PONETIKA AGHAM NG WIKA NA TUMATALAKAY SA KUNG PAANO

NAGSASALITA ANG ISANG TAO.

Pananaw o Paraan ( Pag-aaral ng Pagsasalita )

- Pag-aaral at paglalarawan sa mga sangkap ng pananalita na ginagamit sa pagbigkas ng tunog.
- Pag-aaral at paglalarawan sa mga naririnig na alon ng tunog.
- Paglalarawan sa mga alon tunog na nalilikha sa pagsasalita.
TATLONG SALIK NA KAILANGAN UPANG MAKAPAGSALITA ANG
ISANG TAO

ANG PINANGGALINGAN NG LAKAS O ENERHIYA

ARTIKULADOR O ANG PUMAPALAG NA BAGA

RESONADOR O ANG PATUNUGAN

BIYOLIN TAO
PINANGGAGALINGAN NG LAKAS O
ARKO
ENERHIYA PRESYON

KWERDAS PUMAPALAG NA BAGAY KWERDAS PANTINIG

KATAWAN PALATUNUGAN O RESONADOR

BIBIG
MGA SANGKAP NG PAGSASALITA
- ULO
- LALAMUNAN
- DIBDIB
ARTICULATORY PHONETICS – PARAAN KUNG PAANO BINIBIGKAS ANG PONEMA NG ISANG WIKA.
HANGIN- MIDYUM P PAHATIRAN NG MGA ALON NG TUNOG.
EMPLOSIBO O PAHIGOP- NALILIKHA ANG TUNOG SA PAMAMAGITAN NG PAGPASOK NG HANGIN.
EXPLOSIBO O PABUGA- NALILIHA ANG TUNOG SA PAMAMAGITAN NG PAGLABAS NG HANGIN.
BAGA- MAHALAGANG SANGKAP NG PAGSASALITA NA ANG PANGUNAHINH TUNGKULIN AY
PAGHINGA.
DAANANG PANTINIG- ANG DINARAANAN NG HANGIN SA PAGHINGA.
LARINGHE- NABUBUO ANG TUNOG DAHIL NARITO ANG KWERDAS PANTINIG,
KWERDAS PANTINIG ( VOCAL CHORDS ) – DALAWANG BAGTING NA ELASTIKO. NAGSISIPALAG
KAPAG NABIGYAN NG PRESYON NG LABAS NA HININGA O HANGIN.
TRAKYA- NAG-UUGNAY SA LARINGHE AT BAGA.
GLOTTIS- DAANAN NG HANGIN SA PAGITAN NG DALAWANG KWERDAS PANTINIG.
PANGKAISIPAN
- MATUTUNAN ANG PROSESO O INTERAKSYONG UMIIRAL SA MGA SALIK NA KAILANGAN
UPANG MAKAPAGSALITA ANG TAO.
- MATUTUNAN ANG PANGKALAHATANG PARAAN SA PAGBUO NG SALITA
PANDAMDAMIN
- MAPAHALAGAHAN ANG MGA TUNTUNIN SA TAMANG PAGBUBUO NG MGA SALITA AT
PANGUNGUSAP.
- MAPAHALAGAHAN ANG MGA BAHAGI NG ATING KATAWAN NA KASANGKOL SA ATING
PANANALITA.
PANGSINGKOMOTOR
- MAKAPAGSALITA NG MABISA SA LAHAT NG MABISA SA LAHAT NG PAGKAKATAON.
- MAKAKAPAHPAHAYAG NG SARILING DAMDAMIN SA MAAYOS NA PARAAN.
- AYON KAY CONSUELO J. PAZ. ANG LINGGWISTIKA AY ANG SAYANTIFIK NA PAG-AARAL NG
MGA WIKA NG TAO.
- AYONG NAMAN KAY GLORIA V. MIANO. ANG LINGGWISTIKA NA ANG KAHULUGAN AY
MAKAAGHAM NA PAG-AARAL NG WIKA AY MAITUTURING NA ISANG BAHAGI NG LIWANAG
NA MAGSISILBING PATNUBAY SA PAG-UNAWA SA MGA MASALIMOUT AT KAHANGA-
HANGANG KAPANGYARIGHANNH WIKA.
- AYON NAMAN SA AKLAT NA ANG WIKA, LINGGWISTIKA AT KOMUNIKASYON SA ASPEKTO
NG PAKIKINIG AT PAGSASALITA. PINAG ARALAN AT SINUSURI SA LINGGWISTIKA ANG
ISTRUKTURA, KATANGIAN, PAG-UNLAD AT IBA PANG BAGAY NA MAY KAUGNAY SA ISANG
WIKA AT ANG RELASYON NITO SA IBA PANG WIKA.
LINGGWIST- TAWAG SA TAONG NAGPAPAKADALUBHASA O NAG-AARAL NITO.
POLYGOT- TAWAG SA TAONG MARAMING ALAM SA WIKA.

TATLONG MALALAKING AKSIS NG LINGGWISTIKA

- SYNCHRONIC AT DIACHRONIC
- TEORETIKO AT NILAPAT
- KONTEKSTWAL AT MALAYA
PONOLOHIYA- ANG “PONO” AY GALING SA SALITANG
ENGLISH NA “PHONE” NA NANGANGAHULUGANG PAG-
AARAL. SUMAKATUWID, ANG PONOLOHIYA O PNOLOJI AY
ANG PAG-AARAL NG MGA TUNOG NG ATING WIKA.
HALIMBAWA:

/b/-/d/
dalang ‘slowness’

BALANG ‘LOCUST’ /b/-/g

galang ‘respect’

/b/-/o/
 alang-walang kahulugan sa wikang

ginagamit

MORPOLOHIYA
- ANG MORPOLOHIYA AY ISA SA APAT NA ANTAS NG
WIKA KASAMA NG PONOLOHIYA, SINTAKSIS AT
SEMANTIKA NA NAKALYUON SA MAKAAGHAM NA PAG-
AARAL NG MGA MORPEMA NG ISANG WIKA AT NG
PAGSASAMA-SAMA NG MGA ITO UPANG MAKABUO NG
SALITA. –(SANTIGO AT TIONCO-2003)
- KAUGNAY NITO, ANG MORPOLOHIYA AT TAWAG DIN SA
PAG-AARAL NG ISTRUKTURA NG MGA SALITA AT NG
RELASYON NITO SA IBA PANG WIKA. ( PAZ et al.. 2003 )
 - TUMUTUKOY ITO SA PAGBUBO NG MGA MORPEMA NG
MAKABULUHANG UNIT NG SALITA. ( AGANAN et al.)

HALIMBAWA:

PANGGUPIT= [pang-] + [gupit]

Panlapi salitang-ugat
TUMUTUKOY SA BAGAY NA GAGAMITIN UPANG
MAISAKATUPARAN ANG ISANG AKSYON O KILOS SHEARS.

PUNTO NG ARTIKULASYON
- SA PALIWANAG NINA SANTIAGO AT TINGCO (2003).
ANG PUNTO NG ARTIKULASYON ANG NAGLALARAWAN
KUNG SAAN BAHAG NG ATING BIBIG NAGAGANAP ANG
SAGLIT NA PAGPIPIGIL O PAG-ABALA SA PAGLABAS NG
HANGIN SA PAGBIGKAS NG ISANG KATINIG.

PITONG PUNTO NG ARTIKULASYON

1. PANLABI- ANG PONEMANG /p/,/b/,at/m/ AY
BINIBIGKAS SA PAMAMAGITAN NG PAGDIIL NG
IBABANG LABI SA ITAAS NA LABI.
2. PANLABI-PANGIPIN- ANG PONEMANG /f/ ay /v/ AY
BINIBIGKAS SA PAMAMAGITAN NG PAGDIIL NG LABI SA
MGA NGIPIN SA ITAAS.
3. PANGNGIPIN- ANG MGA PONEMANG /t/, /d/, at /n/ AY
BINIBIGKAS SA PAMAMAGITAN NG PAGDIIL NG DILA SA
LIKURAN NG MGA NGIPIN SA ITAAS.
4. PANGGILAGID- ANG PONEMANG /s/,/z/,/l/,ay/r/ AY
BINIBIGKAS SA IBABAW NG DULONG DILA NA DUMIDIIL
SA PUNONG GILAGID.
5. PANGNGALANGALA- ANG PONEMANG /inye/at/y/ AY
BINIBIGKAS SA PUNONG DILA AT DUMIDIIL SA MATIGAS
NA BAHAGI NG NGALANGALA.
6. PANLALAMUNAN- ANG PONEMANG /k/,/g/,/j/,at /w/
AY BINIBIGKAS SA PAMAMAHITAN NG IBABA NG
PUNONG DILA NA DUMDIIL SA MALAMBOT NA
NGALANGALA.

7. GLOTTAL- ANG /?/ AT /h/ AY BINIBIGKAS SA

PAMAMAGITAN NG PAGDIIL AT PAGHARANG NG
PRESYON NG PAGLABAS NA HININGA UPANG LUMIKHA
NG GLOTTAL NA TUNOG.
PARAAN NG ARTIKULASYON
- ANG TUNGKULIN NG PARAAN NG ARTIKULASYON NA
ILARAWAN AT IPAKITA KUNG PAPAANONG ANG MGA
SANGKAP SA PAGSASALITA AY GUMAGANA AT KUNG
PAPAANONG ANG ATING HININGA AY LUMALABAS SA
BIBIG O ILONG SA PAGBIGKAS NG ALINMAN SA MGA
PONEMANG KATINIG. (SANTIAGO AT TIANGCO:2003)
ANIM NA PARAAN NG ARTIKULASYON
1. PAILONG- ANG MGA KATINIG AY BINIBIGKAS SA
PARAANG DUMAADAAN SA ILONG ANG TUNOG KAPAG
BINIBIGKAS NA PAILONG AY /m,n,l,/.
2. PASUTSOT- ANG MGA KATINIG NA PASUTSOT AY /s,h,/.
3. PASARA- ANG MGA KATINIG NA BINIBIGKAS NG
PASARANG WALANG TINIG AT MAY TINIG AY
/p,b,t,d,k,g,?/.
4. PAGILID- ANG MGA KATINIG NA PAGILID AY /l/.
5. PAKATAL- ANG KATINIG NA PAKATAL AY /r/.
6. MALAPATINIG- ANG MGA KATINIG NA MALAPATINIG
AY /w/ ay /y/.
PAGLALARAWAN SA MUKHA NI OSCAR