Actieve kool

Actieve kool is een speciaal behandelde koolstof die door adsorptie de eigenschap heeft allerlei stoffen
aan zich te kunnen binden.

Bereiding

Actieve kool wordt bereid door via een thermisch proces de gassen en onzuiverheden te verwijderen.

Cokeskool, dus met steenkool als uitgangsproduct, geeft de hoogste kwaliteit van actieve kool, dus met
de hoogste adsorptiecapaciteit voor dezelfde hoeveelheid. Het is ook de duurste vorm van actieve kool.
Goedkopere uitgangsproducten met minder adsorptievermogen zijn bruinkoolcokes en organisch
materiaal zoals turf of kokosnootdoppen.

In Nederland en België wordt actieve kool geproduceerd en gereactiveerd door Norit in Klazienaveen en
Chemviron Carbon in Feluy. Het productieproces bestaat uit het verkolen van turf, kokos- en
notenschalen, steenkool of andere organische materialen in grote ovens.

Werking

De werking van actieve kool berust op een zeer groot oppervlak door een fijne microstructuur met een
groot aantal zeer fijne poriën. Commercieel verkrijgbare actieve-koolsoorten hebben een inwendig
oppervlak van 500 tot 2000 m2/g.

De actieve-kooldeeltjes (koolstofatomen) oefenen een aantrekkingskracht uit op gasvormige of vloeibare

deeltjes (moleculen), die de actieve kool omgeven of doorstromen.

Hoe sterk deze aantrekkingskracht is, wordt door een aantal factoren bepaald, bijvoorbeeld door de vorm
en grootte (zwaarte) van de moleculen die in aanraking komen met de actieve kool. Juist doordat niet alle
moleculen even sterk worden aangetrokken en vastgehouden (geadsorbeerd) door actieve kool, is het
mogelijk één of meer ongewenste stoffen uit lucht, gas of water te verwijderen.

Actieve kool is een verzameling poriën, waarvan de grootte en onderlinge verhoudingen worden bepaald
door de gebruikte grondstof en de activatiemethode. Als grondstof kunnen in principe alle
vezelhoudende materialen worden gebruikt, zoals pindadoppen, rijstschillen, houtsnippers, turf,
kokosnoten, vruchtpitten, steenkool en hout.

Het gebruik van kokosnoten levert een zeer microporeuze actieve kool op, die in luchtzuivering goed
inzetbaar is, vooral in filters met kleine hoeveelheden actieve kool. Hout daarentegen geeft van nature
een vooral macroporeuze actieve kool, die geschikt is voor de verwijdering van de grote moleculen uit
vloeistoffen.

Toepassingen
Actieve kool heeft veel toepassingen in de geneeskunde (adsorptie van giftige stoffen), in de
waterzuivering, procesindustrie (adsorptie van dioxines en polychloorbifenylen (PCBs)) en om te
ontkleuren (adsorptie van kleurstoffen) en te ontgeuren (adsorptie van geurstoffen).

Actieve kool wordt toegepast in allerlei filtratie- en reinigingsprocessen. Ook de Norit-tabletten tegen
diarree bestaan uit actieve kool. Doordat men vaak overschakelt van poedervormige actieve kool naar
korrelige actieve kool, wordt het mogelijk in een continu proces te werken. Mobiele filters vinden talrijke
toepassingen in bodemsaneringen en andere tijdelijke processen. Een innovatieve toepassing is zuivering
van afvalwater van tijdelijke evenementen en muziekfestivals zoals het Folkfestival Dranouter,[1] waarbij
snelle zuivering is vereist en ruimte beperkt is.

Verder wordt actieve kool onder andere toegepast in gasmaskers, sigarettenfilters en de Brita kan.

Reactivatie
Het grootste reactivatiecentrum ter wereld in Feluy, België.

Verzadigde actieve kool kan gereactiveerd worden door een thermisch proces bij hoge temperatuur (tot
900°C) in bijvoorbeeld de meervoudige hartovens. Het grootste reactivatiecentrum met deze technologie
bevindt zich in België in Feluy.

Door de reactie van de koolstofatomen van de geadsorbeerde contaminanten met stoom bij hoge
temperatuur tot koolmonoxide (CO gas) en uiteindelijk koolstofdioxide (CO2) ontstaan microporiën die
aanleiding geven tot het grote specifieke oppervlak.

Het volledige reactivatieprocédé omvat de volgende drie stappen:

Drogen van het materiaal tot +/- 105°C

Evaporatie van de vluchtige geadsorbeerde componenten en verassen van de niet vluchtige
geadsorbeerde componenten tot +/- 600°C
Gasificatie van de veraste geadsorbeerde componenten oiv stoom tot 900°C

Door het slimmer gebruik van natuurlijke bronnen zorgt reactivatie voor een reductie van de CO2-
footprint met een factor 5.