Professional Documents
Culture Documents
LËNDA:
“GJUHË E HUAJ”
PËRMBAJTJA...................................................................................................................... 2
HYRJE ................................................................................................................................. 3
UDHËZIME PRAKTIKE MBI PËRDORIMIN E PROGRAMIT ......................................... 5
STRUKTURA E TESTIT ..................................................................................................... 6
REZULTATET E TË NXËNIT PËR SECILËN AFTËSI ...................................................... 8
TIPET E USHTRIMEVE TË REKOMANDUARA ............................................................ 10
PËRMBAJTJA E PROGRAMIT ......................................................................................... 12
Faqe 2 nga 18
HYRJE
Lënda “Gjuhë e huaj” është pjesë e fushës “Gjuhët dhe komunikimi”, një nga shtatë fushat e
kurrikulës së arsimit bazë. Fusha “Gjuhët dhe komunikimi” nxit dëshirën, kuriozitetin dhe
besimin e nxënësit për t’u bërë komunikues i mirë, lexues aktiv, i pavarur dhe shkrues i saktë,
origjinal dhe krijues.
Lënda “Gjuhë e huaj” (anglisht, frëngjisht, italisht, gjermanisht) synon zhvillimin gjuhësor,
kulturor dhe letrar i cili është boshti themelor për rritjen intelektuale, sociale dhe emocionale
të nxënësit duke e aftësuar në përdorimin e gjuhës për të komunikuar, për të përmbushur
interesat e tij personale, intelektuale dhe shoqërore, si dhe për të plotësuar kërkesat e shoqërisë
dhe të botës së punës dhe të dijes.
Mësimi i gjuhës së huaj e ndihmon nxënësin të bëhet individ i pavarur, i lirë, i kulturuar,
mendimtar kritik dhe krijues, si dhe i vetëdijshëm për identitetin e tij personal dhe kombëtar.
Me anë të leximit të teksteve nga fusha të ndryshme, nxënësi zhvillon botën e tij emocionale,
pasuron përfytyrimet dhe imagjinatën e tij për botën, çmon dhe vlerëson gjuhët dhe kulturën
kombëtare e botërore.
Bazuar në udhëzimin e Ministrisë së Arsimit Sportit dhe Rinisë për zhvillimin e provimeve
kombëtare të arsimit bazë, testi i gjuhës së huaj hartohet në përputhje me gjuhën, e cila në
planin mësimor trajtohet si gjuhë e huaj e detyruar dhe niveli i njohurive i përket nivelit
gjuhësor A2, sipas dokumentit Evropian “Kuadri i Përbashkët Evropian i Referencave për
Gjuhët”.
Faqe 3 nga 18
Programi orientues për përgatitjen dhe realizimin e testit për gjuhën e huaj është realizuar si
sintezë e njohurive dhe shprehive të fituara gjatë gjithë procesit mësimor në këtë lëndë, si në
aspektin tematik ashtu edhe në aspektin gjuhësor (gramatikor, leksikor) dhe funksional.
Programi orientues është ndërtuar duke pasur parasysh nevojat e nxënësve dhe zhvillimet e tyre
personale, me qëllim që t’u japë mundësi për sukses në provim.
Ky program synon:
të ndihmojë nxënësit në përgatitjen e tyre për provimin e lirimit në gjuhën e huaj në nivelin
gjuhësor A2, në përputhje me Kuadrin Evropian të Referencave për Gjuhët (CEFR),
programin e klasës së nëntë të gjuhës së huaj, si dhe tekstet me të cilat kanë punuar nxënësit
gjatë ciklit 9- vjeçar;
të ndihmojë mësuesin e lëndës në punën e tij për zbatimin e programit dhe për t’u dhënë
orientimet e duhura nxënësve për mënyrën se si ta shfrytëzojnë këtë program dhe çfarë
duhet të dinë ata për të realizuar me sukses këtë provim përmbyllës të dijeve të tyre në këtë
lëndë;
orientimin e vlerësimit që do të përfshijë dy aftësitë kryesore (nga katër aftësi që ka gjuha
e huaj) dhe dy koncepteve bazë që janë: “Të lexuarit dhe të kuptuarit” dhe “Të shprehurit
me shkrim”;
të japë orientime për specialistët në hartimin e testit për gjuhën e huaj.
Faqe 4 nga 18
UDHËZIME PRAKTIKE MBI PËRDORIMIN E PROGRAMIT
Për përdorimin e këtij programi mësuesi duhet të ketë parasysh specifikën e gjuhës së huaj,
pasi nxënësi në provim do të përballet me situata të reja ose me pjesë të reja leximi, megjithëse
tematika, gramatika dhe funksionet gjuhësore do të jenë po ato që ka studiuar ndër vite.
Kur flitet për tematikën kryesore në program, nxënësit duhet të kenë njohuri për temat që janë
të përfshira në program: Jeta e përditshme , Jeta shkollore, Jeta personale dhe shoqërore, Bota
rreth nesh , Bota e komunikimit.
Për sa i përket gramatikës, mësuesi duhet t’i përgatisë nxënësit që të jenë në gjendje të zgjidhin
ushtrime mbi aspektet kryesore gramatikore duke dalë nga konteksti i mësimeve ku këto
probleme trajtohen. Mësuesi duhet t’i vërë theksin anës praktike të zgjidhjes së ushtrimeve,
duke i trajtuar këto ushtrime në forma të ndryshme, herë me lloje ushtrimesh me alternativa, e
herë lloje ushtrimesh të hapura.
Për sa i përket të shkruarit, mësuesi duhet të ushtrojë nxënësit e tij që të dinë të organizojnë
forma të ndryshme kompozimi jo letrar (me tema të thjeshta). Ata duhet të përgatiten që të
ndërtojnë paragrafë të saktë nga ana strukturore dhe leksikore. Gjithashtu, mësuesi duhet të
përgatisë nxënësit që të dinë të përmbledhin me shkrim një përvojë personale duke përshkruar
ndjenjat dhe reagimet personale në një tekst koherent. Nxënësi duhet të jetë i përgatitur të
shkruajë një email ose letër joformale dhe të zbatojë rregullat e shkrimit të një email-i, një letre
joformale.
Faqe 5 nga 18
STRUKTURA E TESTIT
Lënda e gjuhës së huaj është organizuar mbi kompetencën komunikuese, realizimi i të cilës
përgjatë gjithë zhvillimit të lëndës së gjuhës së huaj ndihmon nxënësin:
Nëpërmjet testit të lëndës së gjuhës së huaj në PKAB, nxënësi do të vlerësohet për realizimin
e kompetencave të lëndës gjuhë e huaj.
Kompetencat e
lëndës “gjuhë e Përshkrimi i kompetencave
huaj”
Kompetenca Nxënësi:
gjuhësore
prodhon shprehje të shkurtra të përditshme për të plotësuar nevoja
të thjeshta konkrete: detaje personale, rutina e përditshme, dëshirat
dhe nevojat, kërkesa për informacion. Gjithashtu, ai përdor
modele fjalish bazë, komunikon me shprehje të memorizuara dhe
grupe fjalësh rreth vendeve dhe njerëzve të tjerë, çfarë bëjnë ata
etj. Nxënësi ka një repertor të kufizuar të shprehjeve që mban
mend rreth situatave që kanë të bëjnë me parashikimet,
keqkuptimet që ndodhin në rrethana jo rutinë;
zotëron dhe kontrollon fjalor të mjaftueshëm për të shprehur
nevojat bazë të komunikimit dhe për të përballuar nevojat e
thjeshta të mbijetesës;
përdor struktura të thjeshta në mënyrë korrekte, por në mënyrë
sistematike bën gabime bazë, si p.sh., ka tendencë të ngatërrojë
kohët e foljeve dhe harron të bëjë përshtatjet; megjithatë zakonisht
është e qartë se çfarë ai po përpiqet të thotë;
Faqe 6 nga 18
kopjon fjali rreth temave të përditshme, p.sh., shpjegime si të
shkojë diku, shkruan me saktësi fonetike fjalë të shkurtra që janë
pjesë të fjalorit të tij.
Kompetenca Nxënësi:
Socio-gjuhësore
menaxhon shkëmbime shumë të shkurtra informacioni shoqëror
duke përdorur përshëndetje shprehje të përditshme të mirësjelljes.
Mund t`ju përgjigjet ftesave, sugjerimeve etj.
Kompetenca Nxënësi:
pragmatike
zgjeron shprehjet e mësuara nëpërmjet një kombinimi të thjeshtë të
elementëve të tyre;
tregon një histori ose përshkruan diçka duke u bazuar në një listë të
thjeshtë çështjesh;
bashkon grupe fjalësh me lidhëza të thjeshta si “dhe”, “por” dhe
“sepse”.
Faqe 7 nga 18
REZULTATET E TË NXËNIT PËR SECILËN AFTËSI
Nxënësi kupton tekste të shkurtër dhe të thjeshtë të hartuar kryesisht në një gjuhë të
përditshme dhe me fjalor të një frekuence të lartë. Mund të kuptojë përshkrimin e ngjarjeve,
shprehjen e ndjenjave dhe të urimeve në letra personale.
Nxënësi:
lexon tekste që përmbajnë fjalë dhe fraza me fjalor të njohur nga fondi bazë i gjuhës
së huaj;
kupton një mesazh të thjeshtë, si sms, e-mail, etj.;
kupton letra personale të thjeshta;
dallon të dhëna personale në një pyetësor;
identifikon mesazhe, komente të thjeshta mbi detyrat dhe punën e bërë;
lexon dhe kupton tekste të thjeshta me gjuhë jo shumë të ngarkuar;
dallon informacionin bazë dhe disa detaje në një tregim që trajton temë të njohur me
fjalor përgjithësisht të trajtuar më parë;
identifikon mesazhin kyç në njoftime, faqe interneti etj.;
kupton shenjat dhe lajmërimet në vende publike si p.sh në hotel, restorant, stacion
treni etj.;
dallon dhe formon fjali të thjeshta dëftore, pyetëse, në kohën e tashme, të shkuar dhe të
ardhme;
Faqe 8 nga 18
zgjedhon folje të rregullta dhe të parregullta, në kohën e tashme, të shkuar dhe të ardhme,
sipas modeleve të dhëna;
përdor përemrat lidhorë;
përdor mbiemrat cilësorë, pronorë, dëftorë etj.;
përdor ligjëratën e drejtë dhe atë të zhdrejtë;
përdor fjali të thjeshta në formën jo veprore;
përdor fjali të thjeshta kushtore.
Të shkruarit
Përshkrimi: Nxënësi shkruan tekste të shkurtër dhe letra personale mbi tema të jetës së
përditshme. Nxënësi përdor fjali dhe shprehje të thjeshta të lidhura me lidhëzat “dhe”, “por”,
“sepse”.
Nxënësi:
shkruan një mesazh ose një letër të thjeshtë duke përdorur formula mirësjelljeje;
përshkruan në një letër personale familjen, vendin ku banon, kohën dhe me se merret;
përshkruan një person duke dhënë detaje për veshjen, karakterin etj.;
përshkruan itinerarin e një udhëtimi;
përshkruan shokë, miq, të afërm, personazhe, objekte, sende e kafshë të dashura për të;
përshkruan thjeshtë atë që dëshiron të bëjë në një të ardhme të afërt ose të largët si:
shkollën që dëshiron të ndjekë, profesionin që do të ushtrojë etj.;
përshkruan thjeshtë njerëzit, vendin, punën, studimet etj.;
përshkruan thjeshtë atë që i ka ndodhur në një të shkuar të largët ose të afërt.
Faqe 9 nga 18
TIPET E USHTRIMEVE TË REKOMANDUARA
Të shkruarit
Përshkrimi:
Faqe 10 nga 18
Nxënësi duhet të jetë në gjendje të prodhojë tekste të shkruara mbi temat e trajtuara në
program duke i lidhur elementet përbërës në mënyrë koherente, duhet të jetë në gjendje të
bëjë përshkrime jo shumë të hollësishme mbi tema të njohura, të tregojë me shkrim përvojat
e tij duke përshkruar ndjenjat dhe reagimet e tij, të përshkruajë një ngjarje, një udhëtim real
duke përdorur gjuhë të thjeshtë dhe të pangarkuar me detaje, të shkruajë një letër personale,
një email joformal duke respektuar formatet e mësuara gjatë viteve që nxënësi ka studiuar
këtë gjuhë etj.
Për vlerësimin e kësaj aftësie, nxënësi duhet të paraqesë një produkt të shkruar prej 60-80
fjalësh. Nxënësi vlerësohet për përmbajtjen, leksikun, korrektësinë gramatikore, strukturën
e rrjedhën logjike.
Faqe 11 nga 18
PËRMBAJTJA E PROGRAMIT
Nxënësit në provim do të përballet me situata ose pjesë të reja leximi por tematika, gramatika
dhe funksionet gjuhësore do të jenë ato që nxënësit kanë studiuar për këtë nivel gjuhe (A2).
Tematikat me të cilat do ndeshen nxënësit në këtë provim do të përfshijë temat bazë sipas
kurrikulës dhe Kuadrit Evropian të Referencave për Gjuhët, i cili së bashku me Portofolin
Europian të Gjuhëve janë materialet referues për të gjitha gjuhët që mësohen në sistemin tonë
parauniversitar. ( Më poshtë jepen disa shembuj të tematikave dhe koncepteve leksikore dhe
gramatikore në disa gjuhë të huaja).
Jeta e përditshme (koha e lirë, aktivitetet e moshës, planifikimi i kohës, agjenda, sporti,
ushqimet, të dhëna personale, plane personale etj.).
Jeta shkollore (planifikimi i udhëtimeve me klasën, rregullat në shkollë, mësimi në shkollë etj.)
Bota rreth nesh (udhëtimet dhe turizmi, kultura, kujdesi për planetin, çështje, përgjegjësitë
shoqërore, komuniteti etj.).
Bota e komunikimit (shkenca dhe teknologjia, shpikje dhe zbulime, telefoni, radio, muzika,
çështje aktuale).
Gjuhë angleze
family
arts(music, picture, sculpture, cinema)
sports and entertainments
technology
travel
environmental issue, ëorld issues
modern living, etc.
cultural exchanges
Gjuhë frënge
Faqe 12 nga 18
la maison et l’environnement
l’école et l’éducation
les voyages
les loisirs
la vie quotidienne
les relations interpersonnelles
les achats
la santé
la météo
les moyens de communication.
Gjuhë italiane
usanze, costumi, cucina, sport, preferenze personali, interessi
il mondo intorno a noi, viaggi, shopping, posti famosi ecc
studi e lavoro
vita personale e sociale
la comunicazione (TV, reality shoës, film, lettere, e-mail).
Gjuhë gjermane
Erlebnisbereich ‘’Ich als Person”. (Persönliche Daten, Lebenslauf, Aussehen und
Geschmack, Gesundheit, Krankheit, Kleidung, Tagesablauf, Hobbys und Freizeit.)
Erlebnisbereich ‘’ Unmittelbare Umgebung’’.(Familie, Freunde und Bekannte, Nachbarn,
“Familie” definieren/ Familienaufgaben,Eine kleine oder eine grosse Familie haben?-
Rollenverteilung,Familienfeste und Geschenke, Essen und trinken, Ëohnung, Umzug und
Einrichtung, Jugend und ihre Probleme /Jugend “ definieren.Sport und Fitness, Die Liebe hat
keine Grenze- Liebeskummer, Träume und Ëünsche definieren, Auf dem Land /in der Stadt.)
Faqe 13 nga 18
und interkulturelles Lernen, Das eigene Land, Deutschsprachige Länder, Aus der Politik
und Geschichte)
Gjuhë angleze
greeting pople
introducing yourselves and others
introducing your family
describing places, events, holiday activities, etc.
describing clothes
likes and dislikes
inviting someone in a special event or a party
Gjuhë frënge
demander et donner des explications, des informations
donner et demander un avis, une opinion, p.ex.: je pense que, je crois que,…
décrire les personnes ou les circonstances d’un évènement
raconter des actions habituelles ou une suite d’évènements, p.ex.: d’habitude... chaque
matin, d’abord..., après..., à la fin... etc.
exprimer le but (pour + inf.)
exprimer la condition et l’hypothèse
rapporter les paroles de quelqu’un
Gjuhë italiane
esprimere interessi o preference
permettere e proibire
chiedere e dare informazioni
Faqe 14 nga 18
esprimere opinioni; accettare o rifiutare
prendere decisioni
Gjuhë gjermane
eigene Meinungen äussern: meiner meinung nach…; Ich bin mir sicher dass…;
ich ëürde sagen …; usë
vermutungen, Behauptungen formulieren: Ich behaupte…; Ich vermute…; Ich glaube…;
Kann sein dass…; Ëahrscheinlich…; usë
sich pro und kontra äussern: Ich stimme zu; Ich bin dafür; Ich bin völlig dagegen. usë
über eigene Erfahrungen berichten. Uber erreignisse in der vergangenheit berichten
etëas Irreales ausdrücken
ratschläge geben., um rat bitten
gefallen, missfallen ausdrücken
gefühle ausdrücken, ëünsche äussern, glückëünsche aussprechen
informieren und nachfragen
etëas begründen, etëas beurteilen, etëas beëerten, vergleichen, Verständnis zeigen,
erstaunt oder kritisch reagieren
Faqe 15 nga 18
Elementet dhe strukturat gramatikore
Për një komunikim të saktë nga ana gramatikore, sugjerohet të punohet në mënyrë të
përqendruar mbi strukturat dhe çështjet gramatikore më të rëndësishme të trajtuara.
Gjuhë angleze
verb tenses(present simple, past simple, present perfect, future tense)
simple uses of articles
plurals of nouns
adjectives
adverbs of frequency
prepositions of place and time, etc;
present and past passive
simple phrasal verbs
first conditional
Gjuhë frënge
le présent des verbes du premier, deuxième groupe et des verbes irréguliers
l’imparfait et le passé composé
le futur
le conditionnel présent
le gérondif
l’impératif
le plus-que parfait
la forme passive
les expressions de la durée (depuis, pendant, il y a ...)
le discours rapporté au présent
complément d’objet direct
complément d’objet indirect
la place des deux pronoms: ex. Je le lui donnerai
les pronoms relatifs simples (qui, que, dont, où)
les pronoms: y et en
le comparatif et le superlatif
Faqe 16 nga 18
l’article défini, l’article indéfini, et l’article partitif
l’accord, le genre et la place de l’adjectif
l’adjectif et le pronom possessif
l’adjectif et le pronom démonstratif
l’adjectif et le pronom interrogatif
l’adjectif et le pronom indéfini
Gjuhë italiane
tempi: (Presente, passato prossimo, futuro semplice, futuro anteriore, imperfetto,
condizionale)
gerundio semplice
imperativo diretto
condizionale presente
pronomi personali
verbi modali
aggettivi qualificativi
preposizioni semplici e articolate
avverbi di modo
congiunzioni
Gjuhë gjermane
verb: präsens
perfekt, präteritum
futur 1, plusquam perfekt
passiv
konjuktiv II
regelmässige, unregelmässige verbena
trennbare verbena
modalverben
partizip I und II
unbestimmter, bestimmter artikel, negativartikel, frageartikel
substantiv: singular, plural
deklination des substantivs
Faqe 17 nga 18
adjektiv: adjektivideklination und graduierung
prädikativ, attributives adjektiv
verb und ergänzungen, akkusativ - und dativergänzung: stellung im satz
infinitiv mit zu
präpositionen mit akkussativ, dativ, genitiv, ëechselpräpositionen
präpositionaladverbien
verben mit reflexivpronomen
possessivartikel
demonstrativartikel: dieser, dieses, diese
indefinitpronomen
nebensätze:/ kausalsätze
temporale nebensätze
konsekutivsätze / finalsätze / konzessivsätze
relativsatz / relativpronomen
konditionalsatz
temporal – kausal – modal – lokalangaben
verben mit präpositional – ergänzungen
funktionsverb – gefüge
ëortbildung: substantive aus verbena
imperativ
konjunktionen
direktionaladverbien
ordinalzahlen
Faqe 18 nga 18