rm.

\wffi
nf puELrKA E $l{QlpeRl**
MINISTNIA E ARSIilf IT
I}HE SPSH.TIT

Qna u9

MATURA SHTETERORE
PROGRAMBT ORIBNTUESE

(Provim me zgiedhje)

lENoa: GJUHii ITALIANE (Niveli 82)

Koordinator: LUDMILLA STEFANI, VIOLA KARAPICI

Viti shkoll or 2016-2017

1. HYRJE
Hartimi i ktij programi orientues sht bazuar trsisht n programet e gjuhs italiane, t
cilat prcaktojn njohurit dhe shprehit e domosdoshme gjuhsore, komunikuese dhe
funksionale.
Programi orientues pr prgatitjen dhe realizimin e provimit t Maturs Shtetrore pr gjuhn
italiane si lnd me zgjedhje, sht realizuar si sintez e njohurive dhe shprehive t fituara
gjat gjith procesit msimor n kt lnd, si n aspektin tematik ashtu edhe n aspektin
gjuhsor (gramatikor, leksikor) dhe funksional.
Niveli i njohurive i prket nivelit B2 sipas dokumentit evropian Kuadri i Prbashkt
Evropian i Referencave pr Gjuht.
Ky program duhet inspiroj t gjith nxnsit duke prbr nj sfid pr ta dhe ti prgatis
pr t ardhmen e tyre. Ky program orientues pr provimin e Maturs Shtetrore pr gjuhn
italiane sht ndrtuar duke pasur parasysh nevojat e nxnsve, ndryshimet q ata kan
psuar gjat viteve t shkolls s mesme.
2. SYNIMET E PROGRAMIT
Ky program synon:
T ndihmoj nxnsin n prgatitjen e tij pr provimin e maturs n gjuhn italiane.
T ndihmoj msuesin e lnds n punn e tij pr zbatimin e programit dhe pr tu
dhn orientimet e duhura nxnsve.
Vlersimin e njkohshm t 2 aftsive kryesore (nga katr aftsi q ka gjuha e huaj) dhe
dy konceptet baz, q jan: t lexuarit dhe t kuptuarit dhe t shprehurit me shkrim.
T jap orientime pr specialistt e gjuhs italiane q merren me hartimin e testeve t
Maturs Shtetrore.
Vlersimin e t kuptuarit dhe t shprehurit me an t strukturave gjuhsore baz,
aftsin pr t prdorur gjuhn q sht e prshtatshme pr italishten standarde (n
aspektin e saj morfologjik, sintaksor, leksikor dhe funksional).
T mat aftsin pr t prdorur formimin gjuhsor n mnyr t pavarur, n mnyr
korrekte dhe t prshtatshme n situatn e komunikimit me shkrim duke shprehur
aftsin e organizimit t ideve, mbrojtjes s ideve t tyre me shembuj dhe argumente nga
jeta e tyre.

3. UDHZIME PRAKTIKE MBI PRDORIMIN E PROGRAMIT

2
Pr prdorimin e ktij programi msuesi duhet t ket parasysh specifikn e gjuhs s huaj,
ku nxnsi n provim do t prballet me situata t reja ose me pjes t reja leximi por
tematika, gramatika dhe funksionet gjuhsore do t jen po ato.
Kur flitet pr tematikn kryesore n program, kjo nuk do t thot q n provim do t ket
pasazhe nga msimet q ka n libr. N provim mund t dal jeta e nj figure t shquar n
fusha t ndryshme jo ajo e cila pasqyrohet n tekstin msimor. Kshtu q msuesi duhet ti
prgatis nxnsit q t ken njohuri dhe nj bagazh t konsiderueshm leksikor pr temat q
jan t prfshira n program.
Pr sa i prket gramatiks, msuesi duhet ti prgatis nxnsit q t jen n gjendje t
zgjidhin ushtrime mbi aspektet kryesore gramatikore duke dal nga konteksti i msimeve ku
kto probleme trajtohen. Msuesi duhet ti vr theksin ans praktike t zgjidhjes s
ushtrimeve, duke i trajtuar kto ushtrime n forma t ndryshme, her me tipe ushtrimesh me
alternativa, e her tipe ushtrimesh t hapura, etj.
Funksionet gjuhsore duhet t trajtohen n mnyr sa m t larmishme duke prdorur situata
nga t gjitha fushat e jets por duke ruajtur formatet dhe shprehjet q jepen n tekstet
msimore.
Prsa i prket t shkruarit msuesi duhet t ushtroj nxnsit e tij q t din t organizojn me
t tra elementt forma t ndryshme eseje ose kompozimi jo letrar. Ata duhet t prgatiten q
t ndrtojn paragraf t sakt nga ana strukturore dhe leksikore, dhe paragraft n nj njsi
t unifikuar (ese` ose thjesht kompozim). Gjithashtu msuesi duhet t prgatis nxnsit q t
jen t aft t prmbledhin me shkrim nj prvoj personale duke prshkruar ndjenjat dhe
reagimet e tij n nj tekst koherent.

4. AFTSIT Q DUHET T ZOTROJ NXNSI MATURANT PR T QEN

I PRGATITUR PR PROVIMIN E MATURS N GJUHN ITALIANE.
Nxnsi i ushtrohet provimit t Maturs n Gjuhn italiane duhet t demonstroj aftsit
dhe njohurit e tij si m posht vijon:
T lexuarit dhe t kuptuarit
Vlersimi i ktij komponenti do t bhet mbi bazn e nj teksti t panjohur mbi t cilin do t
ndrtohen pyetje q do t testojn aftsin e nxnsit pr t kuptuar nj pjes letrare ose jo
letrare, dhe pr t gjykuar mbi t.
Nxnsi duhet t jet n gjendje t lexoj dhe t kuptoj n mnyr globale tekste pr t
gjetur informacionin e krkuar; pr t mbledhur informacionet q i krkohen nga pjes t

3
ndryshme t nj teksti, apo tekste t ndryshme pr t prmbushur nj detyr apo krkes t
caktuar.
M posht po radhisim disa aspekte t leximit:
Marrja dhe przgjedhja e informacionit t duhur nga teksti i dhn.
Reflektimi mbi prmbajtjen e nj fragmenti dhe nxjerrja e informacionit t duhur prej tij.
Paraqitja e elementve provues q mbshtesin iden e dhn nga vet nxnsi.
Thellim n kuptimin e nj fraze dhe gjetja e sinonimit t saj.
Formimi i nj kuptimi t prgjithshm dhe nxjerrja e moralit t pjess.
Zhvillimi i aftsis krijuese dhe interpretuese dhe paraqitja e elementve q justifikojn
prgjigjen e dhn.
Kuptimin global t tekstit.
Kuptimi i thelluar: gjetja e t pashprehurs ose ides q nnkuptohet, qndrimin e autorit,
etj.
Plotsimi i ushtrimeve leksikore rreth tekstit.
Gjetjen e fjalve referuese.
Zgjidhjen e ushtrimeve leksikore dhe gramatikore rreth tekstit.
T shprehurit me shkrim

N provimin e maturs nxnsi duhet t jet n gjendje t prodhoj tekste t shkruara mbi nj
gam t gjer temash duke i lidhur elementt n mnyr lineare, duhet t jet n gjendje t
bj prshkrime t hollsishme mbi tema t njohura, t tregoj me shkrim prvojat e tij duke
prshkruar ndjenjat dhe reagimet e tij, t prshkruaj nj ngjarje, nj udhtim real apo
imagjinar, t tregoj nj histori, t shkruaj ese mbi tema t ndryshme, t shkruaj nj letr
personale apo zyrtare, t bj komentin e nj filmi qart, t shkruaj nj informacion duke u
nisur nga shnimet e marra etj.
Pr vlersimin e ksaj aftsie nxnsi duhet t paraqes nj produkt t shkruar prej 200-250
fjalsh, n t cilin duhet t zhvilloj nj tem mbi nj shtje me interes t prgjithshm e
duke marr shkas nga pjesa e panjohur ose q nuk ka lidhje me t. Nxnsi do t vlersohet
pr: prmbajtjen, leksikun, korrektsin gramatikore dhe strukturn e koherencn.
T shprehurit me shkrim prfshin:

t shprehurit me shkrim n formn e nj eseje pr nj gam t gjer temash t njohura e

komplekse q jan trajtuar n librat e shkolls s mesme;
nj produkt t shkruar sakt nga ana gramatikore dhe t strukturuar mir.

4
 lidhjen n mnyr koherente t informacioneve nga burime t ndryshme;
shprehjen e pikpamjeve n form t argumentuar;
prdorimin e nj repertori t gjer leksikor;
komente me shkrim pr probleme t ndryshme (storie, descrizioni, avvenimenti).
Prdorimi i Gjuhs
N kt program njohurit kryesore q nxnsi ka marr n shkolln e mesme, jan t dhna
prmes fushs tematike t mposhtme, e cila sht e ndar n linja dhe nn-linja sipas
tematiks s zhvilluar dhe elementve gramatikor, t cilt zhvillohen n mnyr spirale
gjat viteve t shkolls s mesme dhe jepen t detajuara n program.
Shprehit
Shprehit kryesore q nxnsi ka fituar jan dhn prmes akteve dhe funksioneve
komunikuese. Ato tregojn se cilat jan shprehit kryesore q nj nxns ka fituar prmes
realizimit t programit n shkoll dhe q sht i aft t shpreh.
5. TIPET E USHTRIMEVE T REKOMANDUARA PR DO FUSH

T lexuarit dhe t kuptuarit

Pyetje mbi prmbajtjen e tekstit.
Ushtrime me przgjedhje fjalsh ose frazash.
Plotsimi i vendit bosh me informacionin e duhur.
Ushtrime me e vrtet/e rreme.
Ushtrime me disa alternativa.
Ushtrime ku i krkohet marrja dhe przgjedhja e informacionit t duhur nga teksti i
dhn.
Ushtrime ku i krkohet reflektimi mbi prmbajtjen e nj fragmenti dhe nxjerrja e
informacionit t duhur prej tij.
Vendosja e paragrafve sipas rendit t duhur n renditjen e ngjarjeve.
Ushtrime ku i krkohet paraqitja e elementve provues q mbshtesin iden e dhn nga
vet nxnsi.
Ushtrime ku i krkohet thellim n kuptimin e nj fraze dhe gjetja e sinonimit t saj.
Ushtrime ku i krkohet formimi i nj kuptimi t prgjithshm dhe nxjerrja e moralit t
pjess.
Ushtrime ku i krkohet zhvillimi i aftsis krijuese dhe interpretuese dhe paraqitja e
elementve q justifikojn prgjigjen e dhn.

5
 Prdorimi i gjuhs
Ushtrime me zvendsim, zvendsimi i nj fjale me t ngjashmen e saj.
Ushtrime transformimi, shprehja e nj fjalie me nj struktur tjetr por duke ruajtur
kuptimin e fjalis.
Ushtrime me shum zgjedhje/ alternativa (Scelta multipla).
Ushtrime me plotsime vendesh bosh, vendosja e fjals s duhur.
Ushtrime me ndrtim fjalish.
Ushtrime me gjetje dhe korrigjime gabimesh, bashkim i nj funksioni me strukturn
prkatse, etj.
Prshtatje.
T Shkruarit

Shkrimi i nj e-mail-i, ku i tregohet nj miku rreth nj eksperience q ka ln mbresa.

Prmbledhje e nj filmi, libri, ose historie.
Aplikime ose rekomandime pr nj pun koh t pjesshme.
Shkrimi i nj eseje prshkruese ose argumentuese me tr fazat e ndrtimit t saj.
Raporte ku shprehet nj vlersim ose nj propozim.
Shprehja e mendimit rreth nj shtjeje t caktuar.

6. STRUKTURA E PROVIMIT N PRQINDJE

Aspektet Gjuhsore q do t vlersohen Prqindja

T Kuptuarit e nj teksti t shkruar (letrar ose joletrar) 40%
Prdorimi i Gjuhs (gramatika dhe leksiku) 40%
T Shkruarit (ese ose krijim, nj letr, krkes, 20%
prshkrim, artikull, prmbledhje, etj.)

7. NJOHURIT Q DUHET T ZOTROJ NXNSI

Fushat tematike dhe leksiku

6
Kjo rubrik e programit grupon linjat kryesore si edhe nn-linjat, t cilat jan t prbashkta
pr msimin e gjuhs s huaj. Ato reflektojn interesat dhe motivimin e nxnsve dhe
prfshijn gjith sfern e marrdhnieve familje-shoqri-nxns; sfern publike dhe sfern
profesionale si edhe aspektin kulturor e qytetrimin.
Prmbajtja tematike sht mbshtetur n programin dhe tekstet shkollore pr gjuhn italiane.
Tematika e mposhtme, e parashikuar pr provimin e maturs, do t prfshij temat baz dhe
nntema t marra nga kurrikula dhe tekstet.
Temat jan formuluar n mnyr prgjithsuese e jo sipas titujve t teksteve dhe prfshijn
ato njohuri t cilat jan zhvilluar prmes msimeve t marra.
Tematika
La famiglia moderna
La scuola , leducazione e la formazione
Lavoro & Business
Cultura, Civilta`
Scienze, Tecnologia
Vacanze, Viaggi
Servizi pubblici
La natura
Lambiente
Leksiku
Programi ka karakter tematik. N baz t tems, przgjidhet dhe integrohet n t prmbajtja
leksikore e domosdoshme, aktet gjuhsore si edhe strukturat gramatikore q mundsojn
realizimin e komunikimit. Nxnsi duhet t zotroj nj repertor leksikor t mjaftueshm pr
tu prballuar me sukses dhe pr tu shprehur lirshm me shkrim dhe n mnyr t sakt.
Aktet dhe funksionet komunikuese
Sugjerohen aktet dhe funksionet e mposhtme, t cilt shrbejn si mnyr orientuese pr
hartimin e testit dhe vlersimin e nxnsve. Aktet dhe funksionet komunikuese japin
shprehit kryesore q nxnsi ka fituar deri tani:
Esprimere interessi
Permettere e proibire
Dare e chiedere informazioni dettagliate
Prendere decisioni
Esprimere possibilita`, probabilita` e incertezza

7
 Esprimere unipotesi
Confermare
Elementt dhe strukturat gramatikore
Pr nj komunikim t sakt nga ana gramatikore, si me goj ashtu edhe me shkrim,
sugjerohet t punohet n mnyr t prqendruar mbi strukturat dhe shtjet gramatikore m t
rndsishme t trajtuara.
Passato remoto dei verbi irregolari
Modi indefiniti
Congiuntivo imperfetto e trapassato
Pronomi combinati
Pronomi relativi con preposizione
Forma passiva
Forma impersonale
Imperativo formale
Pronomi e aggettivi indefiniti
Congiunzioni
Discorso diretto e indiretto
Periodo ipotetico