Αρχαία Α Γυμνασίου Κριτήρια Αξιολόγησης-taexeiola

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΜΑΡΑΓΔΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Κριτήρια Αξιολόγησης
ανά Ενότητα με Απαντήσεις
Διόρθωση: Άννα-Μαρία Φουντουλάκη

Κριτήρια Αξιολόγησης ανά Ενότητα
με απαντήσεις
Διόρθωση: Άννα-Μαρία Φουντουλάκη
2021
Έκδοση taexeiola
Αντί προλόγου
Το βιβλίο αυτό αποτελεί βοήθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Α΄

Γυμνασίου. Περιλαμβάνει κριτήρια αξιολόγησης για κάθε ενότητα του σχολικού
βιβλίου. Για τη διευκόλυνση των μαθητών παρέχονται και οι απαντήσεις των
κριτηρίων στο τέλος κάθε ενότητας. Το βοήθημα αυτό διαρκώς ανανεώνεται,
γίνονται προσθήκες και βελτιώνεται, οπότε σιγουρευτείτε πως χρησιμοποιείτε την
τελευταία έκδοση.
Η συγγραφέας
Το παρόν βιβλίο «Αρχαία Α΄ Γυμνασίου: Κριτήρια Αξιολόγησης ανά Ενότητα με

Απαντήσεις» έκδοσης taexeiola, είναι ελεύθερο προς ανάγνωση από την
ιστοσελίδα taexeiola αλλά και άλλους διαδικτυακούς τόπους. Επιτρέπεται το
δωρεάν κατέβασμα και η εκτύπωση του βιβλίου για προσωπική χρήση.
Επιτρέπεται η ολική αναδημοσίευση του έργου μέσω του διαδικτύου. Προσοχή!
Σε καμία περίπτωση και με κανένα τρόπο δεν επιτρέπεται η πώλησή του.
Ο εκδότης
© 2015, 2021 taexeiola
Έκδοση: taexeiola
e-mail: taexeiola@gmail.com
Το έργο Χορηγείται με άδεια

Creative Commons
5 Αρχαία Ελληνικά Α΄ Γυμνασίου Κριτήρια Αξιολόγησης
1η ΕΝΟΤΗΤΑ
1ο Κριτήριο Αξιολόγησης 1ης Ενότητας .................................................................................. 8
2ο Κριτήριο Αξιολόγησης 1ης Ενότητας ................................................................................ 10
Απάντησης Κριτηρίων Αξιολόγησης 1ης Ενότητας .............................................................. 12
2η ΕΝΟΤΗΤΑ
3η ΕΝΟΤΗΤΑ
4η ΕΝΟΤΗΤΑ
5η ΕΝΟΤΗΤΑ
6η ΕΝΟΤΗΤΑ
Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

7η ΕΝΟΤΗΤΑ
8η ΕΝΟΤΗΤΑ
9η ΕΝΟΤΗΤΑ
2ο Κριτήριο Αξιολόγησης 9ης Ενότητας .............................................................................. 101
Απάντησης Κριτηρίων Αξιολόγησης 9ης Ενότητας ............................................................ 103
10η ΕΝΟΤΗΤΑ
1ο Κριτήριο Αξιολόγησης 10ης Ενότητας ............................................................................ 107
Απάντησης Κριτηρίων Αξιολόγησης 10ης Ενότητας .......................................................... 111
11η ΕΝΟΤΗΤΑ
12η ΕΝΟΤΗΤΑ
13η ΕΝΟΤΗΤΑ


14η ΕΝΟΤΗΤΑ
1ο Κριτήριο Αξιολόγησης 14ης Ενότητας.......................................................................... 151
Απάντησης Κριτηρίων Αξιολόγησης 14ης Ενότητας........................................................ 157
15η ΕΝΟΤΗΤΑ
2ο Κριτήριο Αξιολόγησης 15ης Ενότητας ......................................................................... 166
16η ΕΝΟΤΗΤΑ
17η ΕΝΟΤΗΤΑ
18η ΕΝΟΤΗΤΑ
Απάντησης Κριτηρίων Αξιολόγησης 18ης Ενότητας ........................................................ 197

1. Γράψτε για κάθε λέξη την αντίστοιχη ελληνική:
dramatike (αλβ.) _________________

Poesie (γερμ.) _________________
Monarchie (γερμ.) _________________
Kardiologie (γερμ.) _________________
idiom (αγγλ.) _________________
melodia (ιταλ.) _________________
mathématiques (γαλλ.) _________________
2. Οι παραπάνω λέξεις προέρχονται από το αλβανικό, το αγγλικό, το γερμανικό,

το γαλλικό και το ιταλικό αλφάβητο. Τι παρατηρείτε;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

3. Τι σημαίνει ο όρος αντιδάνειο; Δώστε δύο τουλάχιστον παραδείγματα.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
4. Χρησιμοποιήστε τις παρακάτω φράσεις σε προτάσεις της νέας ελληνικής:

(μή μου ἅπτου, ἆρον ἆρον, ἀπό μηχανῆς θεός, δημοσίᾳ δαπάνῃ)
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Γράψτε για κάθε λέξη την αντίστοιχη της ελληνική:
acustica (ιταλ.) _________________

poema (ιταλ.) _________________
enigma (αγγλ.) _________________
stomach (αγγλ.) _________________
architecture (αγγλ.) _________________
rhythmisch (γερμ.) _________________
2. Τι ξέρετε για το φοινικικό αλφάβητο;

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

3. Εξηγήστε τι σημαίνουν οι παρακάτω φράσεις: κύκνειον ᾆσμα, τὰ παιδία

παίζει, γνῶθι σαυτόν, τὸ δὶς ἐξαμαρτεῖν οὐκ ἀνδρὸς σοφοῦ.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
4. Φτιάξτε προτάσεις στα νέα ελληνικά χρησιμοποιώντας τις φράσεις της

άσκησης 3.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΒΑΘΜΟΣ:

Ενότητα 1 - Απαντήσεις
1ο Κριτήριο Αξιολόγησης
1. Γράψτε για κάθε λέξη την αντίστοιχη ελληνική:
dramatike (αλβ.) δραματικός

Poesie (γερμ.) ποίηση
Μonarchie (γερμ.) μοναρχία
Κardiologie (γερμ.) καρδιολογία
idiom (αγγλ.) ιδίωμα
melodia (ιταλ.) μελωδία
mathématiques (γαλλ.) μαθηματικά
2. Οι παραπάνω λέξεις προέρχονται από το αλβανικό, το αγγλικό, το γερμανικό,

το γαλλικό και το ιταλικό αλφάβητο. Τι παρατηρείτε;
Οι παραπάνω λέξεις, ενώ προέρχονται από πολλές και διαφορετικές γλώσσες,
φαίνεται να έχουν ίδια ρίζα με την ελληνική, αλλά και μεταξύ τους. Αυτό μας φα-
νερώνει το ταξίδι των λέξεων σε όλες τις χώρες, τα αντιδάνεια και τις επιρροές
που δέχεται κάθε διάλεκτος. Έτσι λοιπόν παρατηρούμε κάποιες λέξεις να μοιά-
ζουν σε ορισμένες γλώσσες, όπως φαίνεται από την άσκηση 1, ή ακόμα και να εί-
ναι κοινές (π.χ. η λέξη idiom είναι κοινή στην αγγλική και τη γερμανική).
3. Τι σημαίνει ο όρος αντιδάνειο; Δώστε δύο τουλάχιστον παραδείγματα.

Πολλές ελληνικές λέξεις ταξίδεψαν από την Ελλάδα σε άλλες χώρες, υιοθετήθη-
καν από εκείνες, δέχτηκαν τις επιρροές της τοπικής διαλέκτου κι άλλαξαν μορφή
ή και σημασία. Έπειτα από κάποιο χρόνο, οι λέξεις αυτές, αφομοιωμένες από το
περιβάλλον στο οποίο μεταφέρθηκαν, επέστρεψαν στον ελλαδικό χώρο και εντά-

χθηκαν στη νέα ελληνική. Αντιδάνειο, άρα, ονομάζεται η διαδικασία κατά την ο-
ποία μια λέξη φεύγει από τον τόπο καταγωγής της κι επιστρέφει ξανά σε αυτόν
ύστερα από ταξίδι και μεταβολές. Τέτοιες λέξεις είναι το ουσιαστικό σενάριο <
scenario (ιταλ.) < scenarium (λατ.) < scena < σκηνή (αρχ. ελλ.) και τεφτέρι < defter
(τουρκ.) < diftar (αραβ.) < διφθέριον (μεσν.) < διφθέρα (δέρμα που χρησιμοποι-
ούσαν για γραφική ύλη - περγαμηνή)
4. Χρησιμοποιήστε τις παρακάτω φράσεις σε προτάσεις της νέας ελληνικής:

(μή μου ἅπτου, ἆρον ἆρον, ἀπὸ μηχανῆς θεός, δημοσίᾳ δαπάνῃ)
- Τελευταία προσβάλλεται με το παραμικρό. Έχει γίνει μη μου άπτου.
- Έφυγε από το σπίτι άρον άρον μετά το τηλεφώνημα που δέχτηκε.
- Το αυτοκίνητό μας έμεινε από βενζίνη στη μέση της ερημιάς. Ευτυχώς εμφανί-
στηκες εσύ σαν από μηχανής θεός και μας βοήθησες.
- Ο Κωστής Παλαμάς, ένας από τους σκαπανείς της εθνικής μας κληρονομιάς, κη-
δεύτηκε δημοσία δαπάνη.

Ενότητα 1 – Απαντήσεις
1. Γράψτε για κάθε λέξη την αντίστοιχη της ελληνική:
acustica (ιταλ.) ακουστική

poema (ιταλ.) ποίημα
enigma (αγγλ.) αίνιγμα
stomach (αγγλ.) στομάχι
architecture (αγγλ.) αρχιτεκτονική
rhythmisch (γερμ.) ρυθμικός
2. Τι ξέρετε για το φοινικικό αλφάβητο;

Το φοινικικό αλφάβητο το δανείστηκαν οι Έλληνες από τους Φοίνικες μεταξύ
12ου κι 9ου αιώνα π.Χ., την περίοδο που οι σχέσεις των δύο περιοχών ήταν στε-
νές και το εμπόριο μεταξύ τους άκμαζε. Πρόκειται για ένα συλλαβικό αλφάβητο
(κάθε γράμμα σήμαινε μια συλλαβή), το οποίο προσάρμοσαν στις ανάγκες τους.
Αρχικά αποτελούταν από 21 γράμματα, μόνο σύμφωνα, όμως αυτό δυσκόλευε
την επικοινωνία κι έτσι οι Έλληνες πρόσθεσαν και τα φωνήεντα. Πλέον κάθε
γράμμα αντιστοιχεί σε έναν φθόγγο και το αλφάβητο μετονομάζεται σε ελληνικό.
3. Εξηγήστε τι σημαίνουν οι παρακάτω φράσεις: κύκνειον ᾆσμα, τὰ παιδία παί-

ζει, γνῶθι σαυτόν, τὸ δὶς ἐξαμαρτεῖν οὐκ ἀνδρὸς σοφοῦ.
κύκνειον ᾆσμα: σημαίνει το τραγούδι του κύκνου και μάλιστα το τελευταίο του
τραγούδι πριν ξεψυχήσει. Ο Σωκράτης υποστήριξε πως ο κύκνος, που θεωρείται
γενικά κακόφωνο πτηνό, λίγο πριν πεθάνει τραγουδά με την πιο μελωδική φωνή

το τελευταίο του τραγούδι, χαρούμενος που θα συναντήσει τον θεό Απόλλωνα,

του οποίου θεωρείται θεράποντας. Άλλοι θεωρούν το τραγούδι αυτό θρηνητικό,
επειδή πρόκειται να πεθάνει. Γενικά χρησιμοποιείται για το τελευταίο καλλιτεχνι-
κό δημιούργημα κάποιου πριν πεθάνει.
τὰ παιδία παίζει: ειρωνική φράση, χαρακτηρίζει αυτόν που φέρεται ανώριμα και
παιδιάστικα, αντίθετα με την ηλικία του.
γνῶθι σαυτόν: να γνωρίζεις τον εαυτό σου. Η φράση αυτή χαράχθηκε ως αφιέ-
ρωση στο μαντείο των Δελφών. Ανήκει σε έναν από τους επτά σοφούς της αρχαι-
ότητας, ωστόσο αναφέρεται κι από τον Σωκράτη.
τὸ δὶς ἐξαμαρτεῖν οὐκ ἀνδρὸς σοφοῦ: δεν αρμόζει σε άνδρα σοφό να κάνει το
ίδιο λάθος δεύτερη φορά. Πρόκειται για παροιμιακή φράση, η οποία χαρακτηρί-
ζει τον άνθρωπο ο οποίος ξαναπέφτει στο ίδιο σφάλμα, χωρίς να μαθαίνει από τις
πράξεις του.
4. Φτιάξτε προτάσεις στα νέα ελληνικά χρησιμοποιώντας τις φράσεις της άσκη-
σης 3.
- Αυτός ο πίνακας είναι εξαίσιος, πρόκειται για το κύκνειο άσμα του ζωγράφου.
- Προσπαθώ να μιλήσω σοβαρά αλλά αυτός τα παιδία παίζει.
- Είναι σημαντικό να έχει κανείς το γνώθι σαυτόν και να πορεύεται αναλόγως των
δυνατοτήτων του.
- Μετά από τον τρόπο που μου φέρθηκε, δεν πρόκειται να τον εμπιστευτώ ξανά.
Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού. Κι εγώ έβαλα μυαλό.

1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα:
Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι τοὺς παῖδας μετ’ ἐπιμελείας. Πρῶτον

μὲν καί τροφὸς καὶ μήτηρ καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ ἐπιμελοῦνται,
ὅπως βέλτιστος γενήσεται ὁ παῖς, διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν ἐστι, τὸ δὲ
ἄδικον καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν. Εἶτα δέ, ἐπειδὰν οἱ παῖδες εἰς
ἡλικίαν ἔλθωσιν, οἱ γονεῖς εἰς διδασκάλων πέμπουσιν.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Πώς παρουσιάζεται στο κείμενο η παιδεία στην αρχαία Αθήνα; Συγκρίνετέ

την με την παιδεία της εποχής μας.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Τι γνωρίζετε για τη μεγαλογράμματη γραφή των αρχαίων Ελλήνων;

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

4. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω συλλαβές ως μακρόχρονες (-) ή βραχύχρονες (υ):

εὐδαίμων, σοφή, εὐνή, ἥμερος, βοηθός, Ποσειδῶν, Νέκης, χρεῶν, λέγειν,
ὄφελος, ἡμῶν, βέλος, τεῦχος, χέρσος, πήχης, τρόπος, φελλός, πορτρέτο, μέτρο.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΒΑΘΜΟΣ:

Ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται ὅπως γράμματα μάθωσιν καὶ τὰ

γεγραμμένα ἐννοῶσι, οἱ δὲ κιθαρισταὶ τῷ κιθαρίζειν πειρῶνται ἡμερωτέρους
αὐτοὺς ποιεῖν καὶ οἰκειοῦσι τὰς ψυχὰς τῶν παίδων πρὸς τὸν ῥυθμόν καὶ τὴν
ἁρμονίαν. Ἔτι οἱ παῖδες φοιτῶσιν ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις, ἔνθα οἱ
παιδοτρίβαι ποιοῦσι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν, ἵνα μὴ ἀναγκάζωνται
ἀποδειλιᾶν διὰ τὴν πονηρίαν τῶν σωμάτων.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Ένα βασικό αξίωμα των αρχαίων Ελλήνων αποτελούσε η φράση νοῦς ὑγιὴς
ἐν σώματι ὑγιεῖ. Πώς φαίνεται αυτό στο κείμενο της ενότητας;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Χωρίστε τα φωνήεντα και τα σύμφωνα της αρχαίας ελληνικής σε κατηγορίες.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

τεῖχος, γενναῖοι, τούτῳ, δόκιμος, σώφρονος, ἕωλος, τρένο, ναυτῶν, προδότης,
ἐμοῦ, αἰδώς, θήλεος, νεῖκος, δεσμός, βόες, γραιῶν, ἠχώ, ὄρνιθες, γέροντες,
ὀδόντων.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΒΑΘΜΟΣ:

Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι τοὺς παῖδας μετ’ ἐπιμελείας. Πρῶτον

μὲν καί τροφὸς καὶ μήτηρ καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ ἐπιμελοῦνται,
ὅπως βέλτιστος γενήσεται ὁ παῖς, διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν ἐστι, τὸ δὲ
ἄδικον καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν. Εἶτα δέ, ἐπειδὰν οἱ παῖδες εἰς
ἡλικίαν ἔλθωσιν, οἱ γονεῖς εἰς διδασκάλων πέμπουσιν.
Στην Αθήνα διδάσκουν και νουθετούν τα παιδιά με φροντίδα. Πρώτα-πρώτα η
παραμάνα και η μητέρα και ο παιδαγωγός και ο ίδιος ο πατέρας φροντίζουν πώς
θα γίνει το παιδί πολύ καλό διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο, το άλλο άδικο,
αυτό ωραίο, το άλλο άσχημο. Έπειτα, όταν φτάσουν τα παιδιά στην κατάλληλη
ηλικία, οι γονείς τα στέλνουν στα σπίτια των δασκάλων.
2. Πώς παρουσιάζεται στο κείμενο η παιδεία στην αρχαία Αθήνα; Συγκρίνετέ

την με την παιδεία της εποχής μας.
Στο κείμενο της ενότητας παρουσιάζεται το παιδαγωγικό σύστημα της αρχαίας
Αθήνας, το οποίο φαίνεται να είναι ιδιωτική υπόθεση. Ο κάθε γονέας
επιμελούταν ο ίδιος την εκπαίδευση των γιών του, ενώ τα κορίτσια μάθαιναν
απλά τα απαραίτητα για να συντηρήσουν και να φροντίσουν το σπίτι και την
οικογένειά τους. Όσον αφορά, επομένως, τα αγόρια, όταν άρχιζαν να
καταλαβαίνουν και να μιλούν, αναλάμβαναν οι γονείς, η παραμάνα κι ο
παιδαγωγός μαθαίνοντάς τους τι είναι δίκαιο και τι άδικο, τι καλό και τι κακό.

Αργότερα, τα παιδιά στέλνονταν στα σπίτια των δασκάλων όπου μάθαιναν γραφή
κι ανάγνωση επί πληρωμή, εκπαιδευόμενα πάνω στα κείμενα της εποχής.
Επιπλέον, μάθαιναν να παίζουν λύρα με τη βοήθεια μουσικών και γυμνάζονταν
στις παλαίστρες υπό την επίβλεψη γυμναστών.
Αυτό το σύστημα παρουσιάζει αρκετές διαφορές συγκριτικά με το σημερινό. Κατ'
αρχήν η παιδεία στις μέρες μας απευθύνεται σε όλους, ανεξαρτήτως φύλου.
Επιπλέον, είναι υποχρεωτική για όλους μέχρι μια ορισμένη βαθμίδα και είναι
κυρίως κρατική υπόθεση. Διαφορές παρατηρούνται κι ως προς τα μαθήματα που
διδάσκονται. Παρ' όλα αυτά, η μεγαλύτερη ομοιότητα των δύο συστημάτων είναι
ότι η εκπαίδευση έχει στόχο τη δημιουργία σωστών και χρήσιμων πολιτών και
δίνεται ιδιαίτερη σημασία σε αυτήν.
3. Τι γνωρίζετε για τη μεγαλογράμματη γραφή των αρχαίων Ελλήνων;

Η μεγαλογράμματη ή κεφαλαιογράμματη γραφή, όπως φανερώνει και το όνομά
της, αποτελείται από κεφαλαία μόνο γράμματα, τα πεζά θα εισαχθούν αργότερα.
Επίσης, οι λέξεις γράφονται με φορά από τα αριστερά προς τα δεξιά ενώ δεν
χωρίζονται μεταξύ τους με κενά. Τέλος, στη γραφή αυτή δεν υπάρχουν τόνοι και
πνεύματα.

εὐδαίμων, σοφή, εὐνή, ἥμερος, βοηθός, Ποσειδῶν, Νέκης, χρεῶν, λέγειν,
ὄφελος, ἡμῶν, βέλος, τεῦχος, χέρσος, πήχης, τρόπος, φελλός, πορτρέτο, μέτρο.
- - - , υ -, - -, - υ υ, υ - υ , υ - - , υ - , υ - ,
εὐ-δαί-μων, σο-φή, εὐ-νή, ἥ-με-ρος, βο-η-θός, Πο-σει-δῶν, Νέ-κης, χρε-ῶν,
υ - , υ υ υ , - - , υ υ , - υ, υ υ , - -, υ υ, υ υ,
λέ-γειν, ὄ-φε-λος, ἡ-μῶν, βέ-λος, τεῦ-χος, χέρ-σος, πή-χης, τρό-πος, φελ-λός,

υ υ υ, υ υ
πορ-τρέ-το, μέ-τρο

Ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται ὅπως γράμματα μάθωσιν καὶ τὰ

γεγραμμένα ἐννοῶσι, οἱ δὲ κιθαρισταὶ τῷ κιθαρίζειν πειρῶνται ἡμερωτέρους
αὐτοὺς ποιεῖν καὶ οἰκειοῦσι τὰς ψυχὰς τῶν παίδων πρὸς τὸν ῥυθμόν καὶ τὴν
ἁρμονίαν. Ἔτι οἱ παῖδες φοιτῶσιν ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις, ἔνθα οἱ
παιδοτρίβαι ποιοῦσι βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν, ἵνα μὴ ἀναγκάζωνται
ἀποδειλιᾶν διὰ τὴν πονηρίαν τῶν σωμάτων.
Εκεί οι δάσκαλοι της γραφής και της ανάγνωσης φροντίζουν να μάθουν γράμματα
και να καταλαβαίνουν όσα είναι γραμμένα, ενώ οι δάσκαλοι της μουσικής με το
να παίζουν λύρα προσπαθούν να τα κάνουν πιο ήμερα και εξοικειώνουν την ψυχή
τους με τον ρυθμό και την αρμονία. Επιπλέον, τα παιδιά συχνάζουν στα γυμνα-
στήρια και στις παλαίστρες, όπου οι δάσκαλοι της γυμναστικής κάνουν τα
σώματά τους πιο δυνατά, για να μην αναγκάζονται να δειλιάζουν εξαιτίας της
κακής σωματικής κατάστασης.
2. Ένα βασικό αξίωμα των αρχαίων Ελλήνων αποτελούσε η φράση νοῦς ὑγιὴς
ἐν σώματι ὑγιεῖ. Πώς φαίνεται αυτό στο κείμενο της ενότητας;
Οι αρχαίοι Έλληνες υποστήριζαν ότι ένα δυνατό μυαλό κι ένα γερό σώμα πρέπει
να είναι αλληλένδετα και ότι το ένα αποτελεί προϋπόθεση του άλλου. Γι' αυτό
έδιναν μεγάλη σημασία στην καλλιέργεια τόσο την πνευματική όσο και τη
σωματική. Στο κείμενο της ενότητας παρατηρούμε ότι το αξίωμα αυτό φρόντιζαν
να το μεταδίδουν στα παιδιά τους από μικρά ακόμα, μαθαίνοντας τους να τα

φροντίζουν εξίσου. Έτσι, λοιπόν, από μικρά τα παιδιά μάθαιναν να διαβάζουν και
να γράφουν, μελετώντας τους ποιητές της εποχής τους, εκπαιδεύοντας έτσι το
μυαλό, ενώ ασχολούνταν και με τη μουσική η οποία εξημερώνει την ψυχή και την
τρέφει. Ωστόσο περνούσαν πολύ χρόνο και στα γυμναστήρια, όπου ασκούσαν το
σώμα για να είναι ικανό να πολεμήσει και να εργαστεί, ενώ ταυτόχρονα
οπλίζονταν με γενναιότητα και θάρρος. Διατηρούσαν έτσι δυνατό σώμα και
πνεύμα.
3. Χωρίστε τα φωνήεντα και τα σύμφωνα της αρχαίας ελληνικής σε κατηγορίες.

ΦΩΝΗΕΝΤΑ
μακρά: η, ω βραχέα: ε, ο δίχρονα: α, ι, υ
ΣΥΜΦΩΝΑ
ουρανικά: κ, γ, χ χειλικά: π, β, φ οδοντικά: τ, δ, θ
υγρά: λ, ρ ένρινα: μ, ν συριστικό: ς διπλά: ζ, ξ, ψ

τεῖχος, γενναῖοι, τούτῳ, δόκιμος, σώφρονος, ἕωλος, τρένο, ναυτῶν, προδότης,
ἐμοῦ, αἰδώς, θήλεος, νεῖκος, δεσμός, βόες, γραιῶν, ἠχώ, ὄρνιθες, γέροντες,
ὀδόντων.
- υ , υ - υ, - -, υ υ υ , - υ υ ,υ - υ , υ υ, - - ,
τεῖ-χος, γεν-ναῖ-οι, τού-τῳ, δό-κι-μος, σώ-φρο-νος, ἕ-ω-λος, τρέ-νο, ναυ-τῶν,
υ υ - , υ - , - - , - υ υ, - υ, υ υ, υ υ, - - ,
προ-δό-της, ἐ-μοῦ, αἰ-δώς, θή-λε-ος, νεῖ-κος, δε-σμός, βό-ες, γραι-ῶν,

- -, υ υ υ ,υ υ υ ,υ υ -
ἠ-χώ, ὄρ-νι-θες, γέ-ρο-ντες, ὀ-δό-ντων

Ἀθηναῖοι, ὡς καὶ οἱ ἑτέρας πόλεις κατοικοῦντες, πολλὰ ἐν τῷ βίῳ

ἐπιτηδεύουσιν, ἵνα τὰ ἀναγκαῖα πορίζωνται: Ναυσικύδης ναύκληρος ὤν περὶ
τὴν τοῦ σώματος τροφὴν ἑαυτῷ καὶ τοῖς οἰκείοις ἐσπούδαζε, τοῦτ’ αὐτό δὲ
ἐποίουν Ξένων ὁ ἔμπορος καὶ Ξενοκλῆς ὁ κάπηλος. Πολύζηλος ἀπὸ
ἀλφιτοποιίας ἑαυτόν καὶ οἰκέτας ἔτρεφε, ἔτι δὲ πολλάκις τῇ πόλει ἐλειτούργει.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Τα επαγγέλματα που αναφέρονται στο κείμενο της ενότητας, υπάρχουν και

σήμερα; Αιτιολογήστε.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Γράψτε τους ορισμούς των παρακάτω όρων: ετυμολογία, πρωτότυπη, ριζική

λέξη, σύνθετη λέξη.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
4. Βρείτε 5 σύνθετες λέξεις και 5 απλές από το κείμενο.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
5. Τονίστε τις παρακάτω λέξεις:

καθηκον, οικειος, διαμετρος, ηρωων, ωραιοι, αγαθος, ημεις, ότι, αφθονον,
γενναιοι, μητηρ, γυναικων, ευδαιμων, ευσεβεια, λογων, πληθος, φευγε,
θρηνος, τοιχος, χειμωνες.
ΒΑΘΜΟΣ:

Γλαύκων ὁ Χολαργεὺς ἐγεώργει καὶ βοῦς ἔτρεφε, Δημέας δὲ ἀπὸ

χλαμυδουργίας διετρέφετο, Μεγαρέων δ' οἱ πλεῖστοι ἀπὸ ἐξωμιδοποιίας. Οὐκ
ὀλίγοι τῶν πολιτῶν τέχνην τινὰ ἐξεμάνθανον, οἷον τὴν τῶν λιθοξόων,
κεραμέων, τεκτόνων, σκυτοτόμων, καὶ πλεῖστα ἐπιτήδεια τῷ βίῳ ἐξειργάζοντο.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Αναφέρετε επαγγέλματα που υπάρχουν σήμερα, αλλά δεν ασκούνταν στην

αρχαία Αθήνα. Για ποιο λόγο δεν υπήρχαν και τότε;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Απαριθμήστε τα επαγγέλματα που αναφέρονται στο κείμενο κι εξηγήστε τα

σύντομα.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

μαθητων, πεμπω, σπενδω, γιγνωσκετε, ηττων, αγιος, δικαιων, κωνος, βελων,
διδασκαλος, πατερας, δουλοι, Θηβαιοι, δυναμεθα, παιδες, γενναιοι, δικαιος,
κλητηρες.
5. Χωρίστε τις παρακάτω σύνθετες λέξεις στα συνθετικά τους:

σκυτοτόμος, διετρέφετο, ναύμαχος, φιλότιμος, εὐδαίμων, ὑλοτόμος,
ἀκτινοβόλος, λαμπαδηφόρος
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΒΑΘΜΟΣ:

Ἀθηναῖοι, ὡς καὶ οἱ ἑτέρας πόλεις κατοικοῦντες, πολλὰ ἐν τῷ βίῳ

ἐπιτηδεύουσιν, ἵνα τὰ ἀναγκαῖα πορίζωνται: Ναυσικύδης ναύκληρος ὤν περὶ
τὴν τοῦ σώματος τροφὴν ἑαυτῷ καὶ τοῖς οἰκείοις ἐσπούδαζε, τοῦτ’ αὐτό δὲ
ἐποίουν Ξένων ὁ ἔμπορος καὶ Ξενοκλῆς ὁ κάπηλος. Πολύζηλος ἀπὸ
ἀλφιτοποιίας ἑαυτόν καὶ οἰκέτας ἔτρεφε, ἔτι δὲ πολλάκις τῇ πόλει ἐλειτούργει.
Οι Αθηναίοι, όπως και αυτοί που κατοικούν στις άλλες πόλεις, ασκούν πολλά
επαγγέλματα στη ζωή τους, για να εξασφαλίζουν τα αναγκαία: Ο Ναυσικύδης,
που ήταν ναυτικός, μεριμνούσε για τη συντήρηση του εαυτού του και των δικών
του και το ίδιο ακριβώς έκαναν ο Ξένων ο έμπορος και ο Ξενοκλής ο
μικροπωλητής. Ο Πολύζηλος συντηρούσε τον εαυτό του και τους οικιακούς του
δούλους με την παρασκευή κριθάλευρου και ακόμα μερικές φορές προσέφερε
δημόσια υπηρεσία στην πόλη με δικά του χρήματα.
2. Τα επαγγέλματα που αναφέρονται στο κείμενο της ενότητας υπάρχουν και

σήμερα; Αιτιολογήστε.
Τα επαγγέλματα που αναφέρονται στο κείμενο σχετίζονται είτε με τη θάλασσα
είτε με τη γη. Αυτά είναι το επάγγελμα του ναυτικού, του μικροπωλητή, του
εμπόρου, του φούρναρη, του γεωργού, του κτηνοτρόφου, του υφαντουργού και
κατασκευαστή ενδυμάτων, του μαρμαρά, του μαραγκού, του κεραμοποιού και
του υποδηματοποιού. Τα επαγγέλματα αυτά σώζονται και διατηρούνται ως
σήμερα, παρ' ότι πλέον κάποια γίνονται μέσω της βιομηχανίας κι όχι χειροποίητα

όπως τότε (όπως για παράδειγμα τα παπούτσια, τα ρούχα κτλ.). Κάποια ίσως δεν
είναι τόσο απαραίτητα για την επιβίωση, αλλά υπάρχουν για αισθητικούς λόγους
(π.χ. η κατασκευή πήλινων σκευών). Η επιβίωση των επαγγελμάτων εξαρτάται
από την αναγκαιότητα ύπαρξης των αγαθών αυτών. Οι άνθρωποι σε όλες τις
εποχές χρειάζονται είδη ένδυσης, φαγητό και στέγη, επομένως πάντα θα
χρειάζονται οι παραπάνω τεχνίτες, ακόμη κι αν αλλάζει ο τρόπος που ασκούν την
τέχνη τους ή τα μέσα που χρησιμοποιούν.
3. Γράψτε τους ορισμούς των παρακάτω όρων: ετυμολογία, πρωτότυπη, ριζική

λέξη, σύνθετη λέξη.
- ετυμολογία ονομάζεται η διαδικασία κατά την οποία βρίσκουμε την προέλευση

και τον σχηματισμό μιας λέξης.
- πρωτότυπη λέγεται η λέξη από την οποία προκύπτει κάποια άλλη με τη
διαδικασία της παραγωγής.
- ριζική λέξη ονομάζεται αυτή που δεν παράγεται από άλλη, αλλά αποτελείται
από τη ρίζα και κάποια κατάληξη.
- σύνθετη λέξη ονομάζεται αυτή που αποτελείται από την ένωση δύο άλλων
λέξεων.
4. Βρείτε 5 σύνθετες λέξεις και 5 απλές από το κείμενο.
ΣΥΝΘΕΤΕΣ: 1) ἀλφιτοποιίας, 2) λιθοξόων, 3) χλαμυδουργίας, 4) ἐξειργάζοντο

5) σκυτοτόμων
ΑΠΛΕΣ: 1) ἐσπούδαζε, 2) σώματος, 3) τεκτόνων, 4) πολιτῶν, 5) τροφὴν


καθῆκον, οἰκεῖος, διάμετρος, ἡρώων, ὡραῖοι, ἀγαθός, ἡμεῖς, ὅτι, γενναῖοι, μήτηρ,
γυναικῶν, εὐδαίμων, εὐσέβεια, λόγων, πλῆθος, φεῦγε, θρῆνος, τοῖχος, χειμῶνες.

Γλαύκων ὁ Χολαργεὺς ἐγεώργει καὶ βοῦς ἔτρεφε, Δημέας δὲ ἀπὸ

χλαμυδουργίας διετρέφετο, Μεγαρέων δ' οἱ πλεῖστοι ἀπὸ ἐξωμιδοποιίας. Οὐκ
ὀλίγοι τῶν πολιτῶν τέχνην τινὰ ἐξεμάνθανον, οἷον τὴν τῶν λιθοξόων,
κεραμέων, τεκτόνων, σκυτοτόμων, καὶ πλεῖστα ἐπιτήδεια τῷ βίῳ ἐξειργάζοντο.
Ο Γλαύκων από τον Χολαργό ήταν γεωργός και έτρεφε βόδια, ο Δημέας ζούσε
από την τέχνη της κατασκευής χλαμύδων, και οι περισσότεροι από τους Μεγαρείς
από την τέχνη της κατασκευής εξωμίδων. Αρκετοί από τους πολίτες μάθαιναν
καλά κάποια τέχνη, όπως την τέχνη του μαρμαρά, του κεραμέα, του μαραγκού,
του τσαγκάρη και εξασφάλιζαν πάρα πολλά αναγκαία αγαθά για τη ζωή τους.
2. Αναφέρετε επαγγέλματα που υπάρχουν σήμερα, αλλά δεν ασκούνταν στην

αρχαία Αθήνα. Για ποιο λόγο δεν υπήρχαν και τότε;
Στις μέρες έχουν δημιουργηθεί πολλά νέα επαγγέλματα, τα οποία δεν υπήρχαν
στην αρχαία Αθήνα. Τέτοια επαγγέλματα είναι ο ακτινολόγος, ο συντηρητής
αεροπλάνων, ο μηχανικός, ο οδηγός λεωφορείου κ.ά. Πρόκειται για επαγγέλματα
που δημιουργήθηκαν με το πέρασμα του χρόνου και τη ραγδαία εξέλιξη της
τεχνολογίας, η οποία οδήγησε στη δημιουργία νέων αναγκών, άρα και νέων
επαγγελματιών. Στην αρχαία Αθήνα δεν υπήρχε η τεχνολογία που υπάρχει στις
μέρες μας άρα δεν υπήρχε και η ανάγκη και για τους επαγγελματίες αυτούς.

3. Απαριθμήστε τα επαγγέλματα που αναφέρονται στο κείμενο κι εξηγήστε τα

σύντομα.
ναύκληρος : ο πλοιοκτήτης, ναυτικός
κάπηλος: ο μικροπωλητής
ἀλφιτοποιός: ο φούρναρης
χλαμυδουργός: ο κατασκευαστής χλαμύδων
ἐξωμιδοποιός: ο κατασκευαστής εξωμίδων
λιθοξόος: ο μαρμαράς
κεραμεύς: ο τεχνίτης πηλού
τέκτων: ο οικοδόμος
σκυτοτόμος: ο τσαγκάρης

μαθητῶν, πέμπω, σπένδω, γιγνώσκετε, ἥττων, ἅγιος, δικαίων, κῶνος, βελῶν,
διδάσκαλος, πατέρας, δοῦλοι, Θηβαῖοι, δυνάμεθα, παῖδες, γενναῖοι, δίκαιος,
κλητῆρες.
5. Χωρίστε τις παρακάτω σύνθετες λέξεις στα συνθετικά τους:

σκυτοτόμος, διετρέφετο, ναύμαχος, φιλότιμος, εὐδαίμων, ὑλοτόμος,
ἀκτινοβόλος, λαμπαδηφόρος
σκυτοτόμος: σκύτος + τέμνω, διετρέφετο: δια + τρέφομαι, ναύμαχος: ναῦς +

μάχομαι, φιλότιμος: φιλῶ + τιμή, εὐδαίμων: εὐ + δαίμων, ὑλοτόμος: ὕλη + τέμνω,
ἀκτινοβόλος: ἀκτίς + βάλλω, λαμπαδηφόρος: λαμπάς + φέρω

Μείναντες δὲ ἐν τῇ νήσῳ πέντε ἡμέρας, τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν καὶ τῇ ὀγδόῃ

καθορῶμεν πολλοὺς ἀνθρώπους διαθέοντας ἐπὶ τοῦ πελάγους, προσεοικότας
ἅπαντα ἡμῖν καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη, πλὴν τῶν ποδῶν μόνων ταῦτα γὰρ
ἔχουσι φέλλινα. Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους, ἀλλὰ
ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων καὶ ὁδοιποροῦντας ἀδεῶς. Μέχρι μὲν οὖν τινος
συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες, εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν
ἐπευχόμενοι ἡμῖν εὔπλοιαν.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις λέξεις στην παρένθεση: (διαφωνία,

άφωνος, μεγαλόφωνα, παράφωνος, προσφώνηση, φωνακλάς, φωνολογία,
φωνασκώ, μικρόφωνο)
α) Ο καθηγητής έμεινε _____________ από την τόση καλή επίδοσή του στα
μαθήματα.
β) Κάντε όλοι ησυχία. Έχω βαρεθεί να _____________ για να με ακούσετε.
γ) Είχαμε μια έντονη ____________ αλλά τελικά τα βρήκαμε.
δ) Είναι ο πιο ____________ άνθρωπος που έχω ακούσει, ωστόσο επιμένει να
συμμετέχει στη σχολική χορωδία.
ε) Η _____________ είναι κλάδος της γλωσσολογίας που ασχολείται με τη
μελέτη των φωνημάτων.
στ) Πρέπει να διαβάζουμε ______________ τις ασκήσεις για να τις
διορθώνουμε.
ζ) Η απονομή των βραβείων έγινε ύστερα από την _______________ των
αριστούχων.
η) Είχε απομακρυνθεί τόσο από το _______________ που κανείς δεν άκουγε τι
έλεγε.
θ) Έχω βαρεθεί να τον ακούω, είναι πάντα τόσο ______________ .
3. Να κατατάξετε τα παρακάτω ουσιαστικά στις κατηγορίες που ανήκουν:

(Υποκοριστικά, Περιεκτικά, Τοπικά)
πυλίς ________________
σφηκιά ________________
παιδάριον ________________
γυμνάσιον ________________
πλατανών ________________

χαλκεῖον ________________
ἀμπελών ________________
πυργίσκος ________________
καπηλεῖον ________________
κυνηγέσιον ________________
πινακίδιον ________________
διδασκαλίον ________________
κηπάριον ________________
4. Συμπληρώστε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο:

ἡ ψῆφος (δοτ. εν.) ________________
ὁ οἶνος (αιτ. πληθ.) ________________
τὸ ἱμάτιον (κλητ. πλ.) ________________
ἡ νόσος (κλητ. εν.) ________________
τὸ μύρον (ον. πληθ.) ________________
ὁ σκῦρος (γεν. πλ.) ________________
ὁ ὅρκος (δοτ. πλ.) ________________
τὸ μυστήριον (αιτ. εν.) ________________
ὁ ἵππος (γεν. εν.) ________________
ἡ ἄρκτος (αιτ. πλ.) ________________
ἡ ῥάβδος (γεν. εν.) ________________
τὸ κρίνον (κλητ. πλ.) ________________
5. Να συμπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας που ζητούνται:

ἐγώ, δοτ. πλ. ________________

σὺ, αιτ. εν. ________________
ἐγώ, γεν. πλ. ________________
σὺ, γεν. εν. ________________
ἐγώ, αιτ. πλ. ________________
ἐγώ, γεν. εν. ________________
σὺ, γεν. πλ. ________________
σὺ, δοτ. εν. (αδύνατος τύπος): ________________
ἐγώ, ον. πλ. ________________
σὺ, ον. πλ. ________________
ἐγώ, δοτ. εν. ________________
σὺ, δοτ. πλ. ________________
σὺ, αιτ. πλ. ________________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα:
➢ …Μείναντες δὲ ἐν τῇ νήσῳ πέντε ἡμέρας…

➢ …προσεοικότας ἅπαντα ἡμῖν καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη…
➢ …Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους…
➢ …λέγουσί τε ἑλληνικῇ φωνῇ ἐπείγεσθαι εἰς Φελλὼ τὴν αὑτῶν πατρίδα.
➢ …εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν ἐπευχόμενοι ἡμῖν εὔπλοιαν.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Συμπληρώστε τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας (και τους δύο

τύπους, όπου υπάρχουν):
Ενικός Αριθμός Πληθυντικός Αριθμός
Ονομαστική ἡμεῖς
Γενική , μου σοῦ,
Δοτική , ,
Αιτιατική ἐμέ, , ὑμᾶς

3. Αντιστοιχίστε τις παρακάτω αντωνυμίες με τη σωστή πτώση:

ὑμᾶς α' πρ. δοτ. πληθ.
ἐμοῦ α' πρ. δοτ. εν.
σέ α' πρ. ον. πληθ.
ἡμῖν β' πρ. αιτ. πληθ.
ἐμοί α' πρ. ον. εν.
ἡμεῖς α' πρ. γεν. εν
ἐγῶ β' πρ. γεν. εν.
σοῦ β' πρ. αιτ. εν.
4. Να κλιθεί και στους δύο αριθμούς το ουσιαστικό «ὁ σχοῖνος».

Ονομαστική ________________ _______________
Γενική ________________ _______________
Δοτική ________________ _______________
Αιτιατική ________________ _______________
Κλητική ________________ _______________
ΒΑΘΜΟΣ:

Μείναντες δὲ ἐν τῇ νήσῳ πέντε ἡμέρας, τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν καὶ τῇ ὀγδόῃ

καθορῶμεν πολλοὺς ἀνθρώπους διαθέοντας ἐπὶ τοῦ πελάγους, προσεοικότας
ἅπαντα ἡμῖν καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη, πλὴν τῶν ποδῶν μόνων ταῦτα γὰρ
ἔχουσι φέλλινα. Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους, ἀλλὰ
ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων καὶ ὁδοιποροῦντας ἀδεῶς. Μέχρι μὲν οὖν τινος
συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες, εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν
ἐπευχόμενοι ἡμῖν εὔπλοιαν.
Αφού μείναμε στο νησί πέντε μέρες, την έκτη ξεκινάμε και την όγδοη βλέπουμε
πολλούς ανθρώπους να τρέχουν εδώ κι εκεί πάνω στη θάλασσα, οι οποίοι
έμοιαζαν σε όλα με εμάς, και στο σώμα και στις διαστάσεις, εκτός μόνο από τα
πόδια, γιατί αυτά τα είχαν φτιαγμένα από φελλό. Απορούμε, λοιπόν, βλέποντας
τους να μη βουλιάζουν, αλλά να μένουν πάνω στα κύματα και να περπατούν
χωρίς φόβο. Ως ένα σημείο, λοιπόν, μας συνοδεύουν τρέχοντας δίπλα μας, κι
έπειτα αλλάζουν δρόμο και προχωρούν ευχόμενοι σ᾿ εμάς καλό ταξίδι.
2. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις λέξεις στην παρένθεση: (διαφωνία,

άφωνος, μεγαλόφωνα, παράφωνος, προσφώνηση, φωνακλάς, φωνολογία,
φωνασκώ, μικρόφωνο)
α) Ο καθηγητής έμεινε _άφωνος_ από την τόσο καλή επίδοσή του στα
μαθήματα.

β) Κάντε όλοι ησυχία. Έχω βαρεθεί να _φωνασκώ_ για να με ακούσετε.

γ) Είχαμε μια έντονη _διαφωνία_ αλλά τελικά τα βρήκαμε.
δ) Είναι ο πιο _παράφωνος_ άνθρωπος που έχω ακούσει, ωστόσο επιμένει να
συμμετέχει στη σχολική χορωδία.
ε) Η _φωνολογία_ είναι κλάδος της γλωσσολογίας που ασχολείται με τη μελέτη
των φωνημάτων.
στ) Πρέπει να διαβάζουμε _μεγαλόφωνα_ τις ασκήσεις για να τις διορθώνουμε.
ζ) Η απονομή των βραβείων έγινε ύστερα από την _προσφώνηση_ των
αριστούχων.
η) Είχε απομακρυνθεί τόσο από το _μικρόφωνο_ που κανείς δεν άκουγε τι
έλεγε.
θ) Έχω βαρεθεί να τον ακούω, είναι πάντα τόσο _φωνακλάς_ .
3. Να κατατάξετε τα παρακάτω ουσιαστικά στις κατηγορίες που ανήκουν:

(Υποκοριστικά, Περιεκτικά, Τοπικά)
πυλίς υποκοριστικό
σφηκιά περιεκτικό
παιδάριον υποκοριστικό
γυμνάσιον τοπικό
πλατανών περιεκτικό
χαλκεῖον τοπικό
ἀμπελών περιεκτικό
πυργίσκος υποκοριστικό
καπηλεῖον τοπικό
κυνηγέσιον υποκοριστικό
πινακίδιον υποκοριστικό

διδασκαλίον τοπικό
κηπάριον υποκοριστικό
4. Συμπληρώστε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο:

ἡ ψῆφος (δοτ. εν.) τῇ ψήφῳ
ὁ οἶνος (αιτ. πληθ.) τοὺς οἴνους
τὸ ἱμάτιον (κλητ. πλ.) ὦ ἱμάτια
ἡ νόσος (κλητ. εν.) ὦ νόσε
τὸ μύρον (ον. πληθ.) τὰ μύρα
ὁ σκῦρος (γεν. πλ.) τῶν σκύρων
ὁ ὅρκος (δοτ. πλ.) τοῖς ὅρκοις
τὸ μυστήριον (αιτ. εν.) τὸ μυστήριον
ὁ ἵππος (γεν. εν.) τοῦ ἵππου
ἡ ἄρκτος (αιτ. πλ.) τὰς ἄρκτους
ἡ ῥάβδος (γεν. εν.) τῆς ῥάβδου
τὸ κρίνον (κλητ. πλ.) τὰ κρίνα
5. Να συμπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας που ζητούνται:

ἐγώ, δοτ. πλ. ἡμῖν
σὺ, αιτ. εν. σέ, σε
ἐγώ, γεν. πλ. ἡμῶν
σὺ, γεν. εν. σοῦ, σου
ἐγώ, αιτ. πλ. ἡμᾶς
ἐγώ, γεν. εν. ἐμοῦ, μου

σὺ, γεν. πλ. ὑμῶν
σὺ, δοτ. εν. (αδύνατος τύπος): σοι
ἐγώ, ον. πλ. ἡμεῖς
σὺ, ον. πλ. ὑμεῖς
ἐγώ, δοτ. εν. ἐμοί, μοι
σὺ, δοτ. πλ. ὑμῖν
σὺ, αιτ. πλ. ὑμᾶς

1. Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα:
➢ …Μείναντες δὲ ἐν τῇ νήσῳ πέντε ἡμέρας…

➢ …προσεοικότας ἅπαντα ἡμῖν καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη…
➢ …Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους…
➢ …λέγουσί τε ἑλληνικῇ φωνῇ ἐπείγεσθαι εἰς Φελλὼ τὴν αὑτῶν πατρίδα.
➢ …εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν ἐπευχόμενοι ἡμῖν εὔπλοιαν.
- Αφού μείναμε στο νησί πέντε μέρες

- που έμοιαζαν με μας σε όλα, και στο σώμα και στο ανάστημα
- Απορούσαμε βλέποντάς τους να μη βουλιάζουν
- και μας λένε στα ελληνικά ότι βιάζονται (να φτάσουν) στη Φελλώ, την πατρίδα
τους.
- και έπειτα, αλλάζοντας δρόμο, προχωρούν ενώ εύχονται σε μας «καλό ταξίδι».
2. Συμπληρώστε τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας (και τους δύο

τύπους, όπου υπάρχουν):
Ονομαστική ἐγὼ σὺ ἡμεῖς ὑμεῖς
Γενική ἐμοῦ, μου σοῦ, σου ἡμῶν ὑμῶν
Δοτική ἐμοὶ, μοι σοί, σοι ἡμῖν ὑμῖν
Αιτιατική ἐμέ, με σέ, σε ἡμᾶς ὑμᾶς
3. Αντιστοιχίστε τις παρακάτω αντωνυμίες με τη σωστή πτώση:

ὑμᾶς α' πρ. δοτ. πληθ.
ἐμοῦ α' πρ. δοτ. εν.
σέ α' πρ. ον. πληθ.
ἡμῖν β' πρ. αιτ. πληθ.
ἐμοί α' πρ. ον. εν.
ἡμεῖς α' πρ. γεν. εν
ἐγῶ β' πρ. γεν. εν.
σοῦ β' πρ. αιτ. εν.
4. Να κλιθεί και στους δύο αριθμούς το ουσιαστικό «ὁ σχοῖνος».

Ονομαστική: ὁ σχοῖνος οἱ σχοῖνοι
Γενική: τοῦ σχοίνου τῶν σχοίνων
Δοτική: τῷ σχοίνῳ τοῖς σχοίνοις
Αιτιατική: τόν σχοῖνον τοὺς σχοίνους
Κλητική: ὦ σχοῖνε ὦ σχοῖνοι

1. Συμπληρώστε τα κενά με τα συνώνυμα που βρίσκονται στην παρένθεση:

(γεωδυναμική, γεώμηλο, γεωθερμία, απόγειο, γηγενής, γεωπονία)
α) η θερμότητα που υπάρχει στο εσωτερικό της γης: __________________
β) επιστήμη που μελετά τα προβλήματα του εδάφους ή των φυτών: ______________
γ) το ύψιστο σημείο, το ζενίθ: ___________________
δ) επιστήμη που ερευνά τις δυνάμεις στο εσωτερικό της γης: _________________
ε) αυτός που ζει στο μέρος από το οποίο κατάγεται: ___________________
στ) η πατάτα : _________________
2. Συμπληρώστε τα κενά με την κατάλληλη λέξη:

(υδρόγειος, γήινος, μεσόγειος, απόγειο, υπόγειος, γηπεδούχος, επίγειος)
α) Στο _________ της καριέρας του αποφάσισε να αποσυρθεί.
β) Ο αγώνας έληξε με τη νίκη των _____________ .
γ) Η χώρα μας έχει αρκετά καλό κλίμα, μιας και περιβάλλεται από τη
____________ θάλασσα.
δ) Η δασκάλα μας έφερε την ___________ στην τάξη για να ανακαλύψουμε τις
χώρες.
ε) Ζει μόνος σε ένα __________ και ανήλιαγο σπίτι.
στ) Ο ___________ πληθυσμός τρομοκρατήθηκε από το απόκοσμο φως που
εμφανίστηκε.

ζ) Προσέχει τόσο τον κήπο του σπιτιού της, που μοιάζει με __________
παράδεισο.
3. Συμπληρώστε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του εἰμὶ που ζητείται:

α) Τίς αὐτῶν σοφός _________ καί τίς οἴεται μεν, _________ δε οὔ. (γ' εν.)
β) Μακάριοι __________ οἱ εὐ φρονοῦντες. (β' πληθ.)
γ) Εὐδαιμονέστεροι __________ οἱ ἐκεῖ κατοικοῦντες. (γ' πληθ.)
δ) Ἐγὼ _________ ἡ ἄμπελος. (α' εν.)
ε) Σὺ _________ ὁ δοῦλος τοῦ θεοῦ. (β' εν.)
στ) __________ παῖδες γενναίων ἀνδρῶν. (α' πληθ.)
4. Συμπληρώστε τους κατάλληλους τύπους των ρημάτων:
γιγνώσκω (γ' πληθ. ενεστ.) ________________
τάττω (β' εν. μελλ.) ________________
βαίνω (α' πληθ. ενεστ.) ________________
ἀρέσκω (γ' εν. ενεστ.) ________________
ἔχω (β' πληθ. μελλ.) ________________
στρέφω (α' εν. μελλ.) ________________
ἀγορεύω(γ' πληθ. μελλ.) ________________
γηράσκω (β' πληθ. ενεστ.) ________________
5) Κατατάξτε τα παράγωγα σε κατηγορίες και βρείτε τη ρίζα τους:
Σύριος : ______________ ______________
Ἀσκληπιάδης : ______________ ______________
ἱερεύς : ______________ ______________

Ζακύνθιος : ______________ ______________
δεσμώτης : ______________ ______________
Κυζηκινός : ______________ ______________
Τελαμωνιάδης : ______________ ______________
Κρονίδης : ______________ ______________
Δήλιος : ______________ ______________
τοξότης : ______________ ______________
δημότης : ______________ ______________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τις προτάσεις με την κατάλληλη λέξη:

α) Όλοι πρέπει να κρατάμε τα μοιρογνωμόνια για το μάθημα της _____________.
β) Ο αγώνας άρχισε αφού μπήκαν στο __________ όλοι οι παίχτες.
γ) Μετά τη δυνατή βροχή σχηματίστηκε ένας νέος ____________ στις παρυφές
του βουνού.
δ) Ο μπαμπάς μου είναι _____________ και του αρέσουν πολύ τα φυτά.
ε) Ο πιλότος έκανε αναγκαστική ______________ λόγω της βαριάς κακοκαιρίας.
στ) Οι ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας επιβαρύνθηκαν επιπλέον με την επιβολή
του ____________ φόρου.
ζ) Η έλλειψη νερού οδήγησε στη διάνοιξη νέας ________________.
2. Αντιστοιχίστε τα αντώνυμα:
υπερκόσμιος απόγειο
αλλοδαπός υπόγειος
περίγειο γήινος
βουνό γηγενής
ανώγειος γήλοφος

3. Συμπληρώστε τα κενά με την προσωπική αντωνυμία στη σωστή μορφή:

Πάτερ _______ (γεν. πλ. α' πρ.) ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά
_____·(γεν. εν. β' πρ.) ἐλθέτω ἡ βασιλεία _____ (γεν. εν. β' πρ.) γεννηθήτω τὸ
θέλημά ______ ·(γεν. εν. β' πρ.) ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπί τῆς γῆς. Τὸν ἄρτον _____
(γεν. πλ. α' πρ.) τὸν ἐπιούσιον δὸς ______ (δοτ. πλ. α' πρ.) σήμερον καὶ ἄφες
______ (δοτ. πλ. α' πρ.) τὰ ὀφειλήματα ______ (γεν. πλ. α' πρ.) ὡς καὶ ______ (ον.
πλ. α' πρ.) ἀφίεμεν τοῑς ὀφειλέταις ______ (γεν. πλ. α' πρ.). Καὶ μὴ εἰσενέγκῃς
______ (αιτ. πλ. α' πρ.) εἰς πειρασμόν ἀλλά ῥῦσαι ______ (αιτ. πλ. α' πρ.) ἀπὸ τοῦ
πονηροῦ.
4) Να κλιθούν τα παρακάτω ρήματα στον ενεστώτα και στον μέλλοντα:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
τρέπω
κελεύσεις
τρέψει
βλάψομεν
κελεύετε
βλάπτουσι(ν)
5. Αντιστοιχίστε τα παρακάτω ρήματα με τον σωστό τύπο:
πείθομεν γ΄ εν. μελλ.
θεραπεύουσι(ν) α΄ εν. μελλ.
καλύψει β΄ εν. μελλ.
συλλέξεις γ΄ πληθ. ενεστ.
ἀκούσω α΄ πληθ. ενεστ.

6. Κατατάξτε τα παράγωγα σε κατηγορίες και βρείτε τη ρίζα τους:
Σταγειρίτης : ________________ ______________
Πελοπίδης : ________________ ______________
λυκιδεύς : ________________ ______________
Πηλείδης : ________________ ______________
Μιλήσιος : ________________ ______________
στρατιώτης : ________________ ______________
Θεστιάδης : ________________ ______________
γραμματεύς : ________________ ______________
Σαρδιανός : _______________ ______________
λεοντιδεύς : _______________ ______________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τα κενά με τα συνώνυμα που βρίσκονται στην παρένθεση:

(γεωδυναμική, γεώμηλο, γεωθερμία, απόγειο, γηγενής, γεωπονία)
α) η θερμότητα που υπάρχει στο εσωτερικό της γης: __ γεωθερμία__
β) επιστήμη που μελετά τα προβλήματα του εδάφους ή των φυτών: __ γεωπονία __
γ) το ύψιστο σημείο, το ζενίθ: __απόγειο__
δ) επιστήμη που ερευνά τις δυνάμεις στο εσωτερικό της γης: __γεωδυναμική__
ε) αυτός που ζει στο μέρος από το οποίο κατάγεται: __γηγενής__
στ) η πατάτα : __γεώμηλο__
2. Συμπληρώστε τα κενά με την κατάλληλη λέξη:

(υδρόγειος, γήινος, μεσόγειος, απόγειο, υπόγειος, γηπεδούχος, επίγειος)
α) Στο __απόγειο__ της καριέρας του αποφάσισε να αποσυρθεί.
β) Ο αγώνας έληξε με τη νίκη των __γηπεδούχων__ .
γ) Η χώρα μας έχει αρκετά καλό κλίμα, μιας και περιβάλλεται από τη
__μεσόγειο__ θάλασσα.
δ) Η δασκάλα μας έφερε την __υδρόγειο__ στην τάξη για να ανακαλύψουμε τις
χώρες.
ε) Ζει μόνος σε ένα __υπόγειο__ και ανήλιαγο σπίτι.
στ) Ο __γήινος__ πληθυσμός τρομοκρατήθηκε από το απόκοσμο φως που
εμφανίστηκε.
ζ) Προσέχει τόσο τον κήπο του σπιτιού της, που μοιάζει με __επίγειο__
παράδεισο.

3. Συμπληρώστε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του εἰμὶ που ζητείται:

α) Τίς αὐτῶν σοφός __ἐστιν__ καί τίς οἴεται μεν, __ἔστιν__ δε οὔ. (γ' εν.)
β) Μακάριοι __ἐστὲ__ οἱ εὐ φρονοῦντες. (β' πληθ.)
γ) Εὐδαιμονέστεροι __εἰσίν__ οἱ ἐκεῖ κατοικοῦντες. (γ' πληθ.)
δ) Ἐγὼ __εἰμὶ__ ἡ ἄμπελος. (α' εν.)
ε) Σὺ __εἶ__ ὁ δοῦλος τοῦ θεοῦ. (β' εν.)
στ) Ἐσμέν___ παῖδες γενναίων ἀνδρῶν. (α' πληθ.)
4. Συμπληρώστε τους κατάλληλους τύπους των ρημάτων:
γιγνώσκω (γ' πληθ. ενεστ.) γιγνώσκουσι(ν)
τάττω (β' εν. μελλ.) τάξεις
βαίνω (α' πληθ. ενεστ.) βαίνομεν
ἀρέσκω (γ' εν. ενεστ.) ἀρέσκει
ἔχω (β' πληθ. μελλ.) ἕξετε
στρέφω (α' εν. μελλ.) στρέψω
ἀγορεύω (γ' πληθ. μελλ.) ἀγορεύσουσι(ν)
γηράσκω (β' πληθ. ενεστ.) γηράσκετε
5) Κατατάξτε τα παράγωγα σε κατηγορίες και βρείτε τη ρίζα τους:
Σύριος : Συρία εθνικό
Ἀσκληπιάδης : Ἀσκληπιός πατρωνυμικό
ἱερεύς : ἱερόν παρώνυμο
Ζακύνθιος : Ζάκυνθος εθνικό
δεσμώτης : δεσμός παρώνυμο

Κυζικηνός : Κύζικος εθνικό
Τελαμωνιάδης : Τελαμώνιος πατρωνυμικό
Κρονίδης : Κρόνος πατρωνυμικό
Δήλιος : Δῆλος εθνικό
τοξότης : τόξον παρώνυμο
δημότης : δῆμος παρώνυμο

1. Συμπληρώστε τις προτάσεις με την κατάλληλη λέξη:

α) Όλοι πρέπει να κρατάμε τα μοιρογνωμόνια για το μάθημα της __γεωμετρίας__.
β) Ο αγώνας άρχισε αφού μπήκαν στο __γήπεδο__ όλοι οι παίχτες.
γ) Μετά τη δυνατή βροχή σχηματίστηκε ένας νέος __γήλοφος__ στις παρυφές του
βουνού.
δ) Ο μπαμπάς μου είναι __γεωπόνος__ και του αρέσουν πολύ τα φυτά.
ε) Ο πιλότος έκανε αναγκαστική __προσγείωση__ λόγω της βαριάς κακοκαιρίας.
στ) Οι ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας επιβαρύνθηκαν επιπλέον με την επιβολή
του __έγγειου__ φόρου.
ζ) Η έλλειψη νερού οδήγησε στη διάνοιξη νέας __γεώτρησης__.
υπερκόσμιος απόγειο
αλλοδαπός υπόγειος
περίγειο γήινος
βουνό γηγενής
ανώγειος γήλοφος

3. Συμπληρώστε τα κενά με την προσωπική αντωνυμία στη σωστή μορφή:

Πάτερ _ἡμῶν_ (γεν. πλ. α' πρ.) ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά
_σοῦ_·(γεν. εν. β' πρ.) ἐλθέτω ἡ βασιλεία _σοῦ_ (γεν. εν. β' πρ.) γεννηθήτω τὸ
θέλημά _σοῦ_ ·(γεν. εν. β' πρ.) ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπί τῆς γῆς. Τὸν ἄρτον _ἡμῶν_
(γεν. πλ. α' πρ.) τὸν ἐπιούσιον δὸς _ἡμῖν_ (δοτ. πλ. α' πρ.) σήμερον καὶ ἄφες
_ἡμῖν_ (δοτ. πλ. α' πρ.) τὰ ὀφειλήματα _ἡμῶν_ (γεν. πλ. α' πρ.) ὡς καὶ _ἡμεῖς_ (ον.
πλ. α' πρ.) ἀφίεμεν τοῑς ὀφειλέταις _ἡμῶν_ (γεν. πλ. α' πρ.). Καὶ μὴ εἰσενέγκῃς
_ἡμᾶς_ (αιτ. πλ. α' πρ.) εἰς πειρασμόν ἀλλά ῥῦσαι _ἡμᾶς_ (αιτ. πλ. α' πρ.) ἀπὸ τοῦ
πονηροῦ.
4) Να κλιθούν τα παρακάτω ρήματα στον ενεστώτα και στον μέλλοντα:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
τρέπω τρέψω βλάπτω βλάψω κελεύω κελεύσω
τρέπεις τρέψεις βλάπτεις βλάψεις κελεύεις κελεύσεις
τρέπει τρέψει βλάπτει βλάψει κελεύει κελεύσει
τρέπομεν τρέψομεν βλάπτομεν βλάψομεν κελεύομεν κελεύσομεν
τρέπετε τρέψετε βλάπτετε βλάψετε κελεύετε κελεύσετε
τρέπουσι(ν) τρέψουσι(ν) βλάπτουσι(ν) βλάψουσι(ν) κελεύουσι(ν) κελεύσουσι(ν)
5. Αντιστοιχίστε τα παρακάτω ρήματα με τον σωστό τύπο:
πείθομεν γ΄ εν. μελλ.
θεραπεύουσι(ν) α΄ εν. μελλ.
καλύψει β΄ εν. μελλ.
συλλέξεις γ΄ πληθ. ενεστ.
ἀκούσω α΄ πληθ. ενεστ.

6. Κατατάξτε τα παράγωγα σε κατηγορίες και βρείτε τη ρίζα τους:
Σταγειρίτης : Στάγειρα εθνικό
Πελοπίδης : Πέλοψ πατρωνυμικό
λυκιδεύς : λύκος γονεωνυμικό
Πηλείδης : Πηλεύς πατρωνυμικό
Μιλήσιος : Μίλητος εθνικό
στρατιώτης : στρατιά παρώνυμο
Θεστιάδης : Θέστιος πατρωνυμικό
γραμματεύς : γράμμα παρώνυμο
Σαρδιανός : Σάρδεις εθνικό
λεοντιδεύς : λέων γονεωνυμικό


Εὐμεγέθης ἔλαφος ὥρᾳ θέρους διψῶν παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ καὶ
βαθεῖαν καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν προσεῖχεν τῇ ἰδέᾳ τοῦ σώματος. Καὶ μάλιστα μὲν
ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι. Ἔψεγεν δὲ τὴν
λεπτότητα τῶν σκελῶν ὡς οὐχ οἵων τε ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος. Ἐν ὧ δὲ πρὸς
τούτοις ἦν, αἰφνιδίως ἀκούεται ὑλακή τε κυνῶν καὶ κυνηγέται πλησίον.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Οι άνθρωποι συχνά χρησιμοποιούν μύθους προκειμένου να διδάξουν κάτι.

Γιατί πιστεύετε ότι ο μύθος έχει μεγαλύτερη διδακτική δύναμη από τον λόγο;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Συμπληρώστε τα κενά με την κατάλληλη λέξη του λεξιλογίου:

(κατάποση, πόσιμο, συμπόσιο, ποτό, ποτίζω)
α) Ο γιατρός του απαγόρευσε το _________ γιατί αρρώστησε βαριά.
β) Το νερό κρίθηκε μη _________, λόγω της μεγάλης ποσότητας χλωρίου.
γ) Λατρεύω την κηπουρική, καθημερινά __________ όλον τον κήπο.
δ) Τα απορρυπαντικά πρέπει να μένουν μακριά από παιδιά. Απαγορεύεται
αυστηρά η _____________ τους.
ε) Το __________ του Πλάτωνα είναι ένα από τα πιο γνωστά έργα.
4. Συμπληρώστε τις πτώσεις που λείπουν:
Ενικός αριθμός:
ὁ δεσπότης ἡ ἐλαία ἡ βασιλεία ὁ ἐργάτης

Πληθυντικός αριθμός:
5. Χωρίστε τα παρακάτω παράγωγα σε κατηγορίες (ενέργεια/κατάσταση,

πρόσωπο που ενεργεί, αποτέλεσμα ενέργειας) και βρείτε τη ρίζα τους:
νομεύς : ______________ _______________
κάθαρσις : ______________ _______________
τοκετός : ______________ _______________
ἵδρυμα : ______________ _______________
σφάλμα : ______________ _______________
γνώμη : ______________ _______________
λύσις : ______________ _______________
πομπός : ______________ _______________
ΒΑΘΜΟΣ:


Ὁ δὲ ὥρμα πρὸς φυγὴν καὶ μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον, ἐσῴζετο
ὑπὸ τῆς ὠκύτητος τῶν σκελῶν. Ἐπεί δὲ ἐνέπεσεν εἰς πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην,
ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω, μαθὼν πείρᾳ ὅτι ἄρα ἦν ἄδικος κριτὴς τῶν
ἰδίων ψέγων μὲν τὰ σῴζοντα, ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Πιστεύετε πως οι άνθρωποι δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην εξωτερική

ομορφιά ή στην εσωτερική; Γιατί; Ποια έχει μεγαλύτερη αξία;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Συμπληρώστε τα κενά με συνώνυμες λέξεις:

α) η απαγόρευση κατανάλωσης αλκοόλ : ____________________
β) η μάζωξη με φαγητό και ποτό : ____________________
γ) αυτός που πίνει νερό : ____________________
δ) πίνω εις υγείαν κάποιου : ____________________
ε) η υποχώρηση της θάλασσας σε παλίρροια : ____________________
στ) ο κατάλληλος να τον πιείς : ____________________
4. Γράψτε δίπλα στα ουσιαστικά σε ποια πτώση βρίσκονται:
τοῖς δύταις : ____________________

ἡ δωρεά : ____________________
τῷ μεσίτῃ : ____________________
ὦ εὐφορία : ____________________
οἱ κριταί : ____________________
τῶν ἀσεβειῶν : ____________________
τὰς σημαίας : ____________________
ὁ προφήτης : ____________________
τὴν δουλείαν : ____________________

5. Σχηματίστε παράγωγα ουσιαστικά στα αρχαία ελληνικά χρησιμοποιώντας τις

κατάλληλες καταλήξεις και πείτε τι δηλώνουν (πρόσωπο που ενεργεί, ενέργεια/
κατάσταση, αποτέλεσμα ενέργειας)
ᾄδω : ___________ (__________________________)
στρέφω : ___________ (__________________________)
ὑφαίνω : ___________ (__________________________)
τέμνω : ___________ (__________________________)
τρέπω : ___________ (__________________________)
ποιῶ : ___________ (__________________________)
καλῶ : ___________ (__________________________)
βαίνω : ___________ (__________________________)
ΒΑΘΜΟΣ:


Εὐμεγέθης ἔλαφος ὥρᾳ θέρους διψῶν παραγίνεται ἐπί τινα πηγὴν διαυγῆ καὶ
βαθεῖαν καὶ πιὼν ὅσον ἤθελεν προσεῖχεν τῇ ἰδέᾳ τοῦ σώματος. Καὶ μάλιστα μὲν
ἐπῄνει τὴν φύσιν τῶν κεράτων ὡς κόσμος εἴη παντὶ τῷ σώματι. Ἔψεγεν δὲ τὴν
λεπτότητα τῶν σκελῶν ὡς οὐχ οἵων τε ὄντων φέρειν πᾶν τὸ βάρος. Ἐν ὧ δὲ πρὸς
τούτοις ἦν, αἰφνιδίως ἀκούεται ὑλακή τε κυνῶν καὶ κυνηγέται πλησίον.
Ένα μεγαλόσωμο ελάφι σε εποχή καλοκαιριού, καθώς διψούσε, φτάνει κοντά σε

κάποια καθαρή και βαθιά πηγή και αφού ήπιε όσο (νερό) ήθελε, παρατηρούσε τη
μορφή του σώματός του. Και κυρίως επαινούσε τη φύση των κεράτων του με την
ιδέα ότι αυτά ήταν στολίδι για όλο το σώμα του. Αντίθετα, κατηγορούσε τα λεπτά
του πόδια, επειδή, κατά τη γνώμη του, δεν μπορούσαν να αντέξουν όλο το βάρος
του. Και ενώ ασχολούνταν με αυτά, ξαφνικά ακούγεται γάβγισμα σκυλιών και
κυνηγοί να το πλησιάζουν.
2. Οι άνθρωποι συχνά χρησιμοποιούν μύθους προκειμένου να διδάξουν κάτι.

Γιατί πιστεύετε ότι ο μύθος έχει μεγαλύτερη διδακτική δύναμη από τον λόγο;
Οι άνθρωποι συνηθίζουν να χρησιμοποιούν μύθους για να διδάξουν τους

υπολοίπους από την αρχή ήδη του ανθρώπινου πολιτισμού. Η γιαγιά λέει
παραμύθια στα εγγόνια της, όπως η δασκάλα στους μαθητές ή οι ποιητές στο
κοινό τους. Έτσι κι ο Αίσωπος, στην ενότητα αυτή, με σκοπό να ερμηνεύσει

κάποιος ό,τι αδυνατεί να συλλάβει με τη λογική. Αυτό συμβαίνει επειδή ο μύθος

είναι πιο προσιτός, χρησιμοποιεί καθημερινό κι απλό λόγο, ενώ λειτουργεί
αλληγορικά. Μπορεί δηλαδή ο αφηγητής του να υπονοήσει αυτό που θέλει να
πει, λέγοντας ωστόσο κάτι άλλο. Χρησιμοποιώντας τη φαντασία, ο αναγνώστης
ενός μύθου διδάσκεται με ευχάριστο τρόπο από τα μη πραγματικά παθήματα των
ηρώων, μαθαίνει από τα λάθη τους, ενώ συγχρόνως διασκεδάζει με τις
ευτράπελες καταστάσεις.
3. Συμπληρώστε τα κενά με την κατάλληλη λέξη του λεξιλογίου:

(κατάποση, πόσιμο, συμπόσιο, ποτό, ποτίζω)
α) Ο γιατρός του απαγόρευσε το __ ποτό __ γιατί αρρώστησε βαριά.
β) Το νερό κρίθηκε μη __ πόσιμο __, λόγω μεγάλης περιεκτικότητας χλωρίου.
γ) Λατρεύω την κηπουρική, καθημερινά __ ποτίζω __ όλον τον κήπο.
δ)Τα απορρυπαντικά πρέπει να μένουν μακριά από παιδιά. Απαγορεύεται
αυστηρά η __ κατάποσή __ τους.
ε) Το __ συμπόσιο __ του Πλάτωνα είναι ένα από τα ωραιότερα έργα της αρχαίας
λογοτεχνίας.
4. Συμπληρώστε τις πτώσεις που λείπουν:
Ενικός αριθμός:
ὁ δεσπότης ἡ ἐλαία ἡ βασιλεία ὁ ἐργάτης
τοῦ δεσπότου τῆς ἐλαίας τῆς βασιλείας τοῦ ἐργάτου

τῷ δεσπότῃ τῇ ἐλαίᾳ τῇ βασιλείᾳ τῷ ἐργάτῃ
τὸν δεσπότην τὴν ἐλαίαν τὴν βασιλείαν τὸν ἐργάτην
ὦ δεσπότα ὦ ἐλαία ὦ βασιλεία ὦ ἐργάτα

Πληθυντικός αριθμός:
οἱ δεσπόται αἱ ἐλαῖαι αἱ βασιλεῖαι οἱ ἐργάται

τῶν δεσποτῶν τῶν ἐλαιῶν τῶν βασιλειῶν τῶν ἐργατῶν
τοῖς δεσπόταις ταῖς ἐλαίαις ταῖς βασιλείαις τοῖς ἐργάταις
τοὺς δεσπότας τὰς ἐλαίας τὰς βασιλείας τοὺς ἐργάτας
ὦ δεσπόται ὦ ἐλαῖαι ὦ βασιλεῖαι ὦ ἐργάται
5. Χωρίστε τα παρακάτω παράγωγα σε κατηγορίες (ενέργεια/κατάσταση,

πρόσωπο που ενεργεί, αποτέλεσμα ενέργειας) και βρείτε τη ρίζα τους:
νομεύς : νέμω πρόσωπο που ενεργεί
κάθαρσις : καθαίρω ενέργεια/κατάσταση
τοκετός : τίκτω ενέργεια/κατάσταση
ἵδρυμα : ἱδρύω αποτέλεσμα ενέργειας
σφάλμα : σφάλλω αποτέλεσμα ενέργειας
γνώμη : γιγκώσκω αποτέλεσμα ενέργειας
λύσις : λύω ενέργεια/κατάσταση
πομπός : πέμπω πρόσωπο που ενεργεί


Ὁ δὲ ὥρμα πρὸς φυγὴν καὶ μέχρις ὅπου διὰ πεδίου ἐποιεῖτο τὸν δρόμον, ἐσῴζετο
ὑπὸ τῆς ὠκύτητος τῶν σκελῶν. Ἐπεί δὲ ἐνέπεσεν εἰς πυκνὴν καὶ δασεῖαν ὕλην,
ἐμπλακέντων αὐτῷ τῶν κεράτων ἑάλω, μαθὼν πείρᾳ ὅτι ἄρα ἦν ἄδικος κριτὴς τῶν
ἰδίων ψέγων μὲν τὰ σῴζοντα, ἐπαινῶν δὲ τὰ προδόντα αὑτόν.
Αυτό άρχισε να τρέχει ορμητικά, για να ξεφύγει και όσο έτρεχε σε ομαλό έδαφος,
σωζόταν από την ταχύτητα των ποδιών του. Όταν όμως έφτασε σε αδιαπέραστο
και πυκνό δάσος, επειδή του μπλέχτηκαν τα κέρατα, παγιδεύτηκε και έμαθε εξ
ιδίας πείρας ότι πράγματι ήταν άδικος κριτής των ατομικών του γνωρισμάτων,
γιατί κατηγορούσε αυτά που το έσωζαν, ενώ επαινούσε αυτά που το πρόδωσαν.
2. Πιστεύετε πως οι άνθρωποι δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην εξωτερική

ομορφιά ή στην εσωτερική; Γιατί; Ποια έχει μεγαλύτερη αξία;
Οι άνθρωποι τείνουν να δίνουν μεγαλύτερη αξία στην εξωτερική τους ομορφιά,

αμελώντας την εσωτερική. Αυτό συμβαίνει γιατί η εξωτερική είναι αυτή που
φαίνεται ευκολότερα, καθώς επίσης φτιάχνεται με λιγότερο κόπο. Οι
περισσότεροι άνθρωποι συνηθίζουν να σταματούν στο φαίνεσθαι, θέτοντας σε
δεύτερη μοίρα το είναι. Ωστόσο, κάνουν λάθος γιατί η εσωτερική ομορφιά είναι
σπουδαιότερη, αφού ο άνθρωπος κρίνεται από τις πράξεις, τις απόψεις και τα

συναισθήματά του. Ένα όμορφο πρόσωπο ή σώμα δεν συνεπάγεται μια όμορφη
ψυχή. Επομένως, βλέποντας έναν όμορφο και περιποιημένο άνθρωπο δεν
σημαίνει απαραίτητα ότι και οι πράξεις του θα είναι όμορφες (ορθές). Η
συμπεριφορά μας είναι αυτή που μας καθιστά προσιτούς και κοινωνικά
αποδεκτούς. Έτσι, λοιπόν, ο άνθρωπος οφείλει να φροντίζει τον εσωτερικό του
κόσμο, να τον κοσμεί με αρετές και προτερήματα, ώστε να αποτελεί έναν σωστό
και χρήσιμο συνάνθρωπο.
3. Συμπληρώστε τα κενά με συνώνυμες λέξεις:

α) η απαγόρευση κατανάλωσης αλκοόλ : ποτοαπαγόρευση
β) η μάζωξη με φαγητό και ποτό : συμπόσιο
γ) αυτός που πίνει νερό : υδροπότης
δ) πίνω εις υγείαν κάποιου : προπίνω
ε) η υποχώρηση της θάλασσας σε παλίρροια : άμπωτις
στ) κατάλληλος να τον πιείς : πόσιμος
4. Γράψτε δίπλα στα ουσιαστικά σε ποια πτώση βρίσκονται:
τοῖς δύταις : δοτ. πληθ. αρσ.

ἡ δωρεά : ον. εν. θηλ.
τῷ μεσίτῃ : δοτ. εν. αρσ.
ὦ εὐφορία : κλητ. εν. θηλ.
οἱ κριταί : ον. πληθ. αρσ.
τῶν ἀσεβειῶν : γεν. πληθ. θηλ.
τὰς σημαίας : αιτ. πληθ. θηλ.
ὁ προφήτης : ον. εν. αρσ.
τὴν δουλείαν : αιτ. εν. θηλ.

5. Σχηματίστε παράγωγα ουσιαστικά στα αρχαία ελληνικά χρησιμοποιώντας τις

κατάλληλες καταλήξεις και πείτε τι δηλώνουν (πρόσωπο που ενεργεί,
ενέργεια/κατάσταση, αποτέλεσμα ενέργειας)
ᾄδω : ἄοιδός (πρόσωπο που ενεργεί)
στρέφω : στροφή (ενέργεια/ κατάσταση)
ὑφαίνω : ὕφασμα (αποτέλεσμα ενέργειας)
τέμνω : τμήμα (αποτέλεσμα ενέργειας)
τρέπω : τρόπος (ενέργεια/ κατάσταση)
ποιῶ : ποιητής (πρόσωπο που ενεργεί)
καλῶ : κλητήρ (πρόσωπο που ενεργεί)
βαίνω : βήμα (αποτέλεσμα ενέργειας)


Ὡς δὲ Άλέξανδρος ἐς Γόρδιον παρῆλθε, πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν
τὴν Γορδίου καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν. Πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε
περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο, ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν,
τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας. Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου
οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Τι φοβόταν ο Αλέξανδρος ότι θα γινόταν αν άφηνε άλυτο τον δεσμό και πώς
ένιωσε αφού τον έλυσε;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Αντιστοιχίστε τις παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμες τους:

ζεύξις ανδρόγυνο
διαζευγμένος ευθυγράμμιση
σύζυγος χωρισμένος
ζευγάρι πλάστιγγα
ζυγώνω σύνδεση
ζευγίτης πλησιάζω
ζυγοστάθμιση συμβία
ζυγαριά γεωργός
4. Βρείτε από ποιο ρήμα προέρχονται τα παρακάτω παράγωγα ουσιαστικά:
χύτρα: ____________
καυτήρ: _____________
βουλευτήριον: _______________
λαμπτήρ: ____________

νιπτήρ: _____________
δικαστήριον: ________________
βακτηρία: _____________
ἐργαστήριον: ______________
5. Να γράψετε το πρόσωπο που ζητείται κάθε φορά στον παρατατικό και στον
αόριστο:
κελεύω (β' πληθ.): ________________, _________________
πείθω (α' πληθ.): ________________, _________________
τρέπω (γ' πληθ.): ________________, _________________
καλύπτω (β' εν.): ________________, _________________
πνέω (γ' εν.): ________________, _________________
ἐλπίζω (β' εν.): ________________, _________________
ἱκετεύω (α' πληθ.): ________________, _________________
ἀκούω (γ' πληθ.): ________________, _________________
6. Συμπληρώστε τους τύπους που ζητούνται του εἰμί στον παρατατικό:
β' πληθ. : ____________
γ' εν. : ____________
α' πληθ. : ____________
γ' πληθ. : ____________

α' εν. : ____________
β' εν. : ____________
ΒΑΘΜΟΣ:


Ἀλέξανδρος δὲ, ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ, οὐκ ἤθελε δὲ
περιιδεῖν ἄλυτον, (φοβούμενος) μή καὶ τοῦτο ἐργάσηται κίνησίν τινα ἐς τοὺς
πολλοὺς, παίσας τόν δεσμόν τῷ ξίφει διέκοψεν καὶ ἔφη λελύσθαι. Ἀπηλλάγη δ’
οὖν ἀπὸ τῆς ἁμάξης αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ’ αὐτὸν ὡς ξυμβεβηκότος τοῦ λογίου τοῦ
ἐπί τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ. Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτός ἐκείνης βρονταί τε καὶ σέλας ἐξ
οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν· καὶ ἐπὶ τούτοις Ἀλέξανδρος τῇ ὑστεραίᾳ ἔθυε τοῖς φήνασι
θεοῖς τά τε σημεῖα καὶ τὴν λύσιν τοῦ δεσμοῦ.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2. Τι συνέβη εκείνη τη νύχτα και πώς το ερμήνευσε ο Αλέξανδρος;

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Αντιστοιχίστε τις ακόλουθες λέξεις με τους παρακάτω ορισμούς:

ζυγίζω, ζεύγλη, ζεύγος, ζεύω, ζεύγμα, ζυγώνω, ζευκτήριος, ζυγοποιώ
α) το μέσο για τη σύνδεση : _______________
β) το καμπύλο μέρος του ζυγού : _______________
γ) ο κατάλληλος για ζεύξη : _______________
δ) τοποθετώ ζώα για να σύρουν φορτίο : _______________
ε) φτιάχνω ζυγούς : _______________
στ) η μέτρηση βάρους με ζυγαριά : _______________
ζ) δύο όμοια πράγματα μαζί : _______________
η) πλησιάζω κάτι ή κάποιον : _______________
ἐγερτήριον: ____________
χοάνη: _____________

ὀρχήστρα: _______________
περόνη: ____________
προβοσκίς: _____________
λέκτρον: _____________
τομεύς: ______________
ῥεῖθρον: ______________
5. Να κλιθούν τα παρακάτω ρήματα σε παρατατικό και αόριστο:

γράφω, κινδυνεύω, ἄρχω
Παρατατικός Αόριστος Παρατατικός Αόριστος Παρατατικός Αόριστος
ΒΑΘΜΟΣ:


Ὡς δὲ Άλέξανδρος ἐς Γόρδιον παρῆλθε, πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν
τὴν Γορδίου καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν. Πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε
περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο, ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν,
τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας. Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου
οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο.
Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο Γόρδιον, τον κατέλαβε πόθος να δει την άμαξα
του Γορδίου και το δεσμό του ζυγού της άμαξας. Και μεταξύ άλλων, βέβαια, και
αυτό λεγόταν για την άμαξα, ότι δηλαδή όποιος λύσει τον δεσμό του ζυγού της
άμαξας, αυτός ήταν ορισμένο από τη μοίρα να εξουσιάσει την Ασία. Ο δεσμός
ήταν από φλούδα κρανιάς και αυτού δεν φαινόταν ούτε τέλος ούτε αρχή.
2. Τι φοβόταν ο Αλέξανδρος ότι θα γινόταν αν άφηνε άλυτο το δεσμό και πώς

ένιωσε αφού τον έλυσε;
Ο Αλέξανδρος ήταν ένας ηγέτης που χαρακτηριζόταν από τόλμη, ευφυΐα και
κριτική ικανότητα. Επιπλέον, ήταν αρκετά φιλόδοξος για να αφήσει άλυτο τον
δεσμό. Ήξερε πως λύνοντάς τον θα του επιτρεπόταν η κατάκτηση της Ασίας, που
αποτελούσε και την μεγαλύτερή του επιδίωξη. Η λύση του δεσμού ήταν για τον
Αλέξανδρο μια πρόκληση, που δεν μπορούσε να μείνει ανολοκλήρωτη. Γνώριζε

επίσης καλά πως αν έφευγε αφήνοντάς τον άλυτο, θα θεωρούταν από τον λαό
αδύναμος, κάτι που θα εκμεταλλεύονταν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, ώστε να
αμφισβητήσουν την αξία του και να υποκινήσουν ενδεχομένως ακόμα και
εξέγερση εναντίον του. Επομένως, αυτή η σκέψη τον ώθησε στο βίαιο κόψιμο
του δεσμού. Η αποφασιστικότητα εξάλλου είναι βασικό προσόν του ηγέτη.
Λύνοντας τον δεσμό ένιωσε χαρά και ικανοποίηση, δύναμη να εξουσιάζει και να
αποκτά ό,τι θέλει καθώς και την αίσθηση ότι οι θεοί τον στηρίζουν για να
συνεχίσει την πορεία του.
3. Αντιστοιχίστε τις παρακάτω λέξεις με τις συνώνυμες τους:

ζεύξις ανδρόγυνο
διαζευγμένος ευθυγράμμιση
σύζυγος χωρισμένος
ζευγάρι πλάστιγγα
ζυγώνω σύνδεση
ζευγίτης πλησιάζω
ζυγοστάθμιση συμβία
ζυγαριά γεωργός
χύτρα: χέω
καυτήρ: καίω
βουλευτήριον: βουλεύω
λαμπτήρ: λάμπω

νιπτήρ: νίπτω
δικαστήριον: δικάζω
βακτηρία: βαίνω
ἐργαστήριον: ἐργάζομαι
5. Να γράψετε το πρόσωπο που ζητείται κάθε φορά στον παρατατικό και στον
αόριστο:
κελεύω (β' πληθ.): ἐκελεύετε, ἐκελεύσατε
πείθω (α' πληθ.): ἐπείθομεν, ἐπείσαμεν
τρέπω (γ' πληθ.): ἔτρεπον, ἔτρεψαν
καλύπτω (β' εν.): ἐκάλυπτες, ἐκάλυψας
πνέω (γ' εν.): ἔπνει, ἔπνευσε(ν)
ἐλπίζω (β' εν.): ἤλπιζες, ἤλπισας
ἱκετεύω (α' πληθ.): ἱκετεύομεν, ἱκετεύσαμεν
ἀκούω (γ' πληθ.): ἤκουον, ἤκουσαν
6. Συμπληρώστε τους τύπους που ζητούνται του εἰμί στον παρατατικό:
β' πληθ. : ἦτε
γ' εν. : ἦν
α' πληθ. : ἦμεν
γ' πληθ. : ἦσαν

α' εν. : ἦ/ἦν
β' εν. : ἦσθα


Ἀλέξανδρος δὲ, ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ, οὐκ ἤθελε δὲ
περιιδεῖν ἄλυτον, (φοβούμενος) μή καὶ τοῦτο ἐργάσηται κίνησίν τινα ἐς τοὺς
πολλοὺς, παίσας τόν δεσμόν τῷ ξίφει διέκοψεν καὶ ἔφη λελύσθαι. Ἀπηλλάγη δ’
οὖν ἀπὸ τῆς ἁμάξης αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ’ αὐτὸν ὡς ξυμβεβηκότος τοῦ λογίου τοῦ
ἐπί τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ. Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτός ἐκείνης βρονταί τε καὶ σέλας ἐξ
οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν· καὶ ἐπὶ τούτοις Ἀλέξανδρος τῇ ὑστεραίᾳ ἔθυε τοῖς φήνασι
θεοῖς τά τε σημεῖα καὶ τὴν λύσιν τοῦ δεσμοῦ.
Ο Αλέξανδρος, επειδή αδυνατούσε να βρει τη λύση του δεσμού, αλλά και δεν
ήθελε να τον αφήσει άλυτο, γιατί φοβόταν μήπως αυτό προκαλέσει κάποια
αναταραχή στο πλήθος, αφού χτύπησε τον δεσμό με το ξίφος του, τον έκοψε και
είπε ότι λύθηκε. Απομακρύνθηκε, λοιπόν, από την άμαξα ο ίδιος και οι σύντροφοί
του με την ιδέα ότι είχε εκπληρωθεί ο χρησμός για τη λύση του δεσμού. Και
πράγματι τη νύχτα εκείνη βροντές και λάμψη από τον ουρανό έδωσαν σημείο
επιδοκιμασίας· γι’ αυτόν τον λόγο ο Αλέξανδρος την επόμενη μέρα πρόσφερε
θυσία στους θεούς που του φανέρωσαν τα σημάδια και τον τρόπο λύσης του
δεσμού.
2. Τι συνέβη εκείνη τη νύχτα και πώς το ερμήνευσε ο Αλέξανδρος;

Τη νύχτα εκείνη, μόλις ο Αλέξανδρος έκοψε τον δεσμό, εμφανίστηκαν στον

ουρανό βροντές και δυνατή λάμψη. Ο Αλέξανδρος ερμήνευσε τα σημάδια αυτά
ως επιδοκιμασία από την πλευρά των θεών. Θεώρησε πως εκείνοι του υπέδειξαν
τόσο το σημείο που βρισκόταν ο δεσμός όσο και τον τρόπο λύσης του, γι' αυτό και
τους ευχαρίστησε την επόμενη κιόλας ημέρα προσφέροντας τους θυσίες.
3. Αντιστοιχίστε τις ακόλουθες λέξεις με τους παρακάτω ορισμούς:

ζυγίζω, ζεύγλη, ζεύγος, ζεύω, ζεύγμα, ζυγώνω, ζευκτήριος, ζυγοποιώ
α) το μέσο για τη σύνδεση : ζεύγμα
β) το καμπύλο μέρος του ζυγού : ζεύγλη
γ) ο κατάλληλος για ζεύξη : ζευκτήριος
δ) τοποθετώ ζώα για να σύρουν φορτίο : ζεύω
ε) φτιάχνω ζυγούς : ζυγοποιώ
στ) η μέτρηση βάρους με ζυγαριά : ζυγίζω
ζ) δύο όμοια πράγματα μαζί : ζεύγος
η) πλησιάζω κάτι ή κάποιον : ζυγώνω
ἐγερτήριον: ἐγείρω
χοάνη: χέω
ὀρχήστρα: ὀρχέομαι -οῦμαι
περόνη: πείρω
προβοσκίς: προβόσκω
λέκτρον: λέχομαι
τομεύς: τέμνω
ῥεῖθρον: ῥέω

5. Να κλιθούν τα παρακάτω ρήματα σε παρατατικό και αόριστο:

γράφω, κινδυνεύω, ἄρχω
Παρατατικός Αόριστος Παρατατικός Αόριστος Παρατατικός Αόριστος

ἔγραφον ἔγραψα ἐκινδύνευον ἐκινδύνευσα ἦρχον ἦρξα
ἔγραφες ἔγραψας ἐκινδύνευες ἐκινδύνευσας ἦρχες ἦρξας
ἔγραφε(ν) ἔγραψε(ν) ἐκινδύνευε(ν) ἐκινδύνευσε(ν) ἦρχε(ν) ἦρξε(ν)
ἐγράφομεν ἐγράψαμεν ἐκινδυνεύομεν ἐκινδυνεύσαμεν ἤρχομεν ἤρξαμεν
ἐγράφετε ἐγράψατε ἐκινδυνεύετε ἐκινδυνεύσατε ἤρχετε ἤρξατε
ἔγραφον ἔγραψαν ἐκινδύνευον ἐκινδύνευσαν ἦρχον ἤρξαν

1. Συμπληρώστε τους ορισμούς με την κατάλληλη λέξη από τον λεξιλογικό

πίνακα:
α) Αυτός που ταιριάζει σε ελεύθερο άνθρωπο : _______________
β) Αυτός που μιλά ελεύθερα : _______________
γ) Αυτός που έχει ελεύθερα παιδιά : _______________
δ) Η συμπεριφορά ελεύθερου ανθρώπου : _______________
ε) Αυτός που σκέφτεται ελεύθερα : _______________
2. Συμπληρώστε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από την παρένθεση:

(φιλελευθερισμός, ελεύθερος, ελευθεροτυπία, ελευθερία, ελευθεριάζουσα)
α) Θέλω την _______________ μου. Δεν μπορώ τους περιορισμούς.

β) Καθένας είναι _____________ να κάνει ό,τι θέλει σε μια δημοκρατική
κοινωνία.
γ) Η συμπεριφορά του ξεπερνά κάθε περιορισμό και κανονισμό, πρόκειται για μία
________________.
δ) Ο __________________ είναι κίνημα του 18ου αιώνα.
ε) Στη χώρα μας έχουμε ________________, γι' αυτό κυκλοφορούν τόσες
εφημερίδες.

3. Βρείτε ουσιαστικά παράγωγα από τα παρακάτω επίθετα:

ἄπιστος ____________
φίλος ____________
δυστυχής ____________
βοηθός ____________
βαρύς ____________
ταχύς ____________
σώφρων ____________
γλυκύς ____________
ἴσος ____________
4. Να κλιθεί το επίθετο ὁ ἠθικός, ἡ ἠθική, τό ἠθικόν και στους δύο αριθμούς:
5. Να συμπληρώσετε τους τύπους της δεικτικής αντωνυμίας που ζητούνται:
γεν. εν. αρσ. _____________
δοτ. πληθ. ουδ. _____________

αιτ. εν. θηλ. _____________
ον. εν. ουδ. _____________
δοτ. πληθ. θηλ. _____________
γεν. πληθ. αρσ. _____________
ον. εν. θηλ. _____________
αιτ. εν. αρσ. _____________
αιτ. πληθ. θηλ. _____________
ΒΑΘΜΟΣ:

σκλάβος ελευθερωτής
λογοκρισία ελευθεροφροσύνη
δεισιδαιμονία ελεύθερος
απαγορευτικός ελευθεριότητα
κατακτητής ελευθεροτυπία
σεμνότητα φιλελεύθερος
υποδουλώνω ελευθερώνω
2. Βρείτε από ποια επίθετα παράγονται τα παρακάτω ουσιαστικά:

μωρία : _____________
ἀμαθία : _____________
εὐσέβεια : _____________
ἐνέργεια : _____________
βάθος : _____________
πάχος : _____________
ἀγαθοσύνη : _____________
βραδύτης : _____________
δριμύτης : _____________
κακότης : _____________

3. Να γράψετε τις πτώσεις που ζητούνται:

σοφός (δοτ. ουδ. εν.) : _____________
ὑψηλός (αιτ. ουδ. πληθ.) : _____________
δίκαιος (γεν. θηλ. πληθ.) : _____________
βαθύς (γεν. θηλ. εν.) : _____________
ἄφθονος (αιτ. αρσ. εν.) : _____________
λαμπρός (δοτ. θηλ. εν.) : _____________
βάρβαρος (ον. ουδ. πληθ.) : _____________
ἁγνός (γεν. αρσ. εν.) : _____________
θερμός (δοτ. θηλ. πληθ.) : _____________
πιστός (αιτ. αρσ. πληθ.) : _____________
4. Να κλιθεί η συνεκφορά αὕτη ἡ ψῆφος και στους δύο αριθμούς:
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τους ορισμούς με την κατάλληλη λέξη από τον λεξιλογικό

πίνακα:
α) Αυτός που ταιριάζει σε ελεύθερο άνθρωπο : ελευθεροπρεπής
β) Αυτός που μιλά ελεύθερα : ελευθερόστομος
γ) Αυτός που έχει ελεύθερα παιδιά : ελευθερόπαις
δ) Η συμπεριφορά ελεύθερου ανθρώπου : ελευθεριότητα
ε) Αυτός που σκέφτεται ελεύθερα : ελευθερόφρων

(φιλελευθερισμός, ελεύθερος, ελευθεροτυπία, ελευθερία, ελευθεριάζουσα)
α) Θέλω την ελευθερία μου. Δεν μπορώ τους περιορισμούς.

β) Καθένας είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει σε μια δημοκρατική κοινωνία.
γ) Η συμπεριφορά του ξεπερνά κάθε περιορισμό και κανονισμό, πρόκειται για μία
ελευθεριάζουσα συμπεριφορά.
δ) Ο φιλελευθερισμός είναι κίνημα του 18ου αιώνα.
ε) Στη χώρα μας έχουμε ελευθεροτυπία, γι' αυτό κυκλοφορούν τόσες
εφημερίδες.
3. Βρείτε ουσιαστικά παράγωγα από τα παρακάτω επίθετα:

ἄπιστος ἀπιστία

φίλος φιλία
δυστυχής δυστυχία
βοηθός βοήθεια
βαρύς βάρος
ταχύς τάχος
σώφρων σωφροσύνη
γλυκύς γλυκύτης
ἴσος ἰσότης
4. Να κλιθεί το επίθετο ὁ ἠθικός, ἡ ἠθική, τό ἠθικόν και στους δύο αριθμούς:

ὁ ἠθικὸς ἡ ἠθικὴ τὸ ἠθικὸν οἱ ἠθικοὶ αἱ ἠθικαὶ τὰ ἠθικὰ
τοῦ ἠθικοῦ τῆς ἠθικῆς τοῦ ἠθικοῦ τῶν ἠθικῶν τῶν ἠθικῶν τῶν ἠθικῶν
τῷ ἠθικῷ τῇ ἠθικῇ τῷ ἠθικῷ τοῖς ἠθικοῖς ταῖς ἠθικαῖς τοῖς ἠθικοῖς
τὸν ἠθικὸν τὴν ἠθικὴν τὸ ἠθικὸν τοὺς ἠθικοὺς τὰς ἠθικὰς τὰ ἠθικὰ
ὦ ἠθικὲ ὦ ἠθικὴ ὦ ἠθικὸν ὦ ἠθικοὶ ὦ ἠθικαὶ ὦ ἠθικὰ
5. Να συμπληρώσετε τους τύπους της δεικτικής αντωνυμίας που ζητούνται:
γεν. εν. αρσ. τούτου
δοτ. πληθ. ουδ. τούτοις
αιτ. εν. θηλ. ταύτην
ον. εν. ουδ. τοῦτο
δοτ. πληθ. θηλ. ταύταις

γεν. πληθ. αρσ. τούτων
ον. εν. θηλ. αὕτη
αιτ. εν. αρσ. τοῦτον
αιτ. πληθ. θηλ. ταύτας

σκλάβος ελευθερωτής
λογοκρισία ελευθεροφροσύνη
δεισιδαιμονία ελεύθερος
απαγορευτικός ελευθεριότητα
κατακτητής ελευθεροτυπία
σεμνότητα φιλελεύθερος
υποδουλώνω ελευθερώνω
2. Βρείτε από ποια επίθετα παράγονται τα παρακάτω ουσιαστικά:

μωρία : μωρός
ἀμαθία : ἀμαθής
εὐσέβεια : εὐσεβής
ἐνέργεια : ἐνεργός
βάθος : βαθύς
πάχος : παχύς
ἀγαθοσύνη : ἀγαθός
βραδύτης : βραδύς
δριμύτης : δριμύς
κακότης : κακός

3. Να γράψετε τις πτώσεις που ζητούνται:

σοφός (δοτ. ουδ. εν.) : σοφῷ
ὑψηλός (αιτ. ουδ. πληθ.) : ὑψηλά
δίκαιος (γεν. θηλ. πληθ.) : δικαίων
βαθύς (γεν. θηλ. εν.) : βαθείας
ἄφθονος (αιτ. αρσ. εν.) : ἄφθονον
λαμπρός (δοτ. θηλ. εν.) : λαμπρᾷ
βάρβαρος (ον. ουδ. πληθ.) : βάρβαρα
ἁγνός (γεν. αρσ. εν.) : ἁγνοῦ
θερμός (δοτ. θηλ. πληθ.) : θερμαῖς
πιστός (αιτ. αρσ. πληθ.) : πιστούς
4. Να κλιθεί η συνεκφορά αὕτη ἡ ψῆφος και στους δύο αριθμούς:
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
αὕτη ἡ ψῆφος αὗται αἱ ψῆφοι

ταύτης τῆς ψήφου τούτων τῶν ψήφων
ταύτῃ τῇ ψὴφῳ ταύταις ταῖς ψὴφοις
ταύτην τὴν ψῆφον ταύτας τὰς ψήφους
αὕτη ψῆφε - ψῆφοι

1. Να αντιστοιχίσετε τα αντώνυμα:
πατρώνυμο νεωτερικός
άπατρις πατριός
πατροπαράδοτος μητρώνυμο
πατριώτης ξένος
πατέρας φιλόπατρις
2. Συμπληρώστε τους ορισμούς με τις παρακάτω λέξεις:

πατριά, φιλοπάτωρ, πατρώος, πατροκτόνος, πατρωνύμιος
α) αυτός που αγαπάει τον πατέρα του: _______________
β) αυτός που σκότωσε τον πατέρα του: _______________
γ) αυτός που έχει το όνομα του πατέρα: _______________
δ) η οικογένεια, η καταγωγή: _______________
ε) αυτός που ανήκει στον πατέρα του: _______________
3. Από ποια ονόματα παράγονται τα παρακάτω ρήματα;

ἀριστῶ : ___________
εὐδαιμονῶ : ___________
πληρῶ : ___________
ταμιεύω : ___________

κολακεύω : ___________
ἀτιμάζω : ___________
ἁθροίζω : ___________
λαμπρύνω : ___________
ἐχθαίρω : ___________
4. Σχηματίστε παράγωγα ρήματα από τα παρακάτω ονόματα:
γόος : ___________
μάρτυς : ___________
ῥίζα : ___________
ἀγορά : ___________
δίκη : ___________
ἥσυχος : ___________
ὀξύς : ___________
φαιδρός : ___________
μείον : ___________
5. Να κλιθούν σε παρακείμενο κι υπερσυντέλικο τα παρακάτω ρήματα:

παιδεύω, βουλεύω, ἁμαρτάνω
Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Παρακείμενος Υπερσυντέλικος
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τους ορισμούς:

α) αυτός που προέρχεται από τον πατέρα του : ______________
β) ο αρχηγός της οικογένειας : ______________
γ) ο αγνώστου πατρός : ______________
δ) αυτός που έχει τον ίδιο πατέρα : ______________
ε) αυτή που κατάγεται από ένδοξο πατέρα : ______________
2. Αντιστοιχίστε τα συνώνυμα:
πατριωτισμός γενέτειρα
πατριώτης πατροφόνος
πατρίδα παραδοσιακός
πατροπαράδοτος συντοπίτης
πατροκτόνος φιλοπατρία
3. Βρείτε από ποια ονόματα προέρχονται τα παρακάτω ρήματα:

σφριγῶ : ____________
εὐεργετῶ : ____________
ἐλαττῶ : ____________
ἱκετεὺω : ____________
παιδεύω : ____________

ὑστερὶζω : ____________
βαρύνω : ____________
μηκύνω : ____________
κοιλαίνω : ____________
ἀπειλή : ____________
σώφρων : ____________
σκηνή : ____________
δοῦλος : ____________
δόξα : ____________
ὅρος : ____________
θάρρος : ____________
θερμός : ____________
5. Γράψτε τους τύπους που ζητούνται:
κελεύω (β' εν. πρκ.) : _______________

φονεύω (α΄ πληθ. υπερσ.) : _______________
χορεύω (γ' πληθ. πρκ.) : _______________
ἐθέλω (β' πληθ. πρκ.) : _______________
βάλλω (γ' εν. υπερσ.) : _______________
ἁμαρτάνω (β' εν. υπερσ.) : _______________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Να αντιστοιχίσετε τα αντώνυμα:
πατρώνυμο νεωτερικός
άπατρις πατριός
πατροπαράδοτος μητρώνυμο
πατριώτης ξένος
πατέρας φιλόπατρις
2. Συμπληρώστε τους ορισμούς με τις παρακάτω λέξεις:

πατριά, φιλοπάτωρ, πατρώος, πατροκτόνος, πατρωνύμιος
α) αυτός που αγαπάει τον πατέρα του: φιλοπάτωρ
β) αυτός που σκότωσε τον πατέρα του: πατροκτόνος
γ) αυτός που έχει το όνομα του πατέρα: πατρωνύμιος
δ) η οικογένεια, η καταγωγή: πατριά
ε) αυτός που ανήκει στον πατέρα του: πατρώος
3. Από ποια ονόματα παράγονται τα παρακάτω ρήματα;

ἀριστῶ : ἄριστον
εὐδαιμονῶ : εὐδαίμων
πληρῶ : πλήρης
ταμιεύω : ταμίας
κολακεύω : κόλαξ
ἀτιμάζω : ἄτιμος

ἁθροίζω : ἁθρόος
λαμπρύνω : λαμπρός
ἐχθαίρω : ἐχθρός
γόος : γοῶ
μάρτυς : μαρτυρῶ
ῥίζα : ῥιζῶ
ἀγορά : ἀγορεύω
δίκη : δικάζω
ἥσυχος : ἡσυχάζω
ὀξύς : ὀξύνω
φαιδρός : φαιδρύνω
μείον : μειῶ
5. Να κλιθούν σε παρακείμενο και υπερσυντέλικο τα παρακάτω ρήματα:

παιδεύω, βουλεύω, ἁμαρτάνω
Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Παρακείμενος Υπερσυντέλικος

πεπαίδευκα ἐπεπαιδεύκειν βεβούλευκα ἐβεβουλεύκειν ἡμάρτηκα ἡμαρτήκειν
πεπαίδευκας ἐπεπαιδεύκεις βεβούλευκας ἐβεβουλεύκεις ἡμάρτηκας ἡμαρτήκεις
πεπαίδευκε ἐπεπαιδεύκει βεβούλευκε ἐβεβουλεύκει ἡμάρτηκε ἡμαρτήκει
πεπαιδεύκαμεν ἐπεπαιδεύκεμεν βεβουλεύκαμεν ἐβεβουλεύκεμεν ἡμαρτήκαμεν ἡμαρτήκεμεν
πεπαιδεύκατε ἐπεπαιδεύκετε βεβουλεύκατε ἐβεβουλεύκετε ἡμαρτήκατε ἡμαρτήκετε
πεπαιδεύκασι ἐπεπαιδεύκεσαν βεβουλεύκασι ἐβεβουλεύκεσαν ἡμαρτήκασι ἡμαρτήκεσαν


α) αυτός που προέρχεται από τον πατέρα του : πατρόθεν
β) ο αρχηγός της οικογένειας : πατριάρχης
γ) ο αγνώστου πατρός : απάτωρ
δ) αυτός που έχει τον ίδιο πατέρα : ομοπάτριος
ε) αυτή που κατάγεται από ένδοξο πατέρα : Κλεοπάτρα
πατριωτισμός γενέτειρα
πατριώτης πατροφόνος
πατρίδα παραδοσιακός
πατροπαράδοτος συντοπίτης
πατροκτόνος φιλοπατρία
3. Βρείτε από ποια ονόματα προέρχονται τα παρακάτω ρήματα:

σφριγῶ : σφρίγος
εὐεργετῶ : εὐεργέτης
ἐλαττῶ : ἐλάττων
ἱκετεὺω : ἱκέτης
παιδεύω : παῖς
ὑστερὶζω : ὕστερος
βαρύνω : βαρύς

μηκύνω : μῆκος
κοιλαίνω : κοῖλος
ἀπειλή : ἀπειλῶ
σώφρων : σωφρονῶ
σκηνή : σκηνῶ
δοῦλος : δουλεύω
δόξα : δοξάζω
ὅρος : ὁρίζω
θάρρος : θαρρύνω
θερμός : θερμαίνω
5. Γράψτε τους τύπους που ζητούνται:
κελεύω (β' εν. πρκ.) : κεκέλευκας

φονεύω (α΄ πληθ. υπερσ.) : ἐπεφονεύκεμεν
χορεύω (γ' πληθ. πρκ.) : κεχορεύκασι(ν)
ἐθέλω (β' πληθ. πρκ.) : ἠθελήκατε
βάλλω (γ' εν. υπερσ.) : ἐβεβλήκει
ἁμαρτάνω (β' εν. υπερσ.) : ἡμαρτήκεις

1. Συμπληρώστε τους ορισμούς με λέξεις από την αρχαία ελληνική γλώσσα του
λεξιλογικού πίνακα της ενότητας:
α) αυτός που του ανήκει κάτι, ο ιδιοκτήτης : _____________
β) η περιουσία που αποτελείται από ζώα : _____________
γ) χάνω την περιουσία μου : _____________
δ) αυτός που έχει αποκτηθεί : _____________
ε) αυτός που δεν έχει περιουσία : _____________
στ) αυτός που εκτρέφει ζώα : _____________
2. Γράψτε μια αντίθετη λέξη στα νέα ελληνικά:

α) κεκτημένος : _____________
β) κτηματίας : _____________
γ) επίκτητος : _____________
δ) κτήση : _____________
ε) κτηνώδης : _____________
3. Συμπληρώστε τους χρόνους των ρημάτων, στο ίδιο πρόσωπο που βρίσκονται:

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
πράττεις
βλάψουσι
ἐτρέψαμεν
μεμηνύκατε
ἐκεκρούκειν
4. Κατατάξτε τα παρακάτω παράγωγα σε κατηγορίες (υποκοριστικά, τοπικά,

περιεκτικά, πατρωνυμικά, γονεωνυμικά, εθνικά, παρώνυμα).
ἀνθρωπάριον : _______________
ἀρχεῖον : _______________
Θεστιάδης : _______________
λαγιδεύς : _______________
Μιλήσιος : _______________
Σύριος : _______________
λεοντιδεύς : _______________
ἱερεύς : _______________
ξιφίδιον : _______________
παρθενών : _______________
γραμματεύς : _______________
καπηλεῖον : _______________
Τελαμωνίδης : _______________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Σχηματίστε προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις και φράσεις:

α) κτηματικές διαφορές, β) ακτήμονας, γ) κτητικές τάσεις, δ) κτηνώδη ένστικτα,
ε) κτηνωδία
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Γράψτε μία συνώνυμη λέξη για καθεμία από τις παρακάτω στα νέα ελληνικά:
κτήτορας : _______________
κτηνωδία : _______________
κτηνοτρόφος : _______________
κατακτώ : _______________
ακτημοσύνη : _______________
3. Να γράψετε τους τύπους των ρημάτων που ζητούνται:

ἐγκωμιάζω (α' πληθ. αορ.) : _______________

θάπτω (γ' πληθ. μελλ.) : _______________

κερδαίνω (α' εν. πρκ.) : _______________
κολάζω (β' πληθ. πρτ.) : _______________
πρέπω (α' εν. μελλ.) : _______________

περιεκτικά, πατρωνυμικά, γονεωνυμικά, εθνικά, παρώνυμα)
ξενών : ______________
Ιταλιώτης : ______________
λυκιδεύς : ______________
παιδίσκος : ______________
γυμνάσιον : ______________
πινακίς : ______________
ἀετιδεύς : ______________
Δήλιος : ______________
θιασώτης : ______________
Λητοίδης : ______________
τοξότης : ______________
ἱπποφορβεῖον: ______________
Ἡρακλείδης : ______________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τους ορισμούς με λέξεις από την αρχαία ελληνική γλώσσα του
λεξιλογικού πίνακα της ενότητας:
α) αυτός που του ανήκει κάτι, ο ιδιοκτήτης : κτήτωρ
β) η περιουσία που αποτελείται από ζώα : κτῆνος
γ) χάνω την περιουσία μου : ἀποκτῶμαι
δ) αυτός που έχει αποκτηθεί : ἐπίκτητος
ε) αυτός που δεν έχει περιουσία : ἀκτήμων
στ) αυτός που εκτρέφει ζώα : κτηνοτρόφος
2. Γράψτε μια αντίθετη λέξη στα νέα ελληνικά:

α) κεκτημένος : χαμένος
β) κτηματίας : ακτήμονας
γ) επίκτητος : έμφυτος
δ) κτήση : απώλεια
ε) κτηνώδης : ευγενικός
3. Συμπληρώστε τους χρόνους των ρημάτων στο ίδιο πρόσωπο που βρίσκονται:

πράττεις ἔπραττες πράξεις ἔπραξας πέπραχας ἐπεπράχεις

βλάπτουσι ἔβλαπτον βλάψουσι ἔβλαψαν βεβλάφασι ἐβεβλάφεσαν
τρέπομεν ἐτρέπομεν τρέψομεν ἐτρέψαμεν τετρόφαμεν ἐτετράφεμεν/ἐ
τετρόφεμεν
μηνύετε ἐμηνύετε μηνύσετε ἐμηνύσατε μεμηνύκατε ἐμεμηνύκετε
κρούω ἔκρουον κρούσω ἔκρουσα κέκρουκα ἐκεκρούκειν

περιεκτικά, πατρωνυμικά, γονεωνυμικά, εθνικά, παρώνυμα).
ἀνθρωπάριον : υποκοριστικό
ἀρχεῖον : τοπικό
Θεστιάδης : πατρωνυμικό
λαγιδεύς : γονεωνυμικό
Μιλήσιος : εθνικό
Σύριος : εθνικό
λεοντιδεύς : γονεωνυμικό
ἱερεύς : παρώνυμο
ξιφίδιον : υποκοριστικό
παρθενών : περιεκτικό
γραμματεύς : παρώνυμο
καπηλεῖον : τοπικό
Τελαμωνίδης : πατρωνυμικό

1. Σχηματίστε προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις και φράσεις:

α) κτηματικές διαφορές, β) ακτήμονας, γ) κτητικές τάσεις, δ) κτηνώδη ένστικτα,
ε) κτηνωδία
- Αν και είναι αδέρφια, έχουν χρόνια να μιλήσουν λόγω κτηματικών διαφορών.
- Μετά τον πόλεμο μοιράστηκαν τα νέα εδάφη σε ακτήμονες και στον φτωχότερο
πληθυσμό.
- Δεν μπορεί να περιορίσει τις κτητικές της τάσεις. Θεωρεί πως όλα της ανήκουν.
- Σε μεγάλη ψυχολογική πίεση δεν μπορεί να αντιδράσει ήπια, του βγαίνουν
κτηνώδη ένστικτα.
- Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου διαπράχθηκαν πολλές κτηνωδίες.
2. Γράψτε μία συνώνυμη λέξη για καθεμία από τις παρακάτω στα νέα ελληνικά:
κτήτορας : κάτοχος
κτηνωδία : θηριωδία
κτηνοτρόφος : ζωοτρόφος
κατακτώ : κυριεύω
ακτημοσύνη : φτώχεια

ἐγκωμιάζω (α' πληθ. αορ.) : ἐνεκωμιάσαμεν
θάπτω (γ' πληθ. μελλ.) : θάψουσι(ν)
κερδαίνω (α' εν. πρκ.) : κεκέρδηκα

κολάζω (β' πληθ. πρτ.) : ἐκολάζετε

πρέπω (α' εν. μελλ.) : πρέψω

περιεκτικά, πατρωνυμικά, γονεωνυμικά, εθνικά, παρώνυμα)
ξενών : περιεκτικό
Ιταλιώτης : εθνικό
λυκιδεύς : γονεωνυμικό
παιδίσκος : υποκοριστικό
γυμνάσιον : τοπικό
πινακίς : υποκοριστικό
ἀετιδεύς : γονεωνυμικό
Δήλιος : εθνικό
θιασώτης : παρώνυμο
Λητοίδης : πατρωνυμικό
τοξότης : παρώνυμο
ἱπποφορβεῖον : τοπικό
Ἡρακλείδης : πατρωνυμικό

1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα.

Ἀλέξανδρος δὲ ἵνα ἡ μάχη συνέβη καί ἔνθεν ὁρμηθείς ἐπέρασεν τόν ῾Υδάσπην
ποταμὸν ἔκτισεν πόλεις. Καὶ τὴν μὲν ὠνόμασε Νίκαιαν ἐπώνυμον τῆς νίκης τῆς
κατ’ Ἰνδῶν, τὴν δὲ Βουκεφάλαν ἐς τὴν μνήμην τοῦ ἵππου τοῦ Βουκεφάλα, ὅς
ἀπέθανεν αὐτοῦ γενόμενος καματηρὸς ὑπὸ καύματός τε καὶ ἡλικίας, πολλά δὲ
πρόσθεν ξυγκαμών τε καὶ συγκινδυνεύσας Ἀλεξάνδρῳ, ἀναβαινόμενός τε πρὸς
μόνου Ἀλεξάνδρου, ὅτι ἀπηξίου τοὺς ἄλλους πάντας ἀμβάτας, καὶ μεγέθει μέγας
καὶ τῷ θυμῷ γενναῖος.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2. Ποιες πόλεις έχτισε ο Αλέξανδρος κατά το κείμενο και από πού πήραν το
όνομά τους;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

α) δίνω σε κάποιον πολιτικά δικαιώματα : _______________
β) οικισμός μεγαλύτερος από χωρίο, αλλά μικρότερος από πόλη :______________
γ) ο άγιος προστάτης μια περιοχής : _______________
δ) ανήκω ή υποστηρίζω την κυβέρνηση : _______________
ε) αυτός που πολιτεύεται για να εξυπηρετήσει συμφέροντα : _______________
4. Συμπληρώστε τα αντώνυμα με λέξεις από τον λεξιλογικό πίνακα:
βάρβαρος : ______________
αντιπολίτευση : ______________
πολιτισμένος : ______________
πολιτικοποιημένος : ______________
ξένος : ______________

5) Βρείτε το ρήμα, το υποκείμενο, το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο στις

παρακάτω προτάσεις:
- Ἀλέξανδρος πόλεις ἔκτισεν.
- Ἡ μάχη συνέβη.
- Ἀλέξανδρος τὸν Ὑδάσπην ποταμόν ἐπέρασε.
- Καί τὴν μὲν Νίκαιαν ὠνόμασε Ἀλέξανδρος.
- Τὴν πόλιν Βουκεφάλαν ὠνόμασε Ἀλέξανδρος.
- Ὁ ἵππος ἀπηξίου τοὺς ἀμβάτας.
- Σημεῖον ἦν κεφαλή.
- Ὁ ἵππος ἔφερεν τὸ ὄνομα.
- Ὁ ἵππος ἀφανής ἐγένετο.
- Aὐτός προεκήρυξεν ἀποκτενεῖν.
ΒΑΘΜΟΣ:


Σημεῖον δέ οἱ ἦν κεφαλὴ βοὸς ἐγκεχαραγμένη, ἐφ’ ὅτω λέγουσιν ὅτι ἔφερεν καὶ τὸ
ὄνομα τοῦτο· οἱ δὲ λέγουσιν ὅτι λευκὸν σῆμα εἶχεν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς, μέλας ὢν
αὐτός, εἰκασμένον μάλιστα ἐς κεφαλήν βοός. Οὗτος ὁ ἵππος ἀφανὴς ἐγένετο
Ἀλεξάνδρω ἐν τῇ χώρα Οὐξίων καὶ Ἀλέξανδρος προεκήρυξεν ἀνὰ τὴν χώραν
ἀποκτενεῖν πάντας Οὐξίους, εἰ μὴ ἀπάξουσιν αὐτῷ τόν ἵππον. Τοσήδε γὰρ
σπουδὴ ἦν Ἀλεξάνδρῳ ἀμφ’ αὐτὸν.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Πώς περιγράφεται ο Αλέξανδρος μέσα από το κείμενο;

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Συμπληρώστε τα κενά με την κατάλληλη λέξη του λεξιλογικού πίνακα:

α) Ο άγιος Μηνάς είναι ο _______________ του Ηρακλείου.
β) «Αγαπητοί _______________, ζητώ ξανά την ψήφο εμπιστοσύνης σας για να
γίνει αυτή η πόλη ακόμα καλύτερη.»
γ) Η _______________ καταψήφισε τα μέτρα της κυβέρνησης.
δ) Η πόλη στολίστηκε λόγω γιορτών με έξοδα του _______________ μας
συλλόγου.
ε) Όλα είναι έτοιμα για την κατασκευή της νέας γέφυρας, ύστερα από την έγκριση
και της ______________ .
στ) Το σχολείο μας οργανώνει εκδρομή στην Αθήνα, προκειμένου να
επισκεφτούμε τον βράχο της _____________ .

μιλώ για πολιτικά πολιτικός
αρχιτέκτονας κράτος
απολίτιστος αγροίκος
πολιτευτής πολιτικολογώ
πολιτεία πολεοδόμος
5. Βρείτε από ποια ρήματα παράγονται τα παρακάτω ρήματα και σε ποια

κατηγορία ανήκουν (εναρκτικά, θαμιστικά, εφετικά) :
ἡβάσκω -> _____________, ______________
πολεμησείω -> _____________, ______________
αἰτίζω -> _____________, ______________
κλαυσιῶ -> _____________, ______________
δρασείω -> _____________, ______________
ἑρπύζω -> _____________, ______________
ῥιπτάζω -> _____________, ______________
ΒΑΘΜΟΣ:


Ἀλέξανδρος δὲ ἵνα ἡ μάχη συνέβη καί ἔνθεν ὁρμηθείς ἐπέρασεν τόν ῾Υδάσπην
ποταμὸν ἔκτισεν πόλεις. Καὶ τὴν μὲν ὠνόμασε Νίκαιαν ἐπώνυμον τῆς νίκης τῆς
κατ’ Ἰνδῶν, τὴν δὲ Βουκεφάλαν ἐς τὴν μνήμην τοῦ ἵππου τοῦ Βουκεφάλα, ὅς
ἀπέθανεν αὐτοῦ γενόμενος καματηρὸς ὑπὸ καύματός τε καὶ ἡλικίας, πολλά δὲ
πρόσθεν ξυγκαμών τε καὶ συγκινδυνεύσας Ἀλεξάνδρῳ, ἀναβαινόμενός τε πρὸς
μόνου Ἀλεξάνδρου, ὅτι ἀπηξίου τοὺς ἄλλους πάντας ἀμβάτας, καὶ μεγέθει μέγας
καὶ τῷ θυμῷ γενναῖος.
Ο Αλέξανδρος, εκεί όπου έγινε η μάχη και στο σημείο από το οποίο ξεκίνησε και
πέρασε τον Υδάσπη ποταμό, έκτισε πόλεις. Και στη μια πόλη έδωσε το όνομα
Νίκαια από τη νίκη του κατά των Ινδών, και την άλλη την ονόμασε Βουκεφάλα σε
ανάμνηση του ίππου του Βουκεφάλα, που πέθανε εκεί επειδή καταβλήθηκε από
τον καύσωνα και τα γηρατειά, αφού προηγουμένως είχε υποφέρει πολλά και είχε
περάσει πολλούς κινδύνους μαζί με τον Αλέξανδρο και τον οποίο ίππευε μόνο ο
Αλέξανδρος, επειδή απέρριπτε ως ανάξιους όλους τους άλλους αναβάτες,
μεγαλόσωμος και γενναίος.
2. Ποιες πόλεις έχτισε ο Αλέξανδρος κατά το κείμενο και από πού πήραν το
όνομά τους;
Ο Αλέξανδρος ίδρυσε δύο πόλεις στις όχθες του ποταμού Υδάσπη, ύστερα από
μάχη μεταξύ των στρατευμάτων του και του στρατού του Ινδού βασιλιά Πώρου,

τη Νίκαια και τη Βουκεφάλα. Η πρώτη χτίστηκε ακριβώς στο πεδίο της μάχης και
πήρε το όνομά της από τη νίκη του κατά των Ινδών, δηλαδή Νίκαια, ενώ η
δεύτερη χτίστηκε στο σημείο από το οποίο ξεκίνησε ο Αλέξανδρος για να διαβεί
τον ποταμό και ονομάστηκε Βουκεφάλα προς τιμήν του αλόγου του Αλεξάνδρου,
που πέθανε εκεί.

α) δίνω σε κάποιον πολιτικά δικαιώματα : πολιτογραφώ
β) οικισμός μεγαλύτερος από χωρίο, αλλά μικρότερος από πόλη : κωμόπολη
γ) ο άγιος προστάτης μια περιοχής : πολιούχος
δ) ανήκω ή υποστηρίζω την κυβέρνηση : συμπολιτεύομαι
ε) αυτός που πολιτεύεται για να εξυπηρετήσει συμφέροντα : πολιτικάντης
4. Συμπληρώστε τα αντώνυμα με λέξεις από τον λεξιλογικό πίνακα:
βάρβαρος : πολιτισμένος
αντιπολίτευση : συμπολίτευση
πολιτισμένος : απολίτιστος
πολιτικοποιημένος : απολιτικός
ξένος : συμπολίτης
5) Βρείτε το ρήμα, το υποκείμενο, το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο στις

παρακάτω προτάσεις:
Υ Α Ρ
- Ἀλέξανδρος πόλεις ἔκτισεν.

Υ Ρ
- Ἡ μάχη συνέβη.
Υ Α Ρ
- Ἀλέξανδρος τὸν Ὑδάσπην ποταμόν ἐπέρασε.
Α Ρ Υ
- Καί τὴν μὲν Νίκαιαν ὠνόμασε Ἀλέξανδρος.
Α ΚΤΓ Ρ Υ
- Τὴν πόλιν Βουκεφάλαν ὠνόμασε Ἀλέξανδρος.
Υ Ρ Α
- Ὁ ἵππος ἀπηξίου τοὺς ἀμβάτας.
ΚΤΓ Ρ Υ
- Σημεῖον ἦν κεφαλή.
Υ Ρ Α
- Ὁ ἵππος ἔφερεν τὸ ὄνομα.
Υ ΚΤΓ Ρ
- Ὁ ἵππος ἀφανής ἐγένετο.
Υ Ρ Α
- Aὐτός προεκήρυξεν ἀποκτενεῖν.


Σημεῖον δέ οἱ ἦν κεφαλὴ βοὸς ἐγκεχαραγμένη, ἐφ’ ὅτω λέγουσιν ὅτι ἔφερεν καὶ τὸ
ὄνομα τοῦτο· οἱ δὲ λέγουσιν ὅτι λευκὸν σῆμα εἶχεν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς, μέλας ὢν
αὐτός, εἰκασμένον μάλιστα ἐς κεφαλήν βοός. Οὗτος ὁ ἵππος ἀφανὴς ἐγένετο
Ἀλεξάνδρω ἐν τῇ χώρα Οὐξίων καὶ Ἀλέξανδρος προεκήρυξεν ἀνὰ τὴν χώραν
ἀποκτενεῖν πάντας Οὐξίους, εἰ μὴ ἀπάξουσιν αὐτῷ τόν ἵππον. Τοσήδε γὰρ
σπουδὴ ἦν Ἀλεξάνδρῳ ἀμφ’ αὐτὸν.
Και είχε σημάδι του ένα κεφάλι βοδιού χαραγμένο πάνω του, εξαιτίας του οποίου
λένε ότι έφερε και το όνομα αυτό· άλλοι, λένε, ότι είχε άσπρο σημάδι στο κεφάλι
του, ενώ ο ίδιος ήταν μαύρος, το οποίο έμοιαζε πάρα πολύ με κεφάλι βοδιού.
Αυτό το άλογο το έχασε ο Αλέξανδρος στη χώρα των Ουξίων, και γι’ αυτό ο
Αλέξανδρος διακήρυξε δημόσια σε όλη τη χώρα ότι θα εκτελέσει όλους τους
Ουξίους, αν δεν του επιστρέψουν το άλογο. Γιατί τόσο μεγάλο ενδιαφέρον
έδειχνε ο Αλέξανδρος γι’ αυτό το άλογο.
2. Πώς περιγράφεται ο Αλέξανδρος μέσα από το κείμενο;

Ο Αλέξανδρος είναι ένας βασιλιάς που απαιτεί τον σεβασμό των υπηκόων του,
και τον απαιτεί ακόμα κι απειλώντας τους με τη ζωή τους. Αυτό φαίνεται από τη
διαταγή που δίνει στους Ουξίους σχετικά με την επιστροφή του αλόγου του.

Όπως κάθε κατακτητής, πρέπει να είναι σκληρός και να έχει πυγμή, αλλιώς θα
χάσει την εξουσία του, αν δεν εκπέμπει καθόλου φόβο στο λαό του. Είναι
απότομος κι οργίλος, ωστόσο χαρακτηρίζεται από αποφασιστικότητα και
σεβασμό προς τα ήθη κι έθιμα των πληθυσμών που υποτάσσει. Αν και σκληρός
όταν πρέπει, δεν παύει να έχει και την ανθρώπινη πλευρά του. Τιμά τους
ανθρώπους που είναι μαζί του, ενώ είναι διπλωμάτης και οξυδερκής, ώστε να
διατηρήσει τα κεκτημένα του. Στο κείμενο φαίνεται έντονα η αγάπη του για τον
Βουκεφάλα, το πιστό του άλογο, που τονίζει εκτός από τη φιλοζωία του, την
πίστη του στους πιστούς του συνεργάτες και την ευγνωμοσύνη του σε αυτούς που
τον στηρίζουν.
3. Συμπληρώστε τα κενά με την κατάλληλη λέξη του λεξιλογικού πίνακα:

α) Ο άγιος Μηνάς είναι ο πολιούχος του Ηρακλείου.
β) «Αγαπητοί συμπολίτες, ζητώ ξανά την ψήφο εμπιστοσύνης σας για να γίνει
αυτή η πόλη ακόμα καλύτερη.»
γ) Η αντιπολίτευση καταψήφισε τα μέτρα της κυβέρνησης.
δ) Η πόλη στολίστηκε λόγω γιορτών με έξοδα του πολιτιστικού μας συλλόγου.
ε) Όλα είναι έτοιμα για την κατασκευή της νέας γέφυρας, ύστερα από την έγκριση
και της πολεοδομίας .
στ) Το σχολείο μας οργανώνει εκδρομή στην Αθήνα, προκειμένου να
επισκεφτούμε τον βράχο της Ακρόπολης .

μιλώ για πολιτικά πολιτικός
αρχιτέκτονας κράτος
απολίτιστος αγροίκος
πολιτευτής πολιτικολογώ
πολιτεία πολεοδόμος
5. Βρείτε από ποια ρήματα παράγονται τα παρακάτω ρήματα και σε ποια

κατηγορία ανήκουν (εναρκτικά, θαμιστικά, εφετικά) :
ἡβάσκω -> ἡβῶ , εναρκτικό
πολεμησείω -> πολεμῶ, εφετικό
αἰτίζω -> αἰτῶ, θαμιστικό
κλαυσιῶ -> κλαίω, εφετικό
δρασείω -> δρῶ, εφετικό
ἑρπύζω -> ἕρπω, θαμιστικό
ῥιπτάζω -> ῥίπτω, θαμιστικό


Ἐν δὲ δὴ τῇ Ἀτλαντίδι νήσῳ συνέστη μεγάλη καὶ θαυμαστὴ δύναμις βασιλέων,
κρατοῦσα μὲν ἁπάσης τῆς νήσου, πολλῶν δὲ ἄλλων νήσων καὶ μερῶν τῆς
ἠπείρου. Αὕτη δὴ πᾶσα ἡ δύναμις συναθροισθεῖσα εἰς ἓν ἐπεχείρησέν ποτε
δουλοῦσθαι μιᾷ ὁρμῇ τόν τε παρ’ ὑμῖν καί τόν παρ’ ἡμῖν τόπον καί πάντα τόν
ἐντός τοῦ στόματος. Τότε οὖν, ὦ Σόλων, ἡ δύναμις τῆς πόλεως ὑμῶν, ἐγένετο
διαφανής ἀρετῇ τε καὶ ῥώμῃ εἰς ἅπαντας ἀνθρώπους.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Πώς φαίνεται η τεράστια δύναμη της Αθήνας στο κείμενο;

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Συμπληρώστε τους ορισμούς με λέξεις από τον λεξιλογικό πίνακα:

α) πολίτευμα όπου μετέχει κανείς ανάλογα με την περιουσία του: _____________
β) κάνω κάτι ιδιοκτησία του κράτους : _____________
γ) αυτός που έχει την εξουσία : _____________
δ) αυτός που είναι κύριος του εαυτού του : _____________
ε) αυτοί που κυβερνούν : _____________
4. Βρείτε μια αντώνυμη από το λεξιλόγιο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
ελεύθερος : __________________
ιδιωτικοποίηση : __________________
γυναικοκρατία : __________________
καθησυχάζω : __________________
εγκρατής : __________________

5. Να κλιθούν: ὁ ἥρως, τὸ στόμα, ἡ πόλις.
Ενικός Πληθ. Ενικός Πληθ. Ενικός Πληθ.

Αριθμός Αριθμός Αριθμός Αριθμός Αριθμός Αριθμός
ὁ ἥρως οἱ ________ τὸ στόμα τὰ ________ ἡ πόλις αἱ ________
ΒΑΘΜΟΣ:


Προέστη γὰρ πάντων εὐψυχίᾳ καὶ τέχναις ὅσαι κατὰ πόλεμον ἀφικομένη ἐπὶ τοὺς
έσχάτους κινδύνους, καὶ κρατήσασα μὲν τῶν ἐπιόντων ἔστησεν τρόπαιον,
διεκώλυσεν δὲ δουλωθῆναι τοὺς μήπω δεδουλωμένους ἅπαντας δὲ τοὺς ἄλλους
ἠλευθέρωσεν ἀφθόνως. Ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἡ Ἀτλαντίς νῆσος γενομένων ἐξαισίων
σεισμῶν καὶ κατακλυσμῶν, ἠφανίσθη δῦσα κατὰ τῆς θαλάττης· διὸ καὶ νῦν τὸ ἐκεῖ
πέλαγος γέγονεν ἄπορον καί ἀδιερεύνητον.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Για ποιο λόγο θεωρεί ο Πλάτων ότι εξαφανίστηκε η Ατλαντίδα;

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Συμπληρώστε τις προτάσεις με λέξεις από το λεξιλόγιο:

α) Η ______________ στην Κρήτη διήρκησε 400 χρόνια.
β) Ένοπλος _______________ σκόρπισε τον τρόμο σε τράπεζα.
γ) Προχώρησαν στην ________________ της περιουσίας του λόγω χρεών στο
δημόσιο.
δ) Ανυπομονώ για τις καλοκαιρινές διακοπές. Έχω ήδη κάνει _____________ σε
ξενοδοχείο.
ε) Οι ασκητές με το βίο τους διδάσκουν την _______________.

ισχυρός κυριαρχία
κρατώ φοβερίζω
τρομοκρατώ κραταιός
επικρατώ βαστώ
επικράτεια υπερισχύω
5. Γράψτε τους τύπους των ουσιαστικών που ζητούνται:
ὁ μάντις (αιτ. πληθ.) -> ______________
ἡ πίστις (αιτ. εν.) -> ______________
τὸ πρᾶγμα (δοτ. πληθ.) ->______________
ἡ ἀκτίς (δοτ. εν.) -> ______________
ἡ ὕβρις (γεν. εν.) -> ______________
ἡ φράσις (ον. πληθ.) -> ______________
ὁ πρύτανις (δοτ. πληθ.) -> ______________
τὸ σῆμα (γεν. εν.) -> ______________
ΒΑΘΜΟΣ:


Ἐν δὲ δὴ τῇ Ἀτλαντίδι νήσῳ συνέστη μεγάλη καὶ θαυμαστὴ δύναμις βασιλέων,
κρατοῦσα μὲν ἁπάσης τῆς νήσου, πολλῶν δὲ ἄλλων νήσων καὶ μερῶν τῆς
ἠπείρου. Αὕτη δὴ πᾶσα ἡ δύναμις συναθροισθεῖσα εἰς ἓν ἐπεχείρησέν ποτε
δουλοῦσθαι μιᾷ ὁρμῇ τόν τε παρ’ ὑμῖν καί τόν παρ’ ἡμῖν τόπον καί πάντα τόν
ἐντός τοῦ στόματος. Τότε οὖν, ὦ Σόλων, ἡ δύναμις τῆς πόλεως ὑμῶν, ἐγένετο
διαφανής ἀρετῇ τε καὶ ῥώμῃ εἰς ἅπαντας ἀνθρώπους.
Στο νησί, λοιπόν, της Ατλαντίδας συγκροτήθηκε μεγάλη και αξιοθαύμαστη

δύναμη βασιλέων, που εξουσίαζε ολόκληρο το νησί και πολλά άλλα νησιά και
μέρη της ξηράς. Όλη αυτή η δύναμη αφού συνενώθηκε, επιχείρησε κάποτε να
υποδουλώσει με μία και μόνη επίθεση τον δικό σας και τον δικό μας τόπο και όλη
την περιοχή που βρίσκεται μέσα στο στόμιο. Τότε, λοιπόν, Σόλωνα, η δύναμη της
πόλης σας υπήρξε ξακουστή για τη γενναιότητα και το σθένος της σε όλους γενικά
τους ανθρώπους.
2. Πώς φαίνεται η τεράστια δύναμη της Αθήνας στο κείμενο;

Κατά τον Πλάτωνα, η Αθήνα ήταν η μόνη που κατάφερε να αντιμετωπίσει και να
ανακόψει την τεράστια δύναμη της Ατλαντίδος. Τη ρώμη αυτή και τη
σπουδαιότητά της τονίζει με την αντίθεση της δύναμης: η Ατλαντίδα χρειάστηκε
να ενώσει όλες τις δυνάμεις της για την επεκτατική της δράση, ενώ η Αθήνα μόνη
την αντιμετώπισε. Επίσης, εντονότερη την κάνει η υπερβολή που χρησιμοποιεί ο

συγγραφέας, λέγοντας πως η δύναμή της φάνηκε σε όλους ανά τον κόσμο, αυτής
που αντιμετώπισε τα χείριστα και ελευθέρωσε τους πάντες. Στολίζει την Αθήνα με
τις σπουδαιότερες αρετές, ενώ αφήνει να εννοηθεί πως χωρίς την επέμβαση της,
όλοι θα ήταν υποταγμένοι κι η Ατλαντίδα θα ήταν κυρίαρχος όλου του κόσμου.
3. Συμπληρώστε τους ορισμούς με λέξεις από τον λεξιλογικό πίνακα:

α) πολίτευμα όπου μετέχει κανείς ανάλογα με την περιουσία του: τιμοκρατία
β) κάνω κάτι ιδιοκτησία του κράτους : κρατικοποιώ
γ) αυτός που έχει την εξουσία : εγκρατής
δ) αυτός που είναι κύριος του εαυτού του : αυτοκράτορας
ε) αυτοί που κυβερνούν : κρατούντες
4. Βρείτε μια αντώνυμη από το λεξιλόγιο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
ελεύθερος : κρατούμενος
ιδιωτικοποίηση : κρατικοποίηση
γυναικοκρατία : ανδροκρατία
καθησυχάζω : τρομοκρατώ
εγκρατής : ακρατής
5. Να κλιθούν: ὁ ἥρως, τὸ στόμα, ἡ πόλις.
Ενικός Πληθ. Ενικός Πληθ. Ενικός Πληθ.

Αριθμός Αριθμός Αριθμός Αριθμός Αριθμός Αριθμός
ὁ ἥρως οἱ ἥρωες τὸ στόμα τὰ στόματα ἡ πόλις αἱ πόλεις

τοῦ ἥρωος τῶν ἡρώων τοῦ στόματος τῶν στομάτων τῆς πόλεως τῶν πόλεων
τῷ ἥρωι τοῖς ἥρωσι(ν) τῷ στόματι τοῖς στόμασι(ν) τῇ πόλει ταῖς πόλεσι(ν)
τὸν ἥρωα τούς ἥρωας τὸ στόμα τὰ στόματα τὴν πόλιν τὰς πόλεις
ὦ ἥρως ὦ ἥρωες ὦ στόμα ὦ στόματα ὦ πόλι ὦ πόλεις


Προέστη γὰρ πάντων εὐψυχίᾳ καὶ τέχναις ὅσαι κατὰ πόλεμον ἀφικομένη ἐπὶ τοὺς
έσχάτους κινδύνους, καὶ κρατήσασα μὲν τῶν ἐπιόντων ἔστησεν τρόπαιον,
διεκώλυσεν δὲ δουλωθῆναι τοὺς μήπω δεδουλωμένους ἅπαντας δὲ τοὺς ἄλλους
ἠλευθέρωσεν ἀφθόνως. Ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ ἡ Ἀτλαντίς νῆσος γενομένων ἐξαισίων
σεισμῶν καὶ κατακλυσμῶν, ἠφανίσθη δῦσα κατὰ τῆς θαλάττης· διὸ καὶ νῦν τὸ ἐκεῖ
πέλαγος γέγονεν ἄπορον καί ἀδιερεύνητον.
Γιατί ξεχώρισε από όλες στη γενναιότητα και στις πολεμικές τέχνες, αφού έφτασε
στους έσχατους κινδύνους, και αφού νίκησε τους επιδρομείς, έστησε μνημείο
νίκης, και παρεμπόδισε την υποδούλωση όσων δεν είχαν ακόμη υποδουλωθεί και
όλους τους άλλους τους ελευθέρωσε χωρίς υστεροβουλία. Και αργότερα το νησί
της Ατλαντίδας, αφού έγιναν πολύ δυνατοί σεισμοί και κατακλυσμοί, βυθίστηκε
στη θάλασσα και εξαφανίστηκε· γι’ αυτό και σήμερα το εκεί πέλαγος είναι
αδιάβατο και ανεξερεύνητο.
2. Για ποιο λόγο θεωρεί ο Πλάτων ότι εξαφανίστηκε η Ατλαντίδα;

Ο Πλάτων ισχυρίζεται στο παρόν απόσπασμα πως η Ατλαντίδα ήταν πολύ μεγάλη
δύναμη με επεκτατικές τάσεις που κατατρόπωνε όλες τις γείτονες περιοχές. Αυτός
ήταν κατά τον φιλόσοφο ο βασικός λόγος της πλήρους καταστροφής της. Αρχικά,
μια άλλη μεγάλη δύναμη, η Αθήνα, την αντιμετώπισε αφαιρώντας της όλα τα

κεκτημένα. Έπειτα ακολούθησαν σεισμοί και κατακλυσμοί οι οποίοι βούλιαξαν το

νησί, που χάθηκε για πάντα κι ως σήμερα καλύπτει ένα μυστήριο εκείνη την
περιοχή. Ο Πλάτωνας αποδίδει αυτήν την ολική πανωλεθρία σε θεία τιμωρία. Η
Ατλαντίδα τιμωρήθηκε από τους θεούς για την πλεονεξία, τη σκληρότητα και την
αλαζονεία της. 'Ήθελε να κατακτήσει όλον τον κόσμο και κατέληξε να αφανιστεί.
3. Συμπληρώστε τις προτάσεις με λέξεις από το λεξιλόγιο:

α) Η τουρκοκρατία στην Κρήτη διήρκησε 400 χρόνια.
β) Ένοπλος τρομοκράτης σκόρπισε τον τρόμο σε τράπεζα.
γ) Προχώρησαν στην κρατικοποίηση της περιουσίας του λόγω χρεών στο δημόσιο.
δ) Ανυπομονώ για τις καλοκαιρινές διακοπές. Έχω ήδη κάνει κράτηση σε
ξενοδοχείο.
ε) Οι ασκητές με τον βίο τους διδάσκουν την εγκράτεια.
ισχυρός κυριαρχία
κρατώ φοβερίζω
τρομοκρατώ κραταιός
επικρατώ βαστώ
επικράτεια υπερισχύω
5. Γράψτε τους τύπους των ουσιαστικών που ζητούνται:
ὁ μάντις (αιτ. πληθ.) -> τοὺς μάντεις

ἡ πίστις (αιτ. εν.) -> τὴν πίστην
τὸ πρᾶγμα (δοτ. πληθ.) -> τοῖς πράγμασι(ν)
ἡ ἀκτίς (δοτ. εν.) -> τῇ ἀκτῖνι
ἡ ὕβρις (γεν. εν.) -> τῆς ὕβρεως
ἡ φράσις (ον. πληθ.) -> αἱ φράσεις
ὁ πρύτανις (δοτ. πληθ.) -> τοῖς πρυτάνεσι(ν)
τὸ σῆμα (γεν. εν.) -> τοῦ σήματος

1. Συμπληρώστε τις προτάσεις με την κατάλληλη λέξη από το λεξιλόγιο:

α) Ο Πεισίστρατος ήταν γνωστός Αθηναίος _______________ .
β) Συμπεριφέρεται ______________ στους υπαλλήλους του, δεν νοιάζεται για το
τι θέλουν.
γ) Θεωρεί τα ανίψια της ______________, τη βασανίζουν τόσο πολύ.
δ) Ο ______________ είναι είδος σαρκοβόρου δεινοσαύρου.
ε) Ένας _____________ θεωρούταν ελευθερωτής του λαού και λάμβανε τις
ανάλογες τιμές.
2. Βρείτε μια συνώνυμη για κάθε λέξη από το λεξιλόγιο:

α) απολυταρχικός : ________________
β) δικτάτορας : ________________
γ) ταλαιπωρώ : ________________
δ) καταπίεση : ________________
3. Βρείτε από ποια ουσιαστικά παράγονται τα παρακάτω επίθετα:

ὑλήεις -> _______________
ἀνεμόεις -> _______________

ἰχθυόεις -> _______________

δεινός -> _______________
ἀλγεινός -> _______________
φωτεινός -> _______________
σιωπηλός -> _______________
σφριγηλός -> _______________
προτεραῖος -> _______________
μηνιαῖος -> _______________
ἑσπερινὸς -> _______________
θαραλλέος -> _______________
4. Γράψτε τα απαρέμφατα των παρακάτω ρημάτων σε όλος τους χρόνους:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
κελεύω
τάττω
τρέπω
ποιῶ
μηνύω
5. Γράψτε τις μετοχές των παρακάτω ρημάτων σε όλους τους χρόνους:
δοξάζω
παύω

σκευάζω
σκήπτω
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τους ορισμούς με λέξεις από το λεξιλόγιο:

α) πολίτευμα όπου την εξουσία ασκεί ο τύραννος : _______________
β) αυτός που σκοτώνει τύραννο : _______________
γ) ο τεράστιος σαρκοφάγος δεινόσαυρος : _______________
δ) ο μικρής αξίας τύραννος : _______________
ε) κυβερνώ με τυραννικό τρόπο : _______________
2. Βρείτε λέξεις αντώνυμες από το λεξιλόγιο της ενότητας:

α) δημοκράτης : _______________
β) ελευθερία : _______________
γ) υπόδουλος : _______________
δ) μισοτύραννος : _______________

χαρίεις -> _______________
ἀστερόεις -> _______________
ὀρεινός -> _______________
ὑγιεινός -> _______________

ποθεινός -> _______________

παχυλός -> _______________
ῥιγηλός -> _______________
ὑψηλός -> _______________
τριταῖος -> _______________
τολμηρός -> _______________
λυσσαλέος -> _______________
ἀνιαρός -> _______________
4. Να κλιθεί η μετοχή του ρήματος τρέπω στο αρσενικό σε όλους τους χρόνους:

Ενικός Αριθμός

Πληθυντικός Αρ.

5. Να γίνει συντακτική ανάλυση των υπογραμμισμένων όρων του κειμένου:
Διονυσίου τυραννοῦντος Φιντίας τις Πυθαγόρειος ἐπιβεβουλευκώς τῷ τυράννῳ,

μέλλων δὲ τῆς τιμωρίας τυγχάνειν, ἠτήσατο παρά τοῦ Διονυσίου χρόνον εἰς τὸ
πρότερον ἅ βούλεται διοικῆσαι.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τις προτάσεις με την κατάλληλη λέξη από το λεξιλόγιο:

α) Ο Πεισίστρατος ήταν γνωστός Αθηναίος τύραννος .
β) Συμπεριφέρεται τυραννικά στους υπαλλήλους του, δεν νοιάζεται για το τι
θέλουν.
γ) Θεωρεί τα ανίψια της τυραννίσκους, τη βασανίζουν τόσο πολύ.
δ) Ο τυραννόσαυρος είναι είδος σαρκοβόρου δεινοσαύρου.
ε) Ένας τυραννοκτόνος θεωρούταν ελευθερωτής του λαού και λάμβανε τις
ανάλογες τιμές.
2. Βρείτε μια συνώνυμη για κάθε λέξη από το λεξιλόγιο:

α) απολυταρχικός : τυραννικός
β) δικτάτορας : τύραννος
γ) ταλαιπωρώ : τυραννώ
δ) καταπίεση : τυράννισμα

ὑλήεις -> ὕλη
ἀνεμόεις -> ἄνεμος
ἰχθυόεις -> ἰχθὺς
δεινός -> δέος
ἀλγεινός -> ἄλγος

φωτεινός -> φῶς

σιωπηλός -> σιωπὴ
σφριγηλός -> σφρίγος
προτεραῖος -> πρότερος
μηνιαῖος -> μήν
ἑσπερινός -> ἑσπέρα
θαραλλέος -> θάρρος
κελεύω κελεύειν κελεύσειν κελεῦσαι κεκελευκέναι
τάττω τάττειν τάξειν τάξαι τεταχέναι
τρέπω τρέπειν τρέψειν τρέψαι τετροφέναι
ποιῶ ποιεῖν ποιήσειν ποιῆσαι πεποιηκέναι
μηνύω μηνύειν μηνύσειν μηνῦσαι μεμηνυκέναι
δοξάζω δοξάζων, δοξάσων, δοξάσας, δεδοξακώς,

δοξάζουσα, δοξάσουσα, δοξάσασα, δεδοξακυῖα,
δοξάζον δοξάσον δοξάσαν δεδοξακός
παύω παύων, παύσων, παύσας, πεπαυκώς,
παύουσα, παύσουσα, παύσασα, πεπαυκυῖα,
παῦον παῦσον παῦσαν πεπαυκός
σκευάζω σκευάζων, σκευάσων, σκευάσας, ἐσκευακώς,
σκευάζουσα, σκευάσουσα, σκευάσασα, ἐσκευακῦια,
σκευάζον σκευάσον σκευάσαν ἐσκευακός

σκήπτω σκήπτων, σκήψων, σκήψας, ἐσκηφώς,

σκήπτουσα, σκήψουσα, σκήψασα, ἐσκηφυῖα,
σκῆπτον σκῆψον σκῆψαν ἐσκηφός


α) πολίτευμα όπου την εξουσία ασκεί ο τύραννος : τυραννία
β) αυτός που σκοτώνει τύραννο : τυραννοκτόνος
γ) ο τεράστιος σαρκοφάγος δεινόσαυρος : τυραννόσαυρος
δ) ο μικρής αξίας τύραννος : τυραννίσκος
ε) κυβερνώ με τυραννικό τρόπο : τυραννεύω
2. Βρείτε λέξεις αντώνυμες από το λεξιλόγιο της ενότητας:

α) δημοκράτης : τύραννος
β) ελευθερία : τυραννία
γ) υπόδουλος : ατυράννευτος
δ) μισοτύραννος : φιλοτύραννος

χαρίεις -> χάρις
ἀστερόεις -> ἀστήρ
ὀρεινός -> ὄρος
ὑγιεινός -> ὑγιὴς
ποθεινός -> πόθος

παχυλός -> παχὺς

ῥιγηλός -> ῥῖγος
ὑψηλός -> ὕψος
τριταῖος -> τρίτος
τολμηρός -> τόλμη
λυσσαλέος -> λύσσα
ἀνιαρός -> ἀνία
4. Να κλιθεί η μετοχή του ρήματος τρέπω στο αρσενικό σε όλους τους χρόνους:
ὁ τρέπων ὁ τρέψων ὁ τρέψας ὁ τετροφώς

Ενικός Αριθμός
τοῦ τρέποντος τοῦ τρέψοντος τοῦ τρέψαντος τοῦ τετροφότος

τῷ τρέποντι τῷ τρέψοντι τῷ τρέψαντι τῷ τετροφότι
τὸν τρέποντα τὸν τρέψοντα τὸν τρέψαντα τὸν τετροφότα
ὦ τρέπων ὦ τρέψων ὦ τρέψας ὦ τετροφώς
οἱ τρέποντες οἱ τρέψοντες οἱ τρέψαντες οἱ τετροφότες

Πληθυντικός Αρ.
τῶν τρεπόντων τῶν τρεψόντων τῶν τρεψάντων τῶν τετροφότων

τοῖς τρέπουσι(ν) τοῖς τρέψουσι(ν) τοῖς τρέψασι(ν) τοῖς τετροφόσι(ν)
τοὺς τρέποντας τοὺς τρέψοντας τοὺς τρέψαντας τοὺς τετροφότας
ὦ τρέποντες ὦ τρέψοντες ὦ τρέψαντες ὦ τετροφότες
5. Να γίνει συντακτική ανάλυση των υπογραμμισμένων όρων του κειμένου:
Διονυσίου τυραννοῦντος Φιντίας τις Πυθαγόρειος ἐπιβεβουλευκώς τῷ τυράννῳ,

μέλλων δὲ τῆς τιμωρίας τυγχάνειν, ἠτήσατο παρά τοῦ Διονυσίου χρόνον εἰς τὸ
πρότερον ἅ βούλεται διοικῆσαι.
ἠτήσατο -> ρήμα
Φιντίας -> υποκείμενο στο ρήμα ἠτήσαντο
χρόνον -> αντικείμενο στο ρήμα ἠτήσαντο
ἐπιβεβουλευκώς -> επιθετική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος

Φιντίας
μέλλων -> επιθετική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος Φιντίας
τυγχάνειν -> τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στην επιθετική μετοχή μέλλων

1. Να μεταφραστεί το παρακάτω απόσπασμα:

Λέων κατεμέμφετο πολλάκις Προμηθέα, ὅτι ἔπλασεν αὐτόν μέγαν καὶ καλὸν καὶ
δυνατώτερον τῶν ἄλλων θηρίων· «τοιοῦτος δὲ ὤν», ἔφασκε, «φοβοῦμαι τὸν
ἀλεκτρυόνα». Καὶ ὁ Προμηθεὺς ἔφη: «Τί με αἰτιᾷ μάτην; Ἔχεις γὰρ πάντα τὰ ἐμὰ,
ὅσα ἐδυνάμην πλάττειν· ἡ δέ σου ψυχή ἐστι μαλθακή πρὸς τοῦτο μόνον». Ἔκλαιεν
οὖν ὁ λέων ἑαυτόν καὶ κατεμέμφετο τῆς δειλίας καὶ τέλος ἤθελεν ἀποθανεῖν.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Γιατί το λιοντάρι κατηγόρησε τον Προμηθέα συγκεκριμένα και ποιο ήταν το

παράπονό του;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
α) αυτός που μιμείται την αρχαιότητα : _______________
β) μέρος όπου φυλάσσονται έγγραφα : _______________
γ) αυτός που έχει την ανώτατη εξουσία : _______________
δ) παράνομο εμπόριο αρχαίων έργων τέχνης : _______________
ε) χώρος μοναστηρίου για υποδοχή επισκεπτών : _______________
4. Βρείτε μια συνώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις από το λεξιλόγιο:
ηγεμονεύω : _______________
εξουσία : _______________
κυβερνήτης : _______________
ψηφοφορία : _______________
υφίσταμαι : _______________
5. Σχηματίστε παράγωγα επίθετα από τα παρακάτω ρήματα:
γλύφω -> ___________
πλέκω ->___________

ἀγαπῶ -> ___________
σέβομαι -> ___________
στρατεύομαι -> ___________
6. Να κλιθούν τα ρήματα ἐρείδομαι και πράττομαι σε ενεστώτα και μέλλοντα:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ

ἐρείδομαι ἐρείσομαι πράττομαι πράξομαι
ΒΑΘΜΟΣ:


Οὕτω δὲ γνώμης ἔχων περιτυγχάνει ἐλέφαντι καὶ ὁρῶν κινοῦντα τὰ ὦτα διαπαντὸς
ἔφη «Τί πάσχεις καὶ τί ποτε οὐδὲ μικρὸν ἀτρεμεῖ τὸ οὖς σου;» Καί ὁ ἐλέφας ἔφη
περιπτάντος αὐτῷ κατὰ τύχην κώνωπος «Ὁρᾷς τοῦτο τὸ βραχύ, τὸ βομβοῦν; ῍Ην
εἰσδύνῃ τῇ ὁδῷ τῆς ἀκοῆς μου, τέθνηκα». Καὶ ὁ λέων ἔφη «Τί οὖν δεῖ με
ἀποθνῄσκειν ἔτι ὄντα τοσοῦτον καὶ εὐτυχέστερον ἐλέφαντος, ὅσον κρείττων ὁ
ἀλεκτρυών κώνωπος;»
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Τι έγινε και το λιοντάρι άλλαξε γνώμη στο τέλος; Τι μας διδάσκει το κείμενο
αυτό;
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις με λέξεις από το λεξιλόγιο:

α) Εμφανίστηκε μπροστά μου σαν ______________, μόνο τα φτερά του έλειπαν.
β) Το όνειρο μου είναι να σπουδάσω _______________, λατρεύω τις ανασκαφές.
γ) Ο ____________ μας φώναξε στο γραφείο του για να μας επιπλήξει.
δ) Ο αθλητισμός διδάσκει _____________ κι ενδυναμώνει το σώμα.
ε) Όσα λεφτά κι αν έχει παραμένει ______________, ποτέ δεν θα αποκτήσει
τρόπους.
4. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις βρείτε μια αντώνυμη από το λεξιλόγιο:
τέλος : ____________
σύγχρονος : ____________
νεοτερίζω : ____________
ειδήμων : ____________
μοντέρνος : ____________
στρέφω -> ___________

πλάττω -> ____________
ἐπαινῶ -> ___________
πείθομαι -> ___________
ῥέω -> ___________
6. Σχηματίστε τον μέλλοντα των παρακάτω ρημάτων στο πρόσωπο που είναι:
πείθομαι : ____________ κελευόμεθα : ____________
ἀγοράζονται: ____________ βιάζει : ____________
βρέχεσθε : ____________ γλύφεται : ____________
γραφόμεθα : ____________ δανείζεται: ____________
δέχομαι : ____________ πράττεσθε : ____________
ΒΑΘΜΟΣ:


Λέων κατεμέμφετο πολλάκις Προμηθέα, ὅτι ἔπλασεν αὐτόν μέγαν καὶ καλὸν καὶ
δυνατώτερον τῶν ἄλλων θηρίων· «τοιοῦτος δὲ ὤν», ἔφασκε, «φοβοῦμαι τὸν
ἀλεκτρυόνα». Καὶ ὁ Προμηθεὺς ἔφη: «Τί με αἰτιᾷ μάτην; Ἔχεις γὰρ πάντα τὰ ἐμὰ,
ὅσα ἐδυνάμην πλάττειν· ἡ δέ σου ψυχή ἐστι μαλθακή πρὸς τοῦτο μόνον».
Ἔκλαιεν οὖν ὁ λέων ἑαυτόν καὶ κατεμέμφετο τῆς δειλίας καὶ τέλος ἤθελεν
ἀποθανεῖν.
Ένα λιοντάρι κατηγορούσε πολλές φορές τον Προμηθέα που το έπλασε

μεγαλόσωμο και όμορφο και δυνατότερο από τα άλλα ζώα· «παρόλο όμως που
είμαι τέτοιος», έλεγε, «φοβάμαι τον πετεινό». Και ο Προμηθέας του είπε: «Γιατί
με κατηγορείς άδικα; Γιατί έχεις όλα τα δικά μου, όσα μπορούσα να
δημιουργήσω· όμως η ψυχή σου σε αυτό μόνο δειλιάζει». Έκλαιγε, λοιπόν, το
λιοντάρι τον εαυτό του και κατηγορούσε τη δειλία του και τελικά ήθελε να
πεθάνει.
2. Γιατί το λιοντάρι κατηγόρησε τον Προμηθέα συγκεκριμένα και ποιο ήταν το

παράπονό του;
Το λιοντάρι κατηγορούσε τον Προμηθέα για την αδυναμία που θεωρούσε πως
του είχε δώσει έναντι του πετεινού και γι' αυτό θα πέθαινε εξαιτίας του. Ενώ ήταν
ένα πανέμορφο και αρκετά δυνατότερο ζώο από τα υπόλοιπα, είχε αυτή τη φοβία
με τους πετεινούς. Η κατηγορία του απευθύνεται στον Προμηθέα κι όχι σε κάποιο

θεό, καθώς αυτός θεωρείται ο δημιουργός τόσο του ανθρώπου όσο και των
άλλων ζώων. Κατά μια άλλη εκδοχή ο αδερφός του. ο Επιμηθέας, είναι αυτός που
εξόπλισε κάθε ζώο με τα κατάλληλα εφόδια για την επιβίωσή του κι ο Προμηθέας
απλά τα επιθεώρησε και έδωσε στον αδύναμο άνθρωπο τη φωτιά. Ωστόσο ο
Αίσωπος βασίζει τον μύθο του στην πρώτη εκδοχή.

α) αυτός που μιμείται την αρχαιότητα : αρχαϊκός
β) μέρος όπου φυλάσσονται έγγραφα : αρχείο
γ) αυτός που έχει την ανώτατη εξουσία : άρχοντας
δ) παράνομο εμπόριο αρχαίων έργων τέχνης : αρχαιοκαπηλία
ε) χώρος μοναστηρίου για υποδοχή επισκεπτών : αρχονταρίκι
4. Βρείτε μια συνώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις από το λεξιλόγιο:
ηγεμονεύω : αρχηγετώ
εξουσία : αρχή
κυβερνήτης : άρχοντας
ψηφοφορία : αρχαιρεσία
υφίσταμαι : υπάρχω
γλύφω -> γλυπτός
πλέκω -> πλεκτὸς
ἀγαπῶ -> ἀγαπητὸς

σέβομαι -> σεπτός
στρατεύομαι -> ἀστράτευτος
6. Να κλιθούν τα ρήματα ἐρείδομαι και πράττομαι σε ενεστώτα και μέλλοντα:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ

ἐρείδομαι ἐρείσομαι πράττομαι πράξομαι
ἐρείδῃ/ει ἐρείσῃ/ει πράττῃ/ει πράξῃ/ει
ἐρείδεται ἐρείσεται πράττεται πράξεται
ἐρειδόμεθα ἐρεισόμεθα πραττόμεθα πραξόμεθα
ἐρείδεσθε ἐρείσεσθε πράττεσθε πράξεσθε
ἐρείδονται ἐρείσονται πράττονται πράξονται


Οὕτω δὲ γνώμης ἔχων περιτυγχάνει ἐλέφαντι καὶ ὁρῶν κινοῦντα τὰ ὦτα
διαπαντὸς ἔφη «Τί πάσχεις καὶ τί ποτε οὐδὲ μικρὸν ἀτρεμεῖ τὸ οὖς σου;» Καί ὁ
ἐλέφας ἔφη περιπτάντος αὐτῷ κατὰ τύχην κώνωπος «Ὁρᾷς τοῦτο τὸ βραχύ, τὸ
βομβοῦν; ῍Ην εἰσδύνῃ τῇ ὁδῷ τῆς ἀκοῆς μου, τέθνηκα». Καὶ ὁ λέων ἔφη «Τί οὖν
δεῖ με ἀποθνῄσκειν ἔτι ὄντα τοσοῦτον καὶ εὐτυχέστερον ἐλέφαντος, ὅσον
κρείττων ὁ ἀλεκτρυών κώνωπος;»
Κι ενώ βρισκόταν σε αυτή την κατάσταση, συναντάει έναν ελέφαντα και

βλέποντάς τον να κουνάει συνεχώς τα αυτιά του είπε: «Τι παθαίνεις και γιατί
επιτέλους δεν μένει ακίνητο ούτε για λίγο το αυτί σου;» Και ο ελέφαντας είπε,
καθώς ένα κουνούπι πέταξε τυχαία γύρω του: «Βλέπεις αυτό το μικρό (έντομο)
που βουίζει; Αν μπει στο αυτί μου, πεθαίνω». Και το λιοντάρι είπε: «Γιατί λοιπόν,
πρέπει πια να πεθάνω, αφού είμαι τόσο μεγάλος και πιο τυχερός από τον
ελέφαντα, όσο δυνατότερος είναι ο πετεινός από το κουνούπι;»
2. Τι έγινε και το λιοντάρι άλλαξε γνώμη στο τέλος; Τι μας διδάσκει το κείμενο
αυτό;
Το λιοντάρι του μύθου είχε μια παράξενη φοβία: φοβόταν τον πετεινό. Γι' αυτό
λοιπόν παραπονιόταν στο δημιουργό του ώσπου μια μέρα συνάντησε έναν
ελέφαντα ο οποίος έπρεπε να κουνάει συνεχώς τα αυτιά του αλλιώς κάποιο
κουνούπι θα έμπαινε μέσα τους και θα πέθαινε από το ανυπόφορο βουητό του.

Το λιοντάρι τότε κατάλαβε πως όσα προτερήματα και δύναμη κι αν έχει,

ανεξάρτητα από το μέγεθος ή τα χαρακτηριστικά του, καθένας κάτι φοβάται και
σε κάτι υστερεί. Όλοι έχουμε ελαττώματα κι αδυναμίες, είτε φαίνονται είτε όχι.
Γι΄ αυτόν τον λόγο πρέπει να προσπαθούμε να σκεφτόμαστε θετικά και να
πολεμάμε τους φόβους μας, οι οποίοι συχνά είναι απλά γέννημα της φαντασίας
μας.
3. Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις με λέξεις από το λεξιλόγιο:

α) Εμφανίστηκε μπροστά μου σαν αρχάγγελος, μόνο τα φτερά του έλειπαν.
β) Το όνειρο μου είναι να σπουδάσω αρχαιολογία, λατρεύω τις ανασκαφές.
γ) Ο γυμνασιάρχης μας φώναξε στο γραφείο του για να μας επιπλήξει.
δ) Ο αθλητισμός διδάσκει πειθαρχία κι ενδυναμώνει το σώμα.
ε) Όσα λεφτά κι αν έχει παραμένει αρχοντοχωριάτης, ποτέ δεν θα αποκτήσει
τρόπους.
4. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις βρείτε μια αντώνυμη από το λεξιλόγιο:
τέλος : αρχή
σύγχρονος : αρχαίος
νεοτερίζω : αρχαΐζω
ειδήμων : αρχάριος
μοντέρνος : αρχαιοπρεπής
στρέφω -> στρεπτός
πλάττω -> πλαστός

ἐπαινῶ -> ἐπαινετὸς
πείθομαι -> πιστός
ῥέω -> ῥυτὸς
6. Σχηματίστε τον μέλλοντα των παρακάτω ρημάτων στο πρόσωπο που είναι:
πείθομαι : πείσομαι κελευόμεθα : κελευσόμεθα
ἀγοράζονται: ἀγοράσονται βιάζει : βιάσει
βρέχεσθε : βρέξεσθε γλύφεται : γλύψεται
γραφόμεθα : γραψόμεθα δανείζεται: δανείσεται
δέχομαι : δέξομαι πράττεσθε : πράξεσθε


Γαλάτεια ἡ Εὐρυτίου τοῦ Σπάρτωνος συνεζύγη ἐν Φαιστῷ τῆς Κρήτης Λάμπρῳ τῷ
Πανδίονος, ἀνδρὶ τὰ μὲν εὖ ἔχοντι εἰς γένος, ἐνδεεῖ δὲ βίου. Οὗτος, ἐπειδὴ
ἐγκύμων ἦν ἡ Γαλάτεια, ηὔξατο μὲν γενέσθαι αὐτῷ ἄρρενα παῖδα, προηγόρευσε
δὲ τῇ γυναικί, ἐὰν γεννήσῃ κόρην, ἀφανίσαι. Τῇ δὲ Γαλατείᾳ ἐγένετο θυγάτηρ. Καὶ
κατοικτείρασα τὸ βρέφος καὶ λογισαμένη τὴν ἐρημίαν τοῦ οἴκου ἐψεύσατο τὸν
Λάμπρον λέγουσα τεκεῖν ἄρρεν καὶ ἐξέτρεφεν ὡς παῖδα κοῦρον ὀνομάσασα
Λεύκιππον.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Με ποια απειλή φόβισε ο Λεύκιππος τη γυναίκα του; Γιατί;

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Βρείτε μια συνώνυμη από το λεξιλόγιο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
έθνος : _______________
μορφή : _______________
πυκνοφυτεμένος : _______________
βλασταίνω : _______________
πανέξυπνος : _______________
(εμφύτευση, φυσιολογικός, δενδροφύτευση, φυτικός, φυσικοθεραπεία)
α) Είναι υπέροχο να μελετάς το ____________ βασίλειο. Υπάρχουν τόσα πολλά

είδη φυτών.
β) Γέννησε με _____________ τοκετό δύο υγιέστατα αγοράκια.
γ) Χρειάστηκε να κάνει _____________ μαλλιών γιατί άρχισε να χάνει τα δικά

του.
δ) Η _______________ είναι νέος κλάδος της ιατρικής που αναπτύσσεται γοργά.
ε) Ο δήμος προχώρησε στη _______________ δεκάδων νέων φοινίκων.
5. Βρείτε από ποια ρήματα παράγονται τα παρακάτω επίθετα:
νομάς -> _______________

εὐτυχὴς -> _______________
ἐπιφανὴς -> _______________
σεμνός -> _______________
στεγανός -> _______________
μιαρός -> _______________
ἐριστικός -> _______________
θαλερός -> _______________
ἁρπακτικός -> _______________
δραστήριος -> _______________
ὠφέλιμος -> _______________
6. Να κλιθούν σε παρατατικό κι αόριστο τα ρήματα βιάζομαι και δανείζομαι:
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ

ἐβιαζόμην ἐβιασάμην ἐδανειζόμην ἐδανεισάμην
ΒΑΘΜΟΣ:


Ἐπεί δὲ ηὔξετο ἡ κόρη καὶ ἐγένετο ἄφατόν τι κάλλος, ἡ Γαλάτεια δείσασα τὸν
Λάμπρον, κατέφυγεν εἰς τὸ ἱερὸν τῆς Λητοῦς καὶ ἱκέτευσεν πλεῖστα τὴν θεόν εἴ
πως δύναιτο ἡ παῖς γενέσθαι αὐτῇ κόρος ἀντὶ θυγατρὸς. Ἡ δὲ Λητὼ ᾤκτειρε τὴν
Γαλάτειαν συνεχῶς ὀδυρομένην καὶ ἱκετεύουσαν καί μετέβαλε τὴν φύσιν τῆς
παιδὸς εἰς κόρον. Ταύτης τῆς μεταβολῆς Φαίστιοι μέμνηνται ἔτι καὶ τὴν ἑορτὴν
καλοῦσιν Ἐκδύσια, ἐπεί ἡ παῖς ἐξέδυ τὸν πέπλον.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Τι ήταν τα Εκδύσια και πώς καθιερώθηκε η γιορτή;

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Βρείτε τις λέξεις που αντιστοιχούν στους παρακάτω ορισμούς

χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο της ενότητας:
α) μεγάλη έκταση γης με φυτά ορισμένου είδους : _______________
β) καλύπτω δύσκολα τις βιοτικές μου ανάγκες : _______________
γ) ο μικρός βλαστός : _______________
δ) αυτός που ερευνά συστηματικά ό, τι σχετίζεται με τη φύση : _______________
ε) αυτός που μελετά το χαρακτήρα κάποιου με βάση τα χαρακτηριστικά του
προσώπου του: _______________
4. Βρείτε μια αντώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις από το λεξιλόγιο
της ενότητας:
επίκτητος : _______________
ξεριζώνω : _______________
παθολογικός : _______________
καλλιεργούμενος : _______________
χέρσος : _______________
ψευδής -> _______________
ἀφανὴς -> _______________

κυφὸς -> _______________
στιλπνός -> _______________
ἱκανὸς -> _______________
δηλωτικός -> _______________
σωτήριος -> _______________
χαλαρός -> _______________
στυγερός -> _______________
αἰδήμων -> _______________
ἐλεήμων -> _______________
6. Γράψτε τον παρατατικό και τον αόριστο των παρακάτω ρημάτων στο ίδιο
πρόσωπο:
πείθεται -> _______________ , ________________
βρεχόμεθα -> _______________ , ________________
γλύφεσαι -> _______________ , ________________
δέχονται -> _______________ , ________________
πράττεσθε -> _______________ ,________________
κελεύομαι -> _______________ , ________________
ΒΑΘΜΟΣ:


Γαλάτεια ἡ Εὐρυτίου τοῦ Σπάρτωνος συνεζύγη ἐν Φαιστῷ τῆς Κρήτης Λάμπρῳ τῷ
Πανδίονος, ἀνδρὶ τὰ μὲν εὖ ἔχοντι εἰς γένος, ἐνδεεῖ δὲ βίου. Οὗτος, ἐπειδὴ
ἐγκύμων ἦν ἡ Γαλάτεια, ηὔξατο μὲν γενέσθαι αὐτῷ ἄρρενα παῖδα, προηγόρευσε
δὲ τῇ γυναικί, ἐὰν γεννήσῃ κόρην, ἀφανίσαι. Τῇ δὲ Γαλατείᾳ ἐγένετο θυγάτηρ. Καὶ
κατοικτείρασα τὸ βρέφος καὶ λογισαμένη τὴν ἐρημίαν τοῦ οἴκου ἐψεύσατο τὸν
Λάμπρον λέγουσα τεκεῖν ἄρρεν καὶ ἐξέτρεφεν ὡς παῖδα κοῦρον ὀνομάσασα
Λεύκιππον.
Η Γαλάτεια η κόρη του Ευρυτίου, του γιου του Σπάρτωνα, παντρεύτηκε στη
Φαιστό της Κρήτης τον Λάμπρο, τοΝ γιο του Πανδίονα, άντρα ευγενικής
καταγωγής, αλλά φτωχό. Αυτός, όταν εγκυμονούσε η Γαλάτεια, ευχήθηκε να
αποκτήσει αρσενικό παιδί και προειδοποίησε τη γυναίκα του ότι, αν γεννήσει
κορίτσι, θα το σκοτώσει. Η Γαλάτεια απέκτησε κορίτσι. Και επειδή λυπήθηκε το
βρέφος και σκέφτηκε την ερήμωση του σπιτιού, είπε ψέματα στον Λάμπρο
λέγοντάς του ότι γέννησε αρσενικό παιδί και ανέθρεψε το κορίτσι σαν γιο, αφού
το ονόμασε Λεύκιππο.
2. Με ποια απειλή φόβισε ο Λεύκιππος τη γυναίκα του; Γιατί;

Ο Λεύκιππος δεν ήθελε να γεννήσει η γυναίκα του κορίτσι κι έτσι την απείλησε
πως αν δε γεννιόταν αγόρι, εκείνος θα σκότωνε το παιδί. Ο Λεύκιππος, που όπως
τονίστηκε από την αρχή ήδη του κειμένου ήταν πολύ φτωχός, θεωρούσε πως αν

γεννούσε αγόρι θα βοηθούσε τα οικονομικά του οίκου του ενώ το κορίτσι θα τα

επιβάρυνε. Αυτή η σκέψη υπήρχε και υπάρχει ακόμη σε κάποιες κοινωνίες αφού
τα αγόρια θεωρούνται πιο δυνατά σωματικά, άρα βρίσκουν πιο εύκολα δουλειά
και βγάζουν λεφτά. Τα κορίτσια, από την άλλη, δεν έχουν ίδιες αντοχές ούτε
επαγγελματικές προοπτικές. Επιπλέον το αγόρι συνεχίζει το όνομα του πατέρα.
Τέλος, το αγόρι θα αποκτήσει προίκα όταν παντρευτεί, εν αντιθέσει με το κορίτσι
που θα επιβαρύνει τον πατρικό οίκο και σε αυτήν την περίπτωση. Γι' αυτούς άρα
τους λόγους ο Λεύκιππος ήθελε τόσο απεγνωσμένα κορίτσι.
3. Βρείτε μια συνώνυμη από το λεξιλόγιο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
έθνος : φυλή
μορφή : φυσιογνωμία
πυκνοφυτεμένος : κατάφυτος
βλασταίνω : φυτρώνω
πανέξυπνος : μεγαλοφυής
(εμφύτευση, φυσιολογικός, δενδροφύτευση, φυτικός, φυσικοθεραπεία)
α) Είναι υπέροχο να μελετάς το φυτικό βασίλειο. Υπάρχουν τόσα πολλά είδη

φυτών.
β) Γέννησε με φυσιολογικό τοκετό δύο υγιέστατα αγοράκια.
γ) Έκανε εμφύτευση μαλλιών γιατί νόμιζε ότι θα ήταν ομορφότερος.
δ) Η φυσικοθεραπεία είναι νέος κλάδος της ιατρικής που αναπτύσσεται γοργά.
ε) Ο δήμος προχώρησε στη δενδροφύτευση δεκάδων νέων φοινίκων.

νομάς -> νέμω
εὐτυχὴς -> τυγχάνω
ἐπιφανὴς -> φαίνω
σεμνός -> σέβομαι
στεγανός -> στέγω
μιαρός -> μιαίνω
ἐριστικός -> ἐρίζω
θαλερός -> θάλλω
ἁρπακτικός -> ἁρπάζω
δραστήριος -> δρῶ
ὠφέλιμος -> ὠφελῶ
6. Να κλιθούν σε παρατατικό κι αόριστο τα ρήματα βιάζομαι και δανείζομαι:
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ

ἐβιαζόμην ἐβιασάμην ἐδανειζόμην ἐδανεισάμην
ἐβιάζου ἐβιάσω ἐδανείζου ἐδανείσω
ἐβιάζετο ἐβιάσατο ἐδανείζετο ἐδανείσατο
ἐβιαζόμεθα ἐβιασάμεθα ἐδανειζόμεθα ἐδανεισάμεθα
ἐβιάζεσθε ἐβιάσασθε ἐδανείζεσθε ἐδανείσασθε
ἐβιάζοντο ἐβιάσαντο ἐδανείζοντο ἐδανείσαντο


Ἐπεί δὲ ηὔξετο ἡ κόρη καὶ ἐγένετο ἄφατόν τι κάλλος, ἡ Γαλάτεια δείσασα τὸν
Λάμπρον, κατέφυγεν εἰς τὸ ἱερὸν τῆς Λητοῦς καὶ ἱκέτευσεν πλεῖστα τὴν θεόν εἴ
πως δύναιτο ἡ παῖς γενέσθαι αὐτῇ κόρος ἀντὶ θυγατρὸς. Ἡ δὲ Λητὼ ᾤκτειρε τὴν
Γαλάτειαν συνεχῶς ὀδυρομένην καὶ ἱκετεύουσαν καί μετέβαλε τὴν φύσιν τῆς
παιδὸς εἰς κόρον. Ταύτης τῆς μεταβολῆς Φαίστιοι μέμνηνται ἔτι καὶ τὴν ἑορτὴν
καλοῦσιν Ἐκδύσια, ἐπεί ἡ παῖς ἐξέδυ τὸν πέπλον.
Καθώς όμως μεγάλωνε η κόρη και γινόταν ανώτερη από κάθε περιγραφή σε
ομορφιά, η Γαλάτεια επειδή φοβήθηκε τον Λάμπρο, κατέφυγε στο ιερό της
Λητούς και ικέτευε θερμά τη θεά μήπως με κάποιο τρόπο μπορούσε το κορίτσι να
γίνει γι’ αυτήν αγόρι. Η Λητώ λυπήθηκε τη Γαλάτεια που συνεχώς θρηνούσε και
την ικέτευε και μεταμόρφωσε τη φύση του κοριτσιού σε αγόρι. Αυτή τη
μεταμόρφωση οι κάτοικοι της Φαιστού τη θυμούνται ακόμη και ονομάζουν τη
γιορτή τους Εκδύσια, γιατί η κόρη απέβαλε τη γυναικεία φύση της.
2. Τι ήταν τα Εκδύσια και πώς καθιερώθηκε η γιορτή;

Τα Εκδύσια ήταν γιορτή που καθιέρωσαν οι Κρήτες στη Φαιστό προς τιμήν της
Λητώς. Η γιορτή θεσπίστηκε σε ανάμνηση της μεταμόρφωσης του κοριτσιού σε
αγόρι ύστερα από παρακλήσεις της μητέρας της Γαλάτειας, την οποία απείλησε ο
σύζυγός της λέγοντας πως αν δεν γεννήσει γιο θα σκοτώσει το παιδί. Η θεά τη
λυπήθηκε κι όταν πήγε το κορίτσι, ανεπτυγμένο πια, στο ναό της, άλλαξε το φύλο

του κάνοντας το αγόρι. Στη γιορτή αυτή υπήρχε άγαλμα του Λεύκιππου, του
μεταμορφωμένου κοριτσιού, στο ιερό της θεάς, όπου κοιμόνταν οι νεόνυμφοι.
Έπειτα οι άνδρες άλλαζαν ρούχα με τις γυναίκες τους ή έγδυναν το ξόανο του
Λεύκιππου. Κατά άλλους, η γιορτή σχετίζεται με τη μετάβαση των νέων Κρητικών
από παιδιά σε άνδρες. Οι έφηβοι τότε άφηναν τα παιδικά τους ρούχα κι έπαιρναν
τα όπλα τους για να γίνουν πολίτες.
3. Βρείτε τις λέξεις που αντιστοιχούν στους παρακάτω ορισμούς

χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο της ενότητας:
α) μεγάλη έκταση γης με φυτά ορισμένου είδους : φυτεία
β) καλύπτω δύσκολα τις βιοτικές μου ανάγκες : φυτοζωώ
γ) ο μικρός βλαστός : φυντανάκι
δ) αυτός που ερευνά συστηματικά ό,τι σχετίζεται με τη φύση : φυσιοδίφης
ε) αυτός που μελετά τον χαρακτήρα κάποιου με βάση τα χαρακτηριστικά του
προσώπου του : φυσιογνωμιστής
4. Βρείτε μια αντώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις από το λεξιλόγιο
της ενότητας:
επίκτητος : έμφυτος
ξεριζώνω : φυτεύω
παθολογικός : φυσιολογικός
καλλιεργούμενος : αυτοφυής
χέρσος : πυκνοφυτεμένος
ψευδής -> ψεύδω

ἀφανὴς -> φαίνω
κυφός -> κύπτω
στιλπνός -> στίλβω
ἱκανός -> ἱκνέομαι-οῦμαι
δηλωτικός -> δηλῶ
σωτήριος -> σῴζω
χαλαρός -> χαλάω
στυγερός -> στυγῶ
αἰδήμων -> αἰδέομαι-οῦμαι
ἐλεήμων -> ἐλεῶ
6. Γράψτε τον παρατατικό και τον αόριστο των παρακάτω ρημάτων στο ίδιο
πρόσωπο:
πείθεται -> ἐπείθετο, ἐπείσατο
βρεχόμεθα -> ἐβρεχόμεθα, ἐβρεξάμεθα
γλύφεσαι -> ἐγλύφου, ἐγλύψω
δέχονται -> ἐδέχοντο, ἐδέξαντο
πράττεσθε -> ἐπράττεσθε, ἐπράξασθε
κελεύομαι -> ἐκελευόμην, ἐκελευσάμην


α) αυτός που έχει το χρώμα της θάλασσας : ________________
β) ο κυρίαρχος της θάλασσας : ________________
γ) η ζωγραφική με θέμα τη θάλασσα : ________________
δ) η κυματώδης θάλασσα : ________________
ε) ο έμπειρος ναυτικός : ________________
2. Βρείτε για κάθε λέξη μία αντώνυμη από το λεξιλόγιο:

χερσαίος : ________________
νηνεμία : ________________
κοσμοκράτορας : ________________
μεσόγειος : ________________
γεωργώ : ________________
3. Φτιάξτε επίθετα παράγωγα από τα παρακάτω επιρρήματα:

χθές -> ____________
σκότος -> ____________
ὄπισθεν -> ____________
πρῶος -> ____________
ῥάγδην -> ____________

ἐρίζω -> ____________

πράττω -> ____________
πρωὶ -> ____________
χύδην -> ____________
4. Να γίνει χρονική αντικατάσταση στα παρακάτω ρήματα στο πρόσωπο που

βρίσκονται:
αἰσθήσεται, πράττονται, ἐσπένδου, ἐστάλμεθα, ἐστρατοπεδεύσασθε
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τις προτάσεις χρησιμοποιώντας την κατάλληλη από τις

παρακάτω λέξεις:
θαλασσινός, θαλασσώνω, θαλασσοταραχή , θαλασσί, θαλασσόπληκτος.
α) Ο Οδυσσέας είναι ο πιο γνωστός ________________ ήρωας της μυθολογίας.

β) Δεν ακούει ποτέ του συμβουλές από τους άλλους γι’ αυτό και συχνά τα
______________.
γ) Ξέρω μια ταβέρνα όπου σερβίρονται τα πιο νόστιμα _______________.
δ) Λατρεύω το ____________ χρώμα των ματιών σου.
ε) Δεν είχαμε πολύ ήρεμο ταξίδι. Μας έπιασε _________________ και
φουρτούνα.
2. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις βρείτε μια συνώνυμη από το λεξιλόγιο:
αλιεία : ________________
παράκτιος : ________________
γαλάζιος : ________________
αποτυγχάνω : ________________
φουρτούνα : ________________
3. Γράψτε τους τύπους που ζητούνται στα παρακάτω ρήματα:

πρεσβεύομαι (β' εν. πρκ.) : _________________

σκευάζομαι (γ' πληθ. υπερσ.) : _________________
στρατεύομαι (α' εν. πρκ.) : _________________
αἰσθάνομαι (α' εν. υπερσ.) : _________________
σφάλλομαι (β' εν. υπερσ.) : _________________
σχίζομαι (γ' εν. πρκ.) : _________________
ἀκούομαι (γ' εν. υπερσ.) : _________________
ταράττομαι (β' πληθ. πρκ.) : _________________
στρέφομαι (α' πληθ. υπερσ.) : _________________
σκήπτομαι (α' πληθ. πρκ.) : _________________
ΒΑΘΜΟΣ:


α) αυτός που έχει το χρώμα της θάλασσας : θαλασσοειδής
β) ο κυρίαρχος της θάλασσας : θαλασσοκράτορας
γ) η ζωγραφική με θέμα τη θάλασσα : θαλασσογραφία
δ) η κυματώδης θάλασσα : φουσκοθαλασσιά
ε) ο έμπειρος ναυτικός : θαλασσόλυκος
2. Βρείτε για κάθε λέξη μία αντώνυμη από το λεξιλόγιο:

χερσαίος : θαλάσσιος
νηνεμία : θαλασσοταραχή
κοσμοκράτορας : θαλασσοκράτορας
μεσόγειος : παραθαλάσσιος
γεωργώ : θαλασσουργώ
3. Φτιάξτε επίθετα παράγωγα από τα παρακάτω επιρρήματα:

χθές -> χθεσινός
σκότος -> σκοτεινός
ὄπισθεν -> ὀπίσθιος
πρῶος -> πρώιμος
ῥάγδην -> ῥαγδαῖος
ἐρίζω -> ἐριστκὸς
πράττω -> πρακταῖος

πρωὶ -> πρώιος

χύδην -> χυδαῖος
4. Να γίνει χρονική αντικατάσταση στα παρακάτω ρήματα στο πρόσωπο που

βρίσκονται:
αἰσθήσεται, πράττονται, ἐσπένδου, ἐστάλμεθα, ἐστρατοπεδεύσασθε

αἰσθάνεται ᾐσθάνετο αἰσθήσεται ᾔσθετο ᾔσθηται ᾔσθητο
πράττονται ἐπράττοντο πράξονται ἐπράξαντο πεπραγμένοι εἰσίν πεπραγμένοι ἦσαν
σπένδῃ ἐσπένδου σπείσῃ ἐσπείσω ἔσπεισαι ἔσπεισο
στελλόμεθα ἐστελλόμεθα στελούμεθα ἐστειλάμεθα ἐστάλμεθα ἐστάλμεθα
στρατοπεδε- ἐστρατοπεδε- στρατοπεδε- ἐστρατοπεδ- ἐστρατοπέδευσθε ἐστρατοπέδευσθε
ύεσθε ύεσθε ύσεσθε εύσασθε

1. Συμπληρώστε τις προτάσεις χρησιμοποιώντας την κατάλληλη από τις

παρακάτω λέξεις:
θαλασσινός, θαλασσώνω, θαλασσοταραχή , θαλασσί, θαλασσόπληκτος.
α) Ο Οδυσσέας είναι ο πιο γνωστός θαλασσόπληκτος ήρωας της μυθολογίας.

β) Δεν ακούει ποτέ του συμβουλές από τους άλλους γι’ αυτό και συχνά τα
θαλασσώνει.
γ) Ξέρω μια ταβέρνα όπου σερβίρονται τα πιο νόστιμα θαλασσινά.
δ) Λατρεύω το θαλασσί χρώμα των ματιών σου.
ε) Δεν είχαμε πολύ ήρεμο ταξίδι. Μας έπιασε θαλασσοταραχή και φουρτούνα.
2. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις βρείτε μια συνώνυμη από το λεξιλόγιο:
αλιεία : θαλασσουργία
παράκτιος : παραθαλάσσιος
γαλάζιος : θαλασσής
αποτυγχάνω : θαλασσώνω
φουρτούνα : φουσκοθαλασσιά
3. Γράψτε τους τύπους που ζητούνται στα παρακάτω ρήματα:

πρεσβεύομαι (β' εν. πρκ.) : πεπρέσβευσαι
σκευάζομαι (γ' πληθ. υπερσ.) : ἐσκεύαντο
στρατεύομαι (α' εν. πρκ.) : ἐστράτευμαι

αἰσθάνομαι (α' εν. υπερσ.) : ᾐσθήμην

σφάλλομαι (β' εν. υπερσ.) : ἔσφαλσο
σχίζομαι (γ' εν. πρκ.) : ἔσχισται
ἀκούομαι (γ' εν. υπερσ.) : ἤκουστο
ταράττομαι (β' πληθ. πρκ.) : τετάραχθε
στρέφομαι (α' πληθ. υπερσ.) : ἐστράμμεθα
σκήπτομαι (α' πληθ. πρκ.) : ἐσκήμμεθα

1. Σχηματίστε ονοματικά σύνολα συνδυάζοντας τις παρακάτω λέξεις και φτιάξτε

μια πρόταση με την καθεμία:
σαρκαστικό θήκη
σαρκοβόρο παιδί
παχύσαρκο χαμόγελο
σαρκοφάγος ρόλο
ενσαρκώνω θηλαστικό
2. Σχηματίστε επιρρήματα παράγωγα από τις παρακάτω λέξεις και ταξινομήστε

τα σε κατηγορίες (τοπικά, τροπικά, ποσοτικά, χρονικά) :
δέον -> ____________ (____________)
ἐκεῖ -> ____________ (____________)
βαρύς -> ____________ (____________)
ὅς -> ____________ (____________)
Πλαιταιαῖ -> ____________ (____________)
αὐτός -> ____________ (____________)
πολύς -> ____________ (____________)
ἑκάτερος -> ____________ (____________)
πόσος -> ____________ (____________)

ἄλλος -> ____________ (____________)

ἱκανός -> ____________ (____________)
μείγνυμι -> ____________ (____________)

κελεύομαι
τάττομαι
τρέπομαι
σώζομαι
σπένδομαι
4. Να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση στις παρακάτω προτάσεις:
Ὅταν ἴδῃ ὁ καρκῖνος τὸ ὄστρεον διαθαλπόμενον καί διαπλώσαντα τάς πτυχάς

ἑαυτοῦ, τότε δή παρεμβαλών λάθρᾳ ψηφῖδα διακωλύει τήν σύμπτυξιν, καί
εὑρίσκεται περιεχόμενος τό ἐλλεῖπον τῆς δυνάμεως.
Ἐγώ δέ σε βούλομαι ζηλοῦντα τό ποριστικόν καί εὐμήχανον, ἀπέχεσθαι τῆς

βλάβη.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Γράψτε μια συνώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
κοκκαλιάρης : ______________
ειρωνεία : ______________
χοντρός : ______________
υποδύομαι : ______________
επιδερμίδα : ______________
2. Γράψτε μια αντώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

χορτοφάγος : ______________
πνευματικός : ______________
ευτραφής : ______________
καλοπροαίρετος : ______________

τα σε κατηγορίες (τοπικά, τροπικά, ποσοτικά, χρονικά):
οἴκος -> ____________ (____________)
ἀνὰ -> ____________ (____________)
καλός -> ____________ (____________)
δύο -> ____________ (____________)

ἕκαστος -> ____________ (____________)

ἀμφότεροι -> ____________ (____________)
φύρω -> ____________ (____________)
ἕξ -> ____________ (____________)
πλοῦτος -> ____________ (____________)
βαρβαρίζω -> ____________ (____________)

βιάζομαι
ἐγγυῶμαι
παύομαι
σκευάζομαι
σκήπτομαι
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Σχηματίστε ονοματικά σύνολα συνδυάζοντας τις παρακάτω λέξεις και φτιάξτε

μια πρόταση με την καθεμία:
σαρκαστικό θήκη
σαρκοβόρο παιδί
παχύσαρκο χαμόγελο
σαρκοφάγος ρόλο
ενσαρκώνω θηλαστικό

δέον -> δεόντως (τροπικό)
ἐκεῖ -> ἐκεῖσε (τοπικό)
βαρύς -> βαρέως (τροπικό)
ὅς -> ὅτε (χρονικό)
Πλαταιαῖ -> Πλαταιᾶσι (τοπικό)
αὐτός -> αὐτόθι (τοπικό)
πολύς -> πολλάκις (ποσοτικό)
ἑκάτερος -> ἑκατέρωθεν (τοπικό)
πόσος -> ποσάκις (ποσοτικό)
ἄλλος -> ἄλλοθεν (τοπικό)

ἱκανός -> ἱκανῶς (τροπικό)

μείγνυμι -> μ(ε)ίγδην (τροπικό)
3. Γράψτε τα απαρέμφατα των παρακάτω ρημάτων σε όλους τους χρόνους:

κελεύομαι κελεύεσθαι κελεύσεσθαι κελεύσασθαι κεκελεῦσθαι
τάττομαι τάττεσθαι τάξεσθαι τάξασθαι τετάχθαι
τρέπομαι τρέπεσθαι τρέψεσθαι τρέψασθε τετράφθαι
σῴζομαι σῴζεσθαι σώσεσθαι σώσασθαι σεσῶσθαι
σπένδομαι σπένδεσθαι σπείσεσθαι σπείσασθαι ἐσπεῖσθαι
4. Να γίνει πλήρης συντακτική ανάλυση στις παρακάτω προτάσεις:
Ὅταν ἴδῃ ὁ καρκῖνος τὸ ὄστρεον διαθαλπόμενον καὶ διαπλώσαντα τὰς πτυχάς

ἑαυτοῦ, τότε δὴ παρεμβαλών λάθρᾳ ψηφῖδα διακωλύει τὴν σύμπτυξιν, καὶ
εὑρίσκεται περιεχόμενος τὸ ἐλλεῖπον τῆς δυνάμεως.
Ἐγώ δέ σε βούλομαι ζηλοῦντα τὸ ποριστικόν καὶ εὐμήχανον, ἀπέχεσθαι τῆς

βλάβη.
ἴδῃ: ρήμα
ὁ καρκῖνος: υποκείμενο ρήματος ἴδῃ
τὸ ὄστρεον: αντικείμενο ρήματος ἴδῃ
διαθαλπόμενον καί διαπλώσαντα: κατηγορηματικές μετοχές, συνημμένες στο
αντικείμενο του ρήματος τὸ ὄστρεον
τὰς πτυχάς: αντικείμενο στη μετοχή διαπλώσαντα

παρεμβαλών: επιρρηματική χρονικοϋποθετική μετοχή, συνημμένη στο

υποκείμενο του ρήματος ὁ καρκῖνος
ψηφῖδα: αντικείμενο της μετοχής παρεμβαλών
διακωλύει: ρήμα με εννοούμενο υποκείμενο ὁ καρκῖνος
τὴν σύμπτυξιν: αντικείμενο του ρήματος διακωλύει
εὑρίσκεται: ρήμα με εννοούμενο υποκείμενο ὁ καρκῖνος
περιεχόμενος: κατηγορηματική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο ὁ καρκῖνος
τὸ ἐλλεῖπον: επιθετική μετοχή (με υποκείμενο το τὸ) ως αντικείμενο της μετοχής
περιεχόμενος
βούλομαι: ρήμα
Ἐγώ: υποκείμενο του ρήματος βούλομαι
ἀπέχεσθαι: τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο του ρήματος βούλομαι
σε: υποκείμενο του απαρεμφάτου ἀπέχεσθαι
τῆς βλάβης: αντικείμενο του απαρεμφάτου ἀπέχεσθαι
ζηλοῦντα: επιρρηματική εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο σε
τὸ ποριστικόν καί εὐμήχανον: αντικείμενα της μετοχής ζηλοῦντα

1. Γράψτε μια συνώνυμη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
κοκκαλιάρης : σαρκολιπής
ειρωνεία : σαρκασμός
χοντρός : παχύσαρκος
υποδύομαι : ενσαρκώνω
επιδερμίδα : σάρκα

χορτοφάγος : σαρκοφάγος
πνευματικός : σαρκικός
ευτραφής : λιπόσαρκος
καλοπροαίρετος : σαρκαστικός

οἴκος -> οἰκόνδε (τοπικό)
ἀνὰ -> ἄνω (τοπικό)
καλός -> καλῶς (τροπικό)
δύο -> δίς (ποσοτικό)
ἕκαστος -> ἑκάστοτε (χρονικό)
ἀμφότεροι -> ἀμφοτέρωθεν (τοπικό)

φύρω -> φύρδην (τροπικό)

ἕξ -> ἑξάκις (ποσοτικό)
πλοῦτος -> πλουτίνδην (τροπικό)
βαρβαρίζω -> βαρβαριστί (τροπικό)

βιάζομαι βιαζόμενος -η - βιασόμενος -η -ον βιασάμενος - βεβιασμένος -η -
ον η -ον ον
ἐγγυῶμαι ἐγγυώμενος -η - ἐγγυησόμενος -η - ἐγγυησάμεν ἠγγυημένος-η -ον
ον ον ος -η -ον
παύομαι παυόμενος -η - παυσόμενος -η -ον παυσάμενος πεπαυμένος -η -
ον -η -ον ον
σκευάζομαι σκευαζόμενος - σκευασόμενος -η - σκευασάμεν ἐσκευασμένος -η
η -ον ον ος -η -ον -ον
σκήπτομαι σκηπτόμενος -η σκηψόμενος -η -ον σκηψάμενος ἐσκημμένος -η -
-ον -η -ον ον

1. Συμπληρώστε τους παρακάτω ορισμούς με λέξεις από το λεξιλόγιο:
α) αυτός που μπορεί να περάσει από δίκη : ______________

β) αυτός που παρουσιάζει τα πράγματα κατά το συμφέρον του : ______________
γ) το σύνολο των νομικών εγγράφων μιας υπόθεσης : ______________
δ) αυτός που φέρνει δικαιοσύνη : ______________
ε) αυτός που δεν παρουσιάζεται στο δικαστήριο τη δικάσιμη ημέρα :
________________

α) διάψευση : _______________
β) συμφιλιώνομαι : _______________
γ) αθωώνω : _______________
δ) αδικία : _______________
ε) συνήγορος : _______________
3. Βρείτε από ποιο ρήμα προέρχεται κάθε ουσιαστικό και τι δηλώνει:

νομεύς -> _______________, ___________________
σωτήρ -> _______________, ___________________
κάθαρσις -> _______________, ___________________

ξηρασία -> _______________, ___________________

γράμμα -> _______________, ___________________
πλῆκτρον -> _______________, ___________________
σφάλμα -> _______________, ___________________
4. Να γράψετε τον ίδιο τύπο στον άλλο αριθμό:

τοῦ πυρῆνος -> _______________
τὸν ἀροτήρα -> _______________
τὰς ἄμμους -> _______________
τῷ βάθρῳ -> _______________
τῶν λοχιῶν -> _______________
τῶν κισσῶν -> _______________
5) Να γίνει χρονική αντικατάσταση του ρήματος ἐδεδικάκεμεν στο ίδιο

πρόσωπο, και στις δύο φωνές:
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ:
ΜΕΣΗ:
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις με την κατάλληλη λέξη από το

λεξιλόγιο:
α) Στις αρχές του μήνα ορίστηκε η _____________ για την υπόθεση κλοπής.
β) Είναι _____________ άνθρωπος. Δεν εξαπάτησε ποτέ κανέναν.
γ) Ψάχνει διαρκώς _____________ για να αποφύγει τις δουλειές του.
δ)Δόθηκε παράταση για την _____________ της υπόθεσης ως την άλλη βδομάδα.
ε) Οι _____________ του επιδόματος καλούνται να καταθέσουν τα απαραίτητα
δικαιολογητικά.
2. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις, βρείτε μια συνώνυμη από το λεξιλόγιο:
α) αγορεύω -> _____________
β) νομιμότητα -> _____________
γ) συνήγορος -> _____________
δ) κατηγορούμενος -> _____________
ε) πρόφαση -> _____________

μωρός : _____________
εὐδαίμων : _____________

βοηθός : _____________
βαρύς : _____________
σώφρων : _____________
βραδύς : _____________

τοῖς γονεύσι -> _____________
ὦ δήλωσι -> _____________
τοῦ λύκου -> _____________
τῶν πρυμνῶν -> _____________
τὸν μεσὶτην -> _____________
τὸ ἄντρον -> _____________
5) Να γίνει χρονική αντικατάσταση του ρήματος παιδεύομαι σε όλα τα

πρόσωπα:
ΒΑΘΜΟΣ:

1. Συμπληρώστε τους παρακάτω ορισμούς με λέξεις από το λεξιλόγιο:
α) αυτός που μπορεί να περάσει από δίκη : δικάσιμος

β) αυτός που παρουσιάζει τα πράγματα κατά το συμφέρον του : δικολάβος
γ) το σύνολο των νομικών εγγράφων μιας υπόθεσης : δικογραφία
δ) αυτός που φέρνει δικαιοσύνη : δικηφόρος
ε) αυτός που δεν παρουσιάζεται στο δικαστήριο τη δικάσιμη ημέρα : φυγόδικος

α) διάψευση : δικαίωση
β) συμφιλιώνομαι : αντιδικώ
γ) αθωώνω : καταδικάζω
δ) αδικία : δικαιοσύνη
ε) συνήγορος : αντίδικος
3. Βρείτε από ποιο ρήμα προέρχεται κάθε ουσιαστικό και τι δηλώνει:

νομεύς -> νέμω , πρόσωπο που ενεργεί
σωτήρ -> σώζω, πρόσωπο που ενεργεί
κάθαρσις -> καθαίρω, ενέργεια
ξηρασία -> ξηραίνω, ενέργεια
γράμμα -> γράφω, αποτέλεσμα ενέργειας
πλῆκτρον -> πλήττω, όργανο/μέσο

σφάλμα -> σφάλλω, αποτέλεσμα ενέργειας

τοῦ πυρῆνος -> τῶν πυρηνῶν
τὸν ἀροτήρα -> τοὺς ἀροτήρας
τὰς ἄμμους -> τὴν ἄμμον
τῷ βάθρῳ -> τοῖς βάθροις
τῶν λοχιῶν -> τοῦ λοχίου
τῶν κισσῶν -> τῆς κίσσης
5) Να γίνει χρονική αντικατάσταση του ρήματος ἐδεδικάκεμεν στο ίδιο

πρόσωπο, και στις δύο φωνές:
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ:

δικάζομεν ἐδικάζομεν δικάσομεν ἐδικάσαμεν δεδικάκαμεν ἐδεδικάκεμεν
ΜΕΣΗ:

δικαζόμεθα ἐδικαζόμεθα δικασόμεθα ἐδικασάμεθα δεδικάσμεθα ἐδεδικάσμεθα

1. Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις με την κατάλληλη λέξη από το

λεξιλόγιο:
α) Στις αρχές του μήνα ορίστηκε η δικάσιμος για την υπόθεση κλοπής.
β) Είναι δίκαιος άνθρωπος. Δεν εξαπάτησε ποτέ κανέναν.
γ) Ψάχνει διαρκώς δικαιολογίες για να αποφύγει τις δουλειές του.
δ) Δόθηκε παράταση για την εκδίκαση της υπόθεσης ως την άλλη βδομάδα.
ε) Οι δικαιούχοι του επιδόματος καλούνται να καταθέσουν τα απαραίτητα
δικαιολογητικά.
2. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις, βρείτε μια συνώνυμη από το λεξιλόγιο:
α) αγορεύω -> δικολογώ
β) νομιμότητα -> δικαιοσύνη
γ) συνήγορος -> δικηγόρος
δ) κατηγορούμενος -> υπόδικος
ε) πρόφαση -> δικαιολογία

μωρός : μωρία
εὐδαίμων : εὐδαιμονία
βοηθός : βοήθεια
βαρύς : βάρος

σώφρων : σωφροσύνη
βραδύς : βραδύτης

τοῖς γονεύσι -> τῷ γονεῖ
ὦ δήλωσι -> ὦ δηλώσεις
τοῦ λύκου -> τῶν λύκων
τῶν πρυμνῶν -> τῆς πρύμνης
τὸν μεσὶτην -> τοὺς μεσὶτας
τὸ ἄντρον -> τὰ ἄντρα
5) Να γίνει χρονική αντικατάσταση του ρήματος παιδεύομαι σε όλα τα

πρόσωπα:

παιδεύομαι ἐπαιδευόμην παιδεύσομαι ἐπαιδευσάμην πεπαίδευμαι ἐπεπαιδεύμην
παιδεύει ἐπαιδεύου παιδεύσει ἐπαιδεύσω πεπαίδευσαι ἐπεπαίδευσο
παιδεύεται ἐπαιδεύετο παιδεύσεται ἐπαιδεύσατο πεπαίδευται ἐπεπαίδευτο
παιδευόμεθα ἐπαιδευόμεθα παιδευσόμεθα ἐπαιδευσάμεθα πεπαιδεύμεθα ἐπεπαιδεύμεθα
παιδεύεσθε ἐπαιδεύεσθε παιδεύσεσθε ἐπαιδεύσασθε πεπαίδευσθε ἐπεπαίδευσθε
παιδεύονται ἐπαιδεύοντο παιδεύσονται ἐπαιδεύσαντο πεπαίδευνται ἐπεπαίδευντο

Αρχαία Α Γυμνασίου Κριτήρια Αξιολόγησης-taexeiola

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Αρχαία Α Γυμνασίου Κριτήρια Αξιολόγησης-taexeiola

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΜΑΡΑΓΔΑΚΗ

Διόρθωση: Άννα-Μαρία Φουντουλάκη

Διόρθωση: Άννα-Μαρία Φουντουλάκη

Το βιβλίο αυτό αποτελεί βοήθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Α΄

Το παρόν βιβλίο «Αρχαία Α΄ Γυμνασίου: Κριτήρια Αξιολόγησης ανά Ενότητα με

© 2015, 2021 taexeiola

Το έργο Χορηγείται με άδεια

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

2ο Κριτήριο Αξιολόγησης 13ης Ενότητας ............................................................................ 142

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

1. Γράψτε για κάθε λέξη την αντίστοιχη ελληνική:

dramatike (αλβ.) _________________

2. Οι παραπάνω λέξεις προέρχονται από το αλβανικό, το αγγλικό, το γερμανικό,

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

3. Τι σημαίνει ο όρος αντιδάνειο; Δώστε δύο τουλάχιστον παραδείγματα.

4. Χρησιμοποιήστε τις παρακάτω φράσεις σε προτάσεις της νέας ελληνικής:

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

1. Γράψτε για κάθε λέξη την αντίστοιχη της ελληνική:

acustica (ιταλ.) _________________

2. Τι ξέρετε για το φοινικικό αλφάβητο;

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

3. Εξηγήστε τι σημαίνουν οι παρακάτω φράσεις: κύκνειον ᾆσμα, τὰ παιδία

4. Φτιάξτε προτάσεις στα νέα ελληνικά χρησιμοποιώντας τις φράσεις της

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

1. Γράψτε για κάθε λέξη την αντίστοιχη ελληνική:

dramatike (αλβ.) δραματικός

2. Οι παραπάνω λέξεις προέρχονται από το αλβανικό, το αγγλικό, το γερμανικό,

3. Τι σημαίνει ο όρος αντιδάνειο; Δώστε δύο τουλάχιστον παραδείγματα.

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

4. Χρησιμοποιήστε τις παρακάτω φράσεις σε προτάσεις της νέας ελληνικής:

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

1. Γράψτε για κάθε λέξη την αντίστοιχη της ελληνική:

acustica (ιταλ.) ακουστική

2. Τι ξέρετε για το φοινικικό αλφάβητο;

3. Εξηγήστε τι σημαίνουν οι παρακάτω φράσεις: κύκνειον ᾆσμα, τὰ παιδία παί-

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

το τελευταίο του τραγούδι, χαρούμενος που θα συναντήσει τον θεό Απόλλωνα,

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα:

Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι τοὺς παῖδας μετ’ ἐπιμελείας. Πρῶτον

2. Πώς παρουσιάζεται στο κείμενο η παιδεία στην αρχαία Αθήνα; Συγκρίνετέ

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

3. Τι γνωρίζετε για τη μεγαλογράμματη γραφή των αρχαίων Ελλήνων;

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

4. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω συλλαβές ως μακρόχρονες (-) ή βραχύχρονες (υ):

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα:

Ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται ὅπως γράμματα μάθωσιν καὶ τὰ

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

3. Χωρίστε τα φωνήεντα και τα σύμφωνα της αρχαίας ελληνικής σε κατηγορίες.

4. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω συλλαβές ως μακρόχρονες (-) ή βραχύχρονες (υ):

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα:

Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι τοὺς παῖδας μετ’ ἐπιμελείας. Πρῶτον

2. Πώς παρουσιάζεται στο κείμενο η παιδεία στην αρχαία Αθήνα; Συγκρίνετέ

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

3. Τι γνωρίζετε για τη μεγαλογράμματη γραφή των αρχαίων Ελλήνων;

4. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω συλλαβές ως μακρόχρονες (-) ή βραχύχρονες (υ):

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

Έκδοση taexeiola Σμαραγδάκη Χριστίνα

1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα:

Ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται ὅπως γράμματα μάθωσιν καὶ τὰ