Η Διδασκαλία της Ελληνικής Λογοτεχνίας

TGSOL-532D (Ακροατήριο 01)

Τίτλος Εργασίας: Σχέδιο Μαθήματος Τριών Παραμυθιών Εστιάζοντας
Στην Διαπολιτισμική Χροιά Τους

Διδάσκων: Αλεξίου Διονύσιος

Ονοματεπώνυμο: Καλουμέρη Πηνελόπη
Α.Μ.: U194N2798
Εξάμηνο: Χειμερινό 2021

ΑΘΗΝΑ, 2021
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ....................................................................................................................3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο..............................................................................................................5
Αναγκαιότητα Αναγνώρισης Του Ζητήματος............................................................5
Η διαπολιτισμική κατανόηση.....................................................................................6
Δομικά Στοιχεία Παραμυθιών Του Propp..................................................................7
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο..............................................................................................................9
Σχεδιασμός μαθήματος...............................................................................................9
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ..........................................................................................................22
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.........................................................................................................23
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.............................................................................................................25

2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Όπως είναι γνωστό, ο σχηματισμός της προσωπικότητας των παιδιών μπορεί

να επηρεαστεί από ποικίλα πράγματα. Τα νεαρά παιδιά ασχολούνται με τα παραμύθια
από μικρή ηλικία, καθώς συνιστούν απαραίτητα μέσα διαφυγής, ανοίγοντάς τους
έναν κόσμο διαφορετικό από τον δικό τους, έναν κόσμο θαυμαστό. Μέσω των
παραμυθιών τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν την ταυτότητά τους, αφού μπορούν
να εμπλουτίσουν τον συναισθηματικό τους κόσμο, αναπτύσσουν την φαντασία τους,
εξυπηρετείται η ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο και καλλιεργείται η μητρική τους
γλώσσα. Επιπλέον, τα παραμύθια βοηθούν τα παιδιά να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό
τους, να οξύνουν την μνήμη και την δημιουργικότητά τους, να μαθαίνουν να
ταυτίζουν τον εαυτό τους με τους ήρωες και τις περιπέτειες αυτού και αναπτύσσονται
οι γνωστικές τους διαδικασίες (Κιούρου & Πλαγίσου, 2007-2008, Ράπτης, 2008,
Ντούλια, 2010)

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τον σχεδιασμό και την παρουσίαση

σχεδίων μαθήματος για τρία παραμύθια. Τα παραμύθια που επιλέχθηκαν είναι « Έλλα
& Άλλυ: Είσαι φίλη μου» (Δούκα, 2021), « Έλλα & Άλλυ: Είσαι δυνατή» (Δούκα,
2021) και ένα απόσπασμα από το παραμύθι « Η Ορτανσία φυλάει τα μυστικά»
(Φραγκεσκάκη, 2011 : 40-55).

Αναλυτικότερα, στο πρώτο βιβλίο γνωρίζουμε την Έλλα, ένα παιδί σχεδόν
παρατημένο από τους πολυάσχολους γονείς της. Νιώθει μοναξιά τόσο στο σπίτι της,
όσο και στο σχολείο. Η Άλλυ είναι σκουρόχρωμη, και μιλάει σπαστά ελληνικά και,
ενώ, είναι η νέα μαθήτρια στο σχολείο, είναι εκείνη που προσεγγίζει την Έλλα και
επιδιώκει να γίνουν φίλες. Η Έλλα νιώθει αμήχανα, καθώς θεωρεί ότι όλα τα παιδιά
την κοροϊδεύουν και κανένας δεν είναι φίλος της. Καταλαβαίνει όμως ότι η Άλλυ λέει
την αλήθεια και αρχίζει να γελάει μετά από πολύ καιρό ξανά. Από τότε έγιναν
αχώριστες φίλες, παρόλο που ήταν τόσο διαφορετικές μεταξύ τους. Κατά τη
διδασκαλία του συγκεκριμένου παραμυθιού αξίζει να εστιάσει κανείς τόσο στα
αρνητικά συναισθήματα που νιώθει ένα παιδί το οποίο βιώνει την απόρριψη στο
σχολείο, όσο και στην αλλαγή τους όταν νιώσει αποδοχή.

Στο δεύτερο βιβλίο, το οποίο είναι συνέχεια του πρώτου, η ιστορία ξεκινάει
όταν ο γυμναστής του σχολείου ανακοίνωσε στους μαθητές ότι θα γίνουν αγώνες

3
ταχύτητας και η Άλλυ χωρίς δισταγμό και γεμάτη ενθουσιασμό, αποφάσισε να λάβει
μέρος. Οι συμμαθητές της όμως είπαν ότι δεν μπορεί να συμμετέχει γιατί είναι ξένη,
κάνοντάς τη να κλαίει. Η Έλλα την υπερασπίστηκε και την ενθάρρυνε, ξαφνιάζοντας
κι αυτή τους συμμαθητές της, καθώς δεν την είχαν δει ποτέ να αντιδρά. Η Άλλυ,
κερδίζοντας πολλούς αγώνες, κατάφερε να φτάσει στον τελικό, έχοντας στο πλάι της
την Έλλα να την ενθαρρύνει συνεχώς. Όταν ο αντίπαλός της είπε ότι δεν μπορεί να
κερδίσει γιατί είναι κορίτσι, εκείνη πείσμωσε ακόμη πιο πολύ και τελικά τον κέρδισε.
Από εκεί και έπειτα την προσέγγισαν και οι υπόλοιποι μαθητές και έγιναν όλοι μια
παρέα. Αξίζει να σταθεί κανείς στην έννοια της συμπερίληψης και της
ενσυναίσθησης.

Στο τρίτο βιβλίο που επιλέχθηκε, παρουσιάζεται η κυρία Αριάδνη, που ζει
μόνη με τη γάτα της και περιμένει για πρώτη φορά μετά από χρόνια καλεσμένους στο
σπίτι της. Είναι μια οικογένεια προσφύγων από το Αφγανιστάν που ζουν στο υπόγειο
της πολυκατοικίας που ζει και η ίδια. Όταν ήρθαν τα μάτια τους ήταν θλιμμένα, αλλά
όσο περνούσε η ώρα φαίνονταν πιο ήρεμοι και ευτυχισμένοι. Μοιράστηκαν την
ιστορία τους με την κυρία Αριάδνη και αυτή ευχόταν να μπορούσε να τους προσφέρει
ό,τι χρειάζονται. Όμως αυτά που μπορούσε τελικά να τους προσφέρει ήταν και τα πιο
σημαντικά. Η φιλία και η στοργικότητα που έδιναν ό ένας στο άλλο, κατάφερε να
ξεπεράσει και τη δυσκολία που είχαν στην επικοινωνία, αφού δεν μιλούσαν την ίδια
γλώσσα. Η ημέρα των Χριστουγέννων, που σήμαινε κάτι διαφορετικό για την κυρία
Αριάδνη και για την αφγανική οικογένεια, κατάφερε να τους αποδείξει τις ομοιότητές
τους και να αναδείξει την ανάγκη του να λέγεται κανείς άνθρωπος. Εδώ αξίζει να
εστιάσει κανείς στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζονται οι μειονότητες και
εντάσσονται στο κοινωνικό περιβάλλον.

Γενικά, τα λογοτεχνικά κείμενα απηχούν το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο

αναπτύσσονται (Ράπτης, 2017). Τα κείμενα λοιπόν που χρησιμοποιούνται για να
προσεγγιστεί ένα ζήτημα, όπως αυτό της διαπολιτισμικότητας και όσα συνεπάγεται,
καλό είναι να κρίνονται με βάση την κουλτούρα και την κοινωνική συμπεριφορά της
σύγχρονης εποχής. Γι’ αυτό λοιπόν και έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων
παραμυθιών. Πρόκειται για παραμύθια τα οποία προσεγγίζουν το ζήτημα από μια
σύγχρονη σκοπιά και που μπορούν να μεταδώσουν τα μηνύματά τους με απλό και
κατανοητό τρόπο.

4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο
Αναγκαιότητα Αναγνώρισης Του Ζητήματος

Τα συμβάντα ρατσισμού και ξενοφοβίας που λαμβάνουν χώρα τόσο στο

σχολικό όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον, καθιστούν πολύ σημαντική την ανάπτυξη
πρωτοβουλιών, για να καθίστανται αποτελεσματικότερες οι παρεμβάσεις μεταξύ των
παιδιών. Έγινε αναγκαία η ανάληψη ενεργού ρόλου των εκπαιδευτικών θεσμών στην
αντιμετώπιση των φαινομένων, καθώς ήταν ανέκαθεν θεσμοί κοινωνικοποίησης
(Χαραμής, 2017: 5-6).

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετηθεί πλέον μια ‘‘νέα’’ διαπολιτισμικότητα,

που αναζητά ιδέες, παιδαγωγικές και διδακτικές πρακτικές για να προωθηθεί η

διαπολιτισμική γνώση και να αναγνωριστεί η αξία του κάθε πολιτισμού (Αρβανίτη,

2015). Επίσης, η καινούργια αυτή διαπολιτισμικότητα εξυπηρετεί την προώθηση της

ισότητας των ευκαιριών με την διδασκαλία μητρικών γλωσσών και την αμοιβαία

κατανόηση, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην καταπολέμηση τους ρατσισμού και της

ξενοφοβίας, χωρίς πλέον να αρκείται μόνο στα ζητήματα της εκπαίδευσης των

παιδιών των μεταναστών και των προσφύγων.

Πλέον δίνεται σημασία στην διαπολιτισμική εκπαίδευση όλων, και όχι μόνο στην

εκπαίδευση μεταναστών, έχοντας υπ’ όψιν ότι όλοι είναι ίσοι και πρέπει να έχουν

ισότιμη πρόσβαση σε όλες τις κοινωνικές δομές. Η αλληλεπίδραση και η

αλληλεξάρτηση των πολιτισμών κυριαρχούν στον σύγχρονο κόσμο, ενώ αξίζει να

σημειωθεί ότι η πολυπολιτισμικότητα συνιστά αποτέλεσμα συνεχούς

κοινωνικοπολιτισμικής εξατομίκευσης και διαφορετικότητας.

Στο σχολικό περιβάλλον λοιπόν πρέπει να υπάρχει αποδοχή και διαχείριση της

διαφοροποίησης μέσα σε κλίμα αποδοχής, συνάντησης και αλληλεπίδρασης, η οποία

5
παρέχει σε όλους τους μαθητές συνθήκες ψυχολογικής ασφάλειας και οικοδόμησης

της θετικής αυτοαντίληψης.

Η διαπολιτισμική κατανόηση

Θα ήταν δυνατό να προσεγγιστεί ως η ικανότητα εφαρμογής των πληροφοριών και των

αντιλήψεων που είναι διαθέσιμες σε καθορισμένες πολυπολιτισμικές καταστάσεις, έτσι

ώστε το μήνυμα που διακοινώνεται να ερμηνευθεί επιτυχώς. Αυτή η πολυμορφία

πολιτισμικών ταυτοτήτων και των ανθρώπινων εμπειριών είναι που συνιστά την

ατελείωτη πηγή του παγκόσμιου πολιτισμού. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα πρέπει να

έχουν στόχο την ανάδειξη της διαπολιτισμικότητας, της επικοινωνίας και της προσέγγισής

της. Δηλαδή, πρέπει να υπάρχει ως στόχος η εξάλειψη των διακρίσεων, η ύπαρξη

ισονομίας, αλληλοκατανόησης, αλληλοαποδοχής και αλληλεγγύης (Παλαιολόγου &

Ευαγγέλου, 2003: 74). Επιπλέον, κρίνεται αναγκαία η εστίαση στις σχέσεις μεταξύ των

ανθρώπων με την κυριαρχία του πνεύματος της αδελφοσύνης και του σεβασμού των

διαφορετικών πολιτισμών και θρησκειών. Κατά τον Ψαρουδάκη, τότε θα μπορεί κανείς να

αναφέρει τη γνωστή ρήση του Κικέρωνος και να πει «Orbis communis est parens

omnium nostrum» («Η γη είναι κοινή μητέρα όλων μας»). Η διαπολιτισμική μάθηση θα

πρέπει να έχει ως στόχο την κατάκτηση της ενσυναίσθησης έτσι ώστε τα άτομα να

μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τις μειονότητες.

Τελικά, θα μπορούσε κανείς να πει πως η διαπολιτισμική εκπαίδευση έχει ως στόχο

οργανωμένες και αποτελεσματικές μονάδες ΠΕ και ΔΕ, οι οποίες θα μπορούν να

παρέχουν υποστηρικτικά μέτρα στους μαθητές οι οποίοι ήρθαν και έρχονται αντιμέτωποι

με εμπόδια στην πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, εξαιτίας της ιδιαιτερότητάς τους σε

γλωσσικό και πολιτισμικό επίπεδο.

Η επιλογή των παραπάνω παραμυθιών έγινε, καθώς ο κύριος σκοπός των

προτεινόμενων σχεδίων μαθημάτων είναι η δημιουργία αισθήματος διαπολιτισμικής

ευαισθησίας στους μικρούς μαθητές και η κατάλληλη προετοιμασία τους σε θέματα

6
που αφορούν στον σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας, στην αποδοχή και

στην ανεκτικότητα της διαφορετικότητας και στην εκπαίδευση των παιδιών να

απορρίπτουν οποιαδήποτε συμπεριφορά που αναφέρεται σε στερεότυπα και

διακρίσεις.

Δομικά Στοιχεία Παραμυθιών Του Propp

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όσα αναφέρθηκαν στην εισαγωγή, είναι εύκολο να αντιληφθεί

κανείς τη συμβολή των παραμυθιών στην προσέγγιση της πολυπολιτισμικότητας στο

σχολικό περιβάλλον.

Η πιο γνωστή ανάλυση που αφορά στη μορφολογία των παραμυθιών ανήκει στον V.

Propp, που δημοσιεύτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο Propp ασχολήθηκε σε βάθος

με τις ιστορίες και τις διαχώριζε στα βασικά συστατικά και στοιχεία τους και

κατέληξε σε τέσσερις κατηγορίες οι οποίες δείχνουν τις σχέσεις των κεντρικών

χαρακτήρων ενός παραμυθιού και στις 31 ενέργειες οι οποίες μπορεί να

πραγματοποιηθούν από τους ήρωες. Οι τέσσερις αυτές κατηγορίες αφορούν στα

δίπολα πάλη-νίκη και πρόβλημα-λύση και στους συνδυασμοί τους. Δηλαδή, • η

ιστορία εξελίσσεται με βάση το δίπολο πάλη-νίκη • η ιστορία εξελίσσεται με βάση το

δίπολο πρόβλημα-λύση • η ιστορία εξελίσσεται με βάση και τα δύο δίπολα • η

ιστορία εξελίσσεται χωρίς αυτά. Ο Propp διαφωνεί με τις αντιλήψεις που αφορούν

στη γεωγραφική καταγωγή των παραμυθιών και είναι υποστηρικτής της ταξινόμησής

τους μέσω θεματικών μοτίβων. Με αυτόν τον τρόπο “πλάθει” τους ήρωες, δηλαδή το

μεταβλητό μέρος της ιστορίας και τις δράσεις τους που αναφέρονται στο αμετάβλητο

μέρος. Έτσι δημιουργεί το μεταβλητό μέρος της ιστορία που είναι οι ήρωες και το

μεταβλητό που είναι οι ενέργειες/ πιθανές δράσεις τους (Σαχπαζίδου, 2013)

7
 Εικόνα 1: οι 31 ενέργειες του V. Propp.

Βέβαια, δεν είναι αναγκαία η εμφάνιση όλων όσων αναφέρθηκαν σε μία ιστορία, καθώς

στα περισσότερα μπορεί να υπάρξει αλληλοκάλυψη. Σύμφωνα με τον Γάλλο σημειολόγο

C. Bremond, η ανάπτυξη μιας ιστορίας μπορεί να πραγματοποιηθεί με συνδυασμό τριών

δομικών στοιχείων του V. Propp, τα οποία καθορίζουν τις θεματικές ενότητες και έτσι

σχηματίζεται η στοιχειώδης ακολουθία των τριών σταδίων: ενδεχόμενο/ εξέλιξη/ έκβαση

(Παπαρούση, Μ., 2005).

Ομοίως, στο άρθρο της η Μ. Παπαρούση (2005), που αφορά στη λογοτεχνική δομή,

συνοψίζει ότι για να κεντρίζει την προσοχή του αναγνώστη ένα κείμενο πρέπει να έχει τα

εξής: Αρχικά, οι ήρωες θα πρέπει να βρεθούν αντιμέτωποι με προβλήματα/ εμπόδια.

Δεύτερον, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών θα πρέπει να εμπλέκονται σε

κάποια επεισόδια. Αυτά μπορεί να είναι εσωτερικής τάξης (σκέψεις, συναισθήματα,

στοιχεία χαρακτήρα), εξωτερικής τάξης (ενέργειες άλλων προσώπων) ή και συνδυασμός

τους. Οι ήρωες συνδέονται μεταξύ τους μέσω του κοινού στόχου. Τρίτον, τα πρόσωπα

θα οδηγηθούν στην λύση.

8
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο

Σχεδιασμός μαθήματος

Για να επιτευχθεί ο παραπάνω σκοπός, διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο η ορθή

οργάνωση εκ μέρους του εκπαιδευτικού του γλωσσικού μαθήματος και συγκεκριμένα
της λογοτεχνίας. Έχουν επιλεγεί τρία παραμύθια. Το παραμύθι «Έλλα & Άλλυ: είσαι
φίλη μου» θα διδαχθεί πρώτο και το παραμύθι «Έλλα & Άλλυ: είσαι δυνατή» στη
συνέχεια. Το παραμύθι « Η Ορτανσία φυλάει τα μυστικά», θα διδαχθεί τελευταίο,
συγκριτικά με τα δύο πρώτα. Η οργάνωση της διδασκαλίας θα γίνει όπως φαίνεται
παρακάτω. Τα δύο πρώτα παραμύθια θα διδαχθούν με τη μέθοδο σχεδιασμού
Παρουσίαση- Εξάσκηση- Παραγωγή και το τρίτο με τη Δραστηριοκεντρική Μέθοδο.
Τα σχέδια μαθήματος πρόκειται να πραγματοποιηθούν σε τρεις συνεχόμενες ημέρες.
Τα πρώτα δύο μαθήματα θα λάβουν χώρα σε δύο διδακτικές ώρες και το τρίτο σε
τρεις.

1ο Σχέδιο Μαθήματος: «Έλλα & Άλλυ: είσαι φίλη μου»

Ημερομηνία: 09/01 Τάξη/ Επίπεδο Ώρα Διάρκεια

Αριθμός μαθητών: 12 Β’ Δημοτικού 09:00- 10.30 90’
Αγόρια: 6
Κορίτσια: 6 Α2
Σκοπός: να καλλιεργηθούν στους μαθητές οι επιμέρους αξίες της διαπολιτισμικότητας και της αποδοχής
Στόχοι:
1. Να ασκηθούν οι μαθητές στην ανάγνωση με στόχο την κατανόηση του νοήματος
2. Να ασκήσουν οι μαθητές τις προφορικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες
3. Να επιχειρηματολογήσουν και να ανταλλάξουν τις απόψεις τους με τους συμμαθητές τους
Φάσεις Διαδικασία Δραστηριότητα Διάδραση Στόχος Χρόνος Διδακτι
κά μέσα
Εισαγωγή Ο καθηγητής Οι μαθητές Κ-Τ Ενεργοποίηση 10’ Υπολογι
προβάλει από παρατηρώντας της στής,
τον υπολογιστή προσεκτικά τις προϋπάρχουσας προτζέκτ
στους μαθητές εικόνες, τις γνώσης και του ορας,
εικόνες από σχολιάζουν και ενδιαφέροντος πίνακας
παιδιά που είναι απαντούν στις των μαθητών.
μόνα τους στο ερωτήσεις του

9
 σχολείο, καθώς εκπαιδευτικού.
κανένας δεν
θέλει να παίζει
μαζί τους. Ζητά
από τους
μαθητές να
σχολιάσουν τα
συναισθήματα
που βιώνουν τα
παιδιά και να
προτείνουν
τρόπους για να
αλλάξει αυτό το
φαινόμενο.
Καταγράφει τις
απαντήσεις των
μαθητών στον
πίνακα.

Παρουσία Ο καθηγητής Οι μαθητές λένε Κ-Τ Η εξάσκηση 20’ Έγχρωμε

ση μοιράζει στους την άποψή τους Μ-ΜΜ στην κατανόηση ς
μαθητές το σχετικά με το προφορικού φωτοτυπί
παραμύθι «Έλλα εξώφυλλο του λόγου και η ες του
& Άλλυ: είσαι βιβλίου και παραγωγή βιβλίου
φίλη μου» και ακούνε προφορικού
τους ζητάει να προσεκτικά τον λόγου.
περιγράψουν τι εκπαιδευτικό
βλέπουν στο καθώς διαβάζει
εξώφυλλο και το παραμύθι.
να το
σχολιάσουν. Στη
συνέχεια
ξεκινάει
10
 φωναχτή
ανάγνωση του
παραμυθιού.

Μετά την Οι μαθητές, Ομαδική Ανάπτυξη 15’ Φύλλο

ανάγνωση, ο κάνοντας εργασία συνεργατικότητ εργασίας
καθηγητής συζήτηση, ας και ,
χωρίζει τους εντοπίζουν κατανόηση και φωτοτυπί
μαθητές σε ομοιότητες και παραγωγή ες
ομάδες των 4 τις καταγράφουν προφορικού βιβλίου
ατόμων και τους σε φύλλο λόγου.
ζητά να εργασίας (βλ.
εντοπίσουν παράρτημα).
ομοιότητες του
παραμυθιού με
τις εικόνες που
είδαν στην αρχή
του μαθήματος
και να τις
καταγράψουν.

Εξάσκησ Οι μαθητές Ομαδική Έλεγχος 15’ Φωτοτυπ

η Δίνεται στους συμπληρώνουν εργασία κατανόησης του ίες
μαθητές ένας τον πίνακα. κειμένου. βιβλίου,
πίνακας προς φύλλο
συμπλήρωση με εργασίας
βάση τις
πληροφορίες
του κειμένου.
5’
Ο καθηγητής
ελέγχει τις
απαντήσεις και
δίνει τις
11
 απαραίτητες
διευκρινίσεις.

Παραγωγ Ο καθηγητής Οι μαθητές Ομαδική Καλλιέργεια 20’

ή αναθέτει στους λαμβάνουν εργασία συναισθημάτων
μαθητές ρόλους, μέρος στη ενσυναίσθησης
ώστε να θεατρική και αποδοχής.
αναπαραστήσου δραστηριότητα.
ν το παραμύθι
που διάβασαν
και στη
συνέχεια να το
αναπαραστήσου
ν όπως θα
ήθελαν, χωρίς
να νιώθει
κάποιο παιδί
απόρριψη. Οι μαθητές Κ-Τ Ανάπτυξη 5’
Ο καθηγητής ανταλλάσσουν Μ-ΜΜ προφορικής
ζητά από τους τις απόψεις τους ικανότητας και
μαθητές να και λένε πώς κατανόηση της
εκφράσουν τα βίωσαν το ενσυναίσθησης.
συναισθήματα σημερινό
και τις σκέψεις μάθημα.
τους.
Αξιολόγηση Κατά τη διάρκεια όλου του μαθήματος, ο
εκπαιδευτικός είναι σε θέση, μέσω των
δραστηριοτήτων που υλοποιούν οι μαθητές, να
αναγνωρίσει τον βαθμό επίτευξης του σκοπού των
σχεδίων μαθήματος.
Πιθανά προβλήματα: Προτεινόμενες λύσεις:
Είναι πιθανό οι μαθητές κατά τη διάρκεια του σχολιασμού Να συνεχιστεί το μάθημα και την

12
να θελήσουν να πουν πολλά και να υπάρχει πίεση του επόμενη ώρα.
χρόνου.

2ο Σχέδιο Μαθήματος: «Έλλα & Άλλυ: είσαι δυνατή»

Ημερομηνία: 10/01 Τάξη/ Επίπεδο Ώρα Διάρκεια

Αριθμός μαθητών: 12 Β’ Δημοτικού 09:00- 10.30 90’
Αγόρια: 6
Κορίτσια: 6 Α2
Σκοπός: να καλλιεργηθούν στους μαθητές οι επιμέρους αξίες της διαπολιτισμικότητας και της αποδοχής
Στόχοι:
1. Να ασκηθούν οι μαθητές στην ανάγνωση με στόχο την κατανόηση του νοήματος
2. Να ασκήσουν οι μαθητές τις προφορικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες
3. Να επιχειρηματολογήσουν και να ανταλλάξουν τις απόψεις τους με τους συμμαθητές τους
Φάσεις Διαδικασία Δραστηριότητα Διάδραση Στόχος Χρόνο Διδακτι-
ς κά μέσα
Εισαγωγή Ο καθηγητής Οι μαθητές Κ-Τ Δημιουργία 10’ Χαρτόνι,
δίνει σε κάθε γράφουν στο κλίματος μαρκαδόρ
μαθητή ένα χαρτόνι τους και ευγένειας και οι
κομμάτι χαρτόνι το δίνουν στον ενδιαφέροντος
και τους ζητά να διπλανό τους. για το μάθημα.
γράψουν κάτι
ευγενικό για τον
συμμαθητή που
κάθεται στα
δεξιά τους.

Ο εκπαιδευτικός Οι μαθητές Μ-ΜΜ Ενεργοποίηση 10’

ζητάει από κάθε διαβάζουν τα Κ-Τ προηγούμενης
παιδί να χαρτόνια που Τ-Κ συναφούς γνώσης
διαβάσει το έχουν πάρει από
θετικό του τους
σχόλιο. Ζητά συμμαθητές
στη συνέχεια τους.

13
 από τον μαθητή
που έγραψε το
μήνυμα να το
αιτιολογήσει.

Οι μαθητές λένε Η εξάσκηση στην

Παρουσίασ Ο καθηγητής την άποψή τους Κ-Τ κατανόηση 25’ Έγχρωμες
η μοιράζει στους σχετικά με το Μ-ΜΜ γραπτού λόγου φωτοτυπίε
μαθητές το εξώφυλλο του Ατομική και η παραγωγή ς του
παραμύθι «Έλλα βιβλίου και εργασία προφορικού βιβλίου
& Άλλυ: είσαι διαβάζουν το λόγου.
δυνατή» και παραμύθι.
τους ζητάει να
το σχολιάσουν
συγκρίνοντάς το
με το εξώφυλλο
του χθεσινού
παραμυθιού. Στη
συνέχεια ζητά
από τους
μαθητές να
διαβάσουν
γρήγορα
(επιλεκτικά) το
παραμύθι και να
βρουν το
κεντρικό νόημα.
Οι μαθητές, Εξάσκηση στην
Ο καθηγητής συζητούν Ολομέλει παραγωγή και 10’
ακούει τις μεταξύ τους και α της κατανόηση
γνώμες των με τον τάξης προφορικού
μαθητών και εκπαιδευτικό. λόγου και
παρουσιάζει το προβληματισμός
κεντρικό θέμα για θέματα
14
 του παραμυθιού. συμπεριφοράς.
Ακολουθεί
διάλογος για
θέματα
αποδοχής,
ευγένειας και
συμπερίληψης.

Οι μαθητές Έλεγχος
Ο εκπαιδευτικός λύνουν τις κατανόησης του 10’ Φωτοτυπί
Εξάσκηση δίνει σε κάθε ασκήσεις. Ατομική κειμένου. ες
μαθητή ένα εργασία βιβλίου,
φύλλο εργασίας φύλλο
(βλ. Παράρτημα) εργασίας
με ασκήσεις
κατανόησης του
κειμένου. Οι μαθητές
Ο εκπαιδευτικός ελέγχουν τις 5’
με τους μαθητές ασκήσεις τους Κ-Τ Φύλλο
ελέγχουν τις και διορθώνουν. εργασίας,
δραστηριότητες υπολογιστ
και δίνονται ής,
διευκρινίσεις. προτζέκτο
ρας
Οι μαθητές Καλλιέργεια
Ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνουν συναισθημάτων
χωρίζει τους να γράψουν Ομαδική ενσυναίσθησης, 20’ Φύλλο
Παραγωγή μαθητές σε δύο τους στίχους και εργασία αποδοχής και εργασίας
ομάδες και τους να συμπερίληψης.
αναθέτει τη παρουσιάσουν
δημιουργία τη δουλειά τους.
τραγουδιών με
βάση το θέμα
των δύο
15
 παραμυθιών που
διάβασαν τις
τελευταίες
μέρες.

Αξιολόγηση Κατά τη διάρκεια του σταδίου εξάσκησης, ο

εκπαιδευτικός μπορεί να αξιολογήσει τον βαθμό κατά
τον οποίο επιτεύχθηκε η κατανόηση του κειμένου και
κατά το στάδιο παραγωγής μπορεί να αξιολογήσει κατά
πόσο έχει επιτευχθεί ο σκοπός της διδασκαλίας και των
δύο ημερών.
Πιθανά προβλήματα: Προτεινόμενες λύσεις:
Είναι πιθανό οι μαθητές να νομίζουν ότι το περιεχόμενο του Να εξασκηθούν οι μαθητές σε φυσικές και
μαθήματος είναι προς εξέταση και όχι ένα εφόδιο αυθεντικές καταστάσεις επικοινωνίας.
συμπεριφοράς διά βίου.

3ο Σχέδιο Μαθήματος: «Η Ορτανσία φυλάει τα μυστικά»

Ημερομηνία: 11/01 Τάξη/ Επίπεδο Ώρα Διάρκεια

Αριθμός μαθητών: Β’ Δημοτικού 09:00- 11.15 135’
12
Αγόρια: 6 Α2
Κορίτσια: 6
Σκοπός: να καλλιεργηθούν στους μαθητές οι επιμέρους αξίες της διαπολιτισμικότητας και της αποδοχής
Στόχοι:
1. Να ασκηθούν οι μαθητές στην ανάγνωση με στόχο την κατανόηση του νοήματος
2. Να ασκήσουν οι μαθητές τις προφορικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες
3. Να επιχειρηματολογήσουν και να ανταλλάξουν τις απόψεις τους με τους συμμαθητές τους
Φάσεις Διαδικασία Δραστηριότητα Διάδρα Στόχος Χρόνος Διδακτικά

16
 ση μέσα
Προδρα Ο καθηγητής αναθέτει Οι μαθητές Ομαδικ Ενεργοποίηση 25’ Είδη
στηριότ στους μαθητές να ονομάζουν κάθε ή προϋπάρχουσας χειροτεχνίας,
ητα φτιάξουν την «πίτσα υλικό με ένα εργασία συναφούς πίνακας
της φιλίας». συστατικό που Κ-Τ γνώσης και
Χωρίζονται οι πιστεύουν ότι παρουσίαση του
μαθητές σε ομάδες και χρειάζεται η θέματος.
δίνουν σε κάθε υλικό φιλία (π.χ.
το όνομα ενός μανιτάρια=
συστατικού της σεβασμός).
φιλίας. Οι λέξεις- Ετοιμάζουν το
συστατικά κολλάζ τους και
καταγράφονται στον στολίζουν με
πίνακα από τον αυτό την τάξη
εκπαιδευτικό. τους.

Συγχρόνως γίνεται
συζήτηση για να
κατευθύνει ο
καθηγητής το μάθημα
προς τον
προσανατολισμό που
επιθυμεί.

Κύκλος Ο καθηγητής χωρίζει Οι μαθητές Ομαδικ Κατανόηση 20’ Φωτοτυπίες

δραστηρ τους μαθητές σε διαβάζουν ή γραπτού λόγου παραμυθιού
ιοτήτων τέσσερεις ομάδες και προσεκτικά το εργασία και κατανόηση
Α. τους δίνει να παραμύθι. του νοήματος
διεκπερ διαβάσουν το του
αιωτική απόσπασμα από το αποσπάσματος.
δραστηρ παραμύθι «Η
ιότητα Ορτανσία φυλάει τα
μυστικά».

17
 Ο καθηγητής ζητάει Οι μαθητές Ομαδικ Καλλιέργεια 15’ Φύλλο
από κάθε ομάδα να εργάζονται ή κριτικής σκέψης εργασίας
φτιάξει μία λίστα με ομαδικά και εργασία και αναγνώριση
τα κοινά φτιάχνουν μία των
συναισθήματα και τις λίστα που συναισθημάτων.
σκέψεις των ηρώων αναφέρονται τα
και από τα τρία συναισθήματα
παραμύθια. των ηρώων των
παραμυθιών.

Β. Οι μαθητές Ομαδικ Ανακάλυψη των Φύλλο

15’
Σχεδιασ Ο καθηγητής ζητάει συζητούν και ή τρόπων μέσω εργασίας
μός από κάθε ομάδα, αφού βρίσκουν τους εργασία των οποίων
ολοκληρώσει την τρόπους με τους καλλιεργείται ο
προηγούμενη οποίους σεβασμός προς
δραστηριότητα, να καλλιεργείται τους
καταγράψει και να στους συνανθρώπους
προτείνει τρόπους για ανθρώπους η μας.
να μη νιώθουν έτσι οι αποδοχή της
ήρωες των βιβλίων διαφορετικότητ
και γενικά οι ας και ο
άνθρωποι. σεβασμός.

Ο καθηγητής καθ’ όλη

τη διάρκεια του
μαθήματος παρέχει
διαρκή
ανατροφοδότηση
στους μαθητές.

Γ. Οι μαθητές κάθε Ομαδικ Κατανόηση και

20’
Αναφορ Ο καθηγητής ζητά ομάδας ή παραγωγή
18
ά από κάθε ομάδα να παρουσιάζουν εργασία προφορικού
παρουσιάσει τα τις ομοιότητες Μ-ΜΜ λόγου,
δεδομένα της στην των παραμυθιών επιχειρηματολογ
υπόλοιπη τάξη. και τους ία υπέρ των
τρόπους που απόψεών τους
έχουν να
προτείνουν. Οι
υπόλοιπες
ομάδες ακούν
προσεκτικά και
στο τέλος
ενθαρρύνονται
από τον
εκπαιδευτικό να
ανταλλάξουν
απόψεις και να
συζητήσουν για
να βρουν τα
κυριότερα
σημεία.

Οι μαθητές
συνεργάζονται Ολομέλ Καλλιέργεια Είδη
Ο καθηγητής ζητάει και υλοποιούν εια της κριτικής σκέψης χειροτεχνίας
15’
από όλους τους το κολλάζ τους. τάξης για επιλογή των
μαθητές να φτιάξουν κυριότερων
ένα κολλάζ με όλα σημείων,
αυτά που πρότειναν. ενίσχυση
συνεργατικότητ
ας
Οι μαθητές
Εστίαση συζητούν με τον Κ-Τ Επανάληψη,
στη Ο καθηγητής απαντά εκπαιδευτικό, κατανόηση και
10’
γλώσσα σε πιθανές απορίες όπου υπάρχουν παραγωγή
19
 των μαθητών και απορίες. προφορικού
παρουσιάζει τη λόγου.
συνόψιση όσων έχουν
συζητήσει τα παιδιά
στα τελευταία
μαθήματα. Οι μαθητές θα
χρησιμοποιήσου Ομαδικ Οι μαθητές
Χωρίζει τους μαθητές ν τα ή μέσω της
σε ομάδες των τριών συναισθήματα εργασία συγκεκριμένης 15’
και τους καλεί να που έμαθαν, Μ-ΜΜ δραστηριότητας
φτιάξουν ένα αλλά και τους θα νιώσουν
θεατρικό, όπου ο τρόπους για να τόσο την
καθένας θα έχει ένα αντιμετωπίζοντ αδυναμία που
από τους παρακάτω αι αυτά τα νιώθουν όσοι
ρόλους: Έλλα, Άλλυ, φαινόμενα. δεν γίνονται
Φερστέ. Θα συζητούν αποδεκτοί, όσο
για τα προβλήματά και το
τους και τους τρόπους συναίσθημα της
με τους οποίους δεν αποδοχής.
θα υπήρχαν αυτά τα Μέσω της
προβλήματα. Η κάθε καλλιέργειας
ομάδα θα της
παρουσιάσει το ενσυναίσθησης
θεατρικό της στην θα οδηγηθούν
υπόλοιπη τάξη. στη γνώση και
την υιοθέτηση
των αξιών
αυτών.
Αξιολ Κατά τη διάρκεια του σταδίου εξάσκησης, ο εκπαιδευτικός μπορεί να αξιολογήσει τον βαθμό κατ
όγησ τον οποίο επιτεύχθηκε η κατανόηση του κειμένου και κατά το στάδιο παραγωγής μπορεί ν
η αξιολογήσει κατά πόσο έχει επιτευχθεί ο σκοπός της διδασκαλίας και των δύο ημερών.
Πιθανά προβλήματα: Προτεινόμενες λύσεις:
Είναι πιθανό οι μαθητές να νομίζουν ότι το Να εξασκηθούν οι μαθητές σε φυσικές και αυθεντικέ
περιεχόμενο του μαθήματος είναι προς εξέταση καταστάσεις επικοινωνίας.

20
και όχι ένα εφόδιο συμπεριφοράς διά βίου.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα όσα ειπώθηκαν στην παρούσα εργασία, είναι εύκολο να
αντιληφθεί κανείς την σπουδαιότητα των παραμυθιών στην προσέγγιση του
προβλήματος της ξενοφοβίας και στην επαφή των μαθητών με την
πολυπολισμικότητα. Με τη χρήση των παραμυθιών στις νεαρές ηλικίες η επίτευξη
αυτού του σκοπού γίνεται αβίαστα. Ως γνωστόν τα παιδιά καταπιάνονται με τα
παραμύθια από νεαρή ηλικία και ως εκ τούτου η χρήση τους μπορεί να αποτελέσει το
έναυσμα για την αποδοχή της πολυπολιτισμικότητας. Τα παραμύθια αποτελούν πηγή
άντλησης πληθώρας δραστηριοτήτων βιωματικού χαρακτήρα, μέσω των οποίων οι
μικροί μαθητές μαθαίνουν μέσα σε φυσικές καταστάσεις επικοινωνίας. Με αυτόν τον
τρόπο εξασκούνται τόσο στη χρήση της Γ2 για να επικοινωνήσουν όσο και στην
καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και της κριτικής τους ικανότητας.

21
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αρβανίτη, Ε. (2015). Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης. Πάτρα:

Πανεπιστήμιο Πατρών, Έκδοση: 1.0. URL=https://eclass.upatras.gr/courses/PN1548/

(online: 25/12/2021)

Δούκα, Ζ. (2021). Έλλα & Άλλυ: Είσαι φίλη μου. Key Books, Αθήνα

Δούκα, Ζ. (2021). Έλλα & Άλλυ: Είσαι δυνατή. Key Books, Αθήνα

Ντούλια, Α. (2010). ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.Ε.Κ. URL=

http://www.elliepek.gr/documents/5o_synedrio_eisigiseis/Ntoulia_Athina.pdf (online:

22
24/12/2021) Παλαιολόγου, Ν., Ευαγγέλου, Ο. (2003). Διαπολιτισμική Παιδαγωγική,

Εκπαιδευτικές, Διδακτικές και Ψυχολογικές Προσεγγίσεις, Αθήνα. Σελ. 74.

Παπαρούση, Μ. (2005). Η δομή της λογοτεχνικής αφήγησης: Σκέψεις για μία

διδακτική αξιοποίηση. URL= http://keimena.ece.uth.gr (online: 24/12/2021)

Ράπτης, Δ. Ε. (2017). Παιδαγωγικά πρότυπα στα παραμύθια των αδελφών Grimm και

η λειτουργία τους στη διδακτική πράξη. Στο: Μ. Μερακλής, Γ. Παπαντωνάκης, Χ.

Σαχπαζίδου Σ. (2013). “Η Πεντάμορφη και Το Τέρας”: Μελέτη περίπτωσης ταινίας

εμψύχωσης. Η σημασία του σεναρίου για την επανέκδοση μίας ταινίας εμψύχωσης με

νέες τεχνολογίες παραγωγής. URL=

https://hellanicus.lib.aegean.gr/bitstream/handle/11610/9083/file0.pdf?

sequence=2&isAllowed=y (online: 26/12/2021)

Φραγκεσκάκη, Χ. (2011). Η Ορτανσία φυλάει τα μυστικά. Κέδρος, Αθήνα. Σελ. 40-55

Χαραμής, Π. (2017). Ημερίδα «Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Ένταξη Μειονοτικών

Ομάδων στην Σχολική Κοινότητα». URL=

http://repository.edulll.gr/edulll/bitstream/10795/676/2/676.pdf (online: 24/12/2021)

23
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1

24
Ποιες είναι οι ομοιότητες ανάμεσα στο παραμύθι και στις εικόνες που είδαμε
στην αρχή του μαθήματος;

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2

Άσκηση

Σημειώστε με Χ στο σωστό όνομα το κάθε χαρακτηριστικό από την πρώτη στήλη:

25
 ΕΛΛΑ ΑΛΛΥ

Νιώθει μόνη

Μιλάει λίγα ελληνικά

Δεν παίζει με τα άλλα

παιδιά

Είναι κοινωνική

Την κοροϊδεύουν

Είναι υποστηρικτική

Έμεινε να κάνει παρέα

στο άλλο κορίτσι

Κάθεται μόνη στο σχολείο

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1

Άσκηση

Συμπληρώστε τα κενά στο κείμενο που ακολουθεί:

26
Η …….. ήθελε να κάθεται μόνη της και να ζωγραφίζει μέχρι που γνώρισε την ………

και έγιναν αχώριστες φίλες. Μια μέρα λοιπόν ο γυμναστής είπε ότι θα γίνουν στο

σχολείο αγώνες στίβου. Η …….. χάρηκε πάρα πολύ γι’ αυτό, καθώς είναι πολύ καλή

στο τρέξιμο, αποφάσισε να συμμετέχει. Τα υπόλοιπα παιδιά όμως την κορόιδεψαν με

διάφορους τρόπους και της είπαν ότι δεν μπορεί να συμμετέχει γιατί είναι ξένη. Η

……. όμως την υπερασπίστηκε, τελικά δήλωσε συμμετοχή και κατάφερε να βγει

πρώτη σε όλο το σχολείο.

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΜΑΣ
_____________________________________________________

_____________________________________________________

27
_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

ΛΙΣΤΑ ΜΕ ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ

ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ

 ___________________________________

 ___________________________________

28
 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ____________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ___________________________________

 ____________________________________

 ___________________________________

29
 ___________________________________

 ___________________________________

30