Hf.

2 – Warmte
Nova 4e editie 4-vmbo-kgt
Bron: https://rschoppers4873.wordpress.com/2014/01/21/53/

Bron:
https://www.physicsexperiments.org/index.php/warmte/soortelijke-warmte/259-caloriemeter-war
mtemeter-joulemeter
1. Brandstoffen verbranden
 Verbrandingswarmte
Voorbeelden van brandstoffen zijn: aardolie, aardgas en steenkool.

Verbranding is een chemische reactie.

Er komt dan chemische energie vrij.

Elke stof heeft een verbrandingswarmte – zie Binas Tabel 19.

In de Binas wordt die gegeven in J/g (voor vaste stoffen) en in J/cm3

(voor vloeistoffen en gassen).
 Aardgas verbranden
Aardgas bestaat vooral uit methaan (brandbaar) en stikstof (niet-
brandbaar).

Methaan + zuurstof -> Koolstofdioxide + water

Koolstofdioxide kun je aantonen met kalkwater (wordt troebel).

Water kun je aantonen met wit kopersulfaat (wordt blauw).

Voorbeeld:

Wat levert meer energie op als je het verbrandt, 200 kg steenkool of

150 m3 aardgas?
De verbrandingswarmte van steenkool is 29.000 J/g, 29.000.000 J/kg

Bij 200 kg komt vrij 200 x 29.000.000 = 5.800.000.000 J.

De verbrandingswarmte van aardgas is 32 J/cm3 = 32.000 J/dm3 =

32.000.000 J/m3.

Bij 150 m3 komt vrij 150 x 320.000.000 = 4.800.000.000 J.

Dus meer bij 200 kg steenkool dan bij 150 m3 aardgas.

Bron: http://chemieleerkracht.blackbox.website/index.php/kalkwater-als-co2-indicator/
Bron: https://www.wetenschapsschool.nl/new_chapters/scheikunde_ch1.html
 Volledige en onvolledige verbranding
Er is 15 L aardgas en 120 L lucht nodig om 1 L water te koken.

Bij volledige verbranding - met voldoende zuurstof en blauwe vlam -

komt ongevaarlijke koolstofdioxide en water vrij.

Bij onvolledig verbranding - met te weinig zuurstof en gele vlam - komt

ook gevaarlijk koolmonoxide en roet vrij.

Verbranders moeten daarom altijd voldoende luchttoevoer hebben.

 De gasverbrander
Bij gasbranders op school kun je de hoeveelheid en de hoeveelheid
lucht regelen met draaiknopen.

Bij volledige verbranding is de vlam erg heet en blauw/onzichtbaar.

Bij onvolledige verbranding is de vlam minder heet, geel en geeft roet

af.
Bron: https://www.wetenschapsschool.nl/new_chapters/scheikunde_ch1.html
 PLUS: Nederland aardgasland
Sinds 1960 haalt Nederland heel veel aardgas uit de bodem bij
Slochteren (Groningen).

Maar dat geeft wel veel problemen – beschadigde huizen door

verzakkingen.
Bron:
https://www.wyniasweek.nl/groningen-definitief-dicht-of-eerst-maar-eens-in-de-mottenballen/
2. Warmte en temperatuur
 Werken met warmtebronnen
Als je elektrisch verwarmt geldt de volgende formule:

Elektrische energie = Warmte = Vermogen · tijd

Eel = Q = P · t
Bron: https://betavakken.nl/3-havo/3h-energie/3h-warmte-energie.html
Voorbeeld:

Een verwarmingsapparaat met een vermogen van 1200 W staat 2,0 uur
aan.

Hoeveel warmte-energie produceert het apparaat.

Q = Eel = P x t

= 1200 x 2,0 x 3600

= 8.649.000 J
Als je elektrisch verwarmt geldt de volgende formule:

Elektrische vermogen = Spanning · Stroomsterkte

P = U · I

Soms wordt dit gecombineerd tot Eel = P x t tot Eel = U x I x t.

Voorbeeld:

Door een waterkoker loopt een stroomsterkte van 3,45 A, en staat op

het lichtnet aangesloten.

Bereken het vermogen dat de waterkoker levert.

P = U x I

= 230 x 3,45

= 793,5 W
 Temperatuur, tijd en warmte
Door middel van verwarmingsproeven kun je verband vinden tussen:

- temperatuur en tijd;

- temperatuur en toevoerde warmte-energie.

Bron: https://natuurkundeuitgelegd.nl/fotonpdf/FotonMaterieMoleculenVWO.pdf
 Proeven met een warmtemeter
Om warmteverlies tegen te gaan kun je verwarminsproeven het beste
doen in een warmtemeter.

Deze is geïsoleerd, heeft een verwarmingselement en een roerder.

De meetgegevens leg je (zoals meestal) vast in een tabel.

Die kun je later verwerken tot een diagram.

Bron: https://nl.wikisage.org/wiki/Calorimeter
 Energie in voedsel
Net als brandstoffen bevat voedsel chemische energie.

Dit geldt zowel voor koolhydraten, eiwitten en vetten.

Voedsel verteren is ook verbranden (zonder vlam).

Op verpakkingen staat hoeveel energie 100 g van het voedsel bevat.

3. Warmtetransport
 De centrale verwarming
Een centrale verwarming kan het hele huis verwarmen.

Daarvoor moet de warmte worden verplaatst, getransporteerd.

Die kan op drie manieren: geleiding, stroming en straling.

Bron: https://eduweb.eeni.tbm.tudelft.nl/TB142E/?energieconversie-voorbeeld-CV-installatie
 Geleiding
Geleiding vindt plaats in vaste stof, zoals het staal van de radiator.

De warmte verplaatst zich wel, maar het staal niet.

Geleiding gaat altijd van een plaats met een hoge naar een plaats met
een lage temperatuur.

Metalen zijn goede geleiders, plastics zijn goede isolatoren.

 Stroming
Stroming heb je in vloeistoffen en gassen.

De stof – zoals lucht of water – verplaatst zich en de warmte gaat mee.

Ook hier verplaatst de warmte zich van een plaats met een hoge naar
een plaats met een lage temperatuur.

Vrijwel alle vloeistoffen en gassen zijn slechte geleiders.

 Straling
Warmte kan zich ook verplaatsen als een soort licht – infrarood licht.

Hiervoor is geen tussenstof nodig (dat is ook zo bij gewoon licht).

Ook hier weer gaat het transport van een plaats met een hoge
temperatuur naar een plaats met een lage temperatuur.

Doffe en donkere voorwerpen absorberen veel straling.

Licht en glimmende voorwerpen kaatsen veel straling terug.
Bron: https://slideplayer.nl/slide/12129615/
 PLUS: Koken op zonne-energie
De Cookit is een voorbeeld van koken op zonne-energie.
4. Isoleren
 Warmteverlies
Warmte kan vanuit een kamer verdwijnen door het dak, de vloer, de
muren, de deuren en de ramen en/of door ventilatie.

Hierbij treedt zowel geleiding, stroming als straling op.

Bron: https://leren.wrts.nl/topics/2020/dynamisch-evenwicht
 Warmteverlies tegengaan
Door het huis te isoleren kun je het warmteverlies tegengaan.

Goed voor het milieu, de aardgasvoorraad en de portemonnee.

Maar er moet toch regelmatig geventileerd worden.

 Muren isoleren
Muren kun je isoleren met materiaal waar veel stilstaande lucht in zit.

Een voorbeeld is glaswol.

Daardoor treedt er nauwelijks stroming en geleiding op.

Bron: https://www.shutterstock.com/nl/search/glaswol
 Een huis isoleren
Dubbel glas – tussen de glazen heb je weer een laag stilstaande lucht.

Spouwmuurisolatie – Glaswol plus spiegelend materiaal in de spouw

maakt geleiding, stroming en straling minder.

Stralingsisolatie – Glanzend materiaal achter de radiator kaats straling

terug de kamer in.

Dak- en vloerisolatie – Vergelijkbaar met spouwmuurisolatie.

 PLUS: Koudebrug
Slecht geïsoleerde plaatsen noem je een koudebrug.

Daar kan veel warmte verloren gaan en condensvorming (rot) optreden.

Bron: https://duurzaammbo.nl/dzb-materialen/bouwfysica/koudebruggen