییا‬
‫های آنیعنی طیارات وکشتی هاییکه اسلحه و م همات را ازکشور های‬
‫گوناگونبهپاکستان میرسانید‪ ،‬در خارج ازپاکستانقرار داشت وتنۀ درخت‬
‫فغانستانکشیدهشدهسپسصد هاشاخه‬ ‫در داخلپاکستان ازکراچیتاسرحد ا‬

‫‪157‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫فغانستان منشعببود‪ .‬اینشاخه ها مواد غذایی‬‫وشاخچه های آن در داخل ا‬

‫نیدند‪.‬گاهگا هیبعضی‬ ‫( الح و مهمات) رابهبرگ ها (مجا هدین) می رسا‬
‫از اینشاخه ها وشاخچه هاقطع میشدند؛ اما چونتنۀ درختفعالبود‪،‬به‬
‫زودیشاخه هاینوی را رشدمیداد‪.‬تن هاقطعشدن ریشه ها ویاتنه درخت‬
‫کیدن آن میشد‪ .‬در جریان جن گتن هاشاخه ها در معرض ح الت‬ ‫سبب خش‬
‫شدند‪.‬برعکس خطوطاکماالتیشوروی هاکه محدودبهشا هراه‬ ‫قرار داده می‬
‫هابود‪ ،‬مسیر های اکماالتی ما مشتملبر ده ها سرک وراه عبور ومرور‬
‫بزرگ وکوچ ک ازکوه ها ودره ها عبور میکرد ودرصورت مسدودشدن‬
‫فته میشد‪.‬‬‫ی ک مسیر‪ ،‬راه دیگریبهکارگر‬

‫فغانستانشش مسیر اساسی وجود داشت‪( .‬نقشهشماره ‪ .)9‬عمده‬ ‫در داخل ا‬

‫فیضآباد و والیاتشمال‬ ‫ترین مسیر درناحیهشمال از چترالتاپنجشیر‪،‬‬
‫فوظترین و ارزانترین خط السیربودک ه ما‬ ‫امتداد داشت‪ .‬اینکوتاهترین‪ ،‬مح‬
‫ییم‪ .‬در متباقی هشت‬
‫فادهنما‬‫تیمصرف از ماه جونتااکتوبر از آن است‬ ‫میتوانس‬
‫ماهبه علتبرفباری غیرقابل عبورومروربود‪ .‬مزدحمترین وموثرترین‬
‫سید‪ .‬این‬‫راه ازپاره چینار (منقار طوطی) از طریق علی خیلتالوگر میر‬
‫راهشا هرگ حیاتی ج هادبودکه از طریق آن در حدود چ هلفیصد اکماالت‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فته را دربر‬‫فت‪ .‬اینکوتاهترین راهتاکابلبودکه مدتی ک ه‬ ‫صورت میگر‬

‫فاده‬‫فحاتشمال ازاین مسیراست‬ ‫سیدنبهص‬ ‫فت‪ .‬از طریقکوه هابرای ر‬ ‫میگر‬
‫میشدکهباگذشتی ک ماه ویابیشتر از آن میتوانبه دشت های اطراف مزار‬
‫سید‪ .‬در این مسیر دشمن مواضعقوی داشت و همیشه الش میورزیدتا آنرا‬ ‫ر‬
‫مسدودسازد‪ .‬زمانیکهقوایشوروی میخواستتافشاربرکابل راکا هش‬
‫د هد در والیات شرقی عملیاتبزرگکمین و الشی را اجرا مینمود‪ .‬در‬
‫استقامت جنوب مسیر سوم اکماالتی وجود داشتکه از اطراف میرامشاه‬
‫شروع واز طریق ژوره دوبارهبهلوگر منت هی میشد‪.‬کاروان هایاکماالتیب ه‬
‫استقامت جنوب درگردیز ویا غزنی ویا هم درقسمتشمال از طریقکوه‬
‫هابه مسیر دوم وصل میشدند‪.‬باوجود یکه این خط السیرنیز مزدحمبود‬
‫ولیتااندازۀ از ح الت دشمن نیز مصؤنبود‪.‬‬
‫مسیر چ هارم ازکویته آغاز وبعد از عبورسرحد درناحیه چمنبهقند هار و‬
‫والیات همجوار آن منت هی میشد‪ .‬این راه هموار واکماالت زیاد از این طریق‬
‫فت‪ .‬ماسعی میکردیمتا الری ها در ظرف‬ ‫توسط وسایطنقلیهصورت میگر‬
‫ی ک روز ویای کشببه هدفبرسد‪ .‬همیشه وسایط مشکوک مورد ح الت‬
‫فت‪.‬‬ ‫هوایی ویا زمینی دشمنقرار میگر‬
‫پایگاهکوچ ک دیگریبهفاصله ‪400‬کیلومتری در غرب متصلباسرحد‬
‫فتادهیی در منطقۀ "گردی جنگل"قرار داشت‪ .‬از‬ ‫والیت هلمند در محل دورا‬
‫اینپایگاه احتیاجات والیات هلمند‪ ،‬نیمروز‪،‬فراه و هرات اکمال میگردید‪.‬‬
‫فاده‬‫این مسیر انتقاالتی چون ازبین مناطق هموار میگذشتکمتر از آن است‬
‫فت‪ ،‬چنانچه ندرتا ًکاروان های مابه‬
‫میشد و همیشه مورد ح التقرار میگر‬
‫طورسالم از آن عبور میکرد‪.‬این مناطقکم جمعیت‪ ،‬خش ک وبازبوده امکان‬
‫هوشدار د هیقبل از وقوع ح التناممکنبود‪ .‬الری هاییکه در این مسیر‬
‫حرکت میکردندبه آسانی از هواکشف ودر مقابل آنکمین جابجا میگردید و‬
‫تند‪ .‬الری ها ازاین طریقتا هرات‬ ‫ف‬
‫یاتوسط هلیکوپتر مورد حملهقرار میگر‬
‫فته میرسید‪.‬‬
‫در مدتی ک ه‬

‫‪159‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫خطوط اکماالتی‬

‫سر انجام مسیرششم از طریق ایران امتداد داشت‪.‬نقشه (‪)9‬نشانمید هدکه‬

‫برای اکماالت والیاتفراه و هرات از این طریقبایدنخست راه طوالنی را‬
‫در غرببه امتدادسرحدبلوچستانبا ایران طیکرد وسپسفاصلۀ ‪600‬‬
‫ستقامت شمال زا هدان ایران و‬ ‫کیلومتر دیگر را در داخل خاک ایرانبه ا‬
‫فغانستان در منطقه هراتپیمود‪ .‬ازلحاظنظری‪ ،‬این‬ ‫سپستاسرحد ایران وا‬
‫سیدن از این طریق مدت ها‬ ‫فاصله درسه روزباید طی میشد؛ اما در عمل ر‬
‫فاده از این مسیرگا هیشش ماه منتظر اجازهنامه‬ ‫فت‪ .‬حین است‬ ‫را دربر میگر‬
‫شدیم و آن هممقدارکمی الحباید منتقل میشد‪ .‬الوهبرآن‬ ‫مقامات ایرانی می‬
‫کاروانتوسطسپاهپاسداران الشی ومعاینه وتوسط آنان همرا هی میشد‪ .‬حین‬
‫بازگشت در مورد وسایطنقلیه خالینیز چنینشیوه عملی میشد‪.‬‬
‫اینبودنحوهءاکماالت و خطوطاکماالتی ماکهبا وجودپیچیدگی ها‪ ،‬طوالنی‬
‫فتکه در موارد زیادشکایات‬ ‫بودن و مصارف زیاد همیشهفعالبود‪.‬بایدگ‬
‫واعتراضاتی مبنیبرعدم اکماالت اسلحه از جانب قو ماندانان صورت‬
‫فت‪ ،‬ممکن دربعضی موارد اعتراض آن ها واردبودهباشد‪ .‬اما من از‬ ‫میگر‬
‫هیچ موردیآگا هیندارمکه درسال های ‪ 1983‬ـ‪ 1987‬مجا هدین درنتیجه‬
‫کمبود م هماتبه شکست مواجه شدهباشند‪ .‬اینگونه شکایات معموالًیا از‬
‫جانبقو ماندانان وابستهبهتنظیم های غیر مؤثر ویا از جانب آن هاییصورت‬
‫فتکه دورتر از ا هداف استراتیژی کقرار داشتند ویا همتاب وتوان‬ ‫میگر‬
‫تند‪.‬‬
‫گیدن رانداش‬‫جن‬
‫نیدن آن در زمان‬ ‫فی ورسا‬ ‫فۀ منتهیه وتدارک الح موثر و م هماتکا‬‫وظی‬
‫و مکان معینب هقو ماندانان مستحقبود‪.‬تأمین وبرآورده شدن این هدف در‬
‫واقعیت امرمقدمهییبرایپیروزی هایبعدیبود‪.‬تهیه مقدمات آنبه ماه‬
‫هاضرورت داشت‪ ،‬چنانچهبرایساز ماند هی عملیات درشمالنه ماهضرور‬
‫فت‪،‬‬ ‫بود‪.‬اینفاصلۀ زمانیکه از طرحتا عملیشدن الن عملیاتی رابر میگر‬
‫ضروری واجتنابناپذیربود وخارجی ها از جمله (سی‪.‬آی‪.‬ای) آنرا درک‬
‫تند‪.‬‬
‫کردهنمیتوانس‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫آموزشنظامی وتکتی ک‬
‫«فرستادنافراد آموزشندیدهبه جنگ‪ ،‬درحکمفرستادن آنانبهکام‬
‫مرگ است»‬
‫فوسیوس‪ ،‬مجموعه ادبی‪.‬قرنپنجمقبل از م الد‬
‫کن‬

‫در اوایلاپریلسال ‪1987‬روزنامۀ «تایمز» انگلستان مقالۀکوتا هی در مورد‬

‫فر جاسوسپاکستانی درکابلبهنشر رساند‪ .‬در مقالهنوشتهشده‬ ‫محاکمۀ دون‬
‫بودکهیکی از آنان خردضابط استخباراتنظامی ودیگر آنکارمندسپیشل‬
‫برانچ و هردو درقند هار دستگیر شدهبودند‪ .‬آنانگویا در اثر شکنجهبه‬
‫ارتکاب جرایم جاسوسی وانجامفعالیت هایتخریبی اعتراف نمودهبودند‪.‬‬
‫فات شان اشاره شده آن را غیر‬ ‫درگزارش‪،‬به موجودیتتناقض در اعترا‬
‫قابل قبول دانستهبود‪ .‬آنانبه هجده وشانزده سال حبس محکومشدند‪ .‬آنان‬
‫باید حبستعیینشده را در محبس وحشتناکپلچرخی‪ ،‬در خارجش هرکابل‬
‫یند‪ .‬عدۀ زیادی اشد مجازات (اعدام ) رابهتر ازسپریکردن حبس‬ ‫سپرینما‬
‫تند‪.‬سف ارتپاکستان از روی اجبار ازشناسایی آنان انکار‬ ‫در آنجامیدانس‬
‫یغاتی" دانست‪.‬‬ ‫ورزید و وزارت خارجهءپاکستاننیز آنرا "نیرنگتبل‬
‫فتهنمیتوانم؛‬‫من در موردصحت وسقم اینقضیه وات هامات وارده چیزیگ‬
‫اما این واقعیت داشتکه ما همیشهکارمنداننظامیپاکستانی را از ‪۱۹۸۱‬تا‬
‫یگویمکه اینبخشی‬ ‫یکردیم و منبا مسؤولیت م‬ ‫فغانستان اعزام م‬ ‫‪۱۹۸6‬به ا‬
‫بعد از آموزش الزم وتوضیح‬ ‫از وظایف ماب ود‪ .‬ماافراد ورزیده را انتخاب و‬
‫فغانستان‬‫خطرات احتمالی واینکه ماموریت آنان سری و مخفی است‪،‬به ا‬
‫یکردیم‪ .‬اینپروسهبعد ازسبکدوشی من از (آی‪.‬اس‪.‬آی) همچنان‬ ‫اعزام م‬
‫ادامه داشت‪.‬بایدتوضیح نمایم آنانیکهبه ا‬
‫فغانستان اعزام میگردیدند‪،‬‬
‫‪161‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫فسران ارتشپاکستانبودندکه در اداره (آی‪.‬اس‪.‬آی)کار‬ ‫جواسیسنهبلکه ا‬
‫تند‪ .‬وظیفۀ آنان دادن مشوره‬‫فغانی" همکارینزدی ک داش‬ ‫فترا‬‫میکردند وبا "د‬
‫به مجا هدین و همکاریبا آنها در جریان وظایف وعملیات های خاصبود‪.‬‬
‫وظایف خاص عبارتبودند از انفجار دادنپایپ لین‪،‬سازماند هی ح الت‬
‫شدیدراکتیبر ا هداف م هم مانند میدانهای هوایی وتأسیسات عام المنفعه‪،‬‬
‫یا اجرای عملیاتکمین‪ .‬در مدت زمان وظیفه داری من‪ ،‬معموالً دوگروپ‬
‫فغانستان‬ ‫افسران پاکستانی هم زمان از ماه می تا ماه اکتوبر درداخل ا‬
‫مصروففعالیتبودند‪ .‬هرگروپبا درنظر داشتفاصلۀ منطقه‪ ،‬ازی ک الی‬
‫سه ماه رادر جب هه سپری میکردند‪.‬گروپ هابدون اینکه از موجودیت‬
‫یگر آگا هی داشتهباشند‪ ،‬مصروف انجام وظیفهبودند‪ .‬اینفعالیت ها در‬ ‫یکد‬
‫سال ‪۱۹۸4‬به اوج خود رسید‪ .‬در آن سال حداقلیازدهگروپکارمندان‬
‫فغانستانفعالبودند از جمله هفت تیم‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی ) همزمان در داخل ا‬
‫برعلیهش هرکابل‪ ،‬دوتیمبرعلیه میدان هواییبگرام و دوتیم در اطراف‬
‫الل آباد وظیفه داشتند‪.‬تمام اینپاکستانی ها از جملۀکارمندان داوطلب‬
‫شدند‪ .‬درشعبات مختلف (آی‪.‬اس‪.‬آی)کارمندانی از‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)برگزیده می‬
‫بخش هایگوناگون ارتشپاکستان استخدام میشدند وجنرال اختر ورزیده‬
‫فغانی" اعزام میکرد‪ .‬اینانبرای مدت دو‬ ‫فترا‬‫ترین آنان را ج هت خدمتبه "د‬
‫ـسهسالتحت امر من خدمت مینمودند و من آنان را دربخش های آموزشی‪،‬‬
‫فتن‬‫عملیاتی ویالوژستیکیتوظیف میکردم‪ .‬از جملۀ داوطلبانیکه خواستار ر‬
‫فراد ورزیده و ما هر رابرای انجام ماموریت‬‫فغانستانبودندبا دقت زیاد‪ ،‬ا‬ ‫به ا‬
‫های خاصبر میگزیدم‪.‬‬
‫فسر (معموالَبا رتبه جکړن)‪،‬‬ ‫به طور معمولی کگروپ مرکببود ازی ک ا‬
‫فسرپائین رتبه وی ک خردضابط‪.‬یکی از این ها حتما ًبایدبه زبانپشتو‬ ‫یک ا‬
‫مسلط میبود‪ .‬منبرای هری ک طورجداگانه خطرات احتمالی راتوضیح و‬
‫تگیری‬ ‫فشاری میکردمکهنباید دستگیرشوند؛ زیرا دس‬ ‫روی این موضوعپا‬
‫آنانسببافشایتمام الن ها و اقداماتی میشدکه دولتپاکستان طور مخفی‬
‫وسری در ج هتکم ک وحمایه از ج هاد مینمود‪ .‬البته ما از همه چیز حتی از‬
‫شناخت آنان انکار میکردیم‪ .‬اما آنان در معرضشکنجه هایسخت و طوالنی‬
‫فی است‪ ،‬ممکنیکی‬ ‫تند‪ .‬از آنجاییکه هرشخص داراینقطۀضع‬ ‫ف‬
‫قرار میگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فشاگری میکرد ودرجریان محکمه علنی آنرا‬ ‫ازآنان درمورد عملیات ما ا‬

‫توضیح وزمینه رابرایتبلیغ وپروپاگند مساعد میساخت‪ .‬ما در چنین حاالت‬
‫کسی رابه خودکشیتشویقننموده و مواد ز هری را در اختیار آنانقرارنمی‬
‫کید میکردیمکه در‬ ‫دادیم‪ .‬زیرا خودکشی در ا الم جوازندارد‪ .‬اماباربارتأ‬
‫بند ویا در جریان‬
‫صورت دستگیری‪ ،‬در حدتوانکوششکنندتا راهفراربیا‬
‫جن گکشتهشوند‪ .‬در حالت مجروح شدن ویاکشته شدن‪ ،‬مجا هد همرا هش‬
‫مکلفبودتاتن مجروح ویا جسد وی را از محل جن گ خارجسازد‪.‬‬
‫تندتا‬ ‫فی داش‬‫شدند وقتکا‬ ‫فغانستان اعزام می‬‫تمامکارمندان من زمانیکهبه ا‬
‫خود و مجا هدین همراه خویش را آمادهسازند‪ .‬طوریکهبعد ازتعیینگروپ‬
‫فیت آموزشقو ماندان و مجا هدین مربوطبه دوش همینگروپ‬ ‫وقو ماندان‪ ،‬مکل‬
‫تندکهبا آموزگاران خویش در آینده‬ ‫ختم آموزش آناننمیدانس‬‫قرار داشت وتا‬
‫نند‬‫سید و ما‬‫فر خواهندشد‪ .‬در همینفاصلهء زمانی ریش آموزگاران میر‬ ‫همس‬
‫فاوتنداشته‬ ‫مجا هدینلباس محلیبتن میکردندتا از مجا هدین همراه خویشت‬
‫باشند‪.‬‬
‫نند مجا هدین زندگی سخت و‬ ‫فسران و همرا هان شان مجبوربودند ما‬ ‫این ا‬
‫نیدن غذا‬‫نند رسا‬‫گند‪ .‬هیچنوع خدمات عقبی جب هه ما‬‫نند وبجن‬
‫دشوار راتحملک‬
‫ودرصورت زخمبرداشتن‪ ،‬منتقلشدنبه مرکزصحی موجودنبود‪ .‬این ها‬
‫حیثیت مشاورین خاص نظامی را داشتندکه وظایف شان شامل ر هنمایی‬
‫های همه جانبه در اثنای عملیات نظامی‪ ،‬دادن هدایاتبهقوماندانان‪،‬تربیه‬
‫و آموزش مجا هدین درپایگاه های آنان‪ ،‬اتخاذتدابیر دفاعیبرای حفاظت‬
‫تعمیل الن های خاص‬ ‫یگاه وک مک ور هنماییقوماندانان در حین طرح و‬ ‫پا‬
‫ودر موقعضرورت اشتراک در همچو عملیات هابود‪ .‬عالوهبران ا العات‬
‫یگر این‬ ‫دقیق جبهه را هم این افسران در اختیارمقرار میدادند‪.‬به عبارۀ د‬
‫گروپ هابخش م هم وحیاتی ازسیستم ا العاتی منبودندکه نهتنها در‬
‫مورد دشمن مصروف جمع آوری ا العات بودند‪ ،‬بلکه در مورد تمام‬
‫مجا هدین وقوماندانانشان ا العاتبا ارزشی راتهیه مینمودند‪ .‬ا العات‬
‫آنان از این لحاظ ارزش بسیار داشتکه در رابطهبا موفقیت ها اغراق‬
‫یکردند وضعف ها وکمبودی های مجا هدین را بر ال میساختند واین‬ ‫نم‬
‫‪163‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫ا العات درتهیه الن های عملیاتیبعدی‪،‬گزینشقوماندانان مساعد و‬
‫ترتیبپروگرام هایتربیوینقش م هم و ارزنده داشت‪ .‬ا العات جمع آوری‬
‫فغانستان اخذ میشد؛ زیرابه منظور جلوگیری‬
‫شدۀ آنانتن ها حینبازگشت از ا‬
‫فغانستان هیچنوع‬‫فه در داخل ا‬
‫تیدن آن ها‪ ،‬در جریان اجرای وظی‬
‫ف‬
‫ازبه دام ا‬
‫تماس مخابراتیبا آنانبرقرارنمیشد‪.‬‬
‫فه ام در (آی‪.‬اس‪.‬آی)‪ ،‬من مخالف‬ ‫بایدیادآوری نمایمکه در شروع وظی‬
‫فغانستانبودم‪.‬تصور‬ ‫دخالتفعالپاکستان در اجرای عملیات در داخل ا‬
‫میکردمکه خطرات احتمالی وپیامد های ناشی از دستگیریکارمندان ما‬
‫فادتکتیکی آن‪ ،‬ضرر های زیادی را متوجهپاکستان وطبعا ً داعی ه‬ ‫باوجود م‬
‫شتم‪ ،‬اما‬ ‫ج هاد میسازد‪ .‬در اینبارهبحث های زیاد وداغیبا جنرال اختر دا‬
‫فتمکه اینگونه‬ ‫فت‪.‬سرانجامپذیر‬ ‫ستدالل وبر هان من موردتوجهقرارنمیگر‬ ‫ا‬
‫اقدامات جزء وظایف من است‪.‬بر همین اساسبرتعداد همچوگروپ ها‬
‫فزودم‪.‬اینگروپ ها طی مدتششسال ( ‪ 1981‬ـ ‪)1986‬بدونکدام اشتباه‬ ‫ا‬
‫جدی‪ ،‬وظایف خود رابه طور احسن انجام داده‪ ،‬هیچی ک از اعضای آن‬
‫فرادسبب ارتقای اعتبار واتوریته ارتشپاکستان‬ ‫دستگیر ویاکشتهنشد‪ .‬این ا‬
‫فتن مدال های معادل "ستاره نقره‬ ‫شدند‪ .‬اینانبه خاطر اجرای وظایفباگر‬
‫تقدیر میشدند وبه ا الع عامه مردم‬ ‫ای" امریکا ویا "صلیبنظامی"بریتانیا‬
‫رسانیده میشد‪.‬‬
‫بایدبگویمکهبر الف ادعا هایتبلیغاتیشوروی وبعضی ژورنالیست ها‪،‬تا‬
‫زمان خروجقوایشوروی در ‪ 1989‬هیچ آموزگار امریکایی ویا چینایی در‬
‫فزار هاینسبتا ًپیچیده و‬‫آموزش مجا هدیننقشنداشتند‪ .‬حتی آموزش جن گ ا‬
‫فع هوای (‪ )Oerlikon‬وبعد ها راکت (استینگر)‬ ‫یندار دا‬‫نند ماش‬‫سنگین ما‬
‫فت‪ .‬این سیاستثابت و‬ ‫توسط معلمینپاکستانیبه مجا هدین صورت میگر‬
‫فقنبودیم‪.‬باوجودی‬ ‫التغییر وآگا هانهبودکهبا واردشدنتغییر در آن موا‬
‫فاع امریکافشار زیاد وارد میشد‬ ‫که از طرف (سی‪.‬آی‪.‬ای) وبعدا ً وزارت د‬
‫تندکه درتربیه‪،‬توزیع الح و النگذاری عملیاتی‬ ‫بتداتمایل داش‬
‫و آنان از ا‬
‫مجا هدیننقش داشتهباشند‪،‬لی ک ما از آغازتا خروج آخرینسربازشوروی‬
‫فق همشدیم‪.‬‬ ‫یدیم و مو‬
‫بر مواضع و اصول خود اصرار ورز‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫این موضعگیری ما از آنناشی میشدکه رهبرانتنظیم ها مخالفبرقراری‬

‫تندکه چنین حالت زمینه رابرای‬ ‫ف‬
‫قیمبا امریکابودند‪ .‬آن ها میگ‬
‫تماس مست‬
‫تبلیغات شوروی وخ اد مبنیبر اینکه این جن گ ج هاد نهبلکهبخشی از‬
‫مبارزۀ ج هانیکاپیتالیستی ـکمونیستی استفرا هم مینماید‪ .‬الوهبرآن‪ ،‬ما‬
‫بر آموزگارانپاکستانی خویش اطمینانبیشتر داشتیم و رویداد های عملی‬
‫جب هه‪،‬صحت این ادعا راثابتساخت‪.‬‬
‫منبازدیدکیسی (‪ )Casey‬رئیسسیا را درسال ‪ 1986‬ازسهکمپ آموزشی‬
‫ما خوببه خاطر دارم‪ .‬در اینبازدید‪ ،‬هیئت (سی‪.‬آی‪.‬ای)باکنجکاوی از‬
‫آموزگاران ما سوال هایگوناگونکردند‪.‬ی ککارمند عالیرتبه امریکاییبا‬
‫زبانپشتو از مجا هدیکه شاملکورسبودسوالکرد‪ :‬از چه مدت شامل‬
‫فغانست ان خدمتکردهاید؟ این الح را‬ ‫کورس هستید؟ آیاقبالً در اردوی ا‬
‫فغانستان استعمال نموده اید؟ واقعیت اینبودکه آنانتن ها ازمدت‬ ‫قبالً در ا‬
‫نند سرباز مجرب‬ ‫تند ما‬
‫هشت روزتحت آموزش قرار داشتند؛ اما میتوانس‬
‫یند‪.‬‬‫یندارثقیل‪ ،‬هاوان‪ ،‬راکتانداز وتوپ هایبیپسلگد را استعمالنما‬ ‫ماش‬
‫فت شبانه‪،‬‬ ‫این امر موجبتحسین هیئت ومخصوصا ًکیسی شد ودر ضیا‬
‫حیرت ورضایت خود را از نتایج آموزش در مدتکوتاهبه ضیاء ابراز‬
‫داشت‪.‬تقریبا ًبعد از مدتیکماهضیاءنیز ازپروسۀ آموزشبازدیدنمود و‬
‫فتکهگویا منبراینمایش‪،‬نشانزن های ما هری را‬ ‫فت زدهشد‪ .‬ویگ‬ ‫شگ‬
‫یید‪ .‬وی‬‫فتمکهشما خودکسی رابرای آزمایش انتخابنما‬ ‫برگزیده ام‪ .‬منگ‬
‫چنینکردکه نتیجۀ آن متوسطبود ورضایت اورافرا هم نکرد اما در ختم‬
‫فت‪« :‬ایکاش اردوی ما حد اقل نصفتوانایی چنین نشان زنی را‬ ‫روزگ‬
‫تیم‪.‬‬
‫میداشت» در آنصورت مانیازیبه آموزگاران امریکایینداش‬
‫نقش امریکایی ها درسیستم آموزشی ما اینبودکه آناننخست آموزگاران‬
‫فع هواکه در اختیار اردوی‬
‫نند راکت های دا‬
‫ما را در ارتباطبا اسلحهجدید ما‬
‫پاکستانقرار دادهشدهبود‪ ،‬آموزشمیدادند وبعد آموزگاران مابه آموزش‬
‫تند‪.‬‬
‫مجا هدین میپرداخ‬

‫‪165‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫منبا شروعبه کار در (آی‪.‬اس‪.‬آی) مسالهءتوسعه وبهبود کورس های‬
‫آموزشی رابا جنرال اختر مطرحکردم‪.‬تاسال ‪1983‬صرف ‪ 3000‬هزار‬
‫فتهبودند‪ .‬ما در مورد اینکه‬
‫مجا هد در دوکمپتحتتربیهنظامیقرارگر‬
‫فت همنظر‬ ‫فر ازدیاد مییا‬
‫فینبود وبایدتعداد آن ما هانهتا هزارن‬
‫اینتعدادکا‬
‫تند‪.‬‬‫بودیم؛ اما عدۀ از همکاران ما عملیشدن آن راناممکنمیدانس‬
‫تیمکهفرستادن مجا هدین‬ ‫من وجنرال اختر منحیثسربازان مجرب‪ ،‬می دانس‬
‫به جن گبدونتربیه الزم‪،‬به معنیتلفساختن آنان است‪ .‬همچنان از اینکه‬
‫فت‪ ،‬ضرورتبودتابه‬ ‫روزتاروز مقدار ونوعیت اسلحه ازدیاد مییا‬
‫آموزش مجا هدین نیزتوجه جدی میشد؛ زیراپیشبرد جن گ چریکی در‬
‫قیم وآشکاربرآنکنترولنداشتیم‪ ،‬ا همیتتعیین‬ ‫فغانستانکه مابه طور مست‬ ‫ا‬
‫نند اکماالت الح‬ ‫لیدی داشت‪ .‬مامیدانستیمکهتربیه وآموزش هما‬ ‫کننده وک‬
‫فجاری‬ ‫از ارزشفراوانیبرخورداربود‪ .‬زمانیکه ما راکت ها ویا مواد ان‬
‫رابرای اجرای عملیات مخصوص وا هداف م هم انتخاب شده‪ ،‬در اختیار‬
‫فرادتحت امرشان‬ ‫قو ماندانان قرار میدادیم‪،‬توأمبا آنبه آموزش آن ها وا‬
‫تیم و الح وسایرضروریات مرتبطبه آنراتهیهکرده آنان رابرای‬ ‫میپرداخ‬
‫تیم‪.‬‬
‫اجرای عملیات آماده میساخ‬
‫کمتر حالتی رخ میداد که قوماندانان مجا هدین از امکانات مشروع و‬
‫نامش روعکه برایبلندبردن حیثیت در منطقه داشتند‪ ،‬چشمپوشینمایند‪.‬‬
‫تفاده از ایننقطۀضعف‪،‬به آنان امکانات آموزش را مساعدساخته‬ ‫مابا اس‬
‫اسلحه موردضرورت عملیات های خاص را در اختیار آنانقرار میدادیم‪.‬‬
‫با اینکارگویا حیثیت آنان در منطقهبلند میرفت ومابه آسانیبه ا هداف‬
‫شگی مابود؛ زیرا امکان آنرانداشتیم‬ ‫خویشنایل میشدیم‪ .‬اینسیاست همی‬
‫تابه طور مستقیمبهنیروی موجود در میدان جن گ هدایتبد هیم‪ .‬لذات هیه‬
‫الح ودادن آموزشبهقوماندانان مشخص‪ ،‬طرح زیرکانهییبودکهتوسط‬
‫آن میتوانستیمپالیسی استراتیژیک عملیاتی خویش را عملیسازیم‪.‬‬
‫شیوه اساسی ما روی این اصل استواربودکهباید در مورد مشخص آموزش‬
‫فجار دادنپایپلین میبود‪،‬کورس‬ ‫داده میشد‪.‬به طور مثال هرگاه هدف ان‬
‫فجار دادن دایر شده ودر آن برایقو ماندان چگونگی‬ ‫صرف در مورد ان‬
‫فجره‪ ،‬منحرفکردنتوجه‬ ‫تقرببهپایپلین‪،‬تکتی ک جابه جاسازی مواد من‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫سیدنبه‬ ‫دشمن وتحتتهدیدقرار دادن آن‪ ،‬جابه جایی مین ها در مسیر ر‬

‫هدفتحتتخریببه منظورقربانیساختنترمیمکاران و همچنان محاسب ه‬
‫واتخاذتدابیر در صورت عکس العمل احتمالیقوایشورویتدریس میشد‬
‫فجرهیاد‬ ‫فرادقو ماندان چگونگی جابه جایی و استعمال مواد من‬
‫وبرایسایر ا‬
‫فسرکورس (کارمند آی‪.‬اس‪.‬آی‪.‬‬ ‫داده میشد‪.‬بعد ازختمکورستمام مسایلبا ا‬
‫فجرهبرای آنانسپرده میشد‪.‬‬ ‫مترجم) در میانگذاشتهشده مواد من‬
‫فیتکورس ها‪،‬توجهبیشتربه آموزش عملی صورت‬ ‫برایباالبردن ظر‬
‫فت‪ .‬دروسنظری ویاتمریناتصحنهسازیشدهکمتر اجرا میشد‪ .‬از‬ ‫میگر‬
‫روز اول‪،‬شاملینکورسبا الح آشنا ودر مدتکوتا هیقادربهنشانزنی‬
‫شدند‪ .‬ما مدتکورس راکم ساخته در عوضساعات درسی روزانه را‬ ‫می‬
‫فهبهشمول روز های رخصتی ‪ 365‬روز در‬ ‫فزایش دادیم‪.‬کورس ها الوق‬ ‫ا‬
‫نندگانکورس اینشیوه خستهکنندهنبود‪،‬‬ ‫سال ادامه داشت‪.‬برای اشتراکک‬
‫تیمتابرای آنان‬ ‫اما طبعا ًبرای آموزگاران دشوارتمام میشد؛لذا ماسعی داش‬
‫زمینه استراحت مهیاگردد‪ .‬همچنان مابرای آموزگاران مجا هدینکه از‬
‫کورس های دیگرفارغشدهبودند‪،‬کورس های خاصی دایر میکردیم وبعد‬
‫فغانستان درپایگا ه های خویشکورس های مشابه را دایر‬ ‫آنان در داخل ا‬
‫تیم های سیار آموزگاران را غرضکم ک ور هنمایی و‬ ‫میکردند‪ .‬مابیشتر‬
‫فردات درسی ووسایل‬ ‫فغانستان اعزام مینمودیم‪ .‬م‬
‫تدویرکورس هابه داخل ا‬
‫ممد را ماتهیه میکردیم وتا زمانیکه آموزگاران محلی مجا هدینتجارب‬
‫تیم هایسیار ماکنترول ور هنمایی میشدند‪.‬‬ ‫الزم رابه دست می آوردندتوسط‬
‫تیم ‪.‬‬
‫فر داش‬‫فیت دوصدن‬ ‫درسال ‪ 1983‬ما دوکمپ آموزشی و هری کبا ظر‬
‫فتکمپ‪،‬‬ ‫سید و درسال ‪ 1987‬ه‬ ‫فر ر‬‫این رقم درسال ‪1984‬بهی ک هزارن‬
‫که چ هار آن درنزدی کپیشاور وسه دیگر آن در اطرافکویتهقرار داشت‬
‫فتینیازبود‬ ‫ردیدند‪.‬برایتدویرکورس هابهپرسونل زیاد وپول هنگ‬ ‫فعالگ‬
‫که هر دوی آنرابهسرعت جنرال اختر مهیانمود ونتایج خوبی از آن حاصل‬
‫شد‪ .‬چنانچه از اینکورس ها در سال ‪1984‬بهتعداد ‪ 20000‬ودر سال‬
‫فر مجا هدفارغ‬ ‫‪1985‬بهتعداد ‪ 17700‬ودرسال ‪1986‬بهتعداد ‪19400‬ن‬
‫شدند‪ .‬در مجموع‪ ،‬زمانیکه من در اواخر سال ‪ ۱۹۸7‬از (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬
‫‪167‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫منفصلشدم‪،‬بدون مبالغه حد اقل ‪ ۸0000‬مجا هد در داخلپاکستانتربیه‬
‫فغانستان از چنین آموزشبه‬ ‫یگر در داخل ا‬
‫نظامی دیده و هزاران هزار د‬
‫ک مک مابرخوردارشدند‪.‬به این ج هت من ازتمامکارکنان خویشکه چنین‬
‫کارسنگین را نهقبل از آن ونهبعد از آنکسی انجام دادهتوانست‪ ،‬اظ هار‬
‫سپاس مینمایم‪.‬‬
‫نندکدامکم کنظامی ویامیدانانداختکارس هل‬ ‫ایجادی ککمپ آموزشی ما‬
‫نندسایرفعالیت های ماکامالً‬ ‫نبود‪ ،‬زیرا مسألهتربیهنمودن مجا هدینباید ما‬
‫فغانی" هیچکسنمیدانستک ه‬ ‫فتر ا‬‫فی وسرینگ هداشته میشد‪.‬بیرون از "د‬ ‫مخ‬
‫تیم‪ .‬ما چنان عمل میکردیمکه عامه مردم‪،‬سیاستمداران‪،‬‬ ‫ما مصروف چه هس‬
‫عمال دشمن‪ ،‬ارتشپاکستان واقمار جاسوسیشورویکوچکترینتصور و‬
‫تند‪ .‬ما حداعظمی الش میکردیمتا‬ ‫شک وشبه را در موردکمپ های مانداش‬
‫فتن‬‫فینگه داریم‪ .‬با درنظرداشت اینکهگ‬ ‫اقدامات خود را ازدید دشمن مخ‬
‫این امرس هل است؛ اماتعمیل آنکاریبس دشواربود‪.‬‬
‫برای اینکهشاملینکورس ها موقعیتکمپتربیوی راتثبیتکردهنتوانند‪،‬‬
‫قراربراینبودکهباید وسایط حامل آنان درتاریکیشب ازپیشاور وکویته‬
‫یند‪ .‬درکمپ هاتس ه الت الزمبرایبودوباش از‬ ‫به محلکمپ مواصلتنما‬
‫جمله آب موجودبود‪ .‬ک مپباید نزدی ک کدام مرکز نظامی ویا منطقۀ‬
‫فتهبرایتطبیقات ایجادنشدهبود ‪.‬موقعیتباید در محلی میبود‬ ‫اختصاصیا‬
‫ک هگشت وگذار مردمبهصورت عادی در آن م التکمترباشد‪.‬با وجودی‬
‫فینگ هداشتن آن از هوا مشکلبود؛ اما مابااتخاذتدابیرگوناگون از‬
‫که مخ‬
‫فا میکردیم‪ .‬در‬‫جمله وضع دسپلین خاص وسایر اقدامات آن را سترواخ‬
‫اطرافکمپبه جز ازسرک ها وراه رو ها چیز دیگری احداثنمیشد وبه‬
‫اینترتیب در عکس های هواییتثبیت آن دشواربود‪.‬‬
‫پیداکردن محل مناسببرایتمرینانداختبود؛ زیرا‬ ‫بزرگترین مشکل ما‬
‫فهبلکه انواعگوناگون اسلحهثقیل از‬ ‫فی‬
‫مانهتن ها از انواعگوناگون اسلحه خ‬
‫فع هوا وراکت های زمین‬‫یندارثقیل‪ ،‬راکتانداز ها‪ ،‬اسلحه دا‬
‫قبیل ه اوان‪ ،‬ماش‬
‫ب ه هوا انداخت مینمودیم و مرمی های رسام وراکت ها از طرفشب آسمان‬
‫تندکه طبعا ًسبب جلبتوجه مردم میشد‪.‬‬ ‫را روشن میساخ‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ازلحاظنظری ما مکلفبودیمتا اصول امنیتیشرایط غیرجنگی را رعایت‬

‫ییم واگر چنان میکردیمباید از ‪90‬فیصد النانداختصرفنظر میشد؛‬ ‫نما‬
‫اما طبق الن آنراپیشبرده دعا مینمودیمتاکسیآگاهنگردد‪ .‬خداوند و جنرال‬
‫فتاد‪.‬تن های کبار واقعۀکوچکی در‬ ‫فاقنی‬ ‫اختر م هربانبودند وکدام حادثۀات‬
‫فروختگی وی‬ ‫حالی واقع شدکه جنرال اختر نیز حضور داشت وسبببرا‬
‫فتبر‬ ‫گردید‪ .‬حادثه از اینقراربودکه ماتوسط راکت هایبلوپایپ وسام ه‬
‫فعتا طیاراتقوای هوایی‬‫ا هداف هواییتنویرشدهپاراشوتیفیر مینمودیمکه د‬
‫پاکستان درساحه ظا هرشدند و من هدایت دادمتاانداخت متوقفگردد‪ .‬اختر‬
‫سوالنمودکه چرابهقوای هوایی ازقبل در مورد هوشدار دادهنشده است؟‬
‫فته شد وبابی میلی جریان انداخت راتعقیب‬ ‫با وجود استدالل من اوبرآش‬
‫نمود‪.‬بعد ازشروعانداخت مجدد‪،‬بار دیگر طیاراتبیشتری ظا هرشدند و‬
‫ما مجبوربهقطعانداختشدیم‪ .‬مدتی زیادی الزمبودتا قناعت جنرال اختر‬
‫حاصلگردد و مجبوریت ما را درککند‪.‬‬
‫ما وقتا ًفوقتا ً موقعیتکمپ ها راتغییر میدادیم‪ .‬تصورما چنینبودکهشاید‬
‫فشا شدهباشد‪ .‬هرگاهشخص غیرنظامی در موردانداخت ما‬ ‫محل موج ود ا‬
‫مشکوک میشد‪ ،‬ما دلیل می آوردیمکهتطبیقات نظامی است وسربازان در‬
‫فردای آن‪ ،‬محل راترک میکردیم وبه‬ ‫لباس مجا هدین مصروفتمریناند و‬
‫شدیم‪ .‬خوشبختان ه‬
‫جای دیگریکهبرای چنین حاالتپیشبینیشدهبود منتقل می‬
‫برچیدن وانتقال خیمه ه ابه محل دیگرکار دشواری نبود وبه سرعت این‬
‫پروسه عملی میشد‪.‬‬
‫بنابر دالیل امنیتیتا اواخرسال ‪ 1985‬ما هیچگونه رابطۀ مخابراتیباکمپ‬
‫تیمتا مباداتوسطشوروی هاکانال های ارتباطات ما‬ ‫های آموزشی خویشنداش‬
‫فشاشوند‪ .‬در اواخر همانسال وسایل مخابراتی‬ ‫تصرفگردد وکمپ های ما ا‬
‫مطمئن از طرف (سی‪.‬آی‪.‬ای) در اختیار ماقرار داده شدکه درکمپ ها‬
‫نصبگردید‪ .‬در مورد این دستگاه هاقصه های جالببه وجود آمد‪.‬‬
‫یکی ازضعف هایبزرگ رهبرینیرو هایپارتیزانی عبارت از عدمتأمین‬
‫فوظ وضروریباقو ماندانانپراگنده است‪ .‬منمیدانستمکهنبودن‬
‫ارتباط مح‬

‫‪169‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫ارتباط مطمئن‪،‬نسبتبه داشتن ارتباطنامطمئنبهتر است‪ ،‬از همینلحاظ ما‬
‫ارتباطات راتوسط خبررسان هاتأمین میکردیم‪،‬اگرچه وقت زیادی را دربر‬
‫فت اما مصؤنیت ارتباطاتبیشتربود‪.‬‬‫میگر‬
‫فقشدیمتا دونوع‬ ‫بعد از مذاکرات طوالنیبا متخصصین (سی‪.‬آی‪.‬ای) مو‬
‫دستگاه مخابره رابه دست آوریم‪.‬با ی ک نوع آنبا موج طوالنی که‬
‫(‪ ) burst communication‬نامیده میشد‪ ،‬امکان ارتباطتا هزارکیلومتر‬
‫موجودبود‪ .‬نوع دیگر آن دارای موجکوتاهبود وبه نام ( ‪frequency‬‬
‫‪)hopper‬یاد میشد وبا آن در شعاع ‪ 30‬ـ ‪50‬کیلومتر ارتباطتأمین شده‬
‫میتوانست‪.‬نوع اولی دارای مزیتبیشتربود زیراقدرت آنرا داشتتا متن‬
‫فوظ در ظرفچندثانیه مخابره‬ ‫فری و مح‬ ‫ح اوی هزارکلمه رابهصورتش‬
‫ستمتا اینسیستم (‪ )burst communication‬را‬ ‫نماید‪ .‬روی همین دلیل خوا‬
‫بهکم کتنظیم ها درپروان (حکمتیار)‪،‬پغمان (سیاف)‪ ،‬مزار شریف‬
‫(ربانی) وکند هار (خالص) جابجاسازیم و ده دستگاه مخابره ( ‪frequency‬‬
‫‪) hopper‬بهقو ماندانان عمدۀتنظیم های ذکرشدهسپردهشودتا زمینه ارتباط‬
‫آنان درفاصلۀ ‪ 30‬ـ ‪50‬کیلومتریبا مخابرهء دارای موج طویلبرقرار‬
‫ییم‪ .‬رهبران‬‫ستم مشابه را درکمپ های آموزشی خویشنصبنما‬ ‫گردد‪ .‬وسی‬
‫فقهنمودند؛ اما زمانیکه مخابره ها مواصلتکرد‪ ،‬آنان‬ ‫نخست در مورد موا‬
‫در موردتغییر عقیده دادند ولی مخالفتأمین ارتباطباتنظیم های دیگربودند‪.‬‬
‫من مجبورشدمتا در موردتجدیدنظرکردهبا هرتنظیم طور جداگانه رابطه‬
‫برقرارکنم واینکار طبعا ً دشواری هایی رابه وجود آورد‪.‬‬
‫فتهیی را دایرنمودیمک ه‬ ‫برایتربیهآپریتر های مخابرهکورس هایبیست ه‬
‫الوهبر مخابره‪ ،‬زبان انگلیسی نیز در آنتدریس میشد‪ .‬اولین دستۀ این‬
‫مخابره هابا چ هارـ چ هار آپریتر در سال ‪1985‬به جب هات ارسال شد‪.‬‬
‫فانهبه جز از دستگاهفرستاده شدهبه حکمتیار درپروانکه مدتسه‬ ‫متأس‬
‫فته ها وحتی ماه ها‬ ‫فت‪ ،‬متباقیتنظیم ها ه‬
‫سال‪ ،‬روزانهبا ما ارتباط میگر‬
‫هیچگونه ارتباط مخابرهیی رابا مرکزتأمین نمیکردند‪ .‬علت عدمتأمین‬
‫ارتباط مربوطبهآپریتر ها‪ ،‬قو ماندانانبودنهنقص دردستگاه مخابره ها‪.‬‬
‫فر از‬‫در موردتأمین ارتباط‪،‬کنترول ونظم الزم موجودنبود‪ .‬در اصول دون‬
‫آپریتر هاباید همیشهنزد مخابره موجود میبودند؛ اما هیچگا هی چنیننشد‪.‬با‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فغانستانسپری‬ ‫وجودکهبر اساسقرارداد‪ ،‬هرآپریتربایدی کسال را در ا‬

‫میکرد و ما هانهی ک هزار وپنجصدکلدار معاشنیزبرایشتادیه میگردید‪،‬‬
‫اماتن هاقو ماندانان حکمتیاربهصورت دوامدار ارتباط راتأمین میکردند‪.‬به‬
‫اینترتیببار دیگری کتنظیمبنیادگرا مؤثریت وکارآمدبودن خود راثابت‬
‫ساخت وحینیکه دستگاه هایبیشتری واصلشدیقینا ً حق اولیتبه آنتنظیم‬
‫دادهشد واین امرسببنارضایتی (سی‪.‬آی‪.‬ای)گردید‪.‬‬
‫تیمکمپ هایتربیوی رابه شکل‬ ‫باوجود نداشتنتجارب امنیتی‪ ،‬ماتوانس‬
‫فیرشوروی درپاکستان همیشه‬ ‫ییم چنانچه س‬ ‫فا نگ هداری نما‬
‫مطلوب در اخت‬
‫در مورد موقعیتک مپ ها چنان ادعا مینمودکه در صدکیلومتری آنکمپ‬
‫های ما موجود نبود‪ .‬موضوع موجودیتکمپ هایتربیوی جزء ازبازی‬
‫های دیپلو ماتی کبودکه سال ها ادامه داشت وبراساس آن شوروی همیشه‬
‫پاکستان را مبنیبرپشتیبانی از ج هاد مت هم میساخت ودولت ما همیشه آنرا‬
‫تکذیب مینمود‪.‬‬
‫فسر‪6 ،‬تا ‪ 8‬ضابط و ‪10‬تا‬ ‫نندگان هرکمپ مرکببود از دوتاسه ا‬ ‫گردا‬
‫‪ 12‬خردضابط‪.‬برای امور اداری وامنیتی آن نیز حدود ده سرباز وجود‬
‫داشت‪ .‬دروسبیشترب ه زبانپشتوتدریس میگردید وچندتن از معلمانب ه‬
‫تند‪ .‬ما در آموزش ازب ک زبانانبه مش الت مواجه‬
‫زبان درینیز آشنایی داش‬
‫تند وآموزگار مجبوربود‬‫بودیم؛ زیرا عدهیی از آن هاپشتو ودری رانمیدانس‬
‫نخست درس رابه زبانپشتوبگوید‪،‬بعدشخص دیگری آنرابه دریترجمه‬
‫کند وسپسی ک ازب ک آن رابه دیگرانتشریح مینمودکهپروسۀ دشواری‬
‫بود‪.‬‬
‫فت ودر آن استعمال اسلحهگوناگون‬ ‫به مرور ز مانپروگرام های ماتوسعهیا‬
‫فتهیی را ج هت‬ ‫و مسایلتکتیکی آموزش داده میشد‪ .‬ماکورس های دو ه‬
‫فع هوا و هاوان ‪82‬‬‫یندار دا‬
‫آموختن اسلحهثقیله ازقبیل الحضدتان ک‪ ،‬ماش‬
‫میلیمتریتدویرنمودیم‪.‬کورس های دیگر ما دربارۀفرشکردن مین ها‪،‬‬
‫فجار دادنپل ه ا‪،‬پایه هایبرق‪،‬پایپلینتیل وگاز‪،‬تخریب شا هراه ها‬ ‫ان‬
‫وسرک ها وکورس های اختصاصی اجرای اعمالتخریبی درکابل وسایر‬

‫‪171‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫ش هر ها دایر میگردید و همچنانکورس های اختصاصی طویل المدت مخابره‪،‬‬
‫کورسبرای آموزگاران وقو ماندانان مجا هدین و رهبران ارشدتدویر می‬
‫فت‪ .‬اکثر اینکورس ها خارج ازکمپ ودر زیر خیمه ها دایر میشدند‪.‬‬ ‫یا‬
‫زمانیکه راکت هایبلوپایپ را از انگلستان وراکت های ستینگر را از‬
‫امریکابه دست آوردیم‪،‬برای آموزش آن درکمپ اوجریشرایط مساعدی‬
‫راتوامبا رعایت اصولپن هانکاریساز ماند هینمودیم‪ .‬جنرال اختر همیشه‬
‫اصرار داشتکهبه هیچکسباید اجازۀبازدید ازکمپ ها دادهنشود؛ اما در‬
‫فشاری هایبیش از حد (سی‪.‬آی‪.‬ای) و دولت امریکابهکارکنان‬ ‫نتیجۀپا‬
‫نندگان چینایی‬‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) اجازهبازدید ازاینکورس ها دادهشد‪ .‬امابازدیدک‬
‫تند‪.‬به‬ ‫وعربستان سعودی واعضای کانگرس امریکا این اجازه را نداش‬
‫فرییگانه شخصیبودکه درسال ‪ 1987‬از‬ ‫صورت استثنایی سناتور هم‬
‫نندسایر مطالب‬ ‫مکتبستینگربازدیدبه عمل آورد‪ .‬دربخش آموزشنیز ما‬
‫مربوطبهتنظیم ها وقو ماندانان مع الت موجودبود‪ .‬در این عرصه ما دو‬
‫مشکل عمده داشتیم‪:‬یکی اینکه‪ ،‬هیچتنظیم حاضرنبودباتنظیم دیگر در‬
‫فرادتنظیم های‬ ‫ی ککمپ حاضربهترینین گشود‪ .‬آن ها مخالفیکجاشدن ا‬
‫فراد هرتنظیمکورس‬ ‫گوناگون دری ککمپبوده خواستار آنبودندکهبرای ا‬
‫ستدالل ما مبنیبر دشواری النگذاری همچوکورس ها‬ ‫جداگانه دایرشود‪ .‬ا‬
‫وزیاد شدن مص ارف‪،‬برای آنانقابلقبول نبود واین حالتتا سال ‪1986‬‬
‫فع نشد عبارتبود ازگزینش‬ ‫ادامه داشت‪ .‬مشکل دومی ماکه هیچگاه ر‬
‫قو ماندانانبرای آموزش‪.‬بسیاری از رهبرانتنظیم های ج هادی خواستار‬
‫فی‬ ‫فراد رابه ایننوعکورس ها معر‬ ‫آنانبودندتانظربهلزومدید خویش ا‬
‫ستمکه اکثرقو ماندانان انتخابشدۀ آنانتوانایی‬ ‫نمایند‪ ،‬در حالیکه منمیدان‬
‫اجرای عملیاتپیشبینی شده را ندارند‪ .‬جنرال اختر نیز از این طرح آن ها‬
‫حمایت مینمود اما الوه میکردکه ‪ «:‬هرگاهقو ماندان هایبرگزیدۀشمابه‬
‫فروختن الح مبادرت ورزند ویا وظایف مطروحه را درست انجامندهند‪،‬‬
‫مسؤولیت آنبه دوششما خوا هدبود‪ .».‬من الش زیادکردمتا آن ها راقناعت‬
‫فقه آن ها را نیز در نظر‬ ‫د همکهقو ماندانان را ماباید انتخابکنیم‪ ،‬البته موا‬
‫فت؛ زیرا رهبران‬ ‫فت‪ .‬اما این طرحنیز موردقناعت آن هاقرارنگر‬ ‫خواهیمگر‬
‫از طرفقوماندانان مربوطهتحتفشارقرار داشتند‪،‬تا آنان در همچوکورس‬
‫فزار هایبیشتر وسنگینتر رابه دست‬ ‫ها اشتراک ورزند وبعد از آن جن گ ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فتن حیثیت آن هاشود وطبعا ًقدرتبیشتری رانصیب‬ ‫لند ر‬‫آوردندکه سببب‬

‫فدار آموزشقو ماندانانی‬ ‫شوند‪ .‬امکانات ما محدود و وقتکمبودلذا من طر‬
‫شند و در‬ ‫شند وتوانایی اجرای عملیات را داشتهبا‬ ‫بودمکه مورد اعتماد مابا‬
‫ساحۀفعالیت شان ا هداف مناسبیبرای عملیات وجود داشتهباشد‪ .‬دادن‬
‫آموزش حمله راکتیبهمیدان هواییبهقو ماندانیکه در هزاره جات و از‬
‫میدان هواییبسیار دورقرارداشتهباشد خرابتر از دادن آموزش در همچو‬
‫مواردبود‪ .‬امابودند رهبرانیکه چنین خواست هایی از ما داشتند‪ .‬آن ها اول‬
‫فاده از آنبودند‪ .‬واین شبا هتبه مسأله‬ ‫خواستار الح وبعد آموزش است‬
‫"چوچه مرغ وتخم آن" داشتکه امکان عملی شدن آن موجود نبود‪ .‬آیا‬
‫تیم اولبهقو ماندانان الحبد هیم وبعدا ًبه آموزش آنانبپردازیم؟ و‬ ‫میتوانس‬
‫ییم؟ ماباید طوری عمل‬ ‫یا قبل ازگزینش قو ماندان اول الحتوزیع نما‬
‫مینمودیمکه در مطابقتبا استراتیژیپیشبرد جن گقرارمیداشت‪ .‬ز مانیکه‬
‫فقه من‪،‬توسط رهبرتنظیمبرایکورسفرستاده‬ ‫قو ماندانبدون مشوره و موا‬
‫ستم الح‬ ‫ستم آنرا ردکنم؛ امابعد ازختمکورس مننمیتوان‬ ‫میشد مننمیتوان‬
‫مخصوص ویا الح دوربرد راکه الحیتتوزیع آنبه منتعلق داشت‬
‫دراختیار وی قرار د هم‪ .‬در اواسط سال ‪ 1985‬در اولین جلسۀگزینش‬
‫قو ماندانبرجسته‪،‬تجربۀ خوبی را حاصل نمودمکهبر اساس آن شخص‬
‫شی کپوش‪ ،‬زرن گ وحرافکمترقابل اعتمادبوده وبرعکسشخص ژولیده‬
‫وخموش میتوانستقو ماندان خوبیشود‪ .‬در اینشیوهگزینش‪ ،‬اشتباه ممکن‬
‫ی کبرتناسب دهباشد‪.‬‬
‫فقیت آمیزی رابرعلیهپایگاه هوایی‬
‫ما درسال ‪1984‬ی کسلسله ح الت مو‬
‫بگرام انجام دادیمکه دراثر آن در حدودبیستبال طیاره در زمین ازبین‬
‫بردهشد وایننمونهبرجستهیی ازکاربردتکتی ک وکورس های آموزشی ما‬
‫بود‪.‬‬
‫فظتشدۀ دارایگارنیزیونبزرگبود‪.‬‬ ‫میدان هواییبگرام‪،‬پایگاه خوب محا‬
‫(نقشه ‪ )10‬اینپایگاه عمدۀشورویبودکه در آن دوکندک طیارات جنگی‬
‫شامل می گ ‪ 21‬ومی گ ‪ 23‬وسو ‪ 25‬وچندین هواپیمایترانسپورتی ان ـ ‪26‬‬
‫فغانستانشامل می گ‬ ‫جابه جاگردیدهبود‪ .‬همچنانسه جزوتامقوای هوایی ا‬
‫‪173‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫‪ ،21‬وطیاراتبمباردمان سو ‪ 7‬وسو ‪ 22‬در آن قرار داشت‪ .‬طیاره های‬
‫پارک شده‪ ،‬دری کقطار هدف مناسببرای حمله دانسته میشد و در این‬
‫حمله از راکت های چینایی ‪ 107‬میلیمتریکهتازه مواصلت ورزیدهبود‬
‫فادهبه عمل آمد‪ .‬این الح دارایقدرتآتش زیاد ( ‪12‬میل) وازفاصل ۀ‬ ‫است‬
‫‪9‬کیلومتری میتوانست هدف رانابودسازد‪.‬لذابرای حمله ازساحه دورتر‬
‫امنیتیمیدانبر طیاراتپارکشده مساعدبود‪ .‬اینپایگاهی کسالقبلنیز‬
‫فتم دولتبرپنجشیربرایکا هشفشاربر آن‪ ،‬مورد چنین حمله‬ ‫حین حمله ه‬
‫تیم از موضعثابتبالی آن‬ ‫واقعشدهبود؛ اما این اولینباربودکه ماتوانس‬
‫ییم‪.‬‬
‫حملهنما‬
‫در جلسات عملیاتی نتیجهگیری شدکه میدان هواییبگرامبایدبه طور‬
‫دوامدارتحت ح التقرارگیرد‪.‬برای این منظوربایدقو ماندانان انتخاب‬
‫تند‪ .‬از جملۀتنظیم های ج هادی‪ ،‬منبا‬ ‫ف‬‫شدند وتحت آموزشقرار میگر‬ ‫می‬
‫کمیتۀنظامی مولوینبیکه درفاصلۀ ‪15‬کیلومتری جنوبشرقبگرام در‬
‫فقکردیمکهبایدی ک‬ ‫فی دارایقرارگاهبود صحبت نمودم‪ .‬ماتوا‬ ‫کوه صا‬
‫فر ج هت آموزش اعزامگردد‪.‬بهاین منظورقاصدی‬ ‫قو ماندان انتخاب وبا ‪30‬ن‬
‫فتتا ویبهکوه‬ ‫فته را دربرگر‬ ‫فیفرستاده شد وتقریبا ًپنج ه‬ ‫بهکوه صا‬
‫فراد مورد نظر را ج مع آوری وبهپیشاور اعزام‬ ‫فیبرسد وقو ماندان ا‬ ‫صا‬
‫فر را اعزامنمودمتامقدماتکار‬ ‫فسران عملیاتیی کن‬ ‫نماید‪ .‬مننیز ازجمله ا‬
‫فته شده و‬
‫راتهیه و وضعیت را ارزیابی نماید‪ .‬اینقو ماندانتحت نظرگر‬
‫فسر مذکورسعیکردتا معلومات وا العات ضروری را در مورد وی‪،‬‬ ‫ا‬
‫تنظیم مربوط‪ ،‬موقعیتپایگاه وساحۀ موردنظر عملیات‪،‬تعدادنیرو هایتحت‬
‫امر او‪ ،‬الح هایثقیله دست داشته وآموزش هایقبلی ویبه دست آورد‪.‬‬
‫ما همچنان خواستار آنبودیمتا در موردسایرقو ماندانانکه درشعاع ‪50‬‬
‫کیلومتری قرارگاه ویفعالبودند نیز معلومات حاصل نموده در مورد‬
‫شیم‪.‬سپس ما نقشهیی رابا‬ ‫تشری ک مساعیبا آناننیز ا العاتی داشتهبا‬
‫عکس قو ماندانتهیهکردیم و در آنتمام معلومات و امکانات مربوط آن‬
‫درجگردید‪ .‬در اینشمهبگرامبه حیث هدف مطلوببرای عملیاتتثبیت‬
‫شد‪ .‬مابه مرور زمان ا العاتبیشتر وبیشتری را در مورد وی جمع آوری‬
‫و دوسیه حاوی معلومات ارزشمندی راتهیهنمودیمکهبا استنادبرآن‪،‬قادر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫شدیم تا قوماندانان را نسبت به ر هبران تنظیمی آنان بیشتر و خوبتر‬

‫فر قرار داشت وقرارگاه وی در‬ ‫بشناسیم‪.‬تحت امر این قو ماندان ‪ 400‬ن‬
‫فوظ موقعیت داشت و در‬ ‫فی دربین مغاره ها وغار های مح‬ ‫اطرافکوهصا‬
‫مقابلبمبارد هوایی نیز مصئونبود‪.‬قرارگاه وی ذریعۀکوه ها وصخره‬
‫فاع ‪6000‬فوتبربگرامتسلط داشت‪ .‬این قو ماندان طبق‬ ‫لندبا ارت‬‫هایب‬
‫فربهپاکستان آمد‪ .‬اما معموالًقوماندانانبرایابرازنیرومندی‬ ‫دستوربا ‪30‬ن‬
‫فرادتعیینشده رابا خود می آوردندکه مش التی رابرای‬ ‫خویش‪ ،‬دوچند ا‬
‫فراد آوردهشده‬‫تیمبه آموزش همه آنانبپردازیم‪ .‬ا‬ ‫ما خلق میکرد ونمیتوانس‬
‫درپیشاور از طرفشب در الری هایسرپوشیدهبهکمپ های آموزشی‬
‫تندبه موقعیتکمپپیببرند‪ .‬آنان‬ ‫منتقل میشد وبه اینترتیب آناننمیتوانس‬
‫فتهکورس‪ ،‬دوباربه عینشیوهبهپیشاورباز‬ ‫بعد ازسپریکردن دو ـسه ه‬
‫شدند‪.‬‬‫گردانده می‬
‫فر مجا هد در جریانکورس نظری وعملی استعمال وانداختبا‬ ‫این سی ن‬
‫راکتانداز هایچند میله (‪ )MBRL‬راکهشاملباز وبستهنمودن‪ ،‬حمل و‬
‫تندکهاین الح‬ ‫تند‪ .‬آنان دانس‬
‫ف‬‫نقل‪ ،‬حاضر وآمادهنمودنبرایفیربودفراگر‬
‫فرقابل استعمال است و هرسهقسمت آن ( چرخ ها‪،‬‬ ‫ثقیله استکهتوسطسهن‬
‫میله ها وپایه)به مشکل درفواصلکوتاه انتقال داده شده میتواند‪.‬برای‬
‫عملیات علیهبگرام داشتنقاطر ها ضروری دانسته میشد‪ .‬دراثنای انداخت‬
‫فیر نمودن‬ ‫فیتپر نمودن و‬ ‫فر دیگر مکل‬‫فه هدفگیری و دون‬ ‫فر وظی‬‫ی کن‬
‫دستگاه رابه ع هده داشت‪ .‬این دستگاه دارای دوازده میلبود و هرمیل طور‬
‫فتندکه محل‬ ‫ج داگانه راکتپرتاب میکرد‪ .‬شاملینکورس هم چنانفراگر‬
‫اصابت هر راکت رابر هدفتثبیت وبراساس آنفیر هایبعدی راتنظیم‬
‫فاده از دوربین‪ ،‬چگونگیتوجیه الح‪،‬‬ ‫یند‪.‬برایاین منظور آنان طرق است‬‫نما‬
‫تندبا‬‫تندکهبراساس آن‪ ،‬آن ها میتوانس‬ ‫ف‬‫فهتا هدف را نیزیادگر‬ ‫تخمین مسا‬
‫تغییر دادن واصالحساختن از ‪100‬تا ‪300‬پایین وباال و ‪ 100‬خطبه جناح‬
‫چپ محل اصابت را دقیقبسازند‪ .‬آن هاتوپچی ما هرتربیه میشدند‪ .‬در این‬
‫فاده ازشارتکردننیز درس دادهشدکه‬ ‫کورس همچنانفیرنمودنبا است‬
‫در آن راکتبر دوپایهگذاشته شده وفیر میشد‪ .‬این شیوهبرعلیه ا هداف‬

‫‪175‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫فی چونپایگاه های هوایی‪ ،‬دیپو ها‪،‬گدام‬
‫کوچ ک غیرموثر امابرعلیه ا هدا‬
‫های موادسوخت وسربازخانه هابهکاربردهشده میتوانست‪.‬‬
‫در جریانکورس در حالیکه شاملینکورس مصروففراگیریکاربرد‬
‫فسر مربوط در مورد خصوصیات الح‬ ‫الحبودند‪،‬قو ماندان آنانتوسط ا‬
‫فرادتدریس میشد‪.‬به وییاد‬ ‫سیم وظایفبین ا‬ ‫وچگونگی امورتکتیکی وتق‬
‫فاده از عوارض اراضی گروپ خویش را‬ ‫داده میشدکه چگونهبا است‬
‫فا نمودهبعد ازانداخت شبانه چگونه دوبارهب ه ساحه امنیتی‪ ،‬عقب‬ ‫سترواخ‬
‫نشینییکند واز زیرضرباتقوای هوایینجاتیابد ‪ .‬اگرچه طیارات دشمن‬
‫فشای محلآتش‬ ‫یند اماشعلهفیر راکتسبب ا‬ ‫از طرفشبکمترپرواز مینما‬
‫فردای آن م الت اصابتتثبیت میشد‬ ‫میشد‪.‬گا هیچند راکتفیر میگردید و‬
‫ودرصورتنه خوردنبه هدفبرایشب دیگر دستگاهبهترتعبیه وتوجیه‬
‫میگردید‪ .‬این دستگاه در مقابل ا هدافکوچ ک در مقایسهبا میدان هوایی‬
‫بگرام مؤثریت خوبنداشت‪.‬‬
‫قوماندانان اکثرا ً در مورد انتقال و اکماالت راکت انداز (‪ )MBRL‬الح‬
‫تند زیرا قسمت های مختلف آنتوسطسهقاطر انتقال داده‬ ‫نگرانی هایی داش‬
‫شده میتوانست وقاطر چ هارمیتن هاتوانایی حمل چ هارفیر راکت را داشت‬
‫وبرای انتقال ‪36‬فیر راکت حد اقلبه ‪12‬راسقاطر ضرورتبود و در‬
‫فرباید موجود میبود‪.‬‬
‫مجموعبرایفعالساختن آن ‪20‬تا ‪25‬ن‬
‫فسر آموزگار وقو ماندانگروپ‪ ،‬عکس ها ونقشه های‬ ‫در جریانکورس ا‬
‫هواییبگرام واطراف آنرا طور دقیق مورد مطالعه وارزیابیقرارمیدادند‬
‫سیدن‬ ‫نند وم الت مناسببرایانداخت وراه های ر‬‫تا ا هداف را در آنتثبیتک‬
‫فصیل چنین م الت نشان‬ ‫یند‪ .‬در نقشه شماره ( ‪)10‬بهت‬‫فت نما‬‫به آنرا دریا‬
‫دادهشده است‪ .‬خط رنویمیدان هواییبگرام درفاصلۀ ‪15‬کیلومتریکوه‬
‫فی ودر ‪2‬کیلومتریسلسلهکوه (زین غر)قرار داشت و این مناطقبر‬ ‫صا‬
‫ه مواری هایبگرام مسلطبوده ساحۀ دید مناسببرایدیدن میدان هوایی‬
‫فاده نمود و از طریق دو‬ ‫داشت‪.‬برای اجرای عملیات میتوان ازقاطر است‬
‫فیتقربکرد‪.‬قو ماندانپافشاری مینمودکه او این‬ ‫مسیربه غربکوه صا‬
‫راه رابهتر شناخته است‪،‬باوجودیکه مسیرکوتاه است اما ازبین منطق ۀ‬
‫مسکونی میگذرد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تندتا دستگاهپرتاب را درفاصلۀ ‪9‬کیلومتریمیدان هوایی جابجا‬ ‫آن ها خواس‬

‫سازند‪ .‬روی این منظوربر نقشه نمبر ( ‪ )10‬دایرهیی رسم شدکه محل‬
‫انداخت در وسط آنقرار داشت‪ .‬دایره هایکوچ ک دیگریباشعاع ‪ 7،5‬و‬
‫‪3‬کیلومتربر روینقشهنشانیگردیدکه دویاس هنقطه دیگرآتش رانشان‬
‫فاصلۀبیننقاطباید محاسبه میگردید واین معلومات دراختیارقو ماندان‬ ‫میداد و‬
‫فسر‬ ‫قرار داده میشد‪ .‬نقاط آتش نشانی شدهبر روی عکس ونقشه برای ا‬
‫مربوط من رضایتبخشنبود‪ .‬مسیر ممتد ازسراشیبی های «زین غر»تا‬
‫شیده نبود ودر حصه شمال غرب میدان‬ ‫قسمت جنوبی میدان‪ ،‬مستور وپو‬
‫تند‪ .‬راه های در هم وبر هم‬‫بگرامپوسته هایکمربندقوایشورویقرار داش‬
‫دیگر از طرفشبسبب راهگمی میشد وبه دلیل همواربودن مسیر‪ ،‬امکان‬
‫فتاببیشترینتعداد طیارات‬ ‫فا دشواربود‪ .‬در وقت طلوع وغروب آ‬ ‫سترواخ‬
‫فت‪،‬‬ ‫فتاب صورت میگر‬ ‫درمیدان موجود میبود‪ .‬هرگاه حملهقبل از طلوع آ‬
‫فیشدن در روشنی روز دشواربود وی کشب دیگر همباید‬ ‫عقبنشینی و مخ‬
‫نند دست زدن‬ ‫فتکه حملهبربگرام ما‬ ‫فسر مربوط منگ‬ ‫انتظارکشیده میشد‪ .‬ا‬
‫به النۀ زنبور است؛ زیرا متعاقب حمله‪ ،‬در ظرفچند دقیقهقوایشوروی‬
‫فتهتوسط هلیکوپتر وتوپ موردضربه‬ ‫م التی راکه از آنجافیرصورتگر‬
‫قرار خواهند داد وعقبنشینی مجا هدینبه م الت مصؤون در زین غرکه‬
‫سیدنشب‬ ‫درششکیلومتریقرار داشت‪،‬ناممکن میشد‪.‬لذابهتربودتافرار‬
‫فی و‬ ‫فی شده وسعیکنندکهتوسط ر هگذرانتصاد‬ ‫آنان در همان محل مخ‬
‫فقکردند‪.‬‬ ‫فشانشوند‪.‬قوماندانانبا اینشیوهتوا‬ ‫چوپانان ا‬
‫شناختقو ماندان از منطقهسبب اطمینانبیشترشد‪ .‬ویی کسیلبر راکه‬
‫فرباقاطر ها در آن وجود داشت‬‫فای ‪ 30‬ن‬
‫محل مناسببود وامکانسترواخ‬
‫انتخابکرد‪ .‬در واقع این درهءکوچکیبودکهبه استقامتشمالبه دریا‬
‫فاصلبینباغات درناحیهشرقی وزمین همواربود‪ .‬عملیات‬‫منت هی میشد وحد‬
‫فت‪،‬ی کشببرای آمدن وشب دیگربرای عقبنشینی‪.‬‬ ‫دوشب را دربر میگر‬
‫فسر آموزگار وقو ماندان موردبحثقرار‬
‫جزئیات الن وتکتی ک عملیاتیبا ا‬
‫دادهشد؛ اما الحیتتعیین وقت مناسببرای اجرای عملیاتبهقوماندان‬
‫واگذارشدتا ویبا درنظرداشتشرایط محل آنراتعییننماید‪.‬برای حصول‬
‫‪177‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫اطمینانقبل ازختمکورس من ازکمپبازدید وباقو ماندان مالقاتکردم‪.‬‬
‫فتکهبگرام هدف اولی واساسی او است اما ا هدافکوچ ک دیگری‬ ‫اوگ‬
‫نندپوست ه های اطرافمیدان هواییبگرام وقشله‬ ‫برای ح الت راکتی‪ ،‬ما‬
‫نظامیکلکان (نقشه ‪ )4‬و میربچهکوتکه در جوار شا هراه سالن گقرار‬
‫داردنیز در الن عملیاتی ویشامل است‪.‬برای اجرای این عملیات‪ ،‬منی ک‬
‫دستگاه راکتانداز رابا ‪200‬فیر راکت که از جمله ‪50‬فیر آنآتشزابود‬
‫فقیت آمیزبودن عملیات‬ ‫فتمکه در صورت مو‬ ‫در اختیار وی قرار دادهگ‬
‫بگرام‪،‬تعدادبیشتری در اختیار ویقرار داده خوا هدشد‪.‬‬

‫سیدند؛‬
‫بر اساس الن‪،‬گروپ وقو ماندان آنباید طیی ک روزبهسرحد میر‬
‫فت‪.‬برای حمل ونقل و‬ ‫فته را دربرگر‬ ‫امانسبتنبودنباربران اینکار دو ه‬
‫سایر مصارف ‪ 30000‬دالر در اختیارقو ماندانقرار دادهشد‪.‬‬
‫فت‬ ‫فته را دربرگر‬ ‫فی دوازده ه‬
‫احضار اینگروپ و اعزامشانبهکوهصا‬
‫فته دیگرنیزسپریشد‪.‬به عباره دیگر‬ ‫وبعد از آنتا اجرای عملیاتسه ه‬
‫فغانستان چ هار‬
‫برای طرح الن عملیاتی درپاکستانتا عملی شدن آن در ا‬
‫فت‪ .‬دراین عرصه مشکالت و موانع متعددی چونبه موقع‬ ‫ماه را دربر میگر‬
‫سیدن اکماال ت‪ ،‬ح التقوای شوروی‪،‬شرایط دشوار زمستان و نداشتن‬ ‫نر‬
‫فی‪ ،‬موجودبود‪.‬‬ ‫پولکا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فرادگروپ طوریکجا حرکت نکردند‪،‬بر طبق قواعدتکتیکیی ک‬ ‫همه ا‬

‫گروهفرستادهشد و دوساعتبعد از آن الح و م هماتبارشدهبر حیوانات‬
‫باگروه اصلی مجا هدین حرکتنمودند وبرایقو ماندان هدایت دادهشدهبود‬
‫فتد‪.‬‬
‫تا در اخیرکاروانبه راه ا‬
‫این عملیاتبر طبق الن وبدونکدام واقعهناگوار عملیشد‪( .‬نقشه ‪ 10‬دیده‬
‫شود) امانتایج عملیات آنطورکه انتظاربرده میشدنبود‪.‬تن ها چ هاربال طیاره‬
‫تخریب گردید‪ .‬اینتن هابخش کوچکی از الن منبرعلیهبگرامبود‪.‬‬
‫بزرگترین دستاورد در این عرصه در همان سالتوسط قو ماندان نیازی‬
‫(مربوطتنظیم حکمتیار)کهبعد هاشهیدشد‪،‬به دست آمد‪ .‬درنتیجۀاین حمل ه‬
‫فجر وبیش از ‪30000‬تن مهمات ازبین‬ ‫دیپویبزرگ م همات دربگرام من‬
‫برده شد‪ .‬منتوانستم ویرانی وسوختگیتعمیرات ناشی از آنرابر روی‬
‫عکس های ما هوارهیی مشا هدهنمایم‪.‬‬
‫فغانستان‬‫حملهبا راکت های ‪ 107‬میلیمتریشیوه معمولکار مجا هدین در ا‬
‫بود و ما در (آی‪.‬اس‪.‬آی)کاربرد وسایل دیگرتخریبی را حینتدویرکورس‬
‫فجرهتکتی ک همیشگی در‬ ‫فاده وجابه جایی مواد من‬ ‫فهنمودیم‪ .‬است‬ ‫هابا آن اضا‬
‫جن گ های چریکی است وبرای این منظور ماکورس های متعددی را دایر‬
‫فجار دادنپایه هایبرق دربیرون‬ ‫نمودیم‪ .‬ا هداف عمدۀ ما در این عرصه ان‬
‫فته در جوارشا هراهسالن گ وپایپلینگاز‬ ‫فتامتدادیا‬ ‫ش هرکابل‪،‬پایپلینن‬
‫طبیعی ازشبرغانتاسرحدشورویبود‪ .‬زمانیکهقو ماندانانبرای اشتراک‬
‫تندیکی ازکورس های‬ ‫در همچوکورس ها احضار میشدند‪ ،‬آن هاتن ها میتوانس‬
‫اختصاصی رابرایتخریبیکی از ا هداف ذکر شدهپیشببرند وبه این‬
‫تند واز طرف دیگر‬ ‫ف‬‫تخصص مییا‬ ‫فجرساختن آن م هارت و‬ ‫صورت آنان در من‬
‫مدتکورسنیزکوتاه میشد‪.‬‬
‫پایه هایبرقصدمهپذیرترین هدف دانسته میشد‪ .‬مابرای من هدمساختن این‬
‫پایه های مثلثی شکلکه ازبندبرق سروبیبه استقامت شمالغربتا جبل‬
‫سراج وبعدا ًتا ش هرکابلتمدید شدهبود (نقشه ‪ )13‬مجا هدین را آموزش‬
‫دادیم‪ .‬اطرافاینپایه هاتوسطشوروی ها مینگذاریگردیدهبود و مابرای‬

‫‪179‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫آموزش نظامی و تکتیک‬
‫مجا هدین هدایت دادیمتا نخست آن ها سن گ هایبزرگی رابه اطرافپای ه‬
‫فجر سازند‪.‬‬ ‫فجرگردند وبعدپایه را من‬ ‫نندتا مین هایتعبیه شده من‬
‫پرتابک‬
‫اینسادهترین وموثرترینشیوهبود‪.‬بزرگترین موفقیت ما در اینبخش در‬
‫سال ‪۱۹۸4‬به دست آمد‪ ،‬زیراتوانستیم دریکشب‪ ،‬هشتپایهبرق را در‬
‫مسیر سروبی ـکابل منفجر سازیم وکابل را درتاریکی مطلقفروببریم‪.‬‬
‫یکاییفیلمبرداریگردید و‬ ‫جریان این عملیاتتوسط ژورنالیست های امر‬
‫تحت عنوان "عملیات خاموشی" درتلویزیون هانشان دادهشد‪( .‬ش هریان‬
‫کابلیقینا ً خاطرات اندوهبار آن زمستان سخت و دشوار راکه جزء الن‬
‫فتخار آن رانوشته است‪ ،‬هرگز‬ ‫سوختاندنشهرکابلبود ونویسندۀکتاببه ا‬
‫فراموشنه خواهندکرد‪ .‬مترجم)‬
‫فتقبالتوضیح داده‬ ‫فجار دادنپایپلینن‬ ‫علل عدم عالقمندی مجا هدینبه ان‬
‫شده است و الوهبرآنقوایشوروی درفواصل مختلف‪،‬شیرد هن هایی را‬
‫فت مورد‬ ‫تندن‬‫د رپیپلیننصبنمودندکه از طریق آن مردم محل میتوانس‬
‫ضرورت خود را طور رایگانبه دست آورند و اینابتکار آنانسببشدتا‬
‫فجار دادنپیپلینقرارگیرند؛ زیرا آنان‬ ‫فتبا ان‬‫قو ماندانانبیشتر در مخال‬
‫تندپشتیبانی مردم محلی را از دستبد هند‪.‬بار ها دیدهشده استکه‬ ‫نمیتوانس‬
‫فت ها چندینبار‬ ‫آنانبا مخالفت مردم مواجه شده اند‪.‬باوجود این مخال‬
‫ییم و خاموش ساختن حریق‬ ‫فقانه رابالی آن اجرا نما‬ ‫تیم ح الت مؤ‬ ‫توانس‬
‫فانه موجودیت سیستم‬ ‫فت‪ .‬متأس‬‫ناشی از آنی ک الی ‪ 30‬دقیقه را در میگر‬
‫فجار دادن جریانتیل را قطع‬ ‫اوتومات آالتکنترولکنندهکه در اثنای ان‬
‫مینمودباعث میشدکه حریق و خسارات واردهکمترگردند‪.‬‬
‫فجار دادنپیپلینگاز‪،‬کورس هایگوناگونبرای مجا هدین دایر‬ ‫برای ان‬
‫فت‪ ،‬در زیر خاک و دربعضی مناطق در‬ ‫شد‪.‬لولهگازبر الفپیپلینن‬
‫عمقی ک متریتمدیدشدهبود وی کقسمت آن در زیر آب دریای آمو ادامه‬
‫داشت؛ اماتشخیص مسیر آنبه دلیل موجودیت راه ها در جوار آنکار‬
‫فجار دادن آن‪ ،‬مابرمه هایبزرگ دستی را در اختیار‬ ‫دشوارینبود‪.‬برای ان‬
‫فجره را‬ ‫مجا هدینقرار دادیمکهبعد ازبرمهکردنساحه موردنظر‪ ،‬مواد من‬
‫فجار حریق ایجاد میشد اما‬‫در زیرلولهگاز جابه جا مینمودند‪ .‬در نتیجۀ ان‬
‫نسبتکمشدنفشارگاز خساره دلخواه ما واردنمیشد‪ .‬درسال ‪ 1985‬من‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ستمی کسلسله عملیاتتخریبی را درچندین محل درلولهگاز رهبری‬ ‫توان‬

‫نمایمکه درنتیجۀ آنبر اساس ا العات حاصله‪،‬چندینفابریکهبرایچند‬
‫فته غیرفعالشدهبودند‪ .‬ما همچنانچندین حملۀ راکتی رابر علیهتأسیسات‬ ‫ه‬
‫فت وگاز ساز ماند هی نمودیمکه در نتیجه آنیکی از چاه هابرایچندین‬ ‫ن‬
‫فاده خارجشد‪.‬‬ ‫روزشعله ور و از است‬
‫بهبرداشت من‪ ،‬آنچه مامیخواستیمبه دست آوردیم و آن عبارتبود از طرح‬
‫یکی‪،‬ت هیه وتدارک وسایل و امکانات‬ ‫استراتیژیبرایپیشبرد جن گ چر‬
‫برایپیشبرد این جنگیعنیپول و الح و هم چنان آموزش چندین هزار‬
‫مجا هد دربخش هایتکتی ک وتخنیک‪،‬به حیث مجریان این جنگ‪.‬پیشبرد‬
‫فات داخلی‬ ‫فه دشواریبود کهبا موجودیت اخ ال‬ ‫عملی این جن گ‪ ،‬وظی‬
‫فحاتبعدی ذکری از آن دشواری ها‬
‫مجا هدینبه مراتب دشوارترگردید‪ .‬درص‬
‫به عمل خوا هد آمد‪.‬‬

‫‪181‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫اختالفات و جنگ های داخلی‬

‫فغان هابا وجود داشتن دین مشترکیعنی ا الم‪ ،‬در طولتاریخ از‬
‫«ا‬
‫هجوماسکندرتا حملهانگلیس ها درقرننوزده وشوروی درقرن‬
‫یگانگان متحدبوده اند»‪.‬‬
‫بیست‪،‬صرف در مقابلب‬
‫مجلۀبینش‪9 ،‬اپریل ‪1990‬‬

‫فین‬‫در اولینسالکاری ام ( ‪ )1984‬در (آی‪.‬اس‪.‬آی) جن گ هایشدیدبین طر‬

‫فتم خود رابرپنجشیر اجرا نمود‪.‬قوای‬ ‫ادامه داشت‪.‬قوایشوروی حملۀ ه‬
‫فغان وشوروی در هرات‪،‬پکتیا و درهکنر در جوارسرحدپاکستان‬ ‫مشترک ا‬
‫فغانی عمدهبود و‬ ‫تند‪ .‬در این عملیات ها نقش قوای ا‬‫به عملیات هاپرداخ‬
‫فاده مینمودند وجزوتام هایکو ماندویی‬
‫شوروی ها ازقوای هواییبیشتر است‬
‫مخصوص آن هابا جسارت وتکتی ک خوب در عملیات اشتراک میکرد‪ ،‬ولی‬
‫فع مجا هدینب ه‬
‫برعکسنظر مطبوعات‪،‬بنابرنتیجهگیری من‪ ،‬آنسالبهن‬
‫سید‪.‬‬‫پایان ر‬
‫فت‪ ،‬درسایر مناطق‬ ‫باوجودکهنصف درهپنجشیر درتصرف دولتقرارگر‬
‫ردیدند‬‫مجا هدیننسبتبهسال هایقبلنیرومندترشدهبیشتر وخوبترتسلیح گ‬
‫واز آموزشبهتربرخوردارشدند‪ .‬آنانیکه مسئله را طور دیگر ارزیابی‬
‫نموده اند‪ ،‬از وضع داخلی جن گبی خبربودهاند‪.‬به دست آوردن ا العات‬
‫فغانستان دشواربود‪.‬برعکس امریکایی ها‪،‬‬ ‫موثق از وضع جنگی در ا‬
‫فات خویش را در اختیار وسایل ارتباط جمعی قرار‬ ‫شوروی ها ارقامتل‬
‫نمیدادند‪ .‬همچنان دولتپاکستاننیز حاضربه دادن ا العات رسمی درباره‬
‫جن گ نبود وداشتن هرگونه نقش خودرا در این جن گکامالً انکار مینمود‪.‬‬
‫تن ها عدۀ انگشتشماری از خبرنگاران ماجراجو کهگاهگا هی مجا هدین را‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫در اثنای جن گ همرا هی مینمودند‪ ،‬میتوانستند ا العات موثق رابه دست‬

‫آورند؛ اما همانطورکهقبالً ذکرشده است در این حالتنیزبعض ا ً اشتبا هاتی‬
‫را مرتکب میشدند‪.‬‬
‫براساس ا العات منابعگوناگونبه شمولکانال هایتصرفشدۀ دشمن‪،‬‬
‫فاتقوایشوروی درسال ‪ 1984‬در حدود ‪4000‬ـ ‪500‬تنکشته و‬ ‫تعدادتل‬
‫فغانی شانبه شمولفرار از خدمت‬ ‫زخمیبوده وتعداد ضایعات متحدین ا‬
‫فع هوا‬‫سید‪.‬باوجودکه مجا هدین الح موثر دا‬ ‫فر میر‬ ‫عسکریبه ‪ 20‬هزارن‬
‫فغانبیش از ‪200‬بال هلیکوپتر و هواپیما (بیشتر‬ ‫شتند‪،‬قوایشوروی و ا‬ ‫ندا‬
‫بر روی زمین) وتقریبا ً ‪ 2000‬واسطۀ نقلیهگوناگون شاملتان ک ها و‬
‫زرهپوش ها را از دست دادند‪.‬‬
‫بنابر ارزیابی من‪ ،‬ماتوانستیم استراتیژیکلی رابرایپیشبرد جن گ مشخص‬
‫فتتنظیمبه وجود آمد و منباکمیتهنظامی مصروف‬ ‫ییم‪.‬اتحادسیاسی ه‬ ‫نما‬
‫فت وپروسۀ‬ ‫فهبودم‪ .‬درپروس ۀ اکماالت ازدیاد صورتگر‬ ‫اجرای وظی‬
‫آموزش مجا هدین سریع شد ‪ .‬ما دربعضی جا هاپیروزی هایی رابه دست‬
‫آوردهبودیم‪ .‬من اطمینان حاصلکردمکه مانسبتبه دشمنان مابرتری هایی‬
‫فات و‬ ‫داریم؛ اماباوجود این همه‪،‬بزرگترینتشویش من از موجودیت اخ ال‬
‫خصومت های ذات البینیبین مجا هدینبود‪ .‬من الشنمودمتا راه های حل‬
‫فت وسرانجامب ه‬ ‫فات روزبه روز ازدیادیا‬ ‫پیداکنم؛ اما این اختال‬‫برای آن‬
‫تبدیلشد‪ .‬در طولیازدهسال جهاد‪،‬صد ها مجا هد‬ ‫جن گ داخلیبین مجا هدین‬
‫درنتیجه جنگ هایبینتنظیمی وتوسط افرادتنظیم رقیبکشتهشده اند‪.‬‬
‫ما نتوانستمبه طورکلی جلو این خصومت ها رابگیریم‪ .‬اما در سال های‬
‫تیمتا اندازۀ آنراتحتکنترول در آورده ویکی از علل‬ ‫‪1986‬ـ ‪1987‬توانس‬
‫فقیت مجا هدین وبرآمدنقوایشوروی را میتوان مر هوناین علت دانست‪.‬‬ ‫مو‬
‫فته وبه عوض دشمن‪،‬‬ ‫فانه امروزباردیگر این خصومت ها شدتیا‬ ‫متأس‬
‫یکدیگر را هدفقرارمیدهند‪.‬تازهتریننمونه این دشمنی ها را میتوان در‬
‫جن گبین دوقوماندان دوتنظیمبنیادگرا‪ ،‬ذیالًتوضیحنمود‪.‬‬

‫‪183‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫فیفکوه‬ ‫صبح ‪ 24‬دسمبرسال ‪ 1989‬در هوایسرد و مه آلودکه غبار خ‬

‫های اطرافش هرتالقان راپوشانیدهبود‪ ،‬دریکی ازپارک هایش هرتالقان‬
‫مرکز والیتتخار د ر حدود هزارتنگرد آمدهبودندتابه دار آویختن چ هار‬
‫نند‪ .‬این چ هار مجا هدبه جرمکشتن مجا هدینتنظیم‬ ‫فر مجا هد راتماشاک‬ ‫ن‬
‫رقیب‪ ،‬از طرف محکمۀ ا المی محکومبه اعدامشدهبودند وبرعکستطبیق‬
‫حکم اعد امبافیر مرمیکه مشخصه اعدام سربازانبود‪ ،‬آن هابایدبه دار‬
‫فر عبارتبودند از قو ماندانان مش هور حزب‬ ‫شدند‪ .‬این چ هارن‬
‫آویخته می‬
‫فر از مجا هدین آنتنظیم‪ .‬آن ها‬
‫ا المی حکمتیارسید الل وبرادرش و دون‬
‫حینبه دار آویختن حتیی ککلمه رابر زباننیاوردند‪ ،‬اما این مرگننگین‬
‫برای آنانبودکه در محضر وارثینکسانیکهبه دست آنانکشتهشدهبودند‪،‬‬
‫به دار آویختهشدند‪.‬‬
‫این اعدام هاسلسلۀ انتقام جویی رابینقوماندانان رقیب ومتخاصم دامن میزد‪،‬‬
‫چنانچهپای احمدشاه مسعودنیز در اینگونه ماجرا هاکشانیدهشدهبود‪ .‬ماجرا‬
‫فراد مربوطبه‬ ‫از اواسط سال ‪ 1989‬زمانی آغاز شدهبودکه ‪36‬تن از ا‬
‫فرادسید جمالکشته‬ ‫فتتن ازقو ماندانان وی درکمین ا‬ ‫مسعود‪ ،‬از جمله ه‬
‫ً‬
‫فراد دستگیرشده نیزبعدابهشکل وحشتناکبهقتل رسیدند‪ .‬موجبه‬ ‫شده وا‬
‫اینکمینگیرینیزبعد ازتصرفش هرتالقانکه درشروع آنسالتوسط‬
‫فت‪ ،‬آغازگردیدهبود‪.‬قو ماندانان هردوتنظیمبعد از‬ ‫هردوتنظیمصورتگر‬
‫فته امابا الوت آیاتی ازقرآن‬‫فتبایکدیگرقرارگر‬ ‫تصرفش هر‪ ،‬در مخال‬
‫شریف وادایسوگندبه آن‪،‬آتشبسبین آن هابرقرارشدهبود‪ .‬امابعد از مدت‬
‫فراد مسعودکمیننموده وسی‬ ‫کوتا هیسید جمال درتنگیفرخار در مقابل ا‬
‫وششتن آن ها را الکنمود‪ .‬معلومنشدکه اینکمینبه دستور حکمتیار‬
‫بوده استیانه‪.‬‬
‫فرادش هدایت‬ ‫مسعود نیز در صدد انتقامبرآمد ودر جستجویسیدجمال وا‬
‫فغانی راتعیین‬‫صادرکرد وبرای دستگیریسید جمال جایزهی ک ملیون ا‬
‫نمود‪.‬پاداشتعیین شده سبب آن شدکهسیدجمال در زیرزمینی منزلی در‬
‫فتد‪.‬‬
‫فراد مسعود ا‬
‫تالقانبه چن گ ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یکی از اولینتجارب جدی من در ارتباطبا موجودیت خصومت و دورویی‬

‫های مجا هدین مربوطبه اوایلسال ‪1984‬است‪ .‬در مسیر عمده اکماالتی از‬
‫قند هاریکی ازقو ماندانان ج هادیبهنام عصمت مسلمکه در‬ ‫کویتهتا چمن و‬
‫فغانستانفرارنمودهبودفعالیت‬ ‫سال ‪1981‬با داشتن رتبهتورنی از اردوی ا‬
‫یند‬‫داشت‪ .‬نامبرده مربوطقوم اچکزیکه در دو طرف سرحدزندگی مینما‬
‫بوده واز حمایت آنانبرخود داربود‪ .‬او در آغازبرای مدتتقریبا ًی کسال‬
‫برعلیه قوای شورویبا شدت جنگید؛ امابعد از مدتیبرایکسبثروت‬
‫فتنپولبه زور از مردمپرداخت‪.‬‬ ‫اندوزی‪ ،‬بهفروشسالح‪ ،‬ر هزنی وگر‬
‫فتمباوجود‬ ‫فهشروعکردمتصمیمگر‬ ‫زمانیکه من در (آی‪.‬اس‪.‬آی)به وظی‬
‫فراد موجودبود‪ ،‬از دادن الحبه وی خود‬ ‫کهتحت امر اوتعدادی زیادی ا‬
‫داری شود‪ .‬درسال ‪ 1984‬عصمت مسلم شروعبه راهگیرینمودهقطار‬
‫های اکماالتی مجا هدین را متوقف و الح آن را چپاول میکردیابهنام حق‬
‫العبور از منطقۀ خویش خواستارتادیهپولبود‪.‬سایر مجا هدینبرعلیه وی‬
‫متحد شده وبرایتصرف قرارگاه نامبرده جن گ های خونین رابه راه‬
‫جنگیدند ودرنتیجهبه هردو طرف‬ ‫فرادتحت امر مسلمنیز خوب‬ ‫انداختند‪ ،‬ا‬
‫فات زیادی وارد آمد وبعدآتشبسبرقرارشد‪.‬بعد از آن مسلمتهدیدنمود‬ ‫تل‬
‫فراد وی وسایل نقلیه‬ ‫که اگربرای وی اکمال الح دوباره آغاز نگردد‪ ،‬ا‬
‫فارت آنکشور راکه در مسیرکویتهتا‬ ‫مربوطبه حکومتپاکستان و س‬
‫فت وآمدبودند‪،‬توقف دادهپرسونل آنرا اختطاف خوا هدنمود‪.‬‬ ‫قند هار در ر‬
‫اینتهدید ویترس زیادی را در وزارت خارجه ایجاد کرد وآنان از‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی ) مطالبهنمودندتا امنیتپرسونل آن ها راتأمیننماید‪ .‬جنرال اختر‪،‬‬
‫عصمت مسلم رابه ا الم آباد احضارکرد‪ .‬وی شخص زرن گبود وعذر‬
‫خوا هی نمود و وعده دادکه در آینده چنین حوادثتکرار نخوا هد شد ودر‬
‫عوض آن وی از طریقتنظیمگ النی‪ ،‬امکانبه دست آوردنسالح را دوباره‬
‫لیم د هم‪.‬‬
‫به دست آورد و من مجبورشدمتامقدارکمی الحبه ویتس‬
‫فتکه درصورتبه دست آوردن الح‬ ‫عصمت مسلمبه من مراجعهکرد وگ‬
‫فتمکه این‬
‫ثقیل‪ ،‬او میتواندبرمیدان هواییقند هار حملهکند‪ .‬منبرایشگ‬
‫فقیت آمیزبرمیدان هواییقند هاربرآورده‬
‫خواستفقطبعد از عملیات مؤ‬

‫‪185‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫خوا هد شد‪،‬کاریکه او هرگز عملی نکرد‪ .‬همزمان ما از طریق منابع‬

‫گوناگون وتصرفکانال های رادیویی ا العاتیبدست آوردیمکه عصمت‬
‫مسلمبه حیث اجنت خاد و (ک‪ .‬گ‪ .‬ب) استخدامشده است‪.‬بعد از مباحث‬
‫فقهنمودتابه دستگیری عصمت‬ ‫طوالنی درین موردبا جنرال اختر او موا‬
‫ییم‪ .‬زمانیکه ما در صدد دستگیری نامبردهشدیم یکی از‬ ‫مسلم اقدام نما‬
‫شعبات ادارهکشف اردویپاکستانکه درساحهفعالیت داشت‪ ،‬ادعانمودک ه‬
‫عصمت مسلم اجنت آن ها وبنابر هدایت آنان مشغولبازی دوگانه است‪ .‬در‬
‫نتیجه این حالت‪،‬سر وکلۀ عصمت مسلمبعد ازچند روز درکابل ظا هرشد‪.‬‬
‫فتاد وبعد ازچندی وی دوباربهقند هار آمد‬‫فاق ا‬ ‫این حادثه درسال ‪1985‬ات‬
‫و مسؤولیتبیرون راندن مجا هدین را ازقند هار متع هد شد‪ .‬مجا هدینبرای‬
‫کشتن ویچندینبار الشکردند؛ اما معجزه آسا از چنینپالن ها نجات‬
‫فت‪ .‬آن هابرسرراه وسیلهنقلیه وی مین هایی را جابه جاکردندکهنتیجهیی‬ ‫یا‬
‫از آنبه دستنیامد‪ .‬در محلفرود آمدن هلیکوپتر وینیز ماینفرشگردید‪،‬‬
‫فت امابه هلیکوپتر حامل وی صدمه‬ ‫با وجودکه چند هلیکوپتر ازبین ر‬
‫فاد‪ ،‬از‬‫شیدنشراببود وشوروی هانیزبه عوض م‬ ‫سید‪ .‬وی معتادبهنو‬‫نر‬
‫فسران‬ ‫ویبیشتر ضرردیدند‪ .‬چنانچهباری وی درقند هار‪،‬بایکی از ا‬
‫فته و وی‬ ‫فراد ویبهتدریجبا مجا هدین ارتباطگر‬ ‫شوروی مشت ویخنشد‪ .‬ا‬
‫نند"بهزندگی خود ادامه‬ ‫بااینشعار "که زندهباش وبگذار دیگرانزندگیک‬
‫میداد‪ .‬سرانجام اورابهکابلفرا خوانده و سلب الحیت نمودند‪ .‬اما او‬
‫لیماینگونه اقداماتگردد وبه همین ج هتبرای‬ ‫شخصینبودکهبهس هولتتس‬
‫ماپیامفرستادکه حاضر است در مقابل معافشدن‪،‬ضربۀبزرگیبرقوای‬
‫شوروی وارد آورد وبهپاکستانبازگشت نماید‪ .‬عصمت مسلم با وجود‬
‫داشتن ضعف هایبیشمار دارایشجاعتبود؛ اما من هرگزبهتع هد وقول‬
‫وقرار اوباورنمیکردم‪.‬‬
‫فاتشدیدیبینقوماندانان حکمتیاربه وجود‬ ‫ی کسالبعد درقند هارنیز اخ ال‬
‫آمد و علت آن اینبودکهتنظیم وی در والیاتکند هار‪ ،‬زابل‪ ،‬هلمند وفراه‬
‫فوذبیشتریبود وقو ماندانان اینساحاتبانمایندهتنظیم مستقر در‬ ‫داراین‬
‫پیدانمودهبودند و‬ ‫فات‬‫صیصمقدار الح و م همات اخ ال‬ ‫کویته در موردتخ‬
‫عدۀ از آنانبهتنظیم های دیگرپیوستندکه این امرسبب خشم حکمتیارشد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫وی خواستار مستردشدنتمام الح هایی شدکه از طرف ویبرای آنان‬

‫لیم دادهشدهبود‪ .‬این خواستنامبرده رد وقو ماندانانتحت رهبری محمد‬ ‫تس‬
‫خان در حاشیهسرحد در داخلپاکستانپایگاه مستقل راایجادنمودند وبرعلیه‬
‫تند‪ .‬حکمتیار درمقابل‬ ‫کاروان های اکماالتی حکمتیاربهکمینگیریپرداخ‬
‫فغانستان ایجادکرد و‬ ‫پایگاهنیرومندی تحت رهبری جانباز خان در داخل ا‬
‫فتکهگا هی دامنۀ این زد و خورد ها‬ ‫جن گ های زیادیبین آنانصورتگر‬
‫به داخلپاکستانکشیدهشده وسببشرمساری ما میشد‪.‬‬
‫محمد خان وجانباز هری کتقریبا ً هزار مجا هد راتحتاثر خویش داشتند و‬
‫درگیریبین آنانسببتضعیف جن گبرعلیه دشمن مشترک میشد‪ .‬حکمتیار‬
‫در صددبودتا حمله وسیع رابرایبیرون راندن محمد خان ازپاکستان‬
‫ساز ماند هینماید؛ اما ما مخالفشرکت اردویپاکستان در چنین عملیات ها‬
‫فین‪،‬سبب رسوایی ما‬ ‫بودیم‪ .‬زیرا در هردو حالت‪ ،‬حمایتکردنیکی از طر‬
‫فغانستانبود‪،‬‬ ‫میشد‪ .‬از آنجاییکه هلمندبزرگترین مرکزکشتکوکنار در ا‬
‫بعدا ً ات هاماتقاچاقتریاکبه داخلپاکستاننیزبر هردوقوماندان واردشد‬
‫وگویا اخ الفاتنیزناشی از همین موضوعبوده است‪.‬‬
‫تمام الش های مابرای حلصلح آمیز مسألهبهنتیجهنرسید؛ زیرایکتعداد‬
‫فع این معضله مدت‬ ‫فی از محمد خان حمایه مینمودند‪ .‬ر‬‫تنظیم هابه طور مخ‬
‫فت ودر این مدت‪ ،‬قدرت جنگیتنظیم حکمتیارب ه‬ ‫طوالنی را دربرگر‬
‫استقامتکویتهبسیارتضعیف وبار دیگر احیاشدهنتوانست‪.‬‬
‫در والیاتشرقی خط مقدم جب هه در دره طویلکنربه طولی کصدکیلومتر‬
‫ودرفاصلۀ ‪ 10‬ـ ‪12‬کیلومتری موازیباسرحدپاکستانقرار داشت‪( .‬نقشه‬
‫‪ ) 11‬دری ک انجام آن اللآباد موقعیت داشتهکه در آنقرارگاه غند ( ‪)66‬‬
‫فغانی جابجاشدهبود و در‬ ‫موتوریزهقوایشوروی وفرقه ( ‪ )11‬اردوی ا‬
‫قسمت وسطی دره درش هر اسعدآبادفرقۀن هم وبه استقامتسرحد دربریکوت‬
‫فراز‬‫فاعی ا‬ ‫فغانیقرار داشت‪ .‬در دره هاپوسته های د‬‫لوای ( ‪) 51‬سرحدی ا‬
‫شدهبودند‪ .‬در ‪25‬کیلومتریشمالشرق اسعدآباد در اسمارغندکو هی ( ‪)31‬‬

‫‪187‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫وی کلوایقوای خاص اردویشوروی موجودبود و جابه جایی اینقوا‬

‫نشانمیدادکه منطقهبرای دشمن دارای ا همیت زیاد میباشد‪.‬‬
‫با وجودکهتعداد زیادی ازقوای دشمن در درۀکنر موجودبود؛ اما اکثر‬
‫اوقات آنان در سنگر های خویش محصوربودند‪ .‬مجا هدین در جناح دیگر‬
‫دریا در داخل خاکپاکستان وبه امتداد دره در نقاط حاکمتسلط واز آن‬
‫م الت خط السیراکماالتی وانتقاالتی دشمن راتحتکنترول خود داشتند‪ .‬در‬
‫این مناطقتمامنقاط مرتفع واستراتیژیک در داخل خاکپاکستانقرار دارد‬
‫واینبهبرکتفیصلهسرمور دیورند استکهباتعیین خطسرحدی دیورند‪،‬‬
‫سگزار اوباشیم‪.‬‬‫چنینتفوقبرای مابه ارث رسیده و مابایدسپا‬
‫فغانیبودکه در حاشیهسر‬ ‫بریکوتیکی ازگارنیزیون هاینمونهءقوای ا‬
‫حدقرار داشت‪ .‬راه های تدارکاتی زمینی آنتحتتسلط مجا هدین وتقریب ا ً‬
‫در محاصرهکاملقرار داشته واز جناح های متعددقابلترصدبود‪.‬با وجود‬
‫این حالت‪،‬گارنیزیونفعال وبه منظوراکماالت‪،‬پوسته های متعددی در دره‬
‫تند و درصورت انسداد راه زمینی‪،‬‬ ‫فرازشده؛ اما در حالت انزواقرار داش‬
‫ها ا‬
‫فت‪.‬سوال خلق میگرددکهاین‬ ‫موقتا ًاکماالت آن از طریق هواصورت میگر‬
‫گارنیزیون چگونه ضروریات خودرا اکمال مینمود؟ جواب این سوال را‬
‫میتوان ازفعالیت هایپشتپردهبه دست آورد‪،‬یعنیقبایلسرحدی از داخل‬
‫پاکستان در مورد اکماالت آن نقش عمده داشتند‪.‬‬
‫تند‪ .‬چنانچ ه‬
‫بسیاری ازقبایل داخلپاکستانبا هردو جناح جن گ روابطی داش‬
‫هزارانتن آنان در ج هادسهیمبودند واز مجا هدین حمایت میکردند‪ .‬در عین‬
‫فت ه‬
‫فعتبه دشمن نیزکم ک مینمودند‪ .‬آنان دریا‬ ‫حال آنانبرای حصول من‬
‫بودندکه در جن گنیز امکانات زیادیبرای زراندوزی وجود دارد‪.‬یکی از‬
‫فروش آنبالیقطعات‬ ‫فغانستان و‬
‫این امکاناتقاچاق مواد غذاییبه داخل ا‬
‫فغانیبود‪ .‬حبوبات‪ ،‬آرد‪ ،‬روغن‪،‬برنج‪،‬بنزین‪ ،‬دیزل وتیل خاک‬ ‫نظامی ا‬
‫همیشهبرای اکماالت جزوتام ها وپوسته هایتجریدشده خریداری میشدکه‬
‫تندبه موجودیت خویش ادامه دهند‪ .‬اکثر سنگر ها و‬ ‫بهکم ک آن میتوانس‬
‫مواضع آنانبا سیخ گول وسمنت آورده شده ازپاکستان ساخته میشد‪.‬‬
‫فغانی در مقابلبرای آنان اسلحه و م همات میسپردند‪ .‬ما‬ ‫گارنیزیون های ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تیمکه مانعتجارت آنان شویم؛ زیرا راه های اکماالتی‬ ‫توانمندی آنرا نداش‬
‫مجا هدین ازبین این قبایل میگذشت ودر صورت وارد شدنفشار‪ ،‬آنان‬
‫مبادرتبهبستن آن راه ها مینمودند‪ .‬ا هالی مناطقسرحدی دارای الری های‬
‫زیادیبودندکه از مصئوونیتگشت وگذارنیزبرخورداربوده غالبا ًتوسط‬
‫فته میشد‪.‬به مرور زمان این سیستمکرایهگیری‬ ‫فغانیبهکرایهگر‬ ‫قوای ا‬
‫فردقوای‬ ‫فتاده و من‬
‫الری ها وبس ها‪،‬یگانه وسیله اکماالتیپوسته های دورا‬
‫فزار هایی‬ ‫فغانی شد‪ .‬مردم مناطق سرحدی همچنان بهفروش جن گ ا‬ ‫ا‬
‫تندکهتوسط اجنت های خاد در اختیار آنانقرار داده میشد‪ .‬اینشیوه‬ ‫میپرداخ‬
‫منبعبزرگبرایبه دست آوردنثروتبود‪.‬با وجودکه مردمقبایل از این‬
‫فعت زیادیبه دست آوردند‪ ،‬همزمان آنان مجا هدین‪/‬پناهندگان را‬ ‫جن گ من‬
‫تند‪ .‬چنین حالت غیرعادی و‬ ‫عاملبر هم زدن نظم اقتصادی خویشمیدانس‬
‫فوق العاده در جریان جن گبود؛ زیرا ازی ک طرف دولتپاکستان در حمایت‬
‫وپشتیبانی هم جانبه مجا هدینقرار داشت در حالیکه هزارانتن از ساکنین‬
‫آن دشمنان آنرا از طریقاکماالت مواد غذایی وسایرضروریاتتقویهنموده‬
‫فزایش میداد‪.‬بهباور من‪ ،‬هرگاه قبایل مسکون در‬ ‫قدرت جنگی آنانرا ا‬
‫تند در‬‫پاکستان دشمن ما رابه این طریقکم ک نمیکردند‪ ،‬آنان نمیتوانس‬
‫محدودۀپنجاهکیلومتری حاشیهسرحدی کپوستۀ خود رافعالنگ هدارند‪.‬‬
‫فغانیبه‬ ‫در ماه جنوری ‪ 1985‬الف انتظار وپیشبینی های ما‪ ،‬قوای ا‬
‫صورت غیرمترقبه حملۀ وسیع رابر درۀکنربه منظور در هم شکستن‬
‫محاصرۀ بریکوت ساز ماند هی نمود‪ .‬این حمله الف انتظاربود زیرا‬
‫برداشت ما اینبودکه درفصلسرماقوایشورویبه عملیاتنمیپردازند‬
‫و همچنان از طریق اقمار مصنوعی‪ ،‬ا العاتیپیش ازپیش دراینبارهب ه‬
‫دستنیاوردهبودیم‪.‬با وجودکه درنتیجه این عملیاتپایگاه های مجا هدین‬
‫در دره های جناح غربیتوسط دشمنتصرفنشد و محاصرۀبریکوتنیز‬
‫نهشکست‪ ،‬امابرای دشمن امکان آنرافرا همساختتا در عملیاتتابستانی‬
‫فادهنماید‪.‬‬
‫ازنیرویکمتر است‬
‫این حملهتحت قوماندۀ دگروال الم حضرت قوماندانفرقه ن هم صورت‬
‫تند‪ .‬در‬
‫فت وغند هایفرقهیازد هم اللآبادنیزتحتقوماندۀ اوقرار داش‬
‫گر‬
‫‪189‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫این عملیاتکندک ‪46‬توپچی وکندک ‪ 10‬استحکامکه مسئوولیت احداث و‬

‫ترمیم سرک ها رابه ع هده داشت شرکت نمود وقوای شورویبه حمایه‬
‫هوایی عملیاتپرداخت‪.‬قوا در مقایسهبا عملیاتپنجشیربهتر عمل نمود‪.‬‬
‫وسایط زر هدار ا هداف را مورد ضربه قرار داد وبرایتضعیف روحیه‬
‫فت ونقاط حاکم راتصرف‬ ‫مجا هدین وپراگندهساختن ا هالیبمباردصورتگر‬
‫فقیت هایی رابار‬ ‫نمودند‪ .‬در درهپیچنیز عینتکتی کبهکاربردهشد و مؤ‬
‫فت وبعضی ازپایگاه های مجا هدینبه‬
‫آورد؛ زیرا مقاومتکمترصورتگر‬
‫تیمبه موقع نیرویتازه دم را ازکمپ های‬ ‫تصرف آنان درآمد‪ .‬ما نتوانس‬
‫سیدن دشمنبهبریکوت‪ ،‬آن را غرض‬ ‫نیم وقبل از ر‬
‫م هاجرین جمع آوریک‬
‫ییم‪.‬این عملیاتشکستسختیبرای مجا هدینبود و از طرف‬ ‫کم ک اعزامنما‬
‫وسایل ارتباط ج معی تبلیغات وسیعی مبنیبر آزادسازیبریکوت وفرار‬
‫فت و قو ماندان جب هه الم حضرتبه رتبۀ جنرالی‬ ‫مجا هدین صورتگر‬
‫فیعنمود‪.‬‬‫تر‬
‫تند‪ .‬مابه سرعت‬ ‫فغانی مدت دوازده ساعت دربریکوتقرار داش‬ ‫قوای ا‬
‫ح مله متقابل رابرای سرکوب دشمن وقطع خطوط ارتباطی آن در اطراف‬
‫فت قوای‬ ‫پایگاه های اسمار واسعدآبادسازماند هینمودیم‪ .‬جن گشدید درگر‬
‫دشمنتوسط هلیکوپتربمبارد میکرد واز جانبقوایتوپچی حمایه میشد‪ .‬ما‬
‫تیم‪ .‬وقتیکه من جزئیاتشکست را‬ ‫در مقابلفشار رابر اللآباد زیادساخ‬
‫فتمکه علت اصلینابهسامانی مجا هدین‪،‬ناشی‬ ‫بررسینمودم‪،‬باتعجب دریا‬
‫فات داخلی آنانبوده است‪ .‬مسئوولیت درهکنربین اسمار‬ ‫از رقابت ها و اخ ال‬
‫وبریکوت مربوطقو ماندان هایتنظیمیونس خالصبود و حاجی میرزمانبه‬
‫فه داشتتاسرک را مینگذارینموده و مانع عبور‬ ‫صورت مشخص وظی‬
‫ستداللکردکه چون‬ ‫فلت نموده ا‬‫فه غ‬
‫قوای دشمنشود‪ .‬وی در اجرای وظی‬
‫فرادتحت امرشنیازبه الح و م همات و مواد خوراکه داشتند‪ ،‬ویسرک‬ ‫ا‬
‫راباز نگ هداشتتابعدا ًبا غارتقوای دولتی ضروریات خودرابه دست‬
‫تند‪ .‬من مجبور شدمتا‬ ‫آوردند‪ .‬عدۀ ازقو ماندانان‪ ،‬وی را اجنت خادمیدانس‬
‫فعالیت های وی رابررسینمایم‪.‬ات هامات واردهبر ویثابتنشد؛ امااینگونه‬
‫بی اعتمادی ها‪ ،‬موانع جدیبرایتشری ک مساعی و همکاری درکنرشمرده‬
‫شده و مانع آن میشدکه عملیات مشترک و هما هن گبراهانداختهنشود‪ .‬همچنان‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فاتبین مجا هدین ضایع‬

‫فع اخ ال‬
‫این حالت وقتبیشتر مارا در ج هت ر‬
‫میساخت‪.‬‬

‫فربه واسطه موتر و طیاره ضایع میشد‪ .‬چنانچه‬ ‫زیادترین وقت من در س‬

‫فتهچندبار غرض معاینه دیپو ها و الحکوت ها ویا ج هت القاتبا رهبران‬ ‫ه‬
‫فتم ودر مورد‬ ‫تنظیم ها ویا مذاکراتب اکمیته نظامی آنانبهپیشاورمیر‬
‫اکم االت‪ ،‬آموزش‪ ،‬چگونگی عملیات ها ویابررسیفروش غیرقانونی الح‬
‫با آنان مذاکره میکردم‪.‬‬

‫در مناطقسرحدی خرید وفروش الحبعد ازتجارت مواد مخدر‪،‬شغل و‬

‫کارسود آور استکه از دوصدسالبه اینسو در این مناطق معمول است‪.‬‬
‫در منطقه "دره آدم خیل" واقع در سمت جنوبپشاور در حدود صد دکان‬
‫فنگچهتا هاوان‬
‫موجود استکه در آن جا میتوان انواعگوناگون الح از ت‬
‫‪191‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫را خریداری نمود‪.‬قیمتی ک میل الشینکوف ‪ AK47‬در سال ‪ 1980‬در‬

‫فزایشسالحبرایفروش‪،‬‬ ‫اینبازار ‪ 1500‬دالربود؛ اما درنتیجه جن گ وا‬
‫یندار‬
‫قیمت آنبه نصف ودر حدود ‪ 750‬دالرپائین آمد‪ .‬در اینبازار ماش‬
‫پیدا میشد‪ .‬الح های مورد‬ ‫فته و نوعجدید الشینکوف ‪ AK74‬نیز‬ ‫پیشر‬
‫فتشده میتوانست‪.‬‬ ‫فرت دریا‬ ‫القه (آی‪.‬اس‪.‬آی ) در این جانیزبه و‬
‫فتهی کباربه منظورآگا هی از وضع و چگونگی امور‪،‬‬‫منتقریبا ً هرشش ه‬
‫فر میکردم وبعد ازچندبار‬
‫فغانستان س‬‫بهکویته ومناطق سرحدی وداخل ا‬
‫فر‪ ،‬در موردنتایج و مش الت موجود در ا المآبادبا جنرال اخترصحبت‬‫س‬
‫مینمودم‪.‬‬
‫فاتبینتنظیم ها‬ ‫فع اخ ال‬
‫وقت زیاد من در جلساتکمیتهنظامی در ج هت ر‬
‫فرما‬ ‫وسوق آنانبرعلیه دشمن مصرف میشد‪.‬بی اعتمادی مطلقبین آنان حکم‬
‫بوده‪ ،‬هیچکدام حاضرنبودندتا در محضر دیگر اعضایکمیته مطالب م هم‬
‫فا همات‬ ‫یند‪.‬با وجودکهبه مرور زمانتا اندازۀ سوءت‬ ‫وعمده را مطرح نما‬
‫فعگردید‪ ،‬امابا آن هم هیچی ک حاضر نمی شدتا در مورد الن های آینده‬ ‫ر‬
‫تنظیم خویش در محضر دیگران معلومات ارائهنمایند‪،‬به همین علت منباید‬
‫با هری کنشست های جداگانه را دایر مینمودم‪ .‬حوصله زیادبهکاربودتا‬
‫فغانستان آن ها را همنظرسازم‪.‬به عباره دیگر‬ ‫روی مطالب عمده وکلیدی در ا‬
‫تن ها اقدامات الزم وشناخت موقع مناسب عاملپیروزیبود‪.‬تهدید ومت هم‬
‫ساختن دیگران وزورگویینتایجی رابار آوردهنمیتوانست‪.‬با وجودیک ه‬
‫جلساتتحت ریاست من دایر میشد‪،‬سعی میکردمتابا همهبرخوردیکسان‬
‫داشتهباشم و از موضع آمریت هدایتند هم‪ .‬هر عضوکمیتهنظامی مکلف‬
‫بودتا در اخیر هر ماهفشردهءگزارش عملیات ما هوارتنظیم مربوط را ارائ ه‬
‫فغانستانبر مبنای ا العات و‬ ‫نماید‪.‬باالمقابل ما در مورد وضعیتنظامی ا‬
‫گزارش های (سی‪.‬آی‪.‬ای) وسایر ادارات ا العاتیکشور های دوست و‬
‫ا العات حاصله ازتصرفکانال های مخابراتی دشمنبرای آنان معلومات‬
‫نند در‬ ‫یندگانتنظیم ها نمیتوا‬‫فتمکه در چنین جلسات‪ ،‬نما‬ ‫میدادیم‪ .‬من دریا‬
‫یندگان سایرتنظیم ها در مورد عملیاتتنظیم خویشبه مبالغه‬ ‫محضر نما‬
‫تندتا در موردتوانمندی و‬ ‫گویی نپردازند‪ .‬همچنان در این جلسات میتوانس‬
‫یند‪.‬‬
‫امکاناتسایرتنظیم هانیزقضاوتنما‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یکرد‬‫رئیس جم هورضیاء در هرسه ماهیکبارباسرانتنظیم ها مالقات م‬

‫وبه اینترتیبتقریبا ً هر چار ماهپیام دریافت میکردمکه حاکی ازضرورت‬
‫"گرد هم آیی"نوبتیسران هفتتنظیم ج هادیبود‪ .‬در این جلساتکهتحت‬
‫ریاستضیاء دایر میشد‪ ،‬جنرال اختر‪ ،‬وزیر خارجه (معموالً)‪ ،‬من ویکنفر‬
‫ترجمان اشتراک مینمودیم‪ .‬این جلساتکامالً محرمانه بودبین ر هبران‬
‫سیاسیپاکستان و مشاوران نظامی آنانبا سرانتنظیم هاییکه مسؤول‬
‫پیشبرد ج هاد در افغانستانبودند‪.‬با در نظر داشت اینکه دولتپاکستان‬
‫فغانستانبود ودولت‬ ‫همیشه مت همبه ارسال الح وحمایه از جنگجویان ا‬
‫از آنانکار مینمود‪ ،‬این جلساتبهصورتکامالً مخفی وتحتتدابیرشدید‬
‫امنیتیبرگزار میشد وصرف عدۀ انگشت شمار از جریان آنآگا هی می‬
‫یافتند‪.‬‬
‫وظیفۀ منسازماند هی آوردن ر هبرانتنظیم هابه محل ا السبود‪ .‬آنان در‬
‫یعۀ موتر‬ ‫حالیکهتوسط محافظین (آی‪.‬اس‪.‬آی) همرا هی میشدند‪،‬نخست ذر‬
‫ب ه منزل محفوظ در راولپندی انتقال مییافتند و وسیلۀ نقلیه آنانتعویض‬
‫یگردید ‪ .‬از آنجابه منزل جنرال اختر ر هنماییگردیده‪،‬بعد از جمعشدن‬ ‫م‬
‫یعۀ موتر خویش در حالیکه خودش رانندگی‬ ‫همه ر هبران‪ ،‬جنرال اختر ذر‬
‫یکرد‪ ،‬آنان رابه مقر ریاست جم هوریکه درفاصلۀششصد متریقرار‬ ‫م‬
‫داشت انتقال میداد‪ .‬امنیت مسیر راهتوسطکارمندان مسلح (آی‪.‬اس‪.‬آی) در‬
‫لباس ملکیتأمین میگردید وجنرال ضیاء همیشهتن ها وبدون محافظین‪،‬‬
‫یگر در چنین جلسات اشتراک میورزید‪.‬‬ ‫سکرترنظامی ویاشخصثالث د‬
‫کید‬ ‫این جلسات دارای ا همیتبسزاییبود ودر آن رئیس جمهور همیشهتأ‬
‫فا هم‬ ‫فقیت آن وابستهبهت‬
‫میکردکهباوجودپشتیبانی همه جانبه او از ج هاد‪ ،‬مؤ‬
‫و همکاریبینتنظیم های ج هادی است‪ .‬ضیاء همیشه خاطرنشان میساخت‬
‫فاتکنارگذاشته شود‪ .‬وزیر خارجه در‬ ‫کهبرایپیروزی ج هادباید اخ ال‬
‫یندگان شوروی در ملل متحدبرای آن ها‬ ‫مورد چگونگی مذاکراتبا نما‬
‫معلومات داده و در موردتبادلنظر میشد‪ .‬هر رهبرتنظیم در مورد اجراآت‬
‫و اقدامات جنگیتنظیم خویشگزارشمیداد و مشکالت خویش را مطرح‬

‫‪193‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫میساخت‪ .‬جلسه معموالًباصحبت امتنانیه رئیس جم هور وصرفنان چاشت‬

‫فت‪.‬‬ ‫خاتمه مییا‬
‫اگر چه موضوع این جلسات در وحلۀ اولسیاسی وابراز حمایت همه جانب ه‬
‫پاکستان ودادن اطمینانبه ادامهکم ک هابهسرانتنظیم هابود؛ ولی موضوع‬
‫کید در موردتشری ک مساعی در میدان جن گ‬ ‫عمدۀ آنبیشتر مسایلنظامی وتأ‬
‫فتهیکبار در مورد موضوع‬ ‫بود‪ .‬من و جنرال اختر هر ماه ویا هرشش ه‬
‫ً‬
‫خاصیباسرانتنظیم ها القات مینمودیم‪ .‬درایننشست ها معموال در مورد‬
‫چگونگی عملیات انجام شده‪ ،‬الن های آینده عملیاتی وچگونگی اکماالت‬
‫فته‪،‬یکباربایکی از رهبران طور جداگانه‬ ‫فت ه‬ ‫بحث میشد‪ .‬منتقریبا ً هر ه‬
‫القات میکردم‪ .‬این القات های دوبه دوسبب ایجاد وتقویه اعتماد متقابل‬
‫تندبعضی مسایل را‬ ‫میگردید؛ زیرا آنان در محضر سایر سران نمی خواس‬
‫یند‪.‬‬
‫مطرحنما‬
‫در اواسطسال ‪ 1984‬جنرال اختر دستور دادتا وضعیتنظامی موجود در‬
‫فغانستانتحلیل وتجزیهگردیده‪،‬نقاطضعفکارکرد های مجا هدینبرجسته‬ ‫ا‬
‫فتمکهباوجود‬‫گردد‪ .‬من درین موردبه والیاتشمالبیشترتوجهکرده دریا‬
‫م همبودن این والیات ازلحاظ استراتیژی ک و هم مرزبودنبااتحادشوروی‬
‫فت ازبین آنکمتربه اینساحه‬ ‫وعبور مسیر انتقاالتی دشمن به طور مثالن‬
‫فته است‪.‬پایپلین انتقالگاز طبیعی از جوزجان وسطح‬ ‫توجهصورتگر‬
‫دریای آموتاشورویتمدیدشده است‪ .‬هم چنان متوجهشدمکهشوروی ها‬
‫فاتبینتاجی ک ها‪ ،‬ازب ک ها وپشتون هابهرهبرداری‬ ‫میخواهند از اخ ال‬
‫یند‪.‬با درنظر داشت م همبودن این والی ات ازلحاظ عملیاتی‪ ،‬آنان الح‬ ‫نما‬
‫فتننمودهاند‪.‬‬ ‫فی دریا‬
‫وکم ک های مالیکا‬
‫فاتقومیکه عامل اساسی‬ ‫بر الوهسوء ظن من در مورد موجودیت اخ ال‬
‫این مش الت دانسته میشد‪ ،‬عوامل دیگری نیز سبب میشدتا جریان امور‬
‫طور دلخواه ماپیشنرود‪ .‬از جمله انتقاالتبه آن مناطق مص ارفبیشتری‬
‫بهکار داشت‪ .‬نه ما ونهتنظیم ها‪ ،‬معلومات دقیقی در موردتوانمندی و‬
‫تیم‪.‬بُعدفاصله وساخت مان‬
‫امکاناتقو ماندانان وموقعیتپایگاه های آنان داش‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫اراضی‪ ،‬انتقال مجروحین رابهپاکستان ناممکن میساخت ودر م الت‬

‫مجا هدینبدونتجهیزات و امکانات طبیبودند‪.‬‬
‫من در جلسه ربعوار (آی‪.‬اس‪.‬آی) از جنرال اخترتقاضاکردمتا در ج هت‬
‫صیص داده‬ ‫فعکمبودات‪،‬برای والیاتشمالیسهیمهفوق العاده الحتخ‬ ‫ر‬
‫فونی در‬ ‫فت‪ .‬امابعد ازچند روز ویتیلی‬ ‫ئید اوقرار نگر‬ ‫شودکه موردتا‬
‫فویض الحیتنمود و مننیزبهسرعت الن رابرای آموزش‬ ‫موردبرایمت‬
‫لندپروازانهبودکهباید‬‫واکماالت والیاتشمالی طرحکردم‪ .‬اینی ک النب‬
‫سیدنفصل زمستان عملی میشد‪ .‬البته درتعمیل آن نواقص و‬ ‫قبل ازفرار‬
‫تیم و‬‫فینداش‬ ‫کمبوداتی مشا هدهشد؛ زیرا ما در موردقو ماندانان معلوماتکا‬
‫تندتابهپاکستان آ مدهتابع کورس های‬ ‫قو ماندانان قابل اعتماد نمیتوانس‬
‫آموزشیشوند و درنتیجهنمیتوانستندسهیمه الح رابدست آوردند‪.‬پیامد‬
‫فا هماتبینقو ماندانان وتنظیم ها وسپس اعمال خصومت آمیز‬ ‫آن ایجادسوءت‬
‫برعلیهیکدیگر ومانع جن گبرعلیه دشمن میشد‪.‬‬
‫در جلسهبعدی در مورد اجراآت خویشبه جنرال اخترگزارش دادم ‪ .‬وی‬
‫از ارسال الح زیادبه شمال ناراض شد‪ .‬او این عمل رابه مثابهکا هش‬
‫فشاربرکابل ارزیابینمود‪ .‬هم چنان او در مورد اینکه الف دستور اوبه‬
‫فتنمود‪.‬با وجودک ه‬‫آموزش مجا هدین درپایگاه های آنانپرداختهبودم مخال‬
‫ستدالل واجرای آنرابرای حصول نتایج سریع‬ ‫من در مورد ضرورت آن ا‬
‫فت هشود‪.‬‬‫الزم دانستم‪ ،‬وی هدایت دادتابهسرعت جلو چنین اقداماتگر‬
‫جنرال اختردرینمورد حقبه جانببود؛ زیرا مابرای حصولنتایجسریع‪،‬‬
‫فشای‬‫فتهبودیم واینگونه اجراآت خطر ا‬ ‫ملحوظات امنیتی را در نظر نگر‬
‫نقش ما را درپروسۀ آموزش مجا هدین درقبال داشت زیرا مخبرین زیادی‬
‫در اطرافکمپ های آوارهگان وجود داشت‪.‬‬
‫فغانزندگی میکردندکه‬ ‫دربیش از ‪350‬کمپبیشتر ازسه ملیون م هاجر ا‬
‫توسط مامورینپاکستانیبهکم ککمیساری عالی ملل متحدبرایپنا هندگان‬
‫(‪ )UNHCR‬اداره میشد‪ .‬در اوایل در هرکمپ ‪ 10000‬محلبودبودوباش‪،‬‬

‫‪195‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫فرپیشبینیشدهبود؛ امابعد ها در آنبیش از ‪125000‬‬ ‫برای ‪100000‬ن‬

‫فرزندگی میکردندکه درنوع خودبزرگترینکمپ م هاجرین در ج هانبود‪.‬‬
‫ن‬
‫محیط اینکمپ هاکثیف ونسبتتراکمبیش از حد مردم در آن‪،‬ضروریات‬
‫فظ الصحه وامکانات طبی در سطحبسیارپایین‬ ‫اولی انسانی چون آب‪ ،‬ح‬
‫شندگانکمپ ها مریض‪ ،‬مجروح و معلول وبیبضاعت‬ ‫قرار داشت‪.‬اکثربا‬
‫فع‬ ‫بودند‪.‬باوجودکم ک های وسیعپولی‪ ،‬مواد غذایی وسایرکم ک هابرای ر‬
‫ضروریات آنان‪،‬تقریبا ًنصفبودیجه م هاجرین ج هان مصرف میشد؛ اما‬
‫تند‪.‬‬
‫آنان درشرایط مطلوبقرارنداش‬
‫مابه اینکمپ ها القمندبودیم زیرا در این م الت مصؤون‪،‬فامیل های‬
‫فغانستان مصروف ج هادبودند و‬ ‫کسانیبهسر میبردندکه اقارب آنان در ا‬
‫گاهگا هیبرایبازدیدفامیل وغرض استراحتبه اینجا می آمدند‪ .‬از طرف‬
‫فوف ج هاد‪.‬‬‫دیگر اینکمپ ها ذخیرهگاهبزرگ وبالقوهبودبرایتکمیل ص‬
‫شدند وبه دنبالپدران وبرادران خودبه‬ ‫فلبزرگ می‬ ‫در این جا هزاران ط‬
‫ج هاد ادامهمیدادند‪.‬‬
‫اینکمپ ها دارای زیان های جانبینیزبود‪ .‬زیراتعداد اینکمپ ها روز‬
‫فع اقتصادی‪،‬تجارت و‬ ‫فزونبود وساکنین آنبا ا هالی محل از لحاظ منا‬ ‫ا‬
‫فات‪،‬‬ ‫فتهبودند وسبب ایجاد اخ ال‬ ‫تصرف زمین های آنان درتصادمقرارگر‬
‫فر ازیکدیگر شدهبودندکه هدف مساعدیبرایتخریبات خاد‬ ‫دشمنی وتن‬
‫فات وگسترش آن در‬ ‫محسوب میشد‪ .‬عمال خاد در دامن زدنبه این اخ ال‬
‫نندبر دولتپاکستانفشار وارد آورندتا از‬ ‫تندتابتوا‬‫داخلپاکستاننقش داش‬
‫حمایت ج هاد منصرفشود‪( .‬آی‪.‬اس‪.‬آی) در داخلکمپ هافعالبود وسعی‬
‫فوف ج هادبپیوندند‪.‬‬ ‫شندگان آنبهص‬ ‫میکردتاتعدادیبیشتری ازبا‬
‫فساد ورشوتگسترده درکمپ ها مش الت زیادی رابرای مابه وجود آورد‪.‬‬
‫فرپنا هندهبا نام مستعارفریدخ ان‬
‫من طور نمونه در موردتجاربتلخیکن‬
‫مطلبی را ذکر مینمایم‪ :‬موصوف درسال ‪ 1984‬ازکابل م هاجرشدهبود‪.‬به‬
‫دست آوردن اسنادقانونیپناهندگیکهبر مبنای آن مستحق اخذکم کنقدی‬
‫وجنسی میشدکاریبسیار دشواربود‪.‬کارت جیره ما هانهشاملگندم‪،‬تیل‪،‬‬
‫بوره‪ ،‬چای‪،‬شیر خش ک وبعضا ًپولنقد الی ‪350‬کلدار (معادل ‪ 21‬دالر)‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫شدند‪.‬‬‫بود وتن هابعد ازثبت رئیسفامیلبه حیثپنا هنده مستحق آن دانسته می‬
‫مش التفرید از همین جا آغازگردید؛ زیراثبتنام وحصولسندپناهندگی‬
‫فساد‪ ،‬ماه ها طول میکشید وآنانیکهقوم و‬ ‫دراثر موجودیتبیروکراسی و‬
‫شدند وسایرینباید اینجا و‬ ‫تند ازکم ک های آنانبرخوردار می‬‫خویشی داش‬
‫آنجا آواره وسرگردان میبودند‪ .‬رفع اینسرگردانی هاتن ها منوطبهپرداختن‬
‫رشوتبهکارمندانپاکستانیکمپبود وآناننیزبرای مقرری در اینگونه‬
‫م الت مبلغ هنگفتیپرداختهبودندکه چندینبرابر آن راباید ازپنا هندگان‬
‫یکردند‪.‬‬
‫بیپناه وصول م‬
‫فق شدتا راشنکارتبدست آوردکه‬ ‫فریدبعد از سرگردانی طوالنی مؤ‬
‫فرازد؛ اما معلومشد‬‫برمبنای آن میتوانستبر زمین خالی خیمه خود رابرا‬
‫نند شیر‪،‬‬‫ک هبر اساسسند حاصل شده‪ ،‬نمیتواند موادخوراکه ضروری ما‬
‫بوره وچایبه دست آورد و مجبوربود در مقابلپول آنرا ازبازار سیاه‬
‫فاده از موادکمکی وپول جزء اجراآتکارمندان‬ ‫خریداری نماید‪ .‬سوء است‬
‫پاکستانیکمپبودکه چنین مواد را ازلیست حذف ودربازارسیاهبهفروش‬
‫آن مبادرت میکردند‪.‬‬
‫فت وتااندازۀتاثیرسوءبرفرستادن مجا هدین‬ ‫جنجال هایفریدباز هم ادامهیا‬
‫به جن گنمود‪.‬کارمندانکمپبهب هانه عدم موجودیت رئیسفامیل‪ ،‬استحقاق‬
‫آنفامیل را معطل میکردند وآنان ازسهیمهتعیینشده محرومشده‪ ،‬مواد در‬
‫بازارسیاهفروخته میشد‪ .‬چونفریدبه جب ه ه اعزامگردیده ودرلیست غایبین‬
‫فتهبود‪،‬لذاکارت ویباطل وخانم ویتوانستباتادیه ‪500‬کلدار‬ ‫قرارگر‬
‫آن را دوبارهبه دست آورد‪.‬‬
‫یکی از دشواری هایبزرگ اینکمپ ها‪،‬نبودشرایط مساعدصحی‪،‬نبود‬
‫فر روزانه‬‫سیستم مناسبآبرسانی وآلودگیبیش از حد محیطبود‪.‬برای هرن‬
‫صرف ‪6،5‬گیلن آبسهیمهتعیینشدهبودکه آن هم در عملکمتربهست می‬
‫نیدند‪.‬تادیه‬
‫آمد زیراتعداد چاه هاکم وتانکر های آببه موقع آب نمی رسا‬
‫نندگانتانکر ها معمولبود‪ .‬درنتیج ه عدم موجودیتتشناب‬‫رشوتبرای را‬
‫های مناسب ونبودن شرایط حداقل وضروری صحی درک مپ ها امراض‬

‫‪197‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫ساری چون الریا‪،‬سرخکان‪ ،‬محرقه‪ ،‬اس هال‪،‬توبرکلوز وگاهگا هی طاعون‬

‫شایعبود‪.‬‬
‫شندگان‬ ‫بیشترین مصیبتکمپ هانصیب زنانبود‪ .‬زیراتقریبا ً هشتادفیصدبا‬
‫فالتشکیلمیداد‪ .‬زنانبیوه مجبوربودندبرای زنده ماندن‬ ‫آن را زنان واط‬
‫فسردگی‪ ،‬غم واندوهبخشی از‬ ‫ا الد های خویش شب وروز الش نمایند‪ .‬ا‬
‫فاده از چنین وضعبهتحری ک آنان می‬ ‫زندگی آنانبود‪ .‬عمال خادبا است‬
‫فتهبود‪ .‬این‬‫پرداختند‪ ،‬چنانچه خانمفریدنیزتحتتأثیر چنین زنیقرارگر‬
‫زن در لباس دوست و غمخوار زن ها در مورد وضع اسفبارشرایط زندگی‬
‫برعلیه ج هادتبلیغنموده زندگی الکتبار آنانراناشی از جنگ میدانست و‬
‫یگفتکه مجا هدین در جنگکشته میشوند واوالد های آنان در چنینشرایط‬ ‫م‬
‫شکوه درپیشاور‬ ‫یکنند در حالیکه ر هبرانتنظیم ها در و ال هایپر‬ ‫زندگی م‬
‫زندگیشا هانه داشته در موتر هابهسیر وسفر مشغول اند وپولبی حساب‬
‫مصرف مینمایند‪ .‬ر هبران وفامیل های آنان هرگز در معرض خطر قرار‬
‫یگر‬ ‫ندارند‪ .‬این زنتبلیغ میکردکه «این جن گ ج هادنیست‪ .‬مابر علیهیکد‬
‫فغانکشته میشود‪ ،‬این ج هادنیستبلکه جنگبین‬ ‫فغانتوسط ا‬ ‫میجنگیم‪ ،‬ا‬
‫ابرقدرت ها است‪ .‬مردان مابرای منافع امریکا ویاشورویکشته میشوند»‬
‫تندتا مردمپاکستان رابر علیه م هاجرینتحری ک‬ ‫عمال خاد همچنان الش داش‬
‫وخصومت ها را دربین آنان ایجادنماید‪ .‬آنانتبلیغ میکردندکه « زمین های‬
‫شماتوسط آنان غضب وبر آن خیمه زده اند‪ ،‬آن ان امکاناتتجارتشما را‬
‫ینده‬‫فتننرخ هاناشی از م هاجرین است ودر آ‬ ‫لند ر‬ ‫فته واین همهتورم وب‬ ‫گر‬
‫نزدی کتعداد آن ها ازشمابیشتر خوا هدشد‪ .‬علتکمبود آبشما همین هااند‪،‬‬
‫چرا دولتپاکستانبایدپول زیادی رابرایپشتیبانی آنان مصرفنماید‪ .‬آنان‬
‫فغانستانبرگردند‪».‬‬ ‫باید دوبارهبه ا‬
‫فع خادفعالیت‬ ‫فتکه این خوا هرخوانده اشبهن‬
‫فت ه خانمفرید دریا‬
‫بعد ازچند ه‬
‫مینماید و موصوفتوسطکارمندان ما درکمپ‪،‬شناسایی ودستگیرشد؛ اما‬
‫ویتوانست در ظرف ‪24‬ساعتباتادیه ‪ 250‬روپیه خود را ر هاسازد‪.‬‬
‫جن گ هایشدید اواخرسال ‪1985‬برایمثابتساختکه مجا هدین در موضع‬
‫بهتری قرار دارند‪ .‬آنانبه جز ازکابلکه وضع در حالت مطلوب قرار‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫نداشت ودالیل آنرا دربخشبعدیتوضیح خوا هم داد‪ ،‬در سایر م التبا‬

‫فغانیکهبهتر عمل‬ ‫وجودفشار ها وضربات شدید قوای شوروی وقوای ا‬
‫شدند‪.‬‬
‫میکردند‪،‬بهشکست عمدهیی مواجهن‬
‫حملهبزرگ هما هن گشده وخطرناکبرای ما در ماه های اگست وسپتمبر‬
‫‪1985‬توسط دشمن درپکتیا ساز ماند هی شد‪ .‬هدف اساسی این حمله وارد‬
‫کردنضربه وتصرفپایگاه های مجا هدین در غرب منقار طوطیبود‪.‬برای‬
‫این منظوری کقطارقوای زر هدار ازکابلبهسمتلوگر وقطار دیگر از‬
‫فتاد‪ .‬در اواخر ماهاگستقوای‬ ‫استقامت جنوب غرب از اللآبادبه حرکت ا‬
‫مستقر دشمن دراطراف خوستبهسمتپایگاه هایپیشقراول ما در منطقۀ‬
‫علی خیل و ژورهکه درچندکیلومتریسرحدپاکستانقرار داشتبهتعرض‬
‫پرداخت ودرنتیجه جن گ هایشدیدکهقبالً مشابه آن دیدهنشدهبود‪،‬به وقوع‬
‫فات زیادی دادیم ‪.‬چندین دیپوی م همات ما ازبین‬
‫پیوست‪.‬ما درقسمتپکتیاتل‬
‫فات وضایعاتبه آناندازهنبودکه مطبوعاتشوروی آنرا‬ ‫فت؛ اما اینتل‬‫ر‬
‫نندسال ‪ 1984‬در موردشکست‬ ‫تبلیغ میکرد‪ .‬ژورنالیست های خارجینیز هما‬
‫فصیل‬ ‫فرار مجا هدین وپیروزیقوایشوروی وتأمین امنیت رژیمکابلبهت‬ ‫و‬
‫گزارش دادند‪.‬‬
‫ازنظر من این ادعا ها هیچ حقیقتنداشت؛ زیرا درسال ‪ 1985‬مجا هدیننیز‬
‫دربعضی مناطقپیروزی هاییبه دست آوردهبودند‪ .‬چنانچه مسعود در ماه‬
‫جونپوسته مستحکمپیشغور را درپنجشیرتصرفنمود‪ .‬در آنجای ککندک‬
‫فر‪ ،‬ده میل هاوان‪ ،‬چ هارضربتوپ ‪ 76‬میلیمتری‪ ،‬دو چینتان ک‬ ‫باپنجصدن‬
‫(‪ (T-55‬وپنج عراده زرهپوش ‪ BTR‬و ‪ APC‬موجودبود وسنگر ها و‬
‫فاظتقرار‬ ‫سیم خاردار وسایر موانعتحت ح‬ ‫مواضع آنانبافرش مین ها و‬
‫نندگان درتاریکی شببا عبور از ساحاتفرش شده ماین‪،‬‬ ‫تند‪ .‬حملهک‬‫داش‬
‫یندارثقیل موردضربهقرار دادهبهتصرف‬ ‫گارنیزیون راتوسط راکت و ماش‬
‫درآوردند‪ .‬جسد جنرال احمد الدین رئیس ارکانقطعات مرکزینیز در جمل ه‬
‫فربه شمولپنج دگروالکه ازکابل اعزام شده‬ ‫اجساد موجودبود‪ 450 .‬ن‬
‫بودند‪ ،‬اسیرشدند‪.‬‬

‫‪199‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫اخ الفات و جنگ های داخلی‬

‫هم چنان در ماه جون مابر ح الت خویشبرمیدان هواییکند هار شدت‬
‫شیدیم‪ ،‬چنانچه شوروی ها مجبورشدندتا طیارات را از آنجابه میدان‬ ‫بخ‬
‫ندند ولشکرگاه انتقال دهند‪ .‬آنان مجبورشدندتا میدان هوایی‬ ‫هوایی شی‬
‫یند‪.‬‬
‫فادهنما‬‫لشکرگاه را وسعت دادهبه عوضمیدان هواییقند هار از آن است‬
‫ح الت وکمین های دوامدار مابر جاده اصلی ممتدبهقند هارسببشدتا‬
‫سیدنبه آنش هر‪ ،‬درصدد احداث جاده دیگرگردد‪.‬‬ ‫دشمنبرای ر‬
‫در والیات شمال نیز عملیات ما زیاد شد چنانچهچندینکشتی شوروی در‬
‫دریای آمو غرقگردید‪ .‬هرگاه الش های ما در مورد آموزش‪ ،‬ازدیاد در‬
‫فات ذات البینی رهبران و‬ ‫فع اخ ال‬‫فیت سالح‪ ،‬الشبرای ر‬ ‫کمیت وکی‬
‫قو ماندانان وسوق دادن آن هابرعلیه دشمنبی نتیجه می ماند‪ ،‬در آنصورت‬
‫فاوت زیاد‬ ‫سال ‪ 1985‬میتوانستسالشکست ج هادباشد‪.‬باوجود موجودیتت‬
‫تند در مقابلقوایشوروی مقاومت‬ ‫بیننوعیت وتعدادسالح‪ ،‬مجا هدینتوانس‬
‫نمایند‪.‬باوجود این همه منکامالً راضی نبودم زیرا از آن در هراسبودم‬
‫کهقوای شورویباتعمیل روش زمین سوخته امکاناتتهیه غذا و م الت‬
‫یند‪ .‬در این‬
‫مطمئن را از چری ک هاسلب وآن ها را مجبوربهترک م التنما‬
‫تیمتاقدرت راکتی مجا هدین‬ ‫حالت مابه راکت های دوربرد ضرورت داش‬
‫فزایش د هد‪.‬نداشتن ارتباطات منظم مخابرویباقو ماندانان م هم در داخل‬ ‫را ا‬
‫فغانستاننقص عمده درکار مابود‪ .‬همچناننداشتن الح مؤثرضد هوایی‬ ‫ا‬
‫نیمبر علیه هلیکوپتر هاپیروز‬ ‫چون ‪ SAM‬و‪SA-7‬سببشدهبودکهنتوا‬
‫شویم‪.‬با این همه هدف عمده و اساسی منکابلبود‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫کابل‪،‬ش هرکلیدیبرایپیروزی‬
‫«کابلبایدبسوزد »‬
‫شعار جنرال اختر عبدالرحمن رئیس عمومی (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬
‫( ‪ 1980‬ـ ‪)1987‬‬

‫درفاصلۀ زمانیبیست ماه از اپریل ‪1978‬تا حمله شوروی در دسامبر‬

‫فغانستان‪،‬ش هرکابلپایتختکودتا های ج هاننامیدهشد؛ زیرا در‬ ‫‪ 1979‬در ا‬
‫فغان جان‬ ‫فت و ده ها هزار ا‬‫اینفاصلۀ زمانیسهکودتای خونینصورتگر‬
‫فیه های استالین‪ ،‬مرگبارترین رویداد‬
‫خودرا از دست دادند و ممکنبعد ازتص‬
‫بودهباشد‪ .‬کابلبا داشتنزندانتازه اعمارشدهءپلچرخی در دهکیلومتری‬
‫شرقی اش مانند همیشه مرکز این حمام خونین ومحلشکنجه واعدامبود‪ .‬از‬
‫فغانستان‬‫فغان ها وج هانیانتسلط داشتنبرکابل‪،‬به معنی مسلطبودنبر ا‬ ‫دید ا‬
‫دانسته میشد‪.‬‬
‫کابل ازقرن هابدینسوتاسال ‪1973‬که ظا هرشاهتوسطپسرکاکایش داوود‬
‫فغانبوده است‪ .‬داوود در‬‫ازسلطنت خلعگردید‪ ،‬مرکز وپایتختپادشا هان ا‬
‫طیپنجسالقدم هایی در ج هت دوریگزینی ازشورویبرداشت و آخرین‬
‫فظی ویبابریژنفبودکه درقصرکرملین‬ ‫اقدام او در این راستا‪ ،‬مشاجرۀل‬
‫فت‪ .‬در جریان صحبت‬ ‫فرشبه مسکو صورتگر‬ ‫در سال ‪ 1977‬حین س‬
‫فغانستان خودتصمیم‬ ‫فغان ها در ا‬
‫فتکه ا‬‫بیدن مشتبرسرمیزگ‬ ‫داوودباکو‬
‫میگیرند وبا ایننوعبرخورد عالیم خشم در چ هره رئیس جم هورشوروی‬
‫ظا هرشد و داوودبا این حرکت‪ ،‬حکم مرگ خویش را امضاءنمود‪.‬‬

‫‪201‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫ساعت ‪ 9‬صبح روز ‪ 27‬اپریل ‪1978‬یکتعداد جوانان مارکسیست توسط‬
‫فامیلش در مرکزش هرکه‬ ‫تان ک ها وطیاراتبر ارگ‪ ،‬محل زیست داوود و‬
‫فظت میشد‪ ،‬حمله نمودند‪.‬‬
‫فری ریاست جم هوری محا‬ ‫توسط گارد ‪ 1800‬ن‬
‫دامنهکودتابهمیدان هواییکشیدهشده وبعد از ظ هر طیارات می گ ‪ 21‬وسو‬
‫‪ 7‬مقر ریاست جمهوری را زیر ضربات قرار داد ودر همان شب نشرات‬
‫رادیو قطعشد؛ ا ماتاساعت چ هارصبح روزبعدی داوودبافامیلش درقصر‬
‫زندهبودند‪.‬‬
‫شوروی ها درصددبودندتا دستنشانده خویش را رویکار آورند؛ اما در‬
‫فات‪ ،‬رقابت ها وخصومت های‬ ‫فغان ها‪ ،‬مانند مجا هدین اخ ال‬
‫حزبکمونیست ا‬
‫سیمشدهبودند ‪ .‬از‬ ‫فغانبه دوگروهتق‬ ‫قبیلهیی موجودبود‪.‬کمونیست های ا‬
‫سال ‪1978‬گروهپرچمتوسطببرککارمل وگروه خلقتوسط نورمحمد‬
‫ترهکی رهبری میشد‪.‬بریژنفترهکی راکهی کباربا وی مالقاتنموده‬
‫بودبرگزید و مطمئنبودکه وی میتواند وظایف را طور دلخواهپیشببرد‪.‬‬
‫فیربهپراگ اعزام‬ ‫ترهکی در اولین وحله‪ ،‬رقیب خویشکارمل رابه حیثس‬
‫فداران ویکه اکثراشان عمال (ک‪.‬گ‪ .‬ب)‬ ‫کرد وبعد درصددقلع وقمع طر‬
‫فغانستان رسما ً دولتکمونیستیشد‪.‬‬ ‫بودند‪،‬برآمد و ا‬
‫در عرضی ک ماه جنبش مقاومت مسلحانه آغازشد‪ .‬درکابلبیرقسبز ملی‬
‫فراشتنبیرق‪ ،‬مظا هرهبزرگ‬ ‫با رن گسرختعویضگردید‪ .‬حین مراسمبر ا‬
‫سازماند هیشد وخیل ازکبوترانبافیته هایسرخ ر هاشدند‪.‬تعمیرات دولتی‬
‫به رن گ سرخ رن گ آمیزیگردید وسببقلت این نوع رن گ درب هارسال‬
‫‪1979‬شد‪ .‬دکانداران وساکنینش هر در رقابتبایکدیگر عکس هایبزرگ‬
‫ترهکی رابر در ودروازهء دکان وخانه خویشنصبنمودند‪ .‬درواقع اکثر‬
‫فغان هابرای حمایت ظا هری از رژیم خود را‬‫ش هروندانکابل وبسیاری از ا‬
‫فیدنشانمیدادند‪.‬بیشتراینتظا هرناشی ازترس‬ ‫دربیرونسرخ ودرباطنس‬
‫بودتا اعتقادسیاسی‪.‬‬
‫دربیرون از محبسپلچرخی‪،‬بلدوزر ها مصروفکندن قبربرایکسانی‬
‫شدند‪.‬بنابر اظ هاراتشا هدان عینی در آنجا‬
‫فین دولت دانسته می‬
‫بودندکه مخال‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فربا دستانبسته انداخته شدهتوسط‬

‫در ‪30‬گودال ودر هرگودال ‪ 100‬ن‬
‫بلدوزر ها زندهبهگورشدهبودند‪.‬‬
‫فیر امریکا دابس دراثری ک عملتروریستی‬ ‫در ماهفبروریسال ‪1979‬س‬
‫در هوتلکابلبه ضربگلولهکشته شد‪.‬ی ک ماهبعد از آن درفرقههفده‬
‫فتکه در آن اتباع شورویبه صورتفجیعکشته‬ ‫هراتقیام صورتگر‬
‫شدند‪ .‬وقوع این حوادثبریژنف را متوجه اشتبا هاتش در مورد انتخابتره‬
‫کی ساخت وبرایبررسی این حادثه جنرال الکسییهپیشف ‪Alexei‬‬
‫‪ Yepishev‬رئیس امورسیاسی اردویسرخ راباشش جنرال دیگربهکابل‬
‫فتن از حقایق شدیداتکان خورد‪.‬کشتاربی‬ ‫اعزام نمود‪ .‬هیئتبا آگا هییا‬
‫فغان‬‫موجبسبب عکس العمل مردم ورشدسریع مقاومتگردید و اردوی ا‬
‫فت؛ اما درگــوشترهکی هوشدار های‬ ‫در حالت م الشی شدن قرارگر‬
‫فت‪ .‬روی همین ملحوظکرملین در صددتعویض‬ ‫مشاورینشورو یفرونر‬
‫تبدیل‬ ‫ترهکیبا امینکهپست صدارت را ع هده داربود‪،‬شد‪ .‬اینتغییر و‬
‫فتهبودندکه امین‬‫فت‪ .‬آن ها دریا‬‫باوجود هشدار های (ک‪ .‬گ‪ .‬ب) صورتگر‬
‫در اثنایتحصیل درپو هنتونکلمبیا ارتباطاتی مشکوکبا (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫داشت‪.‬بریژنفباردیگرترهکی را ج هت مشورهبه مسکو دعوتکرد در‬
‫حالیکه امین درکابل مصروفتدارکتوطئهبرایبرکناری ویبود‪.‬‬
‫فتارکرده‬‫چنانچهبعد از مراجعتترهکی درسپتامبر ‪ ،1979‬امین وی راگر‬
‫نید‪.‬‬ ‫باگذاشتنبالش در د هنش عمرش رابهپایان رسا‬
‫فتهبعد از آننشان دادکهبریژنفباردیگرمرتکب‬ ‫سیر حوادث در طیچند ه‬
‫اشتباه شده است؛ زیرا امین به تع هدات خویش عمل ننموده خواستار‬
‫فراخواندن مشاورین شوروی ازکابل شد وبرفعالیت های (ک‪.‬گ‪.‬ب)‬
‫فزونکه درتمام والیات‬ ‫اعتراض نمود‪ .‬امین در مقابل شورش های روزا‬
‫فت اقدامات مؤثر ننمود‪.‬لذابرایسرنگونی او‬ ‫برعلیه رژیم صورت میگر‬
‫به (ک‪ .‬گ‪ .‬ب) هدایت دادهشد‪ .‬آنان از طریق اجنت خویشکهسرآشپزبود‬
‫شیدنی این الن‬‫درصدد مسمومیت ویبرآمدند؛ اما امینباتعویض غذا ونو‬
‫فتتا حملهتمام عیار‬ ‫راناکامساخت‪.‬بیرویسیاسیبی حوصله تصمیمگر‬
‫صورتگیرد وامینباکودتا ازبینبردهشود‪ .‬النکودتا در اواخر دسامبر‬
‫‪203‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫سال ‪ 1979‬مصادفباکریسمس عملیشد وامین حین حملهءکو ماندو های‬
‫(ک‪.‬گ‪.‬ب) بر قصر داراالمان‪ ،‬کشته شد‪ .‬کو ماندو ها دستور داشتندتا‬
‫فظ ازبینبردهشود‪ .‬در این عملیات‬ ‫هیچکس درقصر زندهنمانده وگارد محا‬
‫فغانیبود حینبیرون‬ ‫قو ماندان این جزوتام ‪Bayerenov‬ک ه ملبسبالباس ا‬
‫فه نیز مورد اصابت مرمیسربازانقرار‬ ‫شدن ازتعمیربرای اجرای وظی‬
‫فت‪ .‬همزمانقوایشوروی از دریای آمو عبورکرد وبخشی ازآن درمیدان‬ ‫گر‬
‫هواییکابلفرود آمد وببرککارمل درقصر ریاست جمهوری بهقدرت‬
‫سید‪ .‬در طرف دیگر‪ ،‬ج هادنیز در حال شروع ووسعتبود‪.‬‬ ‫ر‬
‫فغانستان با جزئیات‬
‫منبرای این حوادثکابل راقبل از هجومشورویبه ا‬
‫تشریح نمودمتا ا همیت ش هرکابلبه حیثپایتخت و مرکز فعالیت های‬
‫فغانستان وج هاد‬
‫سیاسی ‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬دیپلوماتی ک ونظامیبرای ا‬
‫واضحگردد‪ .‬درکابل وزارت خانه ها‪،‬پو هنتون ها و مؤسساتتعلیمی‪،‬‬
‫فارت خانه های خارجی وسرقو ماندانی اعلیقوای مسلح وقول‬ ‫تخنیکی‪ ،‬س‬
‫اردوی مرکزیقرار داشت‪ .‬دولت از طریق رادیوکابل وتلویزیونبهتبلیغات‬
‫نید‪.‬‬
‫پرداختهفرامین دولت رابهنشر میرسا‬
‫نندش هر روم در زمان امپراطوری آن‪ ،‬تمام جاده هابه‬ ‫فغانستاننیزما‬‫در ا‬
‫نند مرکزی ک چرخ استکه جاده ها و‬ ‫ش هرکابل منت هی میشوند‪ .‬اینش هر ما‬
‫دره های ممتد از آنبه اطرافش هر‪،‬پره های آن راتشکیلمید هد‪.‬به طرف‬
‫شمال آنشا هراهسالن گبا عبور از هندوکشکهپنجشیرنیز در آن واقع است‬
‫تابه دریای آمو میرسد‪.‬به طرفشرق جادهء موازیبا دریایکابلبه الل‬
‫آباد وسپسبا عبور از دره خیبرتاپیشاورامتداد دارد ‪.‬چندین راهبه استقامت‬
‫جنوبشرق وبا عبور ازکوه هابهپاره چینار واز طریقگردیز وخوست‬
‫به میرام شاه درپاکستان منت هی میگردد‪.‬به استقامت غرب‪ ،‬راه حلقویبه‬
‫قند هارتا هرات میرسدتوسط‬ ‫طول ‪650‬کیلومترکه از مسیر غزنی و‬
‫امریکایی ها احداثگردیده است‪ .‬هم چنان از غربکابل راه صعب العبور‬
‫دیگریکه ازبین دره ها وکوتل ها میگذردتابه مناطق مرکزی هزاره جات‬
‫میرسد‪.‬کابل دارای ا همیت استراتیژی ک است وبنابر همین ا همیت‪ ،‬ما در‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)به این نتیجه رسیدهبودیمکهتا زمانیکه دولتکمونیست‪،‬‬
‫کابل راتحتکنترول داشتهباشد‪،‬تمامسیستمکشور رانیز در اختیار خوا هد‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫داشت‪ .‬لذابرای وصولپیروزی‪ ،‬هدف ما ننهتن ها خروجشوروی ها از‬

‫فغان ازکابل نیزبود‪.‬تنهابا اشغال‬
‫فغانستانبلکه طردکمونیست های ا‬ ‫ا‬
‫کابلتوسط مجا هدین‪ ،‬دنیاپیروزی ما رابه رسمیت خوا هدشناخت‪.‬بنابر‬
‫عقیده جنرال اخترکه مانیزبا او همنوابودیم‪ ،‬منظور ما ازتصرفکابل‪،‬‬
‫سوختاندن آنبود (برایپیبردنبهتراژیدی سوختاندنکابل‪،‬بهکتاب‬
‫لقدوسسید مراجعه شود‪.‬‬ ‫تند «جن گ های کابل» نوشته جنرالعبدا‬ ‫مس‬
‫مترجم‪).‬‬
‫فربود؛ امابا وسعت‬ ‫جمعیتش هرکابلقبل از جن گ در حدود ‪ 750‬هزارن‬
‫جن گ وتخریبکشورتوسطشوروی‪،‬تعداد زیادی از مردمبه آن جاسرازیر‬
‫سید‪ .‬عدهیی از آن ها‬ ‫فر ر‬‫فوس آنتقریبابه دو ملیونن‬ ‫شدند ودرسال ‪1985‬ن‬
‫در داخلش هر وعدۀ همبیرون از آن در خیمه هازندگی مینمودند‪.‬بر الوه‬
‫فزود‪ .‬در‬ ‫فغان و شوروی را نیزبه این رقمباید ا‬ ‫تعداد ده ها هزار سرباز ا‬
‫فر مجبور‬ ‫نتیجهتراکم جمعیت‪ ،‬دربعضی جا ها در ‪30‬فوت مربعتاپانزدهن‬
‫فوسبر ارائ ه‬ ‫بهسپریکردنشب و روزبودند‪ .‬مع التناشی ازتجمعن‬
‫ستمبرقنامنظمبود و‬ ‫فی واردنموده‪،‬تهیه آب وسی‬ ‫خدمات عامهتأثیرات من‬
‫به علت عدم موجودیتسیستمکانالیزاسیون مع الت زیادی وجود داشت‪.‬‬
‫ا هالی از الشی هایشبانهءکارمندان خاد در هراسبودند ‪.‬در محبسپلچرخی‬
‫فر محبوسبود‪.‬‬ ‫فر را داشت‪،‬بیشتر از ‪ 20‬هزارن‬ ‫کهگنجایش ‪5000‬ن‬
‫هرکس مکلفبودتا همیشه اسنادتثبیتکننده هویت رابا خود داشت هباشد‪.‬‬
‫فرازشدهبود وپرسونل‬ ‫بنابر ملحوظات امنیتی در جاده هاپوسته های امنیتی ا‬
‫امنیتی اسناد هویت ر هگذران را موردتدقیققرارمیدادند‪.‬قیودشبگردی از‬
‫ساعت ده شبتا چ هار صبحبر قراربود اما مردم سعی میکردندپیش از‬
‫اندند‪ .‬درشببه جزپولیس و‬ ‫ساعت هشت شام خودرابه منازلشانبرس‬
‫گزمه های امنیتیکسی دیگرگشت وگذارنمیکرد‪ .‬حتیبرای دیپلومات هانیز‬
‫ساحهگشت وگذارباشعاع دهکیلومترتثبیتشدهبودکه خارج از آن نمی‬
‫یند‪.‬‬
‫فرنما‬‫تندس‬‫توانس‬

‫‪205‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫فورم خاکی رن گ وکالهپیکدار وسربازانشوروی دارای‬ ‫فغانیبایونی‬‫قوا ی ا‬
‫کالهشپو ویاکالهنرمبه رن گپستهییبرایتأمین امنیتتمام ادارات دولتی‬
‫جابه جاشده ودربعضی جا هابوجی های ری گگذاشتهشدهبود‪.‬کلکین های‬
‫فوظگردیده‬ ‫فی مح‬‫فجارباپرده های اضا‬ ‫فارت هند جهت مقابلهبا خطرات ان‬ ‫س‬
‫فونیسمعگردیدهبرای خریدنتکتپستی‪،‬شخصقبل از‬ ‫بود‪ .‬مکالماتتیل‬
‫داخل شدنبه اداراتپستی الشی میشد‪.‬پوستر ها وشعار هایبزرگبر‬
‫لندگو ها اخبار آخرینتحوالت سیاسی نشر‬ ‫دیوار ها نصببود واز طریقب‬
‫میشد‪ .‬مواد غذایی مخصوصا ً میوه وسبزیجاتکمیاببود‪ .‬مواد خوراک ه‬
‫نند آرد‪ ،‬روغننباتی وبورهبهقیمت ارزان عرضه میشد؛ امامقدار‬ ‫اساسی ما‬
‫آنکافینبود‪ .‬روزانهصدتن آردتوزیع میشدکهنصف آنبراینانوا ها و‬
‫نصف دیگر آنبرای ا هالیتوزیع میگردید‪ .‬این مقداربرای دو ملیوننفر‬
‫فت اما مامورین دولت و مقامات‬‫لند میر‬
‫فت هب‬‫فایتنمیکرد‪.‬قیمتپترول هر ه‬ ‫ک‬
‫حزبکمونیست آن رابهقیمت ارزانبدست می آوردند‪.‬‬
‫مغازه ها ماالمال از اشیایتجملی غربیبودکه موردتوجه زیاد عساکر‬
‫فغانی‬
‫فر در حدود سه هزار ا‬ ‫فت‪ .‬معاش متوسطی ک ن‬ ‫شورویقرار میگر‬
‫بود‪.‬برای خریدنی کپایهیخچال‪ ،‬معاشی کساله وبرای خریدنتلویزیون‬
‫رنگه معاش دوساله وبرای خریدنی ک عرادهتویوتاباید معاش ‪27‬ساله وی‬
‫تند‪.‬‬
‫شیدنشراب میپرداخ‬ ‫ذخیره میشد‪ .‬عدۀبرایفرار از رنج روزگاربهنو‬
‫فابریکه ودکا‪،‬برندی و واینساختهشد ونشه دربازارکابل عادی وجزئی‬
‫فراد قوای مسلح را واداربه‬‫از الشکمونیست هابرعلیه ا المبود وا‬
‫شیدن الک هول میکردند‪.‬‬
‫نو‬
‫فوسکابلپشتیبان ج هادبودندکهیا عملی در آنس هم داشته‬ ‫بیشتر ازنصفن‬
‫فغانی آن‪ ،‬آنرا‬
‫فاوتی در مقابل متحدان ا‬‫فرتبهشوروی ها وبیت‬ ‫یاباابرازن‬
‫تبارزمیدادند‪.‬باوجودترس مسلطبرش هر‪،‬بسیاری از مردمباقبولی خطرات‬
‫برای خود وفامیل خویشبه اعمال خرابکارانه‪ ،‬جمع آوری ا العات ویا‬
‫زیدند‪.‬باوجودسختگیری های امنیتی‬ ‫پناه دادنبه چری ک ها مبادرت میور‬
‫وفشار وترور از طرف خاد‪ ،‬در طول جن گ ماپشتیبانان زیادی درکابل‬
‫نیمکمونیسم رابدون حمله مستقیم‬ ‫تیم‪ .‬مشکل ما اینبودکه چگونهبتوا‬ ‫داش‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فقیت‬
‫سقوطبد هیم و مجا هدینبه دلیل موجودیتتعداد زیادقوایشورویبه مؤ‬
‫تند‪.‬‬
‫این طرح امیدنداش‬
‫برای سوختاندنکابل‪ ،‬استراتیژی ما دارای سهبخشبود‪ .‬در قدم اول‬
‫اقدامات در ج هت هما هنگساختن ح التبرایقطع راه های اکماالتیکابل‬
‫جلوگیری از رسیدن موادبه داخلش هر‪.‬برای رسیدنبه این هدف اجرای‬
‫کمین ها در مسیرکاروان هایاکماالتیبه استقامتکابل‪ ،‬ازبینبردن منابع‬
‫آبنوشیدنی ومنفجرساختنبند های آب وازبینبردنسیستمبرق رسانی‬
‫بکۀبرق از وظایف اساسی مابود‪.‬بخش دوم اقدامات ما‬ ‫و منفجرساختنش‬
‫کید میکردمکه‬ ‫پیشبرد اعمالتخریبی وسبوتاژ در داخلبود‪ .‬من همیشهتا‬
‫کشتن اتباعشوروی‪،‬ترورکارمندان خاد و مقامات دولتی ا هداف عمدهء ما‬
‫است‪.‬برایتحقق این خواست از حملهبا چاقو وکاردبرسربازانشوروی‬
‫فاتر دولتی مطمحنظر مابود‪ .‬در اوایلاکثر غیرنظامیان‬ ‫تابمگذاری دربین د‬
‫فراد مسلح مصروف خرید دربازاربودند وبعد از‬ ‫شورویبا همرا هی ا‬
‫یند‪ .‬از‬‫فتنبهبازار خوددارینما‬ ‫تندتا از ر‬ ‫ف‬‫ح الت ذکرشده آن ها دستوریا‬
‫فجار دادنبم در اواخرسال ‪ 1983‬در‬ ‫فق ما‪ ،‬جابه جایی وان‬ ‫جمله اقدامات مو‬
‫فر ازاتباعشوروی از جمله‬ ‫طعامخانهپو هنتونکابلبودکه درنتیجۀ آننهن‬
‫فیسورکشتهشدند‪ .‬مکاتب وموسساتتعلیمی وتحصیلی ا هداف‬ ‫ی ک زنپرو‬
‫فکار دگم مارکسیستی را‬ ‫مساعدبرای مابود زیراکارکنان آنکمونیست وا‬
‫برای شاگردانتبلیغ میکردند‪ .‬از نظر مجا هدین اینکار سبب دور شدن‬
‫جوانان از ا الم میشد‪.‬بایدتذکر د همکه در سال ‪1982‬تقریبا ً ‪140‬‬
‫متخصص شوروی و ‪ 105‬معلم زبان روسی درپو هنتونکابل وتخنیکم‬
‫فق ماکشتن رئیسپو هنتون‬ ‫کابل مصروفتدریسبودند‪ .‬از جملۀ اقدامات مؤ‬
‫فترکارشبود‪ .‬در‬ ‫کابل وکشتن جنرالعبدالودودقو ماندانقوای مرکز در د‬
‫فسر‬ ‫فسرشوروی درکابلکشتهشدند از جمله دو ا‬ ‫فت ا‬ ‫طولسال ‪ 1983‬ه‬
‫ارشدتوسطی کپسرهفدهسالهکهپدر و مادرش از طرف روس هاکشته‬
‫فر‬ ‫فنگچه را در زیرپتوپن هانکردهبر این دون‬ ‫سیدند‪ .‬اوت‬‫شدهبودندبهقتل ر‬
‫بعد از خروجشان از مرکزفر هنگیشورویفیروباسرعت از طریقکوچه‬
‫های عقبیفرارنمود‪.‬بعدا ً مابرای وی اسناد جعلی هویت راترتیبنمودیم‪.‬‬

‫‪207‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫مابرایکشتن داکترنجیب زمانیکه رئیس خادبود وسپس زمانیکه رئیس‬
‫جم هورشدتالش زیادنمودیم‪ .‬چنانچه در اواخرسال ‪1985‬بهکم کی ک‬
‫فقانه عملیشد‪.‬‬ ‫فداران مجا هدینبودتقریبا ً حمله مو‬
‫فسر ارشد خادکه از طر‬ ‫ا‬
‫فجره داخلش هرگردید ودری ک موترکهبا اسناد جعلی‬ ‫طوریکه مواد من‬
‫فسر مذکور از جزئیاتبازدید احتمالی‬ ‫خریداریشدهبود جابه جاشد ‪ .‬چون ا‬
‫فتر خاد وزارت داخله درش هر‬ ‫فارت هند که درنزدی ک د‬ ‫داکترنجیب ازس‬
‫نو‪،‬آگا هی داشت‪،‬لذا موتر ذکرشده رابین این دوتعمیر متوقفساخت ‪ .‬در‬
‫فاده از ریموتکنترول چندان مؤثرثابت نشدهبود لذا وسیلۀ‬ ‫آن وقت است‬
‫فانه آمدن داکترنجیب چ هل دقیقهبه‬ ‫فجاریساعتی در آنتعبیهگردید‪ .‬متأس‬ ‫ان‬
‫فجر شد‪.‬قو ماندانبه سرعت از محل‬ ‫سیدن وی من‬ ‫فتاد وبمقبل از ر‬‫تأخیر ا‬
‫فرارکرد وچند ماهبعد خودش نیز در اثنای عیارکردنبم خود سازکشته‬
‫شد‪.‬‬
‫بخشسوم اقدامات ما عبارتبود از ح الت راکتی دوربردبرش هرکابلکه‬
‫یگرفت‪ .‬چنانچه ده هزارراکت در طول ح الت مابر‬ ‫طور دوامدارصورت م‬
‫ش هرکابل و اطراف آنپرتابگردید‪ .‬در این ح التبه استثنایبعضی روز‬
‫های زمستان‪ ،‬وقفهصورتنگرفت‪.‬کابلش هرکالن است واصابت دقیقبر‬
‫ا هداف انتخابشده ماناممکنبود‪ .‬لذا منانکارنمیکنمکه در اثر اصابت‬
‫راکت های ما (مردمکابل اینراکت ها راراکت هایکور مینامیدند‪ .‬مترجم)‬
‫یگناه و هواداران مجا هدینکشتهنشده است‪ ،‬چنین واقعاتبهکثرت‬ ‫افرادب‬
‫رخداده است؛ اما ما آنرا عمدی انجام نداده ایم زیرا جنگ های امروزی‬
‫بدونتلفات افراد ملکیناممکن است‪ .‬هرگاه مابه دلیل اینکهافراد ملکی‬
‫در چنین ح التراکتیکشت هنشوند ازپرتابراکتبرشهرکابل خود داری‬
‫یکردیم‪ ،‬اینبه معنی انصراف و عدول از استراتیژی اصلی ما (سوختاندن‬‫م‬
‫ش هرکابل‪ .‬مترجم)بود‪.‬‬
‫قوماندان عبدالحق که در ح التراکتیبرکابلنقش عمده داشت‪ ،‬در مورد‬
‫کشتنافراد ملکی‪ ،‬حین مصاحبهبا مارک اورباننویسندۀکتاب "جن گ در‬
‫فغانستان" چنین اعترافنموده است‪ « :‬هدف آن ها (مجا هدین) غیرنظامیان‬ ‫ا‬
‫یگردد‪،‬برای من م همنیست‪ .‬حتی‬ ‫نبود‪ ...‬ولی اگرضربۀ منبر آنان وارد م‬
‫اگر خانواده ام در جوارسفارتشورویباشد من آنساحه را موردضربه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫قرار مید هم‪.‬اگر من آمادۀ مرگ هستم‪،‬بگذارفرزند و همسر من نیز چنین‬

‫سرنوشتی داشتهباشند‪( .‬بایدگفتکه خانوادۀ عبدالحق وسایرقوماندانان‬
‫یکردند و حتیی ک‬ ‫مسؤول زدنراکت ها درقصر های درپاکستان زندگی م‬
‫موردی وجودنداردکه عضوی ازفامیل آنان در جریان این جنگ خانمان‬
‫سوزکشتهشدهباشند‪ .‬مترجم)‬
‫درف هرستیکه منترتیب دادهبودم‪،‬بیش از هفتاد هدف عمده واساسی‬
‫برای حمله درکابل وجود داشتکه عمدهترین آنها درنقشه (شماره ‪)۱2‬‬
‫نشان داده شده است‪.‬تأسیسات نظامی‪ ،‬سربازخانه ها و الحکوت های‬
‫فغانی در راس این ا هدافقرار داشت‪.‬به طور مثالقصر‬ ‫قطعاتشوروی وا‬
‫فغانی‬‫داراالمان وپهتاجبی ککهقرارگاهفرقه چ هل وقوماندانیقوای مرکز ا‬
‫در آن واقعبود‪ .‬میدان هوایی واطراف آن‪ ،‬سربازخانه های چ هلستون‪،‬‬
‫قرارگاه ه ای مقابلپلچرخی‪،‬باالحصار و جزوتامکشفشوروی‪،‬قرارگاه‬
‫خیر خانه‪ ،‬مرکزترانسپورتی ‪،‬قرارگاه جزوتام موتوریزه ‪، ۱0۸‬فرقه هفت‬
‫ریشخور‪ ،‬غند ‪37‬کوماندو‪ ،‬غند ‪۸۸‬توپچی فرقه هشتقرغه ودیپو های‬
‫بزرگ اطراف آن‪ ،‬ا هداف عمده واساسیبرای حمله ما دانسته میشدند‪.‬‬
‫برای اولینبارسفارتشورویبه حیث هدف غیرنظامی درلیست منشامل‬
‫وبعد از چند هفته مورد حمله قرار داده شد‪ .‬در همین سلسله مجمع‬
‫یکروریون هاکه مشاورین شوروی و مقامات حزبکمونست‬ ‫ساختمانی م‬
‫یکردند‪ ،‬ساختمان هایقرارگاه خاد‪ ،‬وزارت‬ ‫درآپارتمان های آن زندگی م‬
‫خانه ها‪،‬قصر ریاست جم هوری‪ ،‬رادیوکابل(که متأسفانه در جوارسفارت‬
‫یکاقرار داشت‪ .).‬ستدیویتلویزیون‪ ،‬مراکزترانسپورتی‪ ،‬استیشن و‬ ‫امر‬
‫سب استیشن هایبرق و ذخایر موادنفتی از جمله ا هداف عمدهبرای ح الت‬
‫مابودند‪.‬‬
‫وارد آوردنضربه و خساراتبر ا هدافمتذکره مربوطبهنوعیت الح و‬
‫فاده دقیق از آنتوسط مجا هدینبود‪.‬فاصلهبرد وساحهانداخت الح در‬ ‫است‬
‫این موردنقش عمده داشت‪ .‬مسأله جدیبرای ما اینبودکه ا هداف را در‬
‫کابل چگونه مورد اصابت راکت وبمقراردهیمتانتایج مطلوب از آنبه دست‬

‫‪209‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫فاده مینمودند‬‫آید‪.‬قبل ازسال ‪ 1984‬مجا هدین از راکت های ‪ 82‬میلیمتری است‬
‫کهساحه مؤثر آنسهکیلومتربود‪ .‬در اوایلسال ‪ 1984‬ما راکت های ‪107‬‬
‫میلیمتری ‪ MBRL‬باساحهبرد ‪ 8‬ـ ‪10‬کیلومتربه دست آوردیم ‪ .‬درنقشه‬
‫(‪ )13‬محلکاربرد چنین راکت هانشان دادهشده است‪.‬به مرورزمانکمربند‬
‫فت وامکان اصابتبر ا هداف دشوارگردید؛ امابا‬ ‫امنیتیش هرکابلتوسعهیا‬
‫سیدن دستگاهپرتاب چینایی ‪MBRL‬بر این مشکل غلبه حاصل نمودیم‪.‬‬ ‫ر‬
‫این الحباوجودیکهسنگینبود ونقل وانتقال آن دشوار؛ اماساحهبرد و‬
‫محل اصابت راکت آن دقیقبود‪ .‬این الح دارای دوازده میلپرتاب راکت‬
‫نیم ‪.‬‬
‫تیمتوسط آن طور مؤثربر ا هدافانداختک‬ ‫بودهکه میتوانس‬

‫این دستگاه ما راقادر ساختکه طور منظمبه ح الت راکتی خویش ادامه‬
‫تگاه آن در‬‫دهیم‪.‬تا زمانیکه من در (آی‪.‬اس‪.‬آی)بودمتقریبا ً ‪ 500‬دس‬
‫اختیار ماقرارگرفت وتقریبا ً ‪75‬فیصد آنبر علیهکابلبهکاربرده میشد‪.‬‬
‫الوهبرفاصلهبرد الح‪ ،‬مؤثریت آن نیز دارای ا همیت زیادبود زیرا‬
‫اگراصابتراکت خسارات رابارنیاورده وتلفات زیادی درقبال نمیداشت‪،‬‬
‫به معنی اینبودکه مابه هدف خویشنرسیده ایم‪ .‬چنانچهبارها درنتیجه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫اصابت‪،‬تن ها آتشسوزی های جزئی صورت میگرفتکهسببنا امیدی ما‬

‫فتیکه درقسمتشمالکوه آسماییقرار‬ ‫میشد‪ .‬از جمله ذخیرهبزرگ موادن‬
‫داشت (نقشه ‪ ) 12‬و از ا هداف عمدهء مورد حمله مابودتوسط هاوان مورد‬
‫فت مشتعلنگردید‪ .‬ممکن علت آن خالیبودن‬ ‫ضربهقرار دادهشدکه ذخیرهن‬
‫فجاربودهباشد‪.‬با وجودکه مرمی‬ ‫ذخیره ویانبودن اندازه مناسبگازبرای ان‬
‫فظه را داشت ا مانمیتوانستسبب اشتعال‬ ‫هاوانتواناییسوراخساختن مح‬
‫فورس سبب اشتعال میگردید اما نمی‬ ‫گردد وبرعکسبم های محتویفاس‬
‫فظهتان ک راسوراخنماید‪.‬‬ ‫توانست مح‬

‫فجار دادن ذخیره ذکرشدهبار دیگرسه مجا هد از طرفشب ازفاصل ۀ‬ ‫برای ان‬
‫صد متری دو راکتضدتان ک ‪ RPG-2‬رابر آنفیرکردند وبه وسیله موتر‬
‫فجرنگردید‪.‬‬ ‫قیم‪ ،‬ذخیرهگاه مشتعل و من‬
‫فرارنمودند؛ اماباوجود اصابت مست‬
‫با آنکه در مورد اینگونه مش التبحث هاییبا متخصصین (سی‪ ،‬آی‪ ،‬ای)‬
‫فت‪ ،‬اما آنان الح مؤثر آتشزابرای نابودی چنین ا هداف در‬ ‫صورتگر‬
‫‪211‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫فاظتی چنین‬ ‫اختیار ماقرارندادند‪.‬بعد از اینگونه ح الت تدابیر امنیتی وح‬
‫فت و دسترسی ازفاصلۀنزدی کبه آن هاناممکنگردید‪.‬تن ها‬ ‫م التشدتیا‬
‫امکانات ح الت راکتی ازفاصلۀ دور موجودبودکه در طول جن گ ادامه‬
‫داشت‪.‬‬
‫بند امنیتیبیرونیکابل رابهفاصل ۀ‬
‫در اوایلسال ‪1985‬قوایشورویکمر‬
‫‪ 10‬ـ ‪12‬کیلومترتوسعه دادند ‪.‬اینتدبیرسببشدتا راکت های مابه ا هداف‬
‫تعیینشدهنرسد‪ .‬وزن زیاد راکت های ‪ MBRL‬وفاصلهبرد ‪9‬کیلومتر آن‬
‫سبب میشدکه ما ا هداف موردنظر را در عمقش هر مورد اصابتقرار داده‬
‫نیم‪ .‬چون دیگرنوع الح دوربرد در اختیار مانبود‪ ،‬من درفکر آنشدم‬ ‫نتوا‬
‫فر‬ ‫تا راکتسب کی ک میله (‪)SBRL‬بابرد دورساختهشودکهتوسطیکن‬
‫از طرفشب ازبینپوسته های دشمنبر هدفانداختگردد‪.‬‬
‫فاده ازی ک میل راکت ‪MBRL‬یکنوع الح جدید‬ ‫ارتشپاکستانبا است‬
‫مؤثر ‪ SBRL‬راابداعکرد و من آنرابهکارشناسان (سی‪.‬آی‪.‬ای)نشان داده‬
‫لیدبیشتر آن شدم ‪ .‬در عین حال منبا آتشه نظامی چین نیز در‬ ‫خواستارتو‬
‫فتکه چین مدت هاقبل چنین الح راتولید‬ ‫موردصحبتکردم ‪ .‬موصوفگ‬
‫فاده‬‫کرده استکه در اختیار قوای مسلح آن قرار دارد؛ اما اکنون از است‬
‫بیرونشده استکهبرایتولید مجدد آنبه وقت زیادینیاز است‪ .‬چینایی ها‬
‫و (سی‪.‬آی‪.‬ای) در مورد اینپروژه با همتشری ک مساعینمودند و ما ‪500‬‬
‫تگاه آن را درسال ‪۱۹۸5‬فرمایش دادیمکه اولین محمول ه آنسالبعد‬ ‫دس‬
‫ً‬
‫از طریق هوابه راولپندیبرای ما رسید وتا سال ‪۱۹۸7‬تقریبا ‪۱000‬‬
‫تگاه آن در اختیار ما قرارگرفتکهبرایکوبیدنکابلتوانایی ما را‬ ‫دس‬
‫افزایش داد‪.‬‬
‫سیدن دستگاهپرتاب راکت ‪ 122‬میلیمتریساخت مصرکهساحهپرتاب‬ ‫با ر‬
‫فعشد؛ اما وسیلهکامالً دلخواهنبود‬ ‫آن ‪11‬کیلومتربودتااندازه مشکل ما ر‬
‫زیراتن های ک میل داشت و دارای وزن زیاد وصعب االنتقالبود‪ .‬ما ‪100‬‬
‫لیمشدیم و آن را در اختیارقو ماندانانیقرار دادیمکه امکانات‬
‫دستگاه آن راتس‬
‫تند‪.‬‬
‫فیرکردن آن رابرکابل ویامیدان های هواییبزرگ داش‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فضایکابلپس ازساعت نهشبشبا هتبه محلآتشبازی میداشت زیرا‬

‫مجا هدینباپرتاب راکت ها و روس هابافیر مرمی های رسامفضایتاری ک‬
‫تند‪.‬‬
‫ش هر راکهپایه هایبرق آن مدت هاقبلتخریبشدهبود روشن میساخ‬
‫ساعتیازدهشب‪ ،‬راکتپرانی مجا هدین متوقف میشد امافیرکردنتوپ ها‬
‫فت وبعد از آن‬ ‫وفیر های قوای شورویتاپنج ونیم صبح ادامه مییا‬
‫تند‪ .‬این‬
‫بیدن مواضع مجا هدین میپرداخ‬
‫هلیکوپتر هایتوپدار وطیاراتبهکو‬
‫شندگانکابل‪،‬شوروی ها و مامبدل‬ ‫حالتتقریبا ًبه روال همه روزهبرایبا‬
‫شدهبود‪.‬‬
‫فجر ساختن ذخیرهبزرگ م هماتقرغه درغرب‬ ‫فقیت ما من‬‫بزرگترین مو‬
‫فارت انگلستان‬ ‫فجار ازبامس‬ ‫کابلبودکه چگونگیپیامد هایناشی از این ان‬
‫فیلمبرداریگردیده است‪ .‬در این ذخیرهگاهبیشتر از ‪40000‬تن انواع‬
‫شدند‪ .‬از‬ ‫گوناگون م هماتبه شمول راکت های زمینبه هوا نگ هداری می‬
‫فه داده‬
‫طرف منبرایچندینقو ماندان‪ ،‬هدفقرار دادن این ذخیرهگاه وظی‬
‫شدهبودتا اینکهبتاریخ ‪ 27‬اگستسال ‪1987‬شعلهبزرگی ازآتشبهبلندی‬
‫لندشد وتا روزبعد راکت و مرمی از آنجاپرتابشده‬ ‫‪1000‬فت در آسمانب‬
‫ردیدند‪ .‬درنتیجه آنتعداد زیادی از‬ ‫وسببشکستن شیشه های منازل میگ‬
‫فغانکشته و زخمیشدند‪.‬تعداد زیادیقو ماندانان مدعی این حمل ه‬ ‫عساکر ا‬
‫ختمتا دریابمکه این حمله‬ ‫فحصپردا‬ ‫فت حقیقتبهت‬ ‫بودند و منبرای دریا‬
‫فته است‪.‬بعد ازبرسی امکانات‪،‬پایگاه‬ ‫فقیت آمیزتوسطکی صورتگر‬ ‫مو‬
‫فراد خالصیاسیاف این عمل را‬ ‫ها وتوانایی های آنانبهنتیجه رسیدمکه ا‬
‫انجام دادهاند‪.‬‬
‫ما مجبوربودیم ح الت راکتی خویش رابه دلیل نداشتن الح موثر ضد‬
‫هلیکوپتر از طرف شب انجام د هیم؛ زیرا ا مکانتقرببه م التپرتاب‬
‫فوظبعد از انجام ح الت‪،‬بدون اینکه دشمنبتواند‬ ‫راکت وعقبنشینی مح‬
‫بند امنیتی‬
‫ما را مورد ح الت انتقامجویانهقرار د هد‪ ،‬میسربود‪ .‬وسعتکمر‬
‫فوذ مجا هدین وانتقال دادن‬
‫وایجادپوسته هایبیشتر خطراتی رابرای ایجادن‬
‫بند امنیتی ایجاد میکرد‪ .‬من همیشه عالقمندبودمتا‬‫راکت هابه داخلکمر‬

‫‪213‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫ش هرکابل از طرف روزنیز مورد ح التراکتیقرارگیرد‪ ،‬اماتاسال ‪۱۹۸6‬‬
‫ماتوانایی اجرای اینگونه عملیات رانداشتیم‪.‬‬
‫فر در زمان مساعد از طرف شب‬ ‫اجرای این عملیات چنینبودکه شش ن‬
‫راکت ها رابه محل مناسب منتقل وبعد از نصب آنبرپایه ویا سن گ ها‬
‫توسط آلۀ الکترونیکیبعد از ‪ 6‬ـ ‪ 8‬ساعتبه صورت خودکارفیر میشد‪.‬‬
‫هرگاهبا چنین شیوهچندینقو ماندان از جناح های مختلف عمل میکردند‪،‬‬
‫امکانات آن موجودبودتاش هرکابل رابهصورت دوامدار مورد حملهقرار‬
‫فانه (سی‪.‬آی‪.‬ای) آالت مخصوصفیرکردن رابه وقت و زمان‬ ‫د هیم؛ اما متأس‬
‫فهبوجود میامد‪.‬‬
‫تهیهکردهنمیتوانستلذا در اجرای الن ما وق‬
‫جنرال اختر در مورد ح التبرش هرکابلی کنوع جنون خاص داشت‪ .‬او‬
‫یکرد‪.‬‬‫همیشه در مورد ح التبهکابل‪ ،‬نسبتبهسایر مناطقپافشاری م‬
‫هرگاهی کقوماندان هرنوع الحثقیله رابرای حملهبرکابل و ویرانی آن‬
‫یگذاشت‪.‬‬ ‫یکرد‪ ،‬حتیباوجود مخالفت من‪ ،‬آن را در اختیار وی م‬ ‫مطالبه م‬
‫واردکردنفشاربرکابل هدف اساسی استراتیژی مابود‪ .‬سقوطکابلب ه‬
‫معنیپیروزی ما در جن گبود‪.‬به همین دلیلبیشترینگروپ مشاوران‬
‫پاکستانی در سازماند هی عملیاتبرعلیه ش هرکابل توظیف شده بودند‪.‬‬
‫فغانستان‬‫باوجودیکه من از ابتدابا اعزام مشاورینپاکستانیبه داخل ا‬
‫مخالفبودم؛ امابنابر دستوراکید جنرال اختر مبنیبرتحتفشارقرار دادن‬
‫کابل در سال ‪۱۹۸4‬تعداد زیادی را اعزام نمودم‪ ،‬چنانچه از جملهیازده‬
‫گروپ اعزامی‪ ،‬هفتگروپ آنتن ها وظیفه داشتندفعالیت هایتخریبی را‬
‫بر ضدکابل سازماند هی نمایند‪ ،‬اینگروپ ها از ماه اپریلتا ماه نوامبر‬
‫تعددی راسازماند هینمودندکه هری کشش هفته ادامه داشت‪.‬‬ ‫ح الت م‬
‫من در انتخاب ا هدافبرای ح الت دقت زیاد میکردم وقبل از همهتوجه‬
‫شتم؛ زیرا حملهبر چنین م الت‬ ‫بیشتربهتأسیسات مربوطبه شوروی ها دا‬
‫فغانستانبیشتر و خوبترتبلیغ‬
‫فارت خانه های خارجی در خارج از ا‬
‫توسطس‬
‫میشد‪ .‬من هشت هدف عمده و اساسی رابرای این ح الت انتخابنمودهبودم‬
‫فارت‬ ‫که عبارتبود ازمیدان هواییکابل‪،‬قصرداراالمان‪،‬فرقهقرغه‪ ،‬س‬
‫فسران‬ ‫شوروی‪ ،‬میکروریون ها‪،‬فرقه ریشخور وچ هلستونکه محلسکونت ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ارشد وسربازان شورویبود‪( .‬نقشه ‪ )12‬دیده شود‪.‬گروپ هایقبالً ذکر‬

‫شده ما‪ ،‬طور جداگانهبر ا هداف مورد نظر ح التی را انجام میدادندکهبه‬
‫تیمبر هدف آخری ح الت خویش را عملی‬ ‫سیدن زمستاننتوانس‬ ‫دلیلفرا ر‬
‫ییم‪.‬‬
‫نما‬
‫چگونگی حمله گروپ اعزامی مابرفرقه ریشخور جالب است؛ زیرا در‬
‫سر راه اینگروپی کپوسته دشمنقرار داشت‪.‬قو ماندان همراه اینگروپ‬
‫فته ای (‪)MBRL‬را درپاکستانسپریکرد وپس ازختمکورس‬ ‫کورسسه ه‬
‫فغانستان‬ ‫فسر دیگربه ا‬ ‫فر جگړ ن از جملهء آموزگاران همراهبا دوا‬ ‫بای کن‬
‫ردیدند‪ .‬اینگروپ از طریق مسیر علی خیل (نقشه ‪)13‬بعد ازی ک‬ ‫اعزامگ‬
‫فته در اوایل ماه اگستبه منطقۀ چکری در ‪35‬کیلومتری جنوب شرق‬ ‫ه‬
‫فسرپاکستانی و‬ ‫سیدند‪.‬سه ا‬ ‫کابل جاییکهقو ماندانپایگاه عملیاتی داشت‪ ،‬ر‬
‫فر مجا هد منطقه راسروی و محل مناسبفیر را‬ ‫قو ماندانبا همرا هیششن‬
‫انتخابنمودند‪.‬قو ماندانکهشناخت دقیق از منطقه داشت‪،‬توضیحکردکه‬
‫سیدنبه محلیکه آز آنجافیرصورت میگیرد‪،‬باید ازبین دوپوستۀ‬ ‫برای ر‬
‫تقویهشدهکمربند امنیتی عبورشود‪ .‬جزئیات النباردیگر مورد ارزیابی‬
‫فت‪.‬بینقوماندان وپنجاه مجا هدکهکورس (‪ )MBRL‬را درپاکستان‬ ‫قرارگر‬
‫فتکه آنانباید ذریعه‬ ‫سپریکردهبودندتقسیم وظایف طوری صورتگر‬
‫یندارثقیل را انتقال‬ ‫‪ 25‬نعلقاطر‪ ،‬دو هاوان ‪ 82‬میلیمتری و سه میل ماش‬
‫یند‪ .‬در مجموع صد‬ ‫دهند وپنجا ه مجا هد دیگرباید امنیت آنان راتأمین نما‬
‫فسران ما‬ ‫شدند‪ .‬ا‬‫فته می‬‫مجا هد وبیست وپنج قاطر در عملیاتبهکارگر‬
‫تندکهبایدشصت راکتبرش هرکابلپرتابگردد‪ .‬جگړن من‬ ‫ف‬‫تصمیمگر‬
‫در مورد چگونگی امنیت حین عبور از دریای لوگرتشویش داشت؛ اما‬
‫قو ماندانبا شناختیکه از مردم محل داشتبه وی اطمینان داد‪ .‬البته عبور‬
‫ازکنارپوسته امنیتی خالی از خطرنبود وراه مطمئن دیگر دشوار وطوالنی‬
‫فراد خویشبهقو ماندانپوستهنامهفرستاد‬ ‫بود‪.‬قو ماندان از طریقیکی از ا‬
‫وخواستار راه عبورگردیده و درغیرآنتهدیدبهنابودیپوستهنمود‪.‬گروپ‬
‫فتکرد وخاصتا زمانیکهقاصد اطالع آوردکهقوماندان‬ ‫منبا این امر مخال‬
‫پوستهسه روز را ج هت مشورهبا مشاورشوروی خویش م هلت خواسته است‪،‬‬

‫‪215‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫ردیدند‪ .‬در القاتبعدیقو ماندانپوسته ا الع دادکه مشاور را‬ ‫مظنونگ‬
‫قناعت دادهتا زمینه عبور رابرایگروپ مساعدسازد؛ امابعد ازانداخت‬
‫راکت وفرار مجا هدین‪ ،‬آن ها همانساحه را موردضربهقرار دهند‪.‬قو ماندان‬
‫فقتکرد‬ ‫تیم منناراضبوداما موا‬‫فقتنمود‪ .‬با وجودیکه‬ ‫با این طرح موا‬
‫ینداربرعلیهپوستهتوجیه ودرصورت عدم اجرایتع هد مورد‬ ‫که هاوان وماش‬
‫حملهقرارگیرند‪.‬‬
‫فی‬ ‫فتارسریع ومخ‬ ‫گروپ از طرف عصر از منطقه چکری حرکتکرد وبا ر‬
‫سید‪ .‬روز را در‬ ‫فتاببه منطقهنزدی ک عملیات ر‬ ‫دوساعتقبل از طلوع آ‬
‫بیدنبرپتوسپرینمودند وباتاری کشدن هوابه محل‬ ‫بینسن الخ هابا خوا‬
‫انداختکه در ‪9‬کیلومتری آنانقرار داشت حرکتنمودند وساعت ده ونیم‬
‫شب ازبینپوسته های دشمن عبور نمودند ‪.‬قبل از آن ماشیندارثقیل و‬
‫هاوان درفاصله ‪ 600‬متریپوسته ها جابجا شدهبودکه در صورت‬
‫یند‪ .‬مجا هدینبا همرا هیقاطر ها ازفاصله ‪ 20‬متری‬‫ضرورتبرآن حملهنما‬
‫پوسته ها در حالی عبور نمودندکه سربازانپوستهبه خوبی دیده شده‬
‫نیدند؛‬
‫فراد را میش‬ ‫تند‪ .‬آنانیقینا ًکه آوازسمقاطر ها وصدای حرکت ا‬
‫میتوانس‬
‫اما عکس العملنشانندادند‪ .‬مجا هدین درنیمهشب راکت ها را عیار وباسر‬
‫دادن شعار هللا اکبر در ظرفنیم ساعت ‪ 60‬راکت رابرفرقه ریشخور‬
‫شیده شد‪ .‬دشمنان نیزبر ساحات‬ ‫پرتابکردندکه در نتیجهفرقهبه آتشک‬
‫دورتر از موجودیت مجا هدینشروعبهگلولهبارینمودند‪.‬‬
‫تندتا‬ ‫مجا هدینبا عجله مراجعت نمودند زیرا صرفپنج ساعت وقت داش‬
‫نند‪ .‬حین عبور آنان ازبینپوسته ها‪،‬سربازان‬ ‫خود رابهپایگاه خویشبرسا‬
‫ازفیر خود داریکردند وبعدا دوبارهبر م الت دورترفیر ها را ادامه دادند‪.‬‬
‫بعدا ً رادیوکابل از چگونگی حملهبر ریشخور و از خاموشیآتش خبری را‬
‫فسر از طرف رئیس‬ ‫تیم هایپاکستانی‪،‬به جگړن و دوا‬ ‫نندسایر‬
‫نشرنمود‪ .‬ما‬
‫جم هورتبریکی و مدال دادهشد‪.‬‬
‫دشمنبرایتأمین امنیتکابلتدابیرگوناگوناتخاذ وازتعداد زیادینیرو های‬
‫فاده میکرد‪ .‬در سال ‪ 1985‬سه حلقۀ‬ ‫زمینی و هواییبرای این منظور است‬
‫بند امنیتیبرای این منظور ایجادنمودهبودند‪( .‬نقشهشماره ‪)13‬تاسال‬‫کمر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫سیدن راکت‬ ‫‪ 1986‬ماتوانایی انجام ح الت دوامدار رابر آننداشتیم وتا ر‬

‫ستینگر‪،‬برایسیقوماندان‪ ،‬دستگاه هایبیشترپرتاب راکتبه منظور حمله‬
‫برکابل اختصاص دادهبودیم‪.‬‬
‫تا آغازفصل زمستان وشدت سرما در ماه جنوری امکانات خوبیبرای‬
‫فوظ‪ ،‬غذا‪ ،‬لباس‬ ‫ح الت وجود داشت‪ .‬ام ابه دلیل سردی ونبودن محل مح‬
‫مناسب وسایرضروریاتکهبرای مقابلهباسردی ضروربود عدهء زیادی‬
‫فاده از این وضعبه‬ ‫از مواضع خود عقبنشینینمودند‪.‬قوایشورویبا است‬
‫عملیاتت هاجمی در مناطق چکری وپغمانکه مقاومت در مقابل آنان موجود‬
‫فاعی خودرا در این مناطقتقویه میکردند وبا‬ ‫تند ومواضع د‬ ‫نبود میپرداخ‬
‫فاظتقرارمیدادند‪.‬‬ ‫سیم خاردار آن راتحت ح‬‫ایجادپوسته ها وتعبیه مین ها و‬
‫فت وا مکانات ح التبرش هرضعیف میشد‬ ‫درنتیجه مواضع ما از دست میر‬
‫چنانچه درسال ‪ 1985‬منطقه چکریکامالً ازتسلط ما خارجشد‪ .‬درسال‬
‫فیصدم ه‬ ‫‪1986‬پغمانبهتصرف آن ها درآمد وتن ها مواضع ما درکوهصا‬
‫نهدیدهبود‪.‬بابه دست آوردنستینگر در اوایلسال ‪ 1987‬ماقادرشدیمتا‬
‫دوباره ساحات وسیع را درپغمانتحتتسلط درآوردیم‪ .‬عملیات ماتا ماه‬
‫سیدن زمستانقوایشورویبار دیگرفشار‬ ‫فت‪.‬بافرار‬ ‫فقانه ادامهیا‬
‫دسمبرمو‬
‫خویش رابرایبیرون راندن ما آغازکرد وساحه امنیتیش هر را وسعت داد‪.‬‬
‫توانایی مابرای حملهبرش هرتضعیفگردید وبرای مقابلهبا آنضرورت‬
‫تیم‪.‬‬
‫به الح هایبابرد دورتر داش‬
‫فیپولبرایتهیه لباس مناسب‬ ‫من معتقدبودمکه هرگاه مابه اندازهکا‬
‫تیم در طولسال به جن گ ادامه د هیم‪ .‬درسال ‪ 1985‬من‬ ‫میداشتیم‪ ،‬میتوانس‬
‫الشکردمتابرای جلوگیری ازتکرارکمبوداتگذشته‪ ،‬حد اقل ‪5000‬ثوب‬
‫لباس مناسب زمستانیتهیهنمایم ‪ .‬وقتی موضوع رابا جنرال اختر در میان‬
‫تیم ‪1000‬ثوب‬ ‫فی موجود نیست وصرفتوانس‬ ‫فتبودیجهکا‬ ‫شتم ا وگ‬‫گذا‬
‫لباس رابرایفابریکاتپاکستانیفرمایش د هیم؛ امابا وجود الش های‬
‫تند‪.‬‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) آن هاتع هد خود را عملیکردهنتوانس‬

‫‪217‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫«کابل باید بسوزد»‬
‫فراد خویش را در‬ ‫فر از ا‬‫بعضی ازقو ماندانان الش مینمودندتا ‪ 30‬ـ ‪40‬ن‬
‫فراد دیگر‬‫شند وبعد از هردو ماه آن ها رابا ا‬‫جریان زمستان آماده داشتهبا‬
‫تعویضنمایند؛ اما اینکارکمتر مؤثربود‪.‬زندگیکردن در زیر خیمه ها و‬
‫فی ‪20 - 15‬با غذایاندک و اینکه درفاصلۀ‬ ‫ویرانه ها در درجه حرارت من‬
‫‪15‬کیلومتری آنکسیزندگینمیکرد‪،‬کار دشواربود‪ .‬آنان مجبوربودندتا‬
‫یند و‬‫امنیتساحه خویش راتأمیننموده‪ ،‬راکت هاییبرش هرکابلفیرنما‬
‫یند‪ .‬آرد وچایبرای‬ ‫همچنان مواد محروقاتی رابرای خویش جمع آورینما‬
‫سید امابورهنبود‪.‬بدونلباسگرم و موزه های مناسبتحملسرما‬ ‫شان میر‬
‫دشواربود‪.‬تحت چنین شرایط‪ ،‬آنان ‪ 20‬ـ ‪25‬پوند وزن خود را از دست‬
‫میدادند‪ .‬دود چ هره های آنان راسیاهکرده آن ها را مسنترازسن حقیقیشان‬
‫نشانمیداد‪،‬به عبارت دیگر زمستان دشمنبدتر ازشورویبود‪.‬‬
‫فقبودند واگر ما‬‫بهنظر من مجا هدین درسال ‪ 1985‬در اجرای ح الت مو‬
‫فع‬ ‫راکتستینگر در اختی ار میداشتیم‪،‬یقینا ً جن گ را زودتر میبردیم‪.‬برای ر‬
‫فت‪.‬‬ ‫اینکمبود‪ ،‬مابایدبیشتر الش میکردیم ونیرویبیشتر مابهتحلیل میر‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای) عکس هایبسیار دقیق ما هوارهیی را از ده هاپوسته دشمن‬
‫درشعاع ‪20‬کیلومتری اطرافکابل در اختیار ماقرار دادکهبهک م ک آن‬
‫ستم الن هایبعدی حمالت راساز ماند هینمایم‪.‬‬ ‫منتوان‬
‫لند‬
‫در این زمان جنرال اختر طرحی را ارائهکردکهبر اساس آنبایدبرایب‬
‫بردن مورال مجا هدینبخشی ازکابل دراثر ح الت هما هن گ وسریع اشغال‬
‫میشد وبرای ‪36‬ساعتبایدتحتکنترولقرارمیداشت‪ .‬منبرای ارزیابی‬
‫چگونگی این الن طالب وقتشدم؛ امانامبرده این الن را طور جداگانهبا‬
‫فقتکردند وخواستار‬ ‫لبدین مطرحکرد‪ .‬آنانبا القمندی زیاد موا‬‫سیاف وگ‬
‫اسلحهثقیلبیشترشدند ‪.‬برای من هدایت دادهشدتا در مورد جزئیات النبا‬
‫فتگونمایم‪.‬‬‫آن هاگ‬
‫فقانه الن‪ ،‬حملهبایدبا هما هنگی‬
‫فتگو ها اینبودکهبرای اجرای مو‬
‫نتیجهگ‬
‫فع هوا‬‫کامل همه وحداقل دوتنظیم ساز ماند هیگردد وچون الح مؤثر دا‬
‫وجودنداشت؛لذا از طرف روز چنین حملهناممکنبود واز طرفشبباید‬
‫فت‪.‬برای مصروفساختنبیشتر دشمن‪ ،‬همزمانباید ح التی‬ ‫صورت میگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫برمیدان هواییکابل‪،‬بگرام و الل آباد نیز عملی میشد‪ .‬در غیر آن جاب ه‬
‫فینگاشتن حد اقل ‪ 5000‬مجا هدکه هردوسرکردهتنظیمبه این‬ ‫جایی و مخ‬
‫فق داشتند‪ ،‬در اطرافکابلناممکنبود‪.‬‬ ‫تعدادتوا‬
‫نظر ما چنینبودکهبه عوض طرح النبرایتصرف ‪ 36‬ساعته‪،‬باید‬
‫فت و‬ ‫ح الت هما هن گ متعددی ازچندین جناح از طرفشبصورت میگر‬
‫فتاب مجا هدینباید دوبارهبه مواضعشان عقبنشینی میکردند‪.‬‬‫قبل از طلوع آ‬
‫هیچی ک از رهبران حاضربه اشتراک در چنین عملیاتنشد‪ .‬آنان دلیل می‬
‫آوردندکه الحثقیلبرای این حمله در اختیار آناننیست‪،‬لذا الن ما عملی‬
‫شدهنتوانست‪.‬‬
‫فقنشدمتا ح الت هما هن گ مشترک رابرکابلساز ماند هی‬ ‫من هیچگاه مو‬
‫نمایم‪ ،‬اماباوجود آنبهقو ماندانان مختلف دستورمیدادمتا همزمانبرکابل‬
‫یندتا دشمنتصورنمایدکهگویا عملیات مشترک هما هن گ وجود‬ ‫شلی کنما‬
‫دارد‪.‬‬
‫ستم و در این هیچش کنداشتم و منتظر‬
‫فغانستانمیدان‬
‫لیدفتح ا‬
‫منکابل راک‬
‫بود مکه اینش هربایدبعد از خروجقوایشورویسقوطنماید و اینکه چرا‬
‫چنیننشد درفصل هایگوناگونتوضیح میگردد‪.‬‬

‫‪219‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬

‫حمالت خرس‬
‫"این حیوان خیلی مضر است‪ .‬وقتیباالیش حملهشود از خود دفاع‬
‫یکند"‬‫م‬

‫قو ماندانیقوای شوروی در موردفعالیت های مجا هدین در والیات شرقی‬

‫همجوارسرحدبسیار حساسبود؛ زیرا آن طرف سرحد در داخلپاکستان‪،‬‬
‫مراکز متعدد اکماالتی وآموزشیبرای ادامهء ج هاد وکمپ هایپناهندگان‬
‫قرار داشت واز همین نواحی الح وم هماتتوسط قطار ها وکاروان های‬
‫فغانستان انتقال داده میشد‪ .‬ا همیت‬
‫حیواناتباربر از طریق کوه هابه داخل ا‬
‫استراتیژی کنواحیسرحدی ازبریکوت درشمالتا ارگون در جنوب‪ ،‬در‬
‫نقشهشماره (‪)1‬نشان دادهشده است‪.‬‬
‫کابل از طریق شا هراه اصلی وباعبور از ش هر الل آباد و درۀ خیبربا‬
‫پیشاور وصل است‪ .‬اللآبادبنابر موقعیت خاص خود ا همیت زیادیبرای‬
‫قوایشوروی داشت زیراتمامسرک ها‪ ،‬دره ها ومجرا های عبوریبه الل‬
‫شدند‪ .‬درآنجاقرارگاهفرقۀیازد هم اللآباد‪ ،‬جزوتام موتورریزه‬‫آباد منت هی می‬
‫‪ 66‬وی کغندقوای مخصوصقوایشوروی ولوایسرحدینمبری کقوای‬
‫تند‪.‬به طرف شمال شرق در وسط درهکنر‪ ،‬در‬ ‫فغانی قرار داش‬‫سرحدی ا‬
‫فغانی ودر اسمارغند دومقوای دیسانت شوروی‬ ‫اسعد آبادفرقۀ ن همقوای ا‬
‫جابه جاشدهبود‪( .‬نقشهء ‪)11‬‬
‫فعشمشاد واقع است‪.‬ی کشب در اوایل‬
‫درنقطۀ اخیر دره خیبر‪ ،‬منطقۀ مرت‬
‫تندکهشمشادتوسط مجا هدیناشغال‬‫ف‬
‫بیدارساختهگ‬ ‫سال ‪ 1984‬مرا از خواب‬
‫فغانی وشورویبرایبازپسگیری آننیزبهشکست‬ ‫شده حمله متقابلقوای ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فغانی ظا هرا ًبهپوسته سرحدیپاکستان اخطار‬‫مواجه شده است‪ .‬مقامات ا‬

‫دادهکه درصورت عدمترک محل از طرف مجا هدین‪ ،‬آنانبر م الت ملکی‬
‫حمله خواهندکرد‪ .‬این اخطارسبب ایجاد وحشت زیاد مردم محلشده؛ اما‬
‫مجا هدین از عقبنشینی خودداری مینمودند‪ .‬موضوعبه جنرال اخترکه در‬
‫آن وقت درکراچیبودگزار ش دادهشد‪.‬گورنر صوبهسرحدنیز از این‬
‫حمله خشمگینبود ودر موردبه رئیس جم هور ضیاءشکایتکرد‪.‬نامبرده‬
‫نیز هدایت دادتا ح الت مجا هدین درفاصله دهکیلومتریتورخم وچمن در‬
‫گذرگاهکوژکبلوچستان ممنوعگردد‪ .‬من نیز مجا هدین را واداربه عقب‬
‫نشینینمودم‪.‬‬
‫شوروی ها در مورد منق ار طوطی‪،‬که اللآباد درشمال وخوست در جنوب‬
‫وگارنیزیون علی خیل در ‪12‬کیلومتری آنقرار داشتند‪ ،‬نیز چنین حساس‬
‫بودند؛ زیرا در این جا دیپو ها و الحکوت های مجا هدین موجودبوده‬
‫نزدیکترینفاصله راباکابل داشت‪ .‬ماتقریبا ً چ هلفیصدتماماکماالتپیشبرد‬
‫جن گ مجا هدین را از همینپاره چینار ارسال میکردیم‪.‬‬
‫نند اللآبادبا ا همیت‬‫ش هرخوستکه در جنوب منقار طوطی واقعبود‪ ،‬ما‬
‫بود‪ .‬در آنجا وضع الجیشفرقه ‪ 25‬ولوای دوم سرحدی قرار داشتکه‬
‫مسئوولیت حمایتپوسته های سرحدی مقابل میرامشاه را ع هده داربود‪.‬‬
‫تقریبا ًبیستفیصد اسلحه و م همات از طریق میرامشاهبه مجا هدین ارسال‬
‫میشد‪.‬‬
‫تندتا در امتدادسرحدباپاکستانپوسته هایکوچ ک و‬ ‫شوروی ها الش داش‬
‫بزرگسرحدیبه وجود آوردند وجلو اکماالت مجا هدین رابگیرند ‪ .‬الش‬
‫بندند‪.‬‬
‫وعملکردآنان ‪،‬شبا هتبهاین داشتکه مجرایبزرگ آب رابا دستب‬
‫در طول جن گ اکثر این جزوتام هاینظا می در حالت محاصرهقرار داشتند‬
‫وپوسته هایکوچ ک آن ها درنتیجه ح التسقوط مینمودند‪ .‬در آنایام والیات‬
‫شرقی همیشه درحالت جنگی قرار داشت وچندینبار جنگ های خونین در‬
‫فت ‪ .‬ما نیزبرایپیشبرد جن گتوجهبیشتریبه آن‬ ‫آن مناطق صورتگر‬
‫فتادهییکه در مقابلپایگاه های‬ ‫تیم‪.‬پوسته هایکوچ ک ودورا‬ ‫مناطق داش‬

‫‪221‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬
‫عمدهء ماقرار داشتند‪ ،‬هدف مساعدبرای ح التقو ماندانان وغارت اموال‬
‫فاده‬
‫آنانبود‪ ،‬آنانباتصرفپوسته هابرایتبلیغ وش هرت خویش است‬
‫مینمودند‪.‬‬
‫فید واقع‬‫فرازشدهکوچ کتن ها زمانی م‬ ‫بر اساستکتی کنظامی‪،‬ی کپوسته ا‬
‫میگرددکهیا دشمن مجبورگرددبرای محاصره آنقوای زیاد خویش رابه‬
‫کار اندازد ویا اینپوستهبتواند مسیر اکماالتی عمده وم هم دشمن راتحت‬
‫فاظت وبازنگ هداشتن آن‬ ‫تهدید قرارد هد ودشمن مجبور شودتابرای ح‬
‫تندتابا‬ ‫فغان الش داش‬ ‫مصروفگردد‪.‬بنابر همین دالیل قوای شوروی وا‬
‫مصارف زیاد چنینپوسته ها را دائما ًفعالنگ هدارند ونتایج مطلوبی رانیز‬
‫از اینشیوه خودبدست آوردهبودند‪ .‬مثال عمدهاین وضعیتگارنیزیون علی‬
‫خیل وخوست است چنانچه از آغاز جن گ‪ ،‬عده زیادی از مجا هدینبرای‬
‫فریبر آن حمله‬ ‫محاصره آن مصروفبودند وگاهگا هیبانیروی ‪5000‬ن‬
‫یند وش هربه خطرسقوط مواجه‬ ‫میکردندتا راه ه ای اکماالتی آن راقطعنما‬
‫تند و‬ ‫فغانی وشوروی نیزبه عملیات متقابل میپرداخ‬ ‫شود‪ .‬آنگاه قوای ا‬
‫تند و امابعد از‬
‫مجا هدین را مجبوربه عقبنشینیبه مناطقسرحدی میساخ‬
‫تند‪ .‬چنانچه درسال‬ ‫بازگشتقوای دشمن ‪ ،‬دوبارهبه م الت خویشباز میگش‬
‫‪1983‬ش هر خوست در آستانهسقوطقرار داشت؛ اما دولتلوای ‪37‬کو ماندو‬
‫راتحتقومانده دگروالش هنوازتڼیتوسط هلیکوپتربه منطقه اعزام وقوای‬
‫مابعد ازی کسلسله جن گ ها مجبوربه عقبنشینیشدند‪ .‬امابعد از عزیمت‬
‫قوایکو ماندو دوباره به مواضع خویش مراجعتنمودیم‪.‬‬
‫درسال ‪ 1985‬رهبران مجا هدین وقو ماندانان عمدۀ آنان مصممشدندتاش هر‬
‫خوست را سقوط د هند وبرای این منظور حمله وسیع ساز ماند هی شد؛ ا ما‬
‫فظت میشدباتکتی ک جن گ های‬ ‫فتنی کش هر مانند خوستکهشدیدا ً محا‬ ‫گر‬
‫چریکی ناممکنبود وبرای این کار حداقلتشری ک مساعی دوتنظیم و‬
‫قو ماندانان مجا هدین ضرورت بود‪ .‬حتی با تناسب برتری‪ ،‬سه بری ک‬
‫مجا هدینباز هم امکانپیروزیکمتر متصوربود وبه الوه حمالت جوابیه‬
‫فته میشد‪.‬‬
‫فغانی وشورویباید درنظرگر‬ ‫هواییقوای ا‬
‫منبرایبررسی طرح این حمله جلسهیی درپیشاور دایرنمودم‪ .‬در جلسه‬
‫فتهشدتاتنظیم خالص وگ النی در اجرای حملهتشری ک مساعی‬ ‫تجویزگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یند ‪ .‬طوری که الل الدین حقانی قو ماندان مربوطتنظیم خالص از‬ ‫نما‬
‫استقامتپایگاه "ژوره"که در ششکیلومتری میرامشاه وبیستکیلومتری‬
‫جنوب خوستقرار داشت حملهنماید؛ اما منف همیدمکهگ النی آمادگی چنین‬
‫فت الح‬ ‫حمله را نداشت ویونس خالصبرای اجرای حمله خواستاردریا‬
‫فتمتا‬
‫سنگین و م همات زیادبود‪.‬باوجودبدگمانی های زیاد‪ ،‬منتصمیمگر‬
‫درصورتتشری ک مساعیبینتنظیم ها این حمله راتدارک وساز ماند هی‬
‫فتمتاشخصا ًبرای ایجاد هما هنگی در معیت‬ ‫نمایم‪.‬برای اینکارتصمیمگر‬
‫فغانستانبروم‪ .‬درنقشهشماره‬ ‫ی کگروپ از مشاوریننظامیپاکستانبه ا‬
‫( ‪ ) 14‬وضعیتتکتیکی چنین حملهنشان دادهشده است‪.‬‬

‫ش هرخوستتوسطکوه هایی احاطه شدهبودکهتحتتسلط مجا هدینقرار‬

‫داشت‪ .‬اطرافش هرپوسته ها وکشتزار مین موجودبود‪.‬ی کگارنیزیونقوی‬
‫دولتی درتڼی موقعیت داشت وبه استقامت جنوب وجنوب شرق مجا هدین‬
‫تند‪ .‬قوای دولتی در‬
‫نیرومندتربودند وپوسته های دولتی را زیرنظر داش‬
‫تند که در‪ 9‬کیلومتری ش هرخوست‬ ‫"تورغر" استحکامات نیرومندی داش‬
‫موقعیت داشت ودرفاصله چ هارکیلومتری شمال آن میدان هوایی خوست‬
‫فاده میکرد زیرا درتیررس ماقرار‬
‫واقعبود‪ .‬دشمنکمتر ازاین استقامت است‬
‫‪223‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬
‫داشت‪ .‬آنانبیشترپوسته ها را از طریقپاراشوت اکمال میکردند‪.‬بر اساس‬
‫فعش هر‪،‬‬
‫ننده و مدا‬
‫ترمینولوژینظامی "تورغر"برای هردو طرف حملهک‬
‫دارای "ارزش حیاتی"بود‪.‬‬
‫در جریانبررسی الن حمله‪،‬برایقو ماندانانتوضیح دادمکهبر "تورغر"‬
‫فدار حمله از‬ ‫باید از طرفشب حمله صورتگیرد‪ ،‬امابر الف‪ ،‬آنان طر‬
‫ستداللکردمکه حمله از طرف روز عمل احماقان ه‬ ‫طرف روزبودند ‪ .‬من ا‬
‫سیدنبهتورغر مورد ح التتوپچی‪ ،‬الحثقیل‬ ‫است ‪ ،‬زیرا آنانقبل از ر‬
‫فت‪.‬‬ ‫ستدالل رانپذیر‬ ‫تند‪ .‬اما حقانی این ا‬
‫ف‬‫وقوای هوایی دشمن قرار میگر‬
‫دگروال وردکنمایندهنظامیگ النیباوجودیکه مخالف طرح حقانیبود‬
‫ستداللنمودکه‬ ‫فتنکرد‪ .‬حقانی ا‬ ‫امابنابر دالیلسیاسی‪،‬با طرح آنان مخال‬
‫حمله روزانه سببتشویق مجا هدین میگردد و هری ک در رقابتبایکدیگر‬
‫الشبیشتر خوا هندنمودکه چنین حالت از طرفشبناممکن است‪ .‬همچنان‬
‫فرادتحت امرخویشکنترول داشته میباشد‪.‬‬ ‫از طرف روز هرقو ماندانبر ا‬
‫او از مسؤؤلیت شخصی خویش در اجرای عملیات وپیروزیبرای من‬
‫اطمینان داد‪.‬‬
‫فتم‪" :‬من ازپالن عملیاتی‬ ‫درختم روز وپس ازبحث های زیاد‪،‬به حقانیگ‬
‫فات نیز خوا هدبودپشتیبانی و‬‫که نهتن هاشکست آن محتوم‪،‬بلکهتوامباتل‬
‫میکنم"‪ .‬من در آغاز از اشتراکگروپ مشاورینپاکستانی در این‬ ‫حمایهن‬
‫عملیات منصرف شدم؛ امابعدتربرای دوگروپ اجازه دادم تا در عملیات‬
‫نند‪.‬‬
‫اشتراکک‬
‫وقت دقیق حملهبرتورغر‪ ،‬ساعت ده صبحتعیین شدهبود؛ ولی در نتیج ه‬
‫فتاد‪.‬‬‫تأخیر اجتنابناپذیرمجا هدین‪ ،‬آغاز حملهبرایبعد از ظ هربهتعویق ا‬
‫فانه مطابقپیشبینی من‪ ،‬حملهبا آتش شدید و متمرکز دشمن در هم‬ ‫متأس‬
‫فات زیادیبر مجا هدین واردگردید‪.‬پس ازتاریکیشب‪،‬تا‬ ‫شکستهشد وتل‬
‫فت وچندپوسته محدود‬ ‫اندازهیی در دامن هتورغرپیشروینسبیصورتگر‬
‫فت؛ امابه زودی مجبوربه عقب‬ ‫بهتصرف در آمد ومتعاقبا ًپیشروی ادامهیا‬
‫تند زخمی ها واجساد مرده راتخلیهنمایند‪.‬‬ ‫نشینیشدند وتن هاتوانس‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فته حقانینزد من مراجعهکرد واز عدمپذیرش مشوره های من‬ ‫بعد از دو ه‬

‫عذر خوا هینمود و ه مزمانبا آنتقاضاکردتا الح و م هماتبیشتری در‬
‫اختیار ویقرار دادهشود‪ .‬وی اظ هارکردکه اینبار از طرفشببه حمله‬
‫فغانیبعد ازآن حملهبهتقویتبیشتر‬ ‫خوا هدپرداخت ؛ اما از آنجایکهقوای ا‬
‫استحکامات خویش درتورغرپرداختهبودند‪ ،‬حملهءثانی را الزمندانستم‪،‬‬
‫زیرابر اساستکتی کنظامی‪،‬تقویهقوایشکست خورده امر معقولنیست‪.‬‬

‫آن طورکه منپیشبینینمودهبودم چنین حملهبزرگ‪ ،‬عکس العمل و عملیات‬

‫باالمثل را حتما ً درقبال داشت ‪ .‬دشمن حمله وسیع دومی خود رابهتاریخ ‪20‬‬
‫اگست ‪ 1985‬در شرقبه راه انداختکه در آنتقریبا ً ‪20000‬پرسونل‬
‫نظامی اشتراکنمود‪ .‬این عملیات مجموعهیی از اقداماتیبودکه هدف آن‬
‫فیه مجا هدین وبیرون راندن آنان ازپایگاه هایی در غرب منقار طوطی‪،‬‬ ‫تص‬
‫اطراف ازره‪ ،‬علی خیل وخوستبودکه درنقشهشماره ( ‪)15‬نشان دادهشده‬
‫است‪ .‬دشمن از مدت هاقبل الن داشتکهبه استقامت جنوبتاسرحدتعرض‬
‫تندباپیادهساختنقوای‬ ‫نماید وپایگاه عمدۀ ژوره را نابود سازد‪ .‬آنانتوانس‬

‫‪225‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬
‫فقیت هایی رابه دست آورند‪.‬بر اساس این الن‪ ،‬دشمن‬ ‫دیسانت در ازره مو‬
‫دربیشتر ازنه منطقه در اطرافپایگاه های مجا هدینبه عملیاتپرداخته و‬
‫فاتی رابر آنان وارد آورد وچندین الحکوت و ذخایر‬
‫توانست در علی خیلتل‬
‫م همات و مواد خوراکه رانیزتصرفنمود‪.‬‬
‫فقیت‬‫ح الت دشمن از استقامت خوست از راهتنیبه طرف ژوره نیز مو‬
‫لندشدن سر و‬ ‫آمیزبود‪ .‬هرنوع حملهقوی در این استق امت همیشهسببب‬
‫صدا های سیاستمداران ونظامیان در ا الم میشد؛ زیرا اگر شوروی‬
‫میخواستبرپاکستان حملهنماید‪ ،‬مساعدترین راهبرای آنان همین استقامت‬
‫فاعاتکوتلپیوارساحهییبودکه از آنجانه‬ ‫بود‪ .‬در داخلپاکستانتن ها ارت‬
‫فغانستان‪،‬بلکه م همتر از همه‪،‬تمام درهکرم وپاره چینار مناطقفراتر‬ ‫تن ها ا‬
‫فاعاتبه معنی‬ ‫فته میتوانست‪ .‬از دست دادن این ارت‬ ‫از آنتحتنظرقرارگر‬
‫فاعیپاکستانشمرده میشد‪ .‬منشا هدبودمکه‬ ‫ایجاد رخنه در استحکامات د‬
‫مدت هاقب ل از اجرای این عملیات‪،‬قواینظامیپاکستان در ایالتسرحد در‬
‫حالت آمادهباشقرار داشتتا درصورتپیشروی دشمنبه اقداماتی الزم‬
‫متوصلشود‪.‬‬
‫اگرچه محاصرهء خوست در نتیجه حمله دشمن شکست خورد؛ اما از‬
‫اثرمقاومت مجا هدین دشمننتوانست ژوره راتصرفنماید‪ .‬درنبودن حقانی‬
‫فتهبودند‪ ،‬ما‬‫وکشتهشدن معاون وی وعدهء دیگر ازقو ماندانانکهبه حج ر‬
‫به دشواری های زیادی مواجهشدیم‪ .‬جریان جن گنشان دادکهقوایشوروی‬
‫فاده از آنتوانستندپایگاه‬
‫فتهبود وبا است‬
‫ازلحاظتکتی ک وتخنی کبهبود زیادیا‬
‫پیداکنند‪.‬‬‫هایی ازمجا هدین رانابودسازندکهقبالًقادرنبودندبه آن دسترسی‬
‫یند وپایگاه‬
‫تندتابه مرزپیشروینما‬ ‫آنانبا اینت هاجم مخاطره انگیز‪،‬توانس‬
‫های ماراتصرف ونابودسازند‪ .‬من معتقدشدمکه در آینده هرگونه الشنیز‬
‫محکومبهشکست خوا هدبود‪.‬‬
‫منکوششکردمتا در اواسط سال ‪1985‬استراتیژی خویش رابازنگری‬
‫ن مایم‪ ،‬زیرا الش های ما در مورد دورنگ هداشتن دشمن از مناطقسرحدی‬
‫تیمش هر خوست‬ ‫فات زیادی را متحملشدیم‪ .‬مانتوانس‬ ‫بهشکست انجامید وتل‬
‫ییم ‪.‬قو ماندانان شوروی ابتکار عمل را از دست ما ربودند‪.‬‬
‫راتصرف نما‬
‫فغانستان را مورد مطالعهقرار داده در جستجوی‬‫منساعات طوالنینقشه ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫نیم جن گ را دوبارهبهبهترین‬
‫راه ها و طرقیبودمکهبابهکارگیری آنبتوا‬
‫تندبا‬‫وجه ادامه د هیم‪ .‬نتیجهگیریکلی من اینبودکه شوروی ها نتوانس‬
‫وجود جن گ هایشدید در مناطقسرحدیشکستسختیبر ما وارد آورند‪.‬‬
‫بهباور من هدف آن ها از این حمله اینبودتا ما مجبورشویمبرسایر مناطق‬
‫فغانستانفشار خویش راکمتر سازیم‪.‬به صورت مشخصبا وارد آوردن‬ ‫ا‬
‫تند‬‫ضربهبرپایگاه های ما درشرق و جنوب علی خیل و ژوره‪ ،‬آن ها خواس‬
‫تا راه های اکماالتی ما رابه استقامتکابل مختل سازند‪ .‬هم چنانبناب ه‬
‫برداشت من در استراتیژی اساسی مانواقصی موجودنبود؛ زیرا ماباتمام‬
‫امکاناتکابل راتحتفشارقرار دادهبودیم وآن طرف دریای آمونیز عملیات‬
‫فغانبرپایگاه‬ ‫ما در جریانبود‪.‬بر الوه من منتظر ح التقوایشوروی وا‬
‫هایسرحدیبودم واین داللتبرآن داشتکه ما در جا های دیگرپیروزی‬
‫هاییبدست آوردهبودیم ‪ .‬البتهتحلیل همه جانبهء آنقابلبحثبیشتر است‪.‬‬
‫فتمک ه درصورت ح الت مشابهبر ژوره ویا علی‬ ‫سر انجام منتصمیمگر‬
‫خیل هیچگاهنباید اجازه د همتابه استقامتپاکستان عقبنشینیصورتگیرد‪.‬‬
‫فاع‬‫بلکهبایدتا آخرین رمقبه جن گ ادامه دادهشود و مطابق اصولتکتیکی د‬
‫صورتگیرد‪ ،‬اگر چه اینشیوهبا اصول عام جن گ های چریکی درتضاد‬
‫قرار داشت‪ .‬عدهیی ازکارکنان من‪،‬صدورایننوعقرار را عمل اشتباه آمیز‬
‫تند ‪ ،‬زیراپیشبرد جن گ از موضعثابتبانیرو هاییکه ازلحاظ هوایی‬ ‫دانس‬
‫فات زیادبر‬ ‫دربرتریکامل قرار دارند‪،‬باعث شکست ووارد شدنتل‬
‫ستدالل آن هابرای مننیزقابلقبولبود؛‬ ‫مجا هدین میگردید‪.‬باوجود یکه ا‬
‫فتهاندکه‪:‬‬ ‫ستداللبود ؛ زیراگ‬‫فی این ا‬
‫اماسیر حوادث و عوامل دیگری منا‬
‫« جن گ هنر است‪،‬نه علم»‬
‫من در اتخاذ اینتصمیم م همتر از همهبه این مطلبتوجه داشتمکهتقریبا ً‬
‫شصتفیصد اکماالت مجا هدین از مناطق همجوار اینپایگاه ها صورت‬
‫فت‪.‬لذابایدباتمامقدرت الش میکردیمکه این مناطق درتصرف ما‬ ‫میگر‬
‫باقی می ماند ‪ .‬اگر دشمنبرای مدت طوالنی در این مناطق مسلط میگردید‪،‬‬
‫ف هومقطعشدنشریان اکماالتی مابود‪ .‬چون این مناطقبرای امنیت‬‫اینبه م‬

‫‪227‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬
‫ما [پاکستان‪ .‬مترجم] "ارزش حیاتی" داشت لذابه هرقیمتیکه میشدباید‬
‫فت‪.‬‬
‫فاع از آنصورت میگر‬ ‫د‬
‫یگاه ها در ناحیه سرحد‪،‬به معنی محدود ساختن منطقه‬ ‫موجودیت اینپا‬
‫جنگ‪،‬توسطکشیدنسیم خارداربود‪ .‬زیرا هرگاهقوایشوروی درصدد‬
‫حملهبر پاکستان میبود‪ ،‬یکی از دو مسیر ومعبرحمله‪ ،‬همین استقامت‬
‫یگاه ها و مواضعقوی مجا هدین در این مناطق‬‫دانسته میشد‪.‬لذا موجودیتپا‬
‫مانع حرکت سریع و وسیع آنها شدهبا وارد شدنتلفاتبرآنان‪ ،‬قوای‬
‫پاکستان موقع مییافتتا خودرابرای دفاع آمادهسازد‪.‬‬
‫پس از دو سه ماه الشتوانستمتا موافقه جنرال اختر ورئیس جم هور‬
‫ضیاء را در مو رد النترتیب دادهشده اخذنمایم ‪.‬بعد ازتائید رئیس جم هور‬
‫در م اهسپتمبر ـاکتوبر از علی خیل وژورهبازدیدکردمتاتدابیرضروری‬
‫یگاه های دفاعی را ازنزدی ک ارزیابینمایم ‪.‬‬‫وایجادپا‬
‫یندگانکمیتهنظامی حکمتیار وسیاف‬ ‫فرمبه علی خیلبا همرا هینما‬‫اولینس‬
‫فت‪.‬‬ ‫که مسئوولیت اقدامات در آن منطقه رابه ع هده داشتند‪ ،‬صورتگر‬
‫منظور ازبازدید اینبودتاپوسته های دشمن راکه در اطرافقشله علی‬
‫خیل در محاصرهقرار داشتند‪ ،‬ازنزدی ک مشا هدهنمایم‪.‬برای اینکاربای ک‬
‫تیم‪.‬بعد دوبارهبه عقب‬ ‫ف‬‫فی تافاصله دوکیلومتریقریهپیش ر‬ ‫گروپکش‬
‫فع مصروف ارزیابی‬ ‫برگشته درفاصله چ هارکیلومتریقریه از محل مرت‬
‫قدرت آتشی مجا هدینشدیمکه طبق النباید ساعت چ هارعصر صورت‬
‫فت‪ .‬در این وقت دشمن موقع آن راپیدا کرده نمیتوانست که‬ ‫میگر‬
‫هلیکوپتر هایتوپدار خودرا از الل آباد ویاکابلبرای سرکوب مجا هدین‬
‫فتمکه طی دو‬ ‫اعزام نماید‪ .‬منتحتتأثیر قدرت آتشی مجا هدین قرارگر‬
‫ساعتبابیش ازی ک هزار راکت ‪ 107‬میلیمتری‪ ،‬و هاوان ‪ 82‬میلیمتری و‬
‫توپ هایبیپسلگدبرگارنیزیون علی خیلفیرکردند‪.‬باالمقابل انداخت‬
‫بطریه هایتوپچی دشمن موثر نبود وبر م التی اصابت میکردکه ما در‬
‫تیم‪.‬‬
‫فاصله ‪ 500‬متر ی آنقرار داش‬
‫آنشب را دری کپایگاه مربوطسیافسپرینمودم و دونمونه مهماننوازی‬
‫مجا هدین را در جب هه دیدم‪ .‬عدهیی ازقو ماندانان محلیبه عوضسهسرباز‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فراد خویش‬ ‫فردابهیکی از ا‬

‫تند و‬
‫ف‬
‫فظت من رابه دوشگر‬‫فه محا‬‫پاکستانی وظی‬
‫دستور دادمتابرایمی کسطل آبگرمتهیهنماید‪ .‬چونسطل موجودنبودلذا‬
‫تند‪ .‬این عمل‬‫آن ها آب را در چایجوشگرمکردند ودر ظرف الستیکی ریخ‬
‫فر‪ ،‬منتن هاکسیبودمکه از آب‬ ‫سبب خجالت منشد زیرا دربینچندصدن‬
‫فادهنمودم‪.‬‬
‫گرم است‬
‫ما روز دوم رانیز در موضعترصد خویشسپرینمودیم واز آنجا ح الت‬
‫راکتی رابرگارنیزیون علی خیل ساز ماند هی نمودیم‪ .‬اینباربرایفریب‬
‫دادن دشمن‪،‬بعد از هرضربه راکتیبرایسی دقیقه دیگرفیرنمیکردیمتا‬
‫فته است؛ امابا مشا هدهکوچکترین‬ ‫دشمنتصورنمایدکه ح الت ما خاتمهیا‬
‫حرکت دشمن دوبارهبهفیرکردن ادامه میدادیم‪ .‬اینشیوهتقریبا ًتاشب ادامه‬
‫فت‪ .‬حینبازگشتبهپایگاه و القاتبابعضی ازقو ماندانانسیافکه از‬ ‫یا‬
‫تندتا‬ ‫کابل آمدهبودند‪،‬با معضله بزرگی مواجه شدم‪ .‬آنانتقاضا داش‬
‫فاعتن هابرایتنظیم آنانسپردهشود‪.‬‬ ‫مسئوولیت این د‬
‫یگاه مطالعهشد وباقوماندانان در موردچگونگی مقاومت‬ ‫روزبعد اطرافپا‬
‫و دفع حملهمذاکرهنمودم‪ .‬همچنانچگونگیفرش ماین ها‪ ،‬م التنصب‬
‫الح دافع هوا‪ ،‬ماشین دار هایثقیل‪،‬توپ هایبیپسلگد و هاوان هاتثبیت‬
‫گردید‪ .‬و م الت احتمالیفرود آمدن هلیکوپتر ها وپیاده ساختنقوا‪ ،‬ماین‬
‫گذاریگردید ودر موردتحتضربهقرار دادن آن هدایات دادهشد‪.‬‬
‫ستم ارتباطبینتمام مواضع ومحل جابه جایی ونصب‬ ‫من هدایت دادمت اسی‬
‫نند مجا هدینتحت امر‬ ‫الح هابرقرارگردد‪ .‬امیدواربودمتاقو ماندانانبتوا‬
‫خویش رابرای ادامه جن گ آمادهسازند‪.‬برای اینکاردوماه وقتتعیینشد‬
‫وبرایترغیببیشترشانبه جن گ‪ ،‬دادن الح هایثقیل ه رانیزبه آنان وعده‬
‫دادم‪.‬‬
‫فسران من‬ ‫میکنم‪،‬توقعات وخواست های من از آنانبیشتربود‪ ،‬زیرا ا‬‫فکر‬
‫ج هتساز ماند هی ور هنمایی ونظارتبر هدایات دادهشده مدتبیشتریبا‬
‫اندند وباسپریشدن دو ماه‪ ،‬آنانتقاضای وقتبیشر راکردند‪،‬‬ ‫آنانباقی م‬
‫فغانستان شوم‪.‬با دیدن‬‫برای ارزیابی وضعباردیگر مجبور شدمتا داخل ا‬

‫‪229‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬
‫فرننموده‬ ‫وضع زیاد مأیوسشدم‪ .‬مجا هدین مواضع وخندق های ارتباط را ح‬
‫فانگردیدهبود‪ ،‬خیمه ها‬ ‫یندار ها طور الزمسترواخ‬
‫بودند‪ ،‬مواضعنصب ماش‬
‫فاعتدابیرضروریاتخاذنشده‬ ‫نزدی کیکدیگربرپاشده در مجموع برای د‬
‫فر مواضع‪،‬برای آسایش خویشی کسلسلهکانال ها را‬ ‫بود‪ .‬آنانبه عوض ح‬
‫فاعی‬ ‫احداثنمودهبودند‪ .‬منبرای آنان اخطار جدی دادمکهاگرتدابیر الزم د‬
‫یند از ارسال الحثقیلبه آنان خودداری خوا همکرد‪.‬‬‫رااتخاذننما‬
‫فاده از‬
‫در ژورهنیز وضعبه همینشکلبود‪ .‬مجا هدینباشوق زیادبا است‬
‫فر نمودهبودند و‬ ‫فتتونل را در ی ک محل ح‬ ‫فجره ه‬ ‫بلدوزر ها و موادمن‬
‫بر الوه مسجد‪،‬گاراژ وسیع‪ ،‬دیپویسالح‪ ،‬محل جابجایی وسایل زره‪ ،‬مرکز‬
‫کم ک های طبی‪ ،‬استیشن رادیو‪ ،‬آشپزخانه‪ ،‬م همان خانه وگدام های دیگری‬
‫را احداثنمودهبودند وجنراتوربرق رابرای مرکز طبی و م همانخانهفعال‬
‫یند‪.‬‬
‫تند دراین جافیلم هایویدیویی رانیزتماشانما‬ ‫ساختهبودند‪ .‬حتی میتوانس‬
‫فاعی در مقابل دشمن‪،‬بیشتربه‬ ‫به عبارۀ دیگر آنانبه عوضاتخاذتدابیر د‬
‫آمادهکردنتس ه التبرای خویشپرداختهبودند وقو ماندانان زیاد آرزو‬
‫یند‪ .‬ولی ح الت‬ ‫داشتندتا در آنجا از ژورنالیست ها وخبرنگارانپذیرایینم ا‬
‫دشمن در ماهسپتمبربر ژوره این آرزو های آنان رابه خاک مبدلکرد‪.‬‬
‫فاعی جن گ در ماهاپریلسال ‪1986‬نشان‬ ‫درنقشهشماره ( ‪ ) 16‬موقعیت د‬
‫دادهشده است‪ .‬ژورهپایگاه مستحکم مجا هدینبودکه از آنجا ح التبرعلی ه‬
‫خوستساز ماند هی وبه حیث مرکزتربیوی مجا هدینک ه در آن امکان آموزش‬
‫فاده میشد‪ .‬ژورهبه حیث منطقه آزاد‬ ‫فیف وثقیلنیز موجودبود‪ ،‬است‬ ‫الح خ‬
‫شده محسوب میگردیدکهگویای کنوع دولتکوچ کبهشمول محاکم در آن‬
‫یندگان خارجی از آنجابازدید میکردند‪.‬‬ ‫فعالبود‪ .‬وقتا ًفوقتا ً ژورنالیست ها ونما‬
‫ژورهتحتقومانده حقانیپنجاهسالهءقدبلند‪،‬با ریشسیاه ووابستهبهتنظیم‬
‫خالص قرار داشت‪ .‬حکمتیار‪ ،‬مولوی نبی وگ النی نیز در اطراف ژوره‬
‫دارای قو ماندانانیبودند‪.‬تحت قومانده حقانیتقریبا ً چ هل ـپنجاه قوماندان‬
‫دیگر و در حدود ده هزار مجا هد در ناحیه سرحدی از علی خیلتا ژوره‬
‫فاعی مقدم ژوره را ازساحه ده‬ ‫فعالیت داشتنند‪ .‬درنقشه ذکرشده‪ ،‬من خط د‬
‫کیلومتری دامنهکوه هایسرحدیتا دشت ممتدبه خوستنشان داده ام‪ .‬البت ه‬
‫گروه هایکوچ ک دیگرینیز در اطراف آنتا خوست موجودبودند‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یندار های ‪12.7‬‬‫یندار آرلنکین وماش‬‫فعه هوایی ژوره‪،‬سهپایه ماش‬

‫مابرای مدا‬
‫فتکیلومتریپیشتر‬ ‫و ‪14.5‬میلیمتری و راکت های ‪ SA-7‬را درفاصلۀ ه‬
‫از آن جابجاکردهبودیم‪.‬برای جلوگیری ازتعرضپیاده ازماین های ضد‬
‫فاده‬‫تان ک‪ ،‬هاوان ها‪،‬توپ هایبیپسلگد وراکت سرشانهیی (‪ )RPG‬است‬
‫سیمبایکدیگر درت ماس‬ ‫فون وبی‬‫میکردیم‪.‬بعضی از مواضع ما از طریقتیلی‬
‫فاعبود؛ اما در عمل هرقو ماندان‬‫بودند‪ .‬در مجموع حقانی مسئوولتکتیکی د‬
‫مکلفبودتا در ساحه خویشبا جدیتبجنگد‪ .‬حقانی هم چنان موضوع‬
‫فتکه در نقشهفوق‬ ‫هما هنگی اکماالتلوژستیکی را ع هده داربود‪.‬بایدگ‬
‫سیمنشدهصرف درکلیات محلنشان داده‬ ‫تمام م الت جابه جایی الحتر‬
‫شده است‪.‬‬
‫فر‬‫فاظتپایگاه ژوره در داخل و اطرافتونل ها حدود ‪ 400‬ن‬ ‫برای ح‬
‫توظیفبودندکهبر الوهء دیگر وظایف اموراداری رانیزپیش میبردند‪ .‬در‬
‫اینجاقرارگاه حقانیقرار داشت‪ .‬عدهیی ازمجا هدین در داخل ویا اطراف‬
‫فرادپوست ه هایبیرونی در همان‬ ‫تند‪ .‬ا‬
‫تونل هابه وظایف نگهبانی میپرداخ‬
‫جا اعاشه واباته میشدند‪ .‬غذا دری ک محل طبخ میشد وبعضا ً دراثنای عملیات‬
‫حتی در داخلپاکستانتهیه شده در اختیارقو ماندانانقرار داده میشد‪ .‬در‬
‫فاده میکردند‪.‬‬
‫اثنایشدت جن گ مجا هدین از غذای دست داشته خویش است‬
‫باوجودیکه طراحان اصلی حملهب ه ژورهقوایشورویبود‪ ،‬اما از جمله‬
‫قوای آنتن های ککندکگاردضربتی ‪ 103‬مستقر در داراالمان در جن گ‬
‫اشتراکنموده متباقی ‪12000‬سرباز اشتراککننده حمله مربوط اردوی‬
‫فغانبود‪.‬کنترولتکتیکی حمله را جنرالش هنوازتڼیبه ع هده داشت‪ .‬وی‬ ‫ا‬
‫فاع در مقابل دولتبهکودتا دست زده وبعدا ً‬ ‫چ هارسالبعدبه حیث وزیرد‬
‫فرارکردهبه مجا هدینپیوست‪.‬قو ماندان عملیاتی این حمله جنرالبا‬
‫فوربلوچبود‪.‬‬ ‫استعدادعبدالغ‬

‫بیدنپایگاه ژوره واطراف آن‬

‫فغانیتسخیر وکو‬‫هدف اصلیقوایشوروی وا‬
‫بود وبر الوه میخواستندتاشا هرگاکماالتی مجا هدین راقطعسازند‪.‬نقشه‬
‫شماره ( ‪ )17‬دیدهشود‪.‬‬

‫‪231‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬
‫لندپروازانهبود‪ .‬زیرا در این جن گشدید قوایتازه دم‬ ‫این خواست‪،‬ب‬
‫مجا هدین ازپاکستان اعزامگردید‪.‬فرقه ‪ 25‬خوست ولوایسرحدینمبر دو‬
‫تند این جن گ راپیشببرند وآنانبه حیثقوایپیشروبه‬ ‫بهتن هایینمیتوانس‬
‫فتهشده وقوای اصلیتعرضباید از محل دیگری واردنبرد میشد‪.‬‬ ‫کارگر‬
‫فوربرای اجرای عملیات‪ ،‬ماه مارچ را انتخاب نمود‪.‬قوایتحت‬ ‫جنرال غ‬
‫فت و هشتکابل وفرقه های‬ ‫قومانده او مرکببود از جزوتام هایی ازفرقه ه‬
‫ردیدند‪ .‬سهکندکشامل‬ ‫دوازدهگردیز وچ هارده غزنیکه در خوست جابجاگ‬
‫( ‪ )1500‬سرباز از لوای کو ماندو و ( ‪ )2200‬سرباز از قوای دیسانت‬
‫ردیدند‪.‬‬‫فاعاتکوه ها در خطمقدم جب ههپیادهگ‬ ‫شورویتوسط طیارات در ارت‬
‫این حملهتوسطقوایتوپچی‪ ،‬دستگاه های راکت وتعداد زیاد هلیکوپتر های‬
‫فغانستان‬‫ترانسپورتی وجنگی حمایه میشد‪.‬سیر جن گنشان دادکه اردوی ا‬
‫دوبارهتوانایی از دست رفته خود را احیانموده چنان عملکردکهسهسال‬
‫قبلتصور آننمی رفت‪.‬‬

‫فته اول ماهاپریلبا حمایه ح الت هوایی‬

‫هجوم همزمانباگرمشدن هوا در ه‬
‫فغانی وشوروی از هلیکوپتر ها آغازگردید‪.‬قوای زمینی‬ ‫وقوایکو ماندوی ا‬
‫فاصل هبعد از حرکت در نواحی جنوب خوست وتڼی زیر ح الت‬ ‫آن ها ال‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فت وحرکت آنبهکندی مواجه شد‪.‬تعرض از‬ ‫راکتی مجا هدین قرارگر‬
‫استقامت جنوبتڼینیز درنتیجه مقاومت مجا هدین از جناحشمالکوه ژوره‬
‫مختلگردید‪ .‬مجا هدین صد ها راکت ‪ 107‬میلیمتری رابر میدان هوایی‬
‫خوستفیرنمودندتاپرواز هلیکوپتر ها مختلگردد‪ .‬درنتیجه این اقدامات‪،‬‬
‫فور مجبورشدتابر الن عملیاتی خویشتجدیدنظرکند وبرایساز ماند هی‬ ‫غ‬
‫مجدد‪ ،‬عملیات راتایازد هماپریلبهتعویقاندازد‪.‬‬
‫فاده جسورانه از دیسانتکردنقوایکو ماندو‬ ‫طرحن هایی او اینبودتابا است‬
‫در نقاط حاکم ز مینه رابرایتعرض زمینی مساعد سازد و همزمانتوسط‬
‫قوای هوایی مواضع مجا هدین رابکوبدتابعدا ً این دوقوابا همیکجاشده و‬
‫فیه دشمنبپردازند‪.‬‬ ‫بهتص‬
‫فور طی ده روز الشنمودتا ازتنیبه ژوره برسد‪.‬‬ ‫قوایتحتقومانده غ‬
‫در این ده روز جن گبهشدت ادامه داشت و مجا هدینضرباتشدیدبر آنان‬
‫نند‪.‬پیروزی آن ها‬‫فاعک‬ ‫نند از مواضع خود د‬ ‫تندکه میتوا‬
‫واردنمودهثابتساخ‬
‫در اضم الللوای ‪37‬کو ماندوکه در عقب جب هه دیسانت شدهبود مسجل‬
‫گشت‪ .‬ازلحاظتکتیکی دیسانتنمودن قوا در الت وساحه هموار عقبگاه‬
‫فراد حقانی و‬‫دشمن اشتباهبزرگبودکه درنتیجه آنبخش زیاد آن هاتوسط ا‬
‫فر را‬ ‫لبدین اسیرشدند‪ .‬در روز روشنبیشتر از ده هلیکوپترتقریبا ‪400‬ن‬ ‫گ‬
‫دیسانتنمودند‪ .‬هلیکوپتر ها همینکهپروازکردندبوسیلهءراکت های ‪SA-7‬‬
‫تندکهسهبال آنسرنگونشد و متباقی‬ ‫ف‬‫یندارثقیل موردضربهقرارگر‬ ‫و ماش‬
‫آنانپرسونل را دربین دو موضع مجا هدینفرود آورد‪.‬فرود آوردن در چنین‬
‫اراضی هموارسببتضعیف مورالگردید وتمام آنانکشتهیا اسیرشدند‪.‬‬
‫هرگاه در آن زمان راکت ستینگر در اختیار ما میبودیقینا ًکه هیچکدام از‬
‫تند‪.‬‬‫هلیکوپتر ها مجالنجاتنمی داش‬
‫در اثر ح الت شدیدتوپچی وقوای هوایی دشمن رابطه ژورهبراییازده‬
‫روز ازیازد هم الیبیست و دوماپریلباسایر مناطققطعگردید و طیارات‬
‫دشمنچندینباربر حریمفضاییپاکستانتعرضنمود وبربعضیتونل ها‬
‫بم های الیزری پرتابنمودکه درنتیجه آنتونل هاتخریبگردید وتعداد‬

‫‪233‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬
‫زیاد مجا هدینکشتهشدند‪ .‬حقانینیزشدیدا ً مجروحگردید اما جانسالمبدر‬
‫فتندک هبرای‬‫سید ومیگ‬ ‫فون های خشم آگینبرایم میر‬ ‫برد‪ .‬از راولپندیتیلی‬
‫جلوگیری از ح الت هوایی وراکتیبایدبه اقدامی متوصل شویم‪ .‬من‬
‫موضوع رابه استحضار جنرال اختر رسانیدهپیشن هادکردمتا عدهیی از‬
‫فراد مربوط من مج هزبا راکت هایبلوپایپ‬ ‫داوطلبانپاکستانی از جمله ا‬
‫فع‬‫اعزام شوند‪ .‬از جمله دگرواللوژستی ک منکهتجربه زیاد در رشته دا‬
‫فر دیگر وی کتورن جوان‬ ‫هوا داشت داوطلب این امرشد وبا همرا هیچندن‬
‫ردیدند‪.‬‬
‫در مدتبیست وچ هارساعتبه ژوره اعزامگ‬
‫نند شکارچیان‬ ‫لند شده ما‬
‫در اوایل صبحگروپبلوپایپبر قلهی ککوهب‬
‫مرغابی درکمین ظا هرشدن طیارات دشمنبودندکهبا اولین حمله وانداخت‬
‫آن هابر مواضع ما‪ ،‬راکتبلوپایپفیرشدکهبر هدف اصابتننمود و طیارات‬
‫بر محلپرتاب آن ضربه وارد نمود‪ .‬در نتیجه دگروال من زخمی وعده‬
‫مجا هدینکشتهشدند‪.‬تورنپاکستانیبهفیربلوپایپ ادامه داد وپس ازسیزده‬
‫فر دیگرکشتهشدند؛ امابلوپایپ‬ ‫فیر‪ ،‬وی و معاونشنیزشدیدا ً زخمی وچندن‬
‫نتوانست طیاره را ساقط سازد‪ .‬آن طورکه قبالً نوشتم ما از ابتدا مخالف‬
‫کاربرد آن در جن گبودیم ودری ک مرحلهبسیار حساسسببناکامی ماشد‪.‬‬
‫لند ناظر استعمال راکتبلوپایپبود‪،‬‬ ‫فسربریتانیاییکه در جن گفاک‬ ‫یک ا‬
‫اظ هار داشتکه این راکتتن ها میتواندسبب ارعاب ووحشتپیلوتشود‪ .‬در‬
‫حالیکه خواست ماسقوط دادن طیارهبودنهترساندنپیلوت‪.‬‬

‫گروپ اعزامی مابر اساس هدایت دگروالبهپاکستان مراجعتنمود و در‬

‫فتهبعد من از‬‫فت‪.‬چند ه‬ ‫فاخانه هاینظامیتحتتداویقرارگر‬ ‫یکی ازش‬
‫فشاشدن موضعفیر راکتبهتغییر موضع‬ ‫تورنسوالکردمکه چرابعد از ا‬
‫ستمتا در مقابل‬‫فت من نخوا‬‫اقدام نه نمود؟ جواب وی جالببود‪ .‬ویگ‬
‫مجا هدین خود رابزدلنشان د هم؛ زیرا آنانتحتباران مرمی نیز موضع‬
‫خود راترکنمیکردند و مننیزبرایابرازشجاعت اردویپاکستان موضع‬
‫فت‪.‬‬‫تقدیر رئیس جم هورقرارگر‬ ‫خود راتغییرندادم‪ .‬وی مورد‬
‫زخمی شدن حقانیباعث شدتابی نظمی ایجادگردیده هما هنگی وتشری ک‬
‫ستم‬‫فعهبر همبخورد ‪.‬این امرسببنگرانی منشد واز جنرال اجازه خوا‬
‫مدا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یندگاننظامیتنظیم ها را‬
‫فتکرد‪ .‬مننما‬ ‫تا از جب ههبازدیدنمایم؛ وی مخال‬
‫فته و‬‫احضارکرده هدایت دادمتا آنان شخصابه صورت عاجلبه ژوره ر‬
‫میدان هوایی خوست وسایر مواضع دشمن را از جناحین وعقب مورد حمله‬
‫یندار هافرسودهگشت‬‫قرار دهند‪.‬شدت جن گبهاندازۀبودکه میل های ماش‬
‫ودربعضی جا هابه جن گتنبهتن انجامید‪.‬‬

‫ستمتا از سرحدبازدید نمایم؛ زیرا‬ ‫باردیگر از جنرال اختر اجازه خوا‬

‫ستمکهبودن من میتواندتا اندازهیی در هما هنگی وتشری ک مساعی‬ ‫میدان‬
‫عملیات موثر واقع میشود‪ .‬دشمن درفاصلۀسهکیلومتریسرحدقرار داشت‬
‫تیمکه مبادا ازسرحد عبورنماید‪ .‬جنرال اختربه من‬ ‫وحتی ماتشویش داش‬
‫سیدن منبه میرامشاه‪،‬‬‫فغانستاننشوم‪.‬با ر‬‫اجازه داد مشروطبراینکه داخل ا‬
‫فغانتونل ها و‬ ‫فتاد‪ .‬قوای شوروی وا‬‫ژوره سقوطکرد وبه دست دشمن ا‬
‫استحکامات آنجا راکامالًتخریب نمودند‪ .‬مجا هدین باوجودیکهبا شدت‬
‫جنگیدند وتمام انواع اسلحه و مهمات رابکاربردند اماسرانجام مجبور‬‫تمام‬
‫به عقبنشینیشدند‪.‬‬

‫‪235‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫حمالت خرس‬
‫در میرامشاهبا حکمتیار وخالصکهبرای همین منظور آمدهبودند القات‬
‫کردم‪.‬بر اساس ا العات من‪،‬باوجود یکه عدهیی از مجا هدین در مواضع‬
‫تند وتمامپایگاه ها سقوط نکردهبود اما وضعبسیار مأیوس‬ ‫خود قرارداش‬
‫کنندهبود‪ .‬حکمتیار وعده دادتابرایتقویتپایگاهتنظیم خویش همانشب‬
‫فرادکمکی اعزام نماید‪ .‬منبرای ارزیابیبهتر وضعبه محل مناسبکه‬ ‫ا‬
‫فتمتا حرکات دشمن را در اطراف ژوره‬ ‫امکانترصد ساحه را داشت ر‬
‫فتمکه دش من ژوره راترکنموده است‪.‬‬‫فاده از دوربین دریا‬
‫مشا هدهکنم‪.‬با است‬
‫فتهبود مطرحکردم‪.‬‬ ‫باعجلهبرگشتم و موضوع رابا حقانیکهنسبیبهبودیا‬
‫اویکی از قو ماندانان خویش راتوظیف نمودتا از طرف شب از منطقه‬
‫بازدیدکند وگزارش د هد‪.‬‬
‫در طولشب منشا هد حرکتقطار راکت های ‪ 107‬میلیمتریبودمکه اول‬
‫فراد مربوط‬‫فتمکه ا‬‫تصورکردم واحد های عقبی دشمن است؛ اما دریا‬
‫سیدند وچنان معلوم میشدکهشکستی‬ ‫فرادسایرتنظیم هانیز ر‬
‫حکمتیاربود‪ .‬ا‬
‫فته وبعد از چ هل و هشتساعت ژوره دوبارتصرفگردید‪.‬‬ ‫صورتنگر‬
‫رژیمکابلپیروزی ژوره رابا جشن مجللتجلیلکرد ودر اخبار از من هدم‬
‫ساختنصد ها دیپ و‪ ،‬استحکامات وبه دست آوردن هزاران میل الح و مین‬
‫و ملیون هافیر مرمیگزارشمیدادند‪ .‬آنان مدعیبودندکهگویا از طرف ما‬
‫فر زخمیگردیده است‪ .‬در این ارقام‪ ،‬مبالغه‬ ‫‪2000‬کشته و چ هار هزار ن‬
‫فر مجا هدکشتهشدند وچندین الری‬ ‫موجودبود زیرا در مجموع در ژورهسهن‬
‫با الح و مهمات ازبینبردهشدهبود‪ .‬اگرچه ژورهسقوطنمود اماچندین‬
‫پایگاه دیگرسالمباقی ماند‪ .‬دشمنبعد ازچندساعت عقبنشینی وبه خوست‬
‫مراجعتکرد ونتوانست در موردنگ هداری م التتصرفشده اقدامنماید‪.‬‬
‫فغان‬ ‫ما سیزده هلیکوپتر وطیاره دشمن راسرنگونکردیم و ‪100‬نظامی ا‬
‫ردیدند‪.‬‬
‫اسیر و ‪1500‬تن آنانکشته وزخمیگ‬
‫از اینکه ما از اصول جن گ چریکی عدول نموده ژوره رابه حیثپایگاه‬
‫فتم‬‫فتیم‪ .‬آن طورکه من قبالًگ‬
‫فاعی مبدلساختهبودیم‪ ،‬مورد انتقادقرارگر‬ ‫د‬
‫فاعی‬ ‫تبدیلکردن ژوره و علی خیلبه حیثپایگاه مستحکم د‬ ‫منظور ما از‬
‫برای ادامه جن گ وبه حیثپایگاه های عمده اکماالتی ولوژستیکیبود وبعد‬
‫فعال نمودیم‪ .‬چنانچهی کسالبعد‬ ‫از این جن گ نیز دوباره آنرابازسازی و‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫زمانیکه چارلس ولسن رابرایدیدن آن همرا هینمودم وی زیادتحتتأثیر‬

‫فت‪ .‬از نظر منپایگاه ژوره جزء م همی از ستراتیژی نظامی‬ ‫قرارگر‬
‫مجا هدینبود‪.‬‬
‫ستمکه ماشکست هایی را متحملنشدهایم‪.‬ضرباتی‬ ‫با این همه‪ ،‬من مدعینی‬
‫برما واردشد وشکست هایتکتیکی خوردیم اماشدت آنبه آناندازهنبود‬
‫فتکه هرگاهبه دو اصل عمدهتوجهبیشتر‬ ‫که درباره آنتبلیغکردند‪.‬بایدگ‬
‫فاتکمتر میبود‪ .‬هرگاه در مورد احداث استحکامات ژوره‬ ‫میشد‪ ،‬احتمالتل‬
‫فته میشد‪،‬‬
‫فت ‪،‬پوشش مناسب و مطمئن درنظرگر‬ ‫توجهبیشترصورت میگر‬
‫فر میگردید و مهمتر از همهایاالت متحده امریکا ودولتپاکستان‬‫کانال هاقبالً ح‬
‫تیمبه درستی از‬‫الح مؤثرضد هوایی دراختیار ماقرارمیداد‪ ،‬ما میتوانس‬
‫نیم‪ .‬من در این مورد هیچگونهش کندارم‪.‬‬ ‫فاعک‬ ‫ژوره د‬

‫‪237‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫پتر‬
‫گیز در مقابل هلیکو‬
‫استینگریاسالححیرت ان‬
‫"طیارات وسیله مؤثرتحتتأثیرقرار دادن روحیات مردم است‪ ،‬زیرا‬
‫سبب ایجادترسشده اعصاب را مختل میسازد؛ اماسببکشتن زیاد مردم‬
‫نمیگردد"‬
‫تورنتام وینترینگ هام‪ ،‬آموزگار جنگ های چریگیبریتانیا‪1939 .‬‬

‫فاده از‬
‫بعد از ظ هر روز ‪25‬سپتمبر ‪1986‬بهتعدادسی وپنج مجا هدبا است‬
‫عوارض اراضی و درپناهبوته زار ها خود رابهفاصلهی ک ونیمکیلومتری‬
‫نیدند‪ .‬آنانبرای مدت‬‫شمالشرقتپه های مجاورمیدان هوایی اللآباد رسا‬
‫تند‪.‬‬
‫سهساعت در عمقساحه امنیتی دشمنبدون آنکهکشفشوند‪،‬قرار داش‬
‫فاربه خوبی میتوانستسربازان موجود درپوسته های امنیتی را‬ ‫قو ماندان غ‬
‫ببیند‪ .‬در اطرافپوسته ها چندتان ک وزرهپوش داخل موضعبودند‪ .‬او‬
‫فت‪ .‬وی منطقه را خوببلدبود‬ ‫الف دستورالعملتافاصله حد ممکنپیش ر‬
‫فادهکند‪.‬‬‫وحتی میتوانست از طرف روزنیز از این محلبرایفیر راکت است‬
‫فر دیگربهنام درویشبرای اجرای این‬ ‫فار رابای کن‬‫منشخصا ًقوماندان غ‬
‫فه مشابه را درنزدیکیکابل‬‫عملیات ها انتخابنمودهبودم‪ .‬درویشباید وظی‬
‫فور‬ ‫یدیمتابا حریف من‬
‫انجاممیداد‪ .‬مابرای اینلحظه‪ ،‬چ هارسال انتظارکش‬
‫تندتا‬ ‫فه داش‬
‫گیریم‪ .‬این دوقوماندان وظی‬
‫خویش در شرایط مساوی قرار‬
‫هلیکوپتر و هواپیما های دشمن راتوسط راکت استینگر امریکایی سرنگون‬
‫تند‪.‬‬‫ف‬‫فه از همان اول در رقابتقرارگر‬
‫سازند‪ .‬هردوقو ماندانبرای این وظی‬
‫آنان حین آموزش استعمال استینگر در مورد اینکهکی اول در سقوط دادن‬
‫فق خوا هدشدبا همشرطبستهبودند‪ .‬من نیز آنان را موردتشویققرار‬ ‫مو‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫دادم‪.‬بعد ازختم آموزش‪ ،‬درویش را دوروزبیشتر از دیگران مرخصنمودم‬

‫زیرافاصلهتاکابلبیشتربود‪.‬با وصول استینگر جن گ وارد مرحلۀتازهشد‬
‫زیرا مجا هدینبعد از سال ها انتظار اسلحهء مؤثر ضد هوایی رابه دست‬
‫یند‪.‬‬
‫تندبا دشمن مقابلهنما‬
‫آوردندکه میتوانس‬
‫سید‪ .‬در حالیکه همه‬ ‫سرانجامساعتسهبعد از ظ هر انتظار آنانبهپایان ر‬
‫چشمبه آسمان دوختهبودند‪ ،‬هشتفروند هلیکوپترتوپدار (‪)Mi-24 Hind‬‬
‫راکه دشمن آنانبود‪ ،‬مشا هدهکردندکهیکیبعد از دیگری درصددفرود‬
‫فار دارایسهفیر راکتستینگربودکه هرسهبرای‬ ‫آمدنبودند‪.‬گروپ غ‬
‫فیربر رویشانه ها آمادهپرتاببود‪ .‬مجا هد دیگر در حالت هیجانیباکمره‬
‫ویدیویی آمادهفیلمبرداری از صحنهفیربود‪ .‬هرسهگروپبافاصلۀ از‬
‫فتهبودند؛ زیرا معلومنبودکه هلیکوپتر ها‬
‫یکدیگربهصورت مثلثیقرارگر‬
‫فر‬ ‫فربودکهیکن‬ ‫ازکدام استقامتنشست خوا هندکرد‪ .‬هرگروپشاملسهن‬
‫فر دیگربایدبعد ازپرتاب‪،‬بهسرعت راکت دیگر‬ ‫مسئوولپرتاببود و دون‬
‫تند‪.‬‬‫را آمادهفیر میساخ‬
‫فاربرای‬ ‫باوجودیکه ساحه انداخت استینگر ‪15000‬فت است؛ اما غ‬
‫اطمینان خاطربهنزدیکترینساحه خودرا رساندهبود‪ .‬اینلحظ هییبودکه‬
‫فتهءساخت غربکه ازسر‬ ‫میبایست درسطح ج هان اولین راکتبسیارپیشر‬
‫فاده‬‫فر انتقال داده میشد‪،‬برعلیه دشمن مورد است‬ ‫شانهپرتاب وتوسطیکن‬
‫فت‪ .‬راکت استینگربرایبار نخست درسال ‪ 1981‬درتطبیقات‬ ‫قرارمیگر‬
‫نظامی در آلمان وسالبعدتوسطفرقه هوایی نمبر ‪ 2‬ایاالت متحده امریکا‬
‫طور آزمایشی استعمالشدهبود‪ .‬حینتجاوزنظامی امریکابر جزیرهگرینادا‬
‫در سال‪ 1983 ،‬نیز راکت های استینگر انتقال؛ امابهکاربرده نشدهبود‪.‬‬
‫راکت استینگر‪،‬شعله مادونقرمزداشته وحرارت هواپیما را ردیابی وتعقیب‬
‫فاعکم وسرعت هرچند‬ ‫نمودهتوانایی آنرا داردکه هواپیمای جت را در ارت‬
‫قیمبه استقامتفیرکنندهباشد‪،‬سقوط د هد‪.‬کال ه ک‬ ‫زیاد حتیاگربه طور مست‬
‫فجاریاین راکت مطمئن ومصئوون است وزمانیکه راکت هدف را دریابد‬ ‫ان‬
‫هیچ منبع حرارتی وفشن گنمیتواندسبب انحراف آنگردد‪.‬تن ها درصورت‬
‫بیرونشدن هدف ازساحهانداخت موثر آن‪ ،‬ویافیربیش از حدفشن گ ها‬
‫‪239‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫فکی ک هدف اصلی را دشوار میسازد‪ ،‬ممکن هدف را ازبینبردهنتواند‪.‬‬‫کهت‬

‫اینبار هیچکدام از هلیکوپتر هافشن گ رافیر نمینمودلذا زمینه مساعد و‬
‫فلگیرانهبرایپرتابفرا همگردید‪.‬‬ ‫غا‬
‫شندتا‬ ‫فی را انتخابکند و منتظرقومانده ویبا‬ ‫فارباید هد‬ ‫هرعضوگروپ غ‬
‫راکت ها همزمانفیرنشوند‪.‬شکلپرتاب راکتبسیارسادهبود‪ ،‬طوریکهفیر‬
‫کننده آنرابرشانه خویش جابه جا میکرد وبه استقامت هدفتوجیه مینمود‪.‬‬
‫فاده است؛ اما من‬ ‫بعد ازفیر راکت‪،‬لوله خالیباقی می ماندکه غیرقابل است‬
‫یندتا ازیکطرفبه دست دشمن‬ ‫دستور دادهبودمتا آنرا دوباره مسترد نما‬
‫فروختهنشده‬ ‫فتد واز طرف دیگراثباتکننده اینباشدکه راکتفیرشده و‬ ‫نی‬
‫است‪.‬بدونتحویل دادن اینتیوب‪ ،‬راکت دیگر در اختیارقو ماندانقرار داده‬
‫نمیشد‪.‬سهفیرکننده هدف خود را انتخابکرده از آلهاتومات ‪( IFF‬شناسایی‬
‫لندشد‪ .‬هرگاه هدف درساحه مؤثر راکت‬ ‫دوست و دشمن) آواز مخصوصب‬
‫لند نمیگردد‪ .‬استینگربعد ازفشردن ماشهبا‬ ‫قرار نداشتهباشد‪ ،‬این آوازب‬
‫سرعت ‪1200‬کیلومتر در ساعتبهتعقیب حرارتبیرون شده از هدف‬
‫میپردازد‪.‬فیرکنندهضرورتندارد اجراآت دیگری رابرایکنترول آن ادامه‬
‫فینماید‪ .‬زمانیک ه‬ ‫د هد‪ .‬وی میتواند راکت دیگری راتعبیه ویا خود را مخ‬
‫فتن قومانده‬‫سیدند‪،‬باگ‬ ‫هلیکوپتر هابهفاصله ‪600‬فوت از سطح زمین ر‬
‫فار سه راکتفیرشدکه دوی آنبر هدف‬ ‫"اور‪ /‬آتش" و هللا اکبرتوسط غ‬
‫فجر‬ ‫اصابتکرد وراکتسومی درفاصلهچند متریفیرکنندهبدون اینکه من‬
‫نندگانباردیگر دو راکت‬ ‫ردیدند‪.‬فیرک‬‫فجرگ‬ ‫شود‪،‬سقوطنمود‪ .‬دو هلیکوپتر من‬
‫فیرکردندکهیکی از آن هابه هدف خورد ودیگری خسارهبه‬ ‫راتعبیه و‬
‫فرکشته شده و‬ ‫هلیکوپتر واردکرد وبه اینترتیبباپنجفیر راکت سه ن‬
‫مجا هدین زیاد خوشحالشدند‪.‬‬
‫فیلمبرداربا عجله و هیجان مصروففیلمبرداریبود واینسو وآنسو الش‬
‫داشتتاصحنه ها راثبتنماید؛ امانسبت عجله زیاداکثرصحنه هانامطلوب‬
‫وسیاه در حالیکه آسمانیا زمین وسن گ ها رانشانمیدادفیلمبرداریگردیده‬
‫بود‪.‬تن های کصحنه جالبکه هلیکوپتر را در حالسوختننشانمیداد وجود‬
‫یگننش ان دادهشد و اولین میله‬
‫داشتکه آنقسمتبرای رئیس جمهور ر‬
‫خالی استینگرفیرشدهنیزبه حیثتحفۀ مناسببه (سی‪.‬آی‪.‬ای) ا هداشد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فار نیزبرنده شرط و‬ ‫فراموش ناشدنیبود وغ‬ ‫این روز خاطره انگیز و‬
‫مش هورشد وبعد هاتقریبا ً ده هلیکوپتر و هواپیما راسرنگونکرد‪ .‬من او را‬
‫نزد جنرال اختربردمتاپاداش ها وتحایف رابه دست آورد‪.‬‬
‫رقیب او درویشنیز وظایف محوله رابه خوبی انجام داد‪.‬برای ویتوصیه‬
‫شدهبودتابیش از حدبهساحهمیداننزدی کنشود؛ امابایدساح ه خط رنوی‬
‫را موردترصد قرار داده‪ ،‬هواپیما های دشمن را در میدان هواییکابل‬
‫سرنگون سازد‪ .‬منبرای وی هدایت دادهبودمتا از طرف شببهمیدان‬
‫هوایینزدی کشود وطیارهترانسپورتیشوروی را مورد هدفقرار د هد؛‬
‫اما ویبی حوصلهشدهبری ک طیاره جتفیرنمودکهبه هدف اصابتننمود‬
‫ودو راکت دیگر رانیزپرتابکردکهبه هدفنخورد‪ .‬وی چون دستورالعمل‬
‫ها و دایات را طور دقیق انجامندادهبودبهپاکستان احضار وباردیگرشامل‬
‫کورسشد‪.‬باوجودیکهبار دوم احضارشدنبهکورس ا هانت دانسته میشد‬
‫فغانستانتوانست دو هدف را از‬
‫اما وی آنراقبولکرد وبعد از مراجعتبه ا‬
‫بینببرد‪.‬‬
‫فاربعد از جمع آوری میله های راکت ونابودی راکتفیرنشده در‬‫گروپ غ‬
‫حالیکه ساحهتحت آتش وبمبارد قرار داشتپس ازی ک ساعتبهپایگاه‬
‫خویش مراجعتنمودند‪.‬‬
‫در الل آباد عکس العملفوری نشان داده نشد‪،‬تن هامیدانبرایی ک ماه‬
‫مسدودبود وبعد از آن درشیوه وتخنی کنشست وپروازتغییرات زیادیبه‬
‫میان آمد‪ .‬طوریکهکوشش میشدتا هلیکوپتر هابه جای طینمودن دوره های‬
‫طوالنی و طورتدریجی‪ ،‬آنا ً ودری کساحهتن گبافیرکردنفشن گ های زیاد‬
‫یند‪.‬‬
‫فرود آ‬
‫فار و درویش هردو وابستهبهتنظیم حکمتیاربودند و در دور دومکورس‬ ‫غ‬
‫دوقو ماندان خالص‪ ،‬محمود از اللآباد وار ال ازکابلتحت آموزشقرار‬
‫فسران من‬‫دادهشدند‪ .‬هردوی آن ها خدما ت خوبی رابرای ما انجام دادند و ا‬
‫ئید میکردند‪ .‬راکت هایستینگر در اختیار آناننیزقرار‬‫نیز ازصداقت آنانتا‬
‫فقانه آن را استعمالنمودند‪.‬‬
‫دادهشدکه مو‬

‫‪241‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫فشاگری های زیادنمود‪ .‬وی الف هدایت ما‪،‬بعد از استعمال‬ ‫محمودبعد ها ا‬

‫ی کفیر استینگر دربندسروبیبای ک ژورنالست خارجی مصاحبهکرد و‬
‫فاده استینگربرعلیهقوایشوروی خبر داد‪ .‬او همچنان ا العاتبسیار‬ ‫از است‬
‫محرمانه را از جمله محلتدویرکورس وجزئیات هدایات واوامر مرا واینکه‬
‫فشان مود‬‫فیر دیگربرایشخصپاداش داده میشود‪ ،‬ا‬ ‫فیر استینگر دو‬ ‫بعد از هر‬
‫وعکسی ک مجا هد را حین حمل راکت استینگر در اختیار خبرنگارقرار‬
‫داد‪.‬‬
‫این عمل وی ما رابسیار عصبانیساخت؛ زیرا او اصول امنیتی رانقض‬
‫نمودهبود‪ .‬اما در مورد ادامهکار ماکهسرانجام الح مؤثر رابرای ختم‬
‫جن گبه دست آوردهبودیم‪،‬تأثیر واردنکرد‪ .‬حتیباعث ایجادشور شعف‬
‫دربین مجا هدینشد وتنظیم هابر منفشار واردکردندتابرای هری کسهیمه‬
‫بد هم‪ .‬داشتن ستینگر نمادیبودبرای ارزش و حیثیتقو ماندان‪.‬بر اساس‬
‫نتیجهگیری من‪ ،‬استعمال استینگر در مدت چ هارسالکارم در (آی‪ .‬اس آی)‬
‫چرخشبزرگی را در جن گ وتناسبقوابه وجود آورد‪.‬باآنکه درنتیجه‬
‫بعضی از عوامل از جمله اقدامات سیاستمدارانپاکستانی و امریکایی در‬
‫فت‪.‬‬ ‫سیدن آنتأخیر زیادیصورت میگر‬ ‫ر‬
‫تیمتا اولینقربانیان استینگر هلیکوپتر هایتوپدار ( ‪MIL‬‬‫ما زیاد آرزو داش‬
‫‪) Mi-24‬باشدکه دشمن عمدهء ما دراثنایبمبارد وکشتن ا هالی غیرنظامی‬
‫بود‪ .‬این هلیکوپترنیر ومندبرای حملهسریعتوسطشوروی ها طراحیشده‬
‫بودکه از قدرت آتش زیادبرخورداربود ومیتوانست دری ک دقیقهبرابر‬
‫فرآتشنماید و معادل هلیکوپتر (‪ )Black Hawk‬امریکاییبود‪ .‬در‬ ‫هشتن‬
‫قسمت زیربال های آن دستگاهپرتاب راکت ویابم وجود داشتکه قدرت‬
‫پرتاب ‪ 128‬راکت ویا چ هاربمناپالم وتوپ آنتوانفیری ک هزار مرمی‬
‫را دری ک دقیقه داشت‪ .‬درمدتیکسال مدل ‪ Hind D‬آنبا زرهنیرومندکه‬
‫قسمتتحتانیکابینپیلوت راپوشاندهبود واردمیدان شد ودرمقابل هرنوع‬
‫فاع ‪5000‬فوت از دسترسی راکت های ‪ SA-7‬و‬ ‫مرمی مقاوم وبا داشتن ارت‬
‫فاعکمنیزفیرفشن گ هاسبب انحراف راکت‬ ‫‪ SAM‬ما مصئوونبود‪ .‬در ارت‬
‫های ما میشد‪ .‬جزئیاتتخنیکی این هلیکوپتربسیار محرمبود و زمانیی ک‬
‫مجله امریکایینوشتکهبرای اختطافکننده ‪Mi-24‬ی ک ملیون دالر جایزه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فروند ایننوع هلیکوپترقبالًنوشتم اما‬

‫داده میشود‪ .‬من در موردتسلیمی دو‬
‫جایزه آن رابدستنه آوردیم‪.‬‬
‫قبل از اینکه استینگر در اختیار ماقرارگیرد‪ ،‬ماتوانستهبودیمچند هلیکوپتر‬
‫فاده ازتکتی ک هایگوناگون چونانداخت ازفاصلۀنزدی ک‬ ‫توپدار رابا است‬
‫فع دره‪،‬سقوط دهیم‪ .‬حتی زمانیتوسط راکت‬ ‫ویا همفیرنمودن ازنقاط مرت‬
‫ضدتان ک ‪ RPG-7‬نیزبر آنفیر میکردیمکه در این حالتپیلوت حین‬
‫فت‪.‬‬
‫فاع میگر‬ ‫احساس خطربهسرعت ارت‬
‫سیدن استینگر‪ ،‬سرنگون ساختن‬ ‫یکی از دستاورد هایبزرگ ما قبل از ر‬
‫هواپیمای می گ ‪ 21‬درسال ‪1985‬بودکهپیلوت آنی ک جنرال شوروی و‬
‫یندند درحالپروازبود‪ .‬ماتوسط راکت ‪ SA-7‬آن‬ ‫ازقند هاربه استقامتش‬
‫فت وتوسط مجا هدینبدون آنکه‬ ‫راسرنگونکردیم؛ اماپیلوت آننجاتیا‬
‫به موقف ویپیببرند‪ ،‬اسیرگردید‪.‬قوای شورویبا شدت زیادبا ده ها‬
‫فروند هواپیما درجستجوی وی برآمدند و مجا هدین از ترس ح الت‬
‫نیدند وبعد از مدتیپیبردندکه وی جنرال‬‫انتقامجویانه اسیر رابهقتل رسا‬
‫قوای هوایی شورویبود‪.‬پراشوت وی رابهپاکستان آوردندکهبه حیث‬
‫یادگاربا ارزشپیروزی هایپاکستاننگ هداری میشود‪.‬‬
‫عمله هلیکوپتر (‪)MI-24‬عبارتبود ازپیلوت‪ ،‬معاونپیلوتکه در عقب‬
‫فه انداخت را نیز ع هده داربود وبورد‬‫پیلوت قرار داشت و همزمان وظی‬
‫فرادبود‪.‬‬
‫انجنیرکه جای آن درکابینباسایر ا‬
‫فیاتی‬
‫قوای شوروی از صد هافروند هلیکوپتربرای امورترانسپورتی وکش‬
‫فاده مینمودندکه عمدتا ً هلیکوپتر های (‪ )Hind D‬در میدان های هوایی‬ ‫است‬
‫یندند‪ ،‬اللآباد وکندز جابجاگردیدهبود‪ .‬هواپیما ها و هلیکوپتر های‬
‫بگرام‪،‬ش‬
‫فغانستان عمدتا ً در میدان هواییکابل وی کگروپ آن در جالل‬ ‫قوای هوایی ا‬
‫فر عاملشوروی‬ ‫آبادقرار داشت‪.‬بنابر ملحوظات امنیتی در هرپروازیکن‬
‫ویاکارمند خاد جز راکبینبودکه نحوه اجرای عملیات را نیزتحت نظر‬
‫سیدن استینگر وشدت جن گ عدهیی ازپیلوت های هلیکوپتربه‬ ‫داشت‪.‬بعد از ر‬
‫اجرای وظایف وح التبر م الت مسکونی خودداری مینمودند‪ .‬قوای‬

‫‪243‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫فغان رابه اجرای وظائف خطرناکتوظیف میکرد وآنان‬ ‫شورویپیلوتان ا‬

‫هم م همات خویش را درساحات دور از ا هدافتعیینشدهفیر میکردند و از‬
‫فهگزارش میدادند‪.‬فضایبی اعتمادیبین آنانبه‬ ‫فقیت آمیز وظی‬ ‫اجرای مو‬
‫میان آمدهبودکه ما از طریق مکالمات رادیویی صحبت های آنان را‬
‫یدیم‪.‬‬
‫میشن‬
‫فغانی وشورویتقریبا ً همیشه طور مشترک‬ ‫باوجوداین همه‪ ،‬هلیکوپتر های ا‬
‫تند‪ .‬در اوایل جن گ‪ ،‬هلیکوپتر هابه‬ ‫پرواز میکردند وبه عملیات میپرداخ‬
‫غرض مشایعت وتأمین امنیتقطار هاگا هی درشروع وگا هی هم درختم‬
‫قطارپرواز میکردند‪ .‬درصورتیکهقطار از ا همیت زیادبرخوردارنمیبود‪،‬‬
‫صرف در صورت ضرورت و احساس خطر‪ ،‬حمایه هلیکوپتر ها مطالبه‬
‫میگردید‪ .‬هلیکوپتر هایتوپدار نقش م هم در جریان عملیات و حمایهقوای‬
‫فه‬‫فا میکردند وم همترین وظی‬‫فتاده ای‬
‫زمینی و جابه جاییقوا در مواضع دور ا‬
‫فرادبودکهسببش هرت زیادشانگردید‪.‬‬ ‫آن هاتجسس ونابودی ا‬
‫حملهسال ‪1982‬برقریه روگیانکه در هشتکیلومتریشمال غرب علی‬
‫خیل قرار دارد‪ ،‬در نوع خود از ح الت نمونهء قوای شوروی حساب‬
‫فه آنان زراعتگندم‬ ‫شنده داشتکه وظی‬ ‫میگردد‪ .‬اینقریه در حدود ‪800‬با‬
‫و جواری دربین درهتن گ وباری کبود‪ .‬منازل آنان در هردو طرف دامنه‬
‫کوهقرار داشت و از خشت اعمارشدهبود‪ .‬مردم اینقریه از جمله حامیان‬
‫مجا هدین بودند‪ .‬حوالی ساعت ‪ 9‬صبح درحالی که مردم مصروف‬
‫کارروزمرهبودند‪ ،‬ششفروند هلیکوپترتوپدار در دره مشا هده شدکه دو‬
‫فروند‬ ‫فاع ‪2000‬فوتبرقریه راکتفیرمیکردند وچ هار‬ ‫فروند اولی از ارت‬
‫دیگرنیزتقریبا ًبه مدت دوساعتبهفیر ادامه دادند‪ .‬درنتیجه عدۀ زیادی از‬
‫فال و‬ ‫ا هالیکشته وزخمیگردیده وعده از جوانانبهکوهفرار نمودند‪ .‬اط‬
‫فی شدهبودندکه عده از آن ها ازترس و وحشت و‬ ‫زنان در زیرسنگ ها مخ‬
‫فاع دره هیچنوع الحضد هوایی موجودنبود‬ ‫خونریزی جان دادند‪.‬برای د‬
‫وتعداد مجا هدین نیز در زمان حملهبسیارکمبود وپنا هگاه هایی هم وجود‬
‫نداشت‪.‬‬
‫فرقوایپیاده‬ ‫مرحلهبعدی عملیات از استقامت علی خیلبا شرکت ‪ 200‬ن‬
‫مج هزباتان ک وزرهپوش و هاوان آغاز شد وقوا در چندصد متری قری ه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فت وبعدتیراندازی و‬‫متوقفگردید‪.‬قوا در اولبه شکل زنجیر وسعتیا‬

‫فت‪.‬بعد ازی ک ونیمساعتآتشباری‬ ‫پرتاب مرمی هاوانبرقریهصورتگر‬
‫فغان ذریعه‬‫فسر ا‬‫تند‪ .‬ی ک ا‬‫متوقف شدهبه جستجو و الشی قریهپرداخ‬
‫فیگاه هابیرونشوند‪.‬تاختم‬ ‫تندتا از منازل و مخ‬
‫لودسپیکر از مردم خواس‬
‫روزبه مجروحینتوجه نشده وسربازانبر منازلفیرکرده عدهیی را‬
‫دستگیرکردند و غرضتحقیقاتبعدیبا خودبردند‪.‬‬
‫فت؛‬ ‫با اجرای این عملیات‪،‬قریه راگیانبرای همیشهتخلیهشد و ازبین ر‬
‫فرکه مجروح و زندهباقی ماندهبودندتوسط اسپ وقاطر ویا‬ ‫زیرا دوصدن‬
‫فاخانه‬
‫به واسطه چارپایی وباتحمل دشواری های زیادبعد از دهساعتبهش‬
‫سیدند‪ .‬زنان خوشبختبودندکهتن هاباچندسیلی وضربهنجات‬ ‫پاره چینار ر‬
‫فتهبودند‪.‬سربازانشوروی در موجودیتقوای‬ ‫فته موردتجاوزقرارنگر‬ ‫یا‬
‫فغانی از خشونت وتجاوز خودداری میکردند‪ .‬اما در محل دیگری قوای‬ ‫ا‬
‫شورویسه دختر را در هلیکوپتربا خودبرده موردتجاوزقرار دادند و‬
‫تند‪ .‬عملیاتقریه راگیاننمونهء‬ ‫بعد آن ها را ر هاکردندکهتا هنوز زنده هس‬
‫روش زمین سوختهبودکهتوسطقوای شوروی عملی شد‪.‬قوای شوروی‬
‫الشنمیکردتا دل مردم رابه دست آورد‪،‬بلکهبرعکسبهکشتار و ویرانی‬
‫تندتا مردم از‬ ‫تند‪.‬با این شیوه آنان میخواس‬
‫پرداخته مردم را آواره میساخ‬
‫نند و ازجانب دیگرباسیلپناهندگانبرپاکستان‬ ‫حمایه مجا هدین خودداریک‬
‫فق هم‬‫یند‪.‬باید اعترافنمایمکه در این امرتااندازهیی مو‬ ‫نیزفشار واردنما‬
‫تیم زندگی‬ ‫بودند‪ .‬ما در سال ‪1982‬ـ‪ 1983‬اگر ستینگر میداش‬
‫تیم‪ ،‬میتوانس‬
‫تعداد زیادی از غیرنظامیان رانجات دهیم‪.‬‬
‫عواملسیاسیبرایششسال مانع آن میشدتا مابه الح استینگر دسترسی‬
‫نیم‪ .‬من از اوایل روز هایکارم در (آی‪.‬اس‪.‬آی) الشنمودمتابرای‬ ‫پیداک‬
‫مجا هدین راکت استینگر رابه دست آورم‪ .‬درسال ‪ 1984‬در راولپندی حین‬
‫القاتبا هیئتکنگره امریکاکه مسئوولیت مشوره د هی در امور مربوطبه‬
‫جن گ رابهکنگره داشت‪،‬ی ک عضو هیئتنظر مرا در مورد الح مؤثر‬
‫فاصله جواب دادم‬ ‫ضد هواییبرعلیه قوای شوروی خواست که من ال‬
‫فارت از آمرنمایندگی (سی‪.‬آی‪.‬ای)سوالنمودند‬ ‫"استینگر"‪ .‬آنانبعدا ً درس‬
‫‪245‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫که چراباوجودتقاضا های مکرر دگروالیوسف‪ ،‬راکت استینگر در اختیار‬

‫فتهبودکه دولتپاکستان‬ ‫مجا هدینقرار دادهنمیشود؟نماینده (سی‪.‬آی‪.‬ای)گ‬
‫مخالف آن است‪ .‬اما اینتن های کبخش واقعیتبود زیرا دولت امریکا نیز‬
‫چنین موضعگیری داشت و منس هوا ً موضوعبسیار حساس را مطرحکرده‬
‫بودم‪.‬‬
‫فته اعتراضنمودکه‬ ‫فاصلهبا منتماسگر‬ ‫یندگی (سی‪.‬آی‪.‬ای) ال‬ ‫مسئولنما‬
‫یندگی مخالفتهیه استینگر است‪ ،‬در حالی‬‫گویا من مدعیشده امکه آننما‬
‫شتمکه دولت مانیز دراین ممانعتنقش داشت‪ .‬من در آنزمان‬‫که منآگا هی دا‬
‫بدون درکنزاکت هایسیاسی‪ ،‬معضلهبزرگی را مطرحنمودهبودملذا در‬
‫همانشب موضوع راباجنرال اختر در میانگذاشتهتوضیح دادمکه من از‬
‫علل و ملحوظات سیاسیبرای عدمپذیرش ستینگرآگا هی نداشتم وصرف‬
‫براساسبرداشت های نظامی و مسلکی خویش این موضوع را طرحکرده‬
‫ام‪ .‬جنرال اختربرایتوضیح مطلببدون اشتراک منبا هیئت مذاکراتی‬
‫انجام داد‪.‬‬
‫فرپیادهنظام‬ ‫تندکهستینگر الح موثری استکهتوسط آنیکن‬ ‫همهمیدانس‬
‫میتواند هواپیمایی راسرنگونسازد ونقشپاکستان در آن‪،‬بر ا همیتشبیشتر‬
‫فزود‪.‬بهتازهگی ها استینگربه حیث مؤثرترین الح در اختیارقوای‬ ‫می ا‬
‫فی‬ ‫نظامی امریکاقرار دادهشدهبود وتالش میشدتاتکنولوژی آنکامالً مخ‬
‫نگ هداریشود‪ .‬جنرال ضیاءتاسال ‪1986‬فکر میکردکهبا دادن استینگر‬
‫فتهشدهء دادن الحبه مجا هدینکه همه‬ ‫به مجا هدین‪،‬پالیسی معمول وپذیر‬
‫فش ا‬‫لیدکشور هایکمونیستیبود‪،‬نقضگردیده ونقشپاکستان دیریازود ا‬ ‫تو‬
‫میشد وپاکستان نمیتوانست ازپشتیبانی ج هاد انکار نماید‪ .‬ویباوجودک هبه‬
‫صورت علنی اعترافنمیکرد؛ اما از دسترسیسازمان هایتروریستیبهاین‬
‫الحتشویش وترس داشتکه مبادا هواپیمای خودشتوسط آن سرنگون‬
‫گردد‪ .‬او دشمنان زیادی داشت و آنانقبالًتالش هاییبرایسرنگونی هواپیمای‬
‫او انجام دادهبودند‪.‬سیر حوادثنشان دادکهتشویش اوبه جایبود زیرا او‬
‫سر انجام درنتیجهی ک عملتروریستی در هواپیما‪،‬با وجود یکه در آن از‬
‫سید‪.‬‬‫فادهنشد‪،‬بهقتل ر‬ ‫استینگر است‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫از آنجاییکهتشویشپاکستان در مورد خطر دسترسیتروریستانبه استینگر‬

‫در انطباقبانگرانی مشابه امریکایی هابود‪،‬کارمند (سی‪.‬آی‪.‬ای) نمی‬
‫تندکه احتمال آن‬ ‫توانست در موردتوضیحبد هد‪ .‬امریکایی هاتشویش داش‬
‫وجود داردکه از مجرای مجا هدین الح استینگر در اختیار خادقرارگیرد‬
‫ویاکدام مجا هد آن رابالیسازمان هایتروریستی دیگربهفروشبرساند؛‬
‫زیرافروش ی ک میل استینگر میتوانستتمام زندگی اوراتأمین نماید‪.‬‬
‫فته آنان‬‫تندکه مباداتکنولوژیبسیارپیشر‬ ‫امریکایی ها همچنانتشویش داش‬
‫در اختیارشورویقرارگیرد‪ .‬امریکایی ها در موردایراننیزتشویش مشابه‬
‫داشتند‪ ،‬چنانچهبعد از اینکه درسال ‪ 1987‬این راکتبه دستشوروی و‬
‫تندکه مبادابر علیه خودشان استعمالگردد‪.‬‬‫فتاد‪ ،‬آنانترس داش‬
‫ایران ا‬
‫من درسال ‪1985‬به ایننتیجه رسیدمکه استینگر مؤثرترین وسیلهشکست‬
‫دادن شوروی است وباربار در مورد ضرورت الح مؤثر ضد هوایی‬
‫فشاری نمودهبودم امابه عوض آن راکت ارلینکن و سپسبلوپایپ در‬ ‫پا‬
‫اختیار ماقرار دادهشد‪ .‬مقامات امریکایی وپاکستان هردو دربرابر اصرار‬
‫نیدکه این الحبه دستشوروی‬ ‫نیدتضمینک‬ ‫تندکه « آیاشما میتوا‬‫ف‬‫منگ‬
‫تید ویاسازمانتروریستی از آنبر علیه هواپیمای رئیس جم هور‬ ‫ف‬
‫نخوا هد ا‬
‫ستم چنینتضمینی را ارائ ه‬‫فادهنخواهندکرد؟»‪ .‬واضح استکه مننمیتوان‬ ‫است‬
‫نمایم‪ .‬زیراقبالًی ک میل راکت استینگر ازی کپایگاه امریکایی در آلمان‬
‫فتهبود‪.‬به هر صورتبدون موجودیت استینگر‪ ،‬روحی ه‬ ‫غرببهسرقت ر‬
‫مجا هدینکامالًضعیفگردیدهبود‪.‬‬
‫درگرماگرم شدت جن گ و ازدست دادنپایگاه ژوره وپیروزی هایقوای‬
‫فکارتازهیی در ذ هنم خطورکرد‪،‬‬ ‫فغانی وشوروی در اطراف علی خیل‪ ،‬ا‬ ‫ا‬
‫از جمله‪:‬باوجودکه مخالف موجودیتپایگاه هایثابتبودم امانتیجهگیری‬
‫نمودمکه درصورت موجودیت استینگر میتوانشکست ها را جبرانکرد و‬
‫توازنقوا را درمیدان جن گبهکم ک استینگرتغییر داد‪ .‬چنانچ ه جنگیکه‬
‫درسال ‪ 1986‬در امتداد مرزپاکستانبه وقوعپیوست همه را دچار وحشت‬
‫ساخت و درنتیجهبافراموشکردن خطرات احتمالی استینگر‪ ،‬خواست ما را‬
‫فاده از موقعبه جنرال اختر و (سی‪ .‬آی ‪.‬ای)‬‫قبولکردند‪ .‬من همزمانبا است‬
‫‪247‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫موضوع استینگر راباردیگر طرحکردم و مچنانباتحلیلگران امریکایی‬

‫تند مجا هدینتوان رویاروییبیشتری رابا امکانات موجود ندارند‬ ‫ف‬‫که میگ‬
‫همنواشدم‪ .‬زیرا مجا هدینبهکمبودنیروی انسانی مواجهبودند و هم از جن گ‬
‫تند‪ .‬آنان‬
‫فوف ج هاد میپیوس‬‫دلزده وخستهشدهبودند‪ .‬جوانانتازهکمتربه ص‬
‫برای جبراناینکمبود م هماتبیشتر را در اختیار ماقرار دادند وسپس رئیس‬
‫فت‪.‬‬ ‫فقتنمود وراکت هایبیشمار استینگر در اختیار ماقرارگر‬ ‫جم هور موا‬
‫یدیمکه امریکایی هانخستباید آموزگاران ما را در‬‫ماباردیگر اصرار ورز‬
‫مورد استینگرتحتتربیه قرار د هند وبعد آموزش آنبرای مجا هدین‪ ،‬از‬
‫سید و اولین‬‫طرف آموزگارانپاکستانی صورتگیرد‪ .‬الش مابه نتیجه ر‬
‫ردیدند‪.‬بهتعقیب آن‬ ‫گروه آموزگاران ما در ماه جون ‪ 1986‬عازم امریکاگ‬
‫ما درکمپ اوجره راولپندیکورس اختصاصی استینگر رابا مدل آن دایر‬
‫نمودیمکه در آنتمامپروسهیادگیریبه جز ازپرتاب حقیقی آنکه در‬
‫فت‪ ،‬ادامه داشت‪.‬‬‫فغانستانصورتگر‬ ‫ا‬
‫فرتجهیزات آموزشی موجودبود و‬ ‫مشکل عمده ما اینبودکهبرایبیستن‬
‫یکایی‬‫فر راتحت آموزشقرار دهیم‪ .‬امر‬ ‫تیمتن ها همزمان‪،‬بیستن‬‫ما میتوانس‬
‫تگاهپرتابراکت و ‪ ۱000‬ـ‬ ‫ها موافقتکردهبودندکه ساالنه ‪ 250‬دس‬
‫‪۱200‬فیرراکت استینگر را در اختیار ماقرار د هند و محدودیت آموزشی‬
‫فغانستان مدت‬ ‫ماسبب میشدکهبرای اعزامتیم های استینگربهتمامنقاط ا‬
‫زیادیسپریشود‪.‬‬
‫غالبا ً منشخصا ًقوماندانان رابرایکورس های استینگر انتخاب وبا آنان‬
‫مصاحبه مینمودم‪ .‬در اثنایگزینشقو ماندانان‪ ،‬من سابقه وفعالیت آنان را‬
‫فتم‬
‫در جب هه وبهصورت مشخص در ارتباطبا راکت ‪ SA-7‬درنظر میگر‬
‫فرادیبودندکهسابقهسقوط‬ ‫وتقریبا ًنصف اشتراککنندگانکورس همان ا‬
‫تند‪.‬‬
‫دادن هواپیما رابا ‪ SA-7‬داش‬
‫فتهباشد؛‬‫زیدندکهباید مدتکورس چ هار ه‬ ‫مقامات امریکایی اصرار میور‬
‫تند‬
‫ف‬‫فته در امریکا آموزش دیدهبودند میگ‬
‫اما آموزگاران ماکه مدت هشت ه‬
‫فی است‪.‬بنابرانکورس اولی راتا زمانی‬ ‫فتهبرای چنینکورسکا‬ ‫کهسه ه‬
‫تند ووقتکورس های‬ ‫ف‬
‫فرادتواناییپرتاب راکت رافراگر‬ ‫ادامه دادیمکه ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فرادیکه درپانزده روز‬ ‫فته معینشد؛باوجود یکهبودندتعداد ا‬‫بعدیسه ه‬

‫شدند‪.‬براینظارتبر امورکورس‪ ،‬امریکایی های ک‬ ‫فه می‬
‫آماده اجرای وظی‬
‫فتمک ه‬
‫فسر دریا‬ ‫فسر راتوظیفنمودهبودند‪ .‬از ال الی صحبت های این ا‬ ‫ا‬
‫از نظر آنان در اثنایتطبیقات حد اوسط ‪ 60‬ـ ‪65‬فیصد اصابت استینگر‬
‫فقیت عملی راکت‬ ‫کمال مطلوب است‪.‬بعدا ًبر اساس محاسبه ما‪ ،‬میزان مو‬
‫استینگرتوسط مجا هدینکه ما آموزش دادهبودیم ‪ 70‬ـ ‪75‬فیصد و از‬
‫آموزگاران ما حین آموزش در امریکا ‪95‬فیصدبود‪.‬‬
‫منظور من از ذکر این ارقام این استتاتوانایی آموزگاران خویش و القه‬
‫مجا هدین واستعمال مؤثر راکت های استینگر در جریان جن گ رانشان د هم‪.‬‬
‫برعکس این ها‪ ،‬دستاورد های اردویپاکستان در استعمال استینگرکامالً‬
‫الل انگیزبود زیرا از جمله راکت های استینگرکه در اختیار اردوی‬
‫پاکستانبه منظور مقابلهباتجاوزاتبر حریم هواییپاکستانقرار دادهشده‬
‫بود‪ ،‬آنانبیست و هشتفیر رابر طیارات دشمنفیرنمودندکه هیچکدام آن‬
‫نتوانست طیاره راسرنگونسازد‪.‬با وجود یکه اردویپاکستان در اوایل‬
‫سال ‪ 1987‬مدعی سقوطی کفروند طیارهبا است‬
‫فاده از استینگر شد وبا‬
‫هیجان زیاد جنرال اسلمبی گ (شخصیکه درسال ‪ 1988‬درب هاولپورسوار‬
‫هواپیمای رئیس جم هورنشد)شخصا ً آنرابه آگا هی صدراعظم رسانید‪ .‬از‬
‫آنجایکه در آن وقت مننیز درپیشاوربودم از حکمتیارکهگویا هواپیما در‬
‫ساحهفعالیت تنظیم ویسقوط دادهشده‪ ،‬طالب معلوماتشدم‪ ،‬او از طریق‬
‫فت ه وبعد ازچند دقیقهبرایمگزارش داد‬‫بیسیمباقو ماندانان خویشتماسگر‬
‫که هیچگونه هواپیما در مناطق آنانسرنگوننشده است‪.‬‬
‫در همانشب جنرال اخترتلفونی هدایت دادتا اجزای طیارهسقوط دادهشده‬
‫تعجب‬ ‫حاضرگردد؛ اما زمانیکه من از عدمسقوط هواپیمابرایشگفتم‪ ،‬م‬
‫گردید و هدایت دادتای ک افسر شخصا ً موضوع رابررسی نماید‪ .‬افسر‬
‫اعزامیبه محل رفت وگزارش اولی را مبنیبر عدمسقوط هواپیماتأکید‬
‫نمودکه این امرسبب خجالتبیش از حد اردویپاکستانگردید‪ .‬آناننیرن گ‬
‫یگری رابهکاربردند و از طریقیکی از افسران خویشپارچه هایی از‬ ‫د‬

‫‪249‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫کدام طیارهساقطشدهقدیمی را از مج ا هدینبه دست آورده‪ ،‬آنرابه حیث‬

‫مدرکپیروزی خودنشان دادند؛ اما خوشبختانه حقیقتپیروزیگردید‪.‬‬
‫فاده از راکت‬
‫فقیت اردوی ما در است‬ ‫فت علل عدم مو‬ ‫امریکایی هابرای دریا‬
‫فسران ارشد ارقام مربوطبه سقوط دادن‬ ‫استینگر هیئتی را اعزام نمود‪ .‬ا‬
‫تند اینتن هاتبلیغات محض‬ ‫ف‬‫تند ومیگ‬
‫هواپیما ها راتوسط مجا هدینقبولنداش‬
‫ئیدنمودند‬
‫است‪ .‬اما زمانیکه رئیس جم هور وجنرال اخترصحت ارقام راتا‬
‫تندک ه راکت های آن هاتاریختیرشده وک هنه است‪.‬بنابربرداشت من‬ ‫ف‬‫آنانگ‬
‫اردویپاکستاننمیتوانست طور مؤثر ودر محل مناسب و آسیبپذیربرای‬
‫یند‪ .‬آنان درسرحد در داخل موضع همیشگیقرار‬ ‫دشمن آن را استعمالنما‬
‫تند و منتظر آنبودندتا دشمن خودبهسراغ آن هابیاید‪.‬‬ ‫داش‬
‫در اوایلسال ‪1987‬برایم ا الع دادهشدکهی کفروند طیاره (‪)F16‬قوای‬
‫فته و در داخل‬ ‫هواییپاکستان در نزدیکی میرامشاه مورد اصابتقرارگر‬
‫فغانستانسقوطنموده است‪ .‬درگزارش ادعاشدهبودکه طیاره مذکور‬ ‫خاک ا‬
‫توسط راکتفیرشده استینگر از طرف مجا هدینسقوط دادهشده است‪ .‬این‬
‫فتند‬
‫موضوعسبب واردشدن انتقادات زیادیبه آدرس (آی‪.‬اس‪.‬آی)شده میگ‬
‫فتهبودیمکه این الح نباید در اختیار مجا هدینقرار دادهشود؛‬ ‫که « ما نگ‬
‫نندکه طیارات‬ ‫نند طور درست آن رابهکاربرند و حتینمیتوا‬ ‫زیرا آناننمیتوا‬
‫فریق نمایند»‪ .‬من از اول موضوع راباور‬ ‫شوروی وپاکستانی را از همت‬
‫کردهنتوانستم زیرا در آن منطقه اصالً استینگر موجودنبود ونه از آن طریق‬
‫ارسال شدهبود‪ .‬موضوع رابرای جنرال اخترتوضیح دادم؛ اما شایعات‬
‫فت و مدعیشدندکه استینگر از داخلپاکستانفیرگردیده است‪.‬بعد‬ ‫وسعتیا‬
‫ازبیست وچ هارساعتتثبیتشدکه طیاره ذکرشدهتوسط هواپیمای جنگندهء‬
‫دیگرپاکستانی سقوط داده شده است واین امر سبب خجالتیبیشتر اردوی‬
‫پاکستان شد زیراقوای هوایی آن از آموزشبهتربرخوردار نبود وطیاره‬
‫فریقکردهنمیتوانست‪.‬‬ ‫دوست ودشمن رات‬
‫موضوع جابه جایی وکاربرد الح موضوع عمده وبحث انگیزبرای ما‬
‫فغانستان ارسال‬‫تیم همزمان صد هاستینگر رابهتمامنقاط ا‬‫بود‪ .‬مانمیتوانس‬
‫داریم‪.‬لذا در مرحلهء ا ول در مورد م التنزدی ک واطرافمیدان های هوایی‬
‫فغانستان وپاکستان درصورتیکهگروپ هایقابل‬ ‫دشمن ویا حواشیسرحدا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫اعتماد وتحتکنترول وجود داشتهباشد‪،‬صحبتشد‪ .‬من در موردگزینه اول‬

‫ستمکه مجا هدینبا عالقمندی زیاد در مورد‬ ‫فشاری مینمودم‪ ،‬زیرامیدان‬‫پا‬
‫یند و‬‫میدان های هواییکه م الت عمدهبرای ا هداف مانیزبود‪،‬توجه مینما‬
‫با وارد آوردنضربه ونابودی دشمنبرتری حاصل میکردیم‪ .‬اما اگر آن را‬
‫فظتپایگاه هابهکار میبردیم‪ ،‬ابتکاربیشتربه دست‬ ‫در سرحدبرای محا‬
‫ئید‬‫فیر امریکا طرح من راتا‬ ‫دشمن میبود‪ .‬دوستان امریکایی مابه جز ازس‬
‫فیرامریکاباوجود یک ه در امورنظامی هیچ واردنبود اما مصمم‬ ‫نمودند‪.‬س‬
‫فتهشود‪ .‬ویبهترین محل رابرایکاربرد آن خوست و‬ ‫بودتانظراتشپذیر‬
‫بریکوتمیدانست‪.‬‬
‫سرانجام منطقنظامیپیروزگردید (نقشهشماره ‪ .)18‬آن طورکهقبالًنوشتم‬
‫در الل آباد اولینپیروزی چشمگیر ستینگربه دست آمد‪.‬برایکابل و‬
‫بگرامنیز درقدم اولسهیمهتعیینگردید‪.‬بعد از آن درشمالکوه هندوکش‪،‬‬
‫فیض آباد‪،‬کندز‪ ،‬میمنه و در‬ ‫در اطرافمیدان های هوایی مزار شریف‪،‬‬
‫حاشیه دریای آمو ارسالشد‪ .‬در مرحلهسوم مناطق همجوارسرحدباپاکستان‬
‫فاعی در اطراف میدان هواییقند هار ولشکرگاه در نظر‬ ‫وبنابر ملحوظ د‬
‫فته شد‪ .‬همواری مناطق اخیرالذکر سبب میشدتا دشمن نقل وانتقال‬ ‫گر‬
‫مجا هدین را همیشه زیرنظر داشتهباشد‪.‬‬
‫فع مابوجود آورد؛ زیرابا‬ ‫فاده از استینگرتعادل را در موازنه جن گبهن‬ ‫است‬
‫فت ودشمن در حالت وارخطاییقرار‬ ‫لند ر‬‫سقوط طیاره معنویات مجا هدینب‬
‫فعیپرواز‬ ‫فغان وشورویبا احتیاط ودر حالتتدا‬ ‫فت‪.‬بعد از آنپیلوتان ا‬ ‫گر‬
‫یند‪ .‬حتی هواپیما های‬‫فاعکم حمله نم ا‬‫نمودهکمترحاضربودندتا در ارت‬
‫ترانسپورتیبعد از اینکه هلیکوپتر هافشن گفیر مینمودند در میدان هوایی‬
‫کابل وسایرمیدان های هواییفرود می آمدند‪ .‬طیارات ملکینیز از چنینشیوه‬
‫ف اده نموده در ساحهبسیار محدود وبه طور آنیفرود میامدندکهبه‬ ‫است‬
‫فران حالتت هوع دستمیداد‪ .‬مابهقو ماندانان هدایت دادهبودیمتا هدف‬ ‫مسا‬
‫آن هانهتن هاسقوط دادن طیارهبلکهکشتنپیلوت وعمله طیارهنیزبایدباشد‪.‬‬
‫مابهکشتنپیلوت هابیشتر القمندبودیم زیرا دشمن میتوانست طیاره دیگر‬
‫راتهیهنماید؛ اماتربیهپیلوتکاری دشواربود‪ .‬ما الش میکردیمتاپیلوت‬
‫‪251‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫سیدنبه این هدف درکورس های استینگر‪،‬‬ ‫مقتول ویا هم اسیرگردد وبرای ر‬
‫گروه مخصوصضربه راایجادنمودیم و م الت زیست وبود وباشپیلوتان‬
‫را درکابل وبگرام مورد حمله راکتیقرارمیدادیم‪.‬‬
‫با وجودیکه ماپیلوتان اسیر رانمیکشتیم اماشوروی هابرایپیلوت ها‬
‫چنانتبلیغ میکردندکه مرگبهتر از اسارت است‪.‬این حالتقبل از دسترسی‬
‫فته‬‫مابه استینگربود وآن همناشی میشد ازگزارشی ک خبرنگارفرانسهیی ه‬
‫نامه (‪ )L’Expres‬که درسال ‪1984‬تصویری کپیلوت طیاره می گ ‪21‬‬
‫رانشانمیدادکه در چوکی خویش در حالیکه درپاراشوتبسته و هردو‬
‫فنگچهبرشقیقه خویشفیر میکردتا‬ ‫پایشبعد ازپرتابشکستهبود‪ ،‬ذریعهت‬
‫فتهبودند‪.‬نویسندهکتاب "سربازان‬ ‫فنگچه اش راگر‬ ‫اسیرنگردد‪ .‬مجا هدینت‬
‫خدا" روبرت کا الن (‪)Robert Kaplan‬با نقل قول از (‪)Gunston‬‬
‫فتابقرار داشت وسیاهگردیده‬ ‫فته در معرض آ‬ ‫مینویسد «جسدپیلوت چند ه‬
‫سیدنبیشتر آنشدهبود‪.‬کرم خوردگی درناحیه روی‬ ‫بود؛ امابرف مانعپو‬
‫فتر ر هنمایی طیاره می گ ‪ 21‬درپ هلویش‬ ‫وجود داشت‪ .‬مخابرهکوچ ک ود‬
‫قرار داشت ؛ اما مجا هدینلعنتی اج ازهندادندتا آنرا اخذنمایم»‪.‬‬
‫درسال ‪1987‬توسط استینگر درلوگری ک هلیکوپترسقوط دادهشدکه‬
‫فجرشد‪ .‬مجا هدین ازبین‬ ‫نندی ککورهآتش من‬‫حین اصابتبه زمین ما‬
‫سوخته های هلیکوپتربقایایسوخته جسدپیلوت رابیرونکردند و غرض‬
‫نند عروس کقرار دادند‪.‬‬‫فیلمبرداری آنرابروی چوب ما‬

‫طی مدت ده ماهیعنی از اولینفیر استینگرتا ماه اگست ‪ 1987‬زمانیک ه‬

‫فغانستان ‪ 187‬راکت استینگر مورد‬ ‫من از (آی‪.‬اس‪.‬آی)سبکدوششدم‪ ،‬در ا‬
‫فتاد وپنجفیصد آنبه هدف اصابت نموده‬ ‫فتکهتقریبا ً ه‬ ‫فادهقرارگر‬
‫است‬
‫بود‪.‬تااین زمانبه جز ازسه والیت‪ ،‬در متباقی همه والیات استینگرتوزیع‬
‫شدهبود‪.‬برایقو ماندانان آموزش دادهشدبودتا آن ها در حالتتعرضیقرار‬
‫گیرند وبرای این منظور آنانبایدپوسته ها را مورد حملهشدیدقرارمیدادند‬
‫سیدن هلیکوپتر ها‪،‬‬
‫تا آنان مجبوربه مطالبه حمایه هواییشوند و همزمانبا ر‬
‫باید مورد حمله استینگرقرار دادهشوند‪.‬گا هی دیدهشدکه هلیکوپتر هابعد‬
‫فاع زیاد راکت هاییفیر وبازگشت مینمودند‪.‬‬ ‫سیدنبه محلتن ها از ارت‬
‫از ر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فال آنانگا هیچندین موتر رابه حرکت درمیاوردندتابا‬

‫مجا هدینبرای اغ‬
‫فاع خودبکا هد وبهفاصله مؤثر‬‫لند شدن خاک دشمن مجبورگردد از ارت‬ ‫ب‬
‫فتاد‪.‬کاربرد استینگردربین‬
‫فاق ا‬
‫استینگرقرارگیرندکهکمتر این حالت ات‬
‫عمله قوای هوایی دشمن وحشت خلقکرد‪ .‬چنانچه زمانی حین آتشباری‬
‫فت و‬ ‫هلیکوپتر هابری کقریه‪،‬یکی از هلیکوپتر ها مورد اصابتقرارگر‬
‫پیلوت هلیکوپتر دومی ازترس زیادبراینجات خویش الشنمود‪.‬‬

‫در زمستانسال ‪ 1986‬ـ ‪ 1987‬رهبران وقو ماندانانبرایبار اول حاضر‬

‫شدندتا درصورت موجودیت استینگرب ا وجودسردی هوابه عملیات خویش‬
‫ادامه دهند‪ .‬ماباسوءاستفاده ازشور وشوق آنها حد اعظمیبهرهبرداری‬
‫نمودیم‪ .‬این اولین زمستانبودکه ما در اطرافکابل مواضع خویش را از‬
‫دستندادیم وبعضیپوسته هایتازه رانیزتصرفنمودیم؛ زیراپیلوتان‬
‫تند‪.‬‬
‫نندگذشتهتوان ح الت رانداش‬
‫هلیکوپتر هایتوپدار ما‬

‫‪253‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫ستینگر‬

‫فتد؛ اما در‬

‫کید دائمی ما مبنیبر اینکه ستینگربه دست دشمن نی‬
‫باوجودتأ‬
‫اوایلسال ‪1987‬بارنخستبه دستشوروی ها وباردومبه دست ایرانی‬
‫فتاد‪.‬‬
‫ها ا‬
‫مای کگروه رابرای اجرای عملیات در اطرافقند هارکه قو ماندان آن‬
‫شخصبدنامبهنام ال ملن گ ملقببه (قصاب)بودتحت آموزشقرار دادیم‪.‬‬
‫اینگروهبعد ازختم آموزش درپاکستان‪،‬باسه میل استینگر درکمینقوای‬
‫مخصوصشوروی (‪)Spetsnaz‬برابرشد و هرسه میل استینگر درتصرف‬
‫فت‪.‬باوجود هدایات ور هنمایی های من در مورد انتخاب راه‬ ‫آنانقرارگر‬
‫های مصئوون واتخاذتدابیر امنیتی‪ ،‬ویتمامقواعد را زیرپاگذاشته‪ ،‬دو میل‬
‫دستگاهپرتاب وچ هارمیل استینگر درنزدگروهپیشقراول وی ک میل استینگر‬
‫با وی وسایر مجا هدین در عقبکاروان انتقال داده میشد‪.‬قوایشورویبا‬
‫ی ک حمله سریع از هلیکوپتر هاپیاده شدهتمام مجا هدین را ازبینبردند ‪.‬‬
‫فرتوانستفرارنماید‪.‬یقینا ً آنانپاداش زیادی در ازایاین عملیات‬ ‫صرفیکن‬
‫به دست آورده خوا هندبود‪.‬‬
‫من مدتی مخالف ارسال الحبه والیاتسرحدی همجواربا ایرانبودم زیرا‬
‫لیم دادن آنبه ایران موجودبود؛ اماپس از اینکه استینگر‬
‫احتمالفروش وتس‬
‫یندند‪ ،‬هرات و‬ ‫فت‪ ،‬من هدایت دادمتابه ش‬ ‫در اختیار شوروی ها قرارگر‬
‫سایر مناطقنزدی کبهسرحد ایراننیز استینگر دادهشود‪.‬تورن اسماعیل‬
‫از هرات اولینقو ماندانیبودکه معاون خود الء الدین رابرای آموزش‬
‫لیمشد‪.‬بعد از آن‬ ‫استینگر اعزام کرد وبعد ازختمکورس‪ ،‬استینگر راتس‬
‫یندند‬‫یکی ازقو ماندانانتنظیم خالص راکه زیاد مش هورنبودبرای منطقهش‬
‫انتخابنمودم‪.‬بعد ازختمکورس‪ ،‬دو عراده موترجدیدبرایشبخشیده وتا‬
‫سرحد همرا هیشد‪.‬برای وی خط السیر مصئوونتابه هلمند معینگردید؛‬
‫اما ویبدون موجب از آن خط السیر عدول وداخل خاک ایرانگردید وبعد‬
‫فغانستانبرگشت وسپسبه ب هانه جمع آوری سالحبهکویت ه‬ ‫از مدتیبه ا‬
‫مراجعتنمود وگروپ خود رابا استینگر هابه حال خودش ر هاکرد‪.‬گروپ‬
‫فی ویا هم عمدی داخلسرحد ایرانگردید وتوسطسپاهپاسداران‬ ‫ویتصاد‬
‫(گاردسرحدی ایران)با چ هار دستگاهپرتاب وشانزدهفیر استینگر دستگیر‬
‫فاده از مناسبات خوبیکهبا مقاماتایرانی‬‫شدند‪.‬یونس خالص و ربانیبا است‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫داشتند‪ ،‬الشنمودندتا آن ها را دوبارهبه دست آورند‪ ،‬مقامات ایرانی جواب‬

‫ردندادند اما درتحویلی آنتعلل مینمودند وتا امروز من در مورد مسترد‬
‫نیده ام‪ .‬دعای مااین استک ه استینگر هابه دستسازمان های‬‫شدن آن چیزینش‬
‫تروریستیقرارنگیرد‪.‬باید متذکرشومکه این آخرین استینگر هاییبودکه‬
‫در زمانکارم در (آی‪ .‬اس آی)بهتنظیم خالص دادهشدهبود‪.‬‬

‫‪255‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬

‫شکار خرس‬
‫"الکساندر‪/‬سکندرسپسبهسوی دریایآکسوس (دریای آمو‪ .‬مترجم)‬
‫آمد وقشون وی در منطقهکلیفکه عرض دریا در آنجاسوم حصۀیک‬
‫تفاده از جاله هایپوست‪...‬کهباکاهپر‬‫میلبود در مدتپنج روزبا اس‬
‫شدهبودند عبورنمود"‬
‫کندرکبیر" ‪1985‬‬
‫تورنجنرال ‪ J.F.C. Fuller‬مؤلفکتاب "قو ماندانیس‬

‫کندرمقدونی از دریای آمو‪،‬ی ک مقام‬ ‫تقریبا ً ‪ 2300‬سالبعد از عبور س‬

‫عالیرتبه امریکایی این دریا رابر روی نقشهکهتقریبا ً ‪500‬کیلومترسرحد‬
‫فغانستان وشوروی را از دشت هایبدخشان درشرقتافراترازکلیف در‬ ‫ا‬
‫غربتشکیلمیداد‪ ،‬مورد ارزیابیقرار داد وسپس مقولهء معروف ونستون‬
‫فتهبود‪،‬تکرارکرد‪:‬‬ ‫چرچیل راکه در جن گ دوم ج هانی در مورد ایتالیاگ‬
‫"این ناحیه نرم (صدمهپذیر‪ .‬مترجم) زیر معده اتحاد شوروی است‪".‬به‬
‫اینترتیب ویلیامکیسی اولینشخصیبودکهبه طور جدی موضوع عملیات‬
‫نظامی را علیهاتحادشوروی در داخل خاک آن کشورمطرحکرد‪ .‬وی معتقد‬
‫بودکهبرای این منظورباید از روابط قومی‪ ،‬قبیلهیی و مذهبی مردم در‬
‫فادهشود‪ .‬اوبه اینباوربودکهبا ایجادناآرامی در این‬ ‫طرف دریای آمو است‬
‫منطقه‪ ،‬خرس روسی را معده درد خوا هدساخت‪ .‬اوبه جنرال اخترپیشن هاد‬
‫کردتا در آغازنشراتتبلیغاتی چاپی طورقاچاقبه آن مناطق ارسالگردد‬
‫وبه دنبال آنباید زمینهءشورش و مسلحساختن مردم محلی مهیاشود‪ .‬جنرال‬
‫فقتنمود اما دررابطهبا ارسال الح‬ ‫اختر در مورد ارسال م وادتبلیغاتی موا‬
‫عمدا ً خاموشی اختیارکرد‪.‬‬
‫بعد از آنبرای مدت سه سال ایاالت متحده امریکا نقش عمدۀ را در‬
‫فانمود‪ .‬در این مدت ما‬
‫ساز ماند هی عملیاتتخریبی درشمال دریای آمو ای‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫صد ها مجا هد آموزش دیده وتربیهشده راتا عمقبیست وپنجکیلومتری داخل‬

‫شوروی اعزامنمودیم‪.‬این مرحله احتماالًبخش عمدهء عملیاتبسیار حساس‬
‫فی جن گ راتشکیلمیداد وتا زمانیکه من در (آی‪.‬اس‪.‬آی)بودم ادامه‬ ‫ومخ‬
‫داشت‪ .‬درسال ‪1987‬با اجرای عملیاتتخریبی در منطقهصنعتی درشمال‬
‫دریای آمو‪ ،‬آبتقریبا ًبهنقطۀ غلیاننزدی کشد‪.‬صدر اعظم جونیجو دستور‬
‫دادتابهصورت عاجلاینگونه عملیات متوقفگردد‪.‬برای مدتی چنینترسی‬
‫قیم شوروی و‬ ‫بر سیاستمداران مستولیگردیدکهگویا خطرتصادم مست‬
‫تحلیل های‬ ‫پاکستان وجود دارد‪ .‬اینبازی خطرناکبودکهبر اساسنقشه و‬
‫"کیسی"ساز ماند هی میشد و ما از مجبوریت در آنسهیمبودیم‪.‬‬
‫حیننوشتن اینسطور‪ ،‬منشا هدفروپاشی امپراطوریکمونیست و از جمله‬
‫جداشدنقسمت های جنوبی آنبودم‪.‬کرملین همیشهسعی میورزیدتا دروازه‬
‫ها رابر روی اقلیت های قومی‪ ،‬خاصتا ً در مناطق مسلمان نشینبسته‬
‫فغانستانبا سه جم هوریت شورویترکمنستان‪ ،‬ازبکستان و‬ ‫نگ هدارد‪ .‬ا‬
‫تاجیکستان همسرحد است‪ .‬این سرحد رسمیبود اما مانعتقسیم مردم نشده‬
‫است‪( .‬نقشهشماره ‪ 19‬دیده شود) ترکمن ها‪ ،‬ازب ک ها وتاجی ک های دو‬
‫طرف سرحد دارایفر هن گ‪،‬تاریخ‪ ،‬زبان و منشاء مشترک اند‪ .‬مسکو از‬
‫گسترشبنیادگرایی ا المی در آسیای میانه همیشهتشویش داشت ویکی از‬
‫فغانستان همین امربودتا نگذارد درکابلبه عوض‬ ‫دالیل مداخله اش در ا‬
‫رژیم نوپایکمونیستی رژیم مشابه رژیم خمینیبهقدرتبرسد وسرحدات‬
‫جنوبیشوروی رابه خطر مواجهسازد‪ .‬امریکایی هانیز در موردگسترش‬
‫تند‪ .‬بهباور منیکی از عللیکه مانع‬‫بنیادگرایی ا المیتشویش مشابه داش‬
‫پیروزینظامی مجا هدین درسال ‪1989‬گردید‪ ،‬همینترس امریکایی هابود‪.‬‬
‫کیسیبه مناطق دارنده ارزش اقتصادی‪ ،‬نظامی و سیاسی نشانی شدهبر‬
‫روینقشهتوجه زیادنمود‪.‬کرملین ازبیثباتیسیاسی منطقه و احیای جنبش‬
‫مذهبیکهپیامد آن رشد جنبشناسیونالیستی وسرانجام خودمختاری وحتی‬
‫حصول است الل میشد در هراسبود‪ .‬از آنجاییکه مناطق جنوبیشوروی‪،‬‬
‫فت‪ ،‬گاز وسایر مواد معدنیبود‪ ،‬لذا حضور نظامی‬ ‫دارنده منابع غنی ن‬
‫فع‬‫فغانستان در واقعیت حراست از منا‬ ‫شوروی در این جم هوری ها وا‬

‫‪257‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫اقتصادی مسکو دانسته میشد وشبکه های وسیع ارتباطی چونگسترش جاده‬
‫ها‪ ،‬راه آ هن و خطوط هوایی همبه همین منظور ایجادگردیدهبود‪.‬‬

‫در سه د هه اخیر شورویبرایکشف‪،‬تثبیت ونقشهبرداری منابع طبیعی‬

‫فغانستانتحتپوششکم ک هایبین المللی اقدامات زیادی را انجام دادهبود‬ ‫ا‬
‫فت‪ .‬چنانچه در طیچند ماهب ه‬ ‫وبا مداخلهنظامی درتصرف آنانقرارگر‬
‫ارزش ملیون ها دالرسنگ هایقیمتی از جملهی کپارچه زمردب ه وزن ‪2.2‬‬
‫کیلو را از ذخایر دولتی ربودند‪ .‬هشتاد درصدگاز استخراجی از اطراف‬
‫شبرغانبه آن طرف دریای آمو انتقال داده میشد ومیتر های مربوطنیز در‬
‫آنجا قرار داشت‪ .‬قیمتگاز نیزتوسط آن هاتثبیت میشد وپول آن دربدل‬
‫فغانستان وضع میگردید‪.‬تا جاییکه من ا الع دارم این شیوهتا‬ ‫قروض ا‬
‫حال ادامه دارد‪.‬‬
‫سابقهتسلطشورویبر آسیای میانه مربوطبهصدسال اخیر استکه آن را‬
‫فاده ازنیروبه امپراطوری خودضمیمهساخته است وبانیرو آنرانگه‬ ‫با است‬
‫میدارد‪ .‬ش هر عصریترمزکه اکنونپایگاه عمده شوروی هابرای ادامه‬
‫جن گ است‪ ،‬درسال ‪1897‬توسط آنان اشغالشد وتا دو هزارسالقبل از آن‬
‫روس ها جرأتننمودهبودندتابدانجاقدمبگذارند‪.‬اینساحهگرمترین منطق ه‬
‫شورویبودهکهتا ‪ 50‬درجه سانتیگراد حرارت در آنجاثبت شده است‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫قند از همین‬ ‫کندر مقدونی نیز حین حملهبر هندوستانبعد از سمر‬ ‫ارتش س‬
‫طریق دریای آمو را عبورکرد‪.‬ش هرباستانیترمز درقرن اولقبل از میالد‬
‫دارایش هرت زیادبود وباپذیرش ا الم‪ ،‬از اعراب استقبالنمود؛ اما غارت‬
‫گران چنگیزی آنرا ویرانکردندکهبعد ها جز امپراطوریتیمورلن گگردید‬
‫ودر اواخرقرنهفد همبار دیگربا خاکیکسانشد‪.‬‬
‫فر هنگ هایگوناگون امابا اعتقاد‬
‫در این دی گ مذابکه مردمبا زبان ها و‬
‫مشترک ا المزندگی میکردند‪ ،‬دولتشورویکمونیسم را الوهکرد وسر‬
‫آن رابه سرعتبست‪ .‬اردو مطمئنبودکه همه چیزبر طبق مراد است‪.‬‬
‫کیسی در مورد اینکه این منطقهصدمهپذیرشوروی است وامکانات زیاد‬
‫برای واردکردنضربهبر آن وجود دارد‪،‬کامالً حقبه جانببود‪.‬‬
‫ولیبی گیکی ازگماشتگان مابودکه در اجرای عملیات در ماورای دریای‬
‫آمونقش عمده داشت وبعد از متوقفساختن عملیاتیکی ازقو ماندانان م هم‬
‫ماشد‪ .‬ایننام مستعار اوبود‪ .‬دالیل عدم ذکر اسم اصلی وینیازبهتوضیح‬
‫فید متمایلبه‬ ‫ندارد‪ .‬ولیبی گ ازبی کتباربود و ‪ 53‬سال عمر وریش س‬
‫سید‪ .‬شغل‬ ‫خاکستری داشت ‪.‬وینسبتبهسنشبیشترسالخوردهبهنظر میر‬
‫او د هقانیبود‪.‬ی ک همسر‪ ،‬دوپسر وی ک دختر داشت‪ .‬اوتمام اعضایفامیلش‬
‫فتن‬ ‫را از دست داد وحالدریکی ازکمپ هایپناهندگان درپاکستانبابا‬
‫قالین امرار معیشت میکند‪ .‬ولیبی گ اصالًباشنده والیتکندزبود‪ .‬منزلش‬
‫در جوار شیرخانبندرکه اکنونبه حیث ذخیرهگاه موادسوختشوروی‬
‫مبدلشده است‪ ،‬در چند متری دریای آمو موقعیت داشتکهقبالً ویرانگردیده‬
‫بود‪ .‬حال در اینناحیهپلی احداثگردیده است وبه عبور و مرور از دریای‬
‫بتداییکهبهشکل عنعنوی ازقرن ها ادامه داشت‪،‬‬ ‫آموتوسط جال ه وقایق های ا‬
‫خاتمه دادهشده است‪ .‬ولیبی گ درگذشته ها‪،‬گاهگاه در همرا هیباپدرش‬
‫فر میکرد و‬ ‫برایدیدن اقارب شانکه آن طرف دریا میزیستند‪،‬به آنجا س‬
‫گا هی هم اقاربشانبه اینطرف دریا می آمدند‪.‬برای عبور و مرور وانتقال‬
‫مال از طریق دریا‪ ،‬ازتخته های هموارکهتوسط دو اسپکشیده میشد‪،‬‬
‫فاده میگردید‪.‬‬
‫است‬

‫‪259‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫فغانبود‪ .‬ا المبر همه عرصه های‬ ‫نند ملیون ها ا‬‫زندگیگذشتهء ولی هما‬
‫زندگی مسلط و مسجد وسطقریه مرکزتمامفعالیت های اجتماعی محسوب‬
‫تند در مسجدتااندازهییبه آموزشبپردازند‪.‬‬ ‫میشد‪.‬پسران امکان آن را داش‬
‫فتهبود‪ .‬ویبعد‬ ‫ولینیز در مسجدقریهنماز وقرائتقرانکریم رافراگر‬
‫فغانستان طور‬ ‫از ده سالگیبه چوپانی مشغولبود‪ .‬در مناطق روستایی ا‬
‫معمول هر خانوادۀ متوسط‪،‬به جز ازفقیرترین آن ها‪ ،‬دارایچند خر ویا هم‬
‫لید‬‫اسپبرای حمل ونقل‪ ،‬مادهگاوبرای شیر دوشی ونرگاوبرایقلبه وتو‬
‫شند‪ .‬وی درپانزدهسالگیبهکارزراعت‬ ‫فند میبا‬‫نسل وچند راسبز وگوس‬
‫فولیتنامزدگردید و‬ ‫ینداری مشغولشد‪ .‬اوبرایم حکایتکردکه در ط‬ ‫وز م‬
‫زمانیکهنامزدش چ هاردهسالهشد عروسینمود‪.‬تا آنزمان وی چ هرهنامزد‬
‫فلیبه دنیا می آوردند ‪.‬گا هی‬‫خویش راندیدهبود‪ .‬معموالً زنان هردوسال ط‬
‫سید وبه عللگوناگونتعدادی از آن هافوت میکردند‬ ‫شمارهء آنتا ‪16‬نیز میر‬
‫اندند‪ .‬ولیبی گنیزصاحب چ هار ا الدگردید‬ ‫فر آن ها زنده میم‬
‫وپنجیاششن‬
‫که از جمله دوپسر وی ک دخترباقی ماندهبود‪.‬‬
‫ولی درکنارآمودریابزرگ شد‪ .‬شناخت وسیع از منطقه‪ ،‬دریا و مسیرش‪،‬‬
‫باتالق ها وخم وپیچ آن داشت‪ .‬وی مسیر‪ ،‬م الت و وقت مدوجذر دریا راب ه‬
‫خوبی میدانست‪.‬ت هاجم شوروی سیر زندگی او را دگرگون ساخت و‬
‫تند‪.‬پسرکوچکش درهفدهسالگی در امتداد جاده‬ ‫فرزندانشبه مجا هدینپیوس‬
‫کندز ـب الن حین درگیریکشتهشد وپسربزرگش زنده الدرکگردید‪ .‬از‬
‫نظربی گ مردن در ج هادبهتر استتا اسارتتوسط دشمن‪ .‬حینصحبت او‬
‫فتکهیقینا ًپسرش مرده است‪ .‬ویباتصور اینکهپسرش ممکنقبل از‬ ‫گ‬
‫فرت زیادی علیه شوروی ها در خود احساس‬ ‫مرگ شکنجه شدهباشد‪ ،‬ن‬
‫میکرد‪ .‬دخترشنیز درنتیجهبمباردقریه آن ها زمانیکه وی درکندزبود‪،‬‬
‫شهیدشدهبود‪.‬بعد از آن وی و همسرش از طریق چترالبهپاکستانفرار‬
‫نمودند‪ .‬خانمش در نتیجه مبتال شدنبهبیماری الریابعد از چند ماهفوت‬
‫کرد‪ .‬ولیبرای مابا داشتن حس انتقامجویی‪،‬شخص دلخواه و مطلوببرای‬
‫اجرای عملیات در آنطرف دریای آموبود‪.‬‬
‫شتم‪ .‬اولینگزینش‬
‫من امکانچندین حمله رابرشوروی در داخل خاک آنان دا‬
‫آزمایشی من عبارتبود ازبه راه انداختنتبلیغات در آن طرف سرحد و‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تیم از‬‫مساعدساختن مردمبرای اجرای عملیاتتخریبی‪.‬بعد از آن میتوانس‬

‫ییم‪.‬‬
‫فجر وغرقن ما‬ ‫نیمیاکشتی های آنان را من‬
‫فغانستانبر آنانفیرک‬
‫داخل ا‬
‫مرحلهسومی عبورگروپ ها از دریا واجرای عملیاتتخریبی‪،‬فرش مین‬
‫فجار دادن خط ریلبود‪ .‬ماگزینه اول راکه عبارتبود ازپخش اوراق‬ ‫ها وان‬
‫تبلیغاتی عملینمودیمتاتوسط آن آببه درجهنزدی کبه غلیانبرسد‪.‬‬
‫کیسیپیشن هادکردتاکتبتبلیغاتی را ارسال داریم ‪.‬برای این منظور منبا‬
‫ی ککارشناس امور جن گ روانیصحبتنمودم‪ .‬اینکارشناس اوزبی کبود‬
‫وازسال ‪1948‬با (سی‪.‬آی‪.‬ای) همکاری میکرد‪ .‬ویپیشن هادنمودتاکتبی‬
‫تهیهگرددکهبیانگر ظلم وتعدیشوروی هابر ازبی ک هاباشد‪ .‬مابر الوه‬
‫اینگونهکتاب ها‪ ،‬از (سی‪.‬آی‪.‬ای)تقاضاکردیمتاترجمهقرانکریمبه زبان‬
‫ازبکیتهیهگردد وخواستار ده هزار جلد آنشدیم‪.‬‬
‫ما همزمانبا چاپ چنینکتاب هاقو ماندانان ورزیدهء والیاتشمال از جمله ولی‬
‫فه دادهشدتاباساکنین آن طرف دریا‬ ‫بی گ را احضارنمودیم‪.‬برای آن ها وظی‬
‫یند و‬‫تماسبگیرند عکس الع مل آن ها را در مورد قرانکریم ارزیابی نما‬
‫فرادی جستجوگرددکه در مورد حرکتقوایشوروی‪،‬تأسیسات‬ ‫بر الوه ا‬
‫یند‪ .‬ولی در اواخرب هار سال ‪1984‬‬ ‫صنعتی وسایر موارد همکاری نما‬
‫فر خود رابه من ارائهنمود‪.‬‬ ‫گزارش اولینس‬
‫فتتابه روستاییبرودکه آخرینبار ده سال قبل از آنجا‬ ‫ویتصمیمگر‬
‫بازدیدنمودهبود‪ .‬احتمال داشتکه از جمله آشنا های خویشکسی را در آنجا‬
‫پیدا نماید‪ .‬عبور از دریا در ناحیه شیرخانبندربنابر ملحوظات امنیتی‬
‫ناممکنبود؛ زیرا در آن طرف دریابندر "نیژنیپنج"تحت مراقبت شدید‬
‫قوایشورویقرار داشت‪.‬لذا او منطقه دورتر از آن راکهنسبتا ً آرام وپر‬
‫پیچ وخم ودارای جنگل ونیزاربود‪ ،‬انتخابکرد‪ .‬از طرف روزبه دلیل‬
‫فتتا‬ ‫موجودیتگزمه ها وپوسته ها عبورتوامبا خطربودلذا اوتصمیمگر‬
‫فاده ازقایقبرای عبور ‪ 600‬مترناممکن و آب‬ ‫شبانه از آن عبورنماید‪ .‬است‬
‫بازیبه دلیلسردی آب غیر عملیبود ‪.‬اوپوستی کبز را خش ککرد و‬

‫‪261‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫کندر مقدونی از دریا‬
‫نند سربازان س‬
‫فاده از آن ما‬
‫بعد آنراباد نمود وبا است‬
‫گذشت‪.‬‬
‫فرنمود وبعد از دوساعتبه منطقه‬ ‫اوبافرارسیدنتاریکیبا مش ک عزمس‬
‫سیدکهپیشروی در آنتا اندازهیی دشواربود وحرکتکردن‬ ‫دلدلزاری ر‬
‫فتتوانست در‬ ‫سبب ایجاد سروصدا میشد‪ .‬همینکه در مسیر دریاقرارگر‬
‫فاصلۀ ‪ 300‬متری خویشساحل زمین را مشا هدهنماید‪ .‬او درنی مه راهقدم‬
‫به زمین ریگیگذاشت وبعد از مدتیپیاده روی دوباره داخل دریاشد؛ اما‬
‫فتکه دوبارهگویا دوره ای زده است‪.‬بعد از طیی ککانالب ه‬ ‫باتعجب دریا‬
‫سیدکه در وسط دریا ایجادشدهبود وتحتتسلط‬ ‫فاصله ‪ 100‬متربه جزیره ر‬
‫شورویقرار داشت‪ .‬ولیباشناکردنفاصله متباقی را طی وسرانجامبعد‬
‫از دو ساعت در صبحدمتوانستبهقریه مورد نظربرسد‪ .‬ویباگذاشتن‬
‫پیشانیبر زمین ادایشکرانهنمود‪.‬‬
‫ولی دو روز رابا آشنایان خویش دربیرونقریهبه عنوان چوپان وچراندن‬
‫سیدنقرآنکریمشدند‬ ‫فندانسپرینمود‪ .‬آنانبا القمندی زیاد منتظر ر‬‫گوس‬
‫فت درصورتی‬ ‫فر آنانتقاضای الحنمودند‪ .‬ولی وعدهنداد؛ اماگ‬ ‫وحتی دون‬
‫که همه چیزدلخواهپیشبرود در مورد انتقال الحنیز اقدام خوا هدنمود‪ .‬او‬
‫پیداکردن راه‬ ‫به جمع آوری ا العات ضروری از جملهپناهگاه مطمئن و‬
‫بلدانپرداخت‪.‬‬
‫ولی طی دو روزتوانست ا العاتباارزشی دررابطهبا محلبه دست‬
‫فت و آمدی وجود‬‫آورد‪ .‬ویتثبیتکردکه در آنجا جاده ‪25‬کیلومتریپر ر‬
‫داردکهبینبندر "نیژنیپنج" وش هرک دوستی ممتد است ودر آن وسایط‬
‫فتکهش هردارایمیدان هوایینیز هستکه‬ ‫نظامی درتردد میباشد‪ .‬او دریا‬
‫فاده هواپیما ه اینظامیقرار میگرد‪.‬بینبندر وش هرک دوستی خط‬ ‫مورد است‬
‫ریلبه طول ‪40‬کیلومتر وتقریبا ً موازیبا دریا موجود استکهتوسطپوسته‬
‫فظت میشود‪.‬‬‫ها مخصوصا ً در مناطقنزدی ک دریا محا‬
‫ولی از جمله ده ها مجا هدیبودکهتوانست در طولسال ‪1984‬چندینبار‬
‫کند وا العاتبا ارزشی را در اختیار ماقرار د هد‪.‬بعد از‬
‫از دریا عبور‬
‫وصولقرآنکریم ودیگرکتاب ها‪ ،‬ما آنرا دربینبسته های ‪ 200‬ـ ‪300‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫جلدی قرار داده وتوسط قایق های رابری وقایق هایکوچ ک موتوردار‬
‫(‪ )Zodiacs‬امریکاییکهتوسط (سی‪.‬آی‪.‬ای) در اختیار ماقرار دادهشد و‬
‫فر را داشت‪ ،‬انتقال داده میشد‪ .‬چون موتور اینقایق ها‬ ‫توان انتقال هشت ن‬
‫فت‪.‬تقریبا ً ‪ 5000‬جلدقرآن‬ ‫فادهقرار میگر‬‫آوازبلند داشتکمتر مورد است‬
‫کریمتوزیعگردید‪ .‬اماکتاب هاییکهگویابیانگر ظلمشورویبود چندان مورد‬
‫فت‬ ‫فت‪ .‬اجنت ها از آمادگی مردمبرای همکاری ودریا‬ ‫استقبال قرار نگر‬
‫فغانیکجاشوند‬ ‫الح اطمینان دادند‪ .‬عدهء حاضرشدهبودندتابا مجا هدین ا‬
‫وبعضی هم حاضربه همکاری در اجرای عملیات در داخلشورویبودند‪.‬‬
‫در سال ‪ 1985‬در القمندی امریکاتا اندازهییکا هش احساس شد‪ .‬من‬
‫تقاضای وصولقرآنکریمبیشتر ونقشه های مناطق در حاشیه ‪30‬کیلومتری‬
‫آنطرفسرحد رانمودمتابر روی آن الن های ح التساز ماند هیشود‪.‬‬
‫فی‬ ‫درتهیهقرآنکریم مشکل موجودنبود اما در موردتهیهنقشه ها جواب من‬
‫فی ایننبودکه اقم ار مصنوعی آنانتواناییتهیه عکس‬ ‫دادند‪ .‬علت جواب من‬
‫تند وحتیبعد‬ ‫ها رانداشتند‪،‬بلکه مقامات امریکایی از دادن آنتشویش داش‬
‫از آن (سی‪.‬آی‪.‬ای) ا العاتکمتر را در موردشمال دریای آمو در اختیار‬
‫فغانستان‬‫ماقرارمیداد‪ .‬آنان حاضربودندنقشه هایگوناگون و دقیق مناطق ا‬
‫فغانستان‬‫یند اما زمانیکه موضوع حاشیهسرحدشمالی ا‬ ‫رابرای ماتهیهنم ا‬
‫مطرح میشد‪ ،‬آناننقشه هایی رابرای ما میسپردندکه آن طرفسرحد طور‬
‫دقیق در آننشان دادهنمیشد‪( .‬نقشه ‪)20‬‬
‫فغانستان‪ ،‬در‬‫(سی‪ .‬آی ‪.‬ای) وسایرین القمندبودندتا ما در آنطرفسرحد ا‬
‫فشاشدن ردپای خویش‬ ‫داخلشوروی دامنه جن گ را وسعتبخشیم؛ اما از ا‬
‫در موردسخت مراقبت مینمودند‪.‬گا هی آنان مطالبی را در مورد عدمتوانایی‬
‫خویش مطرح میکردندکهباعثتعجب من میشد‪.‬‬
‫فغانستانبااتحادشوروی ‪2000‬کیلومتربودکهتقریبا ًنصف‬ ‫طولسرحد ا‬
‫آن را دریای آموتشکیلمیداد ومتباقی آنصحرا ودشت هایبی حاصلبود‪.‬‬
‫ازنظر من اینسرحد را میتوانبهسه حصهتقسیمنمود‪.‬قسمت اول آن در‬
‫فغانستان‬
‫شرق از والیتتخارتا انجامشرقیشبه جزیره واخانکهبهسرحد ا‬

‫‪263‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫وچین متصل میگردد‪ .‬این مناطق دارای دره های عمیقبوده و واخانبخشی‬
‫فوساین منطقه‬ ‫فاع ‪20000‬فت است‪.‬ن‬ ‫فته دارای ارت‬
‫استکهبام دنیالقبگر‬
‫بندان‪،‬پوشیده ازبرف و‬‫لند آن همیشهیخ‬
‫کم وآن همپراگندهبوده وقله هایب‬
‫دره های آن در زمستان مسدود است‪ .‬در مناطق غربیبدخشان در همجواری‬
‫سرحد م الت مناسببرای ح الت موجودبود‪ .‬همینترتیب در قسمت‬
‫غربیسرحد در دشت های وسیع وغیرقابل زرع اطرافکش ک (نقشهشماره‬
‫‪ ) 9‬جاییکهپایگاه هایاکماالتیقوایشورویبود‪،‬تأسیساتقابل حملهقرار‬
‫داشت‪.‬‬

‫فت در‬ ‫فت وازکلی‬ ‫قسمت وسطی سرحدکه ‪500‬کیلومتر را دربر میگر‬
‫فیضآباد درشرق امتداد داشت‪ ،‬همانساحهییبودکهکیسی‬ ‫غربتاشمال‬
‫آنرا "ناحیهنرم زیرشکمشوروی"تعریفنمودهبود‪ .‬منبیشتر وقت خود‬
‫فغانستان‬‫را درسال ‪1984‬صرفتقویتفعالیت مجا هدین در والیاتشمال ا‬
‫نمودم و جنرال اختر را نیزقناعت دادمتابهقو ماندانان آن مناطقپول و‬
‫صیص دادهشود‪ .‬مسیر اکماالتی اصلی مابه این مناطق‬ ‫الحثقیلبیشترتخ‬
‫از راه چترالبودکه در زمستان مسدود میشد‪ .‬ما مجبوربودیم مجا هدین‬
‫ییم‪.‬‬
‫مناطق قریب دریای آمو را قبل از مسدود شدن راه ها اکمال نما‬
‫ساز ماند هی واجرای عملیاتکوچ ک دراین مناطق حد اقلشش ماه و عملیات‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫وسیع وبزرگنه ماهبهکار داشت وبنابر همین علتتاسال ‪ 1986‬عملیات‬

‫وح الت ما غیر مؤثربود‪.‬‬
‫منبا همکاران خویشگزارشات مربوطبه القمندی مردم رابررسی و راه‬
‫فاده از آن ضرباتیبر خرس وارد‬ ‫هایی را جستجو میکردیمکهتابا است‬
‫ییم‪ .‬ما مصممشدیمتا ح الت تدریجی را درساحه وسیعسازمان دادهبا‬ ‫نما‬
‫نتیجهگیری از آن‪ ،‬الن هایبعدی را ادا مه د هیم و همزمان عکس العمل‬
‫ییم ونگذاریمسببتحری کبیشتر آنانشویم ‪.‬‬ ‫اتحادشوروی را ارزیابینما‬
‫دریای آموکانال عمدهء اکماالتیبود‪ .‬حمل ونقل مواد وتجهیزات شوروی‬
‫فتهبود‪،‬لذابرای ما هدف درجهی ک دانسته‬ ‫از طریق آنپنجبرابر ازدیادیا‬
‫بندرشیرخان وحیرتان (ترمز) دونقطه عبوریبر آنبودکه درناحیه‬ ‫میشد‪.‬‬
‫فتتاح‬‫حیرتانپلجدیدبه طول ‪ 1000‬متر اعمارگردید و درسال ‪ 1982‬ا‬
‫وبهنامپل دوستی مسمیشد‪.‬اینپلبا مصرف ‪ 34‬ملیون روبل اعمارگردید‬
‫فت سرعت انتقال اموال رابیشتر سازد‪ .‬اینپلبرایتقویت‬ ‫وانتظار میر‬
‫موقعیت استراتیژی کشوروینیز دارای ارزش زیادبود؛ زیرابراینخستین‬
‫فتهبود‪ .‬در جوار آن حیرتان‬‫بار خط ریلشورویبهسمت جنوب امتدادیا‬
‫فت وبخش عمدهءتجارتنیز از آن طریقصورت‬ ‫بندرنیزتوسعهیا‬ ‫به حیث‬
‫سیدکه در جوار‬ ‫فت‪ .‬شا هراهسالن گ از همین جاشروع وتاکابل میر‬ ‫میگر‬
‫فت نیزتمدیدشدهبودکهبعد از سالن گ‪،‬برایفشردنگلوی‬ ‫آنپای پلین ن‬
‫شوروی محل دومی دانسته میشد‪.‬‬
‫فجر‬ ‫از اوایل سال ‪ 1985‬من در صدد طرح النیبودمتاپل دوستی من‬
‫گردد‪.‬برای اینکار طالب مشوره هایفنیکارشناسان (سی‪.‬آی‪.‬ای)شدم‪.‬‬
‫فجره‪ ،‬مقدار آن‪ ،‬محل جابه جایی مواد‪ ،‬زمان‬ ‫آنان در موردنوعیت مواد من‬
‫مناسب وسایر مطالبضروری‪ ،‬معلومات همه جانبه در اختیار ماقرار دادند‪.‬‬
‫فجار دادنفصلتابستان‬ ‫کارشناس (سی‪.‬آی‪.‬ای)بهترین وقت رابرای ان‬
‫فجره در‬ ‫دانستکهبر اساس آنبایدبا حد اقل دو ـسه وسیلهشناور مواد من‬
‫فر‬ ‫فجرهباید از طرفشبتوسط دون‬ ‫پایه هایپل جابه جا میگردید‪ .‬مواد من‬
‫غواص در زیر آب جابه جا میشد‪.‬با وجود این ر هنمایی ها (سی‪ .‬آی‪ .‬ای )‬

‫‪265‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫از دادن عکس هایپل خود داری ورزید و ما مجبورشدیمتابهقو ماندانان‬
‫ییم‪ .‬آنان در موردتدابیر امنیتیپل و موقعیتپوسته هانیز‬ ‫محلی مراجعهنما‬
‫معلومات دادند‪ .‬من از (سی‪.‬آی‪.‬ای) طالبتمامتجهیزاتشدم وبراییکی‬
‫پیدا نمایدکه آنان رابرای‬ ‫فه دادمتا آببازان ما هر را‬‫ازقو ماندانان وظی‬
‫فغانستان آموزش‬ ‫عملیاتتخریبی در زیر آب دریکی ازبند های آب داخل ا‬
‫دهیم‪ .‬اما در اواخرسال ‪ 1985‬امرتوقف اینپروژه دادهشد‪ .‬جنرال اختر‬
‫حینیکه چگونگی الن رابرای رئیس جم هورتوضیح داد‪ ،‬وی آنرا ویتو‬
‫کرد‪ .‬زیرا در صورتپیروزی این الن احتمال ح الت مشابهبرپل های‬
‫م هم در داخلپاکستان متصوربود‪.‬باوجود یکه من عملیشدن چنین ح الت‬
‫ینترتیب الش‬ ‫فتهنتوانست وبه ا‬ ‫ستم اما استدالل من جایی راگر‬‫فیمیدان‬ ‫را منت‬
‫های من در مورد واردکردنضربهبرشا هرگاکماالتی دشمن خنثیشد‪.‬‬
‫باوجودیکه عملیاتبرای ازبینبردنقایق ها وکشتی هاکار دشوارینبود؛‬
‫امابه دلیل موجودیتپوسته های امنیتی در م الت عبور ومرور آن‪،‬باید‬
‫الن دقیق طرح واز طرف شب عملی میگردید‪.‬برای اجرای عملیات ما‬
‫تیمکهباید درتحتقایق وکشتی جابه‬ ‫ضرورتبه مین هایشبیهصدف داش‬
‫جا میشد وبه خاطرتهیه آنبا اداره ا العاتی انگلیس ‪ MI-6‬درتماسشدیم‪.‬‬
‫تند و ماتوانستیمتوسط اینبم هایکوچ ک اما موثر‪،‬‬ ‫ف‬
‫آنانبهندای مالبی کگ‬
‫یکتعدادکشتی هایباربردار را درسال ‪ 1986‬در دریای آمو غرقنمایم و‬
‫یندار های ‪ recoiless‬ازبینبردیم‪.‬‬
‫عدهء دیگر رابه واسطه ماش‬
‫ازاثر خود داری امریکا ازتهیه وسپردننقشه ها وعکس های مناطق داخل‬
‫شوروی‪ ،‬الن های من در رابطهبه وارد آوردن ضربهء راکتی از داخل‬
‫فغانستان‪ ،‬عبور مجا هدین از دریا و اجرای ح الت در داخلشورویبر هم‬ ‫ا‬
‫فرادی‬ ‫خورد‪ .‬من مجبورشدمبرای حصول ا العات واجرای عملیات از ا‬
‫فر خویش اطالعات جالبی‬ ‫فادهکنم‪ .‬چنانچه وی در اولینس‬ ‫چون ولیبی گ است‬
‫فرقو ماندان درپاکستان‬‫را در اختیارمقرار داد‪ .‬در طولسال ‪1986‬پانزدهن‬
‫قند ـترمز‬ ‫ردیدند‪.‬تخریب خط آ هنسمر‬ ‫برای اجرای همچو عملیاتتربیهگ‬
‫که از آن طریقمقدار زیاد مواد انتقال داده میشد‪ ،‬هدف اولی اجرای عملیات‬
‫تیم آن را ازبینببریم اما خط آ هن دیگرک ه درکنار دریای آمو‬ ‫مابود توانس‬
‫فاظت میشدفعالباقی ماند‪ .‬عملیاتبزرگ ما‬ ‫قرار داشت وبهشدت از آن ح‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫برایتخریب آن در نتیجه اقداماتقوایشوروی دوباربه ناکامی انجامید‪.‬‬

‫بنابهتحلیل من علتشکست عملیات ما آگا هیقبلی آنان از اقدامات مابود‪.‬‬
‫فغانستان‬‫برای ضربه واردکردن مناطق داخل شوروی از حاشیه سرحد ا‬
‫راکت انداز هایی ک میله چینایی ‪ 107‬میلیمتری (‪ )SBRL‬دارای ساح ه‬
‫انداخت ‪9‬کیلومتر وراکتانداز های مصری ‪ 122‬میلیمتری مصری دارای‬
‫ساحه انداخت ‪11‬کیلومتر در اختیار مجا هدین قرار داده شد‪ .‬همچنان‬
‫گروپ هایی از دریا عبورکردند ودر مسیرپوستهسرحدی مین هایضدتان ک‬
‫تند‪.‬بر الف هدایت‬ ‫وپرسونل را جابه جاکردهبه حملهبالی آنانپرداخ‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)که مخالف جابه جایی استینگر در شمالبودتابدست قوای‬
‫فتد‪ ،‬ماچند میل آنرا در جوار دریای آمو جابجانمودیم‪ .‬درسال‬ ‫شوروینی‬
‫فری مجا هدینتوسطقایق های رابری از دریا عبور‬ ‫‪1986‬ی کگروپسین‬
‫کردهبردو استیشنبرقآبی درناحیه واخانتاجکستان حملهنمودند‪ ،‬همچنان‬
‫فر از عساکر آن‬‫فظشوروی راتصرفکردند و ‪18‬ن‬ ‫آن ها دوپوستهگارد محا‬
‫فغانستانشهیدشدند‪.‬‬ ‫تسلیمشدهبه ج هادپیوستندکه عدۀ از آن هابعدا ً در ا‬
‫تعداد زیادی از عملیات ها در منطقه حضرت امامکندز زادگاه ولیصورت‬
‫فت‪ .‬هدف عمدهبرای حمله ش هرکپنجدهبودکه در صد متری شمال‬ ‫گر‬
‫دریای آمو دربین مزارعپنبهقرار داشت‪ .‬عمدهتر از همهمیدان هوایی آن‬
‫بودکه در ناحیه شمالی ش هرک واقعبود واز آنجا طیارات و هلیکوپتر ها‪،‬‬
‫قریه هایکندز را مورد حملهقرارمیدادند‪.‬‬
‫بندرکه آنطرف آننیژنی‬‫ولیبی گتوسط مش کبار اول ازنزدیکیشیرخان‬
‫پنج (پنج جنوبی)قرار دارد دریا را عبورنمود‪( .‬نقشه ‪.)21‬‬
‫جاده اصلی ازش هرکندزتابهقریهشیرخان میرسد وپس از ‪5‬کیلومتربه‬
‫بندر محل مزدحم است‬ ‫بندر وصل میگردید‪ .‬چونشیرخان‬ ‫استقامت غرببه‬
‫لذا شوروی هاپلپانتونی (مؤقت) ساخته اندکه آنرابه دوقسمت منشعب‬
‫میسازد‪.‬ی کسرک از آنبه استقامتشمالشرقتابهپل دوستی میرسد و‬
‫سرک دیگربه استقامتشمالغرب ودرشمال دریای آمو و موازیبه آنتا‬
‫ترمز میرسد‪ .‬از آنجاییکه از این طریق قطعه موتوریزه ‪ 201‬شوروی‬

‫‪267‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫مستقر درکندزاکمال میگردد دارای ارزش زیادی است وبعد از آنباگذشتن‬
‫از ذخیرهگاه عمدهشوروی درپلخمری‪ ،‬ازسالن گ عبور مینماید‪.‬‬
‫من القمندبودمتا ذخایربزرگ موادسوختشیرخانبندرونیژنیپنج (پنج‬
‫جنوبی) مورد حملهقرارگیرند‪ .‬این ذخایر عب ارتبودند از مخازنبزرگ‬
‫زمینی وتان ک هایبزرگ تیلکه در دو طرف دریا اعمارشدهبودند ‪ .‬در‬
‫انت هایپل مؤقت‪ ،‬گارنیزیون وملحقات آن وپوسته های متعدد سربازان‬
‫فصیلی اینناحیه (نقشهشماره ‪)20‬‬ ‫سرحدیشوروی موجودبود‪ .‬درنقشهت‬
‫کهتوسط (سی‪.‬آی‪.‬ای) در اختیار ماقرار دادهشدهبودباتمام جزئیاتنشان‬
‫فاده از اطالعات مجا هدینتمام م الت عمده و مورد‬ ‫دادهشده است‪ .‬منبا است‬
‫سیمنمودم‪ .‬م التیکهتوسط‬ ‫توجهبرای اجرای عملیات رابر روی آنتر‬
‫دایره نشان داده شده است جا هایی استکهباید قو ماندانانفاصله و ساحه‬
‫فاده از آن و معلومات منطقوی‪،‬‬ ‫یند وبا است‬
‫تیررس خود راتوسط آنتخمیننما‬
‫بند‪ .‬ولیبی گ چون از‬ ‫م التپرتاب راکت را میتوانستندبه س هولت دریا‬
‫مسیر دریا و م الت مناسببرای عبور معلومات دقیق داشتلذا میتوانست‬
‫بهکم کنقشه دست داشتهبهسهولت خود رابهنزدی کترینفاصلهتا هدف‬
‫فاده ازنقشه رابلدبودند؛‬‫برساند‪.‬باوجودکهتعدادکمی از مجا هدین طرق است‬
‫تندبهسهولت در وارد آوردنضربهبه‬ ‫امابا المهگذاری های ما میتوانس‬
‫یند‪.‬‬‫فیق حاصلنما‬ ‫هدف‪،‬تو‬
‫سیمنگردیده‬ ‫در این نقشهتأسیسات م هم درپنج جنوبی (که درنقشهسیا تر‬
‫کید نمودمکه در صورت حملهبر آن ها ازفاصله ‪7‬‬ ‫بود) نشانیگردیده وتأ‬
‫فقیت زیاد حاصل‬ ‫کیلومتری آن طوریکه در دایره نشان داده شده است‪ ،‬مو‬
‫شده میتواند‪.‬برای قو ماندانان الحیت داده شدهبودتا طبق خواست و‬
‫امکانات خویش ا هداف را انتخاب و مورد حملهقرار د هند؛ امابرای مدت دو‬
‫فتهیکبار چنین عملیاتبایدتکرارگرددکهنتایج مطلوب از‬ ‫ماه‪ ،‬حد اقل ه‬
‫فتهبعدباقو ماندانان در‬ ‫آنبه دست نیامد‪ .‬اماپس از جلسهییکه شش ه‬
‫پیشاور دایرشد‪ ،‬مؤثریت ح التبرپنج جنوبیبیشترگردید‪.‬‬
‫سید و دامنه‬ ‫درسال ‪ 1986‬ح التبر مناطقسرحدیشورویبه اوج خود ر‬
‫فت‪.‬گا هی در این ح التاتباعشوروی‬ ‫آن ازبدخشانتا جوزجان وسعتیا‬
‫فغانستان‬ ‫تند وعدۀ از آنان غرضیکجاشدنبه مجا هدینبه ا‬
‫ف‬
‫نیزس هم میگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تند‪ .‬عملیات مؤثر ما‪ ،‬عکس‬ ‫آمدند‪.‬یکبار عدهء ازسربازان آناننیزبا ماپیوس‬
‫العملشدیدشوروی را درقبال داشت‪.‬تقریبا ًبعد از هر حمله ما‪ ،‬هلیکوپتر‬
‫هایتوپدار ومی گ ها م الت را در جنوب دریا مورد حمالت انتقامجویان ه‬
‫وتنبی هیقرارمیدادند‪ .‬هدف آن ازبینبردنقریه ها وکشتن مردمایننواحی‬
‫ویا وادار ساختن آنانبهترک محلبودتا عملیات مجا هدینبه مشکالت‬
‫یند‪.‬تا اندازهیی‬ ‫مواجهگردد ویا هم از همکاریبا مجا هدین خودداری نما‬
‫فق همبودند زیرا عده زیاد از مردمبه‬ ‫شوروی ها درپیشبرد این شیوه مو‬
‫کمپ هایپناهندگان درپاکستان مراجعه نمودند‪ .‬اماباوجود همهء این ها‬
‫ح الت مابرخرس تا ماه اپریل سال ‪1987‬متوقف نگردید‪ .‬زمانیکه‬
‫سیاست مداران ما دراثر عکس العملشدید دپلوماتی ک و مقاماتشورویبه‬
‫فتادند‪ ،‬دستورتوقف چنین ح الت را صادر نمودند‪.‬فکر میکنم‬ ‫وحشت ا‬
‫ح الت ماهاپریل ما چنانشدیدبود کهبهقسمت حساس آنان ضربه وارد‬
‫نمودهبود‪.‬‬

‫در اواخر سال ‪ 1986‬طرح آزمایشیبرای ح التب هاریتهیه شد و‬

‫سیدن‬ ‫فیقبل ازفرا ر‬ ‫تند‪ .‬اسلحه و م هماتکا‬
‫ف‬
‫قو ماندانانتحت آموزشقرارگر‬
‫زمستانبه آن مناطق ارسالشد‪.‬باشروعب هار ماسه حمله را اجرانمودیم‪،‬‬

‫‪269‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫طوریکه در حمله اولناحیهشورآب درفاصله ‪25‬کیلومتریشمال غرب‬
‫ترمز و در جوارقریهگیلیامبر راکهمیدان هواییکوچ ک امافعال در آن‬
‫تیم وبرای مدت ده روز آن را غیر‬
‫قرار داشت‪ ،‬موردضربهقرار دادهتوانس‬
‫فغانستان چونتن هاسهکیلومتر از‬
‫تیم‪ .‬حملهبر اینناحیه از داخل ا‬
‫فعالساخ‬
‫دریافاصله داشتکار دشوارینبود‪.‬‬
‫فاده از راکت (‪ )RPG‬و جابه جایی‬ ‫فر مسلحبا است‬‫حمله دومتوسطبیستن‬
‫مین ها در جادهشرقترمزبودکهبهسمتتاجکیستان ادا مه داشت‪ .‬مجا هدین‬
‫بین دوپوسته ا منیتی مین ها را جابه جاکردند وبعد از اصابت وسیلهنقلی ه با‬
‫فاتیبر سربازان‬ ‫آنبرسایر وسایطتوسط ‪RPG‬فیرگردید ‪ .‬در نتیجهتل‬
‫شوروی واردگردید‪.‬پوسته های آنان نیزبه ح الت متقابلپرداختند؛ اما‬
‫تند‪ .‬حملهسومیتوسط ولی‬ ‫فقانه از دریابهقرارگاه خ ودبرگش‬ ‫مجا هدین مو‬
‫بی گبری کناحیهء صنعتی در جوارمیدان هوایی واقع در وریشلوفآباد‬
‫فقیت آمیزبود‪.‬‬ ‫فتکه مو‬ ‫در عمق ‪20‬کیلومتریشمال دریای آموصورتگر‬
‫(نقشه ‪)21‬‬
‫ولیبی گتاسال ‪1986‬به حیثقو ماندانبرجسته خدمات زیادی رابرای ما‬
‫فر مجا هدقرار داشت‪ .‬اوبعد ازسال ‪1984‬‬ ‫انجام داد‪.‬تحت امر او ‪ 300‬ن‬
‫پنجبارتوانست در داخلشوروی وظایف جمع آوری ا العات را انجام د هد‪.‬‬
‫ساحهیی راکه منبرایشتعیینکردهبودم منطقه وسیعیبودکه ازش مال‬
‫فت‪ .‬دراین منطقهء‬ ‫بندرتاش هرقورغانتپهشوروی را دربر میگر‬ ‫شیرخان‬
‫فتهء شورویبیش از نهپایگاه هوایی‪،‬تأسیسات صنعتی‪ ،‬خط آ هن و‬ ‫پیشر‬
‫استیشن هایتولیدیبرق موجودبود‪( .‬نقشه ‪ 21‬دیدهشود)تماماینتأسیسات‬
‫شدند‪ .‬آرزوی من آنبودتا وی‬ ‫ا هداف مناسببرای عملیات ما محسوب می‬
‫فوذکند وبه اجرای دساتیربپردازد‪.‬‬ ‫هرچهبیشتر در داخل خاکشوروین‬
‫چوننقشه دقیق از آنساحات در اختیارنداشتیم‪،‬برایش هدایت دادهبودمتا‬
‫به ابتکار خودش ا هداف عمده رابهکم ک مردم محل و آشنایان و دوستان‬
‫خودتثبیتکردهبه اساس آن عملکند‪.‬‬
‫فاده ازی کقایقکوچ ک از‬ ‫وی در ا وایل ماهاپریلبا دو مجا هد دیگربا است‬
‫فاده نمودهبود از دریای آمو‬‫طریق همان مسیرکه سه سالقبل از آن است‬
‫گذشت‪ .‬اوبعد از سپریکردنی ک شب در منزل دوستش‪،‬فردابهب هانه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فندانبا همرا هی ر هنما ودو همرا هشبهبالیتپه های اطراف‬ ‫چراندنگوس‬

‫فاده از دوربین وقطبنمابهسروی محل وتثبیتنقاط م هم‬ ‫فتهبا است‬‫قریه ر‬
‫تند جادهپنج ـقورغانتپه‬ ‫تند‪ .‬در هوایصافصبحگا هی آنان میتوانس‬ ‫پرداخ‬
‫یند‪ .‬آنان‬
‫فت و آمدبودند‪،‬به خوبی مشا هدهنما‬ ‫راکه وسایط زیاد در آن در ر‬
‫با طیتقریبا ً دوازدهکیلومتر از طریق راهبزروبه محل هموار در شرق‬
‫سیدند‪ .‬آنان در جریان راهبا چندتن چوپانان مواجهشدندکه‬ ‫کلخوزآباد ر‬
‫تند‪.‬‬
‫ر هنماباتبادله الم علیکی ازپ هلوی آنانگذش‬
‫تند ونام مناطقصنعتی‪،‬فابریکات‬ ‫ولی و همرا هانشنقشه محل رابا خودنداش‬
‫تند‪ .‬ولیسعینمودتا هدف مناسبی‬ ‫ومیدان هواییشوروی رانیزنمی دانس‬
‫را انتخابکندکهبتواندازفاصله ‪9‬کیلومتریبرآنانداختکرده وبهسرعت‬
‫یند‪ .‬وی درفاصله ‪7‬کیلومتری جادهیی را مشا هدهکردکه‬ ‫از منطقهفرارنما‬
‫فت وآمدبود ومتصلبا آنمیدان هواییکوچ ک قرار‬ ‫وسایطبر آن در ر‬
‫داشتکه هواپیمایکوچکی در آن در حالفرود آ مدنبود‪.‬فراتر ازمیدان‬
‫تعمیر هایی قرار داشتکه از دودرو هایشان‪ ،‬دودسیاهبلند میشد واحتما ً‬
‫ال‬
‫فابریکهبزرگیبود‪.‬بر اساسقطب نمای دست داشتهء ولی این محل در‬
‫درجه ‪ 283‬موقعیت داشت‪ .‬اماتافابریکهچندکیلومترفاصله موجودبود؟‬
‫فتکه در حدود ‪7‬ـ ‪9‬کیلومتر‪ .‬دری ک محدوده‬ ‫بطورتخمینی میتوانگ‬
‫موجودیت چندینفابریکه محل مناسببرای حملهتشخیص شد؛ زیرا در‬
‫صورت خطاشدن راکت ازی ک هدف‪ ،‬حتمابهتعمیر دیگری اصابت مینمود‪.‬‬
‫مساعدترین محلفیرنیز همین جایایستادشدن ویبود‪.‬بعد ازاین ارزیابی‬
‫تند وبعد از هشتساعت‬ ‫ولیبا همرا هانشبهسرعتبه جانبسرحدبرگش‬
‫فغانستانشدند‪.‬‬‫در حوالیصبح دوبار داخل ا‬
‫نند سایر قو ماندانان‪،‬تقرببه محلفیر وبرگشت‬ ‫مشکل عمدهء ولی نیزما‬
‫مصئوونبعد از انجام آنبود‪.‬فیرکردنسادهترین مرحله ع ملیات دانسته‬
‫فیف وثقیل‬ ‫میشد‪ .‬آنانبایدبر الوه راکت های (‪ )SBRL‬الح های خ‬
‫فرباید میله‬ ‫دیگری رانیزبهفاصله ‪9‬کیلومتربا خود حمل مینمودند‪.‬ی کن‬
‫فتتای ک میل راکت‬ ‫فر دومپایه آنرا حمل میکرد‪ .‬ولی در اولتصمیمگر‬
‫ون‬

‫‪271‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫انداز انتقال دادهشود امابعدا ً از آن منصرف و مصممشدتاسیفیر راکت‬
‫فرضرورت داشت‪.‬‬‫بایدفیرگردد وبرای اینکار حداقلبه ‪34‬ن‬
‫برای انتقال اینگروپ چ هارقایق ضرورتبودتا آنان را دری کشببا‬
‫تمام وسایلشان از دریا عبور د هد‪ .‬آنانبایدشب وروزبعدی را دربین‬
‫فت‬ ‫تپه هاینزدی کقریه دوستشگذرانیده وبانزدی کشدن غروبساعت ه‬
‫شام جانب محل عملیات حرکت مینمودند‪ .‬در مجموعاینگروپباید در مدت‬
‫تند‪ .‬در حالیکه‬ ‫فه خویش رابهسر رسانیده دوبارهبرمیگش‬ ‫یازدهساعت وظی‬
‫فت‪.‬‬ ‫انتقال الح و راکتانداز ها از طرف روز هشتساعت را دربر میگر‬
‫شدند‪،‬‬ ‫فتاب در محل مناسبپن هان می‬ ‫اگر آنانی ک ساعت قبل از طلوع آ‬
‫فغانستان میشدند‪.‬‬
‫پیدا میکردند امابایدشبسوم وارد ا‬
‫مصؤونیتبیشتر‬
‫این عملیات در ماهاپریل عملیگردید‪ .‬طوریکهقایق ها از طرفشب در‬
‫فرادششبقبل از دریاگذشته‬ ‫بیننیزار هاشروعبه حرکتکردند‪ .‬ولیبا ا‬
‫بودند‪ .‬ر هنما آنان را ازبینپوسته های سرحدی شوروی طور مصئوون‬
‫عبور دادهتانزدیکیتپه های موردنظر ر هنمایی کردهبود‪ .‬آنان روزسرد‬
‫را دربین سنگ ها و زیرپتوبامقدارینان وآبسپرینمودند وپس ازپنج‬
‫سیدند‪ .‬در حال آسمان ماالمال‬‫ساعت راهپیمایی دشواربه محلفیر راکت ر‬
‫فشانی میکردند‪ .‬هردو دستگاه‬‫ازستاره هابود وصد ها چراغ در دشتنور ا‬
‫پرتاب راکتانداز ‪ SBRL‬هری کبا ‪15‬فیر آمادهپرتابگردید‪ .‬ولیبار‬
‫دیگرفاصله راتا محلانداخت ارزیابیکرد وی ک دستگاه رابهفاصله هشت‬
‫نیمکیلومتر عیارنمودتاضربه مؤثربر‬ ‫فت و‬‫کیلومتر ودومی رابهفاصله ه‬
‫فابریکه واردنماید‪.‬‬
‫فتن هللا اکبر هردو دستگاهشروعبهپرتاب راکتنمودند و آنانتا چشم‬ ‫باگ‬
‫کا ر میکرد مسیر آنراتعقیبنمودند‪ .‬ولی‪ ،‬راکت های آتشزا را نیزپرتاب‬
‫فه رابه‬
‫لندگردید و مطمئنشدکه وظی‬ ‫نمودکهبعد از اصابت روشنیآتشب‬
‫خوبی انجام داده است‪.‬‬
‫سیدند‪ .‬ولی‪ ،‬محاسبه نمودکه‬
‫فای خود ر‬
‫آنانبدونکدام حادثهبه محل اخت‬
‫فیگاهسپری‬ ‫نند دراثنایشب از دریا عبورکندلذاشب را دربین مخ‬
‫نمیتوا‬
‫نمودند‪.‬بعد ازی کساعت در حوالی صبح آن ها عکس العملقوایشوروی‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫را دربمبارد مناطق اطراف امامصاحبتوسط طیارات جت و هلیکوپتر های‬

‫توپدار مشا هدهنمودند و در طول روزچندینبار این حالتتکرارشد‪.‬بیشتر‬
‫فی شدن مجا هدین در آن‬‫آنان مناطقتخلیه شده از مردم راکه احتمال مخ‬
‫فت مورد حمله قرارمیدادند‪ .‬مردم قبل از سال ‪ 1987‬از این مناطق‬ ‫میر‬
‫فته‬‫فتهبودند‪ .‬اینبمباردبرایی ک ه‬
‫کوچیده وبهکندز‪،‬کابل ویابهپاکستان ر‬
‫ادامه داشت‪ .‬زیرا ولی‪،‬برقسمتنرمشکم خرسضربهکاری واردنموده‬
‫بود‪.‬‬
‫فانه روزبعد حینبازگشتگروپ وعبور از دریا‪ ،‬حادثه مصیبتباری‬ ‫متأس‬
‫به وقوعپیوست؛ آن انبیخبربودندکه قوای شوروی صد هابمپروانه ای‬
‫همرن گ اراضی را در مسیر ممتدبه دریافرش نمودهبودند‪ .‬ولیبی گ‪،‬‬
‫شکاریکی از این مین هاگردید وی کپایشقطع شد‪.‬تن هاباپوستبابدن‬
‫وصلبودکه ه مرا هانش آنقسمت رانیزبا چاقوقطعکرده جلو خونریزی‬
‫تند‪ .‬ازپتو و الشنیکوف وسیله رابرای انتقال ویتهیهکرده‬‫ف‬‫بیشتر راگر‬
‫مدتشش روز را در مسیر دشوار طینمودند‪ .‬در این مدتشش روز آنان‬
‫فر دیگر از همرا هانشاننیز زخمی‬‫از هوا موردتعقیبقرار داشته وچ هارن‬
‫گردیدند‪ .‬ولی مرگ را نسبتبه چنینزندگیترجیحمیدادتابافامیلشکه‬
‫شهیدشدهبود ملحقگردد؛ زیرا اوبای کپاقادرنبودبر علیه دشمنبه جن گ‬
‫ادامه د هد‪.‬‬
‫فتهبهپاکستان آوردهشد و من مدتیبعد ازسب ک‬ ‫به هر حال ولیبعد ازچند ه‬
‫دوشی ام داستان این حملهبرشوروی را از زبان خودششنیدم‪ .‬حاال وی در‬
‫فی است‪ .‬هرگاه‬ ‫یکی ازکمپ های اطرافپیشاور مصروفیادگیریقالینبا‬
‫اوسرباز اردوی منظم میبودیقینا ً حاال مدالشجاعت رابرسینه میداشت‪.‬‬
‫بهتاریخ ‪25‬اپریل دوتصادف عجیب همزمانبه وقوعپیوست؛ در این روز‬
‫فیر شوروی در ا الم آبادبه وزارت خارجهپاکستان آمده واحتجاج‬ ‫س‬
‫فیعات اردو ارتقای مرا‬
‫شدیدالحن دولتش راتسلیمنمود؛ همزمانکمیسیونتر‬
‫به رتبهبریدجنرالی ردکرد‪.‬‬

‫‪273‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫شکار خرس‬
‫فات واردهناشی از حمله ولی‬
‫باوجودیکه من ا العات دقیق از خسارات وتل‬
‫نداشتم‪ ،‬اما عکس العمل شدید شوروی نشان میدادکه حمله در عمق ‪20‬‬
‫فته این‬
‫کیلومتریشوروی آنان رابه وحشتانداخته است؛ زیرا طیسه ه‬
‫فیر خویش‬ ‫فقیت آمیزبودکه مسکو را وادارساختتابهس‬ ‫سومین حملهء مو‬
‫دستور د هدکه در مورد همچو عملیات احتجاجشدیدنموده خواستارتوقف‬
‫آنگردد‪.‬‬
‫فتهشدهبودکهتکرار‬ ‫برای وزیر امور خارجه ما صاحبزادهیعقوب خانگ‬
‫هرگونه ح الت درقلمرو شوروی نتایج ناگوار رابرای امنیت وتمامیت‬
‫قیمبرای حمله‬ ‫ارضیپاکستان درقبال خوا هد داشت‪ .‬در واقع اینت هدید مست‬
‫تمام عیاربرپاکستانبود‪ .‬اینگونه عکس العمل داللتبر موثربودن عملیات‬
‫مابود‪ .‬آنانتن ها از خسارات واردهتشویشنداشتندبلکه از خیزش عمومی‬
‫تند‪.‬ت هدید شوروی نیزبر وزارت خارجه ماتأثیر نمود و‬ ‫هراس داش‬
‫صدراعظمپاکستان در جریانقرار دادهشدکهگویاپاکستان در آستانه جن گ‬
‫فته است وبنابر همین ملحوظبه جنرال حمیدگلکهبهتازهگی ها‬ ‫قرارگر‬
‫جانشین جنرال اخترشدهبود هدایت دادتا چنین حمالتفورا ً متوقفگردد‪.‬‬
‫منبا اعضایکمیتهنظامی درپیشاور مشغول طرح عملیاتتازهبودمکه‬
‫فتمکهقطع‬ ‫جنرال حمیدگل دستورقطعفوری عملیات را داد‪ .‬من در جوابگ‬
‫فوری همچوعملیاتناممکن است؛ زیرا دستور اجرای آنقبالً دادهشده است‬
‫وباقو ماندانان ارتباط مخابرو ی هم وجودندارد‪،‬لذاقطعفوری آنناممکن‬
‫سید‬‫است‪ .‬این جوابسبب خشمگینشدن وی شد‪ .‬چون از صدراعظم میتر‬
‫باردگر اکیدا ً هدایت دادتافرداباید در موردقطع حمالتبرایشگزارش‬
‫فتم‬‫بد هم‪ .‬منباز هم در مورد عدم امکان جلوگیری عاجل آنتکرارنمودهگ‬
‫که در صورت اجرای همچو ع ملیات‪،‬قو ماندان وتنظیم مربوطباید ازنشر‬
‫فهکردمکهکوشش میکنمتا هدایت رابهسرعت‬ ‫خبر آن خود داریکند و اضا‬
‫فغانستانبرسانم‪.‬برداشت من اینبودکهتصمیمقطع‬ ‫بهقو ماندانان شمال ا‬
‫شدن همچو عملیاتکهبهشکلبسیار عاجلاتخاذشدهسبب از دست دادن‬
‫امکانات زیاد ما میگردد‪ .‬حین مراجعتبه ا المآبادکوششکردم حمیدگل‬
‫فعپاکستانبا ارزشبوده‬ ‫راقناعت د همکه اجرای همچو عملیاتبرای منا‬
‫هدف آن واردکردنصدمهبهشوروی است‪ .‬البته موضعگیری من از موضع‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ستمباوجودیکه‬ ‫ی کنظامیبود ونه ازدیدی کسیاستمدار‪ .‬این را هممیدان‬

‫اردویپاکستانتوانمندی رویاروییبا حمله زمینی شوروی را ندارد؛ اما‬
‫تهدیداتشوروینیزنمیتوانست جنبه عملیبه خودبگیرد‪.‬‬
‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)نیز در موضعگیری خودتغییرواردکرد‪.‬نمایندهء آن اداره در‬
‫فا ًبا انجام حمالت در داخلشوروی جن گسوم ج هانی را‬ ‫فت "لط‬ ‫پاکستانگ‬
‫یید‪".‬باگذشت زمان‪ ،‬حقانیتبرداشت من مبنیبر اینکهشوروی‬ ‫آغازننما‬
‫توانمندی حمله رابرپاکستاننداشت‪،‬ثابتگردید؛ زیرا آنانتاچند ماهبعد‬
‫فقت نمودند‪.‬گرباچف نمیتوانستبا حمله‬ ‫فغانستان موا‬
‫به عقب نشینی از ا‬
‫جدید‪ ،‬جن گ سوم ج هانی را شروعکند‪ .‬واین خواست آخرین اوبود‪.‬فکر‬
‫نندگذشته جنرال اختر در راس (آی‪.‬اس‪.‬آی) میبود اجازه این‬ ‫میکنم اگر ما‬
‫گونه ح الت رامیداد امابه مقیاسکوچکتر‪.‬‬
‫فتخاراتبزرگکار من در‬ ‫ساز ماند هی واجرای اینگونه عملیات ها از ا‬
‫فغانیکه رهبری آنرا‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی ) است‪ .‬زیرا این عملیاتبوسیلهءبیروی ا‬
‫منبه ع هده داشتم‪،‬پس ازمدت چ هلسالتوانست در داخل خاکابرقدرت‬
‫کمونیستیبه اجرای ح التبپردازد‪ .‬این ح الت نشان دادکهساز ماند هی‬
‫فقیت هایبزرگی رابهبار آورد‪،‬‬ ‫درست حمالتکوچ ک چریکی میتواند مو‬
‫چنانچه ح التکوچ ک ولیتوانست دولتمردان را درکرملینتحتتأثیر‬
‫قرار د هد‪.‬‬

‫‪275‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬

‫ینی خرس‬
‫عقبنش‬
‫"برایکسیکه از میدان جنگفرار میکندنهقواباقی میماند ونه آبرو"‬
‫هومرشاعرنابیناییونان‪" .‬الیاد"پانزد هم‪.‬‬

‫فیعکرد وجنرال چ هارستارهیی‬ ‫در اواخرمارچسال ‪ 1987‬جنرال اخترتر‬

‫فتن رتبه‪،‬ترک مقام ریاست عمومی (آی‪.‬اس‪.‬آی)‬ ‫لند ر‬‫شد‪.‬پیامدقانونمنداینب‬
‫ودر ظا هر امر‪،‬تقرر در مقامباالتریعنی ریاست ارکانکمیته مشترکقوای‬
‫نند‬
‫فیع و مقامجدید دلخواه جنرال اختر نبود و من نیز ما‬
‫مسلحبود‪ .‬اینتر‬
‫رهبرانتنظیم های ج هادی از آن خوشنودنشدم‪.‬‬
‫جنرال اختر طی هشت سالکاربه حیث رئیس عمومی (آی‪.‬اس‪.‬آی) در‬
‫فغانستانبود‪ .‬ویتوانستبا رهبری همه‬ ‫واقعیت طراح وسازمانده ج هاد ا‬
‫جانبه ج هاد‪ ،‬زمینه رابرایپیروزین هایی مجا هدین آمادهسازد‪ .‬جنرال اختر‬
‫با ارائه اولینپیشن هادات وتوصیه هابرای رئیس جم هور در حقیقت ا مر در‬
‫فت‪ .‬او در‬ ‫فغانستان)قرارگر‬ ‫عقبپشتپرده ج هاد و جن گ چریکی (در ا‬
‫عرصه سیاسیتوانست اتحاد نسبیبینتنظیم های مجا هدینبه میان آورد‪.‬‬
‫لندکردن سرو‬ ‫فغان ها‪،‬میدانستکهقبل ازب‬ ‫ویبا درک دقیق از روحیات ا‬
‫صدا هایسیاسی‪،‬بایدپیروزی هاینظامی رابه دست آورد‪ .‬او عقیده داشت‬
‫که رهبران وقو ماندانان مجا هدینباید ج هاد رانسبتبهسیاستترجیح د هند‪.‬‬
‫ازنظر ویپیروزی های زودرس وناتوانسیاسی‪ ،‬ج هاد رابهشکست حتمی‬
‫مواجه میسازد‪.‬‬
‫فتمینکنگره حزب‬ ‫اختر در سال ‪ 1986‬زمانیکهگرباچف دربیست و ه‬
‫فغانستان رابه زخم خونینمبدل‬
‫فت "ضد ان الب و امپریالیسم‪ ،‬ا‬
‫کمونیستگ‬
‫نموده است"فروریختناتحادشوروی راپیشبینیکرد‪ .‬آنکشور در ماه می‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫همان سال‪ ،‬در مذاکراتکهتحت سرپرستی ملل متحد در ژنیو صورت‬

‫سیم اوقات چ هارسال ه ارائ ه‬
‫فت‪،‬پیشن هاد خروجقوایش رابراساسی کتق‬‫میگر‬
‫نمود ودر ماه جون ‪6000‬سربازبخشنهچندانبزرگ ازقوای خویش را‬
‫فع هوا‬ ‫کهشامل دوغند موتورریزه‪،‬ی کغندتان ک وسهغند غیرضروری دا‬
‫فغانستان خارجکرد‪ .‬همچنانسال ‪1986‬سالیبودکه راکت‬ ‫وتوپچیبود‪ ،‬از ا‬
‫فت‪.‬‬‫استینگر در اختیار ماقرارگر‬
‫دورساختن جنرال اختر از (آی‪.‬اس‪.‬آی)کهپرقدرتترین مقام در اردوی‬
‫فعال در حقیقتبرای وی‬ ‫فاتی وغیر‬
‫پاکستانبود وتقررش درپستتشری‬
‫فتهبعد از سبکدوشی اش مسئوولیت‬ ‫تنزیل مقام دانسته میشد‪ .‬ویتا دو ه‬
‫فغان رابه جنرال حمیدگلکه جانشین او شدهبود‪،‬تحویل نداد و‬ ‫بیروی ا‬
‫کماکانبه ص دور دساتیر و هدایات میپرداخت واین همهناشی از القمندی‬
‫شخصی و مسلکی اوبه امر ج هاد دانسته میشد‪ .‬اما جنرال ضیاء چنینشیوه‬
‫فت وجنرال اختربا اکراه و الف خواستباطنی خویش مجبور‬ ‫نپذیر‬ ‫کار را‬
‫شدتا اداره امور ج هاد رابه جنرال حمیدگلبسپارد‪ .‬این اولین مانع عمده در‬
‫امر ج هاد قبل وبعد از خروج قوای شوروی دانسته شده؛پیروزی قریب‬
‫الوقوع را از چن گ مجا هدین خارجساخت‪ .‬بنابر ارزیابی های من‪ ،‬جنرال‬
‫اخترقربانیفشار های امریکاگردیدکه ازچند سالپیش ادامه داشت ودر‬
‫فیر‬‫ماه اپریلتما الت شخصی رئیس جم هور نیزبر آن الوهگردید‪ .‬س‬
‫فغانستان‬‫ام ریکا در ظا هر امر عالقمندبودتا جنرال اختربه امور ج هاد ا‬
‫بپردازد ولی درباطن خواستار ادامهءکار وی در این عرصه نبودند وبه‬
‫همین ملحوظ اختر از (آی‪.‬اس‪.‬آی)سبکدوشگردید‪.‬‬
‫برایچندینسال متواتر امریکایی ها وجنرال اختر در موردبعضی مسایل‬
‫کست ویتنام‬ ‫سیدند‪ .‬امریکایی ها درصددبودندتا انتقامش‬ ‫ف ا همنر‬
‫م همبا همبهت‬
‫یند‪.‬برای این‬ ‫فغانستان راترک نما‬‫را از شورویبگیرند وآنانبا حقارت ا‬
‫منظور آنان از موضعنظامی‪ ،‬از جن گ چریکیپشتیبانی وحمایهنمودند‪ .‬اما‬
‫فع مجا هدین تغییرکرد وقوایشوروی آمادگی‬ ‫زمانیکهتوازن جن گبهن‬
‫برای خروج رانشان دادند‪ .‬امریکایی هابه اینباوربودندکهبا خروجقوای‬
‫نند ویتنام جنوبیبهسرعتسقوط خوا هدکرد ودولت‬ ‫شوروی‪ ،‬دولتکابل ما‬
‫‪277‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬
‫بنیادگرای ا المی جانشین آن خوا هدشد‪.‬این امربه مثابه هوشداربرای آنان‬
‫تندکه رهبران از جمله خالص‪ ،‬سیاف‪،‬‬ ‫وبرعلیه آنانبود زیرا آنانمیدانس‬
‫ربانی و مخصوصا ًگلبدینی کنوع حکومت مبتنیبر دیکتاتوری مذهبینوع‬
‫ایران رابه وجود میاورندکه روحیه ضدامریکایی خوا هد داشت‪.‬برای‬
‫جلوگیری از این امر‪ ،‬ایاالت متحدهکوششنمودتانقش رهبران راکا هش‬
‫فات ذات البینی ایشانب هرهبردارینماید‪ .‬جنرال اخترباپی‬ ‫د هد واز اخ ال‬
‫بردنبه اینتما الت‪،‬سعی مینمودتا مانع اقدامات آنانگردد‪.‬‬
‫فغانستان‪ ،‬همیشه اصرار‬ ‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)برایتسلطکاملبرمیدان جن گ در ا‬
‫میورزیدتا (آی‪.‬اس‪.‬آی ) اسلحه را از طریقتنظیم هاتوزیع نکردهبلکه‬
‫مستقیما ً در اختیارقو ماندانان قرارد هد‪.‬به اینترتیب آنان میخواستندتابه‬
‫عدهیی الح دادهشود وبرایتعداد دیگرتوزیعنگردد‪ .‬در مقابل مابا این‬
‫فتنمودیم زیرا شیوهپیشن هادی آنانسبببینظمی و هرج ومرج‬ ‫طرح مخال‬
‫فغانستان میگردید‪ .‬ماصرفبر اساسفعالیت ها وعملیات‬ ‫وفساد در داخل ا‬
‫فقشدند‬ ‫ها الحتوزیع میکردیم‪.‬سرانجام امریکایی ها درسال ‪ 1990‬مو‬
‫یندکهپی آمد آن‬ ‫تا شیوهء دلخواهتوزیع الح رابه قو ماندانان عملی نما‬
‫فات وعدمکنترولقو ماندانان رابه وجود آورد وپس از آن‬ ‫موجی از اخ ال‬
‫فغانستان همیشهبه راهگیری و حمله‬ ‫فتاده در ا‬
‫قو ماندانانبه جان همدیگر ا‬
‫تند‪ .‬این حالتکمال مطلوب همبرای‬ ‫وغارت الحقو ماندانان رقیب میپرداخ‬
‫امریکابود و همبرایشوروی؛ زیرا هردو از استقرار رژیمبنیادگرا درکابل‬
‫در هراسبوده وباالخص اخیرالذکر استقرار چنین دولت را در جوار‬
‫سرحدات جنوبی خویش خطربزرگیمیدانست‪.‬‬
‫جنرال اختر در مورد طرح امریکا مبنیبر ایجاد دولت آشتی ملیتحت‬
‫زعامت ظا هرشاهکه درتبعیدبسر میبرد‪،‬نیزشدیدا ً مخالفبود‪ .‬این طرح‬
‫فاتبین‬ ‫که درسال ‪ 1986‬ارئهگردید‪ ،‬در واقعنیرنگیبودبرای ایجاد اخ ال‬
‫فایت‬ ‫تنظیم های میانه رو وبنیادگرا‪.‬تنظیم هایبنیادگراشاه راشخصبیک‬
‫تبدیلکرد و در‬ ‫فتن د وی طی دهسالپنجصدر اعظم راتغییر و‬ ‫دانسته میگ‬
‫ن هایت نامبرده وسیله دست امریکا است‪.‬باالمقابلگ النیکه زمانی مشاور‬
‫ستدالل میکردکهبا آمدن وی زمینه آرامشفرا هم‬ ‫غیر رسمی ظا هرشاهبود ا‬
‫میگردد و رقابت هایبینتنظیمیپایان مییابد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫جنرال اختر در مورد طرح دیگر وزارت های خارجه امریکا وپاکستان مبنی‬
‫برشیوه وترکیب ایجاد شورابه منظورتهیه مقدماتبرای دولت آینده‬
‫فتنمود‪.‬بر اساس این طرح درترکیبشوراتمامتنظیم‬ ‫فغانستاننیز مخال‬‫ا‬
‫فعالیت های شان دارایتعداد‬ ‫ها بدون در نظر داشت درجهء موثریت و‬
‫یندگان مساوی میبودند ‪.‬یعنیتنظیم هاییکهتعداد اعضای آنبیشتربود اما‬ ‫نما‬
‫در امر ج هادکمترفعالبودندباتنظیم هایی کهتعداد اعضای آنکمتر‪ ،‬اما‬
‫شدند‪ .‬من وجنرال اختر این‬‫نقشبرجسته در ج هاد داشتند‪ ،‬همسطح دانسته می‬
‫شیوه را غیرعادالنه دانسته با ایجاد دولت مؤقتقبل ازپیروزی مجا هدین‬
‫تیمکهتن ه ابعد از خروجکاملقوایشوروی واشغال‬ ‫ف‬
‫فتنمودیم وگ‬ ‫نیز مخال‬
‫کابلتوسط مجا هدین‪ ،‬دولتتشکیلشده میتواند‪.‬‬
‫جنرال اخترمیدانستکه این طرح وزارت های خارجه امریکا وپاکستانبه‬
‫فاتبین رهبران وقوماندانانبود و‬ ‫فزایش اختال‬ ‫منظور ایجادقطببندی وا‬
‫درنتیجهبهضررمیدان جن گ می انجامید‪ .‬من وجنرال اختر روی این اصل‬
‫فغانستان‪،‬‬‫فقاتبرای آیندهسیاسی ا‬ ‫پافشاری مینمودیمکهبه عوض طرحتوا‬
‫فته وپیروزی نظامی حاصل شود زیرابا‬ ‫ییمتا جن گ شدتیا‬ ‫باید الش نما‬
‫فغانستان‪،‬ب ه‬‫فقاتسیاسی‪،‬توجهقو ماندانان از جب هه جن گ درداخل ا‬ ‫طرحتوا‬
‫فت جلب میشدتا دیگران‬ ‫سیم مقامات صورت میگر‬ ‫پیشاورکه در آنجاتق‬
‫فغانان‪ ،‬در چنین حاالت هیچکس از‬ ‫یند‪.‬بنابر خصلت ا‬ ‫سهیمه آنانرا نه ربا‬
‫یندگیکند‪.‬‬ ‫کسی دیگرنمیتواندنما‬
‫جنرال اخترمیدانستکهقایل شدن حقتقدمبهفعالیت هایسیاسیقبل از‬
‫اشغالکابل‪،‬سببتضعیف ج هاد و مانعپیروزینظامی میگردد‪.‬سیر حوادث‬
‫فانه در آنوقت کسی نبود که از‬ ‫یید نمود‪ .‬اما متأس‬
‫فکر اورا تأ‬‫طرزت‬
‫موضعگیری او حمایتکند‪،‬اکثر جنراالن اردونسبتبه او حسادت میکردند‬
‫تند‪ .‬او آشکاراباصدراعظم در موضع‬ ‫وبا او مناسباتیتوأمباسوء ظن داش‬
‫فور‬‫فت‪ .‬امریکایی هانیز اورابه حیثشخصبنیادگرا ومن‬ ‫مخالفقرارگر‬
‫تند‪ .‬ضیاء در اوایل سال ‪ 1987‬مصمم شد تا در سطح باالیی‬ ‫میدانس‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی )تغییرات وارد آوردکه در اینسلسله‪،‬تصمیمسبکدوشی جنرال‬

‫‪279‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬
‫اختراز ریاست (آی‪.‬اس‪.‬آی) راشخصا ًاتخاذنمود زیراشخص دیگرینمی‬
‫فی اونقشی داشتهباشد‪.‬‬
‫توانست دربرطر‬
‫اقدا مات جنرال اختر در مبارزهباابرقدرتکمونیستی معجزه آمیزبود‪ .‬در‬
‫اوایلشکست دادن آنان امر غیر ممکن دانسته میشد‪ .‬اوبراینخستینبار از‬
‫ج هاد حمایتکرد واستراتیژی جن گ را طرح وتحت نظارت خویشقرار‬
‫فتکه شوروی مذاکرات در مورد‬ ‫فی او در زمانی صورتگر‬ ‫داد‪.‬برطر‬
‫فاده از ستینگر هم در‬
‫خروجقوایش را آغازکردهبود واز سوی دیگر است‬
‫مقابلهبا آن ها شروع شدهبود‪ .‬درگرماگرم اینپیروزی ها وی سبکدوش‬
‫گردید؛ اما نقش او در اینپیروزی همیشباقی خوا هد ماند‪.‬بهباور من‪،‬‬
‫فتخارات رابه نام خود رقم زده‬ ‫ضیاءبرای اینکه این همه دستاورد ها و ا‬
‫فادهنماید‪،‬توأمبا واردکردنفشار‬ ‫باشد واز آنبرایتقویت موقف خویش است‬
‫از جانب امریکایی ها‪ ،‬اورا از (آی‪.‬اس‪.‬آی)سبکدوشنمود‪.‬با درنظر داشت‬
‫قیم و غیر‬‫فسر عالیمقام نبودکهبنابر احساس خطر مست‬ ‫اینکه‪ ،‬اختر اولین ا‬
‫قیمبرای رئیس جم هورسبکدوشگردیدهباشد‪.‬‬ ‫مست‬
‫عکس العمل من در مورد سبکدوشی جنرال اختر از مقام (آی‪.‬اس‪.‬آی) از‬
‫رویناچاریبود‪ .‬منبه حیثی کسرباز‪ ،‬آرزومندپیروزی درمیدان جن گ‬
‫فکرم در انطباقکاملبا طرح های اوبود‪.‬به این معنیک ه‬ ‫بودم واین طرزت‬
‫اولبایدپیروزیبه دستآید وسپسقدرتبهسیاستمداران واگذارشود‪ .‬این‬
‫موضعگیریکامالً صادقانهبود وحقانیت آن را حوادثبعدیکامالًثابت‬
‫فغانستانناشی از همان اقداماتقبل از‬‫نمود؛ زیرا هرج و مرج موجود در ا‬
‫وقتسیاسی است‪،‬کهبدونسنجشاتخاذگردید‪.‬‬
‫باوجودیکه الش هایبیشتر من معطوفبهساز ماند هی عملیاتبود؛ ا ما‬
‫فاده از امکانات و اصول سیاسی در ج هتپیشبرد جن گ نیزبخشی از‬ ‫است‬
‫زندگی روزمره منبود‪ .‬در عملبار ها دیدهشدکه اقداماتسیاسی مانعکم ک‬
‫به مجا هدین شده است‪ .‬چنانچه ش هزادهیعقوب وزیر خارجهپاکستانکامالً‬
‫متع هدبه انجام مذاکراتبودکهبینپاکستان واتحادشورویتحتسرپرستی‬
‫ملل متحد در ژنیو ادامه داشت‪ .‬او در جریان جلساتبه رهبرانتنظیم ها در‬
‫مورد این مذاکرات معلوماتی را ارائه مینمودکهقبل از آن همه از طریق‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فتهبودند و اینکاربیثمربود ‪ .‬وی‬ ‫وسایل ارتباط جمعی از آن آگا هییا‬

‫هیچگاه نتوانست اعتماد وتمایل آنانرابه مذاکرات جلب نماید اوحتی‬
‫نمیخواستنظرات آن ها رابشنود‪ .‬وزارت خارجه ما حق ویتویکدامفیصله‬
‫رابرای رهبران مجا هدینقائلنبود ودر اواخرسال ‪ 1986‬احترام واعتماد‬
‫فرتقربکرد‪ .‬چنانچ ه زمانیکه‬ ‫متقابلبین رهبران ووزارت خارجهبه ص‬
‫وزیرخارجه در موردتقسیم اوقات خروجقوایشوروی‪،‬نظریات رهبران‬
‫را جویاگردید‪ ،‬حکمتیارپاسخ داد‪« :‬این موضوعبسیار ساده است‪.‬برای‬
‫خروجقوایشورویبایدبه هماناندازه وقت دادهشودکه در طی آن‪ ،‬آنان‬
‫فغانستانشدهبودند‪.‬یعنینهبیشتر ازسه روز»‪.‬‬ ‫داخل ا‬
‫رهبرانتنظیم ها خواستار آنبودندتاشوروی مستقیما ًبا آنان داخل مذاکره‬
‫فتن اینشرطشده‬ ‫گردد‪ ،‬در مورد اینکه آنان درسال ‪ 1986‬حاضربهپذیر‬
‫بودندیانه‪ ،‬معلومات دقیقندارم؛ امایقینا ً وزارت خارجه ماتمایلنداشتتا‬
‫ازپروسه مذاکراتبیرونقرار دادهشود‪ .‬رهبرانتنظیم ها همچنان مخالف‬
‫هرنوعشرکت حتیبرایی ک روز‪ ،‬در دولتتحتسرپرستینجیب هللا و‬
‫یا دستنشانده دیگریشورویبودند‪ .‬آنانبر ادامه مبارزهبهنام خدا وبرای‬
‫استقرار حکومت ا ال می درکابلپافشاری میکردند و هرنوعسازش را به‬
‫تند‪ .‬حتی رئیس جم هور‬ ‫فغانمیدانس‬
‫عنوان خیانتبهفداکاری های میلون ها ا‬
‫فیترغیب‬ ‫ضیاءنتوانست آنان را در موردشرکت در حکومت موقت ائ ال‬
‫فغانان همیشه انعطاف ناپذیر اند‪ .‬در اواخر من نیزبه اشتراک در‬ ‫نماید‪ .‬ا‬
‫جلساتصاحبزاده چندان القمندنبودم زیرابیش از حد خستهکنندهبود‪.‬‬
‫برید جنرال حمیدگلکهقبالً رئیس اطالعاتنظامی درقرارگاهنظامیبود‪،‬‬
‫در ماهاپریل‪ 1987‬جانشین جنرال اختر در (آی‪.‬اس‪.‬آی)گردید وبرای مدت‬
‫فایت مسلکی‬ ‫دو سال آن اداره را رهبری نمود‪ .‬من در مورد شایستگی وک‬
‫نیدهبودم‪ ،‬اما در مدتکارش در (آی‪.‬اس‪.‬آی) سلسله‬ ‫قبلی وی سخنانی ش‬
‫فغانستان‪ ،‬هرج و مرج‬‫وقایعی رخدادکهباوجود خروج قوای شوروی از ا‬
‫موجود در آنجاناشی از آن است و از اینلحاظ منبا وی همدردی مینمایم‪،‬‬
‫زیراپیروزی نظامی راکه (آی‪.‬اس‪.‬آی) در مدت طوالنیبه دست آورده‬
‫بود‪،‬بهسهولت از دست داد وبهبنبست مواجهشد‪.‬‬
‫‪281‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬
‫جنرال حمیدگلبدون اینکه مدتیصبرکند‪،‬با مسایل آشناشود‪،‬با رهبران‬
‫فغان ها را درکنماید و مطابقبا آن وضع راتحلیل‬ ‫کند و خصلت ا‬ ‫تبادلنظر‬
‫فتن‬‫کرده واقداماتی را روی دستگیرد‪،‬بهسرعت مانند جاروب نوبه رو‬
‫تمام دستاورد هاپرداخت‪ .‬ویبا داشتن مسل ک نظامی زر هدار چنینفکر‬
‫میکردکهبا داشتنی ک جزوتامفعال وقوهء احتیاطنیرومند میتواندبهسرعت‬
‫فقیتبه دست آورد‪ .‬این گونهتحلیل وشیوۀ اتخاذ‬ ‫بر دشمن حمله نموده مو‬
‫فقیت‬ ‫شده او ممکن در موارد جن گ های منظم ومتعارف مطلوببودهسبب مو‬
‫گردد؛ اما در جن گپارتیزانی امکان عملیشدن آنناممکنبود‪ .‬حمیدگل از‬
‫فات وتضاد هایبینتنظیم ها وقو ماندانان هیچگونه آگا هی نداشت و‬ ‫اخ ال‬
‫فرادتنظیم رقیب از ساحهتحتتسلط‬ ‫نمیدانستکه آنان اجازه نمیدهندکه ا‬
‫آنان عبور نماید‪ ،‬چه رسدبه اینکهبرای عملیاتبزرگ آنانبایکدیگر‬
‫یند‪.‬‬
‫همنوایی وتشری ک مساعینما‬
‫فتنمود‪ .‬من‬ ‫منتمام این مطالب رابرایشتوضیحکردم اما ویبا آن مخال‬
‫بحیثسربازناگزیرشدمتا اوامر او را اطاعتنمایم وبرایتعمیل دساتیر‬
‫او مجا هدین زیادی را از همهتنظیم ها احضارکردهبرای ایجاد "نیروی‬
‫فتهتالشنمودمتا‬ ‫ضربه" آنان راتحت آموزشنظامیقرار داد هم ‪ .‬چ هار ه‬
‫مسائل مالی‪،‬اکماالتی و چگونگیسوق و اداره آنان راتنظیمنمایمکهکمتر‬
‫فقیت نصیب ما شد‪ .‬در اینفاصله حمیدگل نیزتا اندازهییبا خصلت‬ ‫مو‬
‫فغانپیبرد وبا من همنوا شدکهبایدبرای اجرای همچو‬ ‫شخصیت های ا‬
‫اقدامات مدتی منتظرب ماند ‪.‬‬
‫من دراین زمانتقاعد خویش راپیشبینینمودم؛ زیرا در اواخراپریل ‪1987‬‬
‫فیع منبه رتبه جنرالیبهکمیسیون‬ ‫برایم ا الع داده شدکه موضوعتر‬
‫نیدن این خبربسیار مأیوسشدم اما متعجب‬ ‫فیعات محولشده است‪ .‬ازش‬ ‫تر‬
‫ستمکه ارتقای رتبه من ناممکن است زیرابا جنراالن عضو‬ ‫نه‪ .‬منمیدان‬
‫فه اجراکردهبودم‪.‬‬
‫شتم ونهتحتاثر آنان وظی‬ ‫کمیسیون هیچگونهشناختندا‬
‫تند‪.‬تمام معلو مات آنان در این الصه میشدکه‬‫آناننیزشناختی از مننداش‬
‫فه اجراکرده ام‪ .‬اعضایکمیسیونیقینا ً‬‫مدت چ هارسال در (آی‪.‬اس‪.‬آی) وظی‬
‫تند نسبتبهکسیکه در ادارهکارکردهکه همه نظر‬ ‫فردی راکه میشناخ‬
‫خوببه اونداشتند‪،‬ترجیحمیدادند‪ .‬منباور دارمکه رئیس جم هور ممکن‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫نقدر‬ ‫نظر مساعدنسبتبه من داشتهبودهباشد؛ اما در آن زمان این موضوع آ‬

‫فه ادامه د هم؛ اما‬
‫حایز ا همیتنبود‪.‬برایمپیشن هادشدتابه رتبه موجودبه وظی‬
‫من مدت هاقبل درصدد اخذتقاعدبودم امانمیتوانستم آنرا مطرحنمایم زیرا‬
‫در اینصورت من مستحق حقوقتقاعدنمیشدم‪.‬به همین ملحوظ جنرال اختر‬
‫فه خویش ادامه د هم‪ .‬حتی رئیس جم هور‬ ‫زیدندتابه وظی‬‫وحمیدگل اصرار ور‬
‫فقتنخوا هدکرد‪.‬‬ ‫نیزتذکر دادکهبهتقاعد من موا‬
‫با درنظرداشت حالتفوق من حاضرشدمتاتعیین جانشین من‪،‬صرفبرای‬
‫فه خویش ادامه د هم‪ .‬سیرحوادث نشان میداد که تمام‬ ‫چند م اه به وظی‬
‫فتخارات منبه‬‫نندگیکردهبودمتوأمبا ا‬ ‫دستاورد های جن گکه من آنراگردا‬
‫تقدبودمکهفقطبافشارنظامی میتوان‬ ‫سوینابودیکشانیده میشود‪ .‬من مع‬
‫پیروزیتمام عیار رابه دست آورد؛ اما در عوضتغییراتکلیسیاسی و‬
‫فتنبودکهسببتضعیف ج هاد میگردید‪ .‬حتی رئیس‬ ‫سازشی در حالشکلگر‬
‫فتکهباید در حکومت موقتبا‬ ‫جم هورضیاء خطاببه رهبرانتنظیم هاگ‬
‫یند‪ .‬ازنظر من چنین موضعگیریی کبدبختیبزرگ‬ ‫نجیب هللا اشتراکنما‬
‫بود‪ .‬اگرپیروزینظامی حاصل میشد‪ ،‬امریکایی ها آن رابهضرر خویش‬
‫محاسبه مینمودند‪،‬لذا درصددبرآمدندتا مانع اشغالنظامیکابلتوسطتنظیم‬
‫هایبنیادگراشوند‪.‬‬
‫نیم ازنقلکردننامهقو ماندان مشهورعبدالحقکه دوسالبعد از‬ ‫مننمیتوا‬
‫تقاعد منبهتاریخ اول جون ‪ 1989‬عنوانینیویارکتایمزنوشتهشدهبود‪،‬‬
‫خود داریکنم‪ .‬درایننامه خواسته ها وتما التاکثرمجا هدین در طول جن گ‬
‫فتهبود‪ .‬در نامه خطاببه حکومت ایاالت متحده امریکا نوشته‬ ‫انعکاسیا‬
‫شدهبود‪ « :‬دولتشما مدعیبودکهبرعلیه رژیم دستنشاندهشوروی‪ ،‬از‬
‫مقاومت حمایت مینماید‪ .‬اماتا حالکه این رژیم دستنشانده درکابل مسلط‬
‫لیم وتربیهبوده‪،‬بلکه او‬
‫است ونجیب هللانه وزیرصحیه ونه هم وزیرتع‬
‫وزیرکشتار وشکنجهبود ودر زمان ریاست جمهوری وی ما چند هزار‬
‫فتاد‬
‫فرکشتهشده و ه‬ ‫قربانی دیگر هم دادیم‪ ...‬در جن گبیش ازی ک میلیونن‬
‫فیصدکشور ویرانگردیده وپنج ـشش میلیون هم م هاجرگشتهاند‪.‬با وجود‬
‫این همه شما خواستار اشتراک ما دری ک دولتبا قاعده وسیع با رئیس‬
‫‪283‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬
‫جم هور نجیب هللا هستید‪ .‬در حالیکه شمابرایکورت والد هایمبه خاطر‬
‫نقشش در جنایات چ هل وپنجسالقبل ویزهنمی د هید ؛ اما از ما میخوا هید‬
‫کهبا هتلرکشورمان مصالحهنماییم»‪.‬‬
‫فه‬‫شتمکهآیابرایم اجازهترک وظی‬ ‫برای مدتی در حالت دودلی وترددقرار دا‬
‫فترکارش مباحثات‬ ‫را خواهند دادیا خیر‪ .‬در موردبا جنرال اختر در د‬
‫فه ادامه د هم وکوشش‬ ‫شتم‪ .‬وی اصرار میورزیدکهبایدبه وظی‬ ‫طوالنی دا‬
‫فتمکه هیچ چیزنمیتواند‬
‫مینمودتا در مورد مراقناعت د هد‪ .‬اما زمانیکه منگ‬
‫فتکهشما هرگز متقاعد‬ ‫درتصمیم منتغییر واردنماید‪ ،‬وینیز جدیشده وگ‬
‫فتمکه من از حقوقتقاعد خود منصرف‬ ‫نخواهیدشد‪.‬سرانجامبرای حمیدگلگ‬
‫فا ًتقاعدم را منظور نمایید‪ .‬ویبا الش زیادتوانستتا سرانجام‬ ‫استم لط‬
‫منظوریتقاعدم را از مقامات حاصل نماید و از این لحاظ من مدیون و‬
‫سپاسگزار او هستم‪.‬‬
‫منقبل ازترک (آی‪.‬اس‪.‬آی) و اردوبهتاریخ هشتم اگستسال ‪1987‬به‬
‫ک میتهنظامیتع هدسپردمکهبه عنوانی کفرد غیرنظامیبرای ارائهکم ک‬
‫به امر ج هادبر خوا همگشت‪.‬به همینلحاظبعد از جابه جاساختنفامیل در‬
‫کراچی وتنظیمزندگی آنانبهتاریخ چ هارماپریل ‪1988‬تکت طیاره راب ه‬
‫فربه راولپندی ریزرفنمودمتا دوبارهبه جن گبازگردم وقبل از‬ ‫عزمس‬
‫فونکرده اورا ازتصمیم خویش‬ ‫فربرای جانشین خویش در (آی‪.‬اس‪.‬آی)تیل‬ ‫س‬
‫آگاهساختم؛ اما ویبرایمتوصیهکردتابازگشت خویشرابهتأخیراندازم‪،‬‬
‫فتکهبرای انجام عملیات در الحکوت هایتنظیم ها الح و‬ ‫زیرا اوگ‬
‫فی وجود ندارد وتا اکمال آنباید منتظرب مانم‪ .‬امای ک‬ ‫مه ماتبه اندازهکا‬
‫فتمکه الحکوت اوجره در قرارگاه قبلی من‬ ‫فتهبعد از آن آگا هی یا‬ ‫ه‬
‫فته است‪.‬‬ ‫فجرشده وتمام الح و م همات وتجهیزات موجود در آن ازبین ر‬ ‫من‬
‫فغانستانبودکه در اواسط‬
‫ماه جنوریسال ‪1989‬یکی ازسردترین ما ه های ا‬
‫فغانستان راترک نمودند و با خروج‬ ‫آنبخش زیادی از قوای شوروی ا‬
‫نیرو های عقبی آنبه روزپانزد همفبروری‪،‬پروسه عقبنشینی آنتکمیل‬
‫فقایش‬
‫گردید‪ .‬واسیلیساوینوکاپریتر مخابرهسخت منتظربرگشت و دیدن ر‬
‫درمسکوبود‪ .‬او مدتی کسال درپوستهنزدی کقرغه وجاده ممتدبه غزنی‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فه انجام دادهبود‪.‬پوسته ویک ه درنقشه هاینظامیشورویبهنامتپه‬ ‫وظی‬

‫( ‪) 31‬نامیده میشد‪ ،‬در اطراف ذخیرهءآبیکهبه صورتکانکریتی اعمار‬
‫شده دارای خندق های ارتباطی متعددبود وبا محلقومانده ارتباط داشت‪ .‬او‬
‫باچندسرباز دیگر در اطرافآتش مصروفگرمنمودن دست های خویشبود‬
‫تابعدا ًبه ادامهپ هره دوساعتهبپردازد‪ .‬در دیوارپوسته اینشعارنصبشده‬
‫فتخار انجام دهید!»‪ .‬اطراف‬ ‫فغانستانبا ا‬
‫بود‪« :‬ک ماندو ها وظایف خودرا در ا‬
‫سید‪ .‬دری ک جناح آن‬ ‫بندانبه نظر میر‬ ‫اینپوسته‪ ،‬همه جاسیاه وسپید ویخ‬
‫ی ک زنجیرتان ک ودومیل هاوان ‪ 122‬میلیمتری جابجاگردیدهبود وتوسط‬
‫بند امنیتیکابل‬
‫فاظت میشد وجزئی ازپوسته هایکمر‬ ‫بوجیپر از ری گ ح‬
‫فغان‬‫بود‪ .‬سربازان موجودبی صبرانه منتظربودندتا آنرابه سربازان ا‬
‫یند‪.‬‬
‫لیمنما‬
‫(سبز ها)که عساکرشوروی آنان را اینگونه مینامیدند‪،‬تس‬
‫در شمال شرقکابل درپایگاه هوایی دگروال الکساندرگلووانف مسؤول‬
‫تأمین امنیتمیدان هوایی وبازنگ هداشتن آنتا خروجکاملقوایشوروی‬
‫فغانستانبود‪.‬با وجود یکهقوایشوروی عمدتا ً از طریقشا هراهسالن گ‬ ‫از ا‬
‫باز میگشتند؛ اما درمیدان هواییکابلپی هم هواپیما هاینظامیترانسپورتی‬
‫فگن‬ ‫کند در حالنشست ویاپروازبودند‪ .‬طیاراتبم ا‬ ‫ایلوشن رسیده ازتاش‬
‫به منظورتأمین امنیتقطار هاییکه در حالبرگشتبودند‪ ،‬مستقیما ً از خاک‬
‫شورویپرواز نموده وبم های ‪1200‬پونده رافرو میریختند‪ .‬دگروال‬
‫گلووانف برای تأمین امنیت میدان هوایی مصروف تنظیم پرواز های‬
‫هلیکوپتر هایتوپداربودتا ح الت دشمن را خنثی سازد‪ .‬وی در موردبه‬
‫فت‪ « :‬آن ها خوب آموزشدیده وبرای جن گ در‬ ‫خبر نگار سندیتایمزگ‬
‫مناطقکو هستانی آمادهاند‪ ...‬وتا هنوز همبه ر هزنی میپردازند‪...‬شمابا آن ها‬
‫(مجا هدین) چ هرهبه چ هره مواجه نمی شوید‪ ،‬آن ها همیشه از عقبفیر‬
‫مینمایند» چهتعریف خوبی از جنگجویان چریکی‪.‬‬
‫فداران مجا هدین‬
‫درکابلبا خروجقوای شوروی دربین هواخوا هان وطر‬
‫تندبدون آنان‬‫شور وشعف زیادبه وجود آمد وبرعکسکمونیست ها نمیتوانس‬
‫بند‪ .‬دربین دیپلومات های خارجی نیز عدم اطمینان‬ ‫مدت درازی دوامیا‬
‫فارتخانه های دیگرنیز دروازه‬ ‫فارت امریکا‪،‬س‬
‫احساس میشدبابستهشدنس‬
‫‪285‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬
‫فغانستانبیرونشدند و‬ ‫فامیل های آنان از ا‬
‫تند ودیپلومات ها و‬
‫های خویش رابس‬
‫فتن ازکشتی در حال غرق‬ ‫وانمود میکردندکه این الشی استبراینجاتیا‬
‫تندکهبا آمدن رژیمجدیدبهسرعت دوبارهباز خواهندگشت‪.‬‬ ‫ف‬‫شدن‪ .‬آنان میگ‬
‫فارت امریکا قدری حیرت انگیزبود؛ زیرا این‬ ‫از نظر منبسته شدن س‬
‫فظت میشدند‬ ‫حرکت آنانبیانگراینبودکهتا حال آنانتوسطشوروی ها محا‬
‫فته اند‪ ،‬در حالی‬
‫وحالباپیروزی مجا هدین‪ ،‬در حالتترس و هراسقرارگر‬
‫که ما از متحدان آنانبودیم‪ .‬صحنهپائین نمودنبیرق امریکا در حضور‬
‫فتنب ه‬‫فرنظامی وعجلهبرای ر‬ ‫فارت از جمله چ هارن‬ ‫یازدهتن ازکارمندانس‬
‫فر آن ها رابرایبیست و‬ ‫میدان هوایی بسیار جالببود‪.‬برفباریشدیدس‬
‫فارت مجلل‬ ‫چ هار ساعتبهتعویقانداخت‪.‬بهپیروی از آنان انگلیس هاس‬
‫فتهبعدیفرانسه و‬ ‫خویشرا از زمانتسلط استعماری آنترکنمودند‪ .‬در ه‬
‫فارت‬ ‫ستداللکهبه زودیبابهبودی وضعبرخواهندگشت‪،‬س‬ ‫اتریشبا این ا‬
‫تند‪.‬‬‫خانه های خویش رابس‬
‫خروجقوای شوروی طبق النتکمیلگردید وبهتاریخپانزد همفبروری‬
‫فته‬‫آخرین سربازشان ازپل حیرتانبه سمتترمز عبورکرد‪ .‬طی چند ه‬
‫فر ازسربازانشانسواربر الری ها و زرهپوش ها از طریقشا هراه‬ ‫هزارانن‬
‫سالن گبه آغوش مادر وطنبازگشتهبودند‪ .‬معموالً آنان هرشب ازکابل‬
‫نندتلویزیون‬ ‫ی کلوای خویش را در حالیکه اجناسکمیاب در وطن شان ما‬
‫تند‪.‬‬‫ریدند وباخود خارج میساخ‬ ‫پاناسونی ک وسایر لوازمبرقیبود‪ ،‬می خ‬
‫برخی از آنان مدال ها ونشان ها رابر سینه آویخته س گ هایی رابا خویش‬
‫تند‪ .‬این خروجتا حدی خروجبا وقاربود‪ ،‬زیرا دپیلومات های شوروی‪،‬‬ ‫داش‬
‫نند دیپلومات های امریکایی در چ هاردهسالقبل حینسقوطسایگون از طریق‬ ‫ما‬
‫فارتبه واسطۀ هلیکوپتر مجبوربهفرارنگردیدهبودند‪.‬ی ک روزبعد‬ ‫بامس‬
‫فت‪« :‬سربازسرخنه‬ ‫از خارجشدن آنان دکانداری درکوچه مرغفروشیگ‬
‫پول داشت ونه ادب‪ ،‬من وقت خود رابا آنانضایعنمیکردم‪ .‬آنان درنظر‬
‫من مشابهبهی ک د هقانبودند‪.‬فکر میکنمتا دوبارهدیدنتوریست ها و هیپی‬
‫ها جنگ های زیادی راشا هد خواهیمبود‪».‬‬
‫فغانستان راترککردتورنجنرالبوریسگروموفبودک ه‬ ‫آخرینفردیکه ا‬
‫خانمشقبالًفوتنمودهبود‪.‬بعد از عبور ازپل حیرتانپسر خویش ماکسیم‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فغانستان خدمت نمودهبود‪ .‬او‬ ‫فت‪ .‬او سه مرتبه در ا‬ ‫را در آغوش گر‬
‫فات وضایعات راب ه‬ ‫مسئوولیت دشوار عقب نشینیقوای شورویبدونتل‬
‫ع هده داشتکهتوانستبااتخاذتدابیر مؤثر جلوگیریکنندهبدونکدامفاجعه‬
‫فه را انجام د هد‪.‬به قول اوتن های ک سرباز در ‪20‬‬‫فات زیاد این وظی‬‫وتل‬
‫فه اش‬ ‫کیلومتریشمالکابلبهضربگلولهکشتهشد‪ .‬اوبهپاداش این وظی‬
‫لقبق هرمانشوروی راکسبکرد وبه حیثقو ماندان حوزهنظامیکیفکه‬
‫مقام م همبود‪ ،‬مقررگردید‪.‬‬
‫فتر مرکزی (سی‪.‬آی‪.‬ای) در النگلی‬ ‫در همان روز‪ ،‬هزاران میل دورتر در د‬
‫ویرجینیا‪ ،‬رئیس آنسازمان ویلیام وبسترکه جانشین ویلیامکیسیشدهبود‪،‬‬
‫دعوت خاصشامپاین راترتیب داد و جام هابه مناسبتپیروزی و اخذ انتقام‬
‫شکست در ویتنامبرداشتهشد‪ ،‬در حالیکه دولتشوروی مصروفشمارش‬
‫فات جانی و مالیبودکه در جن گنهسالهبر آن ها واردگردیدهبود‪.‬قوای‬ ‫تل‬
‫فغانستان‪،‬‬ ‫فین دولت ا‬‫شوروی درنتیجهکم ک هایتسلیحاتی امریکابه مخال‬
‫فغانستان‬ ‫فان دولت را در ویتنام کم ک مینمود‪ ،‬از ا‬ ‫نندکهشوروی مخال‬ ‫هما‬
‫فقات ژنو در ماه اپریل‬ ‫عقب نشینی نمود‪.‬بهباور منبعد از امضایتوا‬
‫فغانستانکاسته شد و آنانبه‬ ‫‪ 1988‬القمندی امریکابه ادامه ج هاد در ا‬
‫فا همشدند‪ .‬هدف اصلی امریکا از‬ ‫عوضپیروزینظامی‪ ،‬مایلبهسازش وت‬
‫اینتغییر‪ ،‬جلوگیری از استقرار دولتبنیادگرای ا المی درکابلبود زیرا‬
‫فحات‬ ‫در اینصورتی ک دشمنبا دشمن دیگریتعویض میگردیدکه درص‬
‫بعدی در مورد آنتوضیحات داده خوا هدشد‪ .‬جالباین استکه دراین راستا‬
‫اتحادشوروینیزبا آنان همنوابود ‪ .‬آناننیز ازتحری ک احساسات مذهبی‬
‫در جم هوری های آسیای میانه‪ ،‬درشمال دریای آمو در هراسبودند‪.‬بعد از‬
‫فغانستان‪ ،‬هردوابرقدرت‪ ،‬در‬ ‫فقتشوروی در مورد خروجقوایش از ا‬ ‫موا‬
‫فتهشود‪.‬‬ ‫صدد آنشدندتا جلوپیروزینظامیقاطع مجا هدینگر‬
‫سیدنبه این هدفتعداد زیادی از وسایط وتجهیزاتنظامی‬ ‫شورویبرای ر‬
‫فغانستانگذاشت‪.‬بر اساس معلومات من‪،‬گروموف‬ ‫در اختیارقوای مسلح ا‬
‫فغانستان راترککرد‪ .‬زیرابعد از خروج‬ ‫آخرینسربازشوروینبودکه ا‬
‫اندندکه در‬
‫قوای آنکشور‪،‬صد هانظامی آنکشورتحتنام مشاورباقی م‬
‫‪287‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬
‫فاده راکت هایسکادبرد متوسط زمینبه زمین همکاری‬ ‫فعالساختن واست‬
‫فادهقرار‬‫نمودند‪ .‬چنانچه در جن گ اللآباد در اواسطسال ‪ 1989‬مورد است‬
‫فغانستان عبارتبود‬ ‫فات اتحاد شوروی در جن گ ا‬ ‫فت‪ .‬ضایعات وتل‬ ‫گر‬
‫از‪13000‬کشته‪ 35000 ،‬مجروح و ‪311‬سربازالدرک‪.‬بر اساسگزارش‬
‫ها مصارف روزانه آنان در حدودی ک ملیون ربلبودکهبعد از خروج آنان‬
‫فت وتن ها اکماالتلوژستیکی‬ ‫فزایشیا‬ ‫فتنقیمت ها‪ ،‬این رقم ا‬ ‫لند ر‬
‫نسبتب‬
‫شوروی میتوانست دولت نجیب هللا را سرپا نگ هدارد‪.‬بر اساس منابع‬
‫فغانستان هر ماه معادل ‪300‬‬‫امریکایی‪ ،‬شورویبعد از خروجقوایش از ا‬
‫میلیون دالرتجهیزات نظامی‪ ،‬مواد غذایی و موادسوخت در اختیار دولت‬
‫فغانستانقرارمیداد و درظرف شش ماه حد اقل ‪3800‬پروازبرای این‬ ‫ا‬
‫فته است‪ .‬در حالیکه امریکایی ها درسال ‪600 1988‬‬ ‫منظورصورتگر‬
‫فاوت زیادیبین هردو مصرفبه‬ ‫ملیون دالر را مصرف نمودهبودندکهت‬
‫الحظه میرسد‪.‬‬
‫فغانستانبه شکست نظامی مواجه‬ ‫عدهییبر این نظراندکهشوروی در ا‬
‫نشده است؛ اما منبه حیثسربازیکه مدت چ هارسال جن گ رابرعلیه آنان‬
‫فکر هستم زیرابدونتالش مجا هدین‬ ‫ساز ماند هینموده ام‪ ،‬مخالف این طرزت‬
‫فغانستان راترکنمیکردند‪.‬‬ ‫و از طرقسیاسی و مذاکراتبه هیچوجه آنان ا‬
‫کمونیست ها دراین مدتتن هابرش هر ها‪،‬پایگاه ها وتااندازۀبر خطوطاکماالتی‬
‫تندتاتن ها عملیات خرد و‬
‫تند وسربازانشورویتوانایی آنرا داش‬ ‫کنترول داش‬
‫بزرگی رابه راه اندازند‪ .‬آنان از عملیات در شب در هراسبودند وبدون‬
‫گیدند‪ .‬آنانبه عوض جن گ درکوه ها وتپه ها‪ ،‬در عقب زرهپوش‬ ‫انگیزه میجن‬
‫تند‪ .‬وارد شدن استینگر در عرصۀ جن گ‪،‬که روزانه‬ ‫خود راپن هان میساخ‬
‫طور متوسطی کفروند هواپیما راساقط میساخت‪،‬قوایشوروی رابه این‬
‫نتیجهگیری رساندکهپیروزی آنان دشوار است‪ .‬در صورتیکه اردوی‬
‫ف هوم شکست آنتلقی‬ ‫منظم‪ ،‬نتواند قوای چریکی را مضمحل سازد‪،‬به م‬
‫میگردد وشوروی هابعد از خروج آنبهاین حقیقتپیبردند‪.‬برایپیروزی‬
‫فی‪ ،‬منابعپولیفراوان وتجهیزات‬ ‫در جن گبر الوه موجودیت نیرویکا‬
‫نظامی نیز ضرور است وگرباچف حاضر نبود چنین مصارفگزاف را‬
‫بپردازد‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫شیدن‬ ‫فغانستانبود وباک‬ ‫فین درجه اول هجومبر ا‬ ‫گرباچف از جملهء مخال‬
‫فغانستان‬ ‫فت‪ .‬دراثر مداخلهشوروی در ا‬ ‫قوایشوروی موردستایشقرارگ‬
‫فتبا‬ ‫پرستیژبین المللیکرملین خدشه دارشد وکشور هایی ا ال می در مخال‬
‫فت و‬ ‫فوذ شوروی درکشور های غیرمنسل ککا هشیا‬ ‫تند‪ .‬ن‬
‫ف‬
‫آن قرارگر‬
‫ستمکهقو ماندانی اعلیقوای‬ ‫مناسباتشبا چینتیرهترگردید‪ .‬من مطمئن ه‬
‫شوروی حینکه در مورد مصارف در ج هتپیروزینظامی مطالبی را طرح‬
‫فتتاقوای آنکشوربهسرعت عقبنشینینماید‪.‬‬ ‫کردند‪،‬گرباچفتصمیمگر‬
‫فت وبه حیث‬ ‫این ابتکار وی موردتشویقکشور های غربی نیز قرارگر‬
‫شخص مصلح معروفگردید وگویا این مداخله بهتدریجبهبادفراموشی‬
‫سپرده خوا هد شد‪ .‬همین اکنونکه من مصروف نوشتن اینکتاب هستم‬
‫(سپتمبر سال ‪ ،)1990‬وزیر خارجه اتحاد شوروی حین صحبت در ملل‬
‫متحد‪ ،‬حمله عراق رابرکویت محکومنمود و اینکهگویاکشور متبوع وی‬
‫فظهسیاستمداران همیشه ضعیف‬ ‫هیچگا هی چنین حملهننموده است زیرا حا‬
‫است‪.‬‬
‫فقات ژنو در واقعیت امر‪ ،‬استراتیژیپیروزی در جن گبه‬ ‫با امضایتوا‬
‫شکست انجامید وآن هم در زمانیکهبا خروجقوایشوروی امکانپیروزی‬
‫فغان هاپیشبینی میشد‪.‬با‬
‫نظامی مجا هدین از جانب همهبهشمولشوروی وا‬
‫تغییرسیاست ایاالت متحده امریکا درج هت جلوگیری از اینپیروزی‪،‬قوای‬
‫فغانستانبود‪ .‬چنانچه راکت‬ ‫شوروی درصددتقویه هرچهبیشترقوای مسلح ا‬
‫فغانی در اطراف ش هر ها و‬ ‫های اسکاد را در اختیار آنانقرار داد وقوای ا‬
‫فاظتکابل جابجانمودند‪.‬‬ ‫فعه وح‬ ‫پایگا ه ها و م الت استراتیژی کبه منظور مدا‬
‫کابل در این استراتیژی آنان مقام اول را داشت وبرای این منظوربهتقویه‬
‫تند وبرای اکماالت آن شوروی ها از‬ ‫فاعی آنپرداخ‬ ‫بند های امنیتی و د‬ ‫کمر‬
‫طریق زمین و هوا اقدامنمودند‪ .‬طراحانشوروی در موردبقایقوای مسلح‬
‫تند‪ .‬هرگاه دولت‬‫فغانستانبعد از خروجقوای آن ها‪ ،‬درش ک وتردیدقرار داش‬ ‫ا‬
‫نجیب هللابتواند مقاومتنماید‪ ،‬در آنصورت زمینه مساعدبرای حل وفصل‬
‫تندتا‬ ‫سیاسی معضلهبه وجود آمده میتواند‪ .‬امریکا وشورویتمایل نداش‬
‫بند‪.‬به عباره دیگر هدف امریکایی ها‪،‬‬ ‫مجا هدینبهپیروزینظامی دستیا‬

‫‪289‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬
‫با خواست هایشوروی ها همگونگردیدهبود وبرایتحقق آن حاضربودندتا‬
‫یند‪.‬‬
‫فادهنما‬
‫از امکاناتسیاسی ونظامی است‬
‫در عرصهنظامی‪،‬باوجود یکه آنان در مورد متوقفساختن ارسال الح‬
‫فقی را امضاء ننمودهبودند‪ ،‬اما ا مریکابه‬
‫و م هماتبه متحدین خویشتوا‬
‫تندکه‬‫ف‬‫توقف الح اقدامنمود وزمانیکه من در موردسوالنمودم‪ ،‬آنانگ‬
‫این اقدامبه منظور جلوگیری ازبهتعویق انداختنپروسه خروج قوای‬
‫فته است‪.‬بنابرنتیجهگیری من‪ ،‬این اقدام ادامهتغییر‬
‫شوروی صورتگر‬
‫پالیسی آنانبود‪ ،‬زیرابعد ازتکمیلشدن خروجقوایشوروی اینتصمیم‬
‫فت‪.‬‬‫آنان همچنان ادامهیا‬
‫حامیان مجا هدین درکنگره امریکاصدای اعتراض خود رانسبتکا هش در‬
‫فر از سناتوران خواستارتحقیقات‬ ‫لند نمودند‪ .‬دون‬
‫ارسال الح وم هماتب‬
‫کنگره در موردشدند‪ .‬واشنگتنتایمز در اوایلاپریل ‪1989‬گزارش دادکه‬
‫سناتور (‪ )Orrin Hatch‬عضوکمیته ا العاتیسنا طییادداشتی از رئیس‬
‫فغانستان‬ ‫آنکمیتهتقاضانموده استتا در مورد عملکرد (سی‪.‬آی‪.‬ای) در ا‬
‫استیضاحشود‪.‬سناتورنامبرده در مورد ارسال الح از طرفشوروی ودر‬
‫مقابلکا هش در محموله های ارسالیایاالت متحده امریکاابرازتشویشکرده‬
‫بود‪ .‬روزنامهتایمزلندن چ هار ماهبعد از زبان رئیسکمیته ا العاتنهتن ها‬
‫فاع نیز نمود‪ .‬آقای ( ‪Anthony‬‬ ‫ئیدکرد‪،‬بلکه از آن د‬ ‫اینکا هش راتا‬
‫فغانستان‬ ‫‪ )Beilenson‬خاطر نشان ساختکه "چون قوای شوروی از ا‬
‫فغان‬ ‫خارجشده استلذابعد از این ارسالکم ک هاینظامیبهشورشیان ا‬
‫فع مانیست‪ ".‬این م همترینسند در موردپالیسیجدید امریکا است‪.‬‬ ‫بهن‬
‫حتی چارلزویلسن دوست مننیز آنشور وشوققبلی را در موردپیروزی‬
‫نظامی از دست دادهبود‪ .‬طوریکه من درککردمبسیاری از مقامات‬
‫امریکایی از اجراآت واقدامات (آی‪.‬اس‪.‬آی) وخاصتا ً دستاورد های من در‬
‫تندتا ادامه‬
‫فغانی" رنجیده خاطربودند؛ زیرا آنان همیشه الش داش‬
‫"بیروی ا‬
‫شند‪.‬باتبدیلی جنرال‬ ‫قیمتحتکنترول خود داشت هبا‬‫جن گ رابهصورت مست‬
‫فرادبیتجربه و‬ ‫اختر ومتقاعدشدن من‪،‬برای آنان زمینه آن مساعدشدتا ا‬
‫جدیدا ًتوظیف شده در (آی‪.‬اس‪.‬آی) را تحت تاثیر قرار د هند‪Bill ( .‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫یندگان ازفلوریدا در ماه اپریل ‪ 1990‬در‬

‫‪ )McCollum‬عضو مجلس نما‬
‫مجلۀ «بینش» نوشت‪:‬تا زمانیکه (آی‪.‬اس‪.‬آی)تحتکنترول در آورده‬
‫نشده‪،‬بایدتمامکم ک های نظامی امریکابهپاکستانکه سومینکشور در‬
‫فتکننده آن است ‪ -‬اگرقطع نمیگردد ‪ -‬حد اقل در مورد آنتجدید نظر‬
‫یا‬
‫صورتگیرد‪.‬‬
‫فاده ازتکتیک های دپلوماتی کبود‪.‬بهترین میتود در این‬ ‫قدمبعدی امریکا است‬
‫فاتبینتنظیم ها وب هرهبرداری از رقابت های‬ ‫عرصه دامن زدنبه اخ ال‬
‫ذات البینی آنان دانسته میشد‪.‬با خروجقوایشوروی‪ ،‬مجا هدینپیروزی را‬
‫به دست آوردند‪ ،‬زیرا ملحدین ازکشور خارج شدهبودند‪ .‬هرگاه آنانقبالً‬
‫برای مبارزهبا دشمن مشترک متحدگردیدهبودند‪،‬با خروج آن ها‪،‬تنظیم ها و‬
‫فعسیاسی خویشگردیده و غرق در جنون‬ ‫قو ماندانانبیشتر درصددتأمین منا‬
‫ردیدند‪ .‬حسادت ها‪،‬کینهتوزی ها و جاه طلبی هاییکه موقتا‬ ‫قدرت طلبیگ‬
‫فت‪.‬‬ ‫فزایشیا‬‫در جن گبرعلیهشورویفراموششدهبود‪،‬باردیگرتازهشد وا‬
‫فات دامن میزد وآنان را‬ ‫فمندبه این اختال‬
‫ایاالت متحده امریکا‪ ،‬آگا هانه و هد‬
‫در موردتحری ک مینمودتابه عوضپرداختنبه مسایلنظامیبیشتر درگیر‬
‫مسایل سیاسی شوند‪ .‬در چنینفضا رهبرانتنظیم ها وقو ماندانانبه عوض‬
‫فغانستان‪،‬توجهبیشتربهپیشاور داشتند‪ .‬زیرا در‬ ‫پرداختنبه مسایل داخل ا‬
‫آنجاتصامیم سیاسی اتخاذ میگردید‪ .‬ایاالت متحده امریکا در صددباز‬
‫نیدن ظا هرشاهبود وبرای این منظور طرح ایجادشورایی را ارائهنمود‬ ‫گردا‬
‫که در آنتمامتنظیم هابدون درنظرداشت مؤثریت‪ ،‬دارایتعداد مساوی‬
‫فغانستان را درپاکستان‬ ‫شند ‪ .‬آنان همچنان ایجاد دولت موقت ا‬ ‫یندگانبا‬‫نما‬
‫تشویقنمودند‪ ،‬در حالیکهمیدانستند از طرف هیچکسی از جمله خودشان‬
‫به رسمیت شناخته نخوا هد شد‪.‬به نظر من همه این اقداماتبه خاطر این‬
‫فتتا وحدت مجا هدین ازبینبرود وقدرت آنان در ادامه جن گ‬ ‫صورت میگر‬
‫تضعیفشود‪.‬‬
‫جنرال حمیدگلناآگا هانهبا اجراآت خویش در ج هتتعمیل این خواسته های‬
‫فهیی عالقمندبودتا ج هاد رابه طور‬
‫فسر حر‬
‫آنانکم ک مینمود‪ .‬اوبه حیث ا‬
‫ستم نظم‬‫مؤثر ادامه د هد وبرایپیشبرد آن ضرورتبودتاتغییرات درسی‬
‫‪291‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫عقب نشینی خرس‬
‫موجودسوق وادارۀ مجا هدینبه وجود آوردهشود‪.‬قدمنخست در این راستا‬
‫تبدیلکردننیروی چریکیبهی کقوای منظمنظامیبود‪.‬‬ ‫الش در ج هت‬
‫برایتحقق این امر اوبه عوض رهبرانتنظیم ها‪،‬بیشتربا مقاماتنظامی‬
‫فا همشد وبرای اینکار خودش در راسکمیتهنظامیقرار‬ ‫آنان درتماس ت‬
‫فتکه از حمایه رئیسنیزبرخورداربود؛ زیرا رئیس جم هورنیز در این‬ ‫گر‬
‫شند‪.‬‬‫فتنقدرتبیش از حد میبا‬ ‫تصوربودکهبعضی رهبران در صددگر‬
‫حمیدگلبرایکا هش قدرت رهبران‪ ،‬دوباره شیوهتوزیع مستقیم الحبه‬
‫قو ماندانان رامروجساختکهسبب خوشنودی ایاالت متحده و (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫فدار اینشیوهبودندگردید‪.‬‬‫که از آغاز طر‬
‫ستدالل مینمودندکه‬ ‫در زمانیک ه من در (آی‪.‬اس‪.‬آی )بودم‪ ،‬امریکایی ها ا‬
‫سببتحرک‬ ‫توزیع مستقیمسالحبهقوماندانانیکه مستقیما ً در جن گ دخیل اند‬
‫وفعالیتبیشتر آنان میگردد‪ .‬اما در عمل ما از اینشیوهتجاربتلخی راب ه‬
‫دست آوردیمکه از جملهفساد و هرج و مرجپیامد آنبود‪.‬تن هابرای اجرای‬
‫قیم الحبهقو ماندانان‬ ‫عملیات خاص این طریقه مثمر واقع میشد‪.‬توزیع مست‬
‫شدید رقابتبین آنان‬ ‫اگر ازی ک طرفنقش رهبران راتضعیفنمودهسببت‬
‫میشد‪ ،‬از جانب دیگر حسادت ها‪ ،‬رقابت ها و جن گ هایبینقو ماندان ان را‬
‫نیزباعث میشد‪ .‬چنانچهبار ها دیده شده قوماندانیکه نتوانسته است از‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) الحبه دست آورد‪،‬باکمینگیری در راهکاروانقو ماندان‬
‫رقیب‪ ،‬الح و م همات آنرا غارت مینمود‪( .‬آی‪.‬اس‪.‬آی)توانمندی آنرانداشت‬
‫فتضاحکویته‬ ‫تاصد هاقو ماندانپراگنده راتحتکنترول داشتهباشد‪ ،‬چنانچه ا‬
‫درسال ‪1983‬ناشی از همینگون ه اقداماتبودکه منجربهتوظیف من در‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی)شد‪.‬‬
‫نقصبزرگ دیگرناشی از اینگونهتوزیع الحاینبودکهمقدار زیاد الح‬
‫فت و‬ ‫فجارشدید ازبین ر‬ ‫در کمپ اوجره ذخیرهگردیدهبودکه درنتیجه ان‬
‫در آستانه خروجقوای شوروی این مصیبتبزرگیبرای مجا هدینبود‪.‬‬
‫چنانچهبه عوض اینکه محموله های زیاد رسیده انواع مختلف اسلحه و‬
‫م هماتبه دیپو هایتنظیم هاتوزیعگردد‪ ،‬همه دری ک محل درکمپ اوجره‬
‫فقات‬‫ذخیرهگردید و در اوایل ماهاپریل ‪1988‬چند روزقبل از امضایتوا‬
‫فت و امریکانیز از ارسال اسلح ه خودداری‬
‫فجار عظیم ازبین ر‬
‫ژنوبای ک ان‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫ورزید وضرباتناشی ازشکست در حملهبر اللآباد همه عواملیبودند‬

‫بند‪.‬‬
‫تندبهپیروزی دستیا‬
‫که مجا هدیننتوانس‬

‫‪293‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫دو فاجعه بزرگ‬

‫دوفاجعهبزرگ‬
‫" میخوا هیدبدانید چرا حملهبر الل آباد عمل احمقانه است؟برای این‬
‫احمقانه استکه درنتیجه آن ده هزارنفرکشته خوا هدشد‪ ...‬واگر احیانا ً‬
‫ما آنراتصرف همنماییم‪،‬پیامد آن چه خوا هدبود؟ روسهابابمباردپوست‬
‫ما را خوا هندکشید‪ .‬این استنتیجه آن‪".‬‬
‫ازسخنانقو ماندانعبدالحق در ماه می ‪1988‬حینصحبتبا‬
‫سندهکتاب "سربازان خدا" ‪1990‬‬
‫‪Kaplan Robert D.‬نوی‬

‫فتابی‪ ،‬ش هر‬ ‫در اوایل اپریل سال ‪ 1988‬حدود ساعت ده صبحی ک روز آ‬
‫فجاربزرگ و مد هشیلرزاند‪.‬تصورمردم اینبودکهیا هند‬ ‫راولپندی را ان‬
‫برپاکستان حملهکرده است ویا هم بم اتومی ویاتأسیسات اتمیپاکستان‬
‫نندبهبلندی هزارانفت درآسمان‬ ‫فجرشده است‪ .‬دودسیاهبزرگقارچ ما‬ ‫من‬
‫ن مایانشد‪.‬به دنبال آنبارانی از راکت های خرد وبزرگکه در زمین و هوا‬
‫فجارات‬ ‫فت‪.‬صدا های مد هش ان‬ ‫فجرمیگردیدند‪ ،‬منطقهء اطراف آن رافراگر‬ ‫من‬
‫فت‪ .‬راکت هاتاشعاع ‪12‬کیلومترینیز اصابت‬ ‫ً‬
‫تقریبابرای دو روز ادامهیا‬
‫فجارتمام اسلحه و م هماتکهبیشتر از ده هزارتن‬ ‫کردند‪ .‬در نتیجه این ان‬
‫فغانستان درکمپ اوجره‬ ‫میشد و (آی‪.‬اس‪.‬آی) آنرابرایپیشبرد جن گ در ا‬
‫فتکهشامل در حدود ‪ 30000‬میل راکت‪،‬‬ ‫تهیه وذخیرهنمودهبود‪ ،‬ازبین ر‬
‫فیر مرمی مختلف النوع‪ ،‬مین هایبیشمار‬ ‫هزاران هزار مرمی هاوان‪ ،‬ملیون ها‬
‫یندار های ‪ recoilless‬وراکت های استینگربود‪.‬‬ ‫ضدتان ک‪ ،‬م همات ماش‬
‫فجار هرج‬ ‫فجار در طولتاریخپاکستانسابقهنداشت‪ .‬درنتیجه ان‬ ‫اینگونه ان‬
‫فهوم واقعی آنبه وجود آمد‪.‬کوچه ها و مناطق اطراف محلپر‬ ‫و مرجبه م‬
‫ازکشته ها و زخمی هابود ودر مجموعبیش ازصدتنکشتهشدند و هزار‬
‫ردیدند‪.‬پنجکارمند (آی‪.‬اس‪.‬آی) نیزکشتهشد و ‪ 20‬ـ ‪30‬‬ ‫تن دیگر مجروحگ‬
‫ردیدند‪.‬‬‫تن دیگر مجروحگ‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فجار دادن انتخابنمودهبودند؛ زیرا در‬ ‫دشمنان ج هاد وقت مناسب رابرای ان‬
‫فقات ژنوباشوروی ها امضا وی ک ماهبعد خروج عملی‬ ‫طیچند روزتوا‬
‫فجارگدام هایاکماالتی مجا هدینکامالً از اسلحه‬ ‫آنان آغازگردید‪ .‬درنتیجه ان‬
‫ردیدند‪ .‬من در زمانکارم در (آی‪.‬اس‪.‬آی)سعی میکردمتا‬ ‫و م همات خالیگ‬
‫سیدهکمتر در اینجا ذخیرهگردد؛ اما در چهار ماهبعد از من‪،‬تمام‬ ‫الح ر‬
‫اسلحه و م همات رسیده درکمپ اوجره جابه جاگردیدهبود وطبق الن‬
‫ستم اکماالتی‬ ‫حمیدگلباید مستقیما ًبه قوماندانانتوزیع میشد‪ .‬چون در سی‬
‫سیدنکاملیکنوع الح‪،‬‬ ‫(سی‪.‬آی‪.‬ای)نواقص موجودبود‪،‬گا هی درنتیجهنر‬
‫توزیعبخش رسیده آننیز معطل میگردیدکه درنتیجهمقدار زیاد اسلحه و‬
‫م هماتگوناگون درکمپ راولپندی انبار میشد‪.‬بدتر از همه این اسلحه و‬
‫م هماتبایدتاتسلیمیبهقو ماندان مربوطه درسرحد‪ ،‬در اینجا ذخیره میشد‬
‫فتاد و‬‫که درنتیجهشرایطنامساعد زمستان اینپروسهسه ماهبهتعویق می ا‬
‫سیدنفصلب هار مجا هدین ذخایر خودرابه مصرف رسانیده میبودند‬ ‫بافرار‬
‫فتهبود‪.‬‬ ‫ً‬
‫وغرض اکماالت مراجعه میکردند در حالیکهگدامکامال ازبین ر‬
‫فجارناشی از خرابکاری عمدیبودهباشد‪،‬پس طراحان درفرصت‬ ‫اگراین ان‬
‫فریاد ها‪،‬‬ ‫فجار داد و‬
‫مساعد‪،‬ضربه موثر وکاری وارد آوردهبودند‪.‬با آغاز ان‬
‫لندشد‪.‬برای همهسوالبودکه حادثه چرا و‬ ‫سوال ها واعتراضاتگوناگونب‬
‫نقدرمقدار زیاد الح و م همات در مجاورت‬ ‫چگونهبه وقوعپیوست؟ چرا ای‬
‫منطقه مسکونی جابجاگردیدهبود؟ مسئوول این حادثهکی است؟ مقامات‬
‫ملکی حکومتتحت رهبریصدراعظم اردو و (آی‪.‬اس‪.‬آی) را مقصر حادث ه‬
‫فایتی (آی‪.‬اس‪.‬آی) قلمداد‬ ‫میدانست واردوبه نوبه خود آنرا ناشی ازبیک‬
‫فصل‬ ‫میکرد و هردو‪ ،‬جنرال اختر راباوجودک هیکسالقبل از (آی‪.‬اس‪.‬آی) من‬
‫شدهبود‪،‬نکو هش میکردندکه چراکمپ اوجره رابهگدام الحمبدلنموده‬
‫است‪ .‬در حالیکه هردو مقامیعنی رئیس جم هور وصدراعظم از موجودیت‬
‫چنین الحکوتآگاهبودند ودر جریانبازدید از آن هیچ اعتراضی همنکرده‬
‫بودند‪ .‬اینفرصت مناسببودتا جنرال اختر مورد المتی وسرزنش‪،‬‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) و اردوقرارنگیرند‪ .‬رئیس جم هورکه هم زمانلوی درستیز‬
‫قوای مسلحبود از اردو حمایه وپشتیبانی نمود‪ ،‬زیرا مناسباتش از مدت ها‬

‫‪295‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫دو فاجعه بزرگ‬
‫قبلبا حکومت غیرنظامی وبه صورت مشخصبا صدراعظمتیرهبود و‬
‫نمیتوانست مسئوولیت حادثه را متوجه اردو و (آی‪.‬اس‪.‬آی)بسازد‪ .‬روی‬
‫همین علت وی از جنراالن خویش اختر و حمیدگل حمایتنمود‪ .‬این حادثه‬
‫مناسبات رئیس جم هور وحکومت رابیشترتیره ساخت‪ .‬چنانچ ه ضیاء در‬
‫فته صدراعظم رابرکنارکرده اسامبله ملی وایالتی را منحل‬ ‫ظرف چند ه‬
‫فیع عدهیی از جنراالن شود‬ ‫ساخت وصدراعظم راکه میخواست مانعتر‬
‫ب ازداشتکرد وخواستاربررسی وآگاهساختن مردم در موردشد‪.‬‬
‫فجار هیئاتیتحت ریاست دگرجنرال عمران‬ ‫برایبررسی وتحقیققضیه ان‬
‫خانقوماندانگارنیزیون راولپندیتوظیفگردید‪ .‬وی مایلبه اینکارنبود و‬
‫ف همدکه چه اجراآتنماید‪ ،‬زیرا وی هم‬
‫میکنمکه حتینمیتوانستب‬ ‫منفکر‬
‫از جانبضیاء و هم از جانبصدراعظمتحتفشارقرار داشت‪.‬بهباور من‬
‫صدراعظم خواستار آنبودکه مسئوولیت جنرال اختر درقضیه مسجلگردد‬
‫ضی اء القمندبودتا قضیهبدون سروصدا وبدون اینکهکسی مقصر‬ ‫و‬
‫فتهشدن‬ ‫شناختهشود‪ ،‬ختمگردد‪ .‬درنتیجه اجراآت عمران خان‪،‬سبببر آش‬
‫هردو مقامگردید وسرانجامتحقیقاتقضیهبدون اینکه مسئوولیت متوجه‬
‫فی ویا هم عمدی‬ ‫ف هممکهقضیهتصاد‬ ‫فت‪ .‬مننتوانستمب‬ ‫کسیگردد خاتمهیا‬
‫بود؛ اما در هرحالکسی مجازاتنگردید و هردو جنرال اختر وحمیدگلبه‬
‫وظایف خویش ادامه داده وصدراعظم سبکدوشگردید ونتایجتحقیقاتب ه‬
‫آگا هی عامهء مردم رسانیدهنشد‪.‬‬
‫فتم‪.‬باوجودکه در جریانتحقیق‬ ‫مننیزبه حیثشا هد موردبازپرسقرارگر‬
‫بعضی مسایل روشنشد؛ اما شیوهکار واجراآت آن ها طورشاید وباید مؤثر‬
‫نبود‪ .‬درنتیجهتحقیقثابتشدکه منبع اولیآتش‪،‬صندوق هاییبودکه در‬
‫آن راکت هایساخت مصرقرار داشت وسی‪.‬آی‪.‬ای آنرا غرض آموزش‬
‫مقدماتیبهکارمندان (آی‪.‬اس‪.‬آی) سپردهبود‪ .‬جانب مصری الف اصول‬
‫فجار د هنده رانیزنصب راکت هانمودهبود‪.‬این احتمال‬ ‫نگ هداشتفیوز های ان‬
‫وجود داشتکهیکی از راکت ها درنتیجهس هل انگاریبه زمین اصابت و‬
‫شتعل‬ ‫فجارکردهیا اینکه مواد داخلی درنتیجهفرسودهشدن خودبه خود م‬ ‫ان‬
‫فجار شدهباشد‪ .‬درآغاز آتش سوزی‪ ،‬الشبرای خاموش‬ ‫گردیده سبب ان‬
‫فت و همه مصروف نقل وانتقال مجروحینگردیده‬ ‫ساختن آن صورت نگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فجاربزرگ‬
‫بودند‪ .‬ظرف ‪ 8‬ـ ‪ 10‬دقیقهآتشبهسایر جا هاسرایتکردهسبب ان‬
‫شدهبود‪.‬‬
‫فیبودن ویا هم عمدیبودنقضیهابرازنظر‬ ‫منبه طورقاطع در موردتصاد‬
‫فیبودهباشد‪ ،‬چگونه احتمال داردک ه دری ک مرحله‬ ‫کردهنمیتوانم‪.‬اگرتصاد‬
‫فتد ‪ .‬منشاءآتشسوزی راکت مصریتثبیتگردید ؛اما اینکه‬ ‫فاقبی‬‫حساس ات‬
‫درنتیجهس هل انگاری مشتعلگردیدهبودیاکسی عمدا ًصندوق آنراآتش زده‬
‫سید‪ .‬س هل انگاری در خاموشساختن حریق و‬ ‫فرارکردهبود‪،‬به اثبات نر‬
‫فتکه این اولینآتشسوزی‬ ‫کم کبه مجروحین اولی مبر هنبوده است‪.‬بایدگ‬
‫درکمپ اوجرهنبود‪.‬تقریبا ً چ هارسالقبل از آن حادثهنیز درنتیجهبیرون‬
‫فید) ازبم هایک هنهء زمان جن گ دوم ج هانی‪،‬آتش‬ ‫فورسس‬ ‫فاس‬
‫شدن مواد (‬
‫فظینباقبول خطر حتمی مرگ ‪،‬آنرا از‬ ‫شعله ورگردیدهبودکهیکی از محا‬
‫فاده‬‫فتهبود‪.‬بعد هابا است‬
‫فجار راگر‬ ‫دیپوبیرونپرتابکرده جلو انتشارآتش وان‬
‫فین و مسئوولینبیشتر‬ ‫فاء حریقبهتربه وجود آمد ومؤظ‬ ‫از آن سیستم اط‬
‫متوجه جلوگیری از خطرات احتمالیشدند‪.‬‬
‫نندکه وقوع حادث ه‬ ‫ستدالل میک‬ ‫کسانیکه حادثه را عملتخریبکارانهمیدانند‪ ،‬ا‬
‫فتنبود ودیپونیز‬ ‫در چنین وقت حساسکهقوایشوروی در حالتبیرون ر‬
‫ماالمال از الح و م همات‪ ،‬هدف مساعدبرای دشمن دانسته میشد و مجا هدین‬
‫یند‪ .‬ممکن راکت های‬ ‫مصممبودندتا خود رابرای ح التب هاری آمادهنما‬
‫ذکر شده در مصر ویا هم درپاکستانباتادیهپول از طرف (ک‪ .‬گ‪ .‬ب)‬
‫فجرگردیدهباشد‪.‬‬ ‫دستکاریشدهتوسط وسایلکنترولشونده ازفاصله دور من‬
‫دسترسی دشمنبه داخل دیپوناممکنبود؛ زیرا دیپوبه طور دوامدارتحت‬
‫فظت جدیقرار داشت‪ .‬هم چنان این احتمالنیز موجودبودکهصندوق‬ ‫محا‬
‫فتاده وباعث ایجاد‬ ‫فجاری ازفاصله دوربه زمین ا‬ ‫در نتیجهفعالیت آلۀ ان‬
‫فجارشدهباشد‪.‬‬ ‫ان‬
‫فجار ناشی از عمل خرابکارانهبودهباشد‪،‬پس ات هام اصلی متوجه‬‫هرگاه ان‬
‫شوروی است‪.‬با در نظر داشت اینکه امریکایی ها نیز مایلبودندتا در‬
‫پروسه خروجقوای شوروی مانع ایجاد نشود‪ .‬آن طورکهقبالً نیزتذکار‬

‫‪297‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫دو فاجعه بزرگ‬
‫فت‪،‬سیاست آنان در حالتغییربود ومیخواستندتا حالتبنبستب ه میان‬ ‫ر‬
‫بند واینکه مجا هدین از‬ ‫نندبهپیروزی نظامی دستیا‬ ‫آمده وبنیادگرا ها نتوا‬
‫دسترسیبه الح و م همات در همچو موقع محرومگردند‪،‬کامالًبا خواست‬
‫فجارنیز در ارسال اسلح ه‬ ‫های آنانتطابق داشت‪ .‬امریکایی هابعد از وقوع ان‬
‫فیشدهنمیتواند‪.‬‬ ‫تعللبه خرچ دادند وبه همینلحاظش ک در مورد آنان منت‬
‫آنانتا ماه دسامبربرایکمپ اوجره الح ارسال ننمودند و (سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫نیدن آنبه مجا هدین‬ ‫خوب واقفبودکه وصول الح در آنفصلسال ورسا‬
‫فت وآن زمانیبودکهپروسه خروجقوای‬ ‫حد اقل سه ماه را دربر میگر‬
‫فغانستانتکمیل میگردیدکه در ع ملنیز چنینشد‪ .‬ازنظر من‬ ‫شوروی از ا‬
‫فجارکمپ اوجره وتبا هی ذخیرهبزرگ اسلحه و م همات مجا هدین نقطه‬ ‫ان‬
‫عطفبزرگ در جریان جن گبود؛ زیراشوروی در عین زمانمقدار زیاد‬
‫فغانستانقرارمیداد ودر مقابل مجا هدین‪،‬‬ ‫اسلحه و م همات را در اختیار دولت ا‬
‫از امکانات ساز ماند هی عملیاتبزرگبر علیه آن محروم ساختهشدند‪.‬‬
‫فت‪ ،‬زیراتوانمندی آنرا‬ ‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) در حالت شوک وناامیدی قرارگر‬
‫نداشتتابرایپیروزی نظامی مجا هدین در مرحلهبیرون شدن قوای‬
‫شوروی‪ ،‬طرح ها و الن هایی رابرای آموزش و هما هن گسازیفعالیت های‬
‫فغانستان ساز ماند هی نماید و الح مناسب را در اختیار آنانقرار‬ ‫آنان در ا‬
‫فتحنظامیکه‬ ‫د هد‪.‬به عباره دیگری ک موقع م هم وحساسبرایپیروزی و‬
‫فت‪( .‬آی‪.‬اس‪.‬آی) نتوانستتا سقوط‬ ‫همه در آرزوی آنبودند‪ ،‬از دست ر‬
‫طیاره حامل ضیاءالحقکه منجربه مرگ او و جنرال اخترشد‪،‬برای جبران‬
‫اینکمبود اقدامات الزم را عملینماید‪ .‬در این مدتشانزده ماه وقایعبزرگ‬
‫فتاد‪ ،‬از جمله جنرال اختر از مقام ریاست (آی‪.‬اس‪.‬آی) سبکدوش‬ ‫فاق ا‬‫ات‬
‫فت ورئیس جم هور‬ ‫فجار ازبین ر‬ ‫گردید‪ .‬الحکوتبزرگ اوجره درنتیجه ان‬
‫با جنرال اختر وجنراالن ارشد دیگرکشتهشدند واین همه داللتبرآن دارد‬
‫که ایاالت متحده امریکا ازصمیمقلب حامی وپشتیبان ج هادنبوده است‪.‬‬
‫در چنین اوضاع‪ ،‬اشغال الل آباد میتوانست جواب مساعدباشد‪ .‬در اوایل‬
‫یدیمکه مساعدترینفرصت‬ ‫سال ‪ 1987‬من وجنرال اختربه این نظر رس‬
‫برای اینکاربعد از خروجقوایشوروی میباشد‪ .‬چنانچهگورباچف درسال‬
‫فغانستان را "زخم خونین" دانست وخواستار خروجقوایشوروی‬ ‫‪ 1986‬ا‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫تندکه‬ ‫ال شش ‪ regiment‬را زمانی خارج ساخ‬ ‫طی چ هار سال شد وعم ً‬
‫استینگربهمیدان جن گ رسیدهبود‪ .‬ما در صدد طرح استراتیژیبودیمکه‬
‫فغانستانپیروزی ما را‬ ‫براساس آنبایدبعد از خروج قوای شوروی از ا‬
‫تأمین مینمود‪ .‬مناسبات جنرال اختربا امریکایی ها رسمی ونسبتا ًسردبود‪.‬‬
‫فتکهبر امریکایی ها در مورد حمایهءشان از ج هاد‬ ‫اوچندین مرتبهبه منگ‬
‫بعد از خروجقوایشوروی اعتمادندارد‪ .‬مننیزبا او همنظربودم زیرا از‬
‫فت آنانبابنیادگرا ها وت مایل شان در ج هت ایجاد دولت میانه رو‬ ‫مخال‬
‫شتم‪.‬‬ ‫ناسیونالیستی درکابلبعد از جن گ آگا هی دا‬
‫اتخاذتصمیم وصدورقرار مناسببرایی کقو ماندان چریکی دراثناییکه‬
‫درک مینمایدکه قوایتحت امرش نسبتبه دشمن دستباال دارد‪،‬کار‬
‫دشواری است؛ زیراباید ویقوایپراگنده چریکی رابهشکلقوای منظم‬
‫در آورده وتکتی ک واستراتیژی مناسببرا یپیروزیتعیین نماید‪ .‬اوباید‬
‫نکاتضعف دشمن راتثبیتنمودهبداندکه ازلحاظقوا و امکاناتتضعیف‬
‫گردیدهیاخیر؟قوایش از لحاظ معنویات در چه حالتقرار دارد؟ امکانات‬
‫عقب جب هه واکماالت آن در چه وضع است؟پس از ارزیابیایننکات‪ ،‬هرگاه‬
‫فع ماباشد‪،‬قو ماندانبایدتوانایی وامکاناتقوای خویش رانیز‬ ‫جواب آنبهن‬
‫ازلحاظتربیه و آموزشبرای ح الت هما هن گ و متعارف‪ ،‬ازلحاظ داشتن‬
‫فزار هایسنگین و مناسب و مقابلهبا ح الت هوایی دشمن و اینکه آیا‬
‫جن گ ا‬
‫قوایش میتواندباتشری ک مساعی وسیعبه حملهبپردازد ارزیابینماید‪ .‬اگر‬
‫تمام موارد مطرح شده مساعدباشد‪،‬بنابرین لحظهیی استکهباید جن گ‬
‫تبدیلنمود وپیروزی رابه دست‬ ‫چریکی رابهی ک جن گتمام عیار جب ههیی‬
‫آورد‪.‬‬
‫درتاریخنظامی موارد متعددی وجود داردکهی کقو ماندانگروه چریکی‬
‫تبدیل جن گ چریکیبه جن گتمام‬ ‫با عجله وب دون محاسبه همه جانبه‪،‬به‬
‫عیار جب ههییپرداخته استکهپیامد آن جنگ های خونینبوده وبرای ماه ها‬
‫فته است‪ .‬نمونهبرجسته اینگونه اشتبا هات‪ ،‬اقدامات‬ ‫وحتی سال ها ادامهیا‬
‫جنرال جیاپ استکه در اوایل د ههپنجاه م الدیبرعلیهنیرو هایفرانسهیی‬
‫عملیکرد‪ .‬عمل مشابهبه آ ن درسال ‪1968‬توسطنیرو هایکمونیست طی‬
‫‪299‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫دو فاجعه بزرگ‬
‫عملیات موسومبه ‪ Tet‬در ویتنام جنوبیتکرار شدکه منجربه شکست و‬
‫فات‪ ،‬عدم‬‫فرگردید‪ .‬علت عمده و اساسی اینشکست ها وتل‬ ‫مرگ ‪45000‬ن‬
‫هم آ هنگی‪ ،‬عدم موجودیت ارتباطات منظم وبرتری مورال وروحیات‬
‫سربازان ویتنام جنوبیبود‪.‬با وجود یکهسرانجامفرانسهیی ها و امریکایی‬
‫ها در مقابل اراده مردم ویتنام مغلوبگردیدند؛ اما اینپیروزی هابهقیمت‬
‫بسیارگزاف واشتبا هاتقو ماندانانتمامشدهبود‪.‬‬
‫من وجنرال اختر همواره در این موردبحث میکردیم وبه ایننتیجه رسیده‬
‫بودیمکه حتیبدون موجودیت قوای زمینی شوروی‪،‬تغییرتکتی ک جن گ‬
‫چریکی وپرداختنبه جن گ جب ههیی اقدام خطرناک خوا هدبود‪ .‬ماقبل از‬
‫سبکدوشی جنرال اختر از (آی‪.‬اس‪.‬آی) جن گ رابر اساس استراتیژی معین‬
‫قبل وبعد ازقوایشورویپیش میبردیمکه هدفن هایی آنسقوطکابلبود‪.‬‬
‫شدند مابرنده جن گبودیم‬ ‫لیم می‬
‫هرگاه مردمکابل ونیرو های موجود در آنتس‬
‫فت‪ ،‬در آنصورت امکان حمله‬ ‫و اگر از جانب آنان مقاومتصورت میگر‬
‫قیم موجودنبود و ماباید ش هرکابل رابه محاصرهکاملکشیده‪ ،‬راه های‬ ‫مست‬
‫سیدن مواد خوراکه‪ ،‬موادسوخت جلوگیری‬ ‫اکماالتی آنقطع میکردیم و از ر‬
‫میشدتا دشمنباقلت وسایل جنگی و م همات مواجهگردیده منسوبیننظامی‬
‫ازلحاظ مورالتضعیف وتسلیم میگردیدند ودر مقابلهبا رهبرانکمونیست‬
‫تند‪ .‬ما در مورد حمله منظم مجا هدیننمیاندیشیدم‪،‬بلکهبر‬ ‫ف‬
‫خودقرار میگر‬
‫اساس استراتیژی خویششعار "واردکردن هزار زخم" را ادام همیدادیم‪.‬‬
‫در نقشه ( ‪ ) 22‬نشان داده شده استکهش هرکابل چگونهبایدتوسطپایگاه‬
‫فت‪،‬به محاصره‬ ‫های مجا هدینباوجودیکه همیشه مورد حملهقرار میگر‬
‫فیبه حیثپایگاه عمدهبر علیهکابلتثبیت‬ ‫کشانیده شود‪ .‬منطقهکوه صا‬
‫گردیدهبود‪.‬تدابیربرای مسدود ساختن وقطع راه های اک ماالتی از سرحد‬
‫قند هارپیشبینی شدهبود ‪ .‬مسدود ساختنتونل سالن گکه‬ ‫شورویتاکابل و‬
‫شا هرگ حیاتی آنپنداشته میشد‪ ،‬نقش عمده را در اینگونه اقدامات داشت‪.‬‬
‫برایبازساختن اینشا هراهبایدقوایبیشتر دولتی ازش هرکابل اعزام میشد‬
‫فرازکمین هافرصت مساعدبرای ازبینبردن آنانب ه دست می‬ ‫وماباا‬
‫پیدا میکردندتابا حملهبرسایرگارنیزیون ها‬ ‫آوردیم و مجا هدین امکان آنرا‬
‫یند‪.‬‬
‫آنراتصرفنما‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫عملی ساختن این طرح در عملبا دشواری هایی مواجهبودکه از جمله‬

‫میتوان خروجقوایشوروی‪ ،‬آب و هوا (زمستان) ودشواری های اکماالت‬
‫رابرجستهساخت‪ .‬وقتی زمینهبرای عملیساختن آن مهیاشد‪ ،‬جنرال اختر‬
‫از (آی‪.‬اس‪.‬آی)سبکدوش و من در ماهاگست ‪1987‬بهتقاعدسوقشدم ‪ .‬در‬
‫فجرگردید‪ ،‬ماهبعد از آن خروجقوای‬ ‫ماهاپریل ‪ 1988‬الحکوت اوجره من‬
‫فغانستان آغاز شد‪ .‬ماه اگست رئیس جم هور وجنرال اختر در‬
‫شوروی از ا‬
‫حادثه هوایی سربه نیستشدند و همزمان ایاالت متحده امریکا در صدور‬
‫اسلحهبه مجا هدینتعلل نمود‪ .‬زمستان سال ‪ 1988‬ـ ‪1989‬بسیار سرد و‬
‫طاقتفرسابود و در اواسط ماهفبروری خروجقوای شوروی نیزتکمیل‬
‫گردید‪ .‬مجا هدین در ماه مارچبه عوض حملهبرش هرکابل‪ ،‬حمله وسیع و‬
‫جن گ منظم رابرایتصرف جاللآبادسازمان دادند‪.‬‬

‫فت؟ چرا الن‬ ‫سوال عمده وجود دارد که چرا چنین حمله صورت گر‬
‫استراتیژی کبعد از خروجقوایشوروی طرحنگردید؟ دادنپاسخبهاینگونه‬
‫سوال ها دشوار است‪.‬یکی از عللسرخوشیکاذب وشادمانیبی موجب از‬
‫شیدند‬‫پیروزیقریب الوقوعبود‪ .‬رهبرانتنظیم ها وقو ماندانان چنین میاندی‬

‫‪301‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫دو فاجعه بزرگ‬
‫فاع راندارد ودر اواسطسال‬ ‫که دولتکابلبا خروجقوایشورویتوان د‬
‫فکر وبرداشت غلط و مصروف‬ ‫تند‪.‬اینشیوهت‬
‫‪1988‬سقوط آنرا حتمیمیدانس‬
‫شدن در ج هت الش هایسیاسیبرای ایجاد دولت درپیشاورسببشکست‬
‫فغانستانکه در دسامبر ‪ 1988‬درپیشاورتشکیل‬ ‫آنانگردید‪ .‬حکومت مؤقت ا‬
‫شد اما از طرف جامعهبین المللیبه رسمیتشناختهنشد‪ .‬جامعهء ج هانی در‬
‫فغانستان انتقالیابد‪.‬‬
‫صدد آنبودتا حکومت موقت ظرفچند ماهبه داخل ا‬
‫رهبران وقو ماندانانبه عوضتوجهبیشتربه امورنظامی‪،‬بیشتربه معامالت‬
‫تندتا جا و مقام را در دولتآیندهبرای‬
‫بند هایسیاسی درپیشاورپرداخ‬ ‫وزد و‬
‫یند‪.‬‬‫پیدانما‬‫خود‬
‫فتتنظیم‪،‬تحت حمایتپاکستانتشکیلشده‬ ‫فغانستان"که از ه‬
‫"دولت مؤقت ا‬
‫بود‪ ،‬از حمایه وپشتیبانی (آی‪.‬اس‪.‬آی)برخورداربود‪ .‬این "دولت"تصرف‬
‫ش هر اللآباد رابعد از خروجقوایشوروی هدف عمده خودتثبیتنمود‬
‫وبرعکس اصول جن گ چریکی‪،‬به حمله وسیعپرداخت‪ .‬انتخابش هر الل‬
‫آبادبرای حمله اینبودکه با منقار طوطی در مرزپاکستان ‪50‬کیلومتر‬
‫فاصله داشت وامکاناتاکماالت وتقویتنیرو ها در خط مقدم جب ههبهس هولت‬
‫موجودبود‪ .‬این ش هر از طریق دره خیبرباپیشاور مرتبط و در صورت‬
‫پیروزی مجا هدین‪ ،‬آنجا را منطقه آزادشده ا الم میکردند و "دولت مؤقت"‬
‫به س هولتبه آنجا انتقال داده شده میتوانست‪ .‬از لحاظ سیاسی این خواست‬
‫فرض هرگاهاین‬ ‫معقولبود؛ اماتحقق آن ازلحاظنظامی امرناممکنبود‪.‬بال‬
‫فغانستانفرو‬ ‫ش هرتوسط مجا هدینتصرف هم میشد‪ ،‬اما آیا قوای مسلح ا‬
‫شید؟ آیا امکانبمبارد وسیع آن موجودنبود؟آیاسقوط اللآبادبه معنی‬ ‫میپا‬
‫سقوطکابلنیزبود؟‬
‫حمیدگلبه ایننتیجه رسیدهبودکه ازلحاظنظامی این مناسبترین اقدامبود‪.‬‬
‫فترشنیزبا او همنوابودند و اینبا خواست رهبران‬ ‫کارمندان جواننظامی د‬
‫تنظیم ها نیزتطابق داشت‪ .‬دولتپاکستان و سیاستمداران نیزفشار وارد‬
‫فغانستان منتقل شوند‪.‬تصرف س هولت آمیز‬ ‫مینمودندتا آنان ازپیشاوربه ا‬
‫گارنیزیون هایکوچ ک اسمار‪،‬بریکوت واسعدآباد در داخل درهکنر‪،‬ب ه‬
‫شیدندکهتصرف اللآبادنیزبه‬ ‫مجا هدین جرأتبیشتر داد وچنین میاندی‬
‫همانسادگی امکانپذیر خوا هدبود‪.‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فغانستانبیشتر‬ ‫فکر مجا هدین‪ ،‬استراتیژی دولت ا‬ ‫در مقابل اینگونه طرزت‬
‫تند وباتمام امکانات‬ ‫منطبقبا واقعیتبود‪ .‬آنانبرای زنده ماندن الش داش‬
‫فاع مینکردند ‪ .‬درنقشه ( ‪ )22‬وضعیت‬ ‫از مراکز م هم وحیاتی واستراتیژی ک د‬
‫فاظت از‬ ‫تندبا ح‬‫جابه جایینیرو های آناننشان دادهشده است‪ .‬آنان میتوانس‬
‫فاده از امکانات‬
‫مواضع خود‪،‬نیرو هایکمکی رانیز در اختیار داشته وبا است‬
‫هواییبه اکماالت خویشبپردازند چنانچهش هرکابل ازلحاظ اکماالت مواد‬
‫غذایی وسایرضروریات نظامی سخاوتمندانه از جانب شوروی اکمال‬
‫میگردید‪.‬‬
‫باوجودترکنمودنقوایشوروی‪ ،‬هنوز عدهیی از مشاورین آنان موجود‬
‫بودند وبه همین ملحوظ‪ ،‬جن گتا هنوز هم نام شوروی رابا خود داشت‪.‬‬
‫همانگونهکهبعد ازترکنمودن ویتنام از جانب امریکایی ها آن جن گباز‬
‫همبانام امریک اگره خوردهبوداکماالت اسلحه وم همات وپول همچنان ادامه‬
‫داشت‪.‬قوایشورویبیش ازیک هزار واسطه زر هدار ودرشش ماه اولسال‬
‫‪1988‬کم ک نظا میتقریبا ً معادلی ک ونیمبلیون دالربه شمولپنجاهفیر‬
‫فغانستان قرار دادهب ود‪ .‬اردوی‬ ‫راکت اسکاد در اختیار قوای نظامی ا‬
‫فغانستان ازلحاظ وسایط زر هی‪،‬توپچی وقوای هوایی در حالتبرترقرار‬ ‫ا‬
‫داشت وکاربرد مؤثر هر سه عنصر ذکر شدهبرای شکست مجا هدین امر‬
‫فاده از این‬
‫حتمیبود‪.‬با وجودکهابتکار عمل در دست مجا هدینبود؛ اما است‬
‫حالت ضرورتبهکاربرد دقیق آن در چوکات استراتیژی وتکتی ک عملی‬
‫فتاد‪.‬‬
‫فاقنی‬‫داشتکه در عملات‬
‫تا مارچ ‪ 1989‬حدود ‪ 5000‬ـ ‪ 7000‬مجا هد درتپ ه های اطراف الل‬
‫آبادتجمعنمودند‪.‬شروع حملهقریب الوقوع ه مزمانباپیشبردتبلیغاتتعجب‬
‫برانگیزنبود‪.‬قوای مستقر در اللآبادپیامد های این جابه جایی راپیشبینی‬
‫فاعیپرداختند‪ ،‬ازتمدیدسیم خاردارتافرش مین و‬ ‫کردهبهتقویه مواضع د‬
‫فاعیبیرونی خاصتا ًبه استقامتشرقتاساحه‬ ‫اتخذتدابیرگوناگون‪ .‬خطوط د‬
‫بیستکیلومتری وسعت دادهشد و درشا هراهنمبری ک ممتدبهسمتکابل‬
‫فرازگردید‪ .‬درنقشه ( ‪ )23‬طرحتقریبی‬ ‫فاعی و امنیتی ا‬ ‫پوسته های متعدد د‬
‫فغانی و م الت استراتیژی کنشان دادهشده است‪.‬‬ ‫فاعیقوای ا‬ ‫خطوط د‬
‫‪303‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫دو فاجعه بزرگ‬
‫قیم و جب ههیی را از استقامت‬
‫مجا هدین در اوایل ماه مارچ‪ ،‬حمله وسیع مست‬
‫شرقتابه وادی دره دریایکابل و هردوطرفشا هراهنمبری ک آغازکردند‪.‬‬
‫اولین هدف عمده آن هاتصرف موضعثمرخیل در ‪12‬کیلومتری جنوبشرق‬
‫فاده از‬
‫ش هر اللآبادبودکهبرسرک عمویتسلط داشت‪ .‬جنگجویانبا است‬
‫فیف وتحت حمایه هاوان وراکتاندازبا احساسات وشور و‬ ‫الحثقیل وخ‬
‫شوق حملهنموده وبهپیشروینیزنائلشدند‪.‬‬

‫نند‪ .‬چندین‬‫تندتاسهکیلومتریمیدان هوایی اللآباد خودرابرسا‬ ‫آنانتوانس‬

‫زنجیرتان ک ‪T-55‬نیزتوسط آنانتصرفشد وبهنظر من اولینپیروزی‬
‫در جن گ چریکیبرعلیهتان کبود‪ .‬اما اینپیشروی وپیروزی مجا هدین‬
‫بسیار زودگذربود‪ ،‬زیرابه زودی در نتیجهتشری ک مساعی و هما هنگی‬
‫قوای زر هدار‪،‬توپچی و هوایی آنان مجبوربه عقبنشینیشدند‪.‬‬
‫فت وتعداد زیادی از مجا هدین‬‫این حملهبهتدریج در حالتبنبستقرارگر‬
‫تند‪ .‬امکان میسرنشدتا‬ ‫ف‬
‫کشته و زخمیشدند وعدهیی در محاصرهقرارگر‬
‫قوایکمکی وتازه دمبرایتقویه وحمایه آن ها اعزامگردد‪.‬باوجودیکه در‬
‫گیدند؛ اماشخص ورزیده‬ ‫فراد آنان میجن‬
‫این حمله هشتقو ماندان ورزیده و ا‬
‫تری که طرحتکتیکی مناسب اتخاذکند و همه راتابع هدایت نماید وجود‬
‫فت ومجا هدینپایپیاده ویا همبا‬ ‫نداشت‪ .‬حمله از طرف روز صورتگر‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فاده ازبایسکلبه جب هه جن گ آمدهباتاری کشدن هوابهقریه های متروک‬

‫است‬
‫اطراف مراجعت مینمودند‪.‬‬
‫فال‬‫از آغاز حمله موجتازهیی از م هاجرینشاملپیر مردان وپیرزنان واط‬
‫سید‪.‬‬ ‫فر ر‬‫بهپاکستان آغازگردیدکهتعداد شان در ماه جونبه ‪ 20000‬ن‬
‫فظپیروزی‬ ‫محاصره الل آباد درنتیجه عدمتوانایی مجا هدین در ج هت ح‬
‫های اولیه ضعیفگردید‪ .‬علت عمدهء اینناتوانی ها در عدم همکاریبین‬
‫مجا هدین وقو ماندانان آن هابود‪ .‬هرقو ماندان هرلحظهکه میخواستبدون‬
‫هما هنگیبا دیگرانبه حمله میپرداخت‪ .‬چنانچهیکی ازقو ماندانان در حالت‬
‫فت‪« :‬در این جن گ‬ ‫فروختگیب ه روزنامه «سندیتایمز»گ‬ ‫عصبی وبرا‬
‫هیچگونه هما هنگی وجود نداشت‪ .‬اگر دری ک جناحگرو هی از مجا هدین‬
‫حمله میکرد و درگیر جن گ میشد‪ ،‬در جناح دیگر مجا هدین مصروفپوره‬
‫فقدان هما هنگی‬‫نمودن خواب خودبودند‪ ».‬نبود الن همه جانبه مشترک و‬
‫نند‪.‬شا هراهکابل ـ‬ ‫سببشدتا مجا هدین دربیشترینقسمت ها عقبنشینیک‬
‫اللآبادبهتعقیب مسدودشدنمیدان هوایی اللآبادیگانه راهاکماالتی و‬
‫سیدنقوایکمکیبه اللآبادبودکه آن همتحتتسلط مجا هدینقرار داشت؛‬ ‫ر‬
‫اما مجا هدینبه عوض مسدودساختنکامل آنگاهگا هیگروپ هایی راتوظیف‬
‫تند ودشمن میتوانستقطار های اکماالتی‬ ‫میکردندکهتوانایی مقابله را نداش‬
‫خویش را از آن مسیر عبور دهند‪.‬‬
‫موقعیت مجا هدین طی ماه های اپریل‪ ،‬می و جون ‪1989‬بدوبدترگردید‪.‬‬
‫نبود م همات درنتیجه مصرف نامتوازن وبی موجب روز های اول‪،‬بعد از‬
‫فتهکامالً احساس میشد‪ .‬محموله های ارسالی امریکا حاوی‬ ‫سپریشدن چند ه‬
‫فی نبود‪ .‬الحکوت‬ ‫اسلحه و م هماتبرای نیازمندی های روزمره جب هه کا‬
‫فجار طور دلخواهاکمالنشدهبود الح و م همات موجود‬ ‫اوجرهبعد از واقعه ان‬
‫فت‪.‬به صورتکل نهتن ها‬ ‫فادهقرارگر‬‫در آن در روز های اول مورد است‬
‫فکوره حملهبر الل آب اد از لحاظ استراتیژی ک غیرع النیبود‬ ‫طرح و م‬
‫ستم اکماالت آن‬‫بلکه عملکرد واصولتکتیکیبکاربردهشده در جن گ وسی‬
‫فتضاح برای طراحان آنبار آورد‪.‬‬ ‫نیزناقصبودکه رسوایی وا‬

‫‪305‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫دو فاجعه بزرگ‬
‫فغان رانیز دستکم‬ ‫طراحان این حمله مقاومت وپایداریسربازانقوای ا‬
‫کشتن‬ ‫جنگیدند و‬
‫فتهبودند‪ .‬در حالیکه آنانبه خاطر زنده ماندن خود می‬ ‫گر‬
‫فت‪،‬سبب مقاومت وایجاد روحیه‬ ‫اسیران آن هاکهتوسط مجا هدینصورتگر‬
‫عدمتسلیمیبیشتر دربین آنانگردید‪.‬تعداد آنان اگر نسبتبه مجا هدین‬
‫مساوینبود‪،‬کمتر از آن هانیزنبود‪ .‬آنانبر الوهتوسطآتشقوی حمایهشده‬
‫فاعی شان مستحکمبود واز لحاظ ضروریاتبه موقع اکمال‬ ‫و مواضع د‬
‫فگن وترانسپورتی انتونوف ‪ 12‬روزانه حد اقلبیست‬ ‫شدند‪ .‬هواپیما هایبم ا‬‫می‬
‫بیدند وبراینابودیقوایپیاده انواعبم هابه‬ ‫ب ار مواضع مجا هدین را میکو‬
‫فت‪ .‬اینبم ها روی زمین‬ ‫فادهقرارگر‬ ‫شمولبم های خوشهیی مورد است‬
‫فاعی‬ ‫شدند‪ .‬هواپیما های انتونوفباوجودسرعتکم در ارت‬ ‫نند ری گپخش می‬ ‫ما‬
‫پرواز میکردندکه راکت استینگربه آن رسیدهنمیتوانست‪.‬‬
‫فات‬ ‫ازلحاظ روانیترس از راکت اسکادنیز ا همیت زیاد داشت؛ زیراسببتل‬
‫زیادی میگردید‪ .‬حد اقلسهبطریه آن درکابل جابه جاگردیدهبود و از طرف‬
‫پرسونلشورویفعال میشد‪ .‬این الحبرای جبرانقوایشوروی در اختیار‬
‫ننده و‬‫فت‪ .‬هربطریه آن شاملسه دستگاهپرتابک‬ ‫فغانستانقرارگر‬ ‫دولت ا‬
‫سه عراده دیگربرایاکمال آن وجود داشت‪ .‬دستگاهسیار هواشناسی‪،‬تانکر‬
‫تیل وچندینکانتینر دیگرشامل محلقومانده وسیستمکنترولبود‪.‬برایفعال‬
‫ساختن آنی ک ساعت ضرورتبودکه طی آن هدفتثبیت وبعد از طی‬
‫فاده شده در‬‫مراحل الزمبه آن استقامتپرتاب میگردید‪ .‬راکت اسکاد است‬
‫فغانستان دارایسرگلولهبه وزن ‪2000‬پوندبود و اللآبادبهس هولت در‬ ‫ا‬
‫ساحهپرتاب آنقرار داشت‪ .‬مجا هدین وسیله هشدار د هنده ازپرتاب آن را‬
‫تند‪.‬به الحظه‬ ‫ف‬‫تند وتن هابعد از اصابت آن دری ک منطقه آگا هی مییا‬ ‫نداش‬
‫فترچه ر هنمایی اسکاد‪ ،‬ساحه اصابت آنبه شعاع ‪ 900‬متربود وتقریبا ً‬ ‫د‬
‫چ هارصد راکت از ایننوع در جن گ اللآبادبرتپه های اطراف اللآباد‬
‫اصابتنمود وبراساس معلومات من چ هارفیر آن در داخل خاکپاکستاننیز‬
‫فرود آمد‪.‬‬
‫نند‪.‬بنابر‬
‫تند جالل آباد راتصرفک‬ ‫گیدن نتوانس‬
‫مجا هدین در چ هار ماه جن‬
‫فغانستان‪ ،‬اینشکست‬ ‫برداشت من وسایر اشخاص وارد درامور جن گ در ا‬
‫تعجببرانگیزنیست‪ .‬در این جن گبیش ازس ه هزار مجا هدکشته و زخمی‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫سید‪ .‬عدمتوانایی مجا هدین در‬ ‫شدند وذخایر م همات واسلحه آنانبه مصرف ر‬
‫فاعی‪،‬سببشدتا دشمنان‬ ‫عبور ازکشتزار مین ورخنهنمودن در مواضع د‬
‫ازلحاظ روانی در حالتبرترقرارگیرند‪ .‬جن گ اللآبادسببشدتاقوای‬
‫فسبیشتربرخوردارگردد وبه ج هانیانثابتبسازد‬ ‫فغان از اعتمادبهن‬‫مسلح ا‬
‫که مجا هدینتواناییپیشرویبه سویکابل را ندارند‪ .‬جن گ الل آباد در‬
‫واقعیت چنانشکستبزرگیبرای ج هادبودکه دیگر مجا هدیننتوانستند آنرا‬
‫میکنمکه رهبران مجا هدینتا حال از دروس آن‬ ‫یند‪ .‬منفکر‬ ‫جبران نما‬
‫نیاموختهاند‪.‬‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی) و رهبرانتنظیم هاباگزینشبی موقع جن گتمام عیاربه عوض‬
‫جن گ چریکین هتن ها اشتباهبزرگ استراتیژی ک وتکتیکی را مرتکبشدند‬
‫بلکهبا انتخاب ش هر الل آبادبرای حمله‪ ،‬وضع رابیشتر مغلق ساختند؛‬
‫زیرا در صورتتصرف الل آباد‪،‬باز هم اسباب سقوط رژیمکمونیستی‬
‫فرا هم نمیگردید‪ .‬هم چنان آن ها در جریان جن گبه منظورکا هشفشاربر‬
‫جاللآباد‪،‬میدان های هواییکابل وبگرام راتحتفشارقرارندادند‪.‬‬
‫فراد مسعود‬‫در مراحلن هاییاین جن گبودکه درتخار مجا هدین حکمتیاربر ا‬
‫حملهکردندکهبعد ها ع امل اعدام های انتقامجویانهگردیدکه درمورد آنقبال‬
‫توضیحات داده شده است‪ .‬این حوادث سببگردیدتا دروازه های اتحاد و‬
‫نزدیکیبرای ج هادبرای همیشهبستهگردد‪.‬‬
‫در مورد اشتبا هاتتکتیکی این جن گ میتوانکتاب قطوری نوشت ودر‬
‫شکست حتمی آن نیز هیچگونه ش ک وشبهبوده نمیتوانست؛ زیرا حمل هبر‬
‫مواضع مستحکم در روز روشن وآن هم بدون هما هنگی وتشری ک مساعی‬
‫فی موجود نبود وطور دوامدار اکماالت صورت‬ ‫فت‪ .‬ذخایرکا‬ ‫صورتگر‬
‫فت‪ ،‬ایاالت متحدهبه موقعکمپ اوجره رااکمالننمود‪.‬با وجود این همه‬ ‫نگر‬
‫کمبود ها‪ ،‬رهبران مجا هدین در اجرای حمله اصرار ورزیدند‪.‬‬
‫در نتیجه شکست حملهبر الل آباد و اینکه نزد همه مسجل شدهبودکه‬
‫واقعا ًفاجعه بار بود‪ ،‬در ماه جون ‪ 1989‬جنرال حمید گل از پست‬
‫(آی‪.‬اس‪.‬آی )سبکدوشگردید‪ .‬دخیلبودن دوساله او درپیشبرد ج هاد ممکن‬

‫‪307‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫دو فاجعه بزرگ‬
‫تلخترینتجارب ویبودهباشد‪ .‬او در حالی در رهبری (آی‪.‬اس‪.‬آی)قرار‬
‫فتکهپیروزیبسیارنزدی کبود و زمانی آنراترککردکه مجا هدینب ه‬ ‫گر‬
‫شکست سختی مواجه شدهبودند‪.‬کم شدنکم ک های امریکابه مجا هدین‪،‬‬
‫فجار ذخیره گاهبزرگ اوجره‪ ،‬اوج‬ ‫سقوط هواپیمای رئیس جم هور‪ ،‬ان‬
‫فاتبین رهبرانتنظی م ها در آستانه خروجقوای شوروی و م همتر از‬ ‫اخ ال‬
‫همهشکستبزرگ اللآبادسبب آنگردیدتابینظیربوتو وی را دوباره‬
‫تبدیل نماید‪ .‬جانشین اوجنرال شمس الرحمنکالو شدکهتوسط‬ ‫به اردو‬
‫ضیاءالحق نسبت اینکه خواستار واگذاریپست لوی درستیزبه شخص‬
‫فدار طرح امریکا مبنیبرتحت‬ ‫دیگریبودبهتقاعدسوقشدهبود‪ .‬وی طر‬
‫فشارقرار دادن مجا هدینبود؛ او همچناننتوانست وحدت را دربین رهبران‬
‫تنظیم ها ایجادنماید‪.‬‬
‫نندسابقبازارگر می‬ ‫باشکست در جن گ اللآباد‪ ،‬ج هاد دیگرنتوانست ما‬
‫داشتهباشد‪ .‬مجا هدینتوانستندبه ج هانیان نشان د هندکهباپیشبرد جن گ‬
‫چریکی‪ ،‬میتوانی کابرقدرت را مجبوربه عقبنشینیکرد‪ ،‬مشروطبر‬
‫اینکه وسایل جنگی در اختیار آنانقرارگیرد‪ ،‬اعتقادبرای ج هاد وجود داشته‬
‫فات‬‫باشد و رهبری نظامی معقول امور را ساز ماند هی نماید‪.‬با این ص‬
‫پیروزی آن ها حتمی است وباکمبودیکی از این عناصر‪ ،‬اردوینیرومندی‬
‫نیزنمیتواندبهپیروزی دستیابد‪ .‬مطالعهتاریخ جن گبزرگترین آموزگار‬
‫براینظامیان وسیاستمداران است؛ زیرا آموزه های آنباربارتکرارشده‬
‫است‪ ،‬اما مشکلبزرگ همانافراگیری آن است‪.‬‬
‫(برایپیبردنبه چگونگی حملهبر اللآباد وعللپیروزیقوای مسلح‬
‫فغانستان وشکستنیرو های ج هادیتحت حمایهپاکستان ‪،‬بهکتاب‬‫جم هوری ا‬
‫«یادمانده های از جن گ الل آباد» نوشته سترجنرال محمد نبی عظیمی‬
‫مراجعهشود‪ .‬مترجم)‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫گفتارواپسین‬
‫"ناتوانی موجبنا امیدی میشود وتاریخگواه آن استکهناامیدشدن‪،‬‬
‫یکند‪،‬نه از دست دادن زندگی "‬
‫سرنوشت جنگ راتعیین م‬
‫کاپیتانباسیللیدل هارت‪.‬نویسنده "کتاب جن گ واقعی ‪1914‬ـ ‪"1918‬‬

‫اینتازگی ها در جریانبازدید ازپیشاور‪،‬با رهبرانتنظیم ها و همرزمان‬

‫فتم‪ .‬منظور ازبازدید اینبودتا‬
‫فغانستان ر‬‫سابقتجدیددیدارنمودم و داخل ا‬
‫دریابمکه ج هادیکهتوانستشوروی را شکست د هد‪ ،‬چرا نتوانست رژیم‬
‫نجیب هللا راسرنگونسازد‪.‬نتایجبازدیدبرایمبسیارتأثر آوربود‪ .‬مجا هدین‬
‫در ح التناامیدیقرار داشتند‪ ،‬خسته وعصبانیبهنظر میرسیدند و اخ الفات‬
‫ونزاع های ذات البینی‪،‬توانمندی آنان را در مقابلهبا دولتکابلبهتحلیل‬
‫بردهبود‪.‬‬
‫فاق‬ ‫بای ک نگاهبهگذشته وتحلیل حوادث و واقعاتیکه درسهسال اخیر ات‬
‫فتاده است‪ ،‬میتواننتیجهگیریکردکهسیاست عمدی ایاالت متحده امریکا‬ ‫ا‬
‫فغانستانگردیده است‪ .‬امریکایی هابابیرون‬ ‫مانعپیروزی نظامی ما در ا‬
‫فتن انتقام ویتنامنایلشدند‪.‬‬‫شدنقوایشورویبه مرام اصلی خویشیعنیگر‬
‫نندبا میان ه‬‫سیدندکهنجیب هللا وچپی ها میتوا‬ ‫فا هم ر‬
‫هردوابرقدرتبه اینت‬
‫یند ودر این حالتثبات وآرامش در‬ ‫رو ها‪ ،‬دولت آشتی ملی را ایجاد نما‬
‫فغانستان و مناطق مرزیپاکستانتأمیننخوا هدشد‪.‬‬ ‫ا‬
‫نندکم‬‫کم کبه ملیون هاپنا هنده و هزاران مجا هدکه درپاکستان زندگی میک‬
‫خوا هدشد وآنانبایدبه وطنشانبرگردند؛ امابهباور من اکثر آنان حاضر‬
‫یند‪.‬‬
‫نخواهند شدکهبه خانه های ویران و مزارع مینگذاریشده عودتنما‬
‫اینتهدید نیز وجود داردکهتعدادی از آن هاکه دربعضی جا ها نسبتبه‬
‫‪309‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫گفتارواپسین‬
‫فادۀ‬‫شندبا رداینپیشن هاد‪ ،‬ممکن مورد است‬ ‫ساکنین محلیبیشتر و مسلحنیز میبا‬
‫فتهبا درگیریبین جناح ها‪،‬‬ ‫سوء عمال خاد‪( ،‬ک‪ .‬گ ‪ .‬ب) و (راو)قرارگر‬
‫بیروت مشابه رابه وجود آورند‪.‬پیشاور از این لحاظبیشتر از همه آمادۀ‬
‫فق طبع هندنیز خوا هد‬ ‫تبدیلشدنبهبیروتثانی استکهیقینا ًاین طرح موا‬
‫بود‪.‬‬
‫بهفکر من اولینقدم در راهناکامساختن ج هاد‪ ،‬دورساختن جنرال اختر از‬
‫صحنهتوسط رئیس جم هورپاکستانبنابهتحری ک ایاالت متحده امریکابود‪.‬‬
‫با دورشدن وی‪،‬توطئه هایگوناگون سیاسی در ج هتتضعیفتوانمندی‬
‫نظامی مجا هدین عملیگردید‪ .‬جنرال اخترکه همیشه دربرابرفشار های‬
‫گوناگون مقاومت میکرد‪ ،‬جدا ً خواستارپیروزینظامی مجا هدین واستقرار‬
‫حکومت اسالمی درکابلبود‪ .‬او در این مورد انعطافناپذیربود وبه همین‬
‫ج هت امریکابرای دور ساختن ویبر ضیاءفشار زیاد واردکرد‪ .‬رئیس‬
‫جم هور نیز چون درآن مقطع زمانیبهپیروزیباورمند گردیدهبود‪،‬‬
‫میخواستبا دورساختن جنرال اختر‪،‬تمام دستاورد های ویرابهنام خود رقم‬
‫زند وصدراعظم راکه روابطتیرهبا جنرال اختر داشت نیز خوشنود و‬
‫راضیسازد‪.‬‬
‫فجار انباربزرگ الح مجا هدین در اوجره‪ ،‬دومینضربهءبزرگبودکه‬ ‫ان‬
‫فتکه‬ ‫فجار زمانی صورتگر‬ ‫سببتضعیف موضع مجا هدینگردید‪ .‬ان‬
‫فته وباپالیسی‬‫جنرالگل (حمیدگل) جدیدا ً در راس (آی‪.‬اس‪.‬آی)قرارگر‬
‫امریکا مبنیبرتوزیع مستقیم الحبهقو ماندانان همنواشدهبود‪.‬به همین‬
‫دلیلمقدار زیاد الح و م همات در آنکمپ انباشتهشدهبود‪ .‬امریکا القمند‬
‫بودتاقوایشورویبهصورت امن عقبنشینینماید؛ در حالیکه مجا هدین‬
‫مخالفاینشیوهبودند‪ .‬امریکایی هابه هیچوجه مایلنبودندتا در عقبنشینی‬
‫قوایشورویبهکدام علت وب هانهییتعللصورتگیرد ویابهتعویقانداخته‬
‫تند‪.‬‬
‫شود‪ .‬از همینسبب ارسال الح رابهپاکستانبرای مدتیبهتعویقانداخ‬
‫همزمانبا آنبیشتر از ده هزارتن الح و م همات ذخیره شده درکمپ‬
‫سید‪.‬به اینگونه‬‫فقات ژنوبه امضا ر‬ ‫فتهبعد از آنتوا‬
‫اوجرهنابودگردید و ه‬
‫توانایی مجا هدینبرای ادامه عملیاتضعیفشد وقوایشورویتوانستبه‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬

‫فتکه‬
‫صورت مصوون خارجشود‪.‬باتوجهبه مطالب ذکرشده آیا میتوانگ‬
‫فیبوده است؟‬
‫این همهتصاد‬
‫اکماالت الح از طریق (سی‪.‬آی‪.‬ای)برای مجا هدینبصورت منظمصورت‬
‫نند سابق‬
‫فت‪ ،‬در حالیکه اکماالت الح وضروریات دولتکابل ما‬ ‫نمیگر‬
‫فیبوده است؟‬
‫ادامه داشت‪ .‬آیا ایننیزتصاد‬
‫حادثه سقوط هواپیماکه منجربهکشته شدن عمدی رئیس جم هور وجنرال‬
‫فیر امریکا وآتشۀ نظامی آنکشورگردید‪ ،‬ضربۀ‬ ‫فی س‬ ‫اختر ومرگتصاد‬
‫دیگری در چنینشرایطبود‪ .‬اقدامات امریکابعد از وقوع حادثهسببشدتا‬
‫قضیه طورشاید وبایدتحقیقنگردیده وعا الن آنتثبیتنگردند‪ .‬حادثهنشان‬
‫دادکه در آن احتمال دست داشتن عمال (ک‪ .‬گ‪ .‬ب) ویا خاد در همدستی‬
‫فشای اینتوطئه میتوانست‬ ‫برخی از منسوبیننظامیپاکستان موجودبود‪ .‬ا‬
‫سببناکامیبرنامه های امریکاگردد؛ زیرابنابر مطالبات وخواست عمومی‬
‫فی جویانه ج هت اخذ انتقام مرگ عمدی دومأ مور ارشد امریکا‬‫باید اقداماتیتال‬
‫فت‪ .‬امریکا در مرگضیاءچندقطره اش کتمساح ریخت؛ اما‬ ‫صورت میگر‬
‫در واقعیت آن ها از مرگ او متأسفنبودند‪ .‬آن هابیشتر ازبرنامه های هستوی‬
‫اونگرانبودندتا حمایت او ازبنیادگرایی ا المی‪ .‬آن ها مخالف حکمروایی‬
‫اوبهشیوهءنظامی وعدول از اصول دموکراتی کبودند و همزمان انکشاف‬
‫تندبهگونه سیاسی آنرا متوقف‬ ‫برنامه هستوی اوتهدیدیبودکه نمیتوانس‬
‫سازند‪.‬‬
‫در اواخرسال ‪ 1988‬ایاالت متحده امریکابرپاکستانفشار آوردتا دولت‬
‫فغانستانتشکیل د هد‪ .‬این اقدامقبل از خروجقوایشوروی‬‫انتقالی رابرای ا‬
‫وبدون اینکهپیروزی نظامی مجا هدین مسجلگردد‪ ،‬اتخاذگردید‪ .‬هدف‬
‫عمدهء این عملبی موقع اینبودتاتوجه مجا هدین را از جن گبه زد وبند‬
‫های سیاسی معطوف ساخته در نتیجه سازش و مصالحه مطابق خواست‬
‫امریکا عملی شود‪ .‬درحالیکهبرقراری دولت ا المی درکابل‪،‬بدون‬
‫پیروزینظامیناممکنبود‪.‬‬

‫‪311‬‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫گفتارواپسین‬
‫در اواسطفبروریتمامقوایشورویبه جز عدۀ معدود از مشاوریننظامی‬
‫فغانستان خارجشدند اما اکماالت لوژستیکی شان همچنان ادام ه‬ ‫آنان از ا‬
‫فه‬ ‫داشت‪.‬پروسه خروج قوای شوروی طبق الن عملی شد‪،‬به جز از وق‬
‫فت وبعد از‬ ‫کوتاه نوامبر ‪1988‬که در نتیجه ح الت مجا هدین صورتگر‬
‫تند موانع‬‫فی مجا هدیننتوانس‬
‫آنبه دلیلسردی هوا ونبودن اسلحه و م هماتکا‬
‫یند‪.‬‬
‫برای آنان ایجادنما‬
‫به ادامه خروجقوایشوروی‪ ،‬دولتپاکستان‪( ،‬آی‪ .‬اس‪ .‬آی)‪( ،‬سی‪.‬آی‪.‬ای)‬
‫تندتا جن گ چریکی رابه جن گ جب ههییتمام‬ ‫ف‬‫و رهبران مجا هدینتصمیمگر‬
‫یند‪.‬بر اساس اینتصمیم حملهء وسیعبر الل آباد صورت‬ ‫عیارمبدل نما‬
‫فتضحانه انجامید‪ .‬این حمله از لحاظ استراتیژی و‬ ‫فتکهبه شکست م‬ ‫گر‬
‫تکتی ک داراینواقصبیشماربود ودرنتیجه آنضربهبزرگیبر ج هاد وارد‬
‫گردید‪ .‬اینشکستب هانۀ رابرای مصالحهسیاسیفرا همساخت‪.‬بهباور من‬
‫فغانستان امریکایی هابودند؛ زیرا آن هابا حمایه و‬
‫برندگان اصلی جن گ در ا‬
‫پیشبرداین جن گ چریکیتوانستند‪ ،‬انتقامشکست ویتنام را ازشورویبگیرند‬
‫ودر ن هایت از جاگزینی دولت ا المیبه عوض دولتکمونیستیکابل‬
‫فقیت‬ ‫یند‪ .‬عقبنشینیقوایاتحادشورویبرای آنکشورنیز مو‬ ‫جلوگیرینما‬
‫باربود‪ ،‬زیرابا وجودیکه نجیب هللا دستنشاندهشان درکابلبرقدرت‬
‫باقی ماند؛ اماگرباچفبه حیثق هرمان در غربشناختهشد‪.‬‬
‫فغانستان اند‪ .‬زیرا خانه‬
‫بازندگان اصلی این جن گبدون شک وشبه مردم ا‬
‫های آنان ویران شد‪ ،‬زمین های زراعتی شانبهکشتزار های ماین مبدل‬
‫گشت‪،‬پدران‪،‬پسران وشو هران در این جنگکشته وقربانیشدند‪.‬‬
‫پایان‬

‫‪www.ael.af‬‬
 ‫بریده های از متنکتاب‪:‬‬
‫تلک خرس یا حقایق پشت پردۀ جهاد در افغانستان‬
‫برایسوختاندنکابل‪ ،‬استراتیژی ما دارایسهبخشبود‪ .‬در‬
‫قدم اول اقدامات در ج هت هما هن گساختن ح التبرایقطع‬
‫راه هایاکماالتیکابل وجلوگیری از رسیدن موادبه داخل‬
‫ش هر‪.‬برای رسیدنبه این هدف اجرایکمین ها در مسیر‬
‫کاروان های اکماالتیبه استقامتکابل‪ ،‬ازبینبردن منابع آب‬
‫نوشیدنی و منفجرساختنبند های آب و ازبینبردنسیستم‬
‫بکۀبرق از وظایف اساسی ما‬ ‫برق رسانی و منفجرساختنش‬
‫بود‪.‬‬
‫***‬
‫جنرال اختر در مورد ح التبرش هرکابلی کنوع جنون خاص‬
‫داشت‪ .‬او همیشه در مورد ح التبهکابل‪ ،‬نسبتبه سایر‬
‫یکرد‪ .‬هرگاه یکقوماندان هر نوع الح‬ ‫مناطقپافشاری م‬
‫یکرد‪ ،‬حتی‬ ‫ثقیله رابرای حملهبرکابل و ویرانی آن مطالبه م‬
‫یگذاشت‪.‬‬ ‫باوجود مخالفت من‪ ،‬آن را در اختیار وی م‬
‫***‬
‫منابعبین المللیتمویلکنندۀپولی این جنگ دولت عربستان‬
‫سعودی‪ ،‬دولت امریکا (سی‪.‬آی‪.‬ای)‪،‬شیخ های عرب و‪ ...‬و‬
‫غیرهبوده و الح و م همات‪،‬توسط (سی‪.‬آی‪.‬ای)‪ ،‬ازکشور‬
‫بکه‬ ‫های مصر‪،‬ترکیه‪،‬انگلستان‪ ،‬چین و دولت اسرائیل وش‬
‫هایبین المللیقاچاق الحت هیهگردیده است‪.‬‬
‫***‬
‫برایتحتقومانده درآوردن وتحتتأثیرقرار دادنتنظیم ها‬
‫وقوماندانان وسوقنمودن آنانبه استقامت درست‪ ،‬منبجز‬
‫از همین وسیلهیعنی دادن ویا دریغکردن اسلحه و مهمات و‬
‫آموزش وسیله و امکان دیگرنداشتم‪.‬به عبارۀ دیگر دری ک‬
‫یگر منقمچینبود‪.‬‬ ‫دست من علف و در دست د‬
‫***‬
‫فغانستان اند‪.‬‬‫بازندگان اصلی این جنگبدونشک وشبه مردم ا‬
‫زیرا خانه های آنان ویران شد‪ ،‬زمین های زراعتی شان به‬
‫کشتزار های ماین مبدلگشت‪،‬پدران‪،‬پسران و شو هران در‬
‫این جن گکشته وقربانیشدند‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪www.ael.af‬‬