TRAKYA UNIVERSITY

FACULTY OF LETTERS

DEPARTMENT OF ENGLISH TRANSLATION AND INTERPRETING

RESPONSE PAPER

Mertcan OKUL

1181207053

Advisor:

Assoc. Prof. Dr. Seda Taş İLMEK

EDİRNE 2021
 NESLİHAN KANSU- YETKİNER’İN ‘’ÇOCUK YAZININDAKİ DİLSEL VE DİL ÖTESİ NORMLAR
BAĞLAMINDA FELAKET HENRY SERİSİNİN TÜRKÇEYE ÇEVİRİLERİ’’ ESERİ ÜZERİNE BİR
DEĞERLENDİRME

Neslihan Kansu- Yetkiner ‘’Çocuk Yazınındaki Dilsel ve Dil Ötesi Normlar Bağlamında Felaket Henry
Serisinin Türkçeye Çevirileri’’ adlı çocuk yazınını konu alan bir makale kaleme almıştır. ‘Horrible Henry’ ya
da Türkçe’ ye aktarıldığı haliyle ‘Felaket Henry’ telif metine başlık olmasından da anlaşılabileceği üzere
hikâyenin merkezinde yer alan karakterdir. Henry karakter özellikleri bakımından incelendiğinde, tembel,
geçimsiz, bencil, sorumsuz, kıskanç, yaramaz ve 8 yaşında bir çocuk olduğu çıkarılacaktır. Perfect Peter adında
6 yaşında bir erkek kardeşi de vardır. Peter ise Henry’nin aksine çok iyi huylu bir çocuktur.

Yetkiner makalesinde ‘Felaket Henry’ hikâyesini çeviri normları bağlamında ele almıştır. Buradan hareketle
makalenin üzerine kurulduğu teorik çerçeveden bahsetmek büyük bir elzem haline gelmiştir. Toury (1995, s. 85)
normları “belirli bir sosyo-kültürel dizge veya metinsel uygulama içinde belirgin bir sıklıkta gerçekleşen ve diğer
var olan seçeneklere karşın seçilen eylem biçimleri” olarak tanımlanmaktadır. Buna ek olarak, Toury normları,
öncül normları, süreç öncesi çeviri normları ve çeviri süreci normları olmak üzere üçe ayırmaktadır. Öncül
normlar kaynak metin veya çeviri metin odaklı bir yaklaşımı belirleme konusunda bir çevirmenin karar alma
sürecinde attığı ilk adım olarak karşımıza çıkmaktadır. Süreç öncesi çeviri normları ise belirli bir zaman dilimi
içerisinde bir metni başka bir dile çevirmeye yol açacak etkenlerin belirlenmesini içeren ‘çeviri politikası’ ile
kaynak dil dışındaki diğer dillerden yapılan çevirilere yönelik tutumun ele alındığı ‘çevirinin doğrudanlığı’
öğelerini kapsar. Çeviri süreci normları ise matriks normlar ve metinsel-dilsel normlar olmak üzere ikiye
ayrılmaktadır. Bu arka plan bilgileri ışığında, Neslihan Kansu- Yetkiner’in ‘’Çocuk Yazınındaki Dilsel ve Dil
Ötesi Normlar Bağlamında Felaket Henry Serisinin Türkçeye Çevirileri’’ eseri çocuk yazınının da eğitsel bakış
açısı ve asimetrik ilişki bağlamında incelenecektir.

Çocuk yazını eğitsel bir bakış açısının izlerini taşır. Örneğin, iyilik-kötülük gibi evrensel değerler, dürüstlük,
insan sevgisi gibi erdemler ahlaki yönü ağır basmayan ya da bu iddiada olmayan çocuk kitaplarında bile inceden
inceye işlenir. Bahsi geçen kavramların işlenip işlenmemesi konusunda derin tartışmalar mevcuttur. ‘‘Kimi
zaman bazı mesajlar verilmek amacıyla sanatçı eserinde sanattan ödün vermektedir’’ ifadesi bu durumda ortaya
atılan argümanlardan birine örnek olarak verilebilir. Yetkiner eserinde bahsi geçen tartışmalara yer vermek
yerine daha yumuşak bir geçişle çevirinin eğitsel yönüne örnek olarak Pippi Uzunçorap eserini ortaya atmıştır ve
şu şekilde ifade etmiştir:

Özgün dili olan İsveççede “iştahla yediği kırmızı mantar” ifadesinin eserin Almancaya çevirilerinde,
çocukların Pippi’yi taklit edip kırmızı zehirli mantarları yemelerini önlemek için rengi belirtilmeyen
mantarlara dönüştüğünü görmekteyiz.(Yetkiner 2010s.60)

Buna ek olarak, çocuk yazınında yazar ve okur arasında dolaylı ve asimetrik ilişki mevcuttur. Bu asimetrik
ilişki, çocuk yazının yetişkinler tarafından oluşturulması, yayınlanması, çevrilmesi, eleştirisinin yapılması fakat
ortaya atılan ürünün çocuklar tarafından kullanılacak olması sorunundan kaynaklanmaktadır. Bu asimetrik ilişki
problemi başka alanlarda da karşımıza çıkabilir. Bu sorunun çözümlerinden biri yazar veya çevirmenin kendine
erek kültürdeki bir bireyin yerine koyması, erek okuyucunun penceresinden dünyayı izlemesi olacaktır. Bir diğer
çözüm daha meşakkatli evreler içermektedir. Geçmişe dönük erek kitle üzerinde yapılan tepki araştırmalarını
incelemek de bu asimetrik ilişkiyi kaldırmaya yönelik bir çözüm olabilir. Fakat bu yöntemin zorlu ve veri
eksikliğine dayanan, aksayan kısımları mevcuttur.

Sonuç olarak, Neslihan Kansu- Yetkiner’in ‘’Çocuk Yazınındaki Dilsel ve Dil Ötesi Normlar Bağlamında
Felaket Henry Serisinin Türkçeye Çevirileri’’ adlı makalesinin öncülüğünde, Francesca Simon'ın yazdığı Felaket
Henry (İngilizce: Horrid Henry) eseri bu çalışmada çocuk yazınının da eğitsel bakış açısı ve asimetrik ilişki
ekseninde yeniden ele alınmıştır. Bu süreçte örnekleme ve alıntılama gibi bazı yardımcı unsurlardan
yararlanılmıştır. Yetkiner’in üzerinde durduğu gibi kuramsal çerçeve özellikle de norm kavramı ve Toury’nin
çeviri normları da bu çalışmada atlanmayan unsurlardır. Son olarak kişisel bir gözlemimden bahsetmek
gerekirse, Yetkin’in eserinde ‘Felaket Henry’ adlı metnin Türkçe çevirisini incelerken, çevirmenin üzerinde hiç
durmayışı ve hatta çevirmenin adını daha kaleme almayışı büyük bir eksiklik olarak gözüme çarpmıştır.
 KAYNAKÇA

Kansu-Yetkiner, Neslihan. (2010). EFD / JFL Çocuk Yazınındaki Dilsel ve Dil Ötesi Normlar Bağlamında
Felaket Henry Serisinin Türkçeye Çevirileri Translations of Horrid Henry Series into Turkish within the Context
of Linguistic and Extra- Linguistic Norms in Children's Literature. Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi
Dergisi.

Simon, F. (2002). Horrid Henry’s stinkbomb. London: Orion Children’s Book.

Simon, F. (2004a). Horrid Henry’s big bad book. London: Orion Children’s Book.

Simon, F. (2004b). Felaket Henry (S. Aroymak, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık.

Simon, F. (2004c). Felaket Henry ve gizli kulüp (S. Aroymak, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık.

Simon, F. (2004d). Felaket Henry difl perisine oyun oynuyor (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2004e). Felaket Henry’nin bitleri (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2004f). Felaket Henry çabuk zengin olma peşinde (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2004g). Felaket Henry’nin perili evi (S.-O. Aroymak, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2004h). Felaket Henry ve mumyanın gazabı (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2004i). Felaket Henry’nin intikamı (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2004j). Felaket Henry kraliçe ile tanışıyor(B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2004k). Felaket Henry’nin futbol tutkusu (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2005a).Felaket Henry ve beter bakıcıı (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2005b). Felaket Henry’nin donu (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2005c). Felaket Henry’nin koku bombasıı (B. Siber, Çev.). İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2006). Felaket Henry ve zalim zaman makinasıı (B. Siber, Çev.) İstanbul: İletişim Yayıncılık

Simon, F. (2007a). A hat trick of Horrid Henry. London: Orion Children’s Book.

Simon, F. (2007b). Horrid Henry’s evil enemies. London: Orion Children’s Book

Toury, G. (1995). Descriptive translation studies and beyond. Amsterdam/Philadelphia: John

Benjamins.