‫דברי תורה וחסידות ועניני מוסר מלוקטים מספרי רבותינו הקדושים מאורי הדורות זי"ע‬
‫יוצא לאור מדי שבוע בשבוע וליומא דפגרא להתענג בתענוג רוחני במילי דחדוותא‬
‫לע"נ מו"ה אברהם ב"ר משה זאב ז"ל (ראזענבערג) ‪ -‬נפטר ב' מנחם אב תשע"ה לפ"ק‬
‫ממילא איז זייער גוט‬
‫פארענטפערט פארוואס יעקב‬
‫האט געזאגט מאין יבוא עזרי‪,‬‬
‫ווייל אויב וואלט ער כאטש‬ ‫תורות על הפרשה‬
‫געהאט איין צירינג‪ ,‬וואלט די‬
‫ברכה געהאט ווי ס'זאל חל זיין‪,‬‬
‫אז ס'זאל ווערן דערפון א גרויס פארמעגן פונקט ווי אליעזר‬
‫געהאט‪ ,‬אבער אזוי ווי ער האט גארנישט פארמאגט‪ ,‬איז‬
‫"איִן"‬
‫"מאין" יבוא עזרי‪ ,‬די ברכה קען דאך נישט חל זיין אויף א ַ‬
‫א זאך וואס ס'איז ליידיג‪ ,‬נאכדעם האט ער געזאגט עזרי מעם‬
‫ה' עושה שמים וארץ‪ ,‬אז ער פארזיכערט זיך אין הקב"ה‪ ,‬אז די‬
‫ברכה וועט קומען פון אים אליין‪ ,‬וואס ער האט דאך באשאפן‬
‫שמים וארץ‪ ,‬א יש ֵמ ַאיִן‪ ,‬און ער קען משפיע זיין אפילו אויף א‬
‫ליידיגע זאך‪ ,‬וועט ער אים אויך העלפן‪.‬‬
‫(ברך משה)‬
‫אכן יש ה' במקום הזה ואנכי לא ידעתי‪.‬‬
‫ס'שטייט אין די ספרים‪ ,‬אז אויפ'ן כסא הכבוד איז‬
‫אויסגעקריצט די צורה פון‪ ,‬אריה (לייב)‪ ,‬כרוב (פייגל)‪ ,‬נשר‬
‫( ָאדלער)‪ ,‬און פון יעקב אבינו‪.‬‬
‫אבער יעקב אבינו האט נישט געוואוסט פון דעם אז זיין צורה‬
‫איז אויך אויפ'ן כסא הכבוד‪ ,‬הערשט יעצט ווען ער האט‬
‫גע'חלומ'ט פונעם סולם‪ ,‬האט ער דאס די ערשטע מאל געזען‪.‬‬
‫דאס קען זיין פשט אין פסוק‪ ,‬יעקב האט געזאגט‪ ,‬אכן די‬
‫צורות פון א'רי'‪ ,‬כ'רוב‪ ,‬נ'שר (די ראשי תיבות פון דאס ווארט‬
‫אכן)‪ ,‬יש ה' במקום הזה‪ ,‬האב איך געוואוסט אז ס'איז‬
‫אויסגעקריצט אויף דעם פלאץ‪ ,‬אבער ואנכי אז עס איז‬
‫אויסגעקריצט‪ ,‬א'רי'‪ ,‬נ'שר‪ ,‬כ'רוב‪ ,‬י'עקב (די ראשי תיבות פון‬
‫אנכי) לא ידעתי‪ ,‬האב איך נישט געוואוסט‪.‬‬
‫(הרה"ק רבי שמשון מ'אוסטראפאלע זצ"ל)‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש א‪.‬‬
‫פרשת ויצא תש"פ לפ"ק ‪ -‬כיתה ו'‬
‫בעזהשי"ת‬
‫ויצא יעקב מבאר שבע וילך‬
‫חרנה‪.‬‬
‫דער מדרש זאגט אויפ'ן‬
‫פסוק‪ ,‬שיר למעלות אשא עיני‬
‫אל ההרים‪ ,‬אל ההורים‪ ,‬מאין‬
‫יבוא עזרי‪ ,‬אז יעקב אבינו‬
‫האט געזאגט‪ ,‬אליעזר דער קנעכט פון אברהם ווען ער איז‬
‫געגאנגען ברענגען רבקה‪ ,‬האט ער געהאט צען קעמלן‬
‫אנגעלאדענט פון אלעם גוטן‪ ,‬און איך האב ניטאמאל קיין איין‬
‫צירונג‪ ,‬האט יעקב געזאגט‪ ,‬עזרי מעם ה' עושה שמים וארץ‪,‬‬
‫ער האט זיך פארלאזט אויפ'ן באשעפער אז ער וועט אים‬
‫העלפן‪.‬‬
‫דארף מען פארשטיין‪ ,‬וויאזוי קען זיין אז יעקב אבינו איז‬
‫אפילו אויף איין מינוט פארלוירן געווארן‪ ,‬ער האט דאך אייביג‬
‫געהאט בטחון אין השי"ת‪.‬‬
‫אויך דארף מען פארשטיין‪ ,‬אויב אליעזר האט געהאט צען‬
‫קעמלן אנגעלאדענט פון אלעם גוטן‪ ,‬איז וואס וועט שוין‬
‫יעקב אבינו פארדינען אויב ער וועט האבן איין צירינג‪ ,‬איז דען‬
‫איין צירינג גענוג צו קענען ווייזן ביים שידוך אז ער האט‬
‫אסאך גאלד און זילבער‪.‬‬
‫מ'קען דאס פארענטפערן לויט ווי ס'שטייט אין זוהר הקדוש‪,‬‬
‫אז השי"ת מאכט נישט קיין נס אריינצוברענגען א ברכה‪ ,‬נאר‬
‫אויב ס'איז שוין דא אביסל דערפון אויף דער וועלט‪ ,‬וואס‬
‫דעמאלט קען ווערן פון ווייניג צו אסאך‪ ,‬אבער פון א ליידיגע‬
‫זאך ווערט נישט קיין נייע זאך‪.‬‬
‫ס'שטייט אבער אין ספר אפיקי יהודא‪ ,‬אז דאס איז נאר ביי א‬
‫נס וואס ווערט געמאכט דורך צדיקים‪ ,‬אבער א נס וואס איז‬
‫דורך השי"ת אליין קען יא זיין אפילו אין א ליידיגע זאך‪ ,‬אזוי‬
‫ווי די בריאה פון די וועלט וואס איז געווען א יש ֵמ ַאיִן‪.‬‬
‫גליון אז תתענג‬
‫בצער‪ ,‬האט ער געטראכט ווי‬ ‫צדיק זה בא לבית‬
‫אזוי ער קען בארואיגן דעם‬ ‫מלוני ויפטר בלא לינה‬
‫בחור‪ ,‬איז אים איינגעפאלן א‬
‫גוטע עצה‪ ,‬האט ער געזאגט‬
‫מעשיות על הפרשה‬ ‫ער זאל דורכפארן די‬
‫שטאט אוהעל‬
‫פאר'ן בחור‪ ,‬ס'שטייט דאך‬ ‫ווען דער הייליגער רבי ר'‬
‫אין די גמרא אז מ'טאר נישט‬ ‫מענדל'ע פון דעעש זי"ע‬
‫מקדש זיין א פרוי פאר מ'זעט איר‪ ,‬דעריבער אויב ער וועט‬ ‫איז געווען א בחור‪ ,‬האט ער געלערנט אין די שטאט‬
‫חתונה האבן מיט די מיידל וועט אויסקומען אז ס'איז נישט‬ ‫פרעשבורג אין די ישיבה פונעם הייליגן חתם סופר‪ ,‬איינמאל‬
‫געווען קיין עבירה‪.‬‬ ‫ווען ער איז אהיימגעפארן פון ישיבה‪ ,‬האט אים דער חתם‬
‫געפאלן פאר'ן רבי ר' מענדעלע‪ ,‬און‬
‫ָ‬ ‫ד י עצה איז גאנץ גוט‬ ‫פארן דורך די שטאט אוהעל כדי‬‫סופר געזאגט‪ ,‬אז ער זאל ָ‬
‫האט באשלאסן צו פרעגן דעם הייליגן ישמח משה וואס ער‬ ‫צו האבן די זכיה צו זען פון דער נאנט די עבודה פונעם‬
‫זאגט דערצו‪ ,‬ווען דער ישמח משה האט דאס געהערט‪ ,‬האט‬ ‫הייליגן ישמח משה זי"ע‪.‬‬
‫ער אים געזאגט אז ס'איז זייער א גוטע עצה‪ ,‬אבער ער זאל‬ ‫זייענדיג אין די שטאט אוהעל איז ער איין טאג ארויס אויפ'ן‬
‫דאס נישט טאן אן די רשות פון זיינע עלטערן‪.‬‬ ‫מארק איינקויפן עפעס צו עסן‪ ,‬צווישן די טישלעך ביים‬
‫דער רבי ר' מענדעלע האט אפגעשריבן א בריוו צו זיין טאטן‬ ‫מארק איז געשטאנען א מיידל וועלכע האט פארקויפט‬
‫הרה"ק ר' יחזקאל פאנעט זי"ע דער קארלסבורגער רב‪ ,‬בעל‬ ‫מעלאנעס‪ ,‬האט דער רבי ר' מענדעלע איר געפרעגט וויפיל‬
‫מראה יחזקאל‪ ,‬און זיין טאטע האט אים געלאזט וויסן אז‬ ‫עס איז די פרייז פון איין מעלוינע‪ ,‬נאכ'ן הערן דעם פרייז‪,‬‬
‫ביז עטליכע טעג וועט ער קומען קיין אוהעל און מ'וועט זעהן‬ ‫האט ער געזען אז ער האט נישט גענוג געלט דאס צו‬
‫וואס מ'וועט טאן‪.‬‬ ‫באצאלן‪ ,‬דעריבער האט ער אנגעהויבן אוועקצוגיין‪.‬‬
‫עס וועט ארויסקומען שיינע דורות‬ ‫ווען דאס מיידל האט געזען אז ער גייט אוועק‪ ,‬האט זי זיך‬
‫דער מראה יחזקאל איז אנגעקומען מיט זיין רעבעצין קיין‬ ‫אנגערופן מיט א מליצה דעם לשון רש"י פון די וואכעדיגע‬
‫אוהעל‪ ,‬און נאכ'ן זיך טרעפן מיט זייער באליבטן זון דער רבי‬ ‫סדרה‪ ,‬צדיק זה בא לבית מעלאנע ויפטור בלא מעלאנע (דער‬
‫ר' מענדעלע‪ ,‬זענען זיי אלע צוזאמען אריין צום הייליגן ישמח‬ ‫צדיק קומט צום פלאץ וואו מ'פארקויפט מעלוינעס‪ ,‬און ער‬
‫משה איבערצושמועסן וואס צו טאן למעשה‪ ,‬די רעבעצין‬ ‫זאל אוועקגיין אן קויפן א מעלוינע‪ ,‬דער רבי ר' מענדעלע איז‬
‫האט גע'טענה'ט אז פאר איר געלונגענעם זון ּפַאסט זיך צו‬ ‫זייער נתפעל געווארן הערנדיג די טרעפליכע ווערטל‪ ,‬און‬
‫טאן א שענערע שידוך ווי צו נעמען סתם א מיידל וואס‬ ‫אומווענלנדיג האט ער געגעבן א בליק אויף די מיידל‪.‬‬
‫מ'האט געטראפן אין מארק‪ ,‬אבער ווי נאר ר' מענדל'ע האט‬ ‫ער האט זיך נישט געקענט בארואיגן‬
‫געהערט זיין מאמע'ס טענה‪ ,‬איז ער געווארן היסטעריש און‬ ‫ווען דער רבי ר' מענדעלע איז אוועקגעגאנגען פון דארט איז‬
‫מיט א ביטערן געוויין האט ער אנגעהויבן צו שרייען עטליכע‬ ‫ער געווארן שרעקליך צובראכן אז ער איז נכשל געווארן‬
‫מאל‪ ,‬וויי איז צו מיר‪ ,‬וואס וועט זיין מיט די ראיה אסורה‪,‬‬ ‫בשוגג מיט א ראיה אסורה‪ ,‬ער האט אומוועלענדיג געקוקט‬
‫וואס וועט זיין מיט א ראיה אסורה‪ ,‬דער הייליגער ישמח‬ ‫אויף א פרעמדע מיידל‪ ,‬ווען ער איז אנגעקומען צו זיין‬
‫משה האט אריינגערופן דעם קארלסבורגער רב מיט די‬ ‫אכסניא‪ ,‬האט ער זיך גענומען וויינען מיט בכיות נוראות‪ ,‬ער‬
‫רעבעצין אין א באזונדערע צימער און זיי געבעטן‪ ,‬אז זיי‬ ‫האט זיך געווארפן אויף דער ערד פאר צער‪ ,‬און האט בשום‬
‫זאלן מסכים זיין צום שידוך‪ ,‬און געזאגט‪ ,‬איך בין אייך‬ ‫אופן נישט געקענט קומען צו זיך צוליב גרויס עגמת נפש‪.‬‬
‫מבטיח צו זעען שיינע דורות פונעם שידוך‪.‬‬
‫ווען דער בעל אכסניא האט געהערט די קולות‪ ,‬איז ער שנעל‬
‫די עלטערן האבן מסכים געווען‪ ,‬און דער שידוך איז‬ ‫געקומען צו לויפן צו זען וואס עס האט פאסירט מיט'ן בחור‪,‬‬
‫געשלאסן געווארן‪ ,‬און ס'איז טאקע ארויסגעקומען פון דעם‬ ‫און האט געזען אז ער שרייט און וויינט אויף דעם וואס ער‬
‫זיווג גרויסע צדיקים וועלכע האבן באלאכטן די וועלט‪ .‬דער‬ ‫איז דאס ערשטע מאל אין זיין לעבן נכשל געווארן מיט א‬
‫הייליגער שינאווער רב זי"ע פלעגט זאגן אויף הרה"ק ר'‬ ‫ראיה אסורה‪.‬‬
‫משה'לע דעעשער דער זון פון ר' מענדל'ע‪ ,‬אז ער איז דער‬
‫אסור לאדם שיקדש אשה עד שיראנה‬
‫צדיק הדור‪.‬‬
‫ווען דער בעל הבית האט געזען אז דער בחור איז געפערליך‬
‫***‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ב‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫פארשטאנען וואס דער רבי מיינט צו פרעגן‪ ,‬און האט‬ ‫עלי יניח צדיק את ראשו‬
‫געענטפערט אז יא‪.‬‬ ‫אריינגעווארפן שטיינער אינמיטן לערנען‬
‫נאך שבת פרשת ויצא האט זיך דער איד ארויסגעלאזט‬ ‫ווען דער הייליגער ייטב לב זי"ע איז געקומען וואוינען אין די‬
‫אויפ'ן וועג קיין זאבלטוב‪ ,‬אבער אינטערוועגנס האט זיך‬ ‫שטאט סיגוט‪ ,‬האט ער געזען אז ס'איז דא דארט מערערע‬
‫געמאכט א פראבלעם און ער האט נישט געקענט ווייטער‬ ‫פירצות וועלכע דארפן א תיקון‪ ,‬למשל שחיטה‪ ,‬מקוואות‪,‬‬
‫פארן‪ ,‬נישט האבענדעג קיין ברירה איז ער צוריקגעפארן קיין‬
‫ָ‬ ‫דעריבער האט ער געמאכט מערערע תקנות צו מתקן זיין‬
‫קאסוב‪ ,‬דעמאלט האט דער חסיד שוין פארשטאנען וואס זיין‬ ‫אלע פירצות‪ ,‬ווי פארשטענדליך האט דאס שטארק‬
‫רבי האט אים געמיינט צו פרעגן "קלערסטו דען צו זיין אין‬ ‫אויפגערעגט די קצבים וועלכע זענען געווען זייער פראסטע‬
‫די שטאט זאבלטוב אין שבת קודש פרשת וישלח"‪.‬‬ ‫מענטשן‪.‬‬
‫ווען ער איז אריין צו זיין רבי הרה"ק רבי חיים‪ ,‬האט ער אים‬ ‫איינמאל ווען דער הייליגער ייטב לב האט געהאלטן אינמיטן‬
‫געזאגט‪ ,‬זאלסט זיך נישט וואונדערן פון וואו איך האב‬ ‫לערנען מיט זיינע תלמידים‪ ,‬האבן עטליכע קצבים‪ ,‬גרויסע‬
‫געוואוסט אז דו וועסט נישט זיין אין זאבלטוב‪ ,‬ווייל איך‬ ‫ווארפן אינעם פענסטער א שטיין מיט גאר‬
‫מחוצפים אריינגע ָ‬
‫האב געהערט אז דו זאגט מיט א זיכערקייט אז דו וועסט‬ ‫א שטארקן כח און בדרך נס איז ב"ה קיינער נישט געשעדיגט‬
‫דארט זיין און האסט נישט צוגעלייגט "אם ירצה השם"‪,‬‬ ‫געווארן‪.‬‬
‫דעריבער האב איך פארשטאנען אז דאס וועט נישט‬ ‫לאך‬
‫א גרעסערע שטיין ווי דעם ָ‬
‫צושטאנד קומען‪.‬‬
‫ווען די תלמידים זענען צוגעגאנגען באטראכטן דעם שטיין‪,‬‬
‫מיט דעם האט הרה"ק ר' חיים קאסובער געטייטש דעם‬ ‫לאך פון די‬‫האבן זיי געזען צו זייער גרויסן וואונדער אז דער ָ‬
‫פסוק אין פרשת ויצא‪ ,‬וידר יעקב נדר "לאמר"‪ ,‬לכאורה דארף‬ ‫פענסטער וואו דער שטיין איז אריינגעפלויגן‪ ,‬איז אביסל‬
‫מען פארשטיין וואס מיינט די תורה מיט'ן שרייבן לאמר‪ ,‬נאר‬ ‫קלענער פונעם שטיין‪( ,‬בדרך הטבע‪ ,‬ווען א זאך פליט מיט א‬
‫דער פשט איז‪ ,‬אז יעקב האט געמאכט א נדר אז ביי יעדע‬ ‫כח קען דאס אריינפליען אפילו אין א קלענערע לאך)‪.‬‬
‫זאך וועט ער ארויסזאגן "אם ירצה השם" [אויב הקב"ה וויל]‪.‬‬
‫ווען דער ייטב לב האט געזען דעם וואונדער פון זיינע‬
‫דאס איז דער פשט אין פסוק וידר יעקב נדר און יעקב האט‬
‫תלמידים‪ ,‬האט ער זיי געזאגט בדרך הלצה‪ ,‬באמת האבן די‬
‫געמאכט א נדר‪" ,‬לאמר" אז ער וועט שטענדיג זאגן‪ ,‬אם יהיה‬ ‫קצבים געווארפן אסאך קליינע שטיינדלעך‪ ,‬נאר די שטיינער‬
‫אלקים עמדי‪ ,‬איך וועל טאן די זאך אויב הקב"ה וועט זיין‬ ‫האבן זיך אנגעהויבן צו קריגן‪ ,‬זאת אומרת עלי יניח צדיק את‬
‫מיט מיר‪ ,‬ווייל נאר אויב מ'האפט צו הקב"ה קען מען מצליח‬ ‫ראשו‪ ,‬וזאת אומרת עלי יניח‪ ,‬יעדער שטיין האט געוואלט‬
‫זיין‪.‬‬ ‫פאלן אויפ'ן צדיק'ס קאפ‪ ,‬דעריבער האט הקב"ה געמאכט אז‬ ‫ַ‬
‫***‬ ‫זיי זאלן ווערן איין גרויסער שטיין‪.‬‬
‫דער שטן איז געבליבן אפגע'נער'ט‬ ‫***‬
‫מיט אברהם וועט ער האבן ארבעט‬ ‫שטענדיג זאגן "אם ירצה השם"‬
‫דער הייליגער תפארת שלמה זצוק"ל האט דערציילט‪ ,‬אז‬ ‫וידר יעקב נדר לאמר אם יהיה אלקים עמדי‬
‫פאר אברהם אבינו איז געבוירן געווארן‪ ,‬האט דער שטן‬ ‫ס'שטייט אין של"ה הקדוש‪ ,‬אז מ'זאל זיך איינגעוואוינען‬
‫געזאגט צו השי"ת אז ער האט נישט וואס צוזוכען אויף די‬ ‫שטענדיג צו זאגן "אם ירצה השם"‪ ,‬ווייל א מענטש דארף‬
‫וועלט‪ ,‬ווייל זיין גאנצע ארבעט אויף די וועלט איז דאך נאר‬ ‫וויסן ביי זיך אז ער קען גארנישט טאן אליינס‪ ,‬אלעס וואס‬
‫צו מאכן זינדיגן דעם מענטש‪ ,‬און די מענטשן זינדיגן אפילו‬ ‫פאסירט איז נאר וואס הקב"ה טוט‪.‬‬
‫ָאן אים אויך‪.‬‬
‫מ'דערציילט‪ ,‬אז א חסיד איז אמאל ‪ -‬אין א דאנערשטאג‬
‫האט אים הקב"ה געזאגט‪ ,‬ווארט נאר‪ ,‬ס'קומט צו גיין‬ ‫פרשת ויצא ‪ -‬אריינגעגאנגען זיך געזעגענען ביי הרה"ק רבי‬
‫אברהם'לע און מיט אים וועסטו האבן ארבעט‪ ,‬ווען אברהם‬ ‫חיים מקאסוב זי"ע און דער חסיד האט צווישן אנדערע‬
‫אבינו איז געבוירן געווארן האט דער שטן געווארט ביז‬ ‫געזאגט אז דעם קומענדיגן שבת קודש פרשת וישלח וועט‬
‫אברהם איז געווארן גרעסער און איז שוין געווארן אן‬ ‫ער זיין אין די שטאט זאבלטוב‪ ,‬האט אים הרה"ק רבי חיים‬
‫אייגענער בעל הבית‪ ,‬און דאן איז ער געגאנגען צו אים אין‬ ‫געפרעגט מיט וואונדער‪ ,‬קלערסטו דען צו זיין אין די שטאט‬
‫שטוב‪ ,‬ער קומט אריין דארט‪ ,‬ער האט געזען דארט זייער‬ ‫זאבלטוב אין שבת קודש פרשת וישלח‪ ,‬יענער האט נישט‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ג‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫איז דער שטן ווידער געגאנגען צו הקב"ה‪ ,‬און געזאגט אז ער‬
‫האט נישט וואס צו זוכן אויף דער וועלט‪ ,‬זאגט אים השי"ת‪,‬‬
‫ווארט נאר ס'קומט א יאנקעל'ע‪ ,‬מיט אים וועסטו דיך שוין א‬
‫עצה געבן‪ ,‬ער האט געווארט ביז ווען יעקב און עשו זענען‬
‫געבוירן געווארן‪ ,‬ווען עשו איז אהיימגעקומען און געבעטן‬
‫עסן פון יעקב‪ ,‬זאגט דער שטן פאר יעקב‪ ,‬גיב אים נישט‬
‫אומזינסט‪ ,‬נאר בעט עפעס דערפאר‪ ,‬יעקב פאלגט אים און‬
‫ער בעט דערפאר די בכורה‪ ,‬שפעטער האט ער אים ווידער‬
‫צוגערעדט יעקב אז ער זאל צונעמען פון עשו די ברכות‪ ,‬און‬
‫יעקב האט געפאלגט‪ ,‬שפעטער ווען יעקב איז געווען ביי‬
‫לבנ'ס הויז האט ער אים צוגערעדט אז ער זאל אויספאפן‬
‫זיין שווער לבן‪ ,‬און אים גוט מסדר געווען מיט די שעפעלעך‪,‬‬
‫און ער האט טאקע אזוי געטאן‪.‬‬
‫אוהל רחל‪ ,‬אוהל לאה‬
‫יעצט האט דער שטן שוין געמיינט אז ער האט געמאכט א‬
‫גוטע ארבעט‪ ,‬ער לויפט ארויף אין הימל צו זען וואס ער האט‬
‫אלס אנגעמאכט‪ ,‬אבער ווי דערשראקן איז ער געווארן ווען‬
‫ער האט געזען ווי פון די אלע זאכן וואס יעקב האט געטאן‪,‬‬
‫איז אויבן אין הימל געווארן גאנצע היכלים‪ ,‬א וועלט וואס‬
‫הייסט רחל‪ ,‬א וועלט וואס הייסט לאה‪ ,‬און אזוי ווייטער‪ ,‬אויף‬
‫דער וועלט האט טאקע אויסגעזען אז דער שטן האט אים‬
‫אריינגעכאפט‪ ,‬אבער דאס איז נישט געווען קיין פשוט'ע‬
‫זאכן‪ ,‬יעקב האט מיט זיינע מעשים פארארבעט גאר הויכע‬
‫ענינים‪ ,‬אזוי ארום איז דער שטן געבליבן אינגאנצן‬
‫אפגעפאטש און חוזק‪( .‬דערציילט דורך הגה"ק אדמו"ר‬
‫מפשעווארסק רבי זצ"ל‪ ,‬זיין יארצייט איז געווען דעם‬
‫פארגאנגענעם כ"ז חשון)‪.‬‬
‫***‬
‫אסאך געסט‪ ,‬און אברהם שטייט גרייט מיט ארויפגעשארטע‬
‫ערמעל אליינס צו באדינען די געסט און צוצושטעלן אלעס‬
‫וואס פעלט זיך אויס‪ ,‬עסן‪ ,‬טרינקען‪ ,‬און א געלעגער‪ ,‬עס איז‬
‫פשוט נישט געווען קיין רגע צייט צו רעדן צו אברהם‪.‬‬
‫נאך אפאר טעג וואס דער שטן האט דארט געווארט‪ ,‬איז אים‬
‫ענדליך אויסגעקומען א געלעגענהייט צו רעדן מיט אברהם‪,‬‬
‫האט ער אים דאן פרובירט צו צורעדן צו טאן אן עבירה‪ ,‬האט‬
‫ס'פ ַאסט נישט צו טאן אן‬
‫אים אברהם מסביר געווען‪ ,‬אז ּ‬
‫עבירה פאר אזא גוטע באשעפער וועלכער טוט מיט מיר‬
‫אזויפיל גוט'ס‪ ,‬האט אים דער שטן אפגעלאזט און איז‬
‫צוריקגעגאנגען צו הקב"ה זאגענדיג אז ער האט נישט וואס‬
‫צו זוכן אויף דער וועלט‪.‬‬
‫מיט יצחק וועט ער האבן ארבעט‬
‫האט אים השי"ת געענטפערט‪ ,‬ווארט‪ ,‬ס'קומט נאך א יצחק'ל‬
‫און מיט אים וועסטו האבן ארבעט‪ ,‬האט ער געווארט ביז ווען‬
‫יצחק ‪ -‬וועלכער איז געווען מדת הגבורה ‪ -‬איז געבוירן‬
‫געווארן‪ ,‬און ביי אים האט געדויערט צוויי וואכן ביז מ'האט‬
‫געקענט צוקומען צו אים‪ ,‬נאכן אריינקומען אין זיין שטוב‪,‬‬
‫טרעפט ער יצחק וואו ער זיצט מיט די גמרא און לערנט מיט‬
‫א ברען‪ ,‬דער שטן איז געבליבן שטיין א דערשראקענער‪,‬‬
‫ווארט‪ ,‬און ער רעדט איבער יצחק צו‬‫ענדליך קומט ער צום ָ‬
‫טאן אן עבירה‪ ,‬האט יצחק זיך גענומען שרייען מיט קולי‬
‫דערוואגן צו זינדיגן פאר אזא‬
‫ַ‬ ‫קולות‪ ,‬ווי אזוי קען מען זיך‬
‫גרויסע באשעפער‪ ,‬עס זענען שנעל געקומען צו לויפן‬
‫עטליכע באדינער'ס און האבן אראפגעווארפן דעם שטן אלע‬
‫טרעפ‪ ,‬אזוי אז ס'האט זיך אים מער נישט פארגליסט‬
‫צוריקצוקומען‪.‬‬
‫מיט יעקב וועט ער האבן ארבעט‬

‫די לייטער האט זיך געהאלטן דורך תורה און תפלה‬

‫הרה"ק ר' יואל אשכנזי ז"ל פון זלאטשוב (דער שווער פונעם קדושת יו"ט זי"ע) איז אמאל אין פרשת ויצא געפארן קיין פרעמישלאן‪ ,‬און‬
‫האט מיט גענומען זיין קליין קינד‪ ,‬האט ר"ר מאיר'ל מפרעמישלאן געפרעגט דאס קינד‪ ,‬אויב ער לערנט חומש רש"י‪ ,‬האט דאס‬
‫קינד געענטפערט‪ ,‬יא‪ ,‬האט ר"ר מאיר'ל אים געפרעגט‪ ,‬וואס האט יעקב אבינו גע'חלומ'ט‪ ,‬האט דאס קינד געענטפערט‪ ,‬דאס וואס‬
‫ס'שטייט אין פסוק‪ ,‬והנה סולם מוצב ארצה וראשו מגיע השמימה‪ ,‬אז די לייטער שטייט אויף די ערד‪ ,‬און זיין שפיץ דערגרייכט ביז‬
‫צום הימל‪.‬‬
‫פרעגט אים ר"ר מאיר'ל‪ ,‬ווי אזוי האט זיך יעקב אבינו'ס לייטער געהאלטן‪ ,‬א לייטער קען זיך נישט האלטן נאר אויב עס לאנט זיך אן‬
‫אויף א וואנט אדער אויף אן אנדערע זאך‪ ,‬ס'קען זיך דאך נישט האלטן אין די לופטן‪.‬‬
‫דאס קינד איז געבליבן שטיל‪ ,‬האט ר"ר מאיר'ל געזאגט‪ ,‬מיט'ן כח פון תורה און מיט'ן כח פון תפלה מאכט מען לעכער אין הימל‪ ,‬און‬
‫דורכדעם האט זיך דער לייטער געהאלטן‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ד‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫די חשיבות פון סעודת מלוה מלכה‬
‫ממשיך געווען א ישועה אויף די צוויי סוחרים‬ ‫והנה סלם מוצב ארצה וראשו מגיע השמימה‬
‫יעדע וואך פלעגן די חסידים פון הרה"ק ר' דוד משה‬ ‫ס'שטייט אין שלחן ערוך (סימן ש')‪ ,‬מ'דארף זיין שטארק‬
‫מטשארטקאוו זי"ע זיך צוזאמקומען און פראווענען‬ ‫געווארנט צו עסן יעדן מוצאי שבת "סעודת מלוה מלכה" כדי‬
‫אינאיינעם די סעודה פון מלוה מלכה‪.‬‬ ‫צו באגלייטן דעם הייליגן שבת קודש אזוי ווי עס ּפאסט‪.‬‬
‫איינמאל זיצענדיג ביי סעודת מלוה מלכה איז דער הייליגער‬ ‫הרה"ק ר' ישראל מרוזין זי"ע האט געטייטשט דעם פסוק‬
‫צדיק הרה"ק ר' דוד משה אריינגעקומען צו זיינע חסידים און‬ ‫והנה סלם מוצב ארצה וראשו מגיע השמימה‪ ,‬דאס ווארט סלם‬
‫גערעדט צו זיי וועגן די גרויסקייט און די חשיבות פון סעודת‬ ‫איז ראשי תיבות‪ ,‬ס'עודת ל'וית מ'לכה‪ ,‬והנה סל"ם און אט די‬
‫מלוה מלכה‪ ,‬און האט דערציילט ווי פאלגענד‪.‬‬ ‫סעודת מלוה מלכה‪ ,‬מוצב ארצה‪ ,‬שטייט אויף די ערד‪ ,‬ביי‬
‫אכטונג געגעבן אויף מצות מלוה מלכה‬ ‫געוויסע מענטשן איז דאס אויף א נידריג ארט‪ ,‬זיי ווייסן נישט‬
‫אין א געוויסע שטאט האבן געוואוינט צוויי ערליכע שותפים‬ ‫דאס חשיבות דערפון‪ ,‬אבער‪ ,‬וראשו דאס חשיבות דערפון‬
‫וועלכע האבן פרובירט צו מקיים זיין אלע מצוות‪ ,‬אבער גאר‬ ‫(ראש‪ ,‬מיינט חשיבות אזוי ווי ס'שטייט אין פרשת תשא‬
‫ספעצעיל האבן זיי אכטונג געגעבן צו מקיים זיין סעודת מלוה‬ ‫"בשמים ראש")‪ ,‬מגיע השמימה‪ ,‬דערגרייכט ביז צום הימל‪ ,‬די‬
‫מלכה מיט גרויס הידור‪ ,‬זיי האבן יעדע וואך צוגעגרייט א‬ ‫סעודת מלוה דמלכה האט א גאר גרויס חשיבות ביי הקב"ה‪.‬‬
‫סעודה כיד המלך‪.‬‬ ‫דער הייליגער חוזה פון לובלין האט געזאגט‪ ,‬אז צוליב די‬
‫אפילו ווען זענען זיי געווען געצוואונגען אוועקצוגיין פון‬ ‫חשיבות פון מלוה מלכה איז דא אן עקסטרע סימן אין שלחן‬
‫שטוב מוצאי שבת גלייך נאך הבדלה‪ ,‬האבן זיי אויך געטאן‬ ‫ערוך דערוועגן (או"ח סימן ש')‪.‬‬
‫אלע מעגליכקייטן צו עסן סעודת מלוה מלכה אזוי ווי זייער‬ ‫סעודת דוד מלכא משיחא‬
‫שטייגער‪.‬‬
‫דער טעם פארוואס די סעודת מלוה מלכה ווערט אנגערופן‬
‫נישט געהאט קיין וואסער‬ ‫סעודת דוד מלכא משיחא איז ווייל‪ ,‬דוד המלך ע"ה האט‬
‫איינמאל האט זיך געמאכט אז די צוויי שותפים זענען‬ ‫געפרעגט דעם אויבערשטן ווען ער וועט נפטר ווערן פון די‬
‫אוועקפארן מוצאי שבת גלייך נאך הבדלה כדי אנצוקומען‬ ‫וועלט‪ ,‬האט אים הקב"ה געענטפערט‪ ,‬ס'איז א גזירה אז א‬
‫צייטליך צום יריד וועלכע איז פארגעקומען זונטאג‪ ,‬זיי האבן‬ ‫מענטש טאר דאס נישט וויסן פון פאראויס‪.‬‬
‫מיטגענומען דאס עסן כדי צו מקיים זיין אויפ'ן וועג די מצוה‬ ‫אבער דאס האט אים הקב"ה יא מודיע געווען אז ער וועט‬
‫פון סעודת מלוה מלכה אזוי ווי זיי האבן זיך שטענדיג געפירט‪.‬‬ ‫נפטר ווערן אין שבת קודש‪ ,‬דעריבער יעדע שבת וואס דוד‬
‫ס'איז געווען דעמאלט אינמיטן דעם שווערן ווינטער ווען‬ ‫המלך איז געבליבן לעבן האט ער יענעם מוצאי שבת געמאכט‬
‫פארן איז בכלל‬ ‫ס'איז געפאלן שניי און האגל‪ ,‬כאטש דאס ָ‬ ‫א סעודה און עקסטער געלויבט הקב"ה אז דעם קומענדיגע‬
‫נישט געווען גרינג‪ ,‬אבער צוליב פרנסה האבן זיי זיך אבער‬ ‫וואך וועט ער ווייטער האבן די זכיה צו טאן תורה און מצוות‪.‬‬
‫ארויסגעלאזט אין וועג‪.‬‬
‫דער גרויסער כח פון מלוה מלכה‬
‫פארן א היבש שטיקל וועג איז די שניי געווארן‬ ‫נאכ'ן ָ‬
‫ס'שטייט אין ספר שלחן הטהור (פונעם הייליגן שומר‬
‫שווערער און שווערער און די צוויי שותפים האבן שוין באלד‬
‫אמונים)‪ ,‬עס זענען געשריבן געווארן אסאך וואונדעליכע‬
‫פארן‪ ,‬אבער וויבאלד ס'איז שוין נישט‬ ‫חרטה געהאט פאר'ן ָ‬
‫מעשיות וואס אונזערע עלטערן האבן אונז דערציילט איבער‬
‫פארן ווייטער אדער צוריק‬ ‫געווען קיין חילוק צו זיי וועלן ָ‬
‫די טובה וואס די סעודת מלוה מלכה האט געברעגנט‪ ,‬אסאך‬
‫אהיימגיין‪ ,‬דעריבער זענען זיי ווייטער געפארן‪.‬‬
‫אידן וועלכע האבן אכטונג געגעבן אויף די מצוה זענען‬
‫אינדערצווישן האבן זיי זיך דערמאנט אז זיי האבן נאכנישט‬
‫געהאלפן געווארן מיט ישועות‪ ,‬אסאך מענטשן זענען‬
‫געגעסן קיין מלוה מלכה‪ ,‬זיי האבן צוגעגרייט דאס עסן‪ ,‬אבער‬
‫געראטעוועט געווארן פון א סכנה דורכדעם וואס דוד המלך‬
‫זיי האבן זיך דערזען מיט א פראבלעם‪ ,‬זיי האבן פארגעסן‬
‫אליינס איז זיי געקומען צו הילף אדאנק דעם וואס זיי האבן‬
‫מיטצונעמען וואסער זיך צו וואשן די הענט צו נטילת ידים‪,‬‬
‫מקפיד געווען צו עסן יעדע וואך די סעודת מלוה מלכה‪.‬‬
‫נאכ'ן זוכן עצות וואס צו טאן‪ ,‬האבן זיי פלוצלונג באמערקט‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ה‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫זאגט דער מערדער‪ ,‬זאג וואס דו פארלאנגסט‪ ,‬האט דער פריץ‬
‫געענטפערט‪ ,‬איך דארף א פלעשל ברוינפן‪ ,‬האט דער מערדער‬
‫געזאגט‪ ,‬דאס קענסטו באקומען אבער דו מוזט באצאלן‬
‫דערפאר‪ ,‬האט דער פריץ געפרעגט פון וואו זאל איך נעמען‬
‫געלט‪ ,‬דו האסט דאך מיר פריער אלעס צוגענומען‪ ,‬האט דער‬
‫מערדער געזאגט‪ ,‬דאס גייט מיך נישט ָאן‪ ,‬אויב דו באצאלסט‬
‫וועסטו באקומען‪ ,‬און אז נישט‪ ,‬באקומסטו גארנישט‪.‬‬
‫אן אלטע מטבע אלס א סגולה‬
‫דער פריץ האט געפרעגט די שותפים אויב זיי האבן עפעס‬
‫גע לט‪ ,‬האט זיך איינער פון די שותפים דערמאנט אז ער האט‬
‫אויפ'ן האלז אן אלטע מטבע וואס ער פלעגט טראגן אלס א‬
‫סגולה‪ ,‬ער האט דאס אהינגעגעבן פאר'ן פריץ און דער פריץ‬
‫האט דאס דערלאנגט פאר'ן מערדער‪.‬‬
‫גלייך האט מען געברענגט פאר'ן פריץ ברוינפן‪ ,‬און דער פריץ‬
‫האט אנגעגאסן פאר אלע מערדער א גלעזל ברוינפן‪ ,‬ווען די‬
‫מערדער האבן אויסגעשטרעקט זייערע הענט צו נעמען די‬
‫ברוינפן‪ ,‬זענען זיי אלע געלעמט געווארן און האבן זיך נישט‬
‫געקענט רירן קיין אבר‪.‬‬
‫אנטלאפן פון די מערדער‬
‫דערנאך האט דער פריץ געזאגט צו די אידן‪ ,‬קומט שנעל מיט‬
‫מיר‪ ,‬באלד זענען די צוויי שותפים שוין געזעצן אויפ'ן וואגן‬
‫און געפלויגן איבער די שניי‪ ,‬ביז א קורצע צייט האבן זיי שוין‬
‫מער נישט געזען קיין הויז און נישט קיין פריץ‪ ,‬אלעס איז ווי‬
‫פארשוואונדן געווארן‪ ,‬זיי זענען ווייטער געפארן זייער וועג‬
‫צום יריד‪ ,‬און אלעס איז אריבער מיט גרויס הצלחה‪.‬‬
‫האט הרה"ק ר' דוד משה מטשארטקאוו געזאגט פאר זיינע‬
‫חסידים‪ ,‬איר ווייסט ווער דער רייכער פריץ איז געווען‪ ,‬דאס‬
‫איז געווען דוד המלך בכבודו ובעצמו‪ ,‬וועלכער האט זיך‬
‫מטריח געווען צו העלפן די אידן וועלכע האבן קיינמאל נישט‬
‫פארפעלט צו פראווענען מלוה מלכה מיט א געהעריגע‬
‫סעודה‪.‬‬
‫די געראטעוועטע אידן זענען אנגעקומען‬
‫דעם אנדערן אינדערפרי זענען אריינגעקומען אין בית המדרש‬
‫צוויי פרעמדע אידן און האבן דערציילט די מורא'דיגע מעשה‬
‫וואס איז פארגעקומען מיט זיי די פארגאנגענע נאכט‪ ,‬ווי אזוי‬
‫זיי האבן געבלאנדזשט אין וועג און אריינגעפאלן צווישן‬
‫מערדער און אן אומבאקאנטער פריץ האט זיי געראטעוועט‬
‫פון זייערע הענט‪.‬‬
‫דעמאלט האבן די חסידים פארשטאנען‪ ,‬פארוואס דער צדיק‬
‫האט זיי נעכטן דערציילט די מעשה אין בית המדרש ווען זיי‬
‫זענען געזעצן ביי מלוה מלכה ‪ -‬אנדערש ווי זיין געווענליכע‬
‫שטייגער וואס ער פלעגט נישט פראווענען סעודת מלוה‬
‫מלכה צוזאמען מיט די חסידים ‪ -‬ווייל דער צדיק האט‬
‫געוואלט מעורר צו זיין א זכות פאר די צוויי סוחרים וועלכע‬
‫זענען געווען אין א סכנה‪ ,‬און זיי זאלן געראטעוועט ווערן‬
‫אינעם זכות פון מלוה מלכה‪.‬‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ו‪.‬‬
‫פון דערווייטנס א ליכטיגע הייזקע‪ ,‬זענען זיי געווארן פרייליך‬
‫אז זיי וועלן דארט טרעפן אסיבל וואסער‪.‬‬
‫ווען זיי זענען אהין אנגעקומען האבן זיי געקלאפט אויפ'ן טיר‬
‫און מ'האט זיי גלייך געעפענט‪ ,‬די בעלי בתים האבן געפרעגט‬
‫די שותפים וואס זיי זוכן דא אין אזא שווערע וועטער‪ ,‬האבן‬
‫זיי געענטפערט‪ ,‬מיר זענען דא אדורכגעפארן און מיר דארפן‬
‫נאר אביסל וואסער צו וואשן די הענט‪.‬‬
‫האט דער אנפירער זיי געזאגט‪ ,‬עטץ קענטס אריינקומען‬
‫אינעווייניג אין שטוב און זיך אויך אפרוען פונעם וועג און עסן‬
‫און טרינקן און אפילו בלייבן דא שלאפן איבער נאכט‪ ,‬די‬
‫שותפים האבן זיך באדאנקט און זענען אריין אין הויז‪ ,‬מ'האט‬
‫זיי דערלאנגט וואסער און האבן זיך געוואשן לכבוד סעודת‬
‫מלוה מלכה‪ ,‬געזינגען זמירות‪ ,‬און געבענטשט‪.‬‬
‫זיי זענען ביטער אריינגעפאלן‬
‫נאכ'ן בענטשן האבן זיי זיך געזעגענט מיט'ן בעל אכסניא און‬
‫זיך באדאנקט פאר די פיינע הכנסת אורחים און האבן‬
‫געוואלט גיין ווייטער זייער וועג‪ ,‬אבער פלוצלונג האט זיך‬
‫געעפענט א זייטיגע טיר און עס זענען ארויסגעקומען פון‬
‫דארט עטליכע גוים‪ ,‬און דער הויפט פון זיי האט אויסגערופן‪,‬‬
‫עטץ מיינטס אז פון דא קען מען ארויסגיין‪ ,‬עטץ קענטס‬
‫פארגעסן דערפון‪ ,‬פון דעם פלאץ איז נאך קיינער נישט ארויס‬
‫קיין לעבעדיגער‪ ,‬מ'גייט ענק שוין הרג'ענען‪.‬‬
‫די צוויי שותפים האבן איינגעזען אז זיי זענען ביטער‬
‫אריינגעפאלן‪ ,‬און יעדע מינוט קען מען זיי הרג'ענען‪ ,‬האבן זיי‬
‫זיך געבעטן ביי די מערדער אז מ'זאל זיי צום ווייניגסטן לאזן‬
‫זאגן ווידוי פאר'ן שטארבן‪ ,‬דער הויפט פון די מערדער האט זיי‬
‫נאכגעגעבן זייער פארלאנג‪.‬‬
‫זיי האבן זיך געשטעלט אין א ווינקל און געזאגט וידוי מיט‬
‫גרויס געוויין‪ ,‬פלוצלונג הערן זיי פון אינדרויסן א קול פון‬
‫גלעקלעך און זעען דורכ'ן פענסטער אז א וואגן שטעלט זיך‬
‫אפ נעבן דעם טויער פון אינדרויסן‪ ,‬ווען די רויבערס האבן‬
‫געעפענט די טיר האבן זיי געזען נעבן זיך א רייך‬
‫געקליידעטער פריץ וועלכער האט געזאגט‪ ,‬אנטשולדיגט מיר‪,‬‬
‫פארן‬
‫איך בלאנזשע דא אין וועג‪ ,‬איך ווייס נישט וויאזוי צו ָ‬
‫ווייטער‪ ,‬אפשר קענט איר מיר אנווייזן דעם וועג‪.‬‬
‫האט דער הויפט פון די מערדער זיך ווילד אנגערופן‪ ,‬דעם וועג‬
‫ווילסטו וויסן‪ ,‬פון דא גייט מען נישט ארויס לעבעדיג‪ ,‬דער‬
‫מערדער האט גלייך צוגרויבט זיין גאנצע געלט און אים‬
‫געזאגט אז ער גייט אים שוין הרג'ענען‪ ,‬דער פריץ האט זיך‬
‫פרובירט צו טענה'נען מיט זיי‪ ,‬אבער ער האט גאנץ שנעל‬
‫איינגעזען אז ער איז ביטער אריינגעפאלן‪.‬‬
‫געבעטן א פלעשל ברוינפן‬
‫נאכ'ן זען אז ער האט נישט ביי וועמען צו בעטן רחמנות‪ ,‬האט‬
‫ער זיך געוואנדן צום הויפט און געזאגט‪ ,‬אזוי ווי איך בין‬
‫ממילא אין דיין הענט‪ ,‬בעט איך דיך‪ ,‬ערלויב מיר צו טאן איין‬
‫קליינע זאך פאר דו פלאנסט צו טאן מיט מיר דאס ערגעסטע‪.‬‬
‫גליון אז תתענג‬
 ‫יארצייט פון די וואך‬
‫יארצייט פון‬
‫אויסדידייארצייט‬
‫אויס‬
‫פאלט‬‫פאלט‬
‫כסלוכסלו‪,‬‬ ‫קודש ‪ -‬ט'‬
‫דינסטאג‪ ,‬י"ב‬ ‫היינטיגן שבת‬
‫קומענדיגן וואך‬ ‫דעם‬
‫בעמח"ס בת עין‪.‬‬ ‫ווריטש זי"ע‪,‬‬
‫אוויטש זצ"ל‬ ‫מאמ'ליוב‬
‫בער ַ‬
‫דובבער‬
‫רבידוב‬
‫אברהם‬
‫הרה"ק‬ ‫הרה"ק רבי‬

‫הרה"ק רבי אברהם דוב בער פון ַאווריטש זי"ע איז געבוירן אין יאר תק"כ‪ ,‬צו זיין פאטער הגה"ק רבי דוד אויערבאך זצ"ל‪ ,‬דער מגיד‬
‫אין די שטאט חמעלניק‪.‬‬
‫ער האט חתונה געהאט מיט די טאכטער פון הרה"ק רבי נתן נטע בן הרה"ג רבי יוסף זצ"ל‪ ,‬דער רב פון די שטאט ָאווריטש‪ ,‬וועלכער‬
‫האט נאך געהאט די זכיה צו זיין ביים הייליגן בעל שם טוב‪ ,‬און איז שפעטער געווען פון די תלמידים פונעם הייליגן מגיד דער רבי ר'‬
‫בער זצ"ל‪.‬‬
‫נאך די חתונה איז דער הייליגער בת עין געווארן שטארק נאנט צו די תלמידים פונעם הייליגן בעל שם טוב זי"ע‪ ,‬דער הייליגער רבי ר'‬
‫ניפ ָאלי זי"ע‪ ,‬דער הייליגער בארדיטשובער רב זי"ע‪ ,‬זיין עיקר רבי איז געווען‪ ,‬הרה"ק רבי מנחם נחום מטשערנאבל זי"ע‬ ‫זושא פון ַא ּ‬
‫מאטעלע טשערנאבלער זצ"ל‪.‬‬ ‫בעל מחבר ספר הקדוש מאור עינים‪ ,‬אויך איז ער געווען זייער נאנט צום זון פונעם מאור עינים‪ ,‬הרה"ק ָ‬
‫זיטאמיר ‪ -‬צפת‬
‫חמעלניק ‪ -‬אווריטש ‪ָ -‬‬
‫קודם האט דער בת עין געוואוינט נעבן זיין שווער אין די שטאט ַאווריטש‪ ,‬און נאך די פטירה פון זיין פאטער‪ ,‬האט ער אויף א קורצע‬
‫צייט איבערגענומען דעם פלאץ פון זיין פאטער אין חמעלניק‪ ,‬אבער ווען זיין שווער איז נפטר געווארן אין ר"ח אב תקמ"ה איז ער‬
‫יאר‪ ,‬און אויף דעם נאמען איז ער געבליבן באקאנט אין די‬
‫צוריקגעפארן קיין אווריטש וואו ער האט געדינט אלס רב איבער פערציג ָ‬
‫מאווריטש‪.‬‬‫חסיד'ישע וועלט‪ ,‬רבי אברהם דוב ַ‬
‫זיטאמיר‪ ,‬און דערנאך איז ארויפגעפארן קיין ארץ ישראל‪,‬‬
‫נאכדעם האט ער עטליכע יאר געדינט אלס דער ראש בית דין אין די שטאט ָ‬
‫און זיך באזעצט אין די שטאט צפת וואו ער האט אריינגעברענגט א הייליגקייט אין די דארטיגע איינוואוינער‪.‬‬
‫נאך קיינמאל נישט אנגעקומען אזוי שנעל‬
‫געפארן מיט די שיף קיין ארץ ישראל‪ ,‬האט די וועג גענומען נאר געציילטע טעג‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫מ'דערציילט‪ ,‬אז ווען דער הייליגער בת עין איז‬
‫אנדערש ווי געווענליך וואס די נסיעה אויפ'ן שיף פלעגט נעמען עטליכע חדשים‪ ,‬ס'איז געווען א מורא'דיגע וואונדער סיי ביי די‬
‫יטאן אויפגעשטעלט און געשוואוירן‪ ,‬ס'איז זיכער‬
‫קא ּפ ַ‬
‫דרייווער'ס פונעם שיף און סיי ביי אלע מיטפארער‪ ,‬ביים אנקומען האט זיך דער ַ‬
‫פארט שוין דעם וועג עטליכע‬ ‫מיטגעפארן מיט זיי‪ ,‬ווייל ער ָ‬
‫ָ‬ ‫אז דאס האט פאסירט נאר אינעם זכות פונעם צדיק וועלכער איז‬
‫צענדליגער יארן‪ ,‬און ער איז נאך קיינמאל נישט אנגעקומען אזוי שנעל‪.‬‬
‫ירושלים‪ ,‬חיפה‪ ,‬צפת‬
‫ווען דער הייליגער בת עין איז ָאנגעקומען קיין ארץ ישראל אין חודש אלול פון יאר תקצ"ג‪ ,‬האבן אלע מענטשן געוואלט וואוינען נעבן‬
‫דעם הייליגן צדיק‪ ,‬און פון אלע שטעט האט מען זיך משתדל געווען אז דער צדיק זאל אהינקומען וואוינען‪ ,‬פון אנפאנג האט ער‬
‫געפלאנט צו וואוינען אין ירושלים‪ ,‬אויך האט ער געהאט א מחשבה צו וואוינען אין די שטאט חיפה צוליב דעם וואס ס'געפונט זיך‬
‫דארט די הייל וואו אליהו הנביא איז געווען ביים הר הכרמל‪ ,‬למעשה זענען אנגעקומען צו אים א גרופע חשוב'ע מענטשן און אים‬
‫געבעטן אז ער זאל קומען וואוינען אין צפת‪ ,‬באמת האט ער נישט געפלאנט אהינצוגיין דארט וואוינען‪ ,‬אבער וויבאלד דער וועג צו‬
‫ירושלים איז געווען זייער א לאנגע‪ ,‬האט ער באשלאסן אז קודם וועט ער גיין קיין צפת ביז נאך סוכות‪ ,‬און דערנאך וועט ער גיין קיין‬
‫ירושלים‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ז‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫רבותי מ'דארף תשובה טאן‬
‫די איינוואוינער פון די שטאט צפת האבן זייער הנאה געהאט הערענדיג די גוטע בשורה אז דער הייליגער בת עין וועט קומען צו זיי אין‬
‫שטאט אויף די הייליגע טעג‪ ,‬דער בת עין האט באשטימט זיין פלאץ צום דאווענען אינעם בית המדרש פונעם אר"י הקדוש‪.‬‬
‫ראש השנה פאר תקיעת שופר זענען זיך צוזאמענגעקומען זייער אסאך מענטשן‪ ,‬מענער‪ ,‬פרויען‪ ,‬און קינדער‪ ,‬און האבן געווארט‬
‫אויפ'ן בת עין א לענגערע צייט‪ ,‬פלוצלונג איז ער אריינגעקומען אין בית המדרש‪ ,‬און איז ארויף אויפ'ן בלעמער און האט געזאגט‪,‬‬
‫רבותי‪ ,‬איר זאלט וויסן‪ ,‬היינט איז ראש השנה‪ ,‬מ'דארף תשובה טאן‪ ,‬יעדער איז זייער שטארק ערוועקט געווארן צו תשובה‪ ,‬אזוי ווייט‪,‬‬
‫אז דער בעל תפלה האט קוים געקענט ווייטער דאווענען‪.‬‬
‫זיי גלייבן אז הקב"ה הערט אויס די תפלות‬
‫למעשה האט דער בת עין באשלאסן צו בלייבן אין צפת‪ ,‬צוליב די פאלגענדע מעשה‪ ,‬אין איינע פון די טעג פון חול המועד סוכות האט‬
‫דאך און העלף מיר אראפנעמען די סחורה‪ ,‬און לייג דאס אויף א פלאץ‬ ‫ער געהערט ווי א פרוי זאגט פאר איר קינד‪ ,‬קום ארויף אויפ'ן ַ‬
‫וואו עס רעגענט נישט‪ ,‬ווייל עטליכע טעג ארום וועט זיין שמיני עצרת ווען אידן זענען מתפלל אויף רעגן‪( ,‬מ'הייבט אן צו זאגן‪ ,‬משיב‬
‫הרוח ומוריד הגשם)‪ ,‬און וויבאלד השי"ת הערט אויס אידישע תפילות‪ ,‬וועט זיכער גלייך אנהייבן צו רעגענען‪ ,‬דעריבער דארף מען זיך‬
‫זארגן אז די סחורה זאל נישט קאליע ווערן‪.‬‬
‫דער הייליגער בת עין איז זייער נתפעל געווארן פון די ערליכקייט פון די פרוי וועלכע האט פארשטאנען מיט א זיכערקייט אז אויב‬
‫מ'דאווענט צו הקב"ה ווערט מען געהאלפן‪ ,‬דעריבער האט ער באשלאסן אז ער וועט בלייבן וואוינען אין צפת צווישן אזעלכע‬
‫תמימות'דיגע ערליכע אידן‪ ,‬און וועט נישט גיין קיין ירושלים‪.‬‬
‫די מענטשן אין די שטאט צפת האבן אים זייער מכבד געווען‪ ,‬און זענען געווארן זייער נאנט מיט אים‪ ,‬דער בת עין האט זיי‬
‫אויסגעלערנט ווי אזוי ריכטיג צו דינען הקב"ה‪ ,‬ער האט אריינגעברענגט אין זיי תמימות אמונה און יראת שמים‪.‬‬
‫ספעציעל איז ער געווען באקאנט אין די שטאט צפת אלס א גרויסער בעל צדקה‪ ,‬מ'פלעגט אים שיקן פון חוץ לארץ גרויסע סכומים‬ ‫ּ‬
‫געלט אז ער זאל דאס פארטיילן פאר עניי ארץ ישראל‪ ,‬אויך האט ער אויפגעשטעלט אין צפת א גרויסע הכנסת אורחים‪ ,‬וואו יעדער‬
‫האט געטראפן פלאץ צו עסן און שלאפן‪ ,‬ספעציעל האט דאס געדינט אלס א גאסט הויז פאר די מענטשן וועלכע זענען געפארן קיין‬
‫מירון (וועלכע איז נעבן צפת) וואו זיי האבן באקומען עסן צו דער זעט‪ ,‬און מענטשן האבן זיך מחיה געווען‪.‬‬
‫געראטעוועט די גאנצע שטאט‬
‫אנפאנג אין יאר תר"א‪ ,‬האט אויסגעבראכן א שרעקליכע מגיפה אין די שטאט צפת‪ ,‬זייער אסאך מענטשן זענען נפטר געווארן‪,‬‬
‫דעמאלט האט דער בת עין געראטעוועט די איבריגע מענטשן‪ ,‬און ס'איז געווען אזוי ווי ס'שטייט אין די גמרא‪ ,‬אז דאס שטארבן פון די‬
‫צדיקים פארצייעט‪ ,‬און ער האט צוגעזאגט‪ ,‬אז ער וועט זיין דער לעצטער וואס וועט שטארבן פון די מגיפה‪ ,‬ער האט דאס געטאן כדי‬
‫צו ראטעווען די שטאט‪ ,‬ער איז דעמאלט גאר שטארק קראנק געווארן‪ ,‬און האט זיך געפלאגט עטליכע טעג מיט שווערע יסורים‪ ,‬און‬
‫איז נפטר געווארן י"ב כסלו אין יאר תר"א‪.‬‬
‫זכותו הגדול יגן עלינו ועל כל ישראל‬
‫<><><><>‬
‫פלוצלינג האט מען געהערט געשרייען פון אלע זייטן‪ ,‬א‬ ‫א חלק פון בית המדרש איז געבליבן‬
‫שרעקליכער ערד ציטערניש האט באטראפן די שטאט צפת‬ ‫א שרעקליכער ערד ציטערניש‬
‫און טבריה און שכם‪ ,‬די ערד האט זיך געגעבן א שאקל‬
‫איינמאל און נאכאמאל‪ ,‬אהין און צוריק‪ ,‬הונדערטער הייזער‪,‬‬ ‫כ"ד לחודש טבת אין יאר תקצ"ז זענען די בתי מדרשים אין‬
‫קליינע און גרויסע‪ ,‬זענען צוזאמענגעפאלן‪ ,‬און אין איין‬ ‫די הייליגע שטאט צפת געווען פול מיט טויזנטער אידן‪,‬‬
‫סעקונדע איז רח"ל די גאנצע שטאט צפת געווארן איין‬ ‫וועלכע האבן זיך געפינען אין די שולן אזוי ווי געווענליך צו‬
‫גרויסן בית החיים‪ ,‬טויזנטער אידן‪ ,‬יונג און אלט‪ ,‬מענער‪,‬‬ ‫דאווענען מנחה און מעריב‪.‬‬
‫פרויען און קינדער‪ ,‬האבן רח"ל פארלוירן זייער לעבן‪,‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ח‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫אין יאר תשכ"ה ווען דער רבי זי"ע האט באזוכט אין שטאט‬ ‫אונטער די הויפענס שטיינער און ערד‪ ,‬צעבראכענע הייזער‬
‫צפת‪ ,‬איז ער אריינגעגאנגען אינעם בית המדרש פון בת עין‬ ‫און שטיקער ליים‪.‬‬
‫אין זיך אומגעקוקט‪ ,‬און דערנאך זיך אנגערופן‪ ,‬הפלא ופלא‪.‬‬ ‫וויבאלד די אלטע פארצייטישע געסלעך פון צפת זענען‬
‫אין דרשות חת"ס (ח"ב דף ש"צ) שטייט א הספד‪ ,‬וואס דער‬ ‫געווען קרומע און שמאלע‪ ,‬געבויט אויף א בארג‪ ,‬איינס‬
‫חתם סופר האט געזאגט אויפ'ן חורבן פון צפת און די‬ ‫העכער די צווייטע‪ ,‬איז אויסגעקומען אז איין הויז איז‬
‫שכינות'דיגע שטעט‪ ,‬ער שרייבט דארט בשם הגאון ר'‬ ‫ארויפגעפאלן אויף די אנדערע‪ ,‬און ס'האט נישט לאנג‬
‫ישראל‪ ,‬אז דאס האט פאסירט צוליב דעם חטא פון שנאת‬ ‫געדויערט און די גאנצע שטאט איז געווארן א חורבה ממש‬
‫חנם וואס די ארטיגע קהילות האבן געהאט איינע צו די‬ ‫ר"ל‪ ,‬פערצן בתי מדרשים זענען חרוב ונחרב געווארן‪,‬‬
‫אנדערע‪.‬‬ ‫באגראבענדיג אונטער זיך די מתפללים וועלכע האבן זיך דאן‬
‫דארט געפינען‪.‬‬
‫מה נורא המקום הזה‬
‫אין יענעם ביטערן מינוט וואס די ערד ציטערניש איז‬
‫ביז'ן היינטיגן טאג שטייט נאך דער בית המדרש אין צפת‬
‫פארגעקומען‪ ,‬איז דער הייליגער בת עין געשטאנען אויף זיין‬
‫עיה"ק‪ ,‬דער מערב טייל וואס איז חרוב געווארן האט מען‬
‫פלאץ ביי זיך בית המדרש‪ ,‬וואו עס פלעגן דאווענען אסאך‬
‫שפעטער צוריקגעבויט‪ ,‬ביים מזרח זייט וואס איז געבליבן‬
‫פון זיינע חסידים‪ ,‬ווארטענדיג צו דאווענען מעריב‪.‬‬
‫בדרך נס‪ ,‬איז אויפגעהאנגען געווארן אויף די וואנט א‬
‫מארמארענער טאוול‪ ,‬וואו ס'איז ארויפגעקריצט לזכרון‬ ‫קיינער זאל נישט ארויסלויפן‬
‫עולם‪ ,‬בזה הלשון‪ ,‬מה נורא המקום הזה‪ ,‬בית מדרש רבי‬ ‫די מענטשן אין בית המדרש האבן זיך געוואלט נעמען‬
‫אברהם דוב האדמו"ר מאווריטש זצ"ל‪ ,‬שחזה את הרעש‬ ‫ארויסלויפן כדי מ'זאל זיך געפינען אונטערן פרייען הימל‪,‬‬
‫הגדול על צפת תובב"א בתקצ"ז ובזכותו הגדולה ניצל חצי‬ ‫וואו מ'איז ווייניגער אויסגעשטעלט צו די סכנה‪ ,‬און צוליב‬
‫בית המדרש מחורבן והאדמו"ר ותלמידיו שרדו מחיים‪.‬‬ ‫גרויס שרעק איז יעדער געלאפן צום טיר‪.‬‬
‫<><><><>‬
‫ווען דער בת עין האט דאס געזען‪ ,‬האט ער געגעבן א געשריי‪,‬‬
‫די שמחה צום הייליגן ספר בת עין‬ ‫קיינער זאל נישט ארויסלויפן‪ ,‬די מענטשן האבן אים‬
‫געפאלגט און זענען געבליבן אין בית המדרש‪ ,‬דאן האט דער‬
‫ס'שטייט אין ספר עטרת שלמה פון רבי יצחק מרדכי זצ"ל‬
‫בת עין באפוילן‪ ,‬אז יעדער זאל זיך שטעלן ארום אים‪ ,‬מ'זאל‬
‫(אן אייניקל פונעם הייליגן תפארת שלמה)‪ ,‬אז מ'קען זען די‬
‫צוזאמענשטופן ארום דעם פלאץ וואו ער שטייט‪ ,‬זיי‬
‫ּ‬ ‫זיך‬
‫חשיבות וואס די צדיקים האבן געהאט צום הייליגן‬
‫האבן אזוי געטאן‪ ,‬יעדער האט זיך געשטעלט ביים מזרח‬
‫ַאווריטשער און צו זיין ספר בת עין‪.‬‬
‫טייל פון בית המדרש‪ ,‬און דער בת עין האט זיך‬
‫געבארגט דעם ספר פאר א שטיק צייט‬ ‫אראפגעלייגט אויף די ערד‪ ,‬און מתפלל געווען צו השי"ת אז‬
‫ס'איז געווען א מענטש אין די שטאט פלאוונא וועלכע האט‬ ‫ער זאל רחמנות האבן און ראטעווען די אידן פון די גרויסע‬
‫פארקויפט ספרים‪ ,‬און צווישן אנדערע האט ער אויך‬ ‫סכנה‪.‬‬
‫פארקויפט דעם ספר בת עין על התורה‪ ,‬דער שוחט פונעם‬ ‫פלוצלינג האט די געביידע פון בית המדרש אויפגעציטערט‪,‬‬
‫שטאט וועלכער האט אריינגעקוקט אינעם ספר‪ ,‬האט גלייך‬ ‫די ווענט זענען געווארן קרים‪ ,‬שטיינער און ליים זענען‬
‫פארשטאנען אז דער מחבר איז געווען זייער א גרויסער‬ ‫געפלויגן פון אלע זייטן‪ ,‬און ביז געציילטע סעקונדעס איז די‬
‫מענטש‪ ,‬דעריבער האט ער געקויפט דעם ספר‪ ,‬דערנאך איז‬ ‫צווייטע האלבער בית המדרש ביי מערב וואנט איינגעפאלן‬
‫געפארן קיין ראדאמסק וואו דער הייליגער‬
‫ָ‬ ‫דער מוכר ספרים‬ ‫און גענצליך חרוב געווארן‪ ,‬ס'איז נישט געבליבן קיין זכר פון‬
‫תפארת שלמה איז געווען רב‪ ,‬און איז געקומען צום תפארת‬ ‫די ווענט און פון דאך‪ ,‬אבער דער מזרח טייל וואו דער רבי‬
‫שלמה‪ ,‬און אים געוויזן עטליכע ספרים וואס ער פארקויפט‪,‬‬ ‫מיט די חסידים זענען געשטאנען איז געבליבן גענצליך‬
‫און ער האט אים דערציילט‪ ,‬אז ער האט פריער געהאט מיט‬ ‫אומבארירט‪.‬‬
‫הפלא ופלא‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש ט‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫פון דעם חשוב'ן ספר איז געדרוקט געווארן זייער ווייניג‪,‬‬ ‫זיך דעם ספר בת עין‪ ,‬און דער שוחט פון די שטאט פלאוונא‬
‫ברוך השם איך האב זוכה געווען צו באקומען דעם ספר‪.‬‬ ‫האט דאס אפגעקויפט‪.‬‬
‫דער הייליגער תפארת שלמה האט געגעבן פאר זיין זון א‬ ‫דער תפארת שלמה האט באלד געהייסן זיין משמש ר'‬
‫נאמען נאכ'ן הייליגן בת עין‪ ,‬אברהם ישכר בער (הרה"ק בעל‬ ‫פארן צום פלאוונער שוחט‪ ,‬און אים‬ ‫אברהם לייב ז"ל ער זאל ָ‬
‫דאמסק זי"ע)‪ ,‬כאטש ער האט אים‬ ‫מרא ָ‬
‫ַ‬ ‫חסד לאברהם‬ ‫בעטן אז ער זאל אים בארגן דעם ספר בת עין‪ ,‬ר' אברהם‬
‫קיינמאל נישט געזען‪.‬‬ ‫לייב ז"ל האט אזוי געטאן‪ ,‬און דער שוחט האט אים דאס‬
‫געבארגט‪ ,‬א וואך שפעטער איז דער שוחט אריבערגעפארן‬
‫<><><><>‬
‫קיין ראדאמסק אויף שבת‪ ,‬און זונטאג צופרי נאכ'ן דאווענען‪,‬‬
‫נאכ'ן זינדיגן מאכט מען נישט קיין סעודה‬ ‫ווען דער הייליגער תפארת שלמה האט נאך געהאט‬
‫ער מוז מאכן א סעודת ברית‬ ‫אנגעטאן די טלית און תפילין‪ ,‬איז דער שוחט צוגעגאנגען‬
‫צום תפארת שלמה און זיך געוואלט געזעגענען‪ ,‬האט אים‬
‫ס'שטייט אין ספר שבחי אמת‪ ,‬אז אמאל ווען הרה"ק רבי‬
‫דער תפארת שלמה געבעטן‪ ,‬אז ער זאל נאך לאזן ביי אים‬
‫מאטעלע טשערנאבלער זי"ע איז געווען אינעם זעלבן שטאט‬
‫דעם ספר בת עין פאר עטליכע וואכן‪ ,‬דער שוחט האט‬
‫ווי דער הייליגער בת עין זי"ע איז געווען‪ ,‬איז דארט‬
‫פארשטאנען אז דער ספר איז זייער חשוב ביים‬
‫אנגעקומען א מענטש וועלכער האט זיי געזאגט‪ ,‬אז ער וויל‬
‫ראדאמסקער רבי'ן‪ ,‬דעריבער האט ער געזאגט‪ ,‬אז ער גיבט‬
‫מאכן א ברית מילה פאר זיין זון‪ ,‬און ער איז מכבד דעם‬
‫אוועק דעם ספר פאר'ן רבי'ן אלס א מתנה‪.‬‬
‫טשערנאבלער מגיד מיט סנדקאות‪ ,‬האט אים דער‬
‫טשערנאבלער מגיד געזאגט‪ ,‬אז ער איז גרייט צו זיין סנדק‪,‬‬ ‫דעם תפארת שלמה'ס צורה האט אויפגעלאכטן‪ ,‬און האט‬
‫אבער מיט איין תנאי‪ ,‬אז נאכ'ן ברית וועט ער מאכן א סעודה‪,‬‬ ‫זיך באלד אנגערופן צו יענעם מיט א שמייכל‪ ,‬יעצט קענט‬
‫יענער האט געענטפערט‪ ,‬אז ער איז א גרויסער ארימאן און‬ ‫איר פרובירן‪ ,‬און אפילו איר וועט מיר געבן ‪ 18‬גאלדענע‬
‫ער האט נישט דאס געלט דערצו‪.‬‬ ‫רענדלעך אפצוקויפן דעם ספר‪ ,‬וועל איך עס אייך נישט‬
‫פארקויפן‪ ,‬ווייל ס'איז ביי מיר זייער א חשוב'ער ספר‪.‬‬
‫האט אים דער מגיד געפרעגט וואו ער ארבעט‪ ,‬האט ער‬
‫געענטפערט‪ ,‬אז ער איז א ארבעטער פאר א בעל הבית‬ ‫געטרינקן לחיים פאר'ן באקומען דעם ספר‬
‫וועלכער צאלט אים א וואך בלויז פינף גאלדענע רענדלעך‪,‬‬ ‫דער תפארת שלמה האט באלד באפוילן צו ברענגען מזונות‬
‫און נאר דאס איז זיין פרנסה‪ ,‬און די פינף גאלדענע רענדלעך‬ ‫און ברוינפן‪ ,‬און האט מכבד געווען אלע חסידים וועלכע‬
‫וואס ער האט באקומען די וואך האט ער שוין אויסגעגעבן‪.‬‬ ‫זענען דארט געווען‪ ,‬און מ'האט זיך געוואונטשן לחיים‪ ,‬נאכ'ן‬
‫האט אים דער מגיד געזאגט‪ ,‬אז אפשר זאל ער בארגן פון זיין‬ ‫טרינקען האט דער הייליגער תפארת שלמה געזאגט‪ ,‬יעצט‬
‫בעל הבית פינף גאלדענע רענדלעך אויפ'ן חשבון אז ער וועט‬ ‫וועל איך אייך דערציילן וועגן דעם ספר‪.‬‬
‫אים יעדע וואך אראפרעכענען אביסל ביז ער וועט דאס‬ ‫דער מחבר פון דעם ספר איז געווען א גרויסע צדיק‪ ,‬פון די‬
‫באצאלן‪ ,‬אזוי ארום וועט מען קענען מאכן א סעודה נאכ'ן‬ ‫פארצייטישע אידן‪( ,‬ס'איז געווען באוואוסט ביי די חסידים‪,‬‬
‫ברית‪ ,‬דער איד האט מסכים געווען דערצו‪ ,‬דער מגיד האט‬ ‫אז ווען דער תפארת שלמה האט געזאגט אזא לשון‪ ,‬האט‬
‫אים אויך צוגעגעבן אביסל געלט‪ ,‬און מ'האט געמאכט דעם‬ ‫דאס געמיינט צו זאגן א צדיק מיט א הויכע נשמה)‪ ,‬ער איז‬
‫ברית‪ ,‬און דערנאך א גרויסע סעודת מצוה‪.‬‬ ‫דאשיץ זצ"ל‪ ,‬און‬
‫מרא ַ‬
‫געווען אין די צייטן פונעם רבי ר' בער ַ‬
‫מ'וועט דאס נישט צולאזן‬ ‫האט געוואוינט אין רוסלאנד אין ַאווריטש‪ ,‬איך האב אייביג‬
‫פארן צו אים און אים קענען פון דער נאנט‪,‬‬
‫געהאט חשק צו ָ‬
‫נאך די סעודה האט רבי מאטעלע טשערנאבלער מסביר‬
‫אבער צוליב דעם ווייטן וועג‪ ,‬בין איך קיינמאל נישט‬
‫געווען פאר'ן הייליגן בת עין פארוואס ער האט אזוי שטארק‬
‫אהינגעפארן‪ ,‬דער צדיק איז צום סוף ארויפגעפארן קיין ארץ‬
‫ָ‬
‫געוואלט אז דער איד זאל מאכן א סעודה‪ ,‬ווייל די ראשי‬
‫ישראל וואו ער איז נפטר געווארן אן קיין קינדער ר"ל‪ ,‬און‬
‫תיבות פונעם נאמען פון ס"מ (סמא"ל) איז‪ ,‬ס'עודת מ'צוה‬
‫א'ין ל'עשות‪( ,‬מ'זאל נישט מאכן קיין סעודת מצוה)‪ ,‬אויך איז‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש י‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

‫האט ער אפגעקאכט א געשמאקע סעודה און זיך‬ ‫דאס ראשי תיבות‪ ,‬ס'עודת מ'סכת א'ין ל'עשות‪( ,‬מ'זאל נישט‬
‫ארויסגעלאזט אויפ'ן וועג צופוס ביז צפת כדי מיטצוהאלטן‬ ‫מאכן קיין סעודה נאכ'ן ענדיגן א מסכתא)‪ ,‬אויך איז דאס‬
‫די סעודת ראש חודש פונעם הייליגן בת עין‪ ,‬דער וועג האט‬ ‫ראשי תיבות‪ ,‬ס'עודת מ'ילה א'ין ל'עשות‪( ,‬מ'זאל נישט מאכן‬
‫אים געדויערט זעקס שעה‪ ,‬ער פלעגט זאגן אז צו א רבי'ן‬ ‫קיין סעודה נאך א ברית)‪ ,‬איין זאך האט שוין דער ס"מ‬
‫פארן מיט א וואגן‪.‬‬
‫דארף מען גיין צופוס און נישט ָ‬ ‫ליידער גע' ּפועל'ט אז ווייניג מענטשן מאכן א סעודת סיום‬
‫מסכתא‪ ,‬ער וויל אויך איינפירן אז מענטשן זאלן אויפהערן‬
‫ר' משה לייב איז ל"ע פלוצלונג נפטר געווארן אין ראש‬
‫צו מאכן א סעודת מילה‪ ,‬אבער אויף דעם וועל איך זיך‬
‫חודש‪ ,‬א קורצע צייט נאך זיין פטירה איז ער געקומען אין‬
‫שטעלן‪ ,‬איך וועל אים אויסלעכערן ביידע אויגן און דאס‬
‫חלום צו זיין ברודער ר' שמואל און אים דערציילט וואס איז‬
‫נישט צולאזן‪.‬‬
‫פארגעקומען מיט אים אויבן אין הימל‪.‬‬
‫האט דער הייליגער בת עין געזאגט‪ ,‬אז דער מלאך מיכאל‬
‫ווען מ'האט אים געוואלט טראגן צום בית דין של מעלה‪,‬‬
‫האט באזיגט דעם ס"מ‪ ,‬ווייל דער ס"מ פלעגט זיך אלץ‬
‫האט ער געזאגט אז ווען ער האט געלעבט פלעגט ער יעדן‬
‫אויפטאן פאר'ן מלאך מיכאל‪ ,‬אז היינטיגע צייטן פאלגן אים‬
‫פארן צום הייליגן בת עין‪ ,‬דעריבער וויל ער יעצט‬
‫ראש חודש ָ‬
‫מענטשן אסאך שנעלער ווי אמאל‪ ,‬ס'איז אים אסאך גרינגער‬
‫אויך גיין‪ ,‬האט מען גע'פסק'נט אז ער איז גערעכט‪.‬‬
‫איבערצורעדן מענטשן צו טאן עבירות‪ ,‬האט אים דער מלאך‬
‫ער איז טאקע געקומען צום הייליגן בת עין‪ ,‬און אים געזאגט‬ ‫מיכאל געזאגט‪ ,‬כאטש דו רעדסט איבער אידן צו טאן‬
‫אז די מלאכי חבלה (שלעכטע מלאכים) ווארטן אים‬ ‫עבירות‪ ,‬אבער קיינער טוט נישט קיין עבירה מיט א שמחה‪,‬‬
‫אינדרויסן און ער מוז שנעל צוריקגיין צו זיי‪ ,‬האט אים דער‬ ‫זעסט דאך אז מ'האט נאך קיינמאל נישט געהערט אזא זאך‬
‫בת עין געפרעגט‪ ,‬ווער זאגט אז דו מוזט צוריקגיין צו זיי‪,‬‬ ‫אז ווען א איד טוט אן עבירה‪ ,‬אז ער זאל דערנאך‬
‫בלייב דא ביי מיר‪ ,‬ער איז טאקע געבליבן ביי אים און ער‬ ‫צוזאמענרופן זיינע חברים און מאכן א סעודה‪ ,‬ווייל קיינער‬
‫האט אים א טובה געטאן מיט זיין נשמה און דאס פאראכטן‬ ‫פריידט זיך נישט נאכ'ן טאן קיין עבירה‪ ,‬פארקערט‪ ,‬ווען א‬
‫אז ער זאל נישט באקומען קיין שטראפן‪.‬‬ ‫איד טוט א מצוה‪ ,‬למשל א ברית מילה וכדומה‪ ,‬רופט ער‬
‫<><><><>‬ ‫צוזאמען אלע זיינע און חברים און מאכט א גרויסע סעודה‪,‬‬
‫ער פריידט זיך אז ער האט זוכה געווען צו מקיים זיין די‬
‫דורך די שיריים האט ער געהאט כח‬
‫מצוה‪.‬‬
‫איינמאל ערב יום הקדוש פארטאגס נאכ'ן שחט'ן כפרות‬
‫האט דער הייליגער בת עין אויסגעפירט צום טשערנאבלער‬
‫עטליכע שעה‪ ,‬האט זיך ר' משה לייב העליר ארויסגעלאזט‬
‫מגיד‪ ,‬אז א דאנק דעם וואס ער האט זיך פאר'עקשנ'ט אז‬
‫אויפ'ן וועג קיין צפת כדי צו זיין יום קדוש ביים זיין הייליגן‬
‫דער איד זאל פראווען א סעודת ברית‪ ,‬האט דער מלאך‬
‫רבי'ן דער בת עין‪ ,‬אזוי ווי ער איז געווען שטארק‬
‫מיכאל באזיגט דעם ס"מ‪ ,‬און דאס איז א שטארקע לימוד‬
‫אויסגעמוטשעט האט ער געבלאנדזשעט‪ ,‬ווען ער האט‬
‫זכות פאר אידן‪.‬‬
‫ענדליך געטראפן דעם וועג איז שוין געווען כמעט נאכט‪,‬‬
‫ביים אנקומען האט ער שוין געטראפן דעם בת עין עסן די‬ ‫<><><><>‬
‫סעודה המפסקת‪ ,‬ווי נאר ער האט געעפענט די טיר‪ ,‬האט זיך‬ ‫סעודת ראש חודש‬
‫דער הייליגער בת עין אנגערופן‪ ,‬משה לייב‪ ,‬דא האסטו‬
‫דער הייליגער בת עין האט געהאט א מנהג אז יעדן ראש‬
‫שיריים‪ ,‬ער האט אים געגעבן עטליכע לעפל זופ‪.‬‬
‫חודש פלעגט ער מאכן א סעודה אזוי ווי ס'שטייט אין שלחן‬
‫ר' משה לייב האט דערנאך דערציילט‪ ,‬אז כאטש וואס ער‬ ‫ערוך‪.‬‬
‫האט געהאט אזא שווערע אויסגעמוטשעטן וועג פון‬
‫מתקן געווען די נשמה ביי סעודת ר"ח‬
‫וואנדערן עטליכע שעה אנדעם וואס ער זאל עפעס‬ ‫ַ‬
‫ארייננעמען אין מויל‪ ,‬האט ער אבער דורך די שיריים‬ ‫דער בת עין האט געהאט א חסיד מיט'ן נאמען ר' משה לייב‬
‫באקומען א פרישקייט און דאס האט אים געהאלטן זיין לעבן‬ ‫העליר ז"ל‪ ,‬ער איז געווען דער שוחט אין די שטאט טבריה‪,‬‬
‫דעם גאנצן מעת לעת פון יום הקדוש‪ ,‬ער האט צוגעלייגט אז‬ ‫ער האט געהאט א מנהג אז יעדן ערב ראש חודש פארטאגס‬
‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יא ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬
‫מחשבות זרות‪ ,‬און איז ווייטער געווען דער דאקטאר אין‬
‫שטאט‪.‬‬
‫<><><><>‬
‫געזען א וואלקן פון הימל‬
‫הרה"ק ר' מאטל סלאנימער זי"ע האט דערציילט‪ ,‬אז דער‬
‫הייליגער בת עין האט געהאט א מנהג אז ער פלעגט כמעט‬
‫נישט ארויסגיין פון זיין הויז‪ ,‬אויך נישט צו קיין לויות רח"ל‪,‬‬
‫איינמאל האט ער געמאכט אן אויסנאם און ער איז‬
‫ארויסגעגאנגען צו א לויה פון א פשוט'ן איד און איז‬
‫נאכגעגאנגען דעם נפטר ביז מ'האט אים געענדיגט‬
‫באערדיגן‪ ,‬דער הייליגער בת עין איז די גאנצע צייט פון די‬
‫לויה געווען זייער פארטראכט אין זיינע הייליגע מחשבות‪.‬‬
‫איינמאל האט ר' שמואל באשלאסן אז ער וויל אויפגעבן‬
‫אלע מענטשן זענען געווען זייער נייגעריג צו וויסן פארוואס‬
‫דער בת עין האט געמאכט אן אויסנאם‪ ,‬און די קשיא איז‬
‫פארענטפערט געווארן א טאג שפעטער ווען די חברה‬
‫קדישא האבן געשיקט פרעגן די אלמנה‪ ,‬פארוואס איר‬
‫מאנ'ס פוס איז שווארץ‪ ,‬האט זי געענטפערט אז נאך זייער‬
‫חתונה פלעגט איר מאן אסאך ארומפארן אין די דערפער‬
‫פארקויפן פארשידענע זאכן‪ ,‬איינמאל ווען ער איז געווען אין‬
‫דארף האט די טאכטער פונעם שעיך (דער‬ ‫אן אראבישער ָ‬
‫פירער) געוואלט חתונה האבן מיט אים‪ ,‬דער שעיך האט‬
‫זייער געמוטשעט דעם איד ער זאל מסכים זיין צו חתונה‬
‫האבן מיט זיין טאכטער‪ ,‬נישט האבענדיג קיין ברירה האט‬
‫ער געזאגט אז ער איז מסכים און מ'האט באשטימט די‬
‫חתונה‪.‬‬
‫שמואל זאגט אז ער איז שוין נישט קיין דאקטאר‪ ,‬ווען דער‬
‫זאל האט דער איד באמערקט א גרויסע‬ ‫אריינקומענדיג אין ַ‬
‫זאל (מ'האט דאס געמאכט כדי צו‬ ‫פאס קוילן אינמיטן ַ‬ ‫ַ‬
‫ווארעמען די שטוב)‪ ,‬ווי נאר דער איד האט דאס געזען איז‬
‫ער צוגעשפרונגען ממש נעבן דעם קאכעדיגן פאס קוילן און‬
‫זיינע פוס זענען אפגעברענט געווארן‪ ,‬ווען דער שעיך האט‬
‫דאס געזען‪ ,‬האט ער אים פארטריבן פון דארט זאגענדיג ער‬
‫דארף נישט פאר זיין טאכטער א מאן וועלכער טוט אזעלכע‬
‫זאכן‪.‬‬
‫ארויפגעלייגט זיינע הייליגע הענט אויף ר' שמואל'ס שטערן‬
‫שפעטער האט דער בת עין געזאגט‪ ,‬אז דעריבער איז ער‬
‫געגאנגען צו די לויה ווייל ער האט געזען א פייערדיגע זויל‬
‫איז אראפגעקומען פון הימל העכער די בעט פונעם נפטר ‪-‬‬
‫א זאך וואס מ'זעט נאר ביי גאר געהויבענע צדיקים ‪-‬‬
‫דעריבער האט ער געמאכט אן אויסנאם‪.‬‬
‫ער האט אין זיין לעבן נישט געהאט אזא דערהויבענעם יום‬
‫כיפור‪.‬‬
‫<><><><>‬
‫מבטל געווען די מחשבות זרות‬
‫ר' משה לייב העליר ז"ל האט געהאט א ברודער מיט'ן נאמען‬
‫ר' שמואל‪ ,‬אויפ'ן באפעל פונעם הייליגן בת עין ‪ -‬וועלכער‬
‫האט זיך אוועקגעגעבן פאר'ן קיום פון די שטאט צפת ‪ -‬איז‬
‫ר' שמואל געווארן א דאקטער אין צפת‪.‬‬
‫וויבאלד ער פלעגט אויך באהאנדלן די דארטיגע גוים‪ ,‬האט‬
‫דאס צוגעהאלפן צום קיום פונעם הייליגן שטאט צפת אז‬
‫מ'זאל לעבן בשלום מיט די גוי'אישע שכנים‪.‬‬
‫דאס דאקטעריי‪ ,‬ווייל ס'שטערט אים זיין עבודת ה'‪,‬‬
‫ספעציעל דאס אז ער דארף דורכליינען די גוי'אישע ביכער‬
‫פאך‪ ,‬און ווען ער דאווענט קומט אים‬
‫צו קענען געהעריג זיין ַ‬
‫ארויף פאר די אויגן די גוי'אישע אותיות און ס'שטערט אים‬
‫זייער אינזין צו האבן דאס דאווענען‪ ,‬דעריבער האט ער פון‬
‫איין טאג צום צווייטן יעדן געמאלדן אז ער שוין מער נישט‬
‫קיין דאקטער‪.‬‬
‫פונקט אין יענעם טאג איז א קראנקע מענטש געקומען צום‬
‫הייליגן בת עין‪ ,‬און דער בת עין האט אים געשיקט צו ר'‬
‫שמואל ער זאל אים באהאנדלן‪ ,‬ר' שמואל האט אים אבער‬
‫געענטפערט אז ער איז שוין נישט קיין דאקטער‪ ,‬דער איד‬
‫איז צוריקגעגאנגען צום הייליגן בת עין און געזאגט אז ר'‬
‫בת עין האט דאס געהערט‪ ,‬האט ער געלאזט רופן ר' שמואל‬
‫און אים באפוילן אז ער זאל שוין צוריק ווערן א דאקטער‪,‬‬
‫ווייל דורכדעם וואס ער אויך באהאנדלט די גוים שפירן זיי א‬
‫הכרת הטוב און דאס איז א שטארקע טובה פאר די אידן פון‬
‫שטאט‪.‬‬
‫ר' שמואל האט אבער גע'טענה'ט אז דאס דאקטעריי‬
‫שטערט אים פון דאווענען‪ ,‬האט דער הייליגער בת עין‬
‫און אים אנגעוואונטשן אז ער זאל נישט האבן קיין מחשבות‬
‫זרות‪.‬‬
‫די ברכה פונעם הייליגן בת עין איז מקויים געווארן‪ ,‬און פון‬
‫יענע מינוט און ווייטער האט ער מער נישט געהאט קיין‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יב ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫דאס יאר תש"פ הייבט מען אן צו זאגן "ותן טל ומטר"‬
‫דאנערשטאג נאכט פרשת ויצא‬
‫דעריבער וועלן מיר דא ברענגן די הלכות אויף "ותן טל ומטר"‬

‫מ'הייבט אן צו זאגן ותן טל ומטר (אינמיטן די ברכה פון ברך עלינו)‪ ,‬ביי מעריב פונעם זעכציג'סטן טאג נאך תקופת‬
‫תשרי‪( ,‬דאס קומט אויס דעצעמבער ‪ 5‬און אמאל קומט דאס אויס דעצעמבער ‪.)6‬‬
‫די באדייט פון די בקשה איז‪ ,‬מ'בעט פון הקב"ה וואס שפייזט די גאנצע וועלט‪ ,‬אז ער זאל געבן טוי מיט רעגן‪ ,‬כדי‬
‫די תבואה וואס מ'האט אנגעזייט‪ ,‬זאל גוט וואקסן‪ ,‬און מיר זאלן געזעטיגט ווערן פון די גשמי ברכה‪.‬‬
‫אויב מ'האט פארגעסן צו זאגן ותן טל ומטר‪:‬‬
‫א) אויב מ'דערמאנט זיך אינמיטן די ברכה פון ברך עלינו‪ ,‬זאל מען אנהייבן פון ותן טל ומטר לברכה און ענדיגן‬
‫ווייטער די גאנצע ברכה‪ ,‬על פני האדמה וכו' (פרמ"ג)‪.‬‬
‫ב) אויב מ'האט שוין געענדיגט די ברכה פון ברך עלינו‪ ,‬און מ'האלט פאר תקע בשופר‪ ,‬זאל מען דארט זאגן די פיר‬
‫ווערטער‪ ,‬ותן טל ומטר לברכה‪.‬‬
‫ג) אויב מ'האט שוין אנגעהויבן די ברכה פון תקע בשופר‪ ,‬זאל מען זאגן די פיר ווערטער ותן טל ומטר לברכה ביי‬
‫די ברכה שומע תפלה‪ ,‬פאר כי אתה שומע‪.‬‬
‫ד) אויב מ'האט שוין געענדיגט די ברכה פון שומע תפלה‪ ,‬זאל מען זאגן די פיר ווערטער ותן טל ומטר לברכה פאר‬
‫די ברכה פון רצה‪.‬‬
‫ה) אויב מ'האט שוין אנגעהויבן די ברכה פון רצה‪ ,‬דארף מען נאכאמאל אנהייבן פון ברך עלינו‪.‬‬
‫ו) אויב מ'דערמאנט זיך נאכדעם וואס מ'האט שוין געזאגט דעם צווייטן יהיו לרצון‪ ,‬דארף מען נאכאמאל איבער‬
‫דאווענען די גאנצע שמונה עשרה‪.‬‬
‫ז) אויב מ'דארף נאכאמאל איבער דאווענען גאנץ שמונה עשרה‪ ,‬איז דער דין אז פאר מ'הייבט אן נאכאמאל‪,‬‬
‫דארף מען ווארטן אזוי לאנג ווי עס נעמט צו גיין פיר איילן‪.‬‬
‫ח) אויב מ'האט נאר געזאגט ותן טל לברכה‪ ,‬און נישט געזאגט מטר‪ ,‬האט מען נישט יוצא געווען‪ ,‬אבער אויב‬
‫מ'האט נאר געזאגט ותן מטר‪ ,‬און מ'האט נישט געזאגט טל לברכה‪ ,‬האט מען יא יוצא געווען‪.‬‬
‫ט) אויב מ'איז מסופק צי מ'האט געזאגט ותן טל ומטר‪ ,‬איז דער דין‪ ,‬אז אין די ערשטע דרייסיג טעג פון ווען‬
‫מ'הייבט אן צו זאגן ותן טל ומטר‪ ,‬דארף מען איבער דאווענען‪ ,‬ווייל מסתמא איז ער נאך געוואוינט צו זאגן‬
‫אזוי ווי פארדעם‪ ,‬אבער אויב ס'איז שוין נאך דרייסיג טעג‪ ,‬דארף מען נישט איבער דאווענען‪.‬‬
‫י) ס'איז פאראן אן עצה‪ ,‬וואס דורכדעם וועט מען נישט דארפן איבער דאווענען אויב מ'איז מסופק צי מ'האט‬
‫געזאגט ותן טל ומטר‪ ,‬אז מ'זאל איבערזאגן ניינציג (‪ )90‬מאל‪ ,‬די ווערטער‪ ,‬ואת כל מיני תבואתה לטובה ותן‬
‫טל ומטר לברכה‪ ,‬וואס דעמאלט ווערט מען צוגעוואוינט אזוי זאגן‪( ,‬אין חתם סופר שטייט‪ ,‬אז ס'איז בעסער‬
‫מ'זאל דאס זאגן הונדערט און איין (‪ )101‬מאל)‪.‬‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יג ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬

 ‫בחינה על ותן טל ומטר לברכה‬
‫א) מען הייבט אן צו זאגן "ותן טל ומטר"‪...‬‬
‫‪ 60 ‬טעג נאך ראש חודש תשרי‬
‫‪ 60 ‬טעג נאך סוכות‬
‫‪ 60 ‬טעג נאך תקופת תשרי‬

‫ב) אויב מען האט זיך דערמאנט אינמיטן די ברכה פון "ברך עלינו" אז מען האט פארגעסן צו זאגן ותן טל וכו'‪...,‬‬
‫‪ ‬זאל מען דארט זאגן ותן טל וכו'‪,‬‬
‫‪ ‬זאל מען אנהייבן נאכאמאל שמונה עשרה‬
‫‪ ‬זאגן ביי די ברכה פון שומע תפלה (אב הרחמן) פאר כי אתה שומע‬

‫ג) אויב מען האט שוין אנגעהויבן "תקע בשופר"‪...‬‬

‫‪ ‬זאל מען דארט זאגן ותן טל וכו'‪,‬‬
‫‪ ‬זאל מען אנהייבן נאכאמאל שמונה עשרה‬
‫‪ ‬זאגן ביי די ברכה פון שומע תפלה (אב הרחמן) פאר כי אתה שומע‬

‫ד) אויב מען האט שוין געענדיגט די ברכה פון שומע תפלה‬
‫‪ ‬זאל מען דארט זאגן ותן טל וכו'‪,‬‬
‫‪ ‬זאל מען אנהייבן נאכאמאל שמונה עשרה‬
‫‪ ‬זאגן ביי די ברכה פון שומע תפלה (אב הרחמן) פאר כי אתה שומע‬

‫ה) אויב מען האט שוין אנגעהויבן "רצה"‪...‬‬

‫‪ ‬זאל מען דארט זאגן ותן טל וכו'‪,‬‬
‫‪ ‬זאל מען אנהייבן נאכאמאל שמונה עשרה‬
‫‪ ‬אנהייבן פון "ברך עלינו"‬

‫ו) אויב מען האט שוין געזאגט די צווייטע "יהיו לרצון"‪...‬‬

‫‪ ‬זאל מען דארט זאגן ותן טל וכו'‪,‬‬
‫‪ ‬זאל מען אנהייבן נאכאמאל שמונה עשרה‬
‫‪ ‬אנהייבן פון "ברך עלינו"‬

‫ז) אויב מען געדענקט נישט צו מען האט געזאגט "ותן טל וכו'‪...‬‬
‫‪ ‬די ערשטע ‪ 30‬טעג דארף מען נישט איבערדאווענען‬
‫‪ ‬די ערשטע ‪ 30‬טעג זאל מען איבערדאווענען‬
‫‪ ‬מען דארף קיינמאל נישט איבערדאווענען‬

‫ת"ת ויואל משה קרית יואל‬ ‫ש יד ‪.‬‬ ‫גליון אז תתענג‬