00 Erdinç Çelikkol - Makamlar Tek Cilt

TÜRK MÛSIKÎSİ’NDE MAKAMLAR
ERDİNÇ ÇELİKKOL
www.erdinccelikkol.com
GERDÃNİYE BÛSELİK MAKÃMI
(XIV. YY. - GERDAN; Dönen, devreden, dönücü, BÛSE; Öpüş, öpücük)
* KARÃRI : Lâ (DÜGÂH)
* SEYRİ : (Sol) Gerdâniye perdesinden (İnici RAST seyir anlayışıyla)
* DİZİSİ : Tiz genişleme; Sol - Gerdâniye’de RAST 4’ ( T K S ) ye,
Sol - Rast’ta (İnici) R A S T D İ Z İ S İ ;
Re - Nevâ'da; a) RAST 4' (TKS), b) BÛSELİK 4' (TBT)
Sol - Rast’ta; RAST 5' (T K S T)
Lâ - Dügâh’ta (İnici) HÜSEYNÎ DİZİSİ;
Mi - Hüseynî'de; a) UŞŞAK 4' ( KST), b) KÜRDÎ 4' (BTT)
Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5' (KSTT)ne Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ (TBTT)
nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme) RAST 4’ Perdeleri;

Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ
Sol - Gerdâniye'de (İnici) RAST DİZİSİ Perdeleri;
Gerdâniye, Fa ( ) Eviç veya Fa ( ) Acem, Hüseynî, Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh, Dügâh ve Rast
Lâ - Dügâh'ta (İnici) HÜSEYNÎ DİZİSİ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Fa ( ) Eviç veya Fa ( ) Acem, Hüseynî,
Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh ile,
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;
Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Bûselik ve Dügâh.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH , Fa ( ) EVİÇ
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÂNİYE B) Mi - HÜSEYNÎ
* YEDENİ : Sol ( ) Nîm ZİRGÜLE Perdesi.
* MUHTEMEL GENİŞLEME, GEÇKİ VE ASMA KARARLARI
Sol - Gerdâniye'de; BÛSELİK'li,
Fa ( ) Eviç'te; SEGÂH'lı,
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı,
Si - Bûselik' te; NİŞÂBÛR' lu,
Si ( ) Segâh'ta; FERÂHNÂK'li,
Lâ - Dügâh'ta; RAST' lı,
Sol - Rast’ta; ÇÂRGÂH’lı ve
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle l. Derecedeki Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye'de RAST'lı başlanıp,
Tiz genişleme bölgesinde RAST’lı süren gezintiyle, önce l. derecedeki güçlü perdesi olan
Sol - Gerdâniye'de RAST'lı YARIM KARAR yapılıp,
Daha sonra, (inici) HÜSEYNÎ MAKÃMI anlayışındaki gezintide, diğer uygun geçki’ ler ile, Do
Çârgâh’ta da ÇÂRGÂH’lı bir asma karãra, makãmın özelliğini oluşturan Lâ - Dügâh’ta (yerinde)
BÛSELİK ÇEŞNİSİ de eklenerek süren seyir, sonuçta; Lâ – Dügâh’ da BÛSELİK' li noktalanır.
DÜGÂH (UŞŞÂK) MÃYE MAKÃMI
(YY. ? UŞŞÂK; Âşıklar, DÜ; İki, GÂH; a)Bâzı, b)Zaman MÂYE; Asıl, esas, maya)
* KARARI : Lâ (DÜGÂH)
* SEYRİ : Çıkıcı (Karar bölgesinden)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta UŞŞÂK 4' (KST), Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' (TBTT) ne,
Zaman zaman Si ( ) Segâh perdesinde; SEGÂH ÇEŞNİSİ' (STK ) nin
eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : UŞŞÂK MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ,
Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer ile,
Si ( ) Segâh'ta SEGÂH ÇEŞNİSİ Perdeleri;
Rast, Lâ ( ) Kürdî, Segâh, Çârgâh ve Nevâ
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH
* GÜÇLÜSÜ : Re - NEVÂ
* YEDENİ : Sol - RAST Perdesi.
Lâ - Muhayyer'de; UŞŞÂK'lı (Simetrik) veya KÜRDÎ'li,
Sol - Gerdâniye'de; RAST'lı veya BÛSELİK'li,
Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH'lı,
Mi - Hüseynî'de; UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li,
Re - Nevâ'da; RAST'lı veya HİCAZ'lı,
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı veya NİKRİZ'li,
Lâ - Dügâh'ta; KÜRDÎ'li,
Sol - Rast'ta; RAST'lı,
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı,
Mi - Hüseynî Aşîran'da; UŞŞAK'lı ve
Re - Yegâh'ta; RAST'lı
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle karar veya Güçlü bölgesinden başlanıp, Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK'lı,
Re - Nevâ'da ise BÛSELİK'li, bu arada, Si ( ) Segâh perdesinde SEGÂH’lı geçki de
gösterilerek, güçlü perdesi Re - Nevâ'da BÛSELİK’li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar' ları ile, bu arada yine zaman
zaman Lâ - Dügâh’ ta UŞŞÂK seyrine Si ( ) Segâh’ta SEGÂH çeşnisi eklenerek sürdürülen
seyir, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde UŞŞÂK'lı noktalanır.
I R A K MAKÃMI
(XIII. YY. IRAK; a) Uzak, b) Su kenarı, c) Güney doğumuzda komşu ülke)
* KARARI : Fa ( ) IRAK Perdesi
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK 4' (KST),
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' (TBTT) ne,
Fa ( ) Irak’ta SEGÂH (Eksik) 5’ (STKS) nin
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK 4’ Perdeleri;

Re - Nevâ’da BÛSELİK 5’ Perdeleri;
Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer.
Fa ( ) Irak’ta SEGÂH (Eksik) 5’ Perdeleri;
Çârgâh, Si ( ) Segâh, Dügâh, Rast ve Fa ( ) Irak ile Mi ( )
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH, İstenirse Fa ( ) EVİÇ

* YEDENİ : Mi ( ) ACEM AŞIRÂN Perdesi.
Mi - Hüseynî'de; UŞŞÂK'lı veya KÜRDÎ'li,
Re - Nevâ'da; RAST'lı,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; UŞŞÂK'lı ve
Re - Yegâh'ta; RAST'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK'lı başlanılıp, pestte Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK’ lı
ve Re - Nevâ'da ise BÛSELİK'li gezinilerek, önce güçlü perdesi olan Re - Nevâ' da BÛSELİK’ li
YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, yine UŞŞÂK Makãmı seyir anlayışına uygun süren gezintide diziye, makãmın
oluşumuna uygun, Fa ( ) Irak Perdesinde SEGÂH çeşnisi de eklenerek süren seyir,
sonuçta ; Fa ( ) Irak perdesinde genellikle, Mi ( ) Yedenli SEGÂH çeşnisi ile noktalanır.
ŞEHNÂZ BÛSELİK MAKÃMI
(XV. YY. ŞEHNÂZ; Nazlı, şûh ve güzel, BÛSE; Öpüş. Öpücük)
* SEYRİ : Tiz Karar bölgesinden (İnici)
* DİZİSİ : Tiz Genişleme Lâ - Muhayyer' de;
A) (Simetrik) ZİRGÜLE'li (S Al2 S) veya B) BÛSELİK’li (TBT) ile,
Z İ R G Ü L E MAKÃMI DİZİSİ Tiz'den pest' e;
Mi - Hüseynî' de (çıkıcı) HİCÂZ 4' ( S A12 S ), ( inici) KÜRDÎ 4' (BTT) ile
Lâ - Dügâh'ta ZİRGÜLE 5' ( S 12 ST) ne,
Lâ - Dügâh’ ta BÛSELİK 5’ ( T B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Tiz Genişleme' de;

A) ZİRGÜLE' li; Muhayyer, Si ( ) Dik Sünbüle, Do ( ) Tiz Nîm Hicâz ve Tiz Nevâ ile
B) BÛSELİK' li; Muhayyer, Tiz Bûselik, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ
. (İnici) Z İ R G Ü L E D İ Z İ S İ
Mi - Hüseynî' de (çıkıcı) A) HİCÂZ 4' Perdeleri;
Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem, Sol ( ) Nîm Şehnâz ve Muhayyer,
Mi - Hüseynî' de (inici) B) KÜRDÎ 4' Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem ve Hüseynî
Lâ - Dügâh' ta (inici) HİCÂZ ( ZİRGÜLE) 5' Perdeleri;
Hüseynî, Nevâ, Do ( ) Nîm Hicâz, Si ( ) Dik Kürdî ve Dügâh.
Lâ - Dügâh’ ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;
Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Bûselik, Dügâh. ve Sol ( )
* DONANIMI : Si ( ) DİK KÜRDÎ, Do ( ) NÎM HİCÂZ
Fa ( ) DİK ACEM ve Sol ( ) NÎM ŞEHNÂZ
NOT : Hicâz ailesi makamlarında, birlik sağlanması açısından
Donanıma; Si ( ) ile Do ( ) konması uygundur.
* GÜÇLÜSÜ : A) Lâ - MUHAYYER, B) Mi - HÜSEYNÎ
* YEDENİ : Sol ( ) NÎM ZİRGÜLE Perdesi.
Lâ - Muhayyer' de; KÜRDÎ' li,
Sol - Gerdâniye' de; ÇÂRGÂH' lı,
Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH' lı,
Do ( ) Nîm Hicâz' da; SEGÂH' lı veya HÜZZÂM' lı,
Sol - Rast'ta; NİKRÎZ' li ve
Mi - Hüseynî Aşîrân' da HİCÂZ' lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Karar bölgesinden, Lâ - Muhayyer' de BÛSELİK' li veya
ZİRGÜLE' li başlanıp, önce l. Derecede Güçlü perdesi olan Lâ - Muhayyer perdesinde
ZİRGÜLE' li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, (inici) ZİRGÜLE' li süren gezinti esnasında diğer uygun geçkiler ile,
bu arada makãmın tamamlanabilmesi bakımından diziye, Do - Çârgâh’ ta ÇÂRGÂH çeşnili bir
asma karãra, Lâ - Dügâh’ ta BÛSELİK 5’ veya en azından çeşnisi eklenerek süren seyir,
sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK’ li noktalanır.
(Do - Çârgâh’ ta N İ K R Î Z’ li)
Ç Â R G Â H MAKÃMI
* KARARI : Do (ÇÂRGÂH)
* DİZİSİ : Do - Çârgâh’ ta; NİKRÎZ DİZİSİ’
Do - Çârgâh’ ta; NİKRÎZ 5’ ( T S Al2 S ) ye
Sol - Gerdâniye’ de; A) RAST 4’ ( T K S ) ile B) BÛSELİK 4’ ( T B T ) nin
“NOT : Bu DİZİ, aslında bir Makam olmayıp, NİKRÎZ DİZİSİ’nin
ÇÂRGÂH Perdesine GÖÇÜRÜLMÜŞÜ - ŞEDDİ’dir. Buna rağmen,
elimizdeki bir örnek ile birlikte, ayrıca bilgi olarak sunmakta yarar görüyoruz.”
* PERDELERİ : Do - Çârgâh’ ta; NİKRÎZ 5’ Perdeleri;

Çârgâh, Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye ile,
Sol - Gerdâniye’ de; (Çıkıcı) RAST 4’ Perdeleri;
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh,
Sol - Gerdâneye’ de; (İnici) BÛSELİK 4’ Perdeleri;
Tiz Çârgâh, Si ( ) Sünbüle, Muhayyer ve Gerdâniye.
* DONANIMI : Mi ( ) HİSÂR ve Fa ( ) EVİÇ
* GÜÇLÜSÜ : Sol - GERDÂNİYE
* YEDENİ : Si - BÛSELİK Perdesi.
Sol - Gerdâniye' de ; BÛSELİK' li
Fa ( ) Eviç' de; FERÂHNÂK’ li veya HÜZZÂM’ lı,
Re - Nevâ’ da; HİCÂZ’lı,
Si ( ) Segâh' ta; FERÂHNÂK' li veya HÜZZÂM' lı,
Lâ - Dügâh' ta; BÛSELİK’li ve
Sol - Rast’ ta; ÇÂRGÂH’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Do - Çârgâh’ ta NİKRÎZ' li başlanılarak, pest tarafta Sol - Rast’ta ÇÂRGÂH’ lı
genişleme ile, önce Güçlü perdesi olan Do - Çârgâh’ ta NİKRÎZ’ li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, tiz tarafta Sol - Gerdâniye’de (çıkıcı) seyirde ÇÂRGÂH’ lı, (İnici) seyirde ise
BÛSELİK’ li sürdürülen gezintide, diğer uygun geçki ve asma karar' lar da gösterilerek,
Sonuçta; Do - Çârgâh perdesinde yine NİKRÎZ’ li KARAR edilir.
H İ S A R MAKÃMI
(XV. YY. HİSÂR; Kale)
* SEYRİ : Güçlü bölgesinden
* DİZİSİ : Bûselik perdesinden Tiz'e ; Si - Bûselik' de HİCAZ 4' (BA13S)
Mi - Hüseynî' de HİCAZ (ZİRGÜLE) 5' (S A12 ST)
BÛSELİK' de ZİRGÜLE Dizisi ile,
Lâ - Dügâh' ta (İnici) HÜSEYNÎ Dizisinin;

Lâ - Dügâh' ta HÜSEYNÎ 5' (KSTT)
Mi - Hüseynî' de (çıkıcı) UŞŞAK 4' (KST)
( inici) KÜRDÎ 4' (BTT) ne
* PERDELERİ : Si - Bûselik' te ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Bûselik, Çârgâh, Re ( ) Nîm Hisâr, Hüseynî,
Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem veya Acem, Sol ( ) Nîm Şehnâz veya Gerdâniye, Muhayyer
Lâ - Dügâh' ta (İnici) HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Fa ( ) Eviç veya Acem, Hüseynî,
Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH ve Fa ( ) EVİÇ perdeleri
NOT : Gerekli işaretlerin eser içinde kullanılması daha uygundur.
* GÜÇLÜSÜ : Mi - HÜSEYNÎ
* YEDENİ : Sol - RAST perdesi.
Lâ - Muhayyer' de; BÛSELİK' li ve KÜRDÎ' li.
Sol - Gerdâniye' de; ÇÂRGÂH' lı ve BÛSELİK' li,
Re - Nevâ' da; RAST' lı, ve BÛSELİK' li,
Do - Çârgâh’ ta; ÇÂRGÂH' lı
Sol - Rast' ta; RAST' lı ve ÇÂRGÂH' lı.
* ÖZET SEYİR: Seyre; Güçlü bölgesinden Mi - Hüseynî' de; HİCÂZ (ZİRGÜLE)' li başlanıp,
yine Hüseynî’ de; a)HÜSEYNÎ' li veya b) KÜRDÎ' li dolaşılıp, önce aynı zamanda Güçlü
perdesi de olan Mi - Hüseynî’ de ZİRGÜLE’ li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, (inici) HÜSEYNÎ' li süren gezinti esnasında, diğer uygun genişleme,
geçki ve Asma kararları da gösterilerek süren seyir, sonuçta; Genellikle
Fa ( ) ACEM' li HÜSEYNÎ Makãmı seyir anlayışıyla Lâ - DÜGÂH perdesinde noktalanır.
S İ P İ H R MAKÃMI
(XV. YY. SİPİHR; Gökyüzü, Tâlih)
* SEYRİ : Tiz Karar bölgesinden
* DİZİSİ : Si - BÛSELİK' de; ZİRGÜLE Dizisi
Si - Bûselik' de; H İ C Â Z 4' ( B A13 S )
Mi-Hüseynî'de; ZİRGÜLE 5' ( S A12 S T ) ile,
Lâ - Dügâh’ ta; (Sabâ) KÛÇEK MAKÃMI DİZİSİ'
Mi - Hüseynî' de; HÜSEYNÎ' 5' ( K S T T ) ve
Lâ - Dügâh' ta; SABÂ Eksik 4' ( K S S ) ne
Lâ - Dügâh' ta (İnici) HÜSEYNÎ Dizisi
Lâ - Dügâh' ta; HÜSEYNÎ 5' ( K S T T )
Mi -Hüseynî' de; (çıkıcı) UŞŞAK 4' ( K S T )
(inici) KÜRDÎ 4' (BTT) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Bûselik, Çârgâh, Re ( )Nîm Hisâr, Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem, Nîm Şehnâz ve Muhayyer,
Lâ - Dügâh' ta (SABÂ) KÛÇEK MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
(HÜSEYNÎ’ li Bölüm) Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Muhayyer ve Tiz Bûselik,
(S A B Â’ lı B ö l ü m) Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Re ( ) Nîm Hicâz ile,
Lâ - Dügâh' ta (İnici- Acem' li) HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh.
* DONANIMI : Gerekli işâretlerin eser içinde konulması daha uygundur.
MAKÃMIN KENDİ YAPISINDA, YETERLİ GEÇKİ VE ASMA KARARLAR BULUNMAKTA OLUP,
BUNA RAĞMEN DAHA BAŞKA DA, UYGUN GEÇKİ VE ASMA KARARLAR YAPILABİLİR.
NOT: SİPİHR MAKÂMI, bâzı kaynaklarda, SEYRE; A) Şehnâz, B) HİSÂR Makam
anlayışıyla başlama farkını dikkate alarak, Yeni ve Eski SİPİHR adı altında ve 2 ayrı Makammış
gibi göstermekte ise de, BİZCE; Aralarında büyük bir farkın olmayışı vede elde yeterli örnek
eserin dahî bulunmayışı gözönüne alınarak, tek isimle, SİPİHR olarak tanıtılacaktır.
* ÖZET SEYİR: Seyre; Tiz bölgeden Mi - Hüseynî' de; HİCÂZ (ZİRGÜLE)'li ve

A) HİSÂR, B) ŞEHNÂZ Makamları seyir anlayışıyla başlayıp, önce Güçlü perdesi olan
Mi - Hüseynî' de; ZİRGÜLE' li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Lâ - Dügâh' ta KÛÇEK MAKÃMI (Sabâ ve Hüseynî' li) süren gezinti
esnasında, diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararlar da gösterilerek,sonuçta; genellikle
(inici) Fa ( ) Acem' li HÜSEYNÎ Makãmı seyir anlayışıyla Lâ - Dügâh perdesinde KARAR edilir.
G Ü L B Û S E MAKÃMI
(GÜLBÛSE: Gül öpücük, Cinuçen TANRIKORUR tarafından
1987 yılında yapılmış mürekkep makam.)
* KARARI : Fa - Acemaşîrân perdesi (Şevkefzâ makãmı ezgileriyle)

* SEYRİ : Tizde Lâ - Muhayyer bölgesinden (inici)
* DİZİSİ:Yerinde Muhayyer Makãmına, yerinde ŞEVKEFZÂ Makãmı alt kalıbının eklenmesiyle oluşur.
MEYÂN: Yerinde BESTENİGÂR Makãmı ezgileri (genellikle).
“NOT: GÜLBÛSE Makãmı, Ahmet Avni KONUK’un DİLKEŞHÂVERÂN + FERÂHFEZÂ
terkîbindeki DÎLKEŞÎDE Makãmına nazîre olarak yapılmıştır.”
a) (İnici) MUHAYYER MAKÃMI Perdeleri; Lâ - Muhayyer’ de (Tiz Genişleme) UŞŞÂK
( K S T ), Mi - Hüseynî' de (Çıkıcı) a) UŞŞAK 4' ( K S T ) veya ( İnici) b) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile
Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5' ( K S T T )’li karar verildikten sonra Lâ - Dügâh’ ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;
Re ( ) Hicâz, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh ile, Si ( ) KÜRDÎ Perdesi tutularak ACEMAŞÎRÂN’a,
oradan da; Fa - Acem Aşîrân Perdesinde; NİKRÎZ 5’ ( T S Al2 S ) veya ÇÂRGÂH 5’ (T T B T) li,
bir başka deyişle; A ) Fa - Acem Aşîrân’ da ÇÂRGÂH 5’ Perdeleri; Çârgâh, Si ( ) Kürdî, Dügâh, Rast ve
Acem Aşîrân.. B) ŞEVKEFZÃ Makãmı Karar bölümü ezgileri kullanılarak, Fa ( ) Acemaşîrân
perdesinde ŞEVKEFZÃ olarak karar edilir.
* PERDELERİ : A) Lâ - Muhayyer’de (Tiz Genişleme) UŞŞÂK’lı Perdeleri;

Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ, Mi - Hüseynî’de
A) (Çıkıcı) UŞŞÂK’lı; Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer.
( İnici) KÜRDÎ’li; Muhayyer, Gerdâniye, Fa ( ) Acem ve Hüseynî
Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri; Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî,
B) ŞEVKEFZÂ MAKÂMI Karar bölümü perdeleri:
Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH 5’ Perdeleri; Çârgâh, Si ( ) Kürdî, Dügâh, Rast ve Acem Aşîrân ile
Fa - Acem Aşîrân’da NİKRÎZ Perdeleri; Çârgâh, Si ( ) Segâh, Lâ ( ) Zirgüle, Rast ve Acem Aşîrân.
* GÜÇLÜSÜ : A) Lâ - MUHAYYER, B) Mi - HÜSEYNÎ, C) Lâ - DÜGÂH ve
D) Fa - ACEMAŞÎRÂN (Acemaşîrân Makãmı ezgileriyle)
* YEDENİ : Mi - HÜSEYNÎ AŞÎRÂN Perdesi.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Karar (Tiz genişleme bölgesinden) Lâ - Muhayyer’de UŞŞÂK’lı
başlanıp, (İnici) HÜSEYNÎ (Muhayyer) seyir anlayışıyla süren gezintide önce, l. Derecede
Lâ Muhayyer’de UŞŞAK'lı ve 2. Derecedeki Güçlü perdesi olan Mi - Hüseynî’de de UŞŞÂK’lı
veya KÜRDÎ’li YARIM KARARLARI verildikten sonra, KÜRDÎ perdesi tutulup;
Fa - ACEMAŞÎRÂN’a, oradan da ŞEVKEFZÃ Makãmı Karar bölümü ezgileri kullanılarak
Fa - Acemaşîrân perdesinde (ŞEVKEFZÃ olarak) karar edilir.
GERDÃNİYE KÜRDÎ MAKÃMI
(XVIII. YY. III. SELİM - GERDAN; Dönen, devreden, KÜRDÎ; Kürd ile ilgili)
* SEYRİ : (Sol) Gerdâniye perdesinden
* DİZİSİ : Tiz genişleme; Sol - Gerdâniye’ de RAST 4’ (TKS) ye,
Sol - Rast’ ta (İnici) R A S T D İ Z İ S İ ; Re - Nevâ' da;
a) RAST 4' (TKS), b) BÛSELİK 4' (T B T ) , Sol - Rast’ ta; RAST 5' (TKST)
Lâ - Dügâh’ ta (İnici) HÜSEYNÎ DİZİSİ;
Mi - Hüseynî' de; a) UŞŞAK 4' ( K S T ), b) KÜRDÎ 4' (BTT)
Lâ - Dügâh' ta HÜSEYNÎ 5' (KSTT) ne, Lâ - Dügâh’ ta KÜRDÎ 4’ (BTT) nin
* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’ de (Tiz Genişleme) RAST 4’ Perdeleri;

Sol - Gerdâniye' de (İnici) RAST DİZİSİ Perdeleri;
Lâ - Dügâh' ta (İnici) HÜSEYNÎ DİZİSİ Perdeleri;
Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Segâh ve Dügâh.
Lâ - Dügâh’ ta KÜRDÎ 4’ Perdeleri;
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Kürdî ve Dügâh.
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÂNİYE B) Mi - HÜSEYNÎ Perdeleri
Sol - Gerdâniye' de; BÛSELİK' li,
Fa ( ) Eviç' te; SEGÂH' lı,
Do - Çârgâh' ta; ÇÂRGÂH' lı,
Si ( ) Kürdî’ de ÇÂRGÂH’ lı ve
Sol - Rast’ ta; BÛSELİK’ li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle l. Derecedeki Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye' de RAST' lı başlanıp,
Tiz genişleme bölgesinde süren seyirle, önce RAST' lı YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, (İnici) HÜSEYNÎ MAKÃMI anlayışındaki gezintide, diğer uygun geçki’ ler
ve asma kararlar ile, özellikle Si ( ) KÜRDÎ perdesinde de gösterilen bir asma karãra, Makãmın
özelliğini oluşturan, Lâ - Dügâh’ ta (yerinde) KÜRDÎ ÇEŞNİSİ de eklenerek süren seyir, sonuçta
Lâ - Dügâh perdesinde KÜRDÎ' li noktalanır.
GERDÃNİYE BÛSELİK MAKÃMI
(XIV. YY. - GERDAN; Dönen, devreden, dönücü, BÛSE; Öpüş, öpücük)
* SEYRİ : (Sol) Gerdâniye perdesinden
(İnici RAST seyir anlayışıyla)
* DİZİSİ : Tiz genişleme; Sol - Gerdâniye’ de RAST 4’ (TKS) ye,
Sol - Rast’ ta (İnici) RAST DİZİSİ;
Re - Nevâ' da; a) R A S T 4' (TKS)
b) BÛSELİK 4' (TBT)
Sol - Rast’ ta; RAST 5' (TKST)
Lâ - Dügâh’ ta (İnici) HÜSEYNÎ DİZİSİ;
Mi - Hüseynî ' de; a) UŞŞAK 4' (KST),
b) KÜRDÎ 4' (BTT)
Lâ - Dügâh' ta HÜSEYNÎ 5' (KSTT ) ne
Lâ - Dügâh’ ta BÛSELİK 5’ (TBTT) nin
* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’ de (Tiz Genişleme) RAST 4’ Perdeleri;

Sol - Gerdâniye' de (İnici) RAST DİZİSİ Perdeleri;
Lâ - Dügâh' ta (İnici) HÜSEYNÎ DİZİSİ Perdeleri;
Lâ - Dügâh’ ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;
Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Bûselik ve Dügâh.
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÃNİYE B) Mi - HÜSEYNÎ
Sol - Gerdâniye' de; BÛSELİK' li,
Si ( ) Segâh' ta; FERÂHNÂK 'li,
Lâ - Dügâh' ta; RAST' lı,
Sol - Rast’ ta; ÇÂRGÂH’ lı ve
Fa ( ) Irak' ta; SEGÂH’ lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle l. Derecedeki Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye' de RAST' lı başlanıp,
Tiz genişleme bölgesinde RAST’ lı süren gezintiyle, önce l. derecedeki güçlü perdesi olan
Sol - Gerdâniye'de RAST'lı YARIM KARAR yapılıp, Daha sonra, (inici) HÜSEYNÎ MAKÃMI
anlayışındaki gezintide, diğer uygun geçki’ler ile, Do - Çârgâh’ ta da ÇÂRGÂH’ lı bir asma karãra,
makãmın özelliğini oluşturan Lâ - Dügâh’ ta (yerinde) BÛSELİK ÇEŞNİSİ de eklenerek süren seyir,
sonuçta; Lâ - Dügâh’ da BÛSELİK' li noktalanır.
(HÜSEYNÎ) AŞÎRAN ZEMZEME MAKÃMI
(XVIII. YY. Hacı SÂDULLAH Ağa - AŞÎR; On’da bir, ZEMZEME; Nâğme’li makamlar)
* KARARI : Mi (HÜSEYNÎ AŞÎRÃN)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh' ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ ile
Lâ - Dügâh' ta HÜSEYNÎ 5' lisine (KSTT)
Mi - Hüseynî' de (Çıkıcı) a) UŞŞAK 4' (KST) ,
( İnici ) b) KÜRDÎ 4' (BTT)
Mi - Hüseynî Aşîrân' da (İnici) UŞŞÂK DİZİSİ' ne
Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK 5' lisine (TBTT)
Mi - Hüseynî Aşîrân' da A) UŞŞAK 4' (KST) ki
Sonuçta yine Mi - Hüseynî Aşîrân' da
B) KÜRDÎ, bir başka deyişle ZEMZEME (BTT)
* PERDELERİ: Lâ - Dügâh’ ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Eviç veya Fa ( ) Acem, Gerdâniye ve
Muhayyer ile; A) Mi - Hüseynî Aşîrân' da (İnici) UŞŞÂK DİZİSİ perdeleri;
Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî - Hüseynî Aşîran, Fa ( ) Irak, Rast, Dügâh,
B) KÜRDÎ - ZEMZEME ÇEŞNİSİ perdeleri; Hüseynî Aşîrân, Acem Aşîran, Rast ve Dügâh
* DONANIMI : Ãrızasız
* YEDENİ : Re - YEGÂH Perdesi.
Lâ - Muhayyer' de; UŞŞÂK' lı (Simetrik) veya KÜRDÎ' li,
Sol - Gerdâniye' de; RAST' lı veya BÛSELİK' li,
Re - Nevâ' da (bãzen); RAST,
Sol - Rast' ta; ÇÂRGÂH' lı
Fa ( ) Irak' ta; SEGÂH' lı ve
Mi - Hüseynî Ãşîran' da; UŞŞÂK' lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Karar bölgesinden Lâ - Dügâh perdesinde HÜSEYNÎ ile,
Mi - Hüseynî’ de UŞŞÂK veya KÜRDÎ' li başlanıp, ilgili gezintiyle önce, aynı perdede UŞŞÂK' lı
veya KÜRDÎ' li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararlar ve sırası ile Lâ - Dügâh' ta
BÛSELİK’ li, Mi - Hüseynî Aşîrân' da; önce A) UŞŞÂK' lı (ki, Mi - Hüseynî Aşîrãn'da
(İnici) UŞŞÂK DİZİSİ) GEÇKİ'leri gösterilerek süren seyir, sonuçta; yine aynı perdede;
Mi - Hüseynî Aşîrân’ da KÜRDÎ’ li, bir başka deyişle ZEMZEME' li noktalanır.
GÜL - DESTE MAKÃMI
(XIX. YY. Neyzen SÂLİH Dede, GÜL-DESTE; Gül destesi)
* KARARI :Sol ( RAST )
* DİZİSİ : Si - Bûselik' te ZİRGÜLE DİZİSİ;
Si - Bûselik' te HİCAZ (Zirgüle) 5' (BAl3 ST), Fa ( ) Mâhûr' da - HİCÂZ 4' ( B Al3 S ) 'ye,
Mi - Hüseynî' de BÛSELİK 5' (TBTT) ile
Sol - Rast' ta MÂHÛR MAKÃMI DİZİSİ;
Re - Nevâ' da ÇÂRGÂH 4' (TTB) Sol - Rast' ta ÇÂRGÂH 5' (TTBT) nin

Bûselik, Çârgâh, Re ( ) Nîm Hisâr, Hüseynî, Fa ( ) Mãhûr,
Fa ( ) Mãhûr, Gerdâniye, Lâ ( ) Sünbüle ve Tiz Bûselik,
Mi - Hüseynî'de BÛSELİK BEŞLİSİ Perdeleri;
Hüseynî, Fa ( ) Mãhûr, Gerdâniye, Muhayyer ve Tiz Bûselik ile,
Sol - Rast' ta MÃHÛR MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Gerdãniye, Fa ( ) Mãhûr, Hüseynî, Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Bûselik, Dügâh ve Rast.
* DONANIMI : Fa ( ) MÃHÛR, Re ( ) Nîm HİSAR
NOT; Gerekli işaretlerin, eser içinde konulması daha uygundur.
* GÜÇLÜSÜ :Mi - HÜSEYNÎ
* YEDENİ : Fa ( ) GEVEŞT Perdesi.
Fa - Mãhûr' da; KÜRDÎ'li,
Mi - Hüseynî' de; BÛSELİK' li,
Si - Bûselik' te; KÜRDÎ' li ve
Lâ - Dügâh' ta; BÛSELİK' li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Güçlü bölgesinden, Si - Bûselik' te HİCÂZ ( Zirgüle' li) Dizisiyle başlanıp,
Si - Bûselik’te ve Fa ( ) Mãhûr’ da HİCÂZ - ZİRGÜLE’ li süren gezintiyle, önce Güçlü perdesi
olan Mi - Hüseynî' de, NİKRÎZ’ li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Mi - Hüseynî' de bu kez BÛSELİK' li dolaşılıp, bu arada diğer uygun geçki ve
asma kararlar da gösterilip, Re - Nevâ’ da ve Rast’ ta ÇÂRGÂH’ lı durumuna dönüşülerek
sürdürülen seyir, sonuçta Sol - Rast perdesinde (inici - Çârgâh’ lı) bir başka deyişle; MÃHÛR’ lu
noktalanır.
* DİZİSİ : Tiz Genişleme Lâ - Muhayyer'de;
A) (Simetrik) ZİRGÜLE'li (S Al2 S) veya B) BÛSELİK’li (T B T) ile,
ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ
Tiz'den pest'e; Mi - Hüseynî'de (çıkıcı) HİCÂZ 4' (S A12 S), ( inici) KÜRDÎ 4' (BTT) ile
Lâ - Dügâh'ta ZİRGÜLE 5' (S A12 ST) ne, Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ (TBTT) nin
* PERDELERİ : Tiz Genişleme'de;

A) ZİRGÜLE'li; Muhayyer, Si ( ) Dik Sünbüle, Do ( ) Tiz Nîm Hicâz ve Tiz Nevâ ile
B) BÛSELİK'li; Muhayyer, Tiz Bûselik, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ
Mi - Hüseynî'de (çıkıcı) A) HİCÂZ 4' Perdeleri;
Mi - Hüseynî'de (inici) B) KÜRDÎ 4' Perdeleri;
Lâ - Dügâh'ta (inici) HİCÂZ ( ZİRGÜLE) 5' Perdeleri;
Lâ – Dügâh’ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;
Lâ - Muhayyer'de; KÜRDÎ'li,
Sol - Gerdâniye'de; ÇÂRGÂH'lı,
Do ( ) Nîm Hicâz'da; SEGÂH'lı veya
HÜZZÂM'lı,
Sol - Rast'ta; NİKRÎZ'li ve
Mi - Hüseynî Aşîrân'da HİCÂZ'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Karar bölgesinden, Lâ - Muhayyer'de BÛSELİK'li veya
ZİRGÜLE'li başlanıp, önce l. Derecede Güçlü perdesi olan Lâ - Muhayyer perdesinde
ZİRGÜLE'li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, (inici) ZİRGÜLE'li süren gezinti esnasında diğer uygun geçkiler ile, bu
arada makãmın tamamlanabilmesi bakımından diziye, Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH çeşnili bir
asma karãra, Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ veya en azından çeşnisi eklenerek süren seyir,
sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK’li noktalanır.
BEND - İ HİSAR MAKÃMI
(XIX. YY. Ahmed Avni KONUK, BEND; Bağlanan, bağlıyan, HİSÂR; Kale)
* KARARI : Re - ( YEGÂH )
* DİZİSİ : Si - Bûselik perdesi’ nden Tiz'e ; S i - BÛSELİK' de HİCAZ 4' (BA13 S)
Mi -HÜSEYNÎ' de; A) (çıkıcı) HİCÂZ (ZİRGÜLE) 5' (SA12 ST)
B) ( inici) KÜRDÎ 5' ( B T T T ) ile,
Lâ - Dügâh' ta; BÛSELİK 5' (TBTT) lisine sonuçta;
Re - Yegâh' ta (inici) BÛSELİK DİZİSİ' nin
(TBTT - BTT) eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Si - Bûselik' te HİCÂZ 4' Perdeleri; Bûselik, Çârgâh, Re ( ) Nîm Hisâr, Hüseynî,
Mi - Hüseynî' de (çıkıcı) HİCAZ (ZİRGÜLE) 5' Perdeleri;
Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem, Sol ( ) Nîm Şehnâz, Muhayyer ve Tiz Bûselik,
Mi - Hüseynî' de (inici) KÜRDÎ 5' perdeleri;
Hüseynî, Acem, Gerdâniye, Muhayyer ve Tiz Bûselik ile,
Re - Yegâh' ta (inici) BÛSELİK MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Yegâh, Hüseynî Aşîrân, Acem Aşîrân, Rast, Dügâh, Si ( ) Kürdî, Çârgâh ve Nevâ.
* DONANIMI : Gerekli işaretlerin eser içinde konulması daha uygundur.
* YEDENİ : Do ( ) Kaba NÎM HİCÂZ perdesi.
Lâ - Muhayyer' de; BÛSELİK' li,
Mi - Hüseynî' de; HÜSEYNÎ' li,
Do - Çârgâh' ta; ÇÂRGÂH' lı
Si - Bûselik' te; KÜRDÎ' li ve
Sol - Rast' ta; BÛSELİK' li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Güçlü bölgesinden, Mi - Hüseynî' de; HİCAZ’ (ZİRGÜLE) li başlanıp, yine
Mi - Hüseynî' de KÜRDÎ' li gezinilerek önce, aynı zamanda Güçlü perdesi de olan
Mi - Hüseynî' de HİCÂZ (Zirgüle’ li) YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararlar da gösterilerek, Lâ - Dügâh' ta

BÛSELİK' li süren seyir, sonuçta; (Lâ - Dügâh’ ta KÜRDÎ’ li ve Re -Yegâh’ ta BÛSELİK’ li)
Bir başka deyişle; Re - Yegâh perdesinde (inici) BÛSELİK DİZİSİ ile noktalanır.
EVCÂRÃ MAKÃMI
(XVIII. YY. III. SELİM - EVC; Yüksek, Gökyüzünün zirvesi - EVCÂRÂ; Evc’i süsleyen)
* KARARI : Fa ( ) ( IRAK )
* SEYRİ : Tiz karar bölgesinden
* DİZİSİ : Oktav'dan Tiz'e; Fa ( ) Eviç'te Eksik MÜSTEÂR 5' ( T S K S ) ile,
Tiz'den Oktav' a; Fa ( ) Eviç'te Eksik S E G Â H 5' ( S T K S ) ve
Fa ( ) Irak’ta (İnici) ZİRGÜLE (Hicaz) Dizisinin
Do ( ) Nîm Hicâz'da HİCAZ 4' ( S Al2S) ile,
Fa ( ) Irak'ta : ZİRGÜLE ( Hicâz) 5' (S Al2S T) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Oktav' dan tize; Fa ( ) Eviç’ te Eksik MÜSTEÂR 5' Perdeleri;

Fa ( ) Eviç, Sol ( ) Nîm Şehnâz, Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh,
Tiz’den Oktav' a; Fa ( ) Eviç’ te Eksik SEGÂH 5' Perdeleri;
Tiz Çârgâh, Si ( ) Tiz Segâh, Muhayyer, Gerdâniye ve Fa ( )Eviç
Tiz’ den Pest' e; Fa ( ) Irak’ ta (İnici) ZİRGÜLE DİZİSİ
Do ( ) Nîm Hicâz' da HİCÂZ 4' Perdeleri;
Fa ( ) Eviç, Hüseynî, Neva, Do ( ) Nîm Hicâz,
Fa ( ) Irak' ta ZİRGÜLE ( HİCÂZ 4')
Nîm Hicâz, Si ( ) Segâh, Lâ ( ) Kürdî, Rast ve Fa ( ) Irak.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH ile Fa ( ) EVİÇ ve Do ( ) Nîm HİCÂZ,
Lâ ( ) KÜRDÎ ve Mi ( ) ACEM Perdeleri.
* GÜÇLÜSÜ : a) Fa ( ) EVİÇ, b) Do ( ) Nîm HİCÂZ perdeleri,
* YEDENİ : Mi ( ) ACEMAŞÎRAN perdesi.
Fa ( ) Eviç' te; FERAHNÂK' li,
Mi - Hüseynî' de; UŞŞAK' lı veya KÜRDÎ' li,
Re - Nevâ' da; BÛSELİK' li veya RAST' lı,
Do ( ) Nîm Hicâz' da; SEGÂH' lı ve
Si ( ) Segâh' ta; FERAHNÂK' li,
* ÖZET SEYİR : Seyre, Tiz karar bölgesinden Fa ( ) Eviç’ te MÜSTEAR’ lı veya SEGÂH'lı başlanıp,
İlgili çeşnilerde gezinilerek, önce aynı zamanda Güçlü perdesi olan Fa ( ) Eviç' de
SEGÂH’ lı veya MÜSTEÂR’lı YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra (İnici) ZİRGÜLE' li seyir anlayışıyla devam eden gezintide, diğer uygun geçki
ve asma kararlar da gösterilerek, sonuçta; Fa ( ) Irak perdesinde ZİRGÜLE' li KARAR edilir.
EVİÇ BÛSELİK MAKÃMI
(XIX. YY. - Şeyh ABDÜLBÂKÎ NÂSIR DEDE)
EVİÇ; Yüksek, gökyüzünün zirvesi - BÛSELİK; Öpüş, Öpücük)
* KARARI :Lâ ( DÜGÂH )
* DİZİSİ : Oktav' dan Tiz' e; Fa ( ) Eviç’ te Eksik FERÂHNÂK 5' (STTB) ile,
Tiz' den Oktav' a; Fa ( ) Eviç' te Eksik SEGÂH 5' lisine (STKS) ve
Lâ - Dügâh’ ta (inici) UŞŞÂK - BEYÂTİ Dizisine;
Re - Nevâ' da BÛSELİK 5' (TBTT) ye Lâ - Dügâh' ta UŞŞAK 4' (KST) sonuna
Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK 5’ (TBTT) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Oktav' dan tiz’ e; Fa ( ) Eviç’ te Eksik FERÂHNÂK 5’ Perdeleri;

Fa ( ) Eviç, Gerdâneye, Muhayyer, Tiz Bûselik ve Tiz Çârgâh,
Tiz' den Oktav' a; Fa ( ) Eviç’ te SEGÂH ’ Perdeleri;
Tiz Çârgâh, Si ( ) Tiz Segâh, Muhayyer, Gerdâniye ve Fa ( ) Eviç ile;
Lâ - Dügâh' ta (İnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ DİZİSİ;
Muhayyer, Gerdâniye, Fa ( ) Acem, Hüseynî ve Nevâ ile
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh' ın sonuna
Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK 4’ (T B T) Dügâh, Si ( ) Bûselik, Çârgâh ve Nevâ.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH ve Fa ( ) EVİÇ
* GÜÇLÜSÜ :Fa ( ) EVİÇ
* YEDENİ : Sol ( ) Nîm ZİRGÜLE perdesi
Lâ - Muhayyer' de; UŞŞÂK' lı veya KÜRDÎ' li,
Mi - Hüseynî' de; UŞŞÂK' lı veya KÜRDÎ' li,
Re - Nevâ' da; RAST' lı,
Do ( ) Nîm Hicâz' da, HİCÂZ' lı,
Lâ - Dügâh' ta; UŞŞAK' lı ve NİŞÂBÛR’ lu,
Sol -Rast' ta; BÛSELİK’ li vede
Re - Yegâh' ta; RAST lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre, Tiz karar bölgesinden Fa ( ) Eviç’ te SEGÂH’ lı, veya FERÂHNÂK’ li başlanıp
ilgili çeşnilerle gezinilerek, önce aynı zamanda Güçlü perdesi olan Fa ( ) Eviç' de SEGÂH' lı
Daha sonra (İnici ) UŞŞAK - BEYÂTİ seyri anlayışıyla devam eden gezinti esnasında,
Diğer geçki ve asma kararların yanında, makãmın özelliği‘ ne uygun olarak,
Do - Çârgâh’ ta ÇÂRGÂH’ lı bir asma karãra, Lâ - Dügâh’ ta BÛSELİK çeşnisi eklenerek,
sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK’ li KARAR edilir.
ZİREFKEND MAKÃMI
(YY. ?. ZİREFKEND; Döşek, mefruşat)
* KARARI : Mi ( HÜSEYNÎ AŞÎRAN )
* SEYRİ : İnici - Tiz Genişleme bölgesinden
* DİZİSİ : Tiz’den Pest’e; Lâ - Muhayyer' de; BÛSELİK'li (TBT),
Sol - Gerdâniye' de; ÇÂRGÂH' lı (TTB), Mi - Hüseynî' de; BÛSELİK' li (TBT)
Do - Çârgâh' ta; ÇÂRGÂH' lı (TTBT) dizi veya çeşnilerine;
Sol - Rast' ta; ZİRGÜLE DİZİSİ (SAl2ST- SAl2S) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân’ da; SABÂ Eksik 4' (KSS) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Muhayyer’ de BÛSELİK’ li; Muhayyer, Tiz Bûselik, Tiz Çârgâh ve Tiz Neva,
Gerdâniye’ de ÇÂRGÂH’ lı; Gerdâniye, Muhayyer, Tiz Bûselik ve Tiz Çârgâh,
Hüseynî’ de BÛSELİK’ li; Hüseynî, Fa ( ) Mâhur, Gerdâniye ve Muhayyer,
Çârgâh’ ta ÇÂRGÂH’ lı Perdeler; Çârgâh, Neva, Hüseynî ve Acem ile
Sol - Rast’ ta ZİRGÜLE DİZİSİ Perdeleri;
Rast, Lâ ( ) Zirgüle, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ,
Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye ile,
Mi - Hüseynî Aşîrân' da SABÂ Eksik 4’ Perdeleri;
Hüseynî Aşîrân, Fa ( ) Irak, Rast ve Lâ ( ) Zirgüle
* DONANIMI : Ârızasız
* GÜÇLÜSÜ : a) Lâ - MUHAYYER, b) Mi - HÜSEYNÎ, c) Do - ÇÂRGÂH
Lâ - Muhayyer' de; BÛSELİK' li, (Simetrik)
Mi - Hüseynî' de; HÜSEYNÎ' li ve BÛSELİK' li,
Do - Çârgâh' ta; ÇÂRGÂH' lı ve NİKRÎZ' li,
Si ( ) Segâh' ta ; HÜZZÂM' lı ve
Sol - Rast' ta; ZİRGÜLE' li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tizdeki genişleme bölgesinden Lâ - Muhayyer' de BÛSELİK' li başlanıp,
sırasıylâ; Sol - Gerdâniye' de ÇÂRGÂH' lı, Mi - Hüseynî' de BÛSELİK' li ve Do - Çârgâh' ta
ÇÂRGÂH' lı gezinilerek, gerekli YARIM ve ASMA KARAR' lar yapılır.
Daha sonra, diğer uygun Asma Kararlar’ da gösterilip, tiz’ den pest tarafta
Mi - Hüseynî Aşîran'da SABÂ’lı seyre geçilerek, bu şekilde sürdürülen seyir, sonuçta ;
Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde SABÂ' lı noktalanır.
BÛSELİK AŞÎRAN MAKÃMI
(XV. YY. BÛSELİK “Bûse” Öpüş, Öpücük. AŞÎRÂN “Aşîr” On’da bir)
* KARARI : Mi – ( HÜSEYNÎ AŞÎRÂN )

* SEYRİ : Lâ - Dügâh’ ta Bûselik' li.
* DİZİSİ : Lâ - Dügâh' ta (Yerinde) BÛSELİK MAKÃMI DİZİSİ' ne; (TBTT)
Mi - Hüseynî’ de KÜRDÎ 4' (BTT) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân’ da HÜSEYNÎ 5' (KSTT) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;

Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî,
Mi - Hüseynî' de KÜRDÎ 4’ Perdeleri;
Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer ile,
Mi - Hüseynî Aşîrân' da HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri;
Hüseynî Aşîrân, Fa ( ) Irak, Rast, Dügâh ve Bûselik.
* GÜÇLÜSÜ : a) Mi - HÜSEYNÎ, b) Lâ - DÜGÂH perdeleri,
Fa ( ) Eviç' te; FERÂHNÂK' li,
Fa - Acem' de; ÇÂRGÂH' lı,
Mi - Hüseynî' de; HÜSEYNÎ' li,
Re - Nevâ' da; BÛSELİK' li, RAST' lı ve HİCÂZ' lı,
Do - Çârgâh' ta; ÇÂRGÂH'lı ve NİKRÎZ' li,
Si - Bûselik' te; KÜRDÎ' li,
Lâ - Dügâh' ta; KÜRDÎ' li,
Sol - Rast' ta; ÇÂRGÂH' lı ve BÛSELİK' li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tam bir BÛSELİK seyir anlayışıyla Sol - Rast perdesinde ÇÂRGÂH' lı başlanıp,
Lâ Dügâh' ta BÛSELİK ve Mi - Hüseynî' de KÜRDÎ veya HİCÂZ' lı gezinilerek, önce
1. derecedeki Hüseynî' de KÜRDÎ’li, daha sonra ikinci derecedeki güçlü perdesi olan
Lâ - Dügâh' ta ise BÛSELİK' li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma karar'larıyla devam eden seyir, sonuçta ;
Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde HÜSEYNÎ' li noktalanır.
AŞK - EFZÃ MAKÃMI
(XX. YY. Dr. Suphi EZGİ, AŞK (Işk); Sevgi, tutku, EFZÂ; Arttıran)
* KARARI : Mi ( HÜSEYNÎ AŞÎRÂN )
* SEYRİ : Güçlü ve Tiz karar bölgesinden
* DİZİSİ : Pest'ten tiz’e; Lâ - Dügâh’ta;BÛSELİK MAKÃMI DİZİSİ
Mi - Hüseynî’ de KÜRDÎ 4' (BTT), Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK 5' (TBTT) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân' da KÜRDÎ 4' (BTT) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
(NOT :AŞK-EFZÃ MAKÃMI, pek çok kaynakta; KÜRDÎ MAKÃMI’ nın

Mİ - HÜSEYNÎ AŞÎRAN Perdesindeki (ŞEDDİ - GÖÇÜRÜLMÜŞÜ ) olarak târif ediliyorsa da;
Eldeki kaynak eserlerden de anlaşılacağı gibi; Seyrinden, Geçki ve Asma kararlarına kadar;
Seyre, Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK’ li başlayıp, tam bir BÛSELİK Makãmı seyir anlayışıyla süren
gezinti sonunda; Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde KÜRDÎ‘ li karar veren BÛSELİK' im demektedir.
Bu nedenle, AŞK-EFZÂ Makãmını BÛSELİK’le ilgili Makamlar kümesine almayı uygun buluyorum.)
* PERDELERİ : Mi - Hüseynî' de; KÜRDÎ 4’ Perdeleri - Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer,

Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK 4’ Perdeleri; Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî ile,
Mi - Hüseynî Aşîrân' da KÜRDÎ 5’ Perdeleri; Hüseynî Aşîran, Acem Aşîrân, Rast ve Dügâh.
* GÜÇLÜSÜ : a) Mi - HÜSEYNÎ, b) Lâ - DÜGÂH
Fa - Acem' de; ÇÂRGÂH' lı
Mi - Hüseynî' de; HÜSEYNÎ' li
Do - Çârgâh' ta; ÇÂRGÂH' lı ve
Si - Bûselik’ te; KÜRDÎ' li.
* ÖZET SEYİR : Seyre, Sol - Rast’ta ÇÂRGÂH’ lı, Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK' li veya
Mi - Hüseynî' de KÜRDÎ' li başlanarak yapılan gezintiyle, önce Lâ - Dügâh' ta
BÛSELİK' li, Mi - Hüseynî' de ise KÜRDÎ' li YARIM KARAR’ ları yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar' ları da gösterilerek,
sonuçta; Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde KÜRDÎ çeşnisi ile KARAR edilir.
RAHAT - FEZÃ MAKÃMI
(YY. ? RAHAT- FEZÂ; Rahat arttıran, rahatlık veren)
* KARARI : Fa ( ) ( IRAK )
* SEYRİ : İnici (Acem bölgesinden)
* DİZİSİ : Tiz'den Pest'e; Fa - Acem'de ÇÂRGÂH 4’ (TTB),
Do - Çârgâh'da ÇÂRGÂH 5' (TTBT ) ne, Fa ( ) Irak'ta
SEGÂH 4' (KST) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
(Not: Bu Makãmın, Mi - Hüseynî Aşîrân' da karar veren"Rahat-Fezâ,

Hicâz Aşîrân ve Hicâz-ı Muhãlif" makamları ile ilgisi yoktur).
* PERDELERİ : Fa - Acem'de ÇÂRGÂH Perdeleri; Acem, Gerdâniye, Muhayyer ve Si ( ) Sünbüle,

Do - Çârgâh'ta ÇÂRGÂH Perdeleri; Çârgâh, Nevâ, Hüseynî, Acem ve Gerdâniye ile,
Fa ( ) Irak'ta SEGÂH Perdeleri; Fa ( ) Irak, Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh ve Çârgâh.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH Perdesi
Not; Donanım Ârızasız olup, gerekli işâretlerin eser içinde gösterilmesi daha uygundur.
* GÜÇLÜSÜ : a) Fa - ACEM, b) Do - ÇÂRGÂH
* YEDENİ : Mi ( ) ACEM AŞÎRÂN Perdesi.
Lâ - Muhayyer'de; UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li,
Si ( ) Segâh'ta; FERAHNÂK'li,
Si ( ) Kürdî'de ÇÂRGÂH'lı
Sol - Rast'ta; RAST'lı veya BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz bölgeden Fa - Acem'de ÇÂRGÂH' lı başlanıp, sırasıyla;
Fa - Acem’ de, Do - Çârgâh'ta ÇÂRGÂH'lı yapılan gezintiyle, önce 1. derecedeki
Fa - Acem'de, daha sonra ise, 2. derecedeki güçlü perdesi olan Do - Çârgâh'ta
ÇÂRGÂH’ lı YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar' larıyla süren seyir,
sonuçta; Fa ( ) Irak perdesinde SEGÂH' lı noktalanır.
FERAHNÜMÃ MAKÃMI
(XX. YY. l9l0 - Hüseyin Sâdeddin AREL, FERÂHNÜMÂ; Ferâhlık veren)
* KARARI : Re ( YEGÂH )
* SEYRİ : Çıkıcı - İnici (Karar veya tiz karar bölgesinden) HÜSEYİN SÂDEDDİN AREL'in
(TERKİBİ) olan bu makãmı, AREL'in deyimiyle aynen sunuyoruz.
"Kürdî Makãmı' nın YEGÂH perdesine göçürülmesiyle FERÂHNÜMÂ Makãmı meydana gelir.
Ferâhnümâ Makãmı inici-çıkıcı olarak kullanılır. Notası yazılırken Sİ ve Mİ için Küçük Mücennep
bemolleri kullanılır."
“Not; Makãma örnek olarak sunduğumuz iki eserin; seyri ve seyir esnâsındaki asma
kararlarını da dikkate alarak, bu makãmı, bir ŞED Makãmın ötesinde, yakın - akraba
makamlardan ACEM ve KÜRDÎ kümesine alarak değerlendirmeyi uygun buluyorum.”
* DİZİSİ : Pestten Tize sırasıylâ;
Fa - Acem Aşîrân’da; ÇÂRGÂH 4’ (TTB)
Si ( ) Kürdî’de; ÇÂRGÂH 5’ (TTBT)
Re - Nevâ’da; KÜRDÎ 4’ (BTT)
Sol- Rast’ta; BÛSELİK 5 (TBTT) ve
Re - Yegâh’ta; KÜRDÎ 4’ (BTT) nün
* PERDELERİ: Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH’lı; Acem Aşîrân, Rast ve Dügâh,

Si ( ) Kürdî’de ÇÂRGÂH’lı; Si ( ) Kürdî, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî ve Acem,
Re - Nevâ’da KÜRDÎ’li; Nevâ, Mi ( ) Nîm Hisâr, Acem ve Gerdâniye,
Sol - Rast’ta BÛSELİK’li; Rast, Dügâh, Si ( ) Kürdî, Çârgâh ve Nevâ ile,
Re - Yegâh’ta KÜRDÎ’li; Yegâh, Mi ( ) Kaba Nîm Hisâr, Acem Aşîrân ve Rast.
* DONANIMI : Si ( ) KÜRDÎ, Mi ( ) NÎM HİSÂR
* GÜÇLÜSÜ : Sol - RAST ve Re - NEVÂ perdeleri,
* YEDENİ : Do ( ) Kaba Nîm Hicâz Perdesi.
Mi - Hüseynî'de; KÜRDÎ'li,
Mi ( ) Dik Hisâr' da SABÂ'lı,
Do - Çârgâh'ta; BÛSELİK'lı,
Fa - Acem Aşîran'da; ÇÂRGÂH lı ve
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; KÜRDÎ'li,
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle, Fa - Acem Aşîrân'da veya Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, önce 1.
derecedeki Sol - RAST ve daha sonra 2. derecedeki güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da YARIM
KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve Si ( ) Kürdî’de ÇÂRGÂH’lı,
Re - Nevâ’da SABÃ’lı ve Lâ - Dügâh’ta HİCÂZ’lı asma karar'ları;da gösterilerek
süren seyir, sonuçta; Re - Yegâh perdesinde KÜRDÎ'li noktalanır.
ACEM - BÛSELİK MAKÃMI
(XVIII. YY. III. SELİM, ACEM; Yabancı, İran’lı, BÛSE; Öpüş,öpücük)
* DİZİSİ : Tiz Genişleme’de; Fa - Acem'de ÇÂRGÂH 5' ( T T B T ) ne,
Lâ - Dügâh’ta (İnici) UŞŞAK DİZİSİ;
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' (TBTT) ile,
Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK 4' (KST) ne,
Sonuçta; Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5' (TBTT) ‘nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Fa - Acem’de ÇÂRGÂH Perdeleri;

Acem, Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh,
Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK DİZİSİ Perdeleri;
Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye, Muhayyer ile,
Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, ve sonuçta,
Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî.
Not: Bazı eserlerde donanım Si ( ) ârızasız olarak ta gösterilmektedir.
* GÜÇLÜSÜ : a) Fa - ACEM, b) Re - NEVÂ
* YEDENİ : Sol ( ) NîM ZİRGÜLE Perdesi.
(Genelde; ACEM Makãmı ile ilgili perdeler kullanılabilir)
Sol - Rast'ta; RAST'lı ve BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz bölgeden, Fa - Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, Acem’de
ÇÂRGÂH’lı ve Re - Nevâ'da BÛSELİK'li devam eden gezinti ile, önce Fa - Acem'de
ÇÂRGÂH’lı ve Re - Nevâ'da BÛSELİK’li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, Lâ - Dügâh’ta (inici) UŞŞÂK anlayışıyla süren seyir esnâsında, diğer
uygun genişleme, geçki'lere Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı bir asma karãr daha eklenip,
makãmın özelliğini oluşturan Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK’e geçilerek, sonuçta Lâ - Dügâh
perdesinde BÛSELİK'li KARAR edilir.
A C E M MAKÃMI
(YY. ? – ACEM; Yabancı, İran’lı, Arapça konuşmayanlar)
* KARARI : Lâ - DÜGÂH
* SEYRİ : İnici - Acem bölgesinden
* DİZİSİ : Tiz Genişleme’de; Fa - Acem'de ÇÂRGÂH 5' (TTBT) ne,
Lâ -Dügâh’ta (İnici) UŞŞAK DİZİSİ;
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' (TBTT) ile,
Lâ - Dügâh'ta U Ş Ş A K 4' (KST) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Fa - Acem’de ÇÂRGÂH 5’ Perdeleri;

Lâ - Dügâh’ta (İnici) UŞŞÂK DİZİSİ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî ve Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh.
Mi - Hüseynî'de; UŞŞAK'lı veya
KÜRDÎ'li,
Sol - Rast'ta; RAST'lı veya BÛSELİK'li,
Fa - Acem Aşîran'da; ÇÂRGÂH'lı,
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li ve
Re - Yegâh'ta; BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR: Seyre; Genellikle Tiz bölgeden, Fa - Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, önce Fa - Acem’de
ÇÂRGÂH ve Re - Nevâ'da BÛSELİK'li gezinilerek, 1. derecedeki Fa - Acem’de ÇÂRGÂH’lı,
2. derecedeki güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da ise BÛSELİK’li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, Lâ - Dügâh’ta (inici) UŞŞÂK MAKÃMI seyir anlayışıyla süren gezinti
esnasında diğer uygun geçki ve asma karar'lar da gösterilerek, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde
UŞŞÂK'lı KARAR edilir.
TARZ -I NEVÎN MAKÃMI
(XIX. YY. HÂŞİM Bey, TARZ-I NEVÎN; Yeni tarz)
* KARARI : Sol ( RAST )
* SEYRİ : Sabâ (Gerdâniye bölgesinden)
* DİZİSİ : Lâ - Dügâh’ta; S A B Â MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta (Eksik) S A B Â 4' ( K S S ),
Do- Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (SA12 ST- SA12 S) ’ne
ACEMAŞÎRÂN DİZİSİ
Fa - Acem’de Nikrîz’li (TS Al2 S) ile,
Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH DİZİSİ (TTBT - TTB) ve
Sol - Rast’ta KÜRDÎ Çeşnisi’ (BTT) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta SABÂ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Re ( ) Hicâz,
Çargâh, Re ( ) Hicâz, Mi ( ) Dik Hisâr, Acem, Gerdâniye,
Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çargâh,
Fa - Acem’de NİKRÎZ’li Perdeler;
Acem, Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh,
Fa - Acem Aşîrân’da (inici) Çârgâh Dizisi Perdeleri;
Acem, Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Kürdî, Dügâh, Rast ve Acem Aşîrân vede
Sol - Rast’ta KÜRDÎ ÇEŞNİSİ Perdeleri;
Rast, Lâ ( ) Nîm Zirgüle, Si ( ) Kürdî ve Çargâh.
* DONANIMI : Si ( ) KÜRDÎ ve Re ( ) HİCAZ
* GÜÇLÜSÜ : a) Do - ÇÂRGÂH ve b) Sol - GERDÂNİYE
* YEDENİ : Fa - ACEM AŞÎRÂN Perdesi.
MUHTEMEL GENİŞLEME, GEÇKİ VE ASMA KARARLARI
Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH’lı,
Mi - Hüseynî'de; UŞŞAK'lı,
Mi ( ) Dik Hisâr’da; HÜZZÂM’lı,
Si ( ) Kürdî'de; NİKRİZ'li,
Lâ - Dügâh’ta; KÜRDÎ’li ve
Sol - Rast'ta; BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tiz bölgeden Gerdâniye’de HİCÂZ'lı başlanıp, sırasıyla Fa - Acem’de NİKRÎZ’li
ve Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE'li gezinilerek, önce 1. derecede ki Güçlüsü Sol - Gerdâniye'de ve
2. derecedeki Çârgâh'ta, SABÃ’lı YARIM KARAR'ları yapılır.
Daha sonra, Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH DİZİSİ’yleki, bir başka deyişle;ACEMAŞÎRÂN
Makãmı seyir anlayışıyla süren gezinti, sonuçta; Sol - Rast perdesinde KÜRDÎ Çeşnisi ile noktalanır.
SABÃ BÛSELİK MAKÃMI
(XIX. YY. Hamâmîzâde İSMÂİL DEDE
SABÂ; Hoş ve Lâtif Sabah rüzgârı, BÛSE; Öpüş, öpücük)
* KARARI : Lâ ( DÜGÂH )
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e,; S A B Â M A K Ã M I D İ Z İ S İ
Lâ - Dügâh'ta Eksik SABÂ 4'lüsüne ( K S S ),
Do- Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (SA12 ST - SA12 S) ’ne
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ (TBTT) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;

Do - Çârgâh’ta ZİRGÜLE DİZİSİ Perdeleri;
Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çargâh perdeleri.
Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Bûselik, Dügâh ve Yeden Sol ( ) Nîm Zirgüle.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH ve Re ( ) HİCÂZ
* GÜÇLÜSÜ : A) Do - ÇÂRGÂH, B) Sol - GERDÂNİYE
Lâ - Muhayyer'de; (Simetrik) SABÂ'lı, UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li,
Fa - Acem'de; NİKRİZ'li,
Re - Nevâda; BÛSELİK’li
Do - Çârgâh’ta; ÇÂRGÂH’lı,
Sol - Rast'ta; BÛSELİK'li,
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı ve
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; UŞŞAK'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pest bölgeden Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, Do - Çârgâh'ta
ZİRGÜLE'li devam eden gezintide, önce l. derecedeki Do - Çârgâh'ta SABÂ’lı ve
2. derecedeki Güçlü perdesi Sol - Gerdâniyede HİCÂZ’lı YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçkiler ve Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı bir
asma karar’la sürdürülen seyre, Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ veya en azından
ÇEŞNİSİ’de eklenerek, sonuçta; Lâ - DÜGÂH perdesinde BÛSELİK’li KARAR edilir.
SABÃ AŞÎRAN MAKÃMI
(XVIII. YY. SABÂ; Hoş ve lâtif Sabah rüzgârı)
* SEYRİ : Sabâ Makãmı (Karar bölgesinden)
* DİZİSİ : S A B Â MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta Eksik SABÂ 4'lüsüne (KSS),
Do -Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (SA12 ST - SA12 S) ‘ne
Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ 5’ (KSTT) ve
Mi - Hüseynî Aşîrân’da UŞŞÂK 4’ (KST) nün eklenmesiyle oluşmuştur.

Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh
Lâ - Dügâh’ta (inici) HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri;
Mi - Hüseynî Aşîrân’da UŞŞÂK 4’ Perdeleri;
Dügâh. Rast, Fa ( ) Irak ve Hüseynî Aşîrân.
Lâ - Muhayyer'de; SABÂ'lı (Simetrik), UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li,
Mi - Hüseynî'de; UŞŞÂK'lı,
Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı,
Sol - Rast'ta; BÛSELİK'li ve
Fa ( ) Irak’ta; SEGÂH’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, Lâ - Dügâh’ta SABÃ’lı,
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE'li devam eden gezintide, önce l. derecedeki Do - Çârgâh'ta
SABÂ’lı ve 2. derecedeki Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye'de HİCÂZ’lı YARIM
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma karar'lara Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ ve
Mi - Hüseynî Aşîrân’da UŞŞÂK’lı çeşniler de eklenerek süren seyir, sonuçta;
Mi - Hüseynî Aşîrân’da UŞŞÂK’lı noktalanır.
CAN - FEZÃ MAKÃMI
(XIV. YY. CANFEZÂ; Can arttıran)
* KARARI :Mi ( HÜSEYNÎ AŞÎRÂN )
* SEYRİ : (İnici) Sabâ Makãmı (Güçlü bölgesinden)
* DİZİSİ :SABÂ MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta (Eksik) SABÂ 4'lüsüne (KSS),
Do -Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (S A12 ST - S A12 S) ’ne
Fa - A c e m Aşîrân’da Çârgâh 5’ (TTBT) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân’da KÜRDÎ 4’ (BTT) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta SABÂ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çargâh’a,
Fa - Acem Aşîrân’da Çârgâh’lı Perdeler;
Acem Aşîrân, Rast, Dügâh, Si ( ) Kürdî ve Çârgâh ile
Mi - Hüseynî Aşîrân’da KÜRDÎ’li Perdeler;
Hüseynî Aşîrân, Acem Aşîrân, Rast ve Dügâh.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH ve Re ( ) HİCAZ
* GÜÇLÜSÜ : A) Do - ÇÂRGÂH ve B) Sol - GERDÂNİYE
Lâ - Muhayyer'de; SABÂ'lı, (Simetrik) UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li,
Fa - Acem'de; NİKRÎZ'li,
Mi ( ) Dik Hisâr’da; HÜZZÂM’lı veya BÛSELİK'li,
Si ( ) Kürdî'de; NİKRİZ'li ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, Lâ - Dügâh’ta SABÂ’lı ve
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE'li devam eden gezintide, önce l. derecede ki Do - ÇÂRGÂH'ta,
daha sonra 2. derecedeki Güçlü perdesi Sol - Gerdâniye'de YARIM KARAR'ları yapılır.
Daha sonra, yine SABÂ’lı gezintide, diğer uygun geçki ve asma karar'lar ile,
Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH ve Mi - Hüseynî Aşîrân’da KÜRDÎ ÇEŞNİ’leri de
eklenerek sürdürülen seyir, sonuçta Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde KÜRDÎ’li noktalanır.
(SABÃ’lı) ÇÂRGÂH MAKÃMI
(YY. ?, ÇÂR; Dört, GÂH; Yer)
* KARARI : Do ( ÇÂRGÂH )
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e, Lâ - Dügâh'ta (Eksik) SABÂ 4'lüsüne (KSS),
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (SA12 ST - SA12 S)’nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Do - Çârgâh’ta ZİRGÜLE 5’;
Çargâh, Re ( ) Hicâz, Mi ( ) Dik Hisar, Acem, Gerdâniye,
Sol - Gerdâniye’de HİCÂZ 4’;
Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çargâh
* YEDENİ : Si ( ) SEGÂH Perdesi.
Re – Nevâda; BÛSELİK’li
Sol - Rast'ta; RAST'lı veya BÛSELİK'li ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE'li
devam eden gezintide önce l. derecedeki Do-Çârgâh'ta, daha sonra 2. derecedeki Güçlü perdesi
Sol-GERDÂNİYE'de YARIM KARARLARI yapılır. Seyir, diğer uygun genişleme, geçki ve asma
karar'larıyla devam edip, sonuçta; Do - Çârgâh perdesinde SABÂ'lı noktalanır.
Değerli arkadaşım, rahmetli CİNUÇEN TANRIKORUR’un

ÇÂRGÂH MAKÃMI ile ilgili ilginç açıklamasını sunuyorum;
ÇÂRGÂH MAKÃMI
Cinuçen TANRIKORUR
16. Yüzyılın büyük evliyâsı, şâir ve bestekâr Azîz Mahmud HÜDÂYÎ Hz.nin
güfte ve bestesi kendisine âit olan “Kudûmun rahmet-i zevk-u safâdır yâ Resûlâllah”
mısraıyla başlayan na’tinde açıkça görüldüğü gibi, Sabâ makãmının seyriyle dolaşıp
Çârgâh perdesinde karar veren ezgilere ÇÂRGÂH Makãmı denir.
Bu tariften, Sabâ ve Çârgâh makamları arasındaki tek farkın karar perdelerinde
olduğu kolayca anlaşılır (birincisi Lâ - Dügâh perdesi, ikincisi Do - Çârgâh perdesi).
Meyân geçkileri de, Sabâ’da olduğu gibi, çoğunlukla; Hüseynî, Bestenigâr, Evç,
Acem ve Şevk-efzâ gibi makamlara yapılır. Çârgâh makãmı, Sabâ gibi hüzün ve hasret
duygularının ifâdesi için kullanılmakla birlikte, havası daha mistiktir.
Bu açıklamaların ışığı altında ÇÂRGÂH Makãmı dizilerini sunuyoruz;
AREL - EZGİ nazariyatında, Batı müziğinin Do Majör’ünden alınan ve

Türk Mûsıkîsinin ana makamı olarak gösterilen arızasız Çârgâh, bir makam değil
(çünkü bu dizi kullanılarak bestelenmiş hiçbir klâsik eser yoktur), sadece diğer
dizilerin arızalarını yazabilmek için temel kabûl edilen nazarî bir diziden ibarettir.
Not: Makamın tarifine bir örnek eser adı zikredilerek başlamamızın sebebi şudur:
Türk mûsıkîsi makamlarının tarifi nazariyat kitaplarında değil, mûsıkî eserlerindedir.
Elimizdeki klâsik eserler, amaçlı bir tercihle notaları yazılmak yerine, kulaktan meşk yoluyla
bize ulaştığı için melodik olarak az-çok değişmiş olsalar da, makam seyirlerini şaşmaz
bir kesinlikle göstermeleri bakımından en sağlam öğreticidirler.
Ş Î V E - N Ü M Ã MAKÃMI
(XVIII. YY. ŞÎVE-NÜMÂ; İşve, nâz gösteren)
* KARARI :Re ( YEGÂH )
* SEYRİ : İnici - Sabâ (Güçlü bölgesinden)
* DİZİSİ : S A B Ã MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta (Eksik) SABÂ 4' (KSS),
Do- Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (SA12 ST- SA12 S) ne,
Fa - Acem’de; BÛSELİK 4’ ( T B T ) ile
Re - Nevâ’da; BÛSELİK 5’ (TBTT) ve
Re-Yegâh’ta; (İnici) BÛSELİK DİZİSİ’ (TBTT - BTT) ‘nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta SABÃ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Re ( )Hicâz,
Çârgâh, Re ( ) Hicâz, Mi ( ) Dik Hisâr, Acem, Gerdâniye,
Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çargâh ile,
Fa - Acem’de BÛSELİK ÇEŞNİSİ Perdeleri;
Acem, Gerdâniye ve Lâ ( ) Nîm Şehnâz,
Re - Yegâh’ta (İnici) BÛSELİK DİZİSİ Perdeleri;
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Kürdî, Dügâh,
Dügâh, Rast, Acem Aşîrân, Hüseynî Aşîrân ve Yegâh.
* GÜÇLÜSÜ : A) Fa - ACEM, B) Re - NEVÂ ve C) Lâ - DÜGÂH Perdeleri
* YEDENİ : Do ( ) Kaba Nîm HİCÂZ perdesi.
Fa - Acem'de; NİKRÎZ'li veya ÇÂRGÂH’lı,
Mi - Hüseynî'de; KÜRDÎ’li,
Mi ( ) Dik Hisâr’da HÜZZÂM’lı,
Si ( ) Kürdî'de; ÇÂRGÂH’lı,
Fa - Acem Aşîrân’da; ÇÂRGÂH’lı ve
Mi - Hüseynî Aşîrân’da; KÜRDÎ’li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, SABÃ’lı ve Do - Çârgâh'ta
ZİRGÜLE'li
gezinilerek önce, 1. derecede ki Fa - Acem’de NİKRÎZ’li ve 2. derecedeki Güçlü perdesi olan
Re - Nevâ’da BÛSELİK’li YARIM KARAR'ları yapılır.
Daha sonra yine SABÂ’lı süren gezinti, Re - Yegâh’ta (İnici) BÛSELİK Seyrine dönüşerek,
önce Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ’li bir yarım karar daha gösterilip, sonuçta; Re - Yegâh perdesinde
(inici) BÛSELİK dizisiyle KARAR edilir.
ŞEVK-U TARÃB MAKÃMI
(XVIII. YY. III. SELİM, ŞEVK-U TARÃB; Şevk ve eğlence, eğlencenin şevkı)
* KARARI : Fa (ACEM AŞÎRN )
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e, Lâ - Dügâh’ta; S A B Â M A K Ã M I D İ Z İ S İ
Lâ - Dügâh'ta (Eksik) S A B Â 4' ( K S S ),
Do- Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ ( S A12 S T - S A12 S ) ‘ne
Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH 5’ ( T T B T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH 5’ Perdeleri;
Çârgâh, Si ( ) Kürdî, Dügâh, Rast ve Acem Aşîrân..
* GÜÇLÜSÜ : a) Do - ÇÂRGÂH, b) Sol - GERDÂNİYE
Fa - Acem'de; NİKRİZ'li veya ÇÂRGÂH’lı,
Si ( ) Kürdî’de; NİKRÎZ’li,
Lâ - Dügâh'ta; KÜRDÎ'li ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pest bölgeden Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, Do-Çârgâh'ta
ZİRGÜLE'li devam eden gezintide, zaman zaman Fa ( ) Acem Aşîrân perdesinde ÇÂRGÂH’lı
geçki gösterilerek, önce l. derecede ki Do - ÇÂRGÂH'ta ve bâzen ise 2. derecedeki Güçlü perdesi
olan Sol - Gerdâniye'de YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra da, SABÂ’lı süren gezinti esnasında, diğer uygun geçki ve asma karar'
ların yanında, yine zaman zaman Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH ÇEŞNİ’si eklenerek
sürdürülen seyir, sonuçta Fa - Acem Aşîrân perdesinde ÇÂRGÂH’lı, bir başka deyişle
ACEM AŞÎRÂN’lı noktalanır.
ŞEVK-EFZÃ MAKÃMI
(XVIII. YY. III. SELİM, ŞEVK-EFZÂ; Şevk arttıran)
* KARARI : Fa ( ACEM AŞÎRÂN )
* DİZİSİ : Fa - Acem’de NİKRÎZ 5’ (TS Al2 S) ile, Lâ - Dügâh’ta SABÃ MAKÃMI DİZİLERİ;
Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ ( K S S ),
Do -Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ ( S A12 S T - S)A12 S ) ‘ne,
Fa - Acem Aşîrân Perdesinde; yine NİKRÎZ 5’ ( T S Al2 S ) veya
ÇÂRGÂH 5’ (ACEM AŞÎRÂN) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Fa - Acem’de NİKRÎZ 5; Acem, Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Çârgâh,

Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;
Re ( ) Hicâz, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh,
A ) Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH 5’ Perdeleri;
Çârgâh, Si ( ) Kürdî, Dügâh, Rast ve Acem Aşîrân
B ) Fa - Acem Aşîrân’da NİKRÎZ 5; Çârgâh, Si ( ) Segâh, Lâ ( ) Zirgüle, Rast ve Acem Aşîrân.
* DONANIMI : Si ( ) KÜRDÎ ve Re ( ) HİCÂZ
* GÜÇLÜSÜ : A) Fa - ACEM ve B) Do - ÇÂRGÂH
Sol - Gerdâniye’de; HİCÂZ’lı,
Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH’lı
Sol -Rast'ta; HİCÂZ'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tiz bölgeden Acem’de NİKRÎZ’li başlanıp, ardından Do - Çârgâh'ta
ZİRGÜLE'li (SABÃ’lı) gezinilerek, önce l. derecedeki Güçlüsü Fa - Acem'de NİKRÎZ’li,
daha sonra 2. Derecedeki Do - Çârgâh'ta SABÂ’lı YARIM KARAR'ları yapılır.
Aynı anlayışta ve SABÂ ağırlıklı ve tizden pest’e doğru süren gezintide bir ara,
Si ( ) Kürdî perdesinde NİKRÎZ’li bir asma karar gösterilip, diziye; Fa - Acem Aşîrân
perdesinde; A) NİKRÎZ (Çoğunlukla) veya B) ÇÂRGÂH (Acem Aşîrân)çeşnileri eklenerek
sürdürülen seyir sonuçta; Fa - Acem Aşîrân perdesinde (çoğunlukla) NİKRÎZ’li, (Bâzen)
ÇÂRGÂH’lı; Bir başka deyişle ACEMAŞÎRÂN’lı noktalanır.
(Muhayyer) SÜNBÜLE MAKÃMI
(XV. YY. SÜNBÜLE; Başak, Başak Burcu,”Burada” SAÇ anlamında)
* SEYRİ : İnici - (Tiz Karar bölgesinden)
* DİZİSİ : Lâ - Muhayyer’de; (Tiz Genişleme)
A) K Ü R D Î ’li ( B T T ) veya B) ZİRGÜLE’li ( S Al2S ) ile,
Mi -Hüseynî’de; A) KÜRDÎ’li (BTT) veya B) HİCÂZ’lı (SAl2 S) ye
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (SA12 ST - SA12 S)
Lâ - Dügâh'ta Eksik SABÂ 4' (KSS) ki bir başka deyişle; SABÂ DİZİSİ’ nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Tiz Genişleme Lâ - Muhayyer’de;

A) KÜRDÎ’li; Muhayyer, Si ( ) Sünbüle, Tiz Çârgâh,
B) HİCÂZ’lı; Muhayyer, Si ( ) Dik Sünbüle, Do ( ) Tiz Nîm Hicâz,
Mi - Hüseynî’de; KÜRDÎ’li; Hüseynî, Acem, Gerdâniye
HİCÂZ’lı; Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem ve Sol ( ) Nîm Şehnâz ile
Lâ - Dügâh’ta (inici) SABÂ MAKÃMI DİZİSİ;
Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh, Tiz Çargâh,
Çargâh, Re ( ) Hicâz, Mi ( ) Dik Hisâr, Ãcem, Gerdâniye,
Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Re ( ) Hicâz.
* GÜÇLÜSÜ : A) Lâ - MUHAYYER, B) Mi - HÜSEYNÎ ve C) Do - ÇÂRGÂH Perdeleri
Fa - Acem'de; NİKRÎZ'li veya ÇÂRGÂH’lı
Si ( ) Kürdî'de; ÇÂRGÂH’lı,
Sol - Rast'ta; RAST’lı.
* ÖZET SEYİR: Seyre; Genellikle Tiz Oktav’dan Lâ - Muhayyer’de A) KÜRDÎ’li veya B) ZİRGÜLE’li,
bâzen’de yalnız KÜRDÎ çeşnili başlanıp, önce 1. derecede ki Lâ -Muhayyer’de, daha sonra ise
2. derecedeki Güçlü perdesi olan Mi - Hüseynî’de YARIM KARAR'ları yapılır.
Daha sonra, artık (inici) SABÂ’lı süren seyir esnâsında, diğer uygun geçki ve asma
kararlar da gösterilerek, sonuçta Lâ - Dügâh perdesinde SABÂ’lı KARAR edilir.
S A B Ã ZEMZEME MAKÃMI
(XVII. YY. ŞERİF ÇELEBİ,
SABÃ; Hoş ve lâtif Sabah rüzgârı, ZEMZEME; Nâğme)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; S A B Ã MAKÃMI DİZİSİ; Lâ - Dügâh'ta Eksik SABÂ 4' (KSS),
Do -Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (SA12 ST- SA12 S)’ne,
Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 4’ (BTT) nün eklenmesiyle oluşmuştur.

Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 4’ Perdeleri;
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Kürdî ve Dügâh.
Re - Nevâda BÛSELİK’li
Si ( ) Kürdî’de; NİKRÎZ’li,
Lâ - Dügâh'ta; KÜRDÎ'li ve
Fa - Acem’de; ÇÂRGÂH’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Pest bölgeden Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, SABÂ’lı ve Do - Çârgâh'ta
ZİRGÜLE'li devam eden gezintide, önce l. derecedeki Do - ÇÂRGÂH'ta ve 2. derecedeki Güçlü
perdesi Sol - Gerdâniye'de YARIM KARARLARI yapılır. Daha sonra, diğer uygun asma karar'lar
ve Si ( ) Kürdî Perdesinde NİKRÎZ’li geçki ile Lâ Dügâh’ta KÜRDÎ ÇEŞNİSİ, hattâ dizinin bir
bölümü eklenerek sürdürülen seyir, sonuçta Lâ - Dügâh perdesinde KÜRDÎ’li noktalanır.
K Û Ç E K MAKÃMI
(XV. YY. KÛÇEK; Köçek, oyuncu)
* SEYRİ : İnici (Hüseynî’de Uşşâk’lı)
* DİZİSİ : Mi - Hüseynî’de HÜSEYNÎ 5’ ( K S T T ) ne,
SABÂ MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta (Eksik) SABÂ 4' ( K S S ),
Do- Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ ( S A12 S T - S A12 S ) nin
* PERDELERİ : Mi - Hüseynî’de HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri;

Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Muhayyer ve Tiz Bûselik.
Lâ - Dügâh’ta SABÂ MAKÃMI Perdeleri;
* GÜÇLÜSÜ : A) Do - ÇÂRGÂH ve B) HÜSEYNÎ Perdesi
Lâ - Muhayyer'de; SABÂ'lı (Simetrik) veya UŞŞAK'lı,
Mi ( ) Dik Hisâr’da, HÜZZÂM’lı,
Re - Nevâda, BÛSELİK’li
Fa - Acem Aşîran'da; ÇÂRGÂH'lı veya NİKRİZ'li,
Mi - Hüseynî Aşîran'da; UŞŞÂK'lı veya KÜRDÎ'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre Genellikle Mi - Hüseynî perdesinde HÜSEYNÎ’li -UŞŞÂK’lı başlanıp,
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE'li devam eden gezintide, önce Mi -Hüseynî’de, daha sonra
2. derecedeki Güçlü perdeleri, Do - Çârgâh'ta SABÂ’lı YARIM KARAR'ları yapılır.
Seyir, yine yerinde Lâ - Dügâh’ta Sabâ ve Mi - Hüseynî’de HÜSEYNÎ’li bir şekilde
Sürüp giderken, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'larıda gösterilip, sonuçta;
Lâ - Dügâh perdesinde SABÂ'lı KARAR edilir.
R E N G - İ D Î L MAKÃMI
(XX. YY. HÂLİS Bey, RENG-İ DÎL; Gönül rengi)
* DİZİSİ : Fa - Acem’de NİKRÎZ 5’ ( T S Al2 S ) ile,
Do - ÇÂRGÂH'ta ZİRGÜLE DİZİSİ ( S A12 S T - S A12 S ) ‘ne,
Fa - Acem Aşîrân’da yine NİKRÎZ 5’ ( T S Al2 S )nin
Not; Mühendis HÂLİS Bey tarafından “NEV’ESER MAKÃMI DİZİSİ’nin

Fa - ACEM AŞÎRÂN Perdesine göçürülmüşü” şeklinde tanımlanan bu makãmı,
Elimizdeki örnek eserlerin analiz ile; çeşni, geçki ve asma kararlarını da dikkate
alıp ŞEVK-EFZÂ, bir başka deyişle; SABÂ ile ilgili bir makam olarak tanıtıyoruz.
* PERDELERİ : Fa - Acem’de NİKRÎZ 5’ Perdeleri;

Fa - Acem Aşîrân’da NİKRÎZ 5’Perdeleri;
Acem Aşîrân, Rast, Lâ ( ) Zirgüle, Si ( ) Segâh ve Çargâh.
* GÜÇLÜSÜ : a) Fa - ACEM ve b) Do - ÇÂRGÂH
Mi ( ) Dik Hisâr’da, HÜZZÂM’lı,
Sol - Rast'ta; HİCÂZ'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tiz bölgeden Fa - Acem’de NİKRÎZ’li başlanıp, Do - Çârgâh'ta (SABÂ’lı)
ZİRGÜLE'li gezinilerek, önce 1. derecede Fa - Acem'de NİKRÎZ’li ve 2. Derecedeki Güçlüsü
Do - Çârgâh'ta, SABÂ’lı YARIM KARAR'ları yapılır.
Daha sonra Do - Çârgâh’ta ZİRGÜLE’li ve diğer uygun geçkiler gösterilerek süren seyir,
sonuçta; Fa - Acem Aşîrân perdesinde çoğunlukla NİKRÎZ’li ve noktalanır.
ZÃVÎL AŞÎRÃN MAKÃMI
(XX. YY. ZÂVÎL; Eski Türk ülkesi “GAZNE” Mürekkibi: CİNUÇEN TANRIKORUR)
* KARARI : Mi (H.AŞÎRÂN)
* SEYRİ : İnici ( Tizde Genişleme bölgesinden)
* DİZİSİ : MÂHÛR MAKÃMI DİZİSİ - T T B T - T T B;

Sol - Rast Perdesinde; (İnici) ÇÂRGÂH DİZİSİ’ne;
Sol - RAST perdesinde; NİKRÎZ 5' (T S Al2 S ) ile
Mi - Hüseynîaşîrân’da UŞŞÂK 4’ lüsünün eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme);

Gerdâniye, Muhayyer, Tiz Bûselik veya Si ( ) Tiz Segâh ile Tiz Çârgâh
Sol - Rast’ta (İnici) Çârgâh Dizisi (MÂHÛR MAKÃMI) Perdeleri;
Gerdâniye, Fa ( ) Mâhûr Fa ( ) Eviç veya Fa ( ) Acem, Hüseynî, Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Bûselik, Dügâh ve Rast
Sol - Rast'ta NİKRÎZ 5' Perdeleri;
Rast, Dügâh, Si ( ) Dik Kürdî, Do ( ) Nîm Hicâz, Nevâ,
Mi - H. Aşîrân’da UŞŞÂK 4’ perdeleri;
Dügâh, Rast, Fa ( ) Irak ve Hüseynî aşîrân
* DONANIMI : Fa ( ) MÂHÛR Perdesi
(Aslında Rast Donanımı olabilir) Si ( ) SEGÂH - Fa ( ) EVİÇ
* GÜÇLÜLERİ : A) Sol - GERDÂNİYE B) Re - NEVÂ ve C) ÇÂRGÂH
* YEDENİ : Re YEGÂH Perdesi.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Genişleme bölgesinden, Sol - Gerdâniye’de ÇÂRGÂH’lı,
başlanıp, aynı perdede zaman zaman RAST’lı veya BÛSELİK'li gezinilerek, önce aynı zamanda
birinci derecede Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye’de; ÇÂRGÂH’lı, RAST’lı veya
BÛSELİK’li YARIM KARAR’lardan sonra, Do - Çârgâh perdesinde NİKRÎZ’li bir ASMA
kalış yapılır.
Bundan sonra NİKRÎZ 5’lisi ile Sol - RAST’a düşülüp, oradan da UŞŞÂK 4’lüsü ile
Mi - Hüseynî Aşîrân perdesine inilerek, yedenli veya yedensiz KARAR verilir.
PENÇGÂH MAKÃMI
(XV.YY. PENÇGÂH; Beş, Beşinci)
* DİZİSİ : Sol - Rast'ta; PENÇGÂH 5' ( T T K S ),
Re - Nevâ'da; A) (çıkıcı) RAST 4' ( T K S ) veya B) ( inici) BÛSELİK 4' ( T B T ) ne
Sol - Rast'ta; RAST 5' ( T K S T ) nin, Kısaca; (Yerinde) Sol - Rast'ta;
R A S T M A K Ã M I D İ Z İ S İ 'nin eklenmesiyle oluşmuştur.
NOT; “PENÇGÂH Makãmı, PENÇGÂH-I ASIL ve PENÇGÂH-I ZÂİT olmak üzere iki ayrı
makam olarak adlandırılmışsa da, elimizde yeterli örnek eser olmaması vede açıklamalardan
öğrendiğimiz kadarı ile, çok küçük ve basit nüanslar dışında önemli farklılıkları olmayan bu
terkibi, yalnızca PENÇGÂH (PENCÜGÂH) MAKÃMI olarak açıklamakla yetiniyoruz.”
* PERDELERİ : Sol - Rast'ta PENÇGÂH 5' Perdeleri;

Rast, Dügâh, Bûselik, Do ( ) Nîm Hicâz ve Nevâ,
(Yerinde) Sol - Rast'ta RAST MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Re - Nevâ'da (çıkıcı); Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye,
( inici); Gerdâniye, Acem, Hüseynî ve Nevâ ile,
Sol - Rast'ta RAST 5'lisi;
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh, Dügâh ve Rast.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH, Fa ( ) EVİÇ
* YEDENİ : Fa ( ) IRAK Perdesi.
Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH'lı;
Mi - Hüseynî'de; KÜRDÎ'li veya UŞŞAK'lı;
Do ( ) Nîm Hicâz'da; SEGÂH'lı,
Si - Bûselik'te; NİŞÂBÛR'lu;
Lâ - Dügâh'ta; RAST'lı;
Mi - Hüseynî Aşîrân'da: UŞŞÂK - NİŞÂBUR'lu ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Karar veya Güçlü bölgesinden, Sol - Rast’ta PENÇGÂH’lı, Re - Nevâ'da ise
BÛSELİK'li (ki, bir bakıma İster ISFAHAN’lı, ister NİŞÂBÛR'lu hattâ, ister RAST’lı deyin)
başlanıp, bu şekilde devam eden seyirde, önce güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da, çoğunlukla
BÛSELİK’li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra , PENÇGÂH çeşnisi karışımı, RAST MAKÃMI seyri ile süren seyir
esnâsında, diğer uygun geçki ve asma karar'lar da gösterilerek, sonuçta; Sol - Rast perdesinde
ve de genellikle RAST'lı KARAR edilir.
RAST’I CEDÎD MAKÃMI
(XVIII. YY. – III. SELİM - RAST-I CEDÎD; Yeni Rast)
* KARARI : Sol ( RAST)
* DİZİSİ : Pest'te Sol - Rast'ta; RAST 5' (T K S T),
Tiz'de Re - Nevâ'da; A) (Çıkıcı) RAST 4' (T K S ), ( İnici ) HİCÂZ 4' ( S Al2 S ) ile,
Lâ - Dügâh'ta (yine) HİCÂZ 4' ( S Al2 S ) ve de
Sol - Rast'ta (İnici) RAST 5' veya DİZİSİ'nin (T K S T )
* PERDELERİ : Sol -Rast'ta RAST MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ,
Neva, Hüseynî, Fa ( ) Eviç veya Acem ile Gerdâniye.
Re - Nevâ'da (İnici) HİCÂZ 4' Perdeleri;
Gerdâniye, Fa ( ) Eviç, Mi ( ) Hisâr, ve Nevâ,
Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ 4' Perdeleri;
Dügâh, Si ( ) Dik Kürdî, Do ( ) Nîm Hicâz ve Nevâ ile,
Sol - Rast'ta RAST 5’ veya DİZİSİ Perdeleri;
Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH ve Fa ( ) EVİÇ,
* GÜÇLÜSÜ : Re - NEVÂ,
Sol - Gerdâniye'de ; RAST'lı (Simetrik) veya BÛSELİK'li,
Fa ( ) Eviç'de; SEGÂH'lı,
Do - Çârgâh'ta; PENÇGÂH'lı veya ÇÂRGÂH'lı,
Si ( ) Segâh'ta; FERÂHNÂK'li veya SEGÂH'lı,
Lâ - Dügâh'ta; UŞŞÂK'lı,
Sol - Rast'ta ; NİKRÎZ'li
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı,
Mi - Hüseynî Aşîrânda; UŞŞÂK-NİŞÂBÛR'lu ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pestten, Karar bölgesinden Sol - Rast’ta RAST'lı başlanıp, Re - Nevâ'da
RAST'lı ve BÛSELİK'li gezinilerek, önce Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da RAST’lı veya
Daha sonra sırasıyla; Re - Nevâ'da ve Dügâh'ta HİCÂZ'lı ki; (Bir bakıma NEV-ESER’li)
süren seyir esnâsında diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'lar da gösterilerek, sonuçta;
Sol - Rast Perdesinde, RAST'lı KARAR edilir.
RAST MÃYE MAKÃMI
(XV. YY. RAST; Doğru, gerçek - MÂYE; Asıl, esas, maya)
* DİZİSİ : Pest'te (Çıkıcı); Sol - Rast‘da; RAST 5' ( T K S T )’ne,
Re - Nevâ’da; A) (Çıkıcı) seyirde R A S T 4' (T K S ) ile,
B) ( İnici ) seyirde BÛSELİK 4' ( T B T )
Sol - Rast’ta; RAST MAKÃMI DİZİSi’ne;
Si ( ) Segâh Perdesinde zaman zaman, (Eksik) SEGÂH 5’ ( S K T S ) nin
* PERDELERİ : Sol - Rast’ta; RAST 5’ Perdeleri;

Re - Nevâ’da; (Çıkıcı) RAST 4’ Perdeleri;
Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye,
Re - Nevâ’da (İnici) BÛSELİK 4’ Perdeleri;
Gerdâniye, Acem, Hüseynî ve Nevâ.
Si ( ) Segâh’ta (Eksik) SEGÂH’lı Perdeleri;
Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Mi ( ) Dik Hisâr ve Acem
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pest Karar bölgesinden, Sol - Rast’ta RAST'lı başlanıp, Re - Nevâ'da
RAST'lı ve BÛSELİK'li gezinilerek, önce aynı zamanda Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da RAST’lı
veya BÛSELİK’li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Makãmın oluşumunda yer alan Si (Segâh'ta SEGÂH çeşnisi ile, diğer uygun
genişleme, geçki ve asma karar'ları da gösterilerek sürdürülen seyir, sonuçta; Sol - Rast Perdesinde,
RAST'lı noktalanır.
R E H Â V Î MAKÃMI
(YY. ? - REHÂVÎ; Urfalı)
* DİZİSİ : Pest'te (Çıkıcı); Sol - Rast’ta; RAST MAKÃMI DİZİSi’ne;
Sol - Rast‘da; RAST 5' ( T K S T )’ne,
B) ( İnici ) seyirde BÛSELİK 4' ( T B T )’ne
Zaman zaman, başta, ortada ve sonda;
Re - Yegâh’ta RAST' lı GENİŞLEME'( T K S T ) nin
* PERDELERİ : Sol - Rast’ta; RAST MAKÃMI DİZİSİ;

Sol - Rast’ta; RAST 5’ Perdeleri;
Re - Yegâh’ta (Pest Genişleme) RAST 4’ Perdeleri;
Yegâh, Hüseynî Aşîrân, Fa ( ) Irak ve Rast.
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı ve
Mi - Hüseynî Aşîrânda; UŞŞÂK-NİŞÂBÛR'lu
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pest Karar bölgesinden Sol - Rast’ta RAST'lı başlanıp, Re - Nevâ'da
RAST'lı ve BÛSELİK'li gezinilerek, önce Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da RAST’lı veya
Daha sonra Rast Makãmı seyir anlayışı ile süren gezintide, diğer uygun geçki, genişleme ve
asma karar'ları yanında, Makãmın oluşumunda yer alan pest taraftaki genişlemede; Re - Yegâh’a
RAST’lı inilerek sürdürülen seyir, sonuçta; Sol - Rast Perdesinde, (Re - Yegâh’tan Sol - RAST
perdesine) RAST'lı noktalanır.
SÃZKÂR MAKÃMI
(XV. YY. SÂZKÂR; Uygun, muvâfık)
* DİZİSİ : Sol - Rast’ta; RAST MAKÃMI DİZİSi’ne;
Sol - Rast‘da; RAST 5' ( T K S T )’ne,
B) ( İnici ) seyirde BÛSELİK 4' ( T B T ) ne
Si ( ) Segâh’ta zaman zaman, (Eksik) SEGÂH 5’ (S T K S) nin
* PERDELERİ : Sol - Rast’ta; RAST 5’ Perdeleri;

Si ( ) Segâh’ta (Eksik) SEGÂH’lı Perdeleri;
Sol - Rast, Lâ ( ) Kürdî, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Dik Hisâr
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Karar bölgesinden Sol - Rast’ta RAST'lı veyâ Sol - Rast Perdesinden
Lâ ( ) Si ( ) SEGÂH'lı başlanıp, Re -Nevâ'da RAST'lı ve BÛSELİK'li gezinilerek, önce
Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da RAST'lı veya BÛSELİK’li bir YARIM KARAR edilir.
Daha sonra sırasıyla; Yine Si ( ) Segâh'ta SEGÂH'lı, Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK’lı ve
Sol -Rast'ta RAST'lı süren seyir esnâsında, diğer uygun geçki ve Asma Kararlar ve
REHÂVÎ Makãmında da olduğu gibi, çoğunlukla Re - Yegâh perdesindeki RAST'lı
genişlemede yapılarak, sonuçta; Sol - Rast Perdesinde RAST'lı KARAR edilir.
SÛZ-İ DÎLÂRÃ MAKÃMI
(XVIII. YY. III. SELİM SÛZ-İ DÎLÂRÂ; Gönül süsleyen ateş)
* DİZİSİ : Sol - Rast’ta (Çıkıcı) (Çârgâh) “MÂHÛR MAKÃMI DİZİSİ”
Sol - Rast’ta; (Çıkıcı) ÇÂRGÂH DİZİSİ’ne ( T T B T - T T B )
Re - Nevâ’da; BÛSELİK 4’ (T B T ) ile yine,
Sol - Rast’ta ÇÂRGÂH 5’ ( T T B T ) ye,
Tiz’de Sol - Gerdâniye’de (Genişleme);
A) ÇÂRGÂH’lı ( T T B ), B) RAST’lı ( T K S ) veya C) BÛSELİK’li ( T B T ) nin
* PERDELERİ: Sol - Rast'ta ÇÂRGÂH 5' Perdeleri;

Rast, Dügâh, Bûselik, Çârgâh ve Nevâ,
Re - Nevâ’da (çıkıcı) ÇÂRGÂH 4’ perdeleri;
Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Mâhûr ve Gerdâniye,
Re - Nevâ’da RAST 4’ perdeleri;
Do - Çârgâh’da (inici) ÇÂRGÂH 5’ perdeleri;
Gerdâniye, Acem, Hüseynî, Nevâ ve Çârgâh ile,
Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme);
Gerdâniye, Muhayyer, Tiz Bûselik veya
Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh.
* GÜÇLÜSÜ : Re - NEVÂ (Nazarî olarak). ANCAK; (Genellikle, YARIM KARAR yerine GEÇKİ
* YEDENİ : Fa ( ) GEVEŞT Perdesi. Anlayışıyla ASMA KARAR’lar kullanılıyor).
Mi - Hüseynî'de; UŞŞÂK'lı veya KÜRDÎ’li Re - Nevâ’da; BÛSELİK’li,
Si -Bûselik’te; BÛSELİK’li,
Lâ - Dügâh'ta; HİCÂZ'lı veya BÛSELİK’li,
Sol - Rast’ta; NİKRÎZ’li,
Fa ( ) Irak'ta; HÜZZÂM'lı,
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Karar bölgesinden başlanıp, Sol - Rast’ta ve Do - Çârgâh’da
ÇÂRGÂH’lı, gezinilerek, GÜÇLÜ perdesi yerine; Do - Çârgâh’ta, Mi - Hüseynî’de, hattâ Karar
üstü, Lâ - Dügâh’ta ASMA KARARLARI yapılır.
Daha sonra, gerekli tiz genişleme ve diğer uygun geçki ve asma karar'ları ile MÂHÛR ve
ZÂVÎL Makãmlarında da olduğu gibi, özellikle Sol - Rast perdesindeki NİKRÎZ geçkisi de
gösterilerek, sonuçta; Sol - Rast Perdesinde Çârgâh’lı, bir başka deyişle, MÂHÛR’lu KARAR edilir.
ŞEVK’I - DÎL MAKÃMI
(XIX. YY. Hâfız ABDULLAH Ağa - ŞEVK - I DÎL; Gönlün şevkı)
* SEYRİ : İnici ( Tiz Karar bölgesinden)
* DİZİSİ : Sol - Gerdâniye’de A) (inici) RAST DİZİSİ’ ( T K S T -T K S ) ne
B) (inici) SÛZİNÂK DİZİSİ’nin ki
Re - Nevâ’da HİCÂZ 4’ ( S Al2 S ) ile Sonuçta; Yine RAST DİZİ veya 5’ nin
* PERDELERİ : Sol - Rast’ta (inici) RAST DİZİSİ Perdeleri;

Tiz genişleme ; Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh, Tiz Çârgâh.
Nevâ’da RAST 4’; Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Eviç veya ( ) Acem ile Gerdâniye.
Rast’ta RAST 5’; Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ,

(inici) SÛZİNÂK DİZİSİ Perdeleri;
Re - Nevâ’da HİCÂZ 4’(yeterlidir) ;
Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye.
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÂNİYE, B) Re - NEVÂ
Sol - Gerdâniye'de ; RAST'lı (Simetrik) veya BÛSELİK'li
Fa ( ) Eviç'de; SEGÂH'lı
Mi - Hüseynî'de; UŞŞÂK'lı veya KÜRDÎ'li
Do - Çârgâh'ta; PENÇGÂH'lı veya NİKRÎZ’li
Si ( ) Segâh'ta; FERÂHNÂK'li veya HÜZZÂM'lı
Lâ - Dügâh'ta; UŞŞÂK'lı
Sol - Rast'ta ; ZİRGÜLE'li
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz genişleme bölgesinden Sol - Gerdâniye’de RAST'lı başlanıp,
Re - Nevâ'da ve Sol - Gerdâniye’de RAST'lı gezinilerek, önce aynı zamanda Güçlü perdesi olan
Sol - Gerdâniye’de RAST’lı bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra (İnici) Rast Makãmı seyir anlayışına, Re - Nevâ’da HİCÂZ çeşnisi eklenerek,
bir bakıma SÛZİNÂK Makãmı seyri oluşur ki, böylece süren gezinti, tekrar (İnici) RAST Makãmı
Seyrine dönüşerek, sonuçta; Sol - Rast perdesinde, tam bir inici RAST seyri ile KARAR edilir.
Z Ã V Î L MAKÃMI
(XV. YY. ZÂVÎL; Eski Türk ülkesi “GAZNE”)
Sol - RAST perdesinde; NİKRÎZ 5' (T S Al2 S ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Gerdâniye, Fa ( ) Mâhûr veya Fa ( ) Acem, Hüseynî, Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Bûselik, Dügâh ve Rast ile
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÂNİYE ve B) Re - NEVÂ,
Sol - Gerdâniye'de; RAST'lı veya BÛSELİK'li
Fa ( ) Eviç'de; SEGÂH'lı
Re - Nevâ’da; BÛSELİK’li,
Lâ - Dügâh'ta; HİCÂZ'lı
Fa ( ) Irak'ta; HÜZZÂM'lı
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Genişleme bölgesinden, Sol - Gerdâniye’de ÇÂRGÂH’lı, başlanıp,
aynı perdede zaman zaman RAST’lı veya BÛSELİK'li dahî gezinilerek, önce aynı zamanda
birinci derecede Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye’de; ÇÂRGÂH’lı, RAST’lı veya
BÛSELİK’li YARIM KARAR’lar yapılır.
Daha sonra, yine Mâhûr Makãmı seyir anlayışı ile süren seyirde, diğer uygun geçki ve
Asma karar'lar ile ZÂVÎL Makâmının kendine özgü özelliği olan, Sol - Rast perdesindeki
NİKRÎZ geçkisi özellikle gösterilerek, sonuçta Sol - Rast Perdesinde, çoğunlukla NİKRÎZ'li,
bâzen de Çârgâh’lı, yâni MÂHÛR’lu KARAR edilir.
ZÃVÎL-AŞÎRÃN MAKÃMI
(XX. YY. ZÂVÎL; Eski Türk ülkesi “GAZNE” Mürekkibi: CİNUÇEN TANRIKORUR)
* KARARI : Mi (H.AŞÎRÂN)

Sol - RAST perdesinde; NİKRÎZ 5' (T S Al2 S ) ile
Mi - Hüseynîaşîrân’da UŞŞÂK 4’ lüsünün eklenmesiyle oluşmuştur.

Gerdâniye, Fa ( ) Mâhûr Fa ( ) Eviç veya Fa ( ) Acem, Hüseynî, Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Bûselik, Dügâh ve Rast
Mi - H. Aşîrân’da UŞŞÂK 4’ perdeleri;

Dügâh, Rast, Fa ( ) Irak ve Hüseynî aşîrân

(Aslında Rast Donanımı olabilir)
Si ( ) SEGÂH - Fa ( ) EVİÇ
* GÜÇLÜLERİ : A) Sol - GERDÂNİYE B) Re - NEVÂ ve C) ÇÂRGÂH
* YEDENİ : Re YEGÂH Perdesi.
aynı perdede zaman zaman RAST’lı veya BÛSELİK'li gezinilerek, önce aynı zamanda birinci
derecede Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye’de; ÇÂRGÂH’lı, RAST’lı veya BÛSELİK’li
YARIM KARAR’lardan sonra, Do - Çârgâh perdesinde NİKRÎZ’li bir ASMA kalış yapılır.
Bundan sonra NİKRÎZ 5’lisi ile Sol - RAST’a düşülüp, oradan da UŞŞÂK 4’lüsü ile
Mi - Hüseynî Aşîrân perdesine inilerek, yedenli veya yedensiz KARAR verilir.
(HÜSEYNÎ )AŞÎRÃN - ZEMZEME MAKÃMI
(XVIII. YY. Hacı SÂDULLAH Ağa - AŞÎR; On’da bir, ZEMZEME; Nâğme’li makamlar)
* KARARI : Mi ( HÜSEYNÎ AŞÎRÂN)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ ile
Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5'lisine ( K S T T )
Mi - Hüseynî'de (Çıkıcı) a) UŞŞAK 4' ( K S T ), ( İnici ) b) KÜRDÎ 4' ( B T T )
Mi - Hüseynî Aşîrân'da (İnici) UŞŞÂK DİZİSİ'ne
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5' lisine ( T B T T)
Mi - Hüseynî Aşîrân'da A) UŞŞAK 4' ( K S T ) ki
Sonuçta yine B) Mi - Hüseynî Aşîrân'da KÜRDÎ,
bir başka deyişle ZEMZEME (B T T) eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî,
Hüseynî, Fa ( ) Eviç veya Fa ( ) Acem, Gerdâniye ve Muhayyer ile
Mi - Hüseynî Aşîrân'da A) (İnici) UŞŞÂK DİZİSİ perdeleri;
Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî
Hüseynî Aşîran, Fa ( ) Irak, Rast, Dügâh, /
B) KÜRDÎ - ZEMZEME ÇEŞNİSİ perdeleri;
Hüseynî Aşîrân, Acem Aşîran, Rast ve Dügâh
Re - Nevâ'da (bazen); RAST,
Sol - Rast'ta; ÇÂRGÂH' lı
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; UŞŞÂK'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Karar bölgesinden Lâ - Dügâh perdesinde HÜSEYNÎ ile,
Mi - Hüseynî’de UŞŞÂK veya KÜRDÎ'li başlanıp, ilgili gezintiyle önce, aynı perdede
UŞŞÂK'lı veya KÜRDÎ'li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararlar ve sırası ile Lâ - Dügâh'ta
BÛSELİK’li, Mi - Hüseynî Aşîrân'da; önce A) UŞŞÂK'lı (ki, Mi - Hüseynî Aşîrân'da
(İnici) UŞŞÂK DİZİSİ) GEÇKİ'leri gösterilerek süren seyir, sonuçta; yine aynı perdede;
Mi - Hüseynî Aşîrân’da KÜRDÎ’li, bir başka deyişle ZEMZEME'li noktalanır.
VECH-İ ŞEHNÂZ MAKÃMI
(XVIII. YY. HIZIR Ağa, VECH; Yüz, çehre, ŞEHNÂZ; Nazlı, şuh, güzel)
* DİZİSİ : Si - Bûselik perdesi’nden Tiz'e; Si - BÛSELİK'de ZİRGÜLE Dizisine;
Si - Bûselik'de HİCÂZ 4' ( B A13 S )
Mi -Hüseynîde HİCÂZ 5’ (ZİRGÜLE) ( S A12 S T )
Sırası ile; Fa ( ) Eviç'te; FERÂHNÂK'li ( S T T ),
Re - Nevâ'da; R A S T'lı ( T K S ) vede
Sonuçta; (İnici) Lâ - Dügâh'ta HÜMÂYÛN DİZİSİ'nin
* PERDELERİ : Si - Bûselik'te ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem, Sol ( ) Nim Şehnâz,Muhayyer ve Tiz Bûselik,
Fa ( ) Eviç'te FERÂHNÂK'li perdeler;
Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Muhayyer ve Tiz Bûselik vede
Lâ - Dügâh'ta - Yerinde (inici) HÜMÂYÛN DİZİSİ perdeleri;
Dügâh, Si ( ) Dik Kürdî, Do ( ) Nîm Hicâz, Nevâ,
* DONANIMI : NOT : Gerekli işâretlerin eser içinde konulması daha uygundur.
Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li veya KÜRDÎ'li,
Sol - Gerdâniye'de; ÇÂRGÂH'lı veya BÛSELİK'li,
Re - Nevâ'da; RAST'lı veya BÛSELİK'li,
Sol - Rast'ta; RAST'lı veya NİKRÎZ'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre, Güçlü bölgesinden Mi - Hüseynî'de; HİCÂZ (ZİRGÜLE)'li başlanıp, önce Güçlü
perdesi olan Mi - Hüseynî'de ZİRGÜLE'li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararlar ile makãmın özelliğine uygun
olarak, sırasıyla; Fa ( ) Eviç'te FERÂHNÂK'li ve Re - Nevâ'da RAST'lı gezinilip, sonuçta; (İnici)
HÜMÂYÛN Makãmı seyir anlayışıyla süren gezinti Lâ - Dügâh perdesinde noktalanır.
S İ P İ H R MAKÃMI
(XV. YY. SİPİHR; Gökyüzü, Tâlih)
* DİZİSİ : Si - BÛSELİK'de; ZİRGÜLE Dizisi
Si - Bûselik'de; HİCÂZ 4' ( B A13 S ) Mi-Hüseynî'de; ZİRGÜLE 5' ( S A12 S T ) ile,
Lâ - Dügâh’ta; (Sabâ) KÛÇEK MAKÃMI DİZİSİ'
Mi - Hüseynî'de; HÜSEYNÎ' 5' ( K S T T ) ve
Lâ - Dügâh'ta; SABÂ Eksik 4' ( K S S ) ne
Lâ- Dügâh'ta (İnici) HÜSEYNÎ Dizisi
Lâ - Dügâh'ta; HÜSEYNÎ 5' ( K S T T )
Mi -Hüseynî'de; (çıkıcı) UŞŞAK 4' ( K S T )
( inici) KÜRDÎ 4' ( B T T ) nin eklenmesiyle
oluşmuştur.

Bûselik, Çârgâh, Re ( )Nîm Hisâr, Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem, Nîm Şehnâz ve Muhayyer,
Lâ - Dügâh'ta (SABÂ) KÛÇEK MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
(HÜSEYNÎ’li Bölüm) Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Muhayyer ve Tiz Bûselik,
(S A B Â’lı B ö l ü m) Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Re ( ) Nîm Hicâz ile,
Lâ - Dügâh'ta (İnici- Acem'li) HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh.
* DONANIMI : Gerekli işâretlerin eser içinde konulması daha uygundur.
MAKÃMIN KENDİ YAPISINDA, YETERLİ GEÇKİ VE
ASMA KARARLAR BULUNMAKTA OLUP, BUNA RAĞMEN
DAHA BAŞKA DA, UYGUN GEÇKİ VE ASMA KARARLAR YAPILABİLİR..
NOT: SİPİHR MAKÂMI, bâzı kaynaklarda, SEYRE; A) Şehnâz, B) HİSÂR Makam

anlayışıyla başlama farkını dikkate alarak, Yeni ve Eski SİPİHR adı altında ve 2 ayrı Makammış
gibi göstermekte ise de, BİZCE; Aralarında büyük bir farkın olmayışı vede elde yeterli örnek
eserin dahî bulunmayışı gözönüne alınarak, tek isimle, SİPİHR olarak tanıtılacaktır.
* ÖZET SEYİR: Seyre; Tiz bölgeden Mi - Hüseynî'de; HİCÂZ (ZİRGÜLE)'li ve

A) HİSÂR, B) ŞEHNÂZ Makamları seyir anlayışıyla başlayıp, önce Güçlü perdesi olan
Mi - Hüseynî'de; ZİRGÜLE'li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Lâ - Dügâh'ta KÛÇEK MAKÃMI (Sabâ ve Hüseynî'li) süren gezinti
esnasında, diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararlar da gösterilerek, sonuçta; genellikle (inici)
ve Fa ( ) Acem'li HÜSEYNÎ Makãmı seyir anlayışıyla Lâ - Dügâh perdesinde KARAR edilir.
RÛHNÜVAZ MAKÃMI
(XIX. YY. Dr. SUPHİ EZGİ, RUHNÜVÂZ; Ruh okşayan)
* DİZİSİ : Si - Bûselik'te Z İ R G Ü L E D İ Z İ S İ;
Si - Bûselik'te HİCÂZ 4' ( B Al3 S )
Mi - Hüseynî'de NİKRÎZ 5' ( T B Al3 S ) 'ye,
Mi - Hüseynî'de BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân'da (inici) BÛSELİK DİZİSİ'
Mi - H. Aşîrân'da BÛSELİK 5' ( T B T T )
S i - B û s e l i k'te K Ü R D Î 4' ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Si - Bûselik’te HİCÂZ (ZİRGÜLE 4’)
Mi - Hüseynî’de NİKRÎZ 5’ Perdeleri;
Hüseynî, Fa ( ) Mâhûr, Mâhûr, Gerdâniye, Lâ ( ) Sünbüle ve Tiz Bûselik,
Hüseynî, Fa ( ) Mâhûr, Gerdâniye, Muhayyer ve Tiz Bûselik ile,
Mi - Hüseynî Aşırân'da BÛSELİK MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Hüseynî Aşîrân, Fa ( ) Geveşt, Rast, Dügâh, Bûselik,
Bûselik, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî.
* DONANIMI : Fa ( ) MÂHÛR,
* YEDENİ : Re ( ) Kaba Nîm HİSÂR Perdesi.
MAKÃMIN KENDİ YAPISINDA, YETERLİ GEÇKİ ve
ASMA KARARLAR BULUNMAKTA OLUP, BUNA RAĞMEN
DAHA BAŞKA DA, UYGUN GEÇKİ ve ASMA KARARLAR YAPILABİLİR.
* ÖZET SEYİR: Seyre; Tiz karar bölgesinden, Si - Bûselik'te HİCÂZ ( Zirgüle'li) başlanıp, önce
aynı zamanda Güçlü perdesi olan Mi - Hüseynî'de; NİKRÎZ’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, yine Mi - Hüseynî'de, bu kez BÛSELİK'li dolaşılıp, diğer uygun
genişleme, geçki ve asma kararlar ile Si - Bûselik’te KÜRDÎ ve Mi - Hüseynî Aşîrân’da
BÛSELİK’li sürdürülen seyir, Bir başka deyişle; Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde (inici)
BÛSELİK DİZİSİ ile noktalanır.
H İ S Â R MAKÃMI
(XV. YY. HİSÂR; Kale)
* DİZİSİ : Bûselik perdesinden Tiz'e; Si - Bûselik'de HİCÂZ 4' ( B A13 S )
Mi - Hüseynî'de HİCÂZ (ZİRGÜLE) 5' ( S A12 S T )
BÛSELİK'de ZİRGÜLE Dizisi ile,
Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5' ( K S T T )

Mi - Hüseynî'de (çıkıcı) UŞŞAK 4' ( K S T ) ( inici) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ne
Lâ - Dügâh'ta (İnici) HÜSEYNÎ Dizisinin; eklenmesiyle oluşmuştur.

Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem veya Acem, Sol ( ) Nîm Şehnâz veya Gerdâniye, Muhayyer
Lâ - Dügâh'ta (İnici) HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;


NOT : Gerekli işaretlerin eser içinde kullanılması daha uygundur.
Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li ve KÜRDÎ'li.
Sol - Gerdâniye'de; ÇÂRGÂH'lı ve BÛSELİK'li,
Re - Nevâ'da; RAST'lı, ve BÛSELİK'li,
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı
Sol - Rast'ta; RAST'lı ve ÇÂRGÂH'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Güçlü bölgesinden Mi - Hüseynî'de; HİCÂZ (ZİRGÜLE)'li başlanıp, yine
Hüseynî’de; a)HÜSEYNÎ'li veya b) KÜRDÎ'li dolaşılıp, önce aynı zamanda Güçlü perdesi de olan
Mi - Hüseynî’de ZİRGÜLE’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, (inici) HÜSEYNÎ'li süren gezinti esnasında, diğer uygun genişleme, geçki ve
asma kararları da gösterilerek süren seyir, sonuçta; Genellikle Fa ( ) ACEM'li HÜSEYNÎ Makãmı
seyir anlayışıyla Lâ - DÜGÂH perdesinde noktalanır.
G Ü L - D E S T E MAKÃMI
(XIX. YY. Neyzen SÂLİH Dede, GÜL-DESTE; Gül destesi)
* KARARI :Sol ( RAST )
* DİZİSİ : Si - Bûselik'te ZİRGÜLE DİZİSİ;
Si - Bûselik'te HİCÂZ (Zirgüle) 5' ( B Al3 S T )
Fa ( ) Mâhûr'da - HİCÂZ 4' ( B Al3 S ) 'ye,
Mi - Hüseynî'de BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile
Sol - Rast'ta MÂHÛR MAKÃMI DİZİSİ;
Re - Nevâ'da ÇÂRGÂH 4' ( T T B )
Sol - Rast'ta ÇÂRGÂH 5' ( T T B T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Bûselik, Çârgâh, Re ( ) Nîm Hisâr, Hüseynî, Fa ( ) Mâhûr,
Fa ( ) Mâhûr, Gerdâniye, Lâ ( ) Sünbüle ve Tiz Bûselik,
Hüseynî, Fa ( ) Mâhûr, Gerdâniye, Muhayyer ve Tiz Bûselik ile,
Sol - Rast'ta MÂHÛR MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Gerdâniye, Fa ( ) Mâhûr, Hüseynî, Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Bûselik, Dügâh ve Rast.
* DONANIMI : Fa ( ) MÂHÛR, Re ( ) Nîm HİSÂR
Fa - Mâhûr'da; KÜRDÎ'li,
Mi - Hüseynî'de; BÛSELİK'li,
Si - Bûselik'te; KÜRDÎ'li ve
Lâ - Dügâh'ta; BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR: Seyre; Güçlü bölgesinden, Si - Bûselik'te HİCÂZ ( Zirgüle'li) Dizisiyle başlanıp,
Si - Bûselik’te ve Fa ( ) Mâhûr’da HİCÂZ - ZİRGÜLE’li süren gezintiyle, önce Güçlü perdesi
olan Mi - Hüseynî'de, NİKRÎZ’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Mi - Hüseynî'de bu kez BÛSELİK'li dolaşılıp, bu arada diğer uygun geçki ve
asma kararlar da gösterilip, Re - Nevâ’da ve Rast’ta ÇÂRGÂH’lı durumuna dönüşülerek sürdürülen
seyir, sonuçta Sol - Rast perdesinde (inici – Çârgâh’lı) bir başka deyişle; MÂHÛR’lu noktalanır.
A) (Simetrik) ZİRGÜLE'li (S Al2 S) veya B) BÛSELİK’li (T B T) ile,
ZİRGÜLE DİZİSİ
Tiz'den pest'e; Mi - Hüseynî'de (çıkıcı) HİCÂZ 4' ( S A12 S ),
( inici) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile
Lâ - Dügâh'ta ZİRGÜLE 5' ( S A12 S T ) ne,
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ ( T B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Tiz Genişleme'de;

Lâ - Dügâh'ta (inici) HİCÂZ ( ZİRGÜLE) 5' Perdeleri;
Lâ – Dügâh’ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;
* GÜÇLÜSÜ : A) Lâ - MUHAYYER, B) Mi -HÜSEYNÎ
Do ( ) Nîm Hicâz'da; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı,
ZİRGÜLE'li aşlanıp, önce l. Derecede Güçlü perdesi olan Lâ - Muhayyer perdesinde
Daha sonra, (inici) ZİRGÜLE'li süren gezinti esnasında Diğer uygun geçkiler ile, bu arada
makãmın tamamlanabilmesi bakımından diziye, Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH çeşnili bir asma karãra,
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ veya en azından çeşnisi eklenerek, sonuçta; BÛSELİK’li noktalanır.
RÃHÃT-ÜL ERVÃH MAKÃMI
(XV.YY. RÂHAT’ÜL-ERVÂH; Ruhların rahatı)
* KARARI : Fa ( ) ( IRAK Perdesi)
* SEYRİ : Karar veya Güçlü bölgesinden
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ MAKÃMI DİZİSİ'
Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ 4' ( S A12 S ), Re - Nevâ'da (çıkıcı) R A S T 5' ( T K S T )
( inici) BÛSELİK 5' ( T B T T ) ne
Fa ( ) Irak’ta (Eksik) SEGÂH 5’ ( S T K S ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Acem veya ( )Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer ile,
Fa ( ) Irak'ta SEGÂH (Eksik) 5’ Perdeleri;
Mi ( ) Acem Aşîrân, Fa ( ) Irak, Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh ve Çârgâh.
* DONANIMI : Si ( ) DİK KÜRDÎ ve Do ( ) NÎM HİCÂZ

Lâ - Muhayyer'de; HİCÂZ'lı (Simetrik), BÛSELİK'li veya KÜRDÎ'li,
Sol - Gerdâniye'de NİKRÎZ'li, ÇÂRGÂH'lı veya BÛSELİK'li,
Fa ( ) Eviç'te; HÜZZÂM'lı veya FERÂHNÂK'li
Mi - Hüseynî'de; UŞŞAK'lı, KÜRDÎ'li veya HİCÂZ'lı,
Sol - Rast'ta; NİKRÎZ'lı,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; UŞŞÂK'lı ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Karar veya Güçlü bölgesinden, Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ'lı, Re - Nevâ'da RAST'lı
veya BÛSELİK'li başlanılıp, önce Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da BÛSELİK’li bir YARIM
KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararları gösterilerek Fa ( ) Irak
Perdesinde SEGÂH’a geçilerek sürdürülen seyir, Sonuçta; Fa ( ) Irak perdesinde SEGÂH’lı
noktalanır.
HİCÂZ BÛSELİK MAKÃMI
(XIX. YY. Hammâmîzâde İSMÂİL DEDE,
HİCÂZ; Arabistan’da bir kent, BÛSE; Öpüş, öpücük)
Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ 4'lüsüne ( S A12 S )
Re - Nevâ'da (çıkıcı) R A S T 5' ( T K S T )
( inici) BÛSELİK 5' ( T B T T ) ne,
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5' ( T B T T ) lisinin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ DİZİSİ Perdeleri;

Nevâ, Hüseynî, Acem veya Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer ile
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5' Perdeleri;
“Sol ( ) Nîm Zirgüle” Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî.
Lâ - Muhayyer'de; HİCÂZ'lı, (Simetrik) BÛSELİK'li veya KÜRDÎ'li,
Sol - Gerdâniye'de; NİKRÎZ'li, ÇÂRGÂH'lı veya BÛSELİK'li.
Fa ( ) Eviç'te; HÜZZÂM'lı veya FERÂHNÂK'li.
Mi - Hüseynî'de; UŞŞAK'lı, KÜRDÎ'li veya HİCÂZ'lı.
Do ( ) Nim Hicâz'da; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı,
Sol -Rast'ta; ÇÂRGÂH'lı ve
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; HİCÂZ'lı,
* ÖZET SEYİR : Seyre; Karar veya Güçlü bölgesinden, Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ'lı, Re - Nevâ'da RAST'lı veya
BÛSELİK'li başlanılıp, önce Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da BÛSELİK’li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme ve geçki’lere Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı bir
Asma karar ile, Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK Çeşnisi de eklenerek süren seyir, sonuçta;
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK'li noktalanır.
HİCAZ AŞÎRÃN MAKÃMI
(XV. YY. Diğer ad’ları; (Hicâz-i Muhâlif ve Rahat-fezâ)
* KARARI : Mi (HÜSEYNÎ AŞÎRÂN)
* SEYRİ : Tiz Karar veya Güçlü bölgesinden (İnici)
Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ 4' ( S A12 S )
Re - Nevâ'da (çıkıcı) R A S T 5' ( T K S T ), ( inici) BÛSELİK 5' ( T B T T ) ne
Tiz'den pest'e; Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân'da HÜSEYNÎ 5' ( K S T T ) sinin

Nevâ, Hüseynî, Acem veya Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer ile
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 4’ ÇEŞNİSİ Perdeleri;
“Sol ( ) Nîm Zirgüle” Dügâh, Bûselik ve Çârgâh vede
Mi - Hüseynî Aşîrân'da HÜSEYNÎ 5' Perdeleri;
Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li veya KÜRDÎ'li.
Fa ( ) Eviç'te; HÜZZÂM'lı, veya FERÂHNÂK'li.
Do ( ) Nîm Hicâz'da; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı.
Sol - Rast'ta; ÇÂRGÂH' lı ve
Fa ( ) Irak 'ta; HÜZZÂM'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Güçlü bölgesinden, Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ'lı, Nevâ'da RAST'lı veya BÛSELİK'li
başlanılıp, önce güçlü perdesi olan Re - Nevâ' da BÛSELİK’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararlar da gösterilerek Lâ - Dügâh'ta
BÛSELİK'li süren seyir, sonuçta Mi - Hüseynî Aşîrân'da HÜSEYNÎ'li noktalanır
BAHR-İ NÂZİK MAKÃMI
(XIV. YY. BAHR; Deniz, Büyük göl, NÂZİK; İnce, güzel)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ MAKÃMI DİZİSİ'ne
Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ 4' ( S A12 S ), Re - Nevâ'da
(çıkıcı) R A S T 5' (T K S T)
( inici) BÛSELİK 5' ( T B T T )
Zaman zaman
Si ( ) Segâh'ta, SEGÂH ÇEŞNİSİ' ( S T K ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Nevâ, Hüseynî, Acem veya Fa ( )Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer ile,
Si ( ) Segâh'ta SEGÂH ÇEŞNİSİ Perdeleri;
Lâ ( ) Kürdî, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ ve Mi ( ) Dik Hisâr.


Lâ - Muhayyer'de; HİCÂZ'lı (Simetrik) veya KÜRDÎ'li,
Sol - Gerdâniye'de; NİKRÎZ'li veya BÛSELİK'li,
Fa ( ) Eviç'te; HÜZZÂM'lı,
Do ( ) Nim Hicâz'da; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı,
Fa ( ) Irak 'ta; HÜZZÂM'lı,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; HİCÂZ'lı, KÜRDÎ'li veya UŞŞAK'lı ile
* ÖZET SEYİR : Seyre; Karar veya Güçlü bölgesinden, Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ'lı başlanıp,
Lâ -Dügâh’ta HİCÂZ ve Re - Nevâ’da BÛSELİK’li devam eden seyre, makãmın özelliğini
oluşturan Si ( ) Segâh'ta SEGÂH çeşnisini de katarak, önce güçlü perdesi olan Re -
Nevâ’da BÛSELİK’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararlar da gösterilerek süren
seyir, Sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde HİCÂZ'lı noktalanır.
FERAHNÂK MAKÃMI
(XVIII. YY. ŞÂKİR Ağa - FERÂHNÂK; Ferâh verici, neş’eli, sevinçli, gönül hoşluğu)
* KARARI : Fa ( ) IRAK
* DİZİSİ : Oktav'dan Tiz'e; Fa ( ) Eviç'te Eksik FERÂHNÂK 5' ( S T T B ) ile,
Tiz'den Oktav'a; Fa ( ) Eviç'te Eksik SEGÂH 5'lisine ( S T K S ) ve
Sırasıylâ ; Re - Nevâ'da, Lâ - Dügâh'ta ve Re - Yegâh’ta;
R A S T 5’ ( T K S T ) Çeşnilerine, sonuçta;
Fa ( ) Irak perdesinde; (genellikle) (Eksik) FERÂHNÂK 5' ( S T T B ) nin eklenmesiyle
oluşmuştur.
* PERDELERİ : Oktav'dan tize ; Fa ( ) Eviç’te (Eksik) FERÂHNÂK 5' Perdeleri;

Tiz'den Oktav'a; Fa ( ) Eviç’te (Eksik) Segâh 5’ Perdeleri;
Tiz Çârgâh, Si ( ) Tiz Segâh, Muhayyer, Gerdâniye ve Fa ( ) Eviç
Tiz’den Pest'e; Re - Nevâ'da RAST’lı perdeler;
Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer,
Lâ - Dügâh'ta RAST’lı perdeler; Dügâh, Bûselik, Do ( ) Nîm Hicâz ve Nevâ,
Re - Yegâh'ta RAST’lı perdeler; Yegâh, Hüseynî Aşîrân, Fa ( ) Irak ve Rast.
Fa ( ) Irak’ta; (Eksik) FERÂHNÂK 5’; Çârgâh, Bûselik, Dügâh, Rast ve Fa ( ) Irak.
* DONANIMI : Fa ( ) EVİÇ ile Do ( ) Nîm HİCÂZ,
* GÜÇLÜSÜ : a) Fa ( ) EVİÇ, b) Re - NEVÂ
* YEDENİ : Mi ( ) ACEMAŞÎRÂN perdesi.
Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li veya UŞŞÂK'lı,
Re - Nevâ'da; BÛSELİK'li,
Do ( ) Nîm Hicâz'da; HİCÂZ'lı,
Do - Çârgâh'ta; RAST'lı,
Lâ - Dügâh'ta; UŞŞAK'lı,
Sol -Rast'ta; PENÇGÂH'lı, ve
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; UŞŞAK (NİŞÂBÛR)' lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre, Tiz karar bölgesinden Fa ( ) Eviç’te FERÂHNÂK’li başlanıp, ilgili çeşnilerle
gezinilerek, aynı zamanda Güçlü perdesi olan Fa ( ) Eviç'te, FERÂHNÂK'li veya SEGÂH'lı
YARIMKARAR yapılır.
Daha sonra sırasıylâ (İnici ); Re - Nevâ'da, Lâ - Dügâh'ta ve Re - Yegâh'ta RAST’lı ASMA
KARARLARI ile devam eden gezintide, diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararları da gösterilerek,
sonuçta; Fa ( ) Irak perdesinde ve de genellikle (Eksik) FERÂHNÂK 5'lisi ile KARAR edilir.
EVİÇ BÛSELİK MAKÃMI
(XIX. YY. - Şeyh ABDÜLBÂKÎ NÂSIR DEDE
EVİÇ; Yüksek, gökyüzünün zirvesi - BÛSELİK; Öpüş, Öpücük)
* KARARI :Lâ (DÜGÂH)
Lâ - Dügâh’ta (inici) UŞŞÂK - BEYÂTİ Dizisine;
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ) ye Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK 4' ( K S T ) sonuna
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5’ ( T B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Oktav'dan tiz’e; Fa ( ) Eviç’te Eksik FERÂHNÂK 5’ Perdeleri;

Tiz'den Oktav'a; Fa ( ) Eviç’te SEGÂH 5’ Perdeleri;
Lâ - Dügâh'ta (İnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ DİZİSİ;
Muhayyer, Gerdâniye, Fa ( ) Acem, Hüseynî ve Nevâ ile
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh' ın sonuna
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 4’ ( T B T )
Dügâh, Si ( ) Bûselik, Çârgâh ve Nevâ.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH ve Fa ( ) EVİÇ
* GÜÇLÜSÜ :Fa ( ) EVİÇ
* YEDENİ : Sol ( ) Nîm ZİRGÜLE perdesi
Lâ - Muhayyer'de; UŞŞÂK'lı veya KÜRDÎ'li,
Do ( ) Nîm Hicâz'da, HİCÂZ'lı,
Lâ - Dügâh'ta; UŞŞAK'lı ve NİŞÂBÛR’lu,
Sol -Rast'ta; BÛSELİK’li vede
* ÖZET SEYİR : Seyre, Tiz karar bölgesinden Fa ( ) Eviç’te SEGÂH’lı, veya FERÂHNÂK’li başlanıp
İlgili çeşnilerle gezinilerek, önce aynı zamanda Güçlü perdesi olan Fa ( ) Eviç'de SEGÂH'lı
Daha sonra (İnici ) UŞŞAK - BEYÂTİ seyri anlayışıyla devam eden gezinti esnasında,
Diğer geçki ve asma kararların yanında, makãmın özelliği‘ne uygun olarak, Do - Çârgâh’ta
ÇÂRGÂH’lı bir asma karãra, Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK çeşnisi eklenerek, sonuçta; Lâ - Dügâh
perdesinde BÛSELİK’li KARAR edilir.
EVCÂRÂ MAKÃMI
(XVIII. YY. III. SELİM - EVC; Yüksek, Gökyüzünün zirvesi – EVCÂRÂ; Evc’i süsleyen)
* DİZİSİ : Oktav'dan Tiz'e; Fa ( ) Eviç'te Eksik MÜSTEÂR 5' ( T S K S ) ile,
Tiz'den Oktav'a; Fa ( ) Eviç'te Eksik S E G Â H 5' ( S T K S ) ve
Fa ( ) Irak’ta (İnici) ZİRGÜLE (Hicaz) Dizisinin
Do ( ) Nîm Hicâz'da HİCAZ 4' ( S Al2S) ile
Fa ( ) Irak'ta ZİRGÜLE ( Hicâz) 5' (S Al2S T) nin
* PERDELERİ : Oktav'dan tize; Fa ( ) Eviç’te Eksik MÜSTEÂR 5' Perdeleri;

Fa ( ) Eviç, Sol ( ) Nîm Şehnâz, Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh,
Tiz’den Oktav'a; Fa ( ) Eviç’te Eksik SEGÂH 5' Perdeleri;
Tiz Çârgâh, Si ( ) Tiz Segâh, Muhayyer, Gerdâniye ve Fa ( )Eviç
Tiz’den Pest'e; Fa ( ) Irak’ta (İnici) ZİRGÜLE DİZİSİ
Do ( ) Nîm Hicâz'da HİCÂZ 4' Perdeleri;
Fa ( ) Eviç, Hüseynî, Neva, Do ( ) Nîm Hicâz,
Fa ( ) Irak'ta ZİRGÜLE ( HİCÂZ 4')
Nîm Hicâz, Si ( ) Segâh, Lâ ( ) Kürdî, Rast ve Fa ( ) Irak.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH ile Fa ( ) EVİÇ ve Do ( ) Nîm HİCÂZ,
Lâ ( ) KÜRDÎ ve Mi ( ) ACEM Perdeleri.
* GÜÇLÜSÜ : a) Fa ( ) EVİÇ, b) Do ( ) Nîm HİCÂZ perdeleri,
Fa ( ) Eviç'te; FERÂHNÂK'li,
Re - Nevâ'da; BÛSELİK'li veya RAST'lı,
Do ( ) Nîm Hicâz'da; SEGÂH'lı ve
* ÖZET SEYİR : Seyre, Tiz karar bölgesinden Fa ( ) Eviç’te MÜSTEÂR’lı veya SEGÂH'lı başlanıp, ilgili
çeşnilerde gezinilerek, önce aynı zamanda Güçlü perdesi olan Fa ( ) Eviç'de SEGÂH’lı veya
MÜSTEÂR’lı YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra (İnici) ZİRGÜLE'li seyir anlayışıyla devam eden gezintide, diğer uygun geçki
ve asma kararlar da gösterilerek, sonuçta; Fa ( ) Irak perdesinde ZİRGÜLE'li KARAR edilir.
ZİREFKEND MAKÃMI
(YY. ?. ZİREFKEND; Döşek, mefruşat)
* SEYRİ : İnici - Tiz Genişleme bölgesinden
* DİZİSİ : Tiz’den Pest’e; Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li ( T B T ),
Sol -Gerdâniye'de; ÇÂRGÂH'lı ( T T B ),
Mi - Hüseynî'de; BÛSELİK'li ( T B T )
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı ( T T B T ) dizi veya çeşnilerine;
Sol - Rast'ta; ZİRGÜLE DİZİSİ ( SAl2S T - S Al2S) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân’da; SABÂ Eksik 4' ( K S S ) nin
* PERDELERİ : Muhayyer’de BÛSELİK’li; Muhayyer, Tiz Bûselik, Tiz Çârgâh ve Tiz Neva,
Gerdâniye’de ÇÂRGÂH’lı; Gerdâniye, Muhayyer, Tiz Bûselik ve Tiz Çârgâh,
Hüseynî’de BÛSELİK’li; Hüseynî, Fa ( ) Mâhur, Gerdâniye ve Muhayyer,
Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı Perdeler; Çârgâh, Neva, Hüseynî ve Acem ile
Sol - Rast’ta ZİRGÜLE DİZİSİ Perdeleri;
Rast, Lâ ( ) Zirgüle, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ,
Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye ile,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da SABÂ Eksik 4’ Perdeleri;
Hüseynî Aşîrân, Fa ( ) Irak, Rast ve Lâ ( ) Zirgüle
* GÜÇLÜSÜ : a) Lâ - MUHAYYER, b) Mi - HÜSEYNÎ, c) Do - ÇÂRGÂH
Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li, (Simetrik)
Mi - Hüseynî'de; HÜSEYNÎ'li ve BÛSELİK'li,
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı ve NİKRÎZ'li,
Si ( ) Segâh'ta ; HÜZZÂM'lı ve
Sol - Rast'ta; ZİRGÜLE'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tizdeki genişleme bölgesinden Lâ - Muhayyer'de BÛSELİK'li
başlanıp, sırasıylâ; Sol - Gerdâniye'de ÇÂRGÂH'lı, Mi - Hüseynî'de BÛSELİK'li ve
Do - Çârgâh'ta ÇÂRGÂH'lı gezinilerek, gerekli YARIM ve ASMA KARAR'lar yapılır.
Daha sonra, diğer uygun Asma Kararlar’da gösterilip, tiz’den pest tarafta Mi -
Hüseynî Aşîran'da SABÂ’lı seyre geçilerek, bu şekilde sürdürülen seyir, sonuçta ;
Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde SABÂ'lı noktalanır.
B Û S E L İ K A Ş Î R Â N MAKÃMI
(XV. YY. BÛSELİK “Bûse” Öpüş, Öpücük. AŞÎRÂN “Aşîr” On’da bir)
* KARARI : Mi - HÜSEYNÎ AŞÎRÂN

* SEYRİ : Lâ - Dügâh’ta Bûselik'li.
* DİZİSİ : Lâ - Dügâh'ta (Yerinde) BÛSELİK MAKÃMI DİZİSİ'ne
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5' ( T B T T )
Mi - Hüseynî’de KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân’da HÜSEYNÎ 5' ( K S T T ) nin
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;

Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî,
Mi - Hüseynî'de KÜRDÎ 4’ Perdeleri;
Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer ile,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri;
* GÜÇLÜSÜ : a) Mi - HÜSEYNÎ, b) Lâ - DÜGÂH perdeleri,
Mi - Hüseynî'de; HÜSEYNÎ'li,
Re - Nevâ'da; BÛSELİK'li, RAST'lı ve HİCÂZ'lı,
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı ve NİKRÎZ'li,
Si - Bûselik'te; KÜRDÎ'li,
Sol - Rast'ta; ÇÂRGÂH'lı ve BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tam bir BÛSELİK seyir anlayışıyla Sol - Rast perdesinde ÇÂRGÂH'lı başlanıp,
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK ve Mi - Hüseynî'de KÜRDÎ veya HİCÂZ'lı gezinilerek, önce
1. derecedeki Hüseynî'de KÜRDÎ’li, daha sonra ikinci derecedeki güçlü perdesi olan Lâ - Dügâh'ta
ise BÛSELİK'li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma karar'larıyla devam eden seyir, sonuçta ;
Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde HÜSEYNÎ'li noktalanır.
A Ş K-E F Z Â MAKÃMI
(XX. YY. Dr. Suphi EZGİ, AŞK (Işk); Sevgi, tutku, EFZÂ; Arttıran)
* SEYRİ : Güçlü ve Tiz karar bölgesinden
* DİZİSİ : Pest'ten tiz’e; Lâ - Dügâh’ta;BÛSELİK MAKÃMI DİZİSİ
Mi - Hüseynî’de KÜRDÎ 4' ( B T T ),
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile
Mi - Hüseynî Aşîrân'da KÜRDÎ 4' ( B T T ) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
(NOT: AŞK-EFZÂ MAKÃMI, pek çok kaynakta; KÜRDÎ MAKÂMI'nın Mİ - HÜSEYNÎ AŞÎRÂN
Perdesindeki ŞEDDİ - GÖÇÜRÜLMÜŞÜ olarak târif ediliyorsa da, eldeki kaynak eserlerden de anlaşılacağı
gibi; Seyrinden, Geçki ve Asma kararlarına kadar, Ben; Seyre, Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK’li başlayıp,
tam bir BÛSELİK Makãmı seyir anlayışıyla süren gezinti sonunda; Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde KÜRDÎ‘li
karar veren BÛSELİK'im demektedir. Bu nedenle, AŞK-EFZÂ Makâmını BÛSELİK’le ilgili Makamlar kümesine
almayı uygun buluyorum.)
* PERDELERİ : Mi - Hüseynî'de KÜRDÎ 4’ Perdeleri;
Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer,
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 4’ Perdeleri;
Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî ile,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da KÜRDÎ 5’ Perdeleri;
Hüseynî Aşîran, Acem Aşîrân, Rast ve Dügâh.
* GÜÇLÜSÜ : a) Mi - HÜSEYNÎ, b) Lâ - DÜGÂH
Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH'lı
Mi - Hüseynî'de; HÜSEYNÎ'li
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı ve
Si - Bûselik'te; KÜRDÎ'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre, Sol - Rast’ta ÇÂRGÂH’lı, Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK'li veya
Mi - Hüseynî'de KÜRDÎ'li başlanarak yapılan gezintiyle, önce Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK'li,
Mi - Hüseynî'de ise KÜRDÎ'li YARIM KARAR’ları yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'ları da gösterilerek,
sonuçta; Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde KÜRDÎ çeşnisi ile KARAR edilir.
F E R Â H N Ü M Â MAKÃMI
(XX. YY. l9l0 - Hüseyin Sâdeddin AREL, FERÂHNÜMÂ; Ferâhlık veren)
* KARARI : Re ( YEGÂH )
* SEYRİ : Çıkıcı - İnici (Karar veya tiz karar bölgesinden)
HÜSEYİN SÂDEDDİN AREL'in buluşu (TERKİBİ) olan bu makãmı,
AREL'in deyimiyle aynen sunuyoruz.
"Kürdî Makãmı' nın YEGÂH perdesine göçürülmesiyle FERÂHNÜMÂ Makãmı
meydana gelir. Ferâhnümâ Makãmı inici-çıkıcı olarak kullanılır.
Notası yazılırken Sİ ve Mİ için Küçük Mücennep bemolleri kullanılır."
“Not; Makãma örnek olarak sunduğumuz iki eserin; seyri ve seyir esnâsındaki asma
kararlarını da dikkate alarak, bu makãmı, bir ŞED Makãmın ötesinde, yakın - akraba
makamlardan ACEM ve KÜRDÎ kümesine alarak değerlendirmeyi uygun buluyorum.”
* DİZİSİ : Pestten Tize sırasıylâ;
Fa - Acem Aşîrân’da; ÇÂRGÂH 4’ ( T T B )
Si ( ) Kürdî’de; ÇÂRGÂH 5’ ( T T B T )
Re - Nevâ’da; KÜRDÎ 4’ ( B T T )
Sol- Rast’ta; BÛSELİK 5 ( T B T T ) ve
Re - Yegâh’ta; KÜRDÎ 4’ ( B T T ) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH’lı; Acem Aşîrân, Rast ve Dügâh,

Si ( ) Kürdî’de ÇÂRGÂH’lı; Si ( ) Kürdî, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî ve Acem,
Re - Nevâ’da KÜRDÎ’li; Nevâ, Mi ( ) Nîm Hisâr, Acem ve Gerdâniye,
Sol - Rast’ta BÛSELİK’li; Rast, Dügâh, Si ( ) Kürdî, Çârgâh ve Nevâ ile,
Re - Yegâh’ta KÜRDÎ’li; Yegâh, Mi ( ) Kaba Nîm Hisâr, Acem Aşîrân ve Rast.
* DONANIMI : Si ( ) KÜRDÎ, Mi ( ) NÎM HİSÂR
* GÜÇLÜSÜ : Sol - RAST ve Re - NEVÂ perdeleri,
* YEDENİ : Do ( ) Kaba Nîm Hicâz Perdesi.
Mi ( ) Dik Hisâr' da SABÂ'lı,
Do - Çârgâh'ta; BÛSELİK'lı,
Fa - Acem Aşîran'da; ÇÂRGÂH lı ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle, Fa - Acem Aşîrân'da veya Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, önce 1.
derecedeki Sol - RAST ve daha sonra 2. derecedeki güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da YARIM
Daha sonra, diğer uygun geçki ve Si ( ) Kürdî’de ÇÂRGÂH’lı, Re - Nevâ’da
SABÂ’lı ve Lâ - Dügâh’ta HİCÂZ’lı asma karar'ları;da gösterilerek süren seyir, sonuçta;
Re - Yegâh perdesinde KÜRDÎ'li noktalanır.
RAHAT-FEZÂ MAKÃMI
(YY. ? RAHAT- FEZÂ; Rahat arttıran, rahatlık veren)
* DİZİSİ : Tiz'den Pest'e; Fa - Acem'de ÇÂRGÂH 4’ ( T T B ),
Do - Çârgâh'da ÇÂRGÂH 5' ( T T B T ) ne,
Fa ( ) Irak'ta SEGÂH 4' ( K S T ) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
(Not: Bu Makãmın, Mi - Hüseynî Aşîrân' da karar veren"Rahat-Fezâ,

Hicâz Aşîrân ve Hicâz-ı Muhãlif" makamları ile ilgisi yoktur).
* PERDELERİ : Fa - Acem'de ÇÂRGÂH Perdeleri;

Acem, Gerdâniye, Muhayyer ve Si ( ) Sünbüle,
Do - Çârgâh'ta ÇÂRGÂH Perdeleri;
Çârgâh, Nevâ, Hüseynî, Acem ve Gerdâniye ile,
Fa ( ) Irak'ta SEGÂH Perdeleri;
Fa ( ) Irak, Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh ve Çârgâh.

Not; Donanım Ârızasız olup, gerekli işâretlerin eser içinde gösterilmesi daha uygundur.
* GÜÇLÜSÜ : a) Fa - ACEM, b) Do - ÇÂRGÂH

Lâ - Muhayyer'de; UŞŞAK'lı,
KÜRDÎ'li,
Mi - Hüseynî'de; UŞŞAK'lı veya
KÜRDÎ'li,
Sol - Rast'ta; RAST'lı veya
BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz bölgeden Fa - Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, Fa - Acem’de ve
Do - Çârgâh'ta ÇÂRGÂH'lı yapılan gezintiyle, önce 1. derecedeki Fa - Acem'de ve 2. derecedeki
güçlü perdesi olan Do - Çârgâh'ta ÇÂRGÂH’lı YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'larına, Fa ( ) Irak perdesinde
SEGÂH çeşnisi de eklenerek devam eden seyir, sonuçta; Fa ( ) Irak perdesinde SEGÂH'lı kalır.
A C E M B Û S E L İ K MAKÃMI
(XVIII. YY. III. SELİM, ACEM; Yabancı, İran’lı, BÛSE; Öpüş,öpücük)
Lâ - Dügâh’ta (İnici) U Ş Ş Â K D İ Z İ S İ;
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile,
Lâ - Dügâh'ta U Ş Ş A K 4' ( K S T ) ne, sonuçta;
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5' ( T B T T ) ‘nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Fa - Acem’de ÇÂRGÂH Perdeleri;

Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK DİZİSİ Perdeleri;
Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye, Muhayyer ile,
Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, ve sonuçta,
Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî.
Not: Bazı eserlerde donanım Si ( ) ârızasız olarak ta gösterilmektedir.
* YEDENİ : Sol ( ) NîM ZİRGÜLE Perdesi.
(Genelde; ACEM Makãmı ile ilgili perdeler kullanılabilir)
Sol - Rast'ta; RAST'lı ve
BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz bölgeden, Fa - Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, Acem’de
ÇÂRGÂH’lı ve Re - Nevâ'da BÛSELİK'li devam eden gezinti ile, önce Fa - Acem'de
ÇÂRGÂH’lı ve Re - Nevâ'da BÛSELİK’li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, Lâ - Dügâh’ta (inici) UŞŞÂK anlayışıyla süren seyir esnâsında, diğer
uygun genişleme, geçki'lere Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı bir asma karãr daha eklenip,
makãmın özelliğini oluşturan Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK’e geçilerek, sonuçta Lâ - Dügâh
perdesinde BÛSELİK'li KARAR edilir.
A C E M M A K Ã M I
(YY. ? – ACEM; Yabancı, İran’lı, Arapça konuşmayanlar)
* KARARI : Lâ - DÜGÂH
* SEYRİ : İnici - Acem bölgesinden
Lâ - Dügâh’ta (İnici) U Ş Ş Â K D İ Z İ S İ;
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile,
Lâ - Dügâh'ta U Ş Ş A K 4' ( K S T ) nün
* PERDELERİ : Fa - Acem’de ÇÂRGÂH 5’ Perdeleri;

Lâ - Dügâh’ta (İnici) UŞŞÂK DİZİSİ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî ve Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh.
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li ve
* ÖZET SEYİR Seyre; Genellikle Tiz bölgeden, Fa - Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, önce Fa - Acem’de
ÇÂRGÂH ve Re - Nevâ'da BÛSELİK'li gezinilerek, 1. derecedeki Fa - Acem’de ÇÂRGÂH’lı,
2. derecedeki güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da ise BÛSELİK’li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, Lâ - Dügâh’ta (inici) UŞŞÂK MAKÃMI seyir anlayışıyla süren gezinti
esnasında, diğer uygun geçki ve asma karar'lar da gösterilerek, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde
UŞŞÂK'lı KARAR edilir.
Y E G Â H MAKÃMI
(XV. YY. YEGÂH; Birinci yer)
* KARARI : Re ( YEGÂH)
* DİZİSİ : Lâ - Dügâh’ta NEVÂ MAKÃMI DİZİSİ’
Lâ - Dügâh’ta; UŞŞÂK 4’ ( K S T ), Re - Nevâ’da (Çıkıcı) R A S T 5’ ( T K S T )
İnici) BÛSELİK 5’ ( T B T T ) ne, Re - Yegâh’ta RAST 5’ ( T K S T ) nin

Re - Nevâ’da (Çıkıcı) RAST 5’ Perdeleri;
Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer ile
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî ve Nevâ.
Re - Yegâh’ta RAST 5’ Perdeleri;
Dügâh, Rast, Fa ( ) Irak, Hüseynî Aşîrân ve Yegâh.
* YEDENİ : Do ( ) Kaba Nîm HİCÂZ Perdesi.
Si - Bûselik’te; KÜRDÎ'li
Sol - Rast'ta; ÇÂRGÂH’lı,
Mi - Hüseynî Aşîrân’da; UŞŞÂK’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Karar bölgesinden, Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK'lı, Re - Nevâ'da ise
RAST'lı veya BÛSELİK’li başlanıp, önce güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da, çoğunlukla RAST'lı,
bâzen BÛSELİK'li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki’lerin yanında, sırasıyla; Re - Nevâ’da,
Lâ - Dügâh’ta ve Makãmın özelliğini taşıyan, Re - Yegâh’ta RAST’lı ASMA KARAR’ları da
eklenerek süren seyir, sonuçta; Re - Yegâh’ta RAST’lı noktalanır.
U Ş Ş A K MAKÃMI
(YY. ? UŞŞÂK; Âşıklar)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK 4' ( K S T ) ne,
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Mi - Hüseynî Aşîran'da; UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li,
Re - Yegâh'ta; RAST'lı veya BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR: Seyre; Genellikle karar bölgesinden başlanıp, Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK'lı ve Re - Nevâ
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'ları gösterilerek süren seyir,
sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde UŞŞÂK'lı noktalanır.
TÂHİR BÛSELİK MAKÃMI
(XVIII. YY. - MEHMED Ağa, TÂHİR; Temiz, pâk, BÛSE; Öpüş, öpücük)
* DİZİSİ : Lâ - Muhayyer'de; (Tiz Genişleme)
A) BÛSELİK'li ( T B T ), B) UŞŞÂK'lı (K S T )'ile,
Lâ - Dügâh’ta (İnici) NEVÂ MAKÃMI DİZİSİ;
Lâ - Dügâh'ta; UŞŞAK 4' ( K S T )
Re - Nevâ'da; (Çıkıcı) a) R A S T 5' ( T K S T ),
B) ( İnici ) BÛSELİK 5' ( T B T T ) ne,
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 4’ ( T B T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
Not ; Bir başka deyişle; “TÂHİR BÛSELİK MAKÃMI,
NEVÂ BÛSELİK MAKÃMI’nın Tiz’den, Pest’e İNİCİ Şeklidir.”
* PERDELERİ : Lâ - Muhayyer'de; (Tiz Genişleme) Perdeleri;

A) BÛSELİK'li; Muhayyer, Tiz Bûselik ve Tiz Çargâh,
B) (Simetrik) UŞŞÂK'lı; Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh.
Lâ - Dügâh'ta (İnici) NEVÂ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Fa ( ) Eviç veya ( ) Acem, Hüseynî, Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh ile,
Nevâ, Çârgâh, Bûselik ve Dügâh.
* GÜÇLÜSÜ : a) Lâ - MUHAYYER, b) Re -NEVÂ
Mi - Hüseynî'de;(Bâzen) UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li,
Sol - Rast'ta; ÇÂRGÂH’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Karar bölgesinden, Lâ - Muhayyer’de (simetrik) UŞŞÂK'lı veya
BÛSELİK'li başlanıp, önce Lâ - Muhayyer’de, daha sonra ise 2. Derecedeki güçlü perdesi olan
Re Nevâ'da RAST'lı veya BÛSELİK'li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra , diğer uygun geçki ve asma karar'ları ile Do - Çârgâh perdesinde ÇÂRGÂH’lı
bir asma karãra, makãmın özelliği olan Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK çeşnisi de eklenerek, (inici) NEVÂ
BÛSELİK Makãmı anlayışıyla süren seyir, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK’li noktalanır.
ŞEVK-EFZÃ MAKÃMI
(XVIII. YY. - III. SELİM - ŞEVK-EFZÂ; Şevk arttıran)
* DİZİSİ : Fa - Acem’de NİKRÎZ 5’ ( T S Al2 S ) ile,
Lâ - Dügâh’ta SABÂ MAKÃMI DİZİLERİ;
Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ ( K S S ),
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ ( S A12 S T - S A12 S ) ‘ne,
Fa - Acem Aşîrân Perdesinde; yine NİKRÎZ 5’ ( T S Al2 S ) veya
ÇÂRGÂH 5’ (ACEM AŞÎRÂN) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Fa - Acem’de NİKRÎZ 5’ Perdeleri;

Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;
Re ( ) Hicâz, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh,
A ) Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH 5’ Perdeleri;
Çârgâh, Si ( ) Kürdî, Dügâh, Rast ve Acem Aşîrân
B ) Fa - Acem Aşîrân’da NİKRÎZ 5’Perdeleri;
Çârgâh, Si ( ) Segâh, Lâ ( ) Zirgüle, Rast ve Acem Aşîrân.
* DONANIMI : Si ( ) KÜRDÎ ve Re ( ) HİCÂZ
* GÜÇLÜSÜ : A) Fa - ACEM ve B) Do - ÇÂRGÂH
Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH’lı
Sol -Rast'ta; HİCÂZ'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tiz bölgeden Acem’de NİKRÎZ’li başlanıp, ardından Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE'li
(SABÃ’lı) gezinilerek, önce l. derecedeki Güçlüsü Fa - Acem'de NİKRÎZ’li, daha sonra 2. Derecedeki
Do - Çârgâh'ta SABÂ’lı YARIM KARAR'ları yapılır.
Aynı anlayışta ve SABÂ ağırlıklı ve tizden pest’e doğru süren gezintide bir ara, Si ( ) Kürdî
perdesinde NİKRÎZ’li bir asma karar gösterilip, diziye; Fa - Acem Aşîrân perdesinde;
A) NİKRÎZ (Çoğunlukla) veya B) ÇÂRGÂH (Acem Aşîrân) çeşnileri eklenerek sürdürülen seyir;
Fa - Acem Aşîrân perdesinde NİKRÎZ’li, (bâzen) ÇÂRGÂH’lı; ACEMAŞÎRÂN’lı noktalanır.
Ş E H N Â Z MAKÃMI
(XIII. YY. ŞEHNÂZ; Nazlı, şûh ve güzel)
(Simetrik) ZİRGÜLE'li (S Al2 S) veya BÛSELİK’li (T B T) ile,
Tiz'den pest'e;Z İ R G Ü L E DİZİSİ
Mi - Hüseynî'de (çıkıcı) HİCAZ 4' ( S A12 S ), ( inici) KÜRDÎ 4' ( B T T ) vede
Lâ) Dügâh'ta ZİRGÜLE 5' ( S A12 S T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Tiz Genişleme'de;

(İnici) Z İ R G Ü L E D İ Z İ S İ
Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem, Sol ( ) Nim Şehnâz ve Muhayyer,
Lâ - Dügâh'ta (inici) HİCÂZ - ZİRGÜLE 5' Perdeleri;
* GÜÇLÜSÜ : A) Lâ - MUHAYYER, B) Mi -HÜSEYNÎ
Sol - Gerdâniye'de; NİKRÎZ'li, ÇÂRGÂH'lı veya BÛSELİK'li,
ZİRGÜLE'li başlanıp, önce l. Derecede Güçlü perdesi olan Lâ - Muhayyer perdesinde
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararları gösterilerek, 2. Derecedeki
güçlü perdesi Mi - Hüseynî‘de de yapılan KÜRDÎ’li bir yarım karar’dan sonra, Lâ - Dügâh’ta (inici)
ZİRGÜLE'li süren seyir, sonuçta Lâ - Dügâh perdesinde ZİRGÜLE'li noktalanır.
ŞED - ARÃBAN MAKÃMI
(XVII. YY. II. GİRAY Han, ŞED; Göçürme, ARÃBAN; Arabın çoğulu)
* KARARI : Re (YEGÂH)
* SEYRİ : İnici (Tiz Karar bölgesinden)
* DİZİSİ : Re - Nevâ’da; HİCÂZ (Zirgüle) DİZİSİ’ ( S A12 S T - B T T ) ne,
Sol - Rast’ta; NİKRÎZ 5’ (Nev-eser geçkisi) ( T S A12 S ) ile
Re - Yegâh’ta; (İnici) Z İ R G Ü L E DİZİSİ’
Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 4 ( B T T ),
Re - Yegâh’ta ZİRGÜLE 5’ ( S A12 S T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Re - Nevâ'da HİCÂZ (Zirgüle) DİZİSİ Perdeleri;

Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye,
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ
Rast, Dügâh, Si ( ) Dik Kürdî, Do ( )Nîm Hicâz ve Nevâ,
Re - Yegâh’ta (İnici) ZİRGÜLE DİZİSİ Perdeleri;
Nevâ, Çârgâh, Kürdî, Dügâh, Rast,
Dügâh, Rast, Fa ( ) Irak, Mi ( ) Kaba Hisâr ve Yegâh.
* DONANIMI : Si ( ) Dik Kürdî ve Mi ( ) HİSÂR ile,
Fa ( ) EVİÇ ve Do ( ) Nîm HİCÂZ Perdeleri.
* YEDENİ : Do ( ) KABA NİM HİCAZ Perdesi.
Fa ( ) Eviç'de; HÜZZÂM'lı,
Re - Nevâ’da; KÜRDÎ’li,
Do - Çârgâh’ta; BÛSELİK’li,
Si ( ) Kürdî’de; ÇÂRGÂH’lı,
Lâ - Dügâh'ta; HİCÂZ'lı,
Fa ( ) Irak'ta; HÜZZÂM'lı ve
Re - Yegâh'ta; HİCÂZ'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz bölgeden, Re - Nevâ'da ZİRGÜLE’li başlanıp, gezinti sırasında
Sol -Rast perdesine NİKRÎZ'li inilerek, önce Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da ZİRGÜLE’li bir
Daha sonra, sırasıyla önce Tiz bölgede; Sol - Gerdâniye’de BÛSELİK’li genişleme ile
diğer geçki ve asma karar'lar da gösterilip, Re - Yegâh’ta (İnici) ZİRGÜLE DİZİSİ’ne geçilerek,
önce; Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ’li ve daha sonra ise, Re -Yegâh‘ta ZİRGÜLE (HİCÂZ) 'lı sürdürülen
gezinti, Re - Yegâh perdesinde (İnici) ZİRGÜLE seyir anlayışıyla noktalanır.
“Zirgüle’li” S Û Z İ N Â K MAKÃMI
(XVIII. YY. VARDAKOSTA Ağa, ZİRGÜLE “Zengüle” Çan, çıngırak, tef pulu, SÛZİNÂK; Yakıcı)
(Bu SÛZİNÂK MAKÃMININ İknci terkibini ZİRGÜLE’li SÛZİNÂK olarak tanıtıyoruz)
* SEYR : Güçlü bölgesinden
* DİZİSİ : Re - Nevâ'da H İ C Â Z 4’ ( S A12 S ) süne,
Sol - Rast’ta ZİRGÜLE 5’ (S Al2 S T ) ile,
Tiz Genişleme; Sol - Gerdâniye’de;
A) (Simetrik) ZİRGÜLE 4’ ( S Al2 S ) veya
B) BÛSELİK 4’ ( T B T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Re - Nevâ’da HİCÂZ 4’ Perdeleri;

Sol - Rast’ta ZİRGÜLE 5’ Perdeleri;
Rast, Lâ ( ) Zirgüle, Si ( ) Segâh, Çârgâh ve Nevâ.
Tiz Genişleme; Sol - Gerdâniye’de (Simetrik) ZİRGÜLE’li Perdeler;
Gerdaniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh veya
Sol - Gerdâniye’de BÛSELİK’li Perdeler;
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH, Mi ( ) HİSÂR ve Fa ( ) EVİÇ
* YEDENİ : Fa ( ) IRAK perdesi.
Sol - Gerdâniye'de; ZİRGÜLE’li, (Simetrik) veya BÛSELİK'li,
Fa ( ) Eviç'te; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı,
Do - Çârgâh'ta; NİKRÎZ'li,
Si ( ) Segâh'ta; HÜZZÂM'lı,
Lâ - Dügâh’ta; UŞŞÂK - KARCIĞAR’lı,
Sol -Rast'ta; RAST’lı,
Re - Yegâh'ta; HİCÂZ’lı. (Simetrik)
* ÖZET SEYİR : “Re - Nevâ’da HİCÂZ 4’lüsüne; Sol - Rast Perdesinde RAST 5’lisi ile oluşanMakãma
TEMEL SÛZİNÂK, Sol - RAST Perdesinde ZİRGÜLE 5’lisi ile karar makãma ise makãma ise
ZİRGÜLE’li SÛZİNÂK adı verilmiştir. Aslında, iki makãmı bir isimle, SÛZİNÂK olarak kabûl etmek
yerinde olur düşüncesinde isem de, yine de iki ayrı makam olarak açıklama yapmayı yararlı görüyorum.”
Seyre; genellikle Güçlü bölgesinden, Re - Nevâ'da HİCÂZ'lı başlanıp, pestteki
Sol - Rast perdesinde ZİRGÜLE’li ve Re - Nevâ'da HİCÂZ'lı süren seyir sonunda, önce
güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da HİCÂZ’lı YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Tiz Bölgede Sol - Gerdâniye’de; (Simetrik) ZİRGÜLE’li Veya
BÛSELİK’li genişleme ile diğer uygun geçki ve asma karar’ları ile sürdürülen Seyir,
Sonuçta; Sol - Rast perdesinde ZİRGÜLE anlayışıyla noktalanır.
S Û Z İ N Â K MAKÃMI
(XVIII. YY. VARDAKOSTA Ağa, SÛZİNÂK; (SÛZNÂK) Yakıcı)
(Bu MAKÃMI, İki ayrı isimle; SÛZİNÂK ve ZİRGÜLE’li SÛZİNÂK olarak tanıtıyoruz)
* DİZİSİ : Re - Nevâ'da HİCÂZ 4’ ( S A12 S ) süne,
Sol - Rast’ta R A S T 5’ ( T K S T ) ile,
Tiz Genişleme; Sol - Gerdâniye’de;
Sol - Gerdâniye’de; BÛSELİK 5’ ( T B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Re - Nevâ’da HİCÂZ 4’ Perdeleri;

Sol - Rast’ta RAST 5’ Perdeleri; Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh ve Nevâ.
Tiz Genişleme; Sol - Gerdâniye’de (Simetrik) A) RAST’lı Perdeleri;
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh veya
Sol - Gerdâniye’de BÛSELİK’li Perdeleri;
* YEDENİ : Fa ( ) IRAK perdesi
. * MUHTEMEL GENİŞLEME, GEÇKİ VE ASMA KARARLARI
Sol - Gerdâniye'de; RAST'lı, BÛSELİK'li veya ZİRGÜLE’li,
Sol -Rast'ta; SÛZİNÂK - Zirgüle’li,
* ÖZET SEYİR : Seyre; genellikle Güçlü bölgesinden, Re - Nevâ'da HİCÂZ'lı başlanıp, pestteki
Sol - Rast’ta RAST‘lı ve Re - Nevâ'da HİCÂZ'lı çeşnilerle süren gezintide, önce Güçlü
perdesi olan Re - Nevâ'da HİCÂZ’lı bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Tiz Bölgede Sol - Gerdâniye’de; (Simetrik) RAST’lı veya
BÛSELİK’li,
hattâ ZİRGÜLE’li genişleme ile, diğer uygun geçki ve asma karar’ları gösterilerek
sürdürülen seyir, Özellikle; Mi ( ), Mi ( ) tabii hâle HÜSEYNÎ perdesine dönüştürülerek,
bir başka deyişle, Sonuçta; tam bir inici RAST MAKÃMI seyir anlayışıyla Sol - Rast
perdesinde KARAR edilir.
S Û Z İ D Î L MAKÃMI
(XVIII. YY. ABDÜLHALÎM Ağa, SÛZ’İ-DÎL; Gönül ateşi)
* KARARI : Mi ( HÜSEYNÎ AŞÎRÂN)
* DİZİSİ : Si - Bûselik perdesi’nden Tiz'e ;
Si - Bûselik'de HİCÂZ 4' ( B A13 S )
Mi - Hüseynî'de A) (çıkıcı) HİCÂZ (ZİRGÜLE) 5' ( S A12 S T )
Mi - Hüseynî'de B) (inici) HÜSEYNÎ 5' ( K S T T ) sine;
Mi - Hüseynî Aşîrân'da (inici)
ZİRGÜLE DİZİSİ' ( S Al2 S T - B T T) eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Si - Bûselik'te HİCÂZ 4' Perdeleri; Bûselik, Çârgâh, Re ( ) Nîm Hisâr, Hüseynî,
Mi - Hüseynî'de (Çıkıcı)HİCÂZ (ZİRGÜLE) 5' Perdeleri;
Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem, Sol ( ) Nîm Şehnâz ile Muhayyer,
Mi - Hüseynî’de (İnici) HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Fa ( ) Eviç ve Hüseynî
Mi - Hüseynî Aşîrân'da (İnici) ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Si - Bûselik’te KÜRDÎ 4’ Perdeleri; Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Bûselik ve
Mi - Hüseynî Aşîrân’da ZİRGÜLE (Hicâz) Perdeleri;
Dügâh, Sol ( ) Nîm Zirgüle, Fa ( ) Dik A. Aşîrân ve H. Aşîrân.
* DONANIMI : Fa ( ) Dik Acem, Sol ( ) Nîm Şehnâz ve Re ( ) Nîm Hisâr perdeleri
* GÜÇLÜSÜ : A) Mi - HÜSEYNÎ ve B) BÛSELİK
* YEDENİ : Re ( ) Kaba Nîm HİSÂR perdesi
Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li,
Si - Bûselik'te; KÜRDÎ'li ve
Lâ - Dügâh'ta; BÛSELİK'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tiz bölgeden, Güçlü perdesi olan Mi - Hüseynî'de; ZİRGÜLE'li başlanıp,
yine Mi - Hüseynî ve Si - Bûselik perdesinde ZİRGÜLE'li gezinilerek, önce aynı perdede
ZİRGÜLE’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer geçki, Tiz genişleme ve asma karar’lara, sırası ile
Mi - Hüseynî’de HÜSEYNÎ, Si - Bûselik’te KÜRDÎ çeşnileri ile süren seyir, Sonuçta;
Mi - Hüseynî Aşîrân perdesinde (inici) ZİRGÜLE dizisi ile noktalanır.
SULTÃN-Î YEGÂH MAKÃMI
(XIX. YY. Hammâmîzâde İSMÂİL DEDE, SULTÂN-Î YEGÂH; SULTAN’a ãit)
* KARARI : Re (YEGÂH)
* SEYRİ : İnici - Güçlü bölgesinden
* DİZİSİ : Lâ - Dügâh’ta HÜMÂYÛN DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ 4' ( S A12 S ),
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ) ne
Re - Yegâh'ta (inici) BÛSELİK DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta K Ü R D Î 4' ( B T T )
Re - Yegâh'ta BÛSELİK 5' ( T B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh'ta HÜMÂYÛN MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Re - Yegâh'ta (İnici) BÛSELİK MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Dügâh’ta; K Ü R D Î 4' Dügâh, Si ( ) Kürdî, Çârgâh ve Nevâ,
Yegâh'ta; BÛSELİK 5' Yegâh, Hüseynî Aşîrân, Acem Aşîrân, Rast ve Dügâh.

* GÜÇLÜSÜ : A) Re - NEVÂ, B) Lâ - DÜGÂH
* YEDENİ : Do ( ) Kaba Nîm HİCÂZ Perdesi.

Re - Nevâ’da; SABÂ’lı,
Fa - Acem Aşîrân'da; ÇÂRGÂH’lı ve
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; KÜRDÎ'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ'lı (HÜMÂYÛN’lu) başlanıp, Re - Nevâ'da BÛSELİK'li

ve Fa - Acem’de ÇÂRGÂH’lı gezinti ile önce, l. Derecedeki Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da bir
Daha sonra sırası ile; Fa - Acem'de ÇÂRGÂH, Re - Nevâ'da BÛSELİK'li gezinti,

Lâ - Dügâh'ta (inici) KÜRDÎ’ye dönüşüp, Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ çeşnisi ile 2. Yarım karar da
yapılarak, Re - Yegâh'ta, (inici) BÛSELİK'li , bir başka deyişle; NİHÂVEND’li süren seyir,
sonuçta Re - Yegâh perdesinde (İnici) BÛSELİK dizisi’yle noktalanır.
S E G Â H MAKÃMI
(YY. ? - SEGÂH; Üçüncü yer)
* KARARI : Si ( ) SEGÂH
* SEYRİ : Karar bölgesinden
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Si ( ) Segâh'ta SEGÂH 5' ( S T K T ),
Fa ( ) Eviç'de HİCÂZ 4' ( S A13 B ) ile,
Re - Nevâ'da (inici) UŞŞÂK-BEYÂTİ DİZİSİ;
Re - N e v â 'da U Ş Ş Â K 4' ( K S T ),
Sol -Gerdâniye’de BÛSELİK 5' ( T B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
NOT: Fa ( ) EVİÇ'teki HİCÂZ 4’lüsü; Aslında SEGÂH ve HÜZZÂM MAKAMLARI
ile ilgili eserlerin MEYÂN Bölümlerinde zaman zaman GEÇKİ olarak kullanılmaktadır.
* PERDELERİ : Si ( ) Segâh’ta SEGÂH 5’ Perdeleri;

Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Mi ( ) Dik Hisâr, Fa ( ) Eviç,
Fa ( ) Eviç’te HİCÂZ 4’ Perdeleri;
Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Lâ ( ) Sünbüle ve Si ( ) Tiz Segâh.
Re - Nevâ’da UŞŞÂK DİZİSİ Perdeleri;
Nevâ, Mi ( ) Dik Hisâr, Acem, Gerdâniye,
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH , Mi ( ) DİK HİSÂR ve Fa ( ) EVİÇ
* YEDENİ : Lâ ( ) KÜRDÎ perdesi.
Si ( ) Tiz Segâh'ta; SEGÂH'lı, (Simetrik)
Fa ( ) Eviç'te; SEGÂH'lı veya HÜZZAM'lı,
Mi ( ) Dik Hisâr'da; NİKRİZ'li veya Mi - Hüseynî'de; KÜRDÎ'li,
Re - Nevâ'da; BÛSELİK'li veya RAST'lı,
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı ve HİCÂZ’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Karar, hattâ karar öncesi RAST perdesinden, Fa ( ) Irak perdesinde HİCÂZ’lı,
ancak SEGÂH anlayışıyla başlanıp, Pest'teki Si ( ) SEGÂH Tam ve Eksik 5'lisi ile, Re - Nevâ'da ise
çoğunlukla UŞŞÂK'lı gezinilerek, Re - Nevâ perdesinde UŞŞÂK’lı bir YARIM KARAR yapılır.
Fa ( ) Eviç’te HİCÂZ ile diğer uygun geçki, genişleme ve asma kararları gösterilerek
süren seyir, sonuçta; Si ( ) Segâh perdesinde SEGÂH’lı ve de genellikle Lâ ( ) YEDEN’li
noktalanır.
S A B Ã MAKÃMI
(YY. ?, SABÂ; Hoş ve lâtif Sabah rüzgârı)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e;
Lâ - Dügâh'ta (Eksik) S A B Â 4'lüsüne ( K S S ),
Do -Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ’nin (S A12 S T - S A12 S)

Re - Nevâ’da; BÛSELİK’li
Fa - Acem Aşîran'da; ÇÂRGÂH'lı veya NİKRİZ'li,
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pest bölgeden Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, Sabã’lı ve
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE'li devam eden gezintide, önce l. derecedeki Do - ÇÂRGÂH'ta
ve 2. derecedeki Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye'de YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'larıyla devam eden seyir,
sonuçta; yine Lâ - Dügâh perdesinde SABÂ'lı noktalanır.
R A S T MAKÃMI
(YY. ? - RAST; Doğru, dosdoğru, gerçek)
* KARARI : Sol (RAST)
* DİZİSİ : Sol - Rast‘da; RAST 5' ( T K S T )’ne,
B) ( İnici ) seyirde BÛSELİK 4' ( T B T ) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Sol - Rast’ ta; RAST MAKÃMI DİZİSİ;

Sol - Rast’ta; RAST 5’ Perdeleri;
Sol - Gerdâniye'de; RAST'lı (Simetrik) veya BÛSELİK'li,
Sol - Rast'ta; NİKRÎZ'li
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pestten, Karar bölgesinden Sol - Rast perdesinde RAST'lı başlanıp,
Re - Nevâ'da RAST'lı veya BÛSELİK'li gezinilerek, önce Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da RAST’lı
veya BÛSELİK’li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki, genişleme ve asma karar'ları gösterilerek süren seyir,
sonuçta; Sol - Rast Perdesinde, Fa ( ) Irak perdesine uğrayarak; YEDEN’li veya bâzen de
YEDEN’siz, ancak genellikle, Fa ( ) ACEM’li RAST dizisiyle noktalanır.
NİŞÂBÛREK MAKÃMI
(XV. YY. NİŞÂBÛR; İran’da bir şehir, NİŞÂBÛREK (Nişâverek); Küçük Nişâbûr)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh’ta RAST MAKÃMI DİZİSİ;
Lâ - Dügâh'ta RAST 5' ( T K S T ) ne
Mi - Hüseynî'de (çıkıcı) R A S T 4' ( T K S )
Mi - Hüseynî'de ( inici) BÛSELİK 4' ( T B T )' nin eklenmesiyle oluşmuştur.
(Bir başka deyişle; NİŞÂBÛREK Makãmı, RAST MAKÃMI DİZİSİ'nin Lâ - Dügâh Perdesine
göçürülmüşüdür denmiş ise de; yapılabilen değişik geçki ve asma kararları ile, makãmın
seyir esnâsında kulakta bıraktığı kendine özgü çeşni yapısı nedeniyle, NİŞÂBÛREK Makãmını da
Bileşik makam kabûl ederek, NİŞÂBÛR MAKÃMI ile ilgili kümede yer veriyoruz.)
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta RAST 5’ Perdeleri;

Dügâh, Bûselik, Do ( ) Nîm Hicâz, Nevâ ve Hüseynî,
Mi - Hüseynî’de (Çıkıcı) RAST 4’ Perdeleri;
Hüseynî, Fa ( ) Mâhûr, Sol ( ) Nîm Şehnâz ve Muhayyer ile,
Mi - Hüseynî’de (İnici) BÛSELİK 4’ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Fa ( ) Mâhûr ve Hüseynî.
* DONANIMI : Fa ( ) MÂHÛR, Do ( ) NÎM HİCÂZ ve Sol ( ) Nîm ZİRGÜLE
* YEDENİ : Sol ( ) KÜRDÎ Perdesi.
Lâ - Muhayyer'de; RAST'lı (Simetrik)
Mi - Hüseynî'de; KÜRDÎ'li veya UŞŞAK'lı,
Re - Nevâ'da; RAST'lı, HİCÂZ'lı veya BÛSELİK'li,
Do ( ) Nîm Hicâz'da SABÂ'lı veya FERÂHNÂK'li,
Si - Bûselik'te; NİŞÂBÛR'lu,
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK''li ve
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; RAST'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Karar veya Güçlü bölgesinden Lâ - Dügâh'ta RAST'lı başlanıp,
Lâ - Dügâh’ta RAST’lı, Mi - Hüseynî’de de yine RAST’lı ve BÛSELİK’li gezinilip önce,
güçlü perdesi olan Mi - Hüseynî'de RAST'lı veyâ BÛSELİK'li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'ları ve özellikle zaman
zaman makãmın kendine özgü NİŞÂBÛR çeşnisi gösterilerek süren seyir, sonuçta;
Lâ - Dügâh perdesinde RAST'lı noktalanır.
N İ K R Î Z MAKÃMI
(XIV. YY. NİKRÎZ; İran’da bir şehir)
* DİZİSİ : Sol - Rast Perdesinde NİKRÎZ MAKÃMI DİZİSİ
Sol - Rast’ta; NİKRÎZ 5' (T S Al2 S )
Re - Nevâ’da; A) (Çıkıcı) R A S T 4' (T K S),
B) ( İnici) BÛSELİK 4' (T B T) ne,
Tiz Genişleme; a) Sol - Gerdâniye’de (simetrik - oktav) Gerdãniye’de NİKRÎZ’li ve

b) Sol - Gerdãniye’de BÛSELİK’li genişlenir.
* PERDELERİ : Sol - Rast'ta NİKRÎZ 5' Perdeleri;

Rast, Dügâh, Si ( ) Dik Kürdî, Do ( ) Nîm Hicâz,Nevâ,
Re - Nevâ'da A) (çıkıcı) RAST 4' Perdeleri;
Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye ile
Re - Nevâ'da B) (inici) BÛSELİK 5' Perdeleri;
Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme) BÛSELİK’li Perdeleri;
* DONANIMI : Si ( ) Dik Kürdî ve Do ( ) Nîm HİCÂZ
Sol - Gerdâniye'de ; RAST'lı,
Fa ( ) Eviç'de; HÜZZÂM'lı,
Fa ( ) Irak'ta; HÜZZÂM'lı,
* ÖZET SEYİR : Seyre, Karar bölgesinden; Sol - Rast’ta NİKRÎZ'li başlanıp, Re - Nevâ'da RAST'lı
veya BÛSELİK'li gezinilerek, önce Güçlü perdesi Re - Nevâ'da BÛSELİK'li YARIM
KARAR yapılır. Daha sonra, yine kendi özelliklerini taşıyarak süren seyirde, diğer uygun
geçki ve Asma karar'ları da gösterilip, Sonuçta; Sol - Rast Perdesinde, NİKRÎZ'li KARAR eder.
NİHÂVEND MAKÃMI
(XV. YY. NİHÂVEND; İRAN’da bir şehir)
* KARARI : Sol (RAST)
* SEYRİ : Çıkıcı (Karar veya Güçlü bölgesinden)
* DİZİSİ : Sol - Rast Perdesinde BÛSELİK DİZİSİ; Sol - Rast’ta; BÛSELİK 5' (T B T T )
Re - Nevâ’da; A) (Çıkıcı) HİCÂZ 4’ ( B A13 S ), B) ( İnici ) KÜRDÎ 4’ ( B T T ) ile
( Tiz Genişleme) Sol - Gerdâniye’de; BÛSELİK 4’ ( T B T ) ve
(Pest Genişleme) Re - Yegâh’ta; HİCÂZ 4’ ( B Al3 S ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Sol - Rast'ta BÛSELİK 5' Perdeleri;

Rast, Dügâh, Si ( ) Kürdî, Çârgâh ve Nevâ,
Re - Nevâ'da A) (Çıkıcı) HİCÂZ 4' Perdeleri;
Nevâ, Mi ( ) Nim Hisâr, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye ile
Re - Nevâ’da B) (İnici) KÜRDÎ 4’ Perdeleri;
Gerdâniye, Acem, Mi ( ) Nîm Hisâr ve Nevâ.
Sol - Gerdâniye’de (Genişleme) BÛSELİK 4’ Perdeleri;
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh ve
Re - Yegâh’ta HİCÂZ 4’ Perdeleri;
Yegâh, Mi ( ) Kaba Nîm Hisâr, Fa ( ) Irak ve Rast.
* DONANIMI : Si ( ) KÜRDÎ ve Mi ( ) NÎM HİSÂR
Mi - Hüseynî'de; KÜRDÎ'li
Do - Çârgâh’ta; BÛSELİK’li veya NİKRÎZ’li,
Si ( ) Kürdî’de; ÇÂRGÂH’lı
Re - Yegâh’ta; HİCÂZ’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Karar veya Güçlü bölgesinden Sol - Rast’ta BÛSELİK'li
başlanıp, Re - Nevâ'da (çıkıcı) HİCÂZ’lı ve (inici) KÜRDÎ’li, gezinilerek, önce Güçlü
perdesi olan, Re - Nevâ'da KÜRDÎ çeşnili birYARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, yine kendi özelliklerini taşıyarak süren seyir esnasında; Tiz bölgede
Sol - Gerdâniye’de BÛSELİK’li, Re - Yegâh’ta HİCÂZ’lı genişlemeler ile, Re -Nevâ’da
SABÂ’lı geçki’ler ve diğer uygun asma karar'lar da gösterilerek, Sonuçta; Sol - Rast
Perdesinde, BÛSELİK'li (ki biz bu makãma NİHÂVEND diyoruz) KARAR edilir.
NEV-ESER MAKÃMI
(XIX. YY. Hamâmîzâde İSMÂİL DEDE, NEV-ESER; Yeni eser)
* SEYRİ : Çıkıcı (Karar veya Güçlü bölgesinden)
* DİZİSİ : Sol - Rast’ta; NİKRÎZ 5'lisine (T S Al2 S ) ye,
Re - Nevâ’da; HİCÂZ (Zirgüle) 4’ ( S A 12 S ) ile,
Tiz Genişleme; Sol - Gerdâniye’de; BÛSELİK 4’ ( T B T ) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Sol - Rast'ta NİKRÎZ 5' Perdeleri;

Re - Nevâ'da HİCÂZ (Zirgüle) 4' Perdeleri;
Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye ile
Sol - Gerdâniye’de BÛSELİK 4’ Perdeleri;
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh
* DONANIMI : Si ( ) Dik Kürdî, Mi ( ) HİSÂR ile,

Do ( ) Nîm HİCÂZ ve Fa ( ) EVİÇ Perdeleri.
Sol - Gerdâniye'de ; BÛSELİK'li
Fa ( ) Eviç'de; HÜZZÂM'lı
Re - Nevâ’da; KÜRDÎ’li,
Do - Çârgâh’ta; NİKRÎZ’li,
Si ( ) Kürdî’de; ÇÂRGÂH’lı
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pest bölgeden Sol - Rast’ta NİKRÎZ'li başlanıp,
Re - Nevâ'da HİCÂZ - ZİRGÜLE’li gezintiyle, zaman zaman Sol - Rast perdesine
NİKRÎZ çeşnisiyle inilerek, önce Güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da ZİRGÜLE’li bir
Daha sonra, yine kendi özelliklerini taşıyarak, Tiz bölgede; Sol - Gerdâniye’de
BÛSELİK’li genişleme, Sol - Rast’ta yapılan BÛSELİK’li GEÇKİ’yle zaman zaman
NİHÂVEND’li ve de diğer uygun geçki ve asma karar'ları gösterilerek sürdürülen
Seyir, Sonuçta; Sol - RAST Perdesinde, NİKRÎZ'li noktalanır.
N E V Â MAKÃMI
(YY. ?. NEVÂ; Âhenk, ses, güzel sadâ, nâğme)
* DİZİSİ : Lâ - Dügâh'ta; UŞŞAK 4'lüsüne ( K S T )
Re - Nevâ’da; (Çıkıcı) a) R A S T 5' ( T K S T ),
( İnici) b) BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile
Tiz Genişleme; Lâ - Muhayyer’de (Simetrik)
UŞŞÂK 4’ ( K S T ) veya KÜRDÎ 4’ ( B T T ) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK 4’Perdeleri;

Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer ile
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî ve Nevâ.
Si ( ) Segâh'ta; FERÂHNÂK'li
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; UŞŞÂK'lı ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Karar veya Güçlü bölgesinden Lâ - Dügâh'ta UŞŞÂK'lı, Re - Nevâ'da
ise RAST'lı veya BÛSELİK’li başlanıp, önce güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da RAST'lı veya
BÛSELİK'li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'ları gösterilerek, bir bakıma sanki
BEYÂTİ - UŞŞÂK anlayışıyla süren seyir, sonuçta Lâ - Dügâh perdesinde UŞŞÂK’lı noktalanır.
MÜSTEÂR MAKÃMI
(XV. YY. MÜSTEÂR; Takma, eğreti)
* KARARI : Si ( ) SEGÂH
* SEYRİ : Karar bölgesinden
* DİZİSİ : Si ( ) Segâh’ta MÜSTEÂR 5’ ( T S K T ) ye
Si ( ) Segâh'ta SEGÂH 5' ( S T K T ) ve
Fa ( ) E v i ç'de HİCÂZ 4' ( S A12 S ) ile,
Re - Nevâ'da (inici) UŞŞÂK-BEYÂTİ DİZİSİ;
Re - Nevâ'da UŞŞÂK 4' ( K S T ),
Sol -Gerdâniye’de BÛSELİK 5' ( T B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
NOT: Fa ( ) EVİÇ'teki HİCÂZ 4’ Aslında, SEGÂH, MÜSTEÂR’lı ve HÜZZÂM MAKAMLARI ile
ilgili eserlerin MEYÂN Bölümlerinde GEÇKİ olarak kullanılmaktadır.
* PERDELERİ : Si ( ) Segâh’ta MÜSTEÂR 5’ Perdeleri;

Si ( ) Segâh, Do ( ) Nîm Hicâz, Nevâ, Mi ( ) Dik Hisâr, Fa ( ) Eviç veya Acem,
Si ( ) Segâh’ta SEGÂH 5’ Perdeleri;
Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Mi ( ) Dik Hisâr, Fa ( ) Eviç,
Fa ( ) Eviç’te HİCÂZ ÇEŞNİSİ Perdeleri;
Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Lâ ( ) Sünbüle ve Si ( ) Tiz Segâh.
Re - Nevâ’da UŞŞÂK DİZİSİ Perdeleri;
Nevâ, Mi ( ) Dik Hisâr, Acem, Gerdâniye,
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ.
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH , Mi ( ) DİK HİSÂR ve Fa ( ) EVİÇ
* YEDENİ : Lâ ( ) KÜRDÎ perdesi.
Si ( ) Tiz Segâh'ta; SEGÂH'lı,
Fa ( ) Eviç'te; SEGÂH'lı veya HÜZZAM'lı,
Mi ( ) Dik Hisâr'da; NİKRİZ'li,
Mi Hüseynî'de; KÜRDÎ'li,
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı ve HİCÂZ’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre, Karar bölgesinden Si ( ) Segâh’ta MÜSTEÂR’lı başlanıp, zaman zaman
MÜSTEÂR çeşnisine yine Si ( ) perdesindeki SEGÂH ve Re - Nevâ’da UŞŞÂK çeşnisi eklenerek
önce, Re - Nevâ'da bir YARIM KARAR yapılır. Daha sonra yine MÜSTEÂR’lı ve SEGÂH’lı
paslaşılarak ve diğer uygun geçki ve asma kararları da eklenerek sürdürülen seyir, sonuçta;
Si ( ) Segâh perdesinde ve de genellikle Lâ ( ) YEDEN’li, SEGÂH Eksik 5’lisiyle noktalanır.
MUHAYYER KÜRDÎ ( 2 ) MAKÃMI
Bu Makãmı, günümüz anlayışındaki uygulama nedeni ile
(İnici) KÜRDÎ, MUHAYYER KÜRDÎ ( 2 ) olarak ayrıca sunuyoruz.
* SEYRİ : İnici (Tiz Karar bölgesinden)
* DİZİSİ : Tiz Genişleme; Lâ - Muhayyer'de KÜRDÎ'li ( B T T )'ye
Lâ - Dügâh'ta ( İnici ) KÜRDî dizisi
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ),
Lâ - Dügâh'ta K Ü R D Î 4' ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Muhayyer’de (Tiz Genişleme) KÜRDÎ 4’ Perdeleri;

Muhayyer, Si ( ) Sünbüle, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ
Lâ - Dügâh’ta (İnici) K Ü R D Î DİZİSİ
Mi - Hüseynî’de KÜRDÎ 4’ Perdeleri; Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer,
Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 5’ Perdeleri; Dügâh, Si ( ) Kürdî, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî.
* DONANIMI : Si ( ) KÜRDÎ
* GÜÇLÜSÜ : a) Lâ - MUHAYYER, b) Mi - HÜSEYNÎ
Lâ - Muhayyer'de; KÜRDÎ'li (Simetrik)
Re - Nevâ' da BÛSELİK'li,
Fa - Acem Aşîran'da; ÇÂRGÂH'lı.
Not; “Bilindiği gibi MUHAYYER MAKÃMI, klâsik anlamda HÜSEYNÎ Makãmının (İnici) şeklidir. Buna göre;
Muhayyer ve Hüseynî perdelerinde UŞŞÂK’lı (KST) seyredip, seyir sonunda KÜRDÎ çeşnisi eklenerek karar
vermesi gerekirken, günümüz anlayışındaki örnek eserler aynen (İnici) KÜRDÎ SEYRİ’yle oluşturulmaktadır.
MAKÃMI, bu günün anlayışında özetlemenin yararlı olacağı kanısındayım.”
* ÖZET SEYİR: Seyre; Genellikle Tiz karar bölgesinden, Lâ - Muhayyer'de KÜRDÎ'li başlanıp, bu şekilde
yapılan gezintiyle, önce l. derecedeki Lâ - Muhayyer'de ve 2. derecedeki güçlü perdesi olan
Mi - Hüseynî'de KÜRDÎ’li YARIM KARAR’ları yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma karar'larıyla ve tam bir (inici) KÜRDÎ MAKÃMI
seyir anlayışıyla devam eden gezinti, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde noktalanır.
MUHAYYER KÜRDÎ ( 1 ) MAKÃMI
(XVIII. YY. MUHAYYER; Serbest, takdîr ve beğenişe bırakılan, KÜRDÎ; Kürd ile ilgili)
* DİZİSİ : (İnici) HÜSEYNÎ MAKÃMI SEYİR Anlayışıyla ;
Lâ - Muhayyer’de (Tiz Genişleme) UŞŞÂK ( K S T ),
Mi - Hüseynî'de (Çıkıcı) a) UŞŞAK 4' ( K S T ) , ( İnici ) b) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile
Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5' ( K S T T ) ve
Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 4’ ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Muhayyer’de (Tiz Genişleme) UŞŞÂK’lı Perdeleri;

Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ,
Mi - Hüseynî’de; A) (Çıkıcı) UŞŞÂK’lı; Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer.
B) ( İnici) KÜRDÎ’li; Muhayyer, Gerdâniye, Acem ve Hüseynî
Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri; Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 4’ Perdeleri;
Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Kürdî ve Dügâh.
* YEDENİ : Sol - RAST Perdesi
Re - Nevâ'da (bazen), RAST’lı veya BÛSELİK’li,
Si ( ) Kürdî’de; ÇÂRGÂH’lı ve
Sol - Rast'ta; BÛSELİK’li.
başlanıp, (İnici) HÜSEYNÎ seyir anlayışıyla süren gezintide önce, l. Derecede Lâ - Muhayyer’de
UŞŞÂK'lı ve 2. Derecedeki Güçlü perdesi olan Mi - Hüseynî’de de UŞŞÂK’lı veya KÜRDÎ’li
YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma karar'lar ile, özellikle Si ( ) Kürdî Perdesinde
ÇÂRGÂH’lı bir asma karãra, makãmın özelliğini oluşturan Lâ - Dügâh’da KÜRDÎ 4’ veya en
azından Çeşnisi de eklenerek süren seyir, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde Si ( ) KÜRDÎ çeşnisi ile
noktalanır.
MUHAYYER MAKÃMI
(XIV. YY. MUHAYYER; Serbest, takdîr ve beğenişe bırakılan)
Mi - Hüseynî'de (Çıkıcı) a) UŞŞAK 4' ( K S T ) ,
( İnici) b) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile
Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5' ( K S T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Lâ - Muhayyer’de (Tiz Genişleme) UŞŞÂK’lı Perdeleri;

Mi - Hüseynî’de A) (Çıkıcı) UŞŞÂK’lı; Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer.
B) ( İnici) KÜRDÎ’li; Muhayyer, Gerdâniye, Acem ve Hüseynî
Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri;

Re - Nevâ'da (bazen), RAST’lı veya BÛSELİK’li,
Sol - Rast'ta; RAST' lı ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz Karar (Tiz genişleme bölgesinden) Lâ - Muhayyer’de
UŞŞÂK’lı başlanıp, (İnici) HÜSEYNÎ seyir anlayışıyla süren gezintide önce, l. Derecede
Lâ - Muhayyer’de UŞŞAK'lı ve 2. Derecedeki Güçlü perdesi olan Mi - Hüseynî’de de
UŞŞÂK’lı veya KÜRDÎ’li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma karar'ları gösterilerek, (İnici) Hüseynî’li
süren gezinti, sonuçta Lâ - Dügâh perdesinde HÜSEYNÎ'li noktalanır.
M Â H Û R MAKÃMI
(XIV. YY. MÂHÛR; Hindistan’da bir şehir)
AREL - EZGİ Sistemine göre; M Â H Û R M A K Ã M I D İ Z İ S İ’ne;
ÇÂRGÂH MAKÃMI DİZİSİ’nin Sol - Rast Perdesindeki (İnici) Göçürülmüşü - Şedd’i denmişse de,
“Çok geniş bir perde yapısına ve Çeşitli geçki, çeşni ve asma kararlara sahip olan
MÂHÛR MAKÃMI’na Göçürülmüş - Şed makam dememiz mümkün değildir.”
* DİZİSİ : Tiz’de Sol - Gerdâniye’de (Genişleme); A) ÇÂRGÂH’lı (T T B), B) RAST’lı ( T K S )
veya C) BÛSELİK’li (T B T)
Re - Nevâ’da; A) ÇÂRGÂH’lı (T T B), B) RAST’ (T K S ) veya C) BÛSELİK’li (T B T) ile
Sol - Rast’ta; ÇÂRGÂH’lı ( T T B T ) ‘nin eklenmesiyle oluşmuştur.
(Ayrıca Nikrîz’li karar eden pek çok örnek eser mevcuttur.)
Not; Fa ( ) 4 (koma) yerine ( ) 5, Si ( ) 1 yerine ( ) Natürel, kısaca BİRER KOMA’lık EKSİ - ARTI
ve ÇIKICI - İNİCİ Seyir dışında başkaca önemli bir farkı olmayan MÂHÛR MAKÃMINA (İNİCİ) RAST
Makãmı, dolayısıyla; ÇÃRGÃH ile ilgili tüm makamları RAST’lı kümeye almayı uygun buldum!”
* PERDELERİ: Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme);

Gerdâniye, Muhayyer, Tiz Bûselik veya Si ( ) Tiz Segâh ile Tiz Çârgâh,
Re - Nevâ’da Çargah (MÂHUR)’lu perdeleri;
Nevâ, Hüseynî, Fa ( ) Mâhûr ve Gerdâniye,
Re - Nevâ’da RAST’lı perdeleri;
Re - Nevâ’da (inici) BÛSELİK’li perdeleri;
Gerdâniye, Fa ( ) Acem, Hüseynî ile Nevâ,
Sol - Rast'ta ÇÂRGÂH 5' Perdeleri;
Rast, Dügâh, Bûselik, Çârgâh ve Nevâ,
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÂNİYE ve B) Re - NEVÂ,
Fa ( ) Eviç'de; SEGÂH'lı veya FERÂHNÂK’li,
Fa ( ) Irak'ta; HÜZZÂM'lı veya FERÂHNÂK’li,
bu perdede zaman zaman RAST’lı, hattâ BÛSELİK'li dahî gezinilerek, yine aynı perdede;
ÇÂRGÂH’lı, RAST’lı veya BÛSELİK’li YARIM KARAR’lar yapılır.
Daha sonra, yine Mâhûr Makãmı özelliklerini taşıyarak süren seyirde, Bir bakıma inici
RAST ki; Re - Nevâ’da Fa ( ) ACEM’e dönüşüp BÛSELİK ve diğer uygun geçki ve asma
karar' lar ile, ayrıca ZÂVÎL Makãmında olduğu gibi, Sol - Rast’ta NİKRÎZ geçkisi de gösterilerek,
sonuçta Sol - RAST Perdesinde bâzen NİKRÎZ'li, ancak çoğunlukla ÇÂRGÂH’lı KARAR edilir.
KÜRDÎ’Lİ HİCAZKÂR MAKÃMI
(l855 - Hacı ÂRİF Bey - Hicâzkâr-i Kürdî)
(BUGÜNKİ ANLAYIŞA GÖRE;
İNİCİ KÜRDÎ DİZİSİ’NDEN OLUŞAN, KÜRDÎ’Lİ HİCÂZKÂR MAKÃMI )
* SEYRİ : İnici Kürdî - Tiz Karar bölgesinden
* DİZİSİ : Sol - Gerdâniye’de; (Genişleme)
A) (Simetrik) KÜRDÎ’li ( B T T ) veya B) BÛSELİK’li ( T B T ) ye;
Sol - Rast’ta; (İnici) K Ü R D Î D İ Z İ S İ
Do - Çârgâh’ta BÛSELİK 5’ (T B T T) Sol - Rast’ta; KÜRDÎ 4’(B T T) eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme) Perdeleri;

a) KÜRDÎ’li; Gerdâniye, Lâ ( ) Nîm Şehnâz, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh.
b) BÛSELİK’li; Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh.
Sol - Rast’ta; (İnici) KÜRDÎ DİZİSİ Perdeleri;
Gerdâniye, Acem, Mi ( ) Nîm Hisâr, Nevâ , Çârgâh ile
Çârgâh, Si ( ) Kürdî, Lâ ( ) Nîm Zirgüle ve Rast.
* DONANIMI : Si ( ) KÜRDÎ, Mi ( ) Nîm HİSÂR ve Lâ ( ) Nîm ZİRGÜLE
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÂNİYE, B) Do - ÇÂRGÂH
* YEDENİ : Fa ( ) ACEM AŞÎRÂN perdesi.
*MUHTEMEL GENİŞLEME, GEÇKİ VE ASMA KARARLARI
Sol - Gerdâniye’de; ZİRGÜLE’li veya SABÂ’lı,
Re - Nevâ'da; HİCÂZ’lı,
Si ( ) Kürdî’de; ÇÂRGÂH’lı,
Fa - Acem Aşîrân’da; BÛSELİK’li ve
Re - Yegâh'ta; KÜRDÎ'li.
* ÖZET SEYİR :“Hacı ÂRİF Bey’in; HİCÂZKÂR-İ KÜRDÎ adıyla terkip ettiği, ancak günümüzde,
bir bakıma (İnici) KÜRDÎ DİZİSİ seyriyle uygulanan KÜRDÎ’li HİCÂZKÂR Makãmının seyrini,
özet olarak şöyle açıklayabiliriz”;
Seyre genellikle, Tiz’den, genişleme bölgesinden, Sol - Gerdâniye’de; KÜRDÎ’li
veya Bûselik’li başlanıp, Do - Çârgâh perdesine BÛSELİK’li inilerek süren seyirle,
önce l. Derecede Sol - Gerdâniye’de KÜRDÎ’li ve 2. Derecedeki Do - Çârgâh’ta ise
BÛSELİK’li YARIM KARAR’ları yapılır.
Daha sonra, Sol - Rast Perdesinde (İnici) KÜRDÎ’yle devam eden gezintide,
diğer uygun Geçki ve asma kararlar ile ayrıca ve de özellikle Re - Nevâ’da SABÃ’lı
geçki ve makãma özgü; Fa ( ) Acem Aşîrân’da, bir bakıma makãmın YEDEN perdesinde
de BÛSELİK ÇEŞNİ’li ASMA KARÃRI gösterilerek süren seyir, sonuçta; Sol - Rast
perdesinde (inici - KÜRDÎ dizisiyle) KÜRDÎ’li noktalanır.
K A R C I Ğ A R MAKÃMI
(XIV. YY. KAR; Kelimeye ek, Âvaz, ses, CİHAR (Ciğar) Dört , Mecâzen; Dört bir yandan gelen ses)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e ; Lâ - Dügâh'ta UŞŞÂK 4'lüsüne ( K S T ),
Re - Nevâ'da HİCÂZ 5'lisinin ( S A12 S T ) ile,
Tiz Genişleme, Lâ - Muhayyer’de; A) (Simetrik) UŞŞÂK’lı ( K S T )
B) KÜRDÎ’li ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK 4’ Perdeleri; Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ ile,

Re - Nevâ’da HİCÂZ 5’ Perdeleri;
Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer.
(Tiz Genişleme) Lâ - Muhayyer’de (Simetrik) UŞŞÂK’lı Perdeleri;
Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh ile,
Lâ - Muhayyer’de KÜRDÎ’li Perdeleri; Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh
Sol -Rast'ta; SÛZİNÂK' (RAST) lı,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; UŞŞAK'lı ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; genellikle Güçlü bölgesinden, Re - Nevâ'da HİCÂZ'lı başlanıp, pestte
Lâ - Dügâh’ta UŞŞAK’lı ve Re - Nevâ'da HİCÂZ'lı süren seyirle, önce güçlü perdesi olan
Re - Nevâ'da HİCÂZ’lı birYARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Lâ - Muhayyer’de (Simetrik) UŞŞÂK’lı veya BÛSELİK’li Tiz Genişleme ile,
diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararları ve ayrıca makãma özgü, Lâ - MUHAYYER
perdesinden, Re - NEVÂ perdesine düşüşte; LÂ ( ) Muhayyer’den, önce, Mİ ( ) Hüseynî‘ye
ve ( ) - ( ) - ( ) gibi, KOMA perdeleriyle bir bakıma, KAYMALI bir şekilde pestleşerek,
Re ( ) Nevâ perdesine yapılan geçkisi de gösterilerek süren seyir, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde
KARCIĞÂR ÇEŞNİSİYLE (UŞŞÂK)’lı noktalanır.
ISFAHAN MAKÃMI
(XIII. YY. ISFAHAN; İran’da ünlü bir şehir)
* DİZİSİ : Lâ - Dügâh’ta (Yerinde); UŞŞÂK MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta U Ş Ş Â K 4' ( K S T )
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ) 'ne, Başta ve ortada, zaman zaman;
Si - Bûselik'te NİŞÂBÛR Eksik 5' ( K S T B ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Si - Bûselik'te NİŞÂBÛR Eksik 5' perdeleri;

Bûselik, Do ( ) Nîm Hicâz, Nevâ, Hüseynî ve Acem,
Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK 4’ Perdeleri;
Neva, Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer,
Lâ - Muhayyer'de; UŞŞÂK 'lı (Simetrik) veya KÜRDÎ'li,
Mi - Hüseynî'de; KÜRDÎ'li veya UŞŞAK'lı,
Do ( ) Nîm Hicâz'da; SEGÂH'lı,
Lâ - Dügâh'ta; RAST'lı,
Sol - Rast'ta; PENÇGÂH'lı,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; UŞŞÂK - NİŞÂBÛR'lu ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Si - Bûselik'te NİŞÂBÛR'lu (UŞŞÂK'lı), Re - Nevâ'da ise, BÛSELİK'li
başlayıp, önce güçlü perdesi Re - Nevâ'da NİŞÂBÛR'lu bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'lar ile, yine zaman zaman
NİŞÂBÛR çeşnisi tekrarlanıp, sanki bir UŞŞÂK - BEYÂTİ seyri anlayışıyla süren gezinti, sonuçta
lâ - Dügâh'ta UŞŞÂK'lı noktalanır.
H Ü Z Z A M MAKÃMI
(XVII. YY. II. Gãzi GİRAY Han, HÜZZÂM; Hüzün’den)
* KARARI : Si ( ) SEGÂH Perdesi
* SEYRİ : Re - Nevâ, Güçlü bölgesinden
* DİZİSİ : Si ( ) Segâh’ta; HÜZZÂM 5’ ( S T S Al2 ) sine;
Re - Nevâ'da; HİCÂZ - H Ü M Â Y Û N DİZİSİ;
Re - Nevâ’da; HİCÂZ 4’ ( S A12 S )
Sol - Gerdâniye’de; BÛSELİK 5’ ( T B T T ) ve,
Meyân bölümlerinde zaman zaman;
Fa ( ) Eviç’de HİCÂZ 4’ ( S Al3 B) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Si ( ) Segâh’ta HÜZZÂM 5’ perdeleri;

Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Mi ( ) Hisâr ve Fa ( ) Eviç,
Re - Nevâ’da HİCÂZ - HÜMÂYÛN DİZİSİ Perdeleri;
Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ
Meyân bölümlerinde oluşan
Fa ( ) Eviç’de; HİCÂZ Perdeleri;
Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Lâ ( ) Sünbüle ve Tiz Segâh ile Tiz Çârgâh
* YEDENİ : Lâ ( ) KÜRDÎ Perdesi.
Si ( ) Tiz Segâh’ta; SEGÂH-HÜZZÂM’lı, (Simetrik)
Si ( ) Segâh'ta; SEGÂH'lı,
Sol - Rast'ta; RAST’lı,
Fa ( ) Irak'ta; ZİRGÜLE’li ve SEGÂH'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; genellikle 3. Derecedeki Güçlü bölgesinden, Re - Nevâ'da HİCÂZ'lı başlanıp,
pestteki Si ( ) Segâh’ta HÜZZÂM‘lı ve Re - Nevâ'da HİCÂZ'lı süren seyir sonunda, önce
güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da HİCÂZ’lı birYARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, Sol - Gerdâniye’de BÛSELİK’li, Fa ( ) Eviç perdesinde ZİRGÜLE’li
(HİCÂZ) ve Si ( ) Tiz Segâh Perdesinde de (Simetrik) SEGÂH Çeşnisi ile diğer uygun geçki ve
asma karar’ları da gösterilerek süren Seyir, Sonuçta; Si ( ) Segâh perdesinde HÜZZÂM
çeşnili noktalanır.
HÜSEYNÎ MAKÃMI
(XIV. YY.? - HÜSEYNÎ; Hüseyin’e mensup, HÜSEYİN; Ruh güzelliği, küçük güzel)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5'lisine (K S T T), Mi - HÜSEYNÎ'de (Çıkıcı) a) UŞŞÂK 4' ( K S T ),
(İnici) b) KÜRDÎ 4' (B T T)
Tiz Genişleme; Lâ - Muhayyer’de (Çıkıcı Simetrik) UŞŞÂK’lı (K S T) ile
(İnici) KÜRDÎ’li ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri; Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî,

Mi - Hüseynî’de (Çıkıcı) UŞŞAK 4’ Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer
Mi - Hüseynî’de (İnici) KÜRDÎ 4’ Muhayyer, Gerdâniye, Acem ve Hüseynî.
Lâ - Muhayyer’de Tiz Genişleme; (Çıkıcı - Simetrik) UŞŞÂK’lı perdeleri;
Muhayyer, Si ( ) Tiz Segâh, Tiz Çârgâh ve Tiz Nevâ ve
(İnici) KÜRDÎ Perdeleri;
Tiz Nevâ, Tiz Çârgâh , Si ( ) Sünbüle ve Muhayyer.
Lâ - Muhayyer'de; UŞŞAK'lı (Simetrik) veya KÜRDÎ'li,
Fa ( ) Eviç'te; SEGÂH'lı, (Simetrik)
Re - Nevâ'da (bâzen); RAST’lı veya BÛSELİK’li,
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Güçlü veya Karar bölgesinden, Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ’li,
Mi - Hüseynî’de UŞŞÂK’lı başlanıp, Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ’li, Mi - Hüseynî’de ise UŞŞÂK’lı ve
KÜRDÎ’li gezinti ile önce, aynı zamanda güçlü perdesi olan Mi - Hüseynî'de YARIM KARAR edilir.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'ları da gösterilerek süren seyir, Sonuçta;
Lâ - Dügâh perdesinde ve genellikle Fa ( ) ACEM’li HÜSEYNÎ seyir anlayışıyla noktalanır.
HİSAR-BÛSELİK MAKÃMI
(XVIII. YY. Lâle Devri, Tambûrî MUSTAFA Çavuş ?, HİSÂR; Kale, BÛSE; Öpüş, öpücük)
* DİZİSİ : Si - Bûselik perdesi’nden Tiz'e; Si - Bûselik 'de ZİRGÜLE Dizisi ile,
Si - Bûselik'de HİCÂZ 4' ( B A13 S ) Mi -Hüseynî'de HİCÂZ (ZİRGÜLE) 5' ( S A12 S T )
Lâ - Dügâh'ta (İnici) HÜSEYNÎ Dizisi ; Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5' ( K S T T )
Mi - Hüseynî'de (çıkıcı) UŞŞAK 4' ( K S T ) ( inici) KÜRDÎ 4' ( B T T ) nin SONUNA;
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK ÇEŞNİSİ' ( T B T ) eklenmesiyle oluşmuştur.

Hüseynî, Fa ( ) Dik Acem veya Acem, Sol ( ) Nîm Şehnâz ve Muhayyer,
Lâ - Dügâh'ta (İnici) HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Hüseynî, Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh ile
Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK ÇEŞNİSİ Perdeleri;
Dügâh, Bûselik, Çârgâh ve Nevâ
NOT : Aslında, Gerekli işaretlerin eser içinde konulması daha uygundur.
* YEDENİ : Sol ( ) Nîm ZİRGÜLE perdesi.
Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li veya KÜRDÎ'li.
Sol - Gerdâniye'de; ÇÂRGÂH'lı veya BÛSELİK'li,
Fa ( ) Eviç'te; FERÂHNÂK'li
Sol - Rast'ta; RAST'lı veya ÇÂRGÂH'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Güçlü bölgesinden, Mi - Hüseynî'de; HİCÂZ (ZİRGÜLE) 'li başlanıp, yine
Mi - Hüseynî'de a) HÜSEYNÎ'li veya b) KÜRDÎ'li gezinilerek, önce aynı zamanda Güçlü perdesi
olan Mi - Hüseynî’de ZİRGÜLE’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, (inici) HÜSEYNÎ'li süren gezintiye, diğer uygun genişleme ve Geçki ve
Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı bir asma karar’a, Makãmın özelliği olan Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK
ÇEŞNİSİ'de eklenerek, sonuçta; seyir Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK’li noktalanır.
H İ C A Z K Â R MAKÃMI
(XVI. YY. HİCÂZ; Arabistan’da Mekke ile Medîne arası, KÂR; İsimlere ek, sahibi anlamını verir)
* SEYRİ : İnici - Tiz Karar bölgesinden
* DİZİSİ : Sol - Gerdâniye’de; (Tiz Genişleme) A) (Simetrik) ZİRGÜLE’li ( S A12 S ) veya,
B) BÛSELİK’li ( T B T ) ye,
DİZİSİ’ Sol - Rast’ta; (İnici) ZİRGÜLE, Re - Nevâ'da HİCÂZ 4’ ( S A12 S ) ile,
Sol - Rast’ta ZİRGÜLE 5’ ( S Al2 S T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme) Perdeleri;

(Simetrik) ZİRGÜLE’li; Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çârgâh,
BÛSELİK’li; Gerdâniye, Lâ ( ) Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh.
Re - Nevâ’da; HİCÂZ 4’ Perdeleri;Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç ve Gerdâniye ile,
Sol - Rast’ta; (İnici) ZİRGÜLE DİZİSİ Perdeleri;
Gerdâniye, Fa ( ) Eviç, Mi ( ) Hisâr, Nevâ,
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh, Lâ ( ) Zirgüle ve Rast
* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH, Mi ( ) HİSÂR, Lâ ( ) ZİRGÜLE ve Fa ( ) EVİÇ Perdeleri
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÂNİYE, B) Re – NEVÂ
* YEDENİ : Fa ( ) IRAK perdesi.
Sol - Gerdâniye'de; RAST'lı,
Re - Nevâ'da; KÜRDÎ'li,
Si ( ) Segâh'ta; HÜZZÂM'lı
* ÖZET SEYİR : Seyre, genellikle Tiz Karar bölgesinden, Sol - Gerdâniye’de; (simetrik) Zirgüle’li veya
Bûselik’li başlanıp, makãma uygun ve Re - Nevâ'da da HİCÂZ'lı süren seyirle, önce l. Derecede
Sol - Gerdâniye’de ve 2. Derecedeki GÜÇLÜ perdesi olan Re - Nevâ’da YARIM KARAR yapılıp,
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararlar ile, “Bir çok eserde uygulanan ve makãma
özgü (yerinde) Si ( ), Do ( ) ve Re ( ) lü “SABÂ ÇEŞNİSİ” de eklenerek süren gezinti, sonuçta;
Sol - Rast perdesinde (İnici) ZİRGÜLE Seyriyle noktalanır.
H İ C Â Z MAKÃMI
(YY. ?, HİCÂZ; Arabistan’da, Mekke ile Medîne arasındaki bölge)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh’ta (Yerinde) HİCÂZ MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ 4' ( S A12 S ) lüsüne Re - Nevâ'da A) (çıkıcı) R A S T 5' (T K S T) veya
B) ( inici) BÛSELİK 5' (T B T T ) ile,
Tiz Genişleme Lâ - Muhayyer’de; A - (Simetrik) HİCÂZ’lı ( S Al2 S),
B - BÛSELİK’li ( TB T ) veya C - KÜRDÎ’li ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta (Yerinde) HİCÂZ MAKÃMI DİZİLERİ;

Lâ - Dügâh’ta HİCÂZ 4’ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî ve Nevâ
Lâ - Muhayyer’de Tiz GENİŞLEME Perdeleri;
A - HİCÂZ’lı; Muhayyer, Si ( ) Dik Sünbüle, Do ( ) Tiz Nîm Hicâz ve Tiz Nevâ
B - BÛSELİK’li; Muhayyer, Tiz Bûselik ve Tiz Çârgâh ile
C - KÜRDÎ’li; Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh.
Lâ - Muhayyer'de; HİCÂZ'lı (Simetrik), BÛSELİK'li veya KÜRDÎ'li.
Fa ( ) Eviç'te; HÜZZÂM'lı veya FERÂHNÂK'li.
Do ( ) Nîm Hicâz'da; SEGÂH'lı veya HÜZZÂM'lı.
Fa ( ) Irak 'ta; HÜZZÂM'lı,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; HİCÂZ'lı, KÜRDÎ'li veya UŞŞAK'lı ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Karar veya Güçlü bölgesinden, Lâ - Dügâh'ta HİCÂZ'lı, Re - Nevâ'da RAST'lı vey
BÛSELİK'li başlanıp, Lâ - Dügâh’ta HİCÂZ’lı, Re - Nevâ’da RAST’lı veya BÛSELİK’li gezintide,
önce güçlü perdesi olan Re - Nevâ'da BÛSELİK’li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma kararlar’la süren seyir, sonuçta,
Re - Nevâ’da BÛSELİK’li ve Lâ - Dügâh’ta HİCÂZ'lı, bir başka deyişle; (İnici )HÜMÂYÛN seyri
ile noktalanır.
BİRBİRLERİYLE BAĞLANTILI
ÖZETLE; HİCAZ AİLESİ DİZİLERİ
HİCAZ, HÜMÃYÛN, UZZAL ve ZİRGÜLE

G Ü L’ İ Z Â R MAKÃMI
(XVII. YY. II. Gãzi GİRAY Han – GÜL’İ-ZÂR; Gül yanaklı)
Mi - Hüseynî'de (Çıkıcı) a) UŞŞAK 4' ( K S T ) , ( İnici) b) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile
* PERDELERİ : Lâ - Muhayyer’de (Tiz Genişleme) UŞŞÂK’lı Perdeleri;

Mi - Hüseynî’de; A) (Çıkıcı) UŞŞÂK’lı; Hüseynî, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye ve Muhayyer.
B) ( İnici ) KÜRDÎ’li; Muhayyer, Gerdâniye, Acem ve Hüseynî
Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri;
Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ ve Hüseynî,

Re - Nevâ'da BÛSELİK’li veya HİCÂZ’lı,
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı veya NİKRÎZ’li,
Sol - Rast'ta; RAST' lı ve
başlanıp, (İnici) HÜSEYNÎ seyir anlayışıyla süren gezintide önce, l. Derecede güçlü perdesi
Lâ - Muhayyer’de UŞŞAK'lı ve 2. Derecedeki Güçlü perdesi olan, Mi - Hüseynî’de de UŞŞÂK’lı
veya KÜRDÎ’li YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararlarla ki, Örneğin; GÜL’İZÂR Makãmını
MUHAYYER’den ayıran A) Re - Nevâ’da HİCÂZ’lı, B) BEYÂTİ seyri gibiRe - Nevâ’da
BÛSELİK’li ve de C ) Do - Çârgâh’ta NİKRÎZ’li geçkiler ile ve de (İnici) Hüseynî’li süren gezinti,
sonuçta Lâ - Dügâh perdesinde HÜSEYNÎ'li noktalanır.
GERDÃNİYE MAKÃMI
(YY. ?. - GERDÂNİYE, GERDAN; Dönen, devreden, dönücü)
* SEYRİ : (Sol) Gerdâniye perdesinden (İnici RAST seyir anlayışıyla)
* DİZİSİ : Tiz genişleme; Sol - Gerdâniye’de RAST 4’ (T K S) ye, Sol - Rast’ta (İnici) RAST DİZİSİ;
Re - Nevâ'da; A) R A S T 4' ( T K S ) B) BÛSELİK 4' (T B T ) ve
Sol - Rast’ta; RAST 5' ( T K S T ) ile
Lâ - Dügâh’ta (İnici) HÜSEYNÎ DİZİSİ; Mi - Hüseynî'de; A) UŞŞAK 4' ( K S T ),
B) KÜRDÎ 4' ( B T T )
* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme) RAST 4’ Perdeleri;

Sol - Gerdâniye'de (İnici) RAST DİZİSİ Perdeleri;
Lâ - Dügâh'ta (İnici) HÜSEYNÎ DİZİSİ Perdeleri;
* GÜÇLÜSÜ : A) Sol - GERDÂNİYE B) Mi - HÜSEYNÎ
Lâ - Muhayyer'de; UŞŞAK'lı (Simetrik) veya
KÜRDÎ'li,
Lâ - Dügâh'ta; RAST' lı ve
Fa ( ) Irak'ta; SEGÂH'lı.,
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle l. Derecedeki Güçlü perdesi olan Sol - Gerdâniye'de RAST'lı başlanıp,
Tiz genişleme bölgesinde (İnici) RAST’lı süren seyirle, önce l. derecedeki güçlü perdesi olan
Sol - Gerdâniye'de RAST'lı YARIM KARAR yapılıp,
Daha sonra, (İnici) HÜSEYNÎ MAKÃMI anlayışındaki seyir esnâsında, diğer uygun genişleme,
Geçki ve asma karar'larıyla, özellikle; Si ( ) Bûselik Perdesinde NİŞÂBÛR, Lâ ( ) Dügâh’ta ise
RAST Çeşnileri de gösterilerek süren seyir, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde HÜSEYNÎ'li noktalanır.
F E R A H N Â K MAKÃMI
(XVIII. YY. ŞÂKİR Ağa - FERÂHNÂK; Ferâh verici, neş’eli, sevinçli, gönül hoşluğu)
Sırasıylâ ; Re - Nevâ'da, Lâ - Dügâh'ta ve Re - Yegâh’ta; RAST 5’ ( T K S T ) Çeşnilerine,
Fa ( ) IRAK perdesinde; (genellikle - Eksik) FERÂHNÂK 5' ( S T T B ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Oktav'dan tize ; Fa ( ) Eviç’te (Eksik) FERÂHNÂK 5' Perdeleri;

Tiz'den Oktav'a; Fa ( ) Eviç’te (Eksik) Segâh 5’ Perdeleri;
Tiz Çârgâh, Si ( ) Tiz Segâh, Muhayyer, Gerdâniye ve Fa ( ) Eviç
Tiz’den Pest'e; Re - Nevâ'da RAST’lı perdeler;
Lâ - Dügâh'ta RAST’lı perdeler; Dügâh, Bûselik, Do ( ) Nîm Hicâz ve Nevâ,
Re - Yegâh'ta RAST’lı perdeler; Yegâh, Hüseynî Aşîrân, Fa ( ) Irak ve Rast.
Fa ( ) Irak’ta; (Eksik) FERÂHNÂK 5’; Çârgâh, Bûselik, Dügâh, Rast ve Fa ( ) Irak.
* DONANIMI : Fa ( ) EVİÇ ile Do ( ) Nîm HİCÂZ,
* GÜÇLÜSÜ : a) Fa ( ) EVİÇ, b) Re - NEVÂ
Lâ - Muhayyer'de; BÛSELİK'li veya UŞŞÂK'lı,
Sol -Rast'ta; PENÇGÂH'lı, ve
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; UŞŞAK (NİŞÂBÛR)' lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre, Tiz karar bölgesinden Fa ( ) Eviç’te FERÂHNÂK’li başlanıp, ilgili
çeşnilerle gezinilerek, aynı zamanda Güçlü perdesi olan Fa ( ) Eviç'te, FERÂHNÂK'li
veya SEGÂH'lı YARIM KARAR yapılıp,
Daha sonra sırasıylâ (İnici ); Re - Nevâ'da, Lâ - Dügâh'ta ve Re - Yegâh'ta
RAST’lı ASMA KARARLARI ile devam eden gezintide, diğer uygun genişleme,
geçki ve asma kararları da gösterilerek, sonuçta; Fa ( ) Irak perdesinde genellikle
(Eksik) FERÂHNÂK 5'lisi ile KARAR edilir.
F E R A H F E Z Ã MAKÃMI
(XVIII. YY. Vadakosta AHMED Ağa, FERÂHFEZÂ; Ferâh arttıran)
* KARARI : Re ( YEGÂH)
* SEYRİ : İnici (Tiz Karar - ACEM bölgesinden)
* DİZİSİ : Tiz'den Pest'e; Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH 5’ (T T B), Re - Nevâ'da; BÛSELİK 5’ (T B T T),
Lâ - Dügâh'ta; a) HİCÂZ 4' (S Al2 S) b) KÜRDÎ 4' (B T T) ve sonuçta;
Re - Yegâh'ta; BÛSELİK 5' lisinin, (bir başka deyişle);
Re - Yegâh'ta BÛSELİK DİZİSİ' nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Fa - Acem'de; Acem, Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh,

Re - Nevâ'da; Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer,
Lâ - Dügâh'ta; A) HİCÂZ 4' - Dügâh, Si ( ) Dik Kürdî, Do ( ) Nîm Hicâz ve Nevâ ile
B) KÜRDÎ 4' - Dügâh, Si ( ) Kürdî. Çârgâh Nevâ ve sonuçta;
Re -Yegâh'ta; BÛSELİK 5'; Dügâh. Rast, Acem Aşîran, Hüseynî Aşîran ve Yegâh,
* YEDENİ : Do ( ) KABA Nîm HİCÂZ Perdesi.
Lâ - Muhayyer'de; KÜRDÎ'li (Simetrik)
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz bölgeden, Fa - Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, Fa - Acem’de
ÇÂRGÂH, Re - Nevâ'da BÛSELİK'li, hattâ Lâ - Dügâh’ta HİCÂZ veya Sol - Rast
perdesinde NİKRÎZ’li geçki’lerle devam eden gezintide, önce Güçlü perdeleri;
Fa - Acem'de ve 2. derecedeki Re - Nevâ'da YARIM KARAR’ları yapılır.
Daha sonra Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ ve Re - Yegâh’ta BÛSELİK’li, yâni (inici)
BÛSELİK anlayışıyla ve bu arada diğer uygun asma karar'ları da gösterilerek süren seyir,
sonuçta Re - Yegâh perdesinde BÛSELİK'li noktalanır.
E V İ Ç (EVC) M A K Ã M I
(YY. ?. EVİÇ “Evc”; Yüksek, gökyüzünün zirvesi)
Lâ - Dügâh’ta (inici) UŞŞÂK - BEYÂTİ Dizisinin;
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile
Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK 4' ( K S T ) süne
Fa - Irak’ta SEGÂH (Eksik) 5’ ( S T K S ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Oktav' dan tiz’e; Fa ( ) Eviç’te (Eksik) FERÂHNÂK 5' Perdeleri;

Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Muhayyer, Tiz Bûselik ve Tiz Çârgâh,
Tiz'den Oktav'a Fa ( ) Eviç’te (Eksik) SEGÂH 5’ Perdeleri;
Lâ - Dügâh'ta (İnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ DİZİSİ
Tiz’den Pest'e Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî ve Nevâ ile
Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Segâh ve Dügâh ve de
Fa ( ) Irak’ta (Eksik) SEGÂH 5’ Perdeleri;
Çârgâh, Si ( ) Segâh, Dügâh,Rast ve Fa ( ) Irak.
Sol -Rast'ta; RAST'lı,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; UŞŞAK (NİŞÂBÛR)'lu ve
* ÖZET SEYİR : Seyre, Tiz karar bölgesinden Fa ( ) Eviç perdesinde SEGÂH’lı veya FERÂHNÂK’li
başlanıp, ilgili çeşnilerle gezinilerek, önce aynı zamanda Güçlü perdesi olan Fa ( ) Eviç’de
SEGÂH’lı YARIM KARAR yapılıp,
Daha sonra (İnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ seyir anlayışıyla devam eden gezinti esnasında, diğer
Uygun geçki ve asma kararlar da gösterilerek; Fa ( ) Irak perdesinde SEGÂH'lı KARAR edilir.
D Ü G Â H MAKÃMI
(XIV. YY. DÜ; İki, GÂH; Yer)
* SEYRİ : Çıkıcı - Karar Bölgesinden.
* DİZİSİ : “NOT; A) DÜGÂH MAKÃMI; Örnek eserlerde de görüleceği gibi, SABÂ MAKÃMI Dizisine,
bir kısım eserlerde Lâ - Dügâh’ta A) ZİRGÜLE, diğer bir kısım eserlerde ise SEGÂH Çeşnilerinin
eklenmesiyle oluşmuştur. Bu nedenle biz de; Her iki ek çeşniyi A - B olarak, kısaca makãmı tek
özetle anlatacağız. B) Lâ) Dügâh’ta SEGÂH’lı Çeşnideki Do ( ) ki adı; DİK ÇÂRGÂH olmalı)
İsimsiz bir perde olup, bu perdenin biraz dik basılması gerekir.”
Pest'ten Tiz'e; SABÂ MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta Eksik SABÂ 4' ( K S S ),
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ ( S A12 S T - S A12 S ) ne
Lâ - Dügâh’ta A) ZİRGÜLE Çeşnisi ( S A l2 S ) veya
B) S E G Â H Çeşnisi ( S T K ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

* GÜÇLÜSÜ : Do - ÇÂRGÂH Perdesi
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta SABÂ MAKÃMI Perdeleri;
Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Tiz Çargâh ile,
Lâ - Dügâh’ta A) ZİRGÜLE; Dügâh, Si ( ) Dik Kürdî, Do ( ) Nîm Hicâz ile Nevâ veya
Lâ - Dügâh’ta B) SEGÂH Perdeleri; Dügâh, Si ( ) Dik Kürdî, Do ( ) Dik Çârgâh ve Nevâ
* YEDENİ : Sol ( ) ZİRGÜLE Perdesi.
Sol - Rast'ta; NİKRÎZ'li,
Mi - Hüseynî Aşîran'da; UŞŞAK'lı, KÜRDÎ'li veya HİCÂZ’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Lâ - Dügâh’ta SABÂ veya Lâ - Dügâh’ta; A) ZİRGÜLE’li, B) SEGÂH’lı
başlanıp, SABÃ ile ZİRGÜLE veya SEGÂH’lı gezintiyle önce, SABÃ makãmının Güçlü perdesi olan
Do - Çârgâh'ta YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, yine yerinde Sabâ veya Lâ - Dügâh’ta ZİRGÜLE’li - SEGÂH’lı bir şekilde
devam eden ve bu arada diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'ları da gösterilerek süren
seyir, Sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde ZİRGÜLE’li veya SEGÂH’lı noktalanır.
DÎLKEŞ - HÃVERÃN MAKÃMI
(XIV. YY. DÎLKEŞ; Gönül çeken, HÂVERÂN; Doğulular, Doğu-Batı)
* KARARI : Fa ( ) IRAK,
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ
Lâ - Dügâh'ta HÜSEYNÎ 5'lisine ( K S T T )
Mi - HÜSEYNÎ'de (Çıkıcı) a) UŞŞAK 4' ( K S T ), ( İnici ) b) KÜRDÎ 4' ( B T T )’ne
Fa ( ) IRAK'ta (Eksik) SEGÂH 5' ( S T K S ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

Hüseynî, Fa ( ) Eviç veya Fa ( ) Acem, Gerdâniye ve Muhayyer ile
Fa ( ) Irak'ta (Eksik) SEGÂH 5’Perdeleri;
Fa ( ) Irak, Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh ve Çârgâh
Lâ - Muhayyer'de; UŞŞAK'lı (Simetrik) veya KÜRDÎ'li,
Fa ( ) Eviç'te; SEGÂH'lı (Simetrik) veya
Re - Nevâ'da (bazen); RAST’lı veya BÛSELİK’li,
Sol - Rast'ta; RAST' lı,
* ÖZET SEYİR: Seyre; Genellikle Güçlü bölgesinden Lâ - Dügâh perdesinde HÜSEYNÎ'li ve
Mi - Hüseynî’de UŞŞÂK veya KÜRDÎli başlanıp, aynı zamanda güçlü perdesi olan
Mi - HÜSEYNÎ perdesinde önce UŞŞAK'lı veya KÜRDÎ'li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, yine HÜSEYNÎ MAKÃMI Seyir anlayışına, diğer uygun geçki ve
asma karar’lar ile DİLKEŞHÂVERÂN Makãmının özelliği olan Fa ( ) Irak perdesinde
SEGÂH Çeşniside eklenerek süren seyir, Sonuçta; Fa ( ) Irak perdesinde ve genellikle
(Eksik) SEGÂH 5’ ile noktalanır.
B Û S E L İ K MAKÃMI
( YY. ? - BÛSELİK, BÛSE; Öpüş, öpücük)
* SEYRİ :Karar veya Güçlü bölgesinden
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta BÛSELİK 5' ( T B T T )
Mi - Hüseynî’de (Çıkıcı) HİCÂZ 4' ( S A12 S)
( İnici) KÜRDÎ 4' ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
NOT : Pek çok eserde, Mi - Hüseynî’de; Çıkıcı Seyirde de HİCÂZ 4’ yerine

(Çıkıcı ve inici) KÜRDÎ 4'lüsü kullanılmıştır.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;

Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî
Mi - Hüseynî’de (Çıkıcı) HİCÂZ 4’ Perdeleri;
Mi - Hüseynî’de (İnici) KÜRDÎ 4’ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem ve Hüseynî.

Fa - Acem'de; ÇÂRGÂH'lı
Re - Nevâ'da; BÛSELİK'li, RAST'lı veya HİCÂZ'lı,
Do - Çârgâh'ta; ÇÂRGÂH'lı veya NİKRÎZ'li,
Si - Bûselik'te; KÜRDÎ'li,
Sol ( ) Rast'ta; ÇÂRGÂH'lı veya BÛSELİK'li,
Mi - Hüseynî Aşîrân'da; HİCÂZ'lı (Simetrik) veya KÜRDÎ'li ve
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Sol ( ) Rast perdesinde ÇÂRGÂH'lı başlanıp, Lâ - Dügâh'ta
BÛSELİK ve Mi - Hüseynî'de KÜRDÎ veya Hicâz'lı gezinilerek, önce güçlü perdesi olan
Mi - Hüseynî'de, KÜRDÎ’ li veya bâzen HİCÂZ’ lı YARIM KARAR yapılıp, Daha sonra ,
diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'ları da gösterilerek, sonuçta Lâ - Dügâh
perdesinde ve de genellikle Sol ( NÎM ZİRGÜLE’li, bir başka deyişle, YEDEN'li KARAR edilir.
(BEYÂTİ) ARABÃN KÜRDÎ MAKÃMI
(XIX. YY. Hammâmîzâde İSMÂİL DEDE, ARABÂN; Arabın çoğulu, KÜRDÎ; Kürde dâir)
(ZEVK-U TARÂB ve ŞEVK-I CEDÎD)

l9. Asır’da Hammâmîzâde İSMÂİL DEDE tarafından terkip edilen;
ARABÂN KÜRDÎ Makãmı’nın diğer isimleridir.
(Ahmed Avni KONUK’un, örnek olarak sunduğumuz Kâr-ı Nâtık eserinde de görüleceği gibi,
birbirleriyle hiçbir ayrılığı bulunmayan bu ÜÇ Makãmı, ayrı ayrı tanıtmaya gerek görmüyoruz).
* DİZİSİ : Re - Nevâ’da ZİRGÜLE DİZİSİ ; Re - Nevâ'da ZİRGÜLE (Hicâz) 5' ( S A12 S T ),
Lâ - Muhayyer'de a) HİCÂZ 4' ( S A12 S ) (Kullanılmıyor) b) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile,
(inici) KÜRDÎ MAKÃMI DİZİSİ ; Re - Nevâ’da BÛSELİK 5’ ( T B T T ) ye
Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 4’ ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Re - Nevâ’da ARÂBÂN DİZİSİ Perdeleri;

Nevâ, Mi ( ) Hisâr, Fa ( ) Eviç, Gerdâniye, Muhayyer,
Muhayyer, Si ( ) Sünbüle, Tiz Çârgâh ile Tiz Nevâ,
(İnici) KÜRDÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;
Re - Nevâ’da; BÛSELİK 5’ Perdeleri; Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî, Nevâ ile,
Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 4’ Perdeleri; Nevâ, Çârgâh, Si ( ) Kürdî ve Dügâh.
* GÜÇLÜSÜ : A) Lâ - MUHAYYER ve B) Re - NEVÂ
Fa - Acem’de; ÇÂRGÂH’lı,
Do - Çârgâh’ta; NİKRÎZ’li veya ÇÂRGÂH’lı,
Si ( ) Kürdî’de; ÇÂRGÂH’lı ve
Sol - Rast’ta; BÛSELİK’li.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tiz Karar bölgesinden, (Nazarî kaynaklarımız, Her ne kadar HİCÂZ (ZİRGÜLE)'li
başlanır diyorsa da, eldeki eserlerin tümü) Lâ - Muhayyer perdesinden, Si ( ) Sünbüle’li,
MUHAYYER'de KÜRDÎ'li başlayıp, seyir esnasında, Fa ( ) Eviç’e HÜZZÂM Çeşni’li, Re ( )
Nevâ’ya ise ZİRGÜLE’li uğrayarak,önce l. Derecedeki Güçlü perdesi olan Lâ - Muhayyer’de
KÜRDÎ’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararları ve (yerinde - İnici) Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ
DİZİSİ’yle; Re - Nevâ’da BÛSELİK’li ve özellikle Si ( ) Kürdî perdesinde ÇÂRGÂH’lı bir asma
karar’a, Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ çeşnisi de eklenerek sürdürülen Seyir, Sonuçta; Lâ - Dügâh’ta (İnici)
KÜRDÎ DİZİSİ ile noktalanır.
BEYÂTİ ARABÂN BÛSELİK MAKÃMI
(XVIII. YY. BEYÂTİ; Oğuz, Bayat Türklerinden, ARABÂN; Arabın çoğulu, BÛSE; Öpüş, öpücük)
* DİZİSİ : Re - Nevâ’da ZİRGÜLE DİZİSİ;
Re - Nevâ'da ZİRGÜLE (Hicâz) 5' ( S A12 S T ), Lâ - Muhayyer'de
a) HİCÂZ 4' ( S A12 S ) (Kullanılmıyor) b) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile,
(inici) UŞŞÂK - BEYÂTİ DİZİSİ’den, Re - Nevâ’da BÛSELİK 5’ ( T B T T ) ye
Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK ÇEŞNİSİ ( T B T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Re - Nevâ’da ARABÂN DİZİSİ Perdeleri;

(İnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ DİZİSİ Perdeleri;
Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî ileNevâ,
Nevâ, Çârgâh, Bûselik ve Dügâh. Yedeni Sol ( )
* YEDENİ : Sol ( ) NÎM ZİRGÜLE perdesi.
Si - Bûselik’te; KÜRDÎ’li ve
Sol - Rast’ta; ÇÂRGÂH’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tiz Karar bölgesinden, (Her ne kadar Nazarî kaynaklarımız HİCÂZ (ZİRGÜLE)'li başlanır
diyorsa da, eldeki eserlerin tümü) Lâ - Muhayyer perdesinden, Si ( ) Sünbüle’li, MUHAYYER'de
KÜRDÎ'li başlayıp, gezinti esnasında, Fa ( ) Eviç’e HÜZZÂM Çeşni’li, Re ( ) Nevâ’ya ise
ZİRGÜLE’li uğrayarak, önce l. Derecedeki Güçlü perdesi olan Lâ - Muhayyer’de KÜRDÎ’li bir
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararları ile (yerinde - İnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ‘li
diziden; Re - Nevâ’da BÛSELİK’li gezinti esnasında, makãmın özelliğine geçmek için,
Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı bir asma karar’a, Lâ - Dügâh’ta BÛSELİK çeşnisi eklenerek
sürdürülen seyir, Sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde BÛSELİK ÇEŞNİSİ ile noktalanır.
BEYÂTİ ARÃBAN MAKÃMI
(XVIII. YY. BEYÂTİ; Oğuz, Bayat Türklerinden, ARABÂN; Arabın çoğulu,)
* DİZİSİ : Re - Nevâ’da ZİRGÜLE DİZİSİ; Re - Nevâ'da ZİRGÜLE (Hicâz) 5' ( S A12 S T ),
Lâ - Muhayyer' de a) HİCÂZ 4' ( S A12 S ) (Kullanılmıyor) b) KÜRDÎ 4' ( B T T ) ile,
(inici) UŞŞÂK - BEYÂTİ DİZİSİ’den, Re - Nevâ’da BÛSELİK 5’ ( T B T T ) ye
Lâ - Dügâh’ta UŞŞAK ÇEŞNİSİ ( K S T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
BEYÂTİ ARABÂN MAKÃMI SEYRİ
* PERDELERİ : Re - Nevâ’da ARABÂN DİZİSİ Perdeleri;

(İnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ DİZİSİ Perdeleri; Muhayyer, Gerdâniye, Acem, Hüseynî ile Nevâ,
Lâ - Dügâh’ta UŞŞAK 4’ Perdeleri; Nevâ, Çârgâh, ( )Segâh ve Dügâh.
* DONANIMI : Sİ ( ) SEGÂH
* YEDENİ : Sol ( ) NÎM ZİRGÜLE perdesi.
Si - Bûselik’te; KÜRDÎ’li ve
Sol - Rast’ta; ÇÂRGÂH’lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Tiz Karar bölgesinden,Lâ - Muhayyer perdesinden, Si ( ) Sünbüle’li,
MUHAYYER'de KÜRDÎ'li başlayıp, gezinti esnasında, Fa ( ) Eviç’e HÜZZÂM Çeşni’li, Re ( )
Nevâ’ya ise ZİRGÜLE’li uğrayarak, önce l. Derecedeki Güçlü perdesi olan Lâ - Muhayyer’de
KÜRDÎ’li bir YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararları ile (yerindeİnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ‘li
diziden; Re - Nevâ’da BÛSELİK’li gezinti esnasında, makãmın özelliğine geçmek için,
Do - Çârgâh’ta ÇÂRGÂH’lı bir asma karar’da gösterilerek sonuçta, Lâ - Dügâh’ta
UŞŞAK çeşnisi ile karar edilir.
BEYÂTİ (BAYÂTİ) MAKÃMI
(XIV. YY. BEYÂTİ “Bayâti”; Oğuz, Bayat Türklerinden alınmış)
* SEYRİ : (Güçlü - Yürım karar) bölgesinden)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK 4' ( K S T ),
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T )’nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK 4’ Perdeleri; Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ,

Re - Nevâ’da BÛSELİK 5’ Perdeleri; Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer.
Mi - Hüseynî Aşîran'da; UŞŞÂK'lı ve
Re - Yegâh'ta; RAST'lı
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Güçlü bölgesinden, Re -Nevâ'da BÛSELİK'li başlanıp,
Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK’lı ve Re - Nevâ’da BÛSELİK’li sürdürülen gezintide, önce güçlü
perdesi olan Re - Nevâ'da BÛSELİK’li YARIM KARAR yapılır.
Daha sonra, UŞŞÂK Makãmı’ndan, Örneğin; Seyre Karar yerine, Güçlü
bölgesinden başlaması dışında, Önemli geçkileri olan; Acem’de ÇÂRGÂH’lı ve
Re - Nevâ’da HİCÂZ’lı geçkiler ile diğer uygun asma karar'ları da gösterilerek sürdürülen
seyir, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde UŞŞÂK'lı noktalanır.
BESTE-NİGÂR MAKÃMI
(XV. YY. BESTE; “Gönülden”Tutulmuş, bağlı, NİGÂR; Güzel sevgili)
* KARARI : Fa ( ) IRAK Perdesi
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e : S A B Â M A K Ã M I D İ Z İ S İ
Lâ - Dügâh'ta (Eksik) SABÂ 4' (K S S), Do- Çârgâh'ta ZİRGÜLE DİZİSİ (S A12 S T - S A12 S ) ’ne
Fa ( ) Irak Perdesinde (Eksik) SEGÂH 5’ ( S K T S ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.

Fa - Irak’da (Eksik) SEGÂH 5’ Perdeleri;
Çârgâh, Si ( ) Segâh, Dügâh, Rast ve Fa ( ) Irak.
Lâ - Muhayyer'de; SABÂ'lı (Simetrik), UŞŞÂK'lı, veya KÜRDÎ'li,
Re - Nevâ’da; BÛSELİK’li
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; UŞŞÂK'lı.
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Pest bölgeden Lâ - Dügâh’ta SABÂ'lı başlanıp, SABÂ’lı ve
Do - Çârgâh'ta ZİRGÜLE'li devam eden gezintide, önce l. derecede Do - ÇÂRGÂH'ta ve
2. derecedeki Güçlü perdesi Sol - Gerdâniye'de YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, SABÂ’lı süren gezintide, diğer uygun geçki ve asma karar'lar ile,makãmın
Özelliğini oluşturan Fa ( ) Irak perdesinde Eksik SEGÂH 5’ de eklenerek, süren seyir, sonuçta;
Fa ( ) Irak perdesinde SEGÂH’lı noktalanır.
KÜRDÎ MAKÃMI
(YY. ? - KÜRDÎ; Kürd’e dâir, Kürd’le ilgili)
* KARAR : Lâ (DÜGÂH)
* DİZİSİ : Pest'ten Tiz'e; Lâ - Dügâh'ta KÜRDÎ 4' ( B T T ),
Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T ) ile
Tiz Genişleme; Lâ - Muhayer’de (Simetrik) KÜRDÎ’li ( B T T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ 4’ Perdeleri; Dügâh, Si ( ) Kürdî, Çârgâh, Nevâ,

Re - Nevâ’da BÛSELİK 5 Perdeleri; Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer.
(Tiz Genişleme; Lâ - Muhayyer’de (Simetrik) KÜRDÎ’li perdeleri;
Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çargâh.
Lâ - Muhayyer'de; KÜRDÎ'li (Simetrik) veya UŞŞAK'lı,
Mi - Hüseynî'de; KÜRDÎ'li veyaUŞŞAK'lı,
Si ( ) Segâh'ta SEGÂH'lı
Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK'lı (ACEM)
Fa - Acem Aşîran'da; ÇÂRGÂH'lı, (ACEMAŞÎRÂN)
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; KÜRDÎ'li ve
Re - Yegâh'ta; BÛSELİK'li. (FERÂHFEZÂ)
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle pest’ten, karar bölgesinden Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ'li başlanıp,
Lâ - Dügâh’ta KÜRDÎ’li ve Re - Nevâ'da BÛSELİK'li gezinilerek, önce güçlü perdesi olan
Re - Nevâ'da BÛSELİK’li YARIM KARAR yapılıp,
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'larını da göstererek
süren seyir, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde KÜRDÎ'li noktalanır.
ACEM KÜRDÎ MAKÃMI
(XVIII. YY. ACEM; Yabancı, İran’lı, KÜRDÎ; Kürd’e dâir)
Lâ - Dügâh’ta (İnici) U Ş Ş Â K DİZİSİ; Re - Nevâ'da BÛSELİK 5' ( T B T T )
Lâ - Dügâh'ta UŞŞAK 4' ( K S T ) ile, sonuçta;
Lâ - Dügâh Perdesinde KÜRDÎ 4' ( B T T ) nün eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ: Fa - Acem’de ÇÂRGÂH 5 Perdeleri;

Acem, Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle, Tiz Çârgâh
Lâ - Dügâh' ta (İnici) UŞŞÂK - BEYÂTİ DİZİSİ;
Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer ile, Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ,
Lâ - Dügâh'ta KÜRDÎ 4' Perdeleri ; Dügâh, Si ( ) Kürdî, Çârgâh ve Nevâ.
Lâ - Muhayyer'de; KÜRDÎ'li, (Simetrik)
Lâ - Dügâh'ta; UŞŞÂK’lı (ACEM) veya SABÂ' lı,
Fa - Acem Aşîran'da; ÇÂRGÂH'lı (ACEMAŞÎRÂN),
Re - Yegâh'ta; BÛSELİK'li (FERAHFEZÂ).
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz bölgeden Fa - Acem'de ÇÂRGÂH'lı başlanıp, Fa - Acem’de
ÇÂRGÂH’lı ve Re - Nevâ'da BÛSELİK'li devam eden gezintide, önce 1. derecedeki
Fa - ACEM'de, 2. derecedeki güçlü perdesi Re - Navâ'da YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra, diğer uygun genişleme, geçki‘lere Si ( ) KÜRDÎ perdesinde de,
ÇÂRGÂH’lı bir Asma Karar daha eklenip, Lâ - Dügâh’ta, (yerinde) KÜRDÎ çeşnisine
geçilerek sürdürülen seyir, sonuçta; Lâ - Dügâh perdesinde KÜRDÎ anlayışıyla noktalanır.
ACEM AŞÎRAN MAKÃMI
(YY. ? ACEM; Yabancı, İran’lı, AŞÎRÂN - AŞÎR; On’da bir)
* KARARI : Fa (ACEMAŞÎRÂN)
* DİZİSİ : Tiz Genişleme’de; Fa - Acem'de ÇÂRGÂH 5’ ( T T B T ) ne
Fa - ACEM AŞÎRÂN Perdesi’nde (İnici) ÇÂRGÂH DİZİSİ;
Do - Çârgâh'da Ç Â R G Â H 4' ( T T B ) ile,
Fa - Acem Aşîrân'da ÇÂRGÂH 5' ( T T B T ) nin eklenmesiyle oluşmuştur.
* PERDELERİ : Fa - Acem'de; Acem, Gerdâniye, Muhayyer, Si ( ) Sünbüle ve Tiz Çârgâh,

Do - Çârgâh'ta; Çârgâh, Nevâ, Hüseynî, Acem ve
Fa - Acem Aşîrân'da; Acemaşîrân, Rast, Dügâh, ( ) Kürdî ve Çârgâh.
* GÜÇLÜSÜ : A) Fa - ACEM, B) Do - ÇÂRGÂH
(Genelde; Acem Makãmı perdeleri kullanılabilir)
Lâ - Muhayyer'de; UŞŞÂK'lı veya KÜRDÎ'li (Simetrik)
Lâ - Dügâh'ta; KÜRDÎ'li, (ACEMKÜRDÎ)
UŞŞÂK’lı (ACEM) ve de SABÂ' lı
Mi - Hüseynî Ãşîran'da; KÜRDÎ'li ve
Re - Yegâh'ta; BÛSELİK'li. (FERÂHFEZÂ)
* ÖZET SEYİR : Seyre; Genellikle Tiz bölgeden Fa - Acem'de ve Do - Çârgâh' ta ÇÂRGÂH'lı başlanıp,
bu anlayıştaki gezintide önce, Birinci derecedeki Fa - Acem’de, daha sonra İkinci derecedeki
güçlü perdesi olan Do - Çârgâh'da YARIM KARARLARI yapılır.
Daha sonra diğer uygun genişleme, geçki ve asma karar'ları ve özellikle pek çok eserde
görülen Lâ - Dügâh’ta (yerinde) SABÂ GEÇKİSİ’de eklenerek devam eden seyir, sonuçta;
Fa - Acem Aşîrân perdesinde, ÇÂRGÂH' lı noktalanır.

00 Erdinç Çelikkol - Makamlar Tek Cilt

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

00 Erdinç Çelikkol - Makamlar Tek Cilt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK MÛSIKÎSİ’NDE MAKAMLAR

* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme) RAST 4’ Perdeleri;

* PERDELERİ : UŞŞÂK MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta UŞŞÂK 4’ Perdeleri;

* DONANIMI : Si ( ) SEGÂH, İstenirse Fa ( ) EVİÇ

* PERDELERİ : Tiz Genişleme' de;

* PERDELERİ : Do - Çârgâh’ ta; NİKRÎZ 5’ Perdeleri;

Lâ - Dügâh' ta (İnici) HÜSEYNÎ Dizisinin;

* PERDELERİ : Si - Bûselik' te ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Si - Bûselik' te ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* ÖZET SEYİR: Seyre; Tiz bölgeden Mi - Hüseynî' de; HİCÂZ (ZİRGÜLE)'li ve

* KARARI : Fa - Acemaşîrân perdesi (Şevkefzâ makãmı ezgileriyle)

* PERDELERİ : A) Lâ - Muhayyer’de (Tiz Genişleme) UŞŞÂK’lı Perdeleri;

* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’ de (Tiz Genişleme) RAST 4’ Perdeleri;

* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’ de (Tiz Genişleme) RAST 4’ Perdeleri;

* PERDELERİ: Lâ - Dügâh’ ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Si - Bûselik' te ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Tiz Genişleme'de;

Daha sonra, diğer uygun geçki ve asma kararlar da gösterilerek, Lâ - Dügâh' ta

* PERDELERİ : Oktav' dan tize; Fa ( ) Eviç’ te Eksik MÜSTEÂR 5' Perdeleri;

* PERDELERİ : Oktav' dan tiz’ e; Fa ( ) Eviç’ te Eksik FERÂHNÂK 5’ Perdeleri;

* KARARI : Mi – ( HÜSEYNÎ AŞÎRÂN )

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh' ta BÛSELİK 5’ Perdeleri;

(NOT :AŞK-EFZÃ MAKÃMI, pek çok kaynakta; KÜRDÎ MAKÃMI’ nın

* PERDELERİ : Mi - Hüseynî' de; KÜRDÎ 4’ Perdeleri - Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer,

(Not: Bu Makãmın, Mi - Hüseynî Aşîrân' da karar veren"Rahat-Fezâ,

* PERDELERİ : Fa - Acem'de ÇÂRGÂH Perdeleri; Acem, Gerdâniye, Muhayyer ve Si ( ) Sünbüle,

* PERDELERİ: Fa - Acem Aşîrân’da ÇÂRGÂH’lı; Acem Aşîrân, Rast ve Dügâh,

* PERDELERİ : Fa - Acem’de ÇÂRGÂH Perdeleri;

* PERDELERİ : Fa - Acem’de ÇÂRGÂH 5’ Perdeleri;

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta SABÂ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta SABÂ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;

Değerli arkadaşım, rahmetli CİNUÇEN TANRIKORUR’un

AREL - EZGİ nazariyatında, Batı müziğinin Do Majör’ünden alınan ve

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta SABÃ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;

* PERDELERİ : Fa - Acem’de NİKRÎZ 5; Acem, Gerdâniye, Lâ ( ) Şehnâz, Si ( ) Tiz Segâh ve Çârgâh,

* PERDELERİ : Tiz Genişleme Lâ - Muhayyer’de;

* PERDELERİ : Lâ - Dügâh’ta (Eksik) SABÂ 4’ Perdeleri;

* PERDELERİ : Mi - Hüseynî’de HÜSEYNÎ 5’ Perdeleri;

Not; Mühendis HÂLİS Bey tarafından “NEV’ESER MAKÃMI DİZİSİ’nin

* PERDELERİ : Fa - Acem’de NİKRÎZ 5’ Perdeleri;

* DİZİSİ : MÂHÛR MAKÃMI DİZİSİ - T T B T - T T B;

* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme);

* PERDELERİ : Sol - Rast'ta PENÇGÂH 5' Perdeleri;

* PERDELERİ : Sol -Rast'ta RAST MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Sol - Rast’ta; RAST 5’ Perdeleri;

* PERDELERİ : Sol - Rast’ta; RAST MAKÃMI DİZİSİ;

* PERDELERİ : Sol - Rast’ta; RAST 5’ Perdeleri;

* PERDELERİ: Sol - Rast'ta ÇÂRGÂH 5' Perdeleri;

* PERDELERİ : Sol - Rast’ta (inici) RAST DİZİSİ Perdeleri;

Rast’ta RAST 5’; Rast, Dügâh, Si ( ) Segâh, Çârgâh, Nevâ,

* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme);

* DİZİSİ : MÂHÛR MAKÃMI DİZİSİ - T T B T - T T B;

* PERDELERİ : Sol - Gerdâniye’de (Tiz Genişleme);

Mi - H. Aşîrân’da UŞŞÂK 4’ perdeleri;

* DONANIMI : Fa ( ) MÂHÛR Perdesi

* PERDELERİ: Lâ - Dügâh’ta HÜSEYNÎ MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Si - Bûselik'te ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

* PERDELERİ : Si - Bûselik'te ZİRGÜLE MAKÃMI DİZİSİ Perdeleri;

NOT: SİPİHR MAKÂMI, bâzı kaynaklarda, SEYRE; A) Şehnâz, B) HİSÂR Makam