11/22/21

Διδάσκων: Α. Τομπουλίδης
Επικουρούντες: Δημήτρης Παπαγεωργίου
Αλέξανδρος Κάτσινος

Τι είναι τα φαινόμενα μεταφοράς;

Στη φυσική, ως φαινόµενα µεταφοράς ορίζονται οι µη-αντιστρεπτές
διεργασίες στατιστικής φύσης που απορρέουν από την τυχαία ή τη
συνεχή κίνηση των µορίων.
Περιλαµβάνουν τρεις γνωστικές περιοχές που σχετίζονται µεταξύ
τους: ρευστοµηχανική, μετάδοση θερμότητας και μεταφορά μάζας.
Η ρευστοµηχανική ασχολείται µε τη µεταφορά ορµής σε ένα ρευστό.
Η µετάδοση θερµότητας αναφέρεται στη µεταφορά ενέργειας (µε
αγωγή, συναγωγή ή ακτινοβολία).
Η µετάδοση µάζας αφορά στη µεταφορά µάζας διάφορων χηµικών
ουσιών.

1
 11/22/21

Κοινή θεώρηση φαινομένων μεταφοράς

Συχνά απαντώνται συγχρόνως σε πολλά βιοµηχανικά, βιολογικά και
µετεωρολογικά προβλήµατα. Η ύπαρξη µεµονωµένα ενός είδους των
φαινοµένων µεταφοράς είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.

Οι βασικές εξισώσεις που περιγράφουν τα τρία φαινόµενα

σχετίζονται µεταξύ τους. Η οµοιότητα των εξισώσεων σε απλές
συνθήκες αποτελεί τη βάση της «αναλογίας».

Τα µαθηµατικά εργαλεία που απαιτούνται για την περιγραφή των

φαινοµένων είναι σε µεγάλο βαθµό παρόµοια.

Περιεχόμενο μαθήματος
— Θεωρητικό και το εφαρμοσμένο υπόβαθρο για την κατανόηση φαινομένων μεταφοράς μάζας και ενέργειας
κυρίως σε ενεργειακές εφαρμογές. Μικροσκοπική και μακροσκοπική δομή ώστε να γίνουν κατανοητές οι
κοινές αρχές που διέπουν τα φαινόμενα μεταφοράς και οι ιδιότητές τους, με έμφαση στη διάχυση.
• Κλίση της συγκέντρωσης και φυσικός μηχανισμός της μεταφοράς μάζας. Αναλογία ανάμεσα στη
μεταφορά θερμότητας και μάζας. Περιγραφή τη συγκέντρωσης σε μία θέση σε σχέση με τη μαζική ή τη
γραμμομοριακή σύνθεση και συσχέτιση του ρυθμού διάχυσης με την κλίση της συγκέντρωσης.
Φαινομενολογική θεωρία μοριακής διάχυσης και ο νόμος του Fick.
• Διαφορικές εξισώσεις μεταφοράς μάζας. Συνήθεις οριακές συνθήκες σε διεπιφάνειες. Μόνιμη και
μεταβατική μοριακή διάχυση. Ρυθμός διάχυσης μάζας κάτω από μόνιμες συνθήκες λειτουργίας.
Κατάστρωση ισοζυγίων μάζας, ενέργειας και ορμής για σύνθετα προβλήματα. Ανάλυση μεταβατικών
φαινομένων διάχυσης μάζας και ενέργειας.
— Διάχυση με ομογενή και ετερογενή χημική αντίδραση. Σχετική επίδραση των ρυθμών μεταφοράς
μάζας και αντίδρασης. Διάχυση και αντίδραση σε πορώδη υλικά: Μοριακή διάχυση, διάχυση Knudsen.
— Βασικές αρχές Ψυχρομετρίας, υγρασία και σημείο δρόσου, θερμοκρασία «υγρού βολβού», Ψύξη,
αφύγρανση, θέρμανση, στοιχεία κλιματισμού,
— Μεταφορά μάζας με συναγωγή: Αδιαστατοποίηση και αδιάστατοι αριθμοί στα φαινόμενα μεταφοράς
μάζας και ενέργειας. Διαφορετικά παραδείγματα και απλοποιητικές παραδοχές. Τυρβώδης διάχυση.
— Συναγωγή μάζας και θερμότητας σε εσωτερικές και εξωτερικές ροές, ανεπτυγμένη ροή και οριακά
στρώματα. Ελεύθερη Συναγωγή, ταυτόχρονη μεταφορά μάζας και θερμότητας, αναλογία Reynolds.
Υπολογισμός μεταφοράς μάζας με συναγωγή.
— Ανάλυση της διαφορικής και ολοκληρωτικής μορφής των εξισώσεων διατήρησης σε κλειστά και
ανοικτά συστήματα. Χρήση υπολογιστικών τεχνικών για την αριθμητική επίλυση φαινομένων
μεταφοράς μάζας. Εργασία: Αριθμητικές μέθοδοι για την επίλυση συνδυασμένων, μεταβατικών
φαινομένων μεταφοράς θερμότητας και μάζας με τη χρήση της μεθόδου των πεπερασμένων διαφορών
(πιθανή παρουσία όρων πηγής λόγω χημικών αντιδράσεων).

2
 11/22/21

Συγγράμματα
— 1) Μεταφορά Μάζας και Θερμότητας, 5η Έκδοση, 2016, Cengel Yunus., Ghajar A., Εκδ. Τζιόλας
& Υιοί Α.Ε.
— 2) Μεταφορά Θερμότητας και Μάζας, 2013, Bergman, Lavine, Incropera, Dewitt, Εκδ. Φούντας
— 3) «Μεταφορά Μάζας και Θερμότητας», Ασημακόπουλος Δ., Λυγερού Β., Αραμπατζής Γ., 2020
Εκδ. Τζιόλας & Υιοί Α.Ε.
— 4) «Εισαγωγή στα Φαινόμενα Μεταφοράς» (2018), Επιμ. Ε. Κικκινίδης, Εκδ. Τζιόλας & Υιοί
Α.Ε.(Transport Phenomena, R.B. Bird, W.E. Stewart, E.N. Lightfoot, D.J. Klingenberg, Wiley)
— 5) «Φαινόμενα Μεταφοράς», Θ. Πανίδης, Πανεπιστημιακές Σημειώσεις, Παν. Πατρών
— 6) «Εισαγωγή στη Μεταφορά Μάζας», Ν. Ανδρίτσος & Β. Μποντόζογλου, Σημειώσεις, Εκδόσεις
Παν. Θεσσαλίας
— 7) «Φαινόμενα Μεταφοράς», Brodkey & Hershey Επιμ. Ν. Ανδρίτσος, 2016 Εκδ. Τζιόλας
Βαθμολόγηση
1 πρόοδος, 1 (υπολογιστικό) θέμα εξαμήνου και τελική εξέταση:
— 1. Αν όχι θέμα, τότε:
τελικός βαθμός = βαθμός εξέτασης (άριστα 10)
— 2. Αν ναι θέμα τότε
τελικός βαθμός = βαθμός εξέτασης*0,9 + βαθμός θέματος*0,2 (άριστα 11)
όπου βαθμός εξέτασης = βαθμός τελικής εξέτασης*0,7 + βαθμός προόδου*0,3
ή χωρίς πρόοδο (ή με αρνητική πρόοδο) βαθμός εξέτασης = βαθμός τελικής εξέτασης*1,0

Πρόγραμμα μαθήματος
Εβδομάδα Ημερομηνίες Τετάρτη 17:00-19:00 Παρασκευή 15:00-17:00

1 13.10/15.10 Εισαγωγή στο αντικείμενο και δομή του μαθήματος Μηχανισμοί μεταφοράς, Διάχυση, Εφαρμογές

Φαινόμενα Μόνιμης Διάχυσης,

2 20.10/22.10 Αναλογία φαινομένων μεταφοράς, Ορισμοί
Οριακές συνθήκες
Διαφορική εξίσωση διατήρησης μάζας
Μόνιμη Διάχυση σε κυλινδρικές και σφαιρικές
3 27.10/29.10 συστατικού. Εισαγωγή στα μεταβατικά Φαινόμενα
συντεταγμένες, Ασκήσεις
Διάχυσης θερμότητας/μάζας
Μεταβατικά Φαινόμενα Διάχυσης θερμότητας και μάζας, Ασκήσεις, Διάχυση σε κινούμενο μέσο.
4 3.11/5.11
Ασκήσεις Εισαγωγή στη συναγωγή
Διάχυση σε κινούμενο μέσο, Ισομοριακή αντιδιάχυση,
5 10.11/12.11 Ροή Stefan, μεταβατικά φαινόμενα, Ασκήσεις
Εισαγωγή στη ροή Stefan

6 17.11/19.11 Αργία Μεταβατικά φαινόμενα στην εξάτμιση

Διάχυση παρουσία καταλυτικών ετερογενών χημικών Διάχυση παρουσία ομογενών χημικών

7 24.11/26.11
αντιδράσεων αντιδράσεων
Διάχυση παρουσία χημικών αντιδράσεων σε πορώδη μέσα,
8 1.12/3.12 Πρόοδος
Ασκήσεις
Ψύξη, αφύγρανση, θέρμανση, θερμοκρασία
9 8.12/10.12 Ψυχρομετρία, σημείο δρόσου – ορισμοί
«υγρού βολβού»
Εξισώσεις διατήρησης – Συναγωγή,
Στοιχεία κλιματισμού, ψυχρόμετρα, παραδείγματα –
10 15.12/17.12 Αδιαστατοποίηση –αριθμοί, εξωτερική
ασκήσεις
συναγωγή – οριακά στρώματα
Εσωτερική συναγωγή, μεταφορά μάζας και θερμότητας σε
11 22.12/24.12 Αργία
αγωγούς, Εκφώνηση Εργασίας
Ανεπτυγμένη ροή σε αγωγούς – αναλυτικές σχέσεις. Ασκήσεις ανακεφαλαίωσης στη συναγωγή μάζας
12 12.1/14.1
Αναλογία Reynolds, φυσική συναγωγή, ασκήσεις και θερμότητας

13 19.1/21.1 Ταυτόχρονη μεταφορά μάζας και θερμότητας Επαναληπτικές ασκήσεις, Παράδοση Εργασίας

3
 11/22/21

Η (συνοπτική) ιστορία των φαινομένων μεταφοράς:

Μέχρι περίπου το 1940 η µελέτη των τριών πεδίων γινόταν χωριστά µε τη
ρευστοµηχανική να έχει αναπτυχθεί σηµαντικά, από την εµπειρία της
υδραυλικής στο αναλυτικό έργο της υδροδυναµικής. Το πρώτο «πάντρεµα»
άρχισε από τον Ludwig Prandtl το 1904 µε τη θεωρία του οριακού στρώµατος.
Η µεταφορά µάζας θεωρούνταν µάλλον αντικείµενο της φυσικοχηµείας.

Τα φαινόµενα µεταφοράς (και η κινητική θεωρία των αερίων) γεννήθηκαν

στην Ευρώπη. Ο Kramers στο Delft ίσως ήταν ο πρώτος που δίδαξε αυτά τα
τρία φαινόµενα συγχρόνως στα µέσα του 50. Οι Bird, Stewart και Lightfoot,
από το Πανεπιστήµιο του Wisconsin, στα τέλη του 1950 εστίασαν στα
φαινόµενα που συµβαίνουν µέσα στις φυσικές διεργασίες. (Το κλασικό πια
βιβλίο τους εκδόθηκε αρχικά το 1960.)

Τα φαινόµενα αυτά περιγράφονται µε τη χρήση των νόµων της φυσικής σε

συνδυασµό µε κατάλληλα µαθηµατικά εργαλεία.

Μηχανισµοί µεταφοράς
Οι τρεις νόµοι του Fourier (για τη µεταφορά θερµότητας), του Fick (για τη
µεταφορά µάζας συστατικού) και του Newton (για τη µεταφορά ορµής) συνδέουν
το ρυθµό µεταφοράς (θερµότητας, µάζας ή ορµής) µε την αντίστοιχη ωθούσα
δύναµη, όταν η µεταφορά προκαλείται από την άτακτη κίνηση των µορίων του
υλικού διαµέσου του οποίου λαµβάνει χώρα.
Για το λόγο αυτό ονοµάζουµε το φαινόµενο µοριακή µεταφορά που οφείλεται
στην ελεύθερη κίνηση των µορίων χωρίς µακροσκοπικά να παρατηρείται ροή. Μία
άλλη συνηθισµένη ονοµασία είναι αγωγή ή διάχυση.

Η διάχυση είναι µηχανισµός που λειτουργεί σε όλες τις µορφές της ύλης, στερεή,
υγρή και αέρια. Η µαθηµατική έκφραση των νόµων της διάχυσης είναι ίδια.
Άλλοι µηχανισµοί µεταφοράς;

Συναγωγή: στην οποία η µεταφορά µάζας οφείλεται κυρίως στην κίνηση του
ρευστού µίγµατος που επιτρέπει σε «πακέτα» ύλης να µεταφερθούν από ια
περιοχή υψηλών συγκεντρώσεων σε περιοχή χαµηλών συγκεντρώσεων και
αντίστροφα. Η κίνηση του ρευστού διευκολύνει τη µεταφορά και µε τη
συναγωγή επιτυγχάνονται µεγαλύτεροι ρυθµοί µεταφοράς!

Ακτινοβολία: µόνο για τη θερµότητα

4
 11/22/21

Jean-Baptiste Joseph Fourier (1768-1830)

Γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου 1768 στο Auxerre (Γαλλία) και

πέθανε στις 16 Μαΐου 1830 στο Παρίσι. Παιδί ενός φτωχού
ράπτη, έγινε 30 ετών καθηγητής στο Παρίσι στην Ecole
Normale (1795) και στην Ecole Polytechnique (1796-1798).
Για το χρονικό διάστηµα 1798-1801 τοποθετήθηκε από τον
Ναπολέοντα Βοναπάρτη στο επιστηµονικό επιτελείο της
εκστρατείας στην Αίγυπτο. Το 1802 διορίστηκε στη Grenoble
έπαρχος του Isere. Από αυτή τη θέση κατάφερε να
πραγµατοποιήσει την αποξήρανση ελών γύρω από τη Lyon.
Το 1808 πήρε τον τίτλο του βαρόνου.
Η φήµη του Fourier στηρίζεται κυρίως στις µελέτες του στα
Μαθηµατικά και τη Μαθηµατική Φυσική. Με την εργασία του
«Αναλυτική θεωρία της Θερµότητας» διατύπωσε την ιδέα να
χρησιµοποιηθούν τριγωνοµετρικές σειρές, τις οποίες
µεταγενέστεροι µαθηµατικοί ανέπτυξαν στη µαθηµατική
µεθοδολογία που ονοµάζεται σήµερα «Σειρές Fourier».

Πρώτη σελίδα του πρωτότυπου χειρόγραφου

Έκδοση 1826

5
 11/22/21

Adolf Eugen Fick

Γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1829 στο Kassel

της Γερμανίας και πέθανε στις 21 Αυγούστου του
1901 στο Blankenberghe της Φλάνδρας.
Διδάκτορας Ιατρικής από το Πανεπιστήμιο του
Marburg το 1851, καθηγητής Ανατομίας και
Φυσιολογίας στη Ζυρίχη και αργότερα στο
Würzburg .

Το 1855 εισήγαγε με δύο άρθρα το νόμο της

διάχυσης (ο γνωστός νόμος του Fick) και το 1870
ήταν ο πρώτος που επινόησε μία τεχνική για την
μέτρηση της καρδιακής απόδοσης (αρχή του Fick).
Επίσης ήταν ο πρώτος που έγραψε σύγγραμμα
σχετικά με την Ιατρική Φυσική (Medizinische
Physik).

Isaac Newton (1642-1727)

Ο Ισαάκ Νεύτων (Isaac Newton) ήταν άγγλος
Φυσικός και Μαθηματικός, καθηγητής στο
Πανεπιστήμιο του Cambridge.
Θεωρείται πατέρας της Κλασικής Φυσικής, καθώς
ξεκινώντας από τις παρατηρήσεις του Γαλιλαίου
αλλά και τους νόμους του Κέπλερ για την κίνηση
των πλανητών διατύπωσε τους τρεις μνημειώδεις
νόμους της κίνησης και τον «νόμο της βαρύτητας»
(που ο θρύλος αναφέρει πως αναζήτησε μετά από
πτώση μήλου από μια μηλιά). Μεγάλης ιστορικής
σημασίας υπήρξαν ακόμη οι μελέτες του γύρω από
την έννοια του φωτός, καθώς επίσης και η
συμβολή του στη θεμελίωση των σύγχρονων
μαθηματικών και συγκεκριμένα επί του διαφορικού
και ολοκληρωτικού λογισμού.

Στην πραγµατικότητα ο νόµος του Newton δεν εµφανίζεται στο έργο του Philosophiæ Naturalis
Principiæ Mathematica, αλλά παρουσιάζεται εκεί ως ιδέα.

6
 11/22/21

Ο ρυθµός αλλαγής του µεγέθους είναι ανάλογος µε κάποια

«ωθούσα δύναµη» (driving force).

Ωθούσα δύναµη

Για οποιαδήποτε µεταφορά απαιτείται µία

ωθούσα δύναµη ή κινητήρια δύναµη (driving force)

Ομοιότητες μεταξύ
μεταφοράς ορμής, μάζας και θερμότητας
n Οµοιότητα στις µαθηµατικές σχέσεις (καταστατικές εξισώσεις) που
περιγράφουν τα φαινόµενα αυτά, π.χ. για µία διεύθυνση:
Ο νόµος (του ιξώδους) του Newton
duz
tyz = -µ τyz διατµητική τάση,
dy µ ιξώδες
uz ταχύτητα ρευστού

Ο νόµος (της αγωγής) του Fourier

dT
qy = -k qy ειδική θερµορροή
dy k θερµική αγωγιµότητα
T θερµοκρασία

Ο νόµος (της διάχυσης) του Fick

dcA
JAy
*
= -DAB JAy ειδική γραµµοµοριακή ροή του συστατικού Α
dy DAB συντελεστής διάχυσης ή διαχυτότητα (µάζας)
cA συγκέντρωση τους συστατικού Α

7
 11/22/21

Αναλογία μεταξύ μεταφοράς

θερμότητας και μεταφοράς μάζας
Μπορούμε να κατανοήσουμε τη μεταφορά μάζας πολύ πιο εύκολα και γρήγορα,
επισημαίνοντας απλά κάποιους παραλληλισμούς ανάμεσα στη μεταφορά
θερμότητας και μάζας.

Συγκέντρωση θερμικής ενέργειας

Θερμοκρασία
• Τόσο η θερμότητα όσο και η μάζα, μεταφέρονται από τις περιοχές με τη
μεγαλύτερη θερμοκρασία/συγκέντρωση προς στις περιοχές με τη μικρότερη
θερμοκρασία/συγκέντρωση.
• Αν δεν υπάρχει διαφορά συγκέντρωσης μιας ουσίας μεταξύ διαφορετικών
σημείων ενός μέσου, τότε δεν θα υπάρχει και μεταφορά μάζας
15

8
 11/22/21

Εισαγωγή
Όταν υπάρχει μια ανομοιομορφία στη σύσταση ενός μέσου, η φύση
τείνει να επαναφέρει μια κατάσταση “ισορροπίας”. Η τάση αυτή συχνά
αναφέρεται ως ωθούσα (ή κινητήρια) δύναμη, που αποτελεί το
μηχανισμό πίσω από τα φαινόμενα μεταφοράς.

Κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας «επαναφοράς» το υλικό «ανακατανέμεται»

κι η διεργασία είναι μια διεργασία διάχυσης.

Ο ρυθμός μεταφοράς του υλικού είναι ανάλογος προς την κλίση της
συγκέντρωσης dC/dx, η οποία ορίζεται ως η μεταβολή της
συγκέντρωσης C ανά μονάδα μήκους προς την κατεύθυνση της x και
είναι ανάλογη της επιφάνειας A που είναι κάθετη προς την κατεύθυνση
της ροής μάζας.
*+
"̇ #$%% = −(#$%% )
*,
Η σταθερά αναλογίας kdiff είναι ο συντελεστής διάχυσης του μέσου, που
αποτελεί μέτρο της ταχύτητας διάχυσης του υλικού στο μέσο, ενώ το
αρνητικό πρόσημο προστίθεται για να μετατρέψει τη ροή προς τη θετική
κατεύθυνση σε μία θετική ποσότητα (σημειώστε, πως η κλίση dC/dx
είναι αρνητική ποσότητα, αφού η συγκέντρωση μειώνεται κατά μήκος
της κατεύθυνσης της ροής).
17

Αγωγή (διάχυση) - Συναγωγή

Η μάζα μεταφέρεται δι’ αγωγής (που καλείται διάχυση) και δια συναγωγής μόνο.
Ρυθμός διάχυσης "̇ ,-
#$%% = −()* +
μάζας: ,. Νόμος του Fick

DAB: συντελεστής διάχυσης των συστατικών του μείγματος

CA: συγκέντρωση των συστατικών του μείγματος

Νόμος του Fourier

18

9
 11/22/21

Διάχυση μάζας σε αέρια, υγρά και στερεά

Οι συντελεστές διάχυσης, άρα κι οι ρυθμοί
διάχυσης εξαρτώνται έντονα από τη
θερμοκρασία.
Οι ρυθμοί διάχυσης είναι υψηλότεροι υπό
υψηλότερες θερμοκρασίες.
Όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση μεταξύ
των μορίων, τόσο υψηλότεροι είναι οι ρυθμοί
διάχυσης μάζας.
Ρυθμοί διάχυσης μάζας: αέρια > υγρά >
στερεά

20

10
11/22/21

11
 11/22/21

Παραγωγή θερμότητας
Η παραγωγή θερμότητας αναφέρεται στη μετατροπή κάποιας μορφής ενέργειας όπως
είναι η ηλεκτρική, χημική, ή πυρηνική ενέργεια, σε (αισθητή) θερμική ενέργεια στο μέσο.

Ορισμένα προβλήματα μεταφοράς μάζας περιλαμβάνουν χημικές αντιδράσεις οι οποίες

εμφανίζονται στο μέσο και έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας χημικής ουσίας σε
ολόκληρο το μέσο.

Επομένως, η παραγωγή συστατικών, αποτελεί ογκομετρικό φαινόμενο και η ταχύτητα

παραγωγής μπορεί να μεταβάλλεται από σημείο σε σημείο εντός του μέσου.

Τέτοιου είδους αντιδράσεις οι οποίες εμφανίζονται στο μέσο ονομάζονται ομογενείς

αντιδράσεις και είναι ανάλογες με την εσωτερική παραγωγή θερμότητας.

Αντίθετα, ορισμένες χημικές αντιδράσεις παράγουν κάποια χημική ουσία στην επιφάνεια
λόγω των χημικών αντιδράσεων που εμφανίζονται στην επιφάνεια και οφείλονται στην
επαφή μεταξύ του μέσου και του περιβάλλοντος. Πρόκειται λοιπόν για ένα επιφανειακό
ϕαινόμενο, κι ως τέτοιο θα πρέπει να θεωρηθεί ως οριακή συνθήκη.

Στις μελέτες μεταφοράς μάζας, αυτές οι αντιδράσεις ονομάζονται ετερογενείς

αντιδράσεις και είναι ανάλογες προς την καθορισμένη επιφανειακή ροή θερμότητας.

24

12
 11/22/21

Συναγωγή
Η συναγωγή μάζας είναι ο μηχανισμός μεταφοράς μάζας που περιλαμβάνει τόσο
μοριακή διάχυση όσο και κίνηση της μάζας του ρευστού. Η κίνηση του ρευστού
ενισχύει σημαντικά τη μεταφορά μάζας.

Για τη συναγωγή μάζας, ορίζουμε ένα οριακό στρώμα

συγκέντρωσης όμοια με τον ορισμό του θερμικού
οριακού στρώματος και παράλληλα ορίζουμε νέου
αδιάστατους αριθμούς, κατ’ αναλογία των αριθμών
Nusselt και Prandtl.
"̇ #$%&

Νόμος του Newton

"̇ #$%& Ρυθμός συναγωγής μάζας

hmass: συντελεστής μεταφοράς μάζας

As: είναι η επιφάνεια συναλλαγής μάζας
Cs − C¥: διαφορά συγκεντρώσεων εκατέρωθεν του οριακού στρώματος
συγκέντρωσης.
25

Παραδείγµατα σύνθετων
προβληµάτων µεταφοράς

13
 11/22/21

Α. Πύργος ψύξης

Ποιο είναι το συνηθέστερο ψυκτικό µέσο στη βιοµηχανία; Το νερό

Μπορούµε να χρησιµοποιήσουµε µεγάλες ποσότητες νερού Όχι, χρήση πύργου

για αυτό το σκοπό; ψύξης

Βιοµηχανικός πύργος
ψύξης που λειτουργεί
µε εξαναγκασµένη
κυκλοφορία αέρα

Α. Πύργος ψύξης

Βιομηχανικός πύργος
ψύξης που λειτουργεί
με εξαναγκασμένη
κυκλοφορία αέρα

14
 11/22/21

Α. Πύργος ψύξης
Τι όµως προκαλεί την ψύξη του νερού;

Άµεση µεταφορά θερµότητας; (Από το ζεστό νερό προς τον ψυχρότερο

αέρα;).

όχι, µικρή θερµοχωρητικότητα του αέρα [ µεγάλη επιφάνεια

Γι αυτό πάνω από έναν πύργο ψύξης βλέπουµε υδρατµούς

Α. Πύργος ψύξης
Η αρχή λειτουργίας του πύργου ψύξης εµπεριέχεται στην
απλή διαδικασία του φυσήµατος ζεστής σούπας για να
κρυώσει.
αέρας
C1b

C1i

Καθώς φυσάµε, µικρό µέρος του νερού εξατµίζεται. Η ενθαλπία εξάτµισης

του νερού παραλαµβάνεται από το περιβάλλον και προκαλεί τη γρήγορη
ψύξη της σούπας.

Κατ’ αντιστοιχία, στον πύργο ψύξης µικρό ποσοστό (1-3%) του θερµού
νερού εξατµίζεται, αλλά η ενθαλπία εξάτµισης είναι αρκετά µεγάλη ώστε
να προκαλέσει ικανοποιητική µείωση της θερµοκρασίας του υπόλοιπου
νερού.

15
 11/22/21

Α. Πύργος ψύξης
Στην πραγµατικότητα προσεκτική εξέταση δείχνει ότι η εξάτµιση είναι ένα
φαινόµενο µεταφοράς µάζας.
Στη διεπιφάνεια νερού-αέρα ισχύουν συνθήκες τοπικής ισορροπίας, δηλ. η
συγκέντρωση υδρατµών (c1i) στον αέρα, πολύ κοντά στη διεπιφάνεια, είναι
αυτή που αντιστοιχεί σε θερµοδυναµική ισορροπία στη θερµοκρασία του
νερού.
Εάν ο αέρας είναι ακόρεστος, η συγκέντρωση υδρατµού στην κύρια µάζα του
(c1b) είναι αισθητά χαµηλότερη της συγκέντρωσης ισορροπίας.
Η Δc=c1i -c1b αποτελεί την ωθούσα δύναµη για µεταφορά µάζας υδρατµού από
τη διεπιφάνεια προς την κύρια µάζα του αέρα
Προφανώς, εάν ο αέρας ήταν κορεσµένος δεν θα µπορούσε να εξατµίσει νερό
και δε θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί για άµεση ψύξη.
Με το φύσηµα: διώχνουµε κάθε τόσο τους υδρατµούς, αλλά και βοηθάµε στο
ανακάτεµα της σούπας.

Άλλα παραδείγµατα
Στην ενεργειακή και χηµική βιοµηχανία δύο βασικές κατηγορίες διεργασιών:
χηµικές αντιδράσεις και φυσικές διεργασίες/ διαχωρισµοί

Παραδείγµατα: καύση, κλασµατική απόσταξη, απορρόφηση από αέριο µίγµα προς

υγρό διάλυµα, καταλυτικές χηµικές αντιδράσεις

Η Μεταφορά Μάζας δεν αναφέρεται στη ροή ενός ρεύµατος (οµογενούς σύστασης)
αλλά στη σχετική κίνηση κάποιου ή κάποιων συστατικών σε σχέση µε τα υπόλοιπα
συστατικά του µίγµατος

Οι Φυσικοί Διαχωρισµοί πραγµατοποιούνται συνήθως µε τη µεταφορά κάποιων

συστατικών µεταξύ δύο φάσεων, π.χ. αργό πετρέλαιο διαχωρίζεται σε ελαφρύτερα
και βαρύτερα συστατικά µε κλασµατική απόσταξη κατά την οποία δύο φάσεις, µια
υγρή και µια αέρια, έρχονται σε επαφή.

Επειδή οι 2 φάσεις δεν βρίσκονται σε ισορροπία τα πιο ελαφρά συστατικά (µε

χαµηλότερο σηµείο βρασµού) τείνουν να µεταφερθούν από την υγρή στην αέρια
φάση και τα βαρύτερα αντίστροφα => η αέρια φάση εµπλουτίζεται µε ελαφρά
συστατικά και η υγρή µε βαριά
Σε µια χηµική αντίδραση στην επιφάνεια ενός καταλύτη τα δρώντα συστατικά και
τα προϊόντα προσάγονται και αποµακρύνονται π.χ. από την επιφάνεια µε
µεταφορά µάζας µέσα σε ρευστό µίγµα. Ο ρυθµός µεταφοράς τους καθορίζει το
ρυθµό µε τον οποίο εξελίσσεται συνολικά η αντίδραση.

16
 11/22/21

Μεταφορά µε µοριακό µηχανισµό

-µόνιµα και µη µόνιµα (µεταβατικά)
φαινόµενα µεταφοράς

1. Μεταφορά θερµότητας
Θεωρούµε συµπαγή ράβδο κυλινδρικής διατοµής µε την παράπλευρη
επιφάνεια τέλεια µονωµένη.

Η ράβδος διατηρείται αρχικά σε οµοιόµορφη θερµοκρασία Τ0.

Την χρονική στιγµή t=0, η ράβδος έρχεται σε επαφή µε πηγή θερµότητας

που διατηρεί την µία άκρη της σε σταθερή θερµοκρασία Τ1.

ΔΤ=Τ1-Τ0 : ωθούσα δύναµη για µεταφορά θερµότητας διαµέσου της ράβδου.

T1 Α Τ0
T0

17
 11/22/21

1. Μεταφορά θερµότητας
Μόνιμες
T1 συνθήκες
Το τµήµα της ράβδου που επηρεάζεται
θερµικά διαρκώς επεκτείνεται και η t
κατανοµή θερµοκρασίας κατά µήκος
της ακολουθεί τη συµπεριφορά του
διπλανού σχήµατος T0 x
0 L

Αρχικά επικρατούν µεταβατικές συνθήκες (unsteady state), δηλ. η

θερµοκρασία σε κάθε θέση µεταβάλλεται µε το χρόνο.

Με την παρέλευση ικανού χρόνου, αποκαθίσταται η γραµµική

κατανοµή θερµοκρασίας κατά µήκος της ράβδου, η οποία στη συνέχεια
παραµένει αµετάβλητη. Από το σηµείο αυτό και µετά λέµε ότι έχουν
αποκατασταθεί µόνιµες συνθήκες (steady state - µόνιµη κατάσταση).

1. Μεταφορά θερµότητας (συν.)

Επειδή η ράβδος είναι µονωµένη, η θερµοκρασία σε κάθε διατοµή είναι

οµοιόµορφη και µεταφορά θερµότητας πραγµατοποιείται µόνον κατά
τη διεύθυνση του άξονα της ράβδου (µονοδιάστατη µεταφορά).

Το ποσό θερµότητας που διέρχεται ανά µονάδα χρόνου από τη διατοµή

ονοµάζεται ροή θερµότητας* ή θερµορροή (heat flow), Q [=W, J/s].

Διαιρώντας µε το εµβαδόν της διατοµής, Α, ορίζεται η ροή θερµότητας

ανά µονάδα επιφάνειας της διατοµής ή ειδική θερµορροή (heat flux),
q [=J/s·m2, W/m2].

* και ως ρυθµός µεταφοράς θερµότητας

18
 11/22/21

1. Μεταφορά θερµότητας (συν.)

þ Ο νόµος του Fourier συνδέει κάθε χρονική στιγµή τη ροή θερµότητας

µε την κατανοµή της θερµοκρασίας:

QxdT L

qx = = -k T1
A dx
ΑΑ Τ0

k: σταθερά της αναλογίας, χαρακτηριστική του υλικού, συντελεστής θερµικής

αγωγιµότητας (W/m·K)

dT/dx: διαφορική κλίση της θερµοκρασίας ή θερµοκρασιακή κλίση (K/m)

Αρνητικό πρόσηµο: επειδή η θερµοκρασία «ρέει» από το θερµότερο στο ψυχρότερο

σηµείο.

2. Μεταφορά µάζας

Διάχυση µάζας λαµβάνει χώρα τόσο σε στερεά όσο και σε ρευστά µέσα.

H διάχυση µάζας περιγράφεται και στις δύο περιπτώσεις από την ίδια
εξίσωση, τον νόµο του Fick.

Στα στερεά µέσα αναφερόµαστε συνήθως σε διάχυση ενός συστατικού

στην ακίνητη κρυσταλλική δοµή, γιατί τα επιµέρους συστατικά συνήθως
παρουσιάζουν συµπεριφορά που διαφέρει κατά πολλές τάξεις µεγέθους.

Για παράδειγµα, η διάχυση σε έναν ανθρακοχάλυβα εξαρτάται από τη

συχνότητα των τυχαίων µετακινήσεων των ατόµων από µία θέση σε άλλη.
Σε θερµοκρασία περιβάλλοντος µια τυπική συχνότητα µετακίνησης:
του ατόµου Fe: µια φορά στα 100 χρόνια
του ατόµου C: µια φορά ανά 10 s
του ατόµου H: μια φορά ανά 10-12 s (συχνότητα 1012/s)
T

19
 11/22/21

2.1. Μεταφορά µάζας σε στερεό

Λεπτότοιχο χαλύβδινο δοχείο κυλινδρικού σχήµατος
πληρώνεται σε χρόνο t=0 µε αέριο µίγµα που
περιέχει H2 σε γραµµοµοριακή συγκέντρωση c1.
A
Το µόριο του Η2, λόγω του µικρού του µεγέθους,
µπορεί να παρεµβάλλεται στο πλέγµα του χάλυβα
και να µεταφέρεται από περιοχές υψηλών r R
συγκεντρώσεων σε περιοχές χαµηλότερων.
Η2,c1
Επειδή οι συγκεντρώσεις και οι µέσες ταχύτητες
κίνησης είναι εξαιρετικά µικρές, η µακροσκοπική ροή
συστατικού είναι αµελητέα και το φαινόµενο συνιστά
ένα πρόβληµα διάχυσης διαµέσου του ελάσµατος του
τοιχώµατος. Δηλαδή, η διαφορά συγκέντρωσης του
Η2 (c1-0) αποτελεί την ωθούσα δύναµη για
µεταφορά µάζας του συστατικού από το εσωτερικό
του κυλίνδρου προς το περιβάλλον.

2.1. Μεταφορά µάζας σε στερεό L

Λόγω της συµµετρίας, η συγκέντρωση Η2 στο

Η2
εσωτερικό του τοιχώµατος µεταβάλλεται µόνον
C=0
κατά την ακτινική διεύθυνση (µονοδιάστατη C1

µεταφορά µάζας)

Με την πάροδο του χρόνου, το τµήµα του x

ελάσµατος που περιέχει Η2 διαρκώς αυξάνεται,

και η κατανοµή συγκέντρωσης ακολουθεί τη
C1
συµπεριφορά του διπλανού Σχήµατος

Αρχικά επικρατούν µεταβατικές συνθήκες. t

Ύστερα από παρέλευση κάποιου χρόνου,

αποκαθίσταται µία γραµµική κατανοµή που
παραµένει αµετάβλητη (µόνιµη κατάσταση). 0 L

20
 11/22/21

2.1. Μεταφορά µάζας σε στερεό

Για την περιγραφή του φαινοµένου, ορίζουµε τη γραµµοµοριακή ροή, N1,

του συστατικού (1), δηλ. του Η2, διαµέσου της διατοµής Α ως τα kmol Η2
που διέρχονται ανά µονάδα χρόνου.

Διαιρώντας µε το εµβαδόν της διατοµής, µπορούµε να ορίσουµε την

ειδική γραµµοµοριακή ροή, J1 [kmol/m2/s]. Η ροή συστατικού εξαρτάται
κάθε στιγµή από την κατανοµή συγκέντρωσης του συστατικού σύµφωνα
µε το νόµο του Fick:
dc1
J1 = -D
dx
D: µοριακή διαχυτότητα του H2 (m2/s),
c1: γραµµοµοριακή συγκέντρωση (kmol/m3).

dc1/dx: διαφορική κλίση της συγκέντρωσης (kmol/m3/m)

2.2. Μεταφορά µάζας σε ρευστά

Διάχυση σε ρευστά: καθηµερινό φαινόµενο, π.χ. η διάλυση της ζάχαρης

στον πρωινό καφέ. Πόσο γρήγορα θα λιώσει η ζάχαρη;

Αρχικά το 1815 ο Parrot παρατήρησε ότι, όταν ένα αέριο µίγµα περιέχει 2
ή περισσότερα συστατικά (των οποίων η σύσταση διαφέρει από σηµείο
σε σηµείο), τότε συµβαίνει µια φυσική διεργασία που τείνει να
ελαχιστοποιήσει τις διαφορές.

Στα µίγµατα ρευστών οι κινητικότητες των µορίων είναι της ίδιας τάξης
µεγέθους και, επιπλέον, οι συγκεντρώσεις των συστατικών συνδέονται
µεταξύ τους µέσω της συνολικής συγκέντρωσης του µίγµατος. Οι
διαφορές συγκέντρωσης ενός συστατικού συνεπάγονται διαφορές
συγκέντρωσης και των υπολοίπων, και η µεταφορά µάζας προκύπτει ως
σύνθεση της διάχυσης όλων των συστατικών του µίγµατος.

21
 11/22/21

2.2. Μεταφορά µάζας σε ρευστά

Διάχυση: µία µοριακή κινητική διεργασία που οδηγεί στην

οµογενοποίηση ή πλήρη ανάµιξη των χηµικών συστατικών µιας φάσης.

water

Προσθήκη Μερική Οµογενοποίηση

χρωστικής ανάµιξη
χρόνος

2.2. Μεταφορά µάζας σε ρευστά

Σε ένα δυαδικό σύστηµα αερίων Α και Β (ισοθερµοκρασιακό, ισοβαρικό):
το Α κινείται πάντα από µία περιοχή υψηλής συγκέντρωσης σε µία
περιοχή χαµηλής συγκέντρωσης.

Αντίστοιχα παραδείγµατα:
(1) Ρευστό από υψηλή πίεση σε χαµηλή (µεταφορά ορµής)
(2) Θερµότητα από υψηλή θερµοκρασία σε χαµηλή (µεταφορά θερµότητας)
(3) Ηλεκτρικό ρεύµα από υψηλή τάση σε χαµηλή

Η διεργασία της µεταφοράς µάζας είναι περισσότερο περίπλοκη από τη µεταφορά

θερµότητας γιατί:
Υπάρχουν περισσότερα από ένα συστατικά
Κάθε συστατικό έχει συνήθως διαφορετική ταχύτητα διάχυσης
Οι ταχύτητες διάχυσης (οι ειδικές ροές των συστατικών) µπορούν να οριστούν µε
διαφορετικό τρόπο.
Διάχυση συµβαίνει και για άλλους λόγους (π.χ. ύπαρξη κλίσης της πίεσης ή της
θερµοκρασίας, εξαναγκασµένη ροή κτλ.)

22
 11/22/21

2.2. Μεταφορά µάζας σε αέρια

Δύο µεγάλα και καλά αναδευόµενα δοχεία συνδέονται µε σωληνίσκο

µικρής διαµέτρου, διαµέσου βαλβίδας που αρχικά είναι κλειστή.

(1) (2)
(1) (2)
M1 M2
P,T P,T
x

Στο ένα δοχείο υπάρχει καθαρό συστατικό (1) και στο άλλο καθαρό
συστατικό (2) [ίδια P και Τ]

Με το άνοιγµα της βαλβίδας, η διαφορά συγκέντρωσης ωθεί το

συστατικό (1) να διαχέεται προς τη µία διεύθυνση και το συστατικό (2)
προς την αντίθετη.

2.2.α Μεταφορά µάζας σε αέρια (συν.)

Η χρονική εξέλιξη της κατανοµής C1
συγκέντρωσης του συστατικού (1) t
στον συνδετικό σωληνίσκο ακολουθεί
τη συµπεριφορά

Η ροή των συστατικών (1) και (2) σε

τυχαία διατοµή του σωληνίσκου 0 L
συνδέεται γραµµικά µε την κλίση του
αντίστοιχου πεδίου συγκέντρωσης
µέσω του νόµου του Fick:
dc1 dc2
J1* == -D1 και J2* = -D2
dx dx
D1 και D2: χαρακτηριστικές του ζεύγους στοιχείων (1), (2), ονοµάζονται
διαχυτότητα συστατικού (1) στο (2) (D12 δυαδική διαχυτότητα) και αντίστροφα

Θα δειχθεί αργότερα ότι D12=D21

23
 11/22/21

Συντελεστές διάχυσης σε διαλύµατα υγρών και στερεών

Συντελεστές διάχυσης σε δυαδικά µίγµατα αερίων

24
 11/22/21

3. Μεταφορά ορµής
Θεωρούµε δύο παράλληλες επίπεδες πλάκες,
ανάµεσα από τις οποίες υπάρχει ένα ρευστό. Η
L
µία πλάκα είναι ακίνητη και η άλλη τίθεται τη y

χρονική στιγµή t=0 σε κίνηση κατά τη διεύθυνση x V

x µε σταθερή ταχύτητα V.
Προφανώς τα σωµατίδια του ρευστού που είναι προσκολληµένα στην πλάκα την
ακολουθούν αναγκαστικά (Συνθήκη µη-ολίσθησης, no-slip condition).

Επειδή τα µόρια ενός ρευστού «συνδέονται» µεταξύ τους, τα ακίνητα αυτά σωµατίδια
θα ασκούν κάποια δύναµη στο παραπάνω στρώµα κ.ο.κ. Δηλαδή, αναπτύσσονται
εσωτερικές δυνάµεις στο ρευστό, Fx, παράλληλα µε τη διεύθυνση της ροής. Οι
δυνάµεις αυτές αν διαιρεθούν µε το εµβαδόν της επιφάνειας, ορίζουν την τοπική τιµή
της διατµητικής τάσης (shear stress) στο ρευστό:

Fx t yx
*
διεύθυνση
µοναδιαίου δ/τος
t *yx = διεύθυνση της
A
κάθετου στην Α
δύναµης

25
 11/22/21

y
3. Μεταφορά ορµής (συν.)
Με το χρόνο, τα στρώµατα που κινούνται επεκτείνονται L
προς την επάνω πλάκα µέχρι να αποκατασταθεί µία t
γραµµική κατανοµή (µόνιµες συνθήκες).
Πειραµατικά προκύπτει:

V
t*yx = µ όπου µ µία σταθερά αναλογίας 0 V ux
L
Αν τη µεταβολή της ταχύτητας την γράψουµε µε διαφορική µορφή και αν, λόγω
σύµβασης, αλλάξουµε το πρόσηµο στο δεύτερο µέρος της σχέσης, έχουµε το νόµο*
του ιξώδους του Newton

dux
tyx = -µ
dy
τyx: διατµητική τάση [=] Ν/m2=Pa
µ: σταθερά αναλογίας, ιξώδες ή συνεκτικότητα ρευστού [=]Pa·s=kg/m·s
dux/dy: κλίση της ταχύτητας (ωθούσα δύναµη) ή ρυθµός διάτµησης (shear
rate) [=]1/s

* Ουσιαστικά δεν είναι νόµος, αλλά εµπειρική σχέση.

3. Μεταφορά ορµής (συν.)

Νευτωνικά (ή νευτώνεια) ρευστά: όταν το ιξώδες παραµένει

σταθερό για κάθε τιµή του ρυθµού διάτµησης,

dux
g! = -
dy
Νευτωνικά είναι τα περισσότερα ρευστά: νερό, διαλύτες, µίγµατα
αερίων, υγρά διαλύµατα µικρού µοριακού βάρους κτλ.)

g 10-3 kg
Νερό στους 20°C: 1 cp=10-2 p (poise)=10-2 = 10-2 -2 = 10-3 Pa × s
cm× s 10 m s
Γλυκερίνη: ~ 1000 cp

µ m2
Συχνά χρησιµοποιούµε και το «κινηµατικό» ιξώδες, ν ή η= [=]
ρ s
1 St = 1cm2/s

26
 11/22/21

Δυναμικό Κινηματικό
Ρευστό ιξώδες ιξώδες
(Pa s) (St)
Air 1.983 10-5 0.16
Water 10-3 10-2
Olive Oil 10-1 1.1 10-4
Glycerol 100 9 10-4
Liquid
101 7 10-3
Honey
Golden
102 7 10-2
Syrup
Glass 1040 4 1036

3. Μεταφορά ορµής (συν.)

Μη-νευτωνικά ρευστά: το ιξώδες εξαρτάται από το ρυθµό διάτµησης

Διακρίνονται κυρίως σε:

Πλαστικά Bingham: Μία συγκεκριµένη διατµητική τάση, τy, απαιτείται για

την έναρξη της ροής. Γενικά οι λάσπες, π.χ. βιολογικών συστηµάτων,
γεωτρήσεων, οδοντόκρεµα, χαρτοπολτός.

Ψευδοπλαστικά (pseudoplastic, shear thinning): Η πλειονότητα των

µη-νευτωνικών ρευστών. Πολυµερικά διαλύµατα ή τήγµατα, γαλακτώµατα και
κολλοειδή συστήµατα (γάλα, πουρές τοµάτας, µαγιονέζα και χρώµατα).

Εκτατά ή διαστελλόµενα (dilatant, shear thickening): το ιξώδες

αυξάνει µε το ρυθµό διάτµησης (π.χ. µίγµα αµύλου και νερού, δ/µα ζάχαρης
στο νερό µεγάλης συγκέντρωσης)

Μπορούν να παρασταθούν από τη σχέση:

n
æ ¶u ö
tyx = A + B çç x ÷÷ , A,B, n :σταθερές
è ¶y ø

27
 11/22/21

3. Μεταφορά ορµής (συν.)

Πλαστικά Bingham
n=1
Ψευδοπλαστικά
n<1
Διατµητική τάση, τyx (Pa)

νευτονικά
n=1

t yx
εκτατά
n>1

dux
g! = - (1 / s)
dy

Αναλογία µεταξύ των

φαινοµένων µεταφοράς

28
 11/22/21

Αναλογία µεταξύ των φαινοµένων µεταφοράς

Οι νόµοι Fourier, Fick και Newton παρουσιάζουν κάποια

µαθηµατική οµοιότητα.

Η απλή όµως µαθηµατική οµοιότητα, δικαιολογεί την ενοποίησή

τους σε ένα κοινό γνωστικό αντικείµενο;

Υπάρχει µια βαθύτερη φυσική αναλογία ανάµεσα στους τρεις

µοριακούς µηχανισµούς µεταφοράς;

Οι σταθερές αναλογίας έχουν διαφορετικές διαστάσεις.

Τι γίνεται όµως αν διαφοροποιήσουµε κάπως τους νόµους

αυτούς;

Κινηματικό ιξώδες
ή διαχυτότητα ορμής
Αναλογία µεταξύ των φαινοµένων µεταφοράς

[=] m2/s Συγκέντρωση ορμής

Ειδ. ροή ορμής

µ d(rux )
tyx = -
r dy
Θερμοδιαχυτότητα, α
[=] m2/s
Συγκ. θερμότητας

æ k ö d(rcpT)
qx = - ç ÷
ç rcp ÷ dx
Ειδ. ροή θερμότητας è ø

Μοριακή διαχυτότητα
Συγκ. συστατικού
[=] m2/s

d(c1 )
J1x = -D
dx
Ειδ. ροή συστατικού

29
 11/22/21

Αναλογία µεταξύ των φαινοµένων µεταφοράς

Οι τρεις νόμοι παρουσιάζουν τώρα τις εξής αναλογίες:

(1) οι τρεις συντελεστές έχουν τις ίδιες διαστάσεις (m2/s).

(2) Οι όροι στο αριστερό μέλος των εξισώσεων παριστάνουν την

ειδική ροή (ρυθμό) ενός μεταφερόμενου μεγέθους

(3) Οι παράγωγοι στο δεξιό μέλος παριστάνουν την κλίση της

συγκέντρωσης του αντίστοιχου μεγέθους κατά τη διεύθυνση
ροής του.

Με βάση τα παραπάνω µπορούµε να παραστήσουµε τη

µοριακή µεταφορά µε τη γενική εξίσωση:
d(y) Συγκέντρωση μεγέθους
Y = -d
dx
Ειδική ροή μεγέθους
Διαχυτότητα Κλίση του συγκ. μεγέθους

Αναλογία µεταξύ των φαινοµένων µεταφοράς

Σύνοψη των βασικών φαινοµένων µεταφοράς

Μεταφερόµενο Ροή µεγέθους

Ειδική ροή Συγκέντρωση Διαχυτότητα
µέγεθος μεγέθους µεγέθους
Θερµική ενέργεια qχ (J/m2 s) ρcpT (J/m3) k/ρcp (m2/s)
2 3
Συστατικό j1χ (kmol/m s) C1 (kmol/m ) D (m2/s)

Ορµή τyx (Pa) ρux ([kgm/s]/m3) µ/ρ (m2/s)

Γενικά Ψχ (*/m2 s) ψ (*/m3) δ (m2/s)

Ορμή (mux): kg m
s
Ειδική ροή ορμής: (kg m/s) (kg m/s2 ) N
= = 2 = Pa
m2 s m2 m

30