Pagbasa at Pagsusuri

ng Iba’t Ibang Teksto

Tungo sa
Pananaliksik
Ikatlong Markahan – Modyul
1: Kaalaman at Kasanayan sa
Pagbasa: Pagsusuri at
Pagsulat ng Teksto
 Aralin
Batayang Kaalaman sa
1.1 Mapanuring Pagbasa

Sapulin

Magandang araw sa iyo minamahal kong mag-aaral! Nakahanda at

sabik ka na bang mag-aral at matuto? Batid kong oo, kung gayon ikaw ay
maghanda na sa mga susunod na araling ating pag-aaralan.
Napakahalagang papel ang ginagampanan ng mga kagamitang
pampagtuturo sa ikatatamo ng mas mataas na antas ng karunungan lalo na
sa larangan ng edukasyon. Magsisilbing kasangkapan ito sa pagkatuto mo.
Ang Modyul na ito ay papaksa sa Batayang Kaalaman sa
Mapanuring Pagbasa at sa mga Kasanayan ng Mapanuring Pagbasa.
Sa pag-aaral sa modyul na ito, inaasahang matatamo mo ang mga
sumusunod:
Mga Pinakamahahalagang Kasanayang Pampagkatuto (MELC)
1. Natutukoy ang paksang tinalakay sa iba’t ibang tekstong binasa
(F11PB – IIIa – 98) Week 1
2. Natutukoy ang kahulugan at katangian ng mahahalagang salitang ginamit
ng iba’t ibang uri ng tekstong binasa( F11PT – IIIa – 88) Week 1
Kaya kung nakahanda ka na, maaari ka nang magsimula sa mga gawain at aralin.

Kahulugan ng Pagbasa
 Isang proseso ng pagbuo ng kahulugan mula sa mga nakasulat na teksto.
Ito ay isang kompleks ng kasanayan na nangangailangan ng koordinasyon
ng iba’t iba at magkakaugnay na pinagmumulan ng impormasyon (Anderson
et al. (1985),)
 Isang proseso ng pagbuo ng kahulugan sa pamamagitan ng inter-aksiyon ng:

1. imbak o umiiral nang kaalaman ng mambabasa;

2. impormasyong ibinibigay ng tekstong binabasa; at
3. konteksto ng kalagayan o sitwasyon sa pagbabasa
- Wixson et al. (1987)

 Isang proseso ng pagkuha,pagkilala at pag-unawa ng mga nakaimbak at

nakasulat na impormasyon o datos.
 Isang representasyon ng wika bilang simbolo na maeeksamin ng mata o
mahahawakan.
 Braille – pagbabasa ng mga bulag
 Notasyon o Pictogram – mga signs o simbolo
 Isang psycholinguistic guessing game kung saan ang nagbabasa ay
nagbubuong muli ng isang mensahe o kaisipan na hinango sa tekstong
binasa.( Goodman 1957,1971,1973)
 Isang pinakapagkain ng ating utak.( James Lee Valentine,2000)
 Ang pag-unawa sa kahulugan ng nakalimbag o nakasulat at pagbibigay ng
interpretasyon dito.(Hank ,1983)
  Napaka-komplikadong pag-unawa ng isang nakasulat na pahayag.
 Nangangahulugan ng imbak na kaalaman upang maiugnay ang teksto sa
realidad.
 Isang mental na interpretasyong may nakalimbag na simbolo.

Lakbayin
Kahulugan ng Mapanuring Pagbasa
 Ito ay ang pagsisiyasat ng isang tekstong babasahin
 Nangangailangan ng maingat, aktibo,replektibo at mapamaraang
pagbasa.

Katangian ng Mapanuring Pagbasa:

1. Maingat
 Kailangang usisain, busisiin ang mga ebidensiya at suriin kung gaano
kalohikal ang teksto.
2. Aktibo
 Habang nagbabasa ay may pagtatala at anotasyong isinasagawa ang
mambabasa upang maging malinaw ang pagpapahayag ng teksto.
3. Replektibo
 Nabibigyang- katibayan o patunay ang nabasa kaugnay ng mga kaalaman at
sariling kaalaman o karanasan ng mambabasa.
4. Intensibo at Ekstensibong Pagbasa
 Intensibong Pagbasa
a. Kinapapalooban ng malalimang pagsusuri sa pagkakaugnay-ugnay,
estruktura, at uri ng diskurso sa loob ng teksto, pagtukoy sa
mahahalagang bokabularyong ginamit ng manunulat, at paulit-ulit at
maingat na paghahanap ng kahulugan.
b. Sa ganitong uri ng pagbasa, nakatutulong ang pagbabalangkas o
paggawa ng larawang konseptuwal upang lubos na maunawaan ng mag-
aaral ang isang teksto.
 Ekstensibo
 Ayon kina Long at Richards (1987), nagaganap ang ekstensibong
pagbabasa kapag ang isang mambabasa ay nagbabasa ng
maramihang babasahin na ayon sa kaniyang interes, mga babasahing
kadalasang hindi kahingian sa loob ng klase o itinatakda sa anomang
asignatura.
 Kadalasan, ang layunin ng mambabasa sa ganitong uri ng pagbasa ay
upang makuha lamang ang “gist” o pinaka-esensya at kahulugan ng
binasa na hindi pinagtutuunan ng pansin ang mga salitang malabo o
hindi alam ang kahulugan.

Estratehiya sa Pagbasa:
Scanning
 Mabilisang pagbasa ng isang teksto na ang pokus ay hanapin ang
ispesipikong impormasyon na itinatakda bago bumasa.
Kinapapalooban ito ng bilis at talas ng mata sa paghahanap
hanggang sa makita ng mambabasa ang tiyak na kinakailangang
impormasyon.
  Kung ang kahingian ay alalahanin ang pangalan, petsa, simbolo,
larawan, o tiyak na sipi na makatutulong sa iyo, scanning ang angkop
na paraan ng pagbasa na dapat gamitin. Ibig sabihin, may paunang
pag-alam o pagka-unawa na sa hinahanap na impormasyon at ang
layunin ay matiyak ang katumpakan nito na makikita sa mga libro o
iba pang sanggunian.

Skimming
 Mabilisang pagbasa na ang layunin ay alamin ang kahulugan ng
kabuuang teksto, kung paano inorganisa ang mga ideya o kabuuang
diskurso ng teksto at kung ano ang pananaw at layunin ng
manunulat.
 Nangangailangan ito ng mabilisang paraan ng organisasyon at pag-
alaala sa panig ng mambabasa upang maunawaan ang kabuuang
teksto at hindi lamang upang matagpuan ang isang tiyak na
impormasyon sa loob nito.

Contextualizing
 Pagsasaayos ng teskto sa paraang historikal, biograpikal at
nakabatay sa kontekstong kultural.

Apat na Antas ng Pagbasa:

1. Primarya
 Ito ang pinakamababang antas ng pagbasa at pantulong upang
makamit ang literasi sa pagbasa. Kinapapalooban lamang ng
pagtukoy sa tiyak na datos at ispesipikong impormasyon gaya ng
petsa, lugar, o mga tauhan sa isang teksto.
2. Mapagsiyasat
 Sa antas na ito, nauunawaan na ng mambabasa ang kabuuang
teksto at nakapagbibigay ng mga hinuha o impresyon tungkol dito.
3. Analitikal
 Sa antas na ito ng pagbasa, ginagamit ang mapanuri o kritikal na pag-
iisip upang malalimang maunawan ang kahulugan ng teksto at ang
layunin o pananaw ng manunulat.
4. Sintopikal
 Ito ay hindi lamang pag-unawa sa mga nariyan nang mga eksperto sa
isang larangan o disiplina, kundi ang pagbuo ng sariling sistema ng
kaalaman at pag-unawa mula sa pagbasa sa mga ekspertong ito. Ang mga
aklat na binasa mo ay mga kasangkapan lamang upang maunawaan mo
ang mga kaalaman na naipundar na ng mga naunang iskolar.
 SAGUTANG PAPEL SA PAGBASA – 2ND SEM
MODYUL 1

PANGALAN: PUNTOS:
SEKSYON:

Galugarin

Sa bahaging ito, pagyayamin pa natin ang iyong kaalaman sa

Mapanuring pagbasa. Iyong babasahin ang isang halimbawa ng Tula. Basahin
at unawain mo ito upang matukoy ang kahulugan at katangian ng
mahahalagang salitang ginamit, mensahe at layunin ng tula.
Tamang asal ng paglimot
ni Reagan R. Maiquez

Ang lahat ng basura ay palitan ng isang salita na malalaman mo mamaya

Bawal magtapon ng BASURA rito

Ilagay ang BASURA sa tamang lalagyan, dito ang nabubulok at dito ang di
nabubulok
Munting BASURA, Ibulsa muna
BASURANG Itinapon mo babalik at babalik sa iyo
May Pera sa BASURA

Ngayon, narito ang salitang ipapalit mo sa basura: ALAALA

Gawin nga natin,
Bawal magtapon ng alaala rito

Ilagay ang alaala sa tamang lalagyan, dito ang nabubulok at dito ang di
nabubulok
Munting alaala ibulsa muna
Alaalang itinapon mo babalik at babalik sa iyo
May pera sa alaala

Ngayon, alamin nga natin ang pagkakaiba ng dalawa

Na para bang may gusto kang itapon
Na alam na alam mong dati’y napakahalaga.
Na para bang ang basura ay isa ring alaala
At ang alaala ay maaari ring mga basura.
 Gawain 1: Unawain Mo!
Panuto: Sagutin mo ang mga sumusunod na tanong at pahayag sa iyong
sagutang papel.
1. Ano ang paksa ng tula?
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________

2. Paghambingin mo ang Basura at Alaala.

PAGKAKAIBA
AT
PAGKAKATULA
D

BASURA ALAALA

3. Ano-ano ang mga kulturang Pilipino ang masasalamin sa tulang ito?

_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________

4. Ano ang mensahe at layunin ng nabasa mo?

_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________
 Palalimin

Gawain 2: Iugnay Mo!

Panuto: Iugnay mo ang mga kaisipan o mensaheng nakapaloob sa tulang
Tamang Asal ng Paglimot sa iyong sarili, pamilya,pamayanan at lipunan.
Tularan ang grapikong presentasyon sa pagpapahayag ng iyong kaisipan sa
sagutang papel.

SARILI PAMILYA

MGA KAISIPAN MULA SA

TULANG TAMANG ASAL NG
PAGLIMOT

PAMAYANAN LIPUNAN
Aralin Mga Kasanayan ng Mapanuring
1.2 Pagbasa

Mga Kasanayan sa Mapanuring Pagbasa

 Bago Magbasa
- sa bahaging ito, iniuugnay sa inisyal na pagsisiyasat ang mga imbak at
kaligirang kaalaman upang lubusang masuri kung anong uri ng teksto
ang babasahin
- nakabubuo ng mga tanong at matalinong prediksyon kung tungkol saan
ang isang teksto batay sa isinagawang pagsisiyasat.
- pagsusuri ng panlabas na katangian ng teksto upang malaman ang
tamang estratehiya sa pagbasa batay sa uri at genre
- kinapapalooban ito ng previewing o surveying ng isang teksto sa
pamamagitan ng mabilisang pagtingin sa mga larawan, pamagat, at
pangalawang pamagat sa loob ng aklat.
 Habang Nagbabasa
- Nakapaloob sa bahaging ito ang:
1) Pagtantiya sa bilis ng pagbasa;
2) Biswalisasyon ng binabasa;
3) Pagbuo ng koneksiyon;
4) Paghihinuha;
5) Pagsubaybay sa komprehensiyon;
6) Muling pagbasa;
7) Pagkuha ng kahulugan mula sa konteksto.
- Sinisimulan ng isang aktibong mambabasa ang paglilipat ng
impormasyon sa matagalang memorya sa pamamagitan ng elaborasyon,
organisasyon, at pagbuo ng mga biswal na imahen.
 Ang elaborasyon ay ang pagpapalawak at pagdaragdag ng
bagong ideya sa impormasyong natutuhan mula sa teksto.
 Ang organisasyon ay pagbuo ng koneksiyon sa pagitan ng iba’t
ibang bahagi ng impormasyon na nakuha sa teksto habang ang
pagbuo ng biswal na imahen ay paglikha ng mga imahen at
larawan sa isipan ng mambabasa habang nagbabasa.
 Pagkatapos Magbasa
- Nakapaloob sa bahaging ito ang:
1. Pagtatasa ng komprehensiyon. Sagutin ang iba’t ibang tanong tungkol
sa binasa upang matasa ang kabuuang komprehensiyon o pag-unawa sa
binasa.
2. Pagbubuod. Sa pamamagitan ng pagbubuod, natutukoy ng manunulat
ang pangunahing ideya at detalye sa binasa.
3. Pagbuo ng sintesis. Halos kagaya rin ito ng pagbubuod, ngunit bukod
sa pagpapaikli ng teksto, ang pagbuo ng sintesis ay kinapapalooban ng
pagbibigay ng perspektiba at pagtingin ng manunulat batay sa kaniyang
pag-unawa.
4. Ebalwasyon. Pagtataya ng mambabasa sa katumpakan at kaangkupan
ng mga impormasyong nabasa sa teksto.
 Lakbayin

Muli kitang binabati dahil malayo na ang iyong narating sa ating pag-aaral.
Sa bahaging ito, panibagong aralin pa ang iyong matutunghayan. Mahalaga ito
upang mas lalo pang malinang ang iyong pag-unawa sa ating aralin.

Pagkilala sa Katotohanan at
Opinyon Katotohanan
 mga pahayag na maaaring mapatunayan o mapasubalian sa pamamagitan
ng empirikal na karanasan, pananaliksik, o pangkalahatang kaalaman o
impormasyon
Opinyon
 mga pahayag na nagpapakita ng preperensiya o ideya batay sa personal na
paniniwala at iniisip ng isang tao. Maaaring kakitaan ito ng mga panandang
diskurso tulad ng “sa opinyon ko,” “para sa akin,” “gusto ko,” o sa “tingin
ko.”

Pagtukoy sa Layunin, Pananaw, at Damdamin ng

Teksto Layunin
 Ito ay tumutukoy sa nais iparating at motibo ng manunulat sa teksto.
Mahihinuha ito sa pamamagitan ng uri ng diskursong ginamit sa
pagpapahayag.
 Halimbawa, naglalarawan ba ito o kaya ay nagkukuwento lang ng isang
tiyak na karanasan o sitwasyon? Maaari ring nangangatuwiran ito o
kaya naman ay hinihikayat ang mambabasa na pumanig sa opinyon o
paninindigan niya.
 Sa layunin, tinutukoy rin ang suliranin o pangunahing tanong ng akda
na nais solusyonan ng may-akda.
Pananaw
 Ang pagtukoy kung ano ang preperensiya ng manunulat sa teksto. Ibig
sabihin, natutukoy rito kung ano ang distansiya niya sa tiyak na
paksang tinatalakay.
 Nasa unang panauhan ba ito na maaaring magpakita na personal ang
perspektiba niya sa paglalahad, o kaya naman ay nasa ikatlong
panauhan na nagbibigay ng obhetibong pananaw at paglalahad sa
paksa?
 Mula sa mahusay na pagtukoy ng pananaw, nahihinuha rin ng
mambabasa kung ano ang kahihinatnan ng isang teksto.
Damdamin
 Ang ipinahihiwatig na pakiramdam ng manunulat sa teksto. Maaaring
nagpapahayag ito ng kaligayahan, tuwa, galit, tampo, o kaya naman ay
matibay na paniniwala o paninindigan tungkol sa isang pangyayari o
paksa.
 Dahil sa damdamin na ipinahahayag ng teksto, hindi naiiwasan na ito
rin ang nagiging pakiramdam ng mambabasa sa pagbasa nito. Sa
katapusan ng pagbasa, maaari ding tasahin ng isang mambabasa kung
nagtagumpay ba ang manunulat na iparamdam ang layunin ng teksto.
Pagsulat ng Paraphrase, Abstrak, at Rebyu
Paraphrase
 Ito ay tumutukoy sa muling pagpapahayag ng ideya ng may-akda sa
ibang pamamaraan at pananalita upang padaliin at palinawin ito para
sa mambabasa.
 Mahalaga ito sa pananaliksik upang tukuyin ang pinagmulan ng isang
ideya o kaisipan at ipahayag ito sa pamamaraan na makatutulong sa
pananaliksik.

Abstrak
 Isang buod ng pananaliksik, tesis, o kaya ay tala ng isang
komperensiya o anomang pag-aaral sa isang tiyak na disiplina o
larangan.
 Ito ay nakatutulong upang mabilis na makita ng isang mambabasa ang
kabuuang latag ng pananaliksik kabilang ang mga layunin at
kinalabasan nito. Sa ilang publikasyon, tinatawag din itong precis o
sinopsis.
May Tatlong Uri ng Pagsulat ng Abstrak
1. Abstrak para sa isang Pananaliksik
2. Abstrak para sa isang Modyul o Aklat
3. Abstrak para sa Pelikula
Rebyu
 Ito ay isang uri ng pampanitikang kritisismo na ang layunin ay suriin
ang isang aklat batay sa nilalaman, estilo, at anyo ng pagkakasulat
nito.
 Naglalaman din ito ng pagtataya o ebalwasyon ng akda batay sa
personal na pananaw ng mambabasa na nagbibigay ng rebyu. Ang mga
nagsusulat ng rebyu sa mga pahayagan o online portal ay gumagamit
ng panunuri upang magpalaganap ng sariling kaalaman na
sumusuporta o kaya ay nagpapasubali sa nilalaman ng aklat.
 Maaaring ito ay naglalaman ng maikling buod ng aklat upang
magkaroon ng ideya ang mga mambabasa.
 SAGUTANG PAPEL SA PAGBASA – 2ND SEM
MODYUL 1.2

PANGALAN: PUNTOS:
SEKSYON:

Gawain 1: Uriin Mo!

Panuto: Tukuyin mo ang mga sumusunod na salita/parirala kung anong
kasanayan ng mapanuring pagbasa Gayahin ang pormat sa sagutang papel.

Paghihinuha Ebalwasyon Biswalisasyon Realisasyon

Previewing Pagsisiyasat sa teksto Interpretasyon
Pagsubaybay sa pag-unawa Pagbubuod
Pagpapalawak ng talasalitaan

BAGO MAGBASA HABANG NAGBABASA PAGKATAPOS MAGBASA

Palalimin

Sa bahaging ito, pagyayamin pa natin ang iyong kaalaman.Iyong

babasahin ang isa pang teksto.Basahin at unawaing mabuti upang maisakatuparan
ang susunod na gawain.

BANGKANG PAPEL
ni: Genoveva Edroza-Matute

Nagkatuwaan ang mga bata sa pagtatampisaw sa baha. Ito ang

pinakahihintay nilang araw mula nang magkasunud-sunod ang pag-ulan. Alam
nilang kapag iyo’y nagpatuloy sa loob ng tatlong araw ang lansangang patungo sa
laruan ay lulubog. At ngayon, ay ikalimang araw nang walang tigil ang pag-ulan.
Ilang maliliit na bata ang magpapalutang ng mga bangkal papel, nariyang
tinatangay ng tubig, naroong sinasalpok at inilulubog, nariyang winawasak.
Sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik sa aking gunita ang
isang batang lalaki. Isang batang lalaking gumawa ng tatlong malalaking bangkang
papel na hindi niya napalutang sa tubig kailanman...
Isang batang lalaking nagising sa isang gabi, sa mag dagundong na
nakagugulat.
Sa loob ng ilang saglit, ang akala niya’y Bagong Taon noon. Gayon ding malalakas na
ugong ang natatandaan niyang sumasalubong sa Bagong Taon. Ngunit pagkalipas ng
ilan pang saglit, nagunita niyang noon ay wala nang ingay na pumapatak mula sa
kanilang bubungan.
Sa karimla’t pinalaki niya ang dalawang mata, wala siyang makitang ano
man maliban sa isang makitid na silahis. Hindi niya malaman kung alin ang
dagundong ng biglang pumuno sa bahay ang biglang pagliliwanag. Gulilat siyang
nagbalikwas at hinanap nang paningin ang kanyang ina.
Nagsunud-sunod ang tila malalaking batong gumugulong sa kanilang
bubungan. Ang paggulong ng mga iyo’y sinasaliwan ng pagliliwanag at pagdidilim
ng bahay, ng pagliliwanag na muli. Samantala’y patuloy ang pagbuhos ng ulan sa
kanilang bubungan, sa kanilang paligid, sa lahat ng dako.
Muling nahiga ang nagbalikwas at ang tinig niya ay pinatalagos sa karimlan.
“Inay, umuulan, ano?”
“Oo, anak, kangina,” anang tinig mula sa dulo ng hihigan.
“Inay,” ang ulit niya sa karimlan, “dumating na ba ang
Tatay?”
Sumagot ang tinig ngunit hindi niya maunawaan. Kaya’t itinaas niya nang bahagay
ang likod at humilig sa kaliwang bisig. Sa kanyang tabi;y naroon ang kapatid na si
Miling. Sa tabi nito’y nabanaagan niya ang katawan ng ina, at sa kabila naman
nito’y nakita niya ang banig na walang tao.
Ibinaba niya ang likod at iniunat ang kaliwang bisig. Naramdaman niya ang
sigis ng lamig ng kanyang buto. Mula sa nababalot na katawan ni milng ay hinila
niya ang kumot at ito’y itinakip sa sariling katawan. Bahagyang gumalaw ang
kapatid, pagkatapos ay nagpatuloy sa hindi pagkilos. Naaawa siya kay Miling
kaya’t ang kalahati ng kumot ay ibinalot sa katawan niyon at siya’y namaluktot sa
nalabing kalahati.
Naramdaman niya ang panunuot ng lamig sa kanyang likod. Inilabas niya
ang kanag kamay sa kumot at kinapa ang banig hanggang sa maabot niya ang
sahig.
Anong lamig sa sahig, ang naisip niya, at ang kanang kamay ay dali-daling
ipinasok muli sa kumot.

“Inay,” ang tawag niyang muli, “bakit wala pa si Tatay? Anong oras na ba?”
“Ewan ko,” ang sagot ng kanyang ina. “Matulog ka na, anak, at bukas ay
magpapalutang ka ng mga bangkang ginawa mo.”
Natuwa ang bata sa kanyang narinig.
Magkakarerahan kami ng bangka ni Miling, ang aki’y malalaki’t matitibay...hindi
masisira ng tubig.
Dali-dali siyang nagbangon at pakapa-kapang sumiksik sa pagitan ng
kapatid at ng kanyang kausap. Idinaan niya ang kanyang kamay sa pagitan ng
baywang at bisig ng ina. Naramdaman niya ang bahagyang pag-aangay ng
kaliwang bisig niyon. Ang kanang kamay noo’y ipinatong sa kanyang ulo at
pabulong na nagsalita:
“Siya, matulog ka na.”
Ngunit ang bata’y hindi natulog. Mula sa malayo’y naririnig niya ang hagibis ng
malakas na hangin. At ang ulang tangay-tangay noon.
“Marahil ay hindi na uuwi ang Tatay ngayong gabi,” ang kanyang nasabi. Naalala
niyang may mga gabing hindi umuuwi ang kanyang ama.
“Saan natutulog ang Tatay kung hindi siya umuuwi rito?” ang tanong niya sa
kanyang ina. Ngunit ito’y hindi sumagot.Sinipat niya ang mukha upang alamin
kung nakapikit na ang kanyang ina. Ngunit sa karimlan ay hindi niya makita.
Bago siya tuluyang nakalimot, ang kahuli-hulihang larawan sa kanyang balintataw
ay ito. Tatlong malalaking bangkang yari sa papel na inaanod ng baha sa kanilang
tapat...
At samantalang pumapailanlang sa kaitaasan ang kahuli-hulihang pangrap
ng batang yaon, ang panahon ay patuloy sa pagmamasungit. Ang munting bahay
na pawid ay patuloy sa pagliliwanag at pagdidilim, sa pananahimik at pag-
uumugong, sa pagbabata ng walang awing hampas ng hangin at ulan...
Ang kinabukasan ng pagtatampisaw at pagpapaanod ng mga bangkang papel ay
dumating... Ngunit kakaibang kinabukasan.
Pagdilat ng inaantok pang batang lalaki ay nakita niyang nag-iisa siya sa hihigan.
Naroon ang kumot at unan ni Miling at ng kanyang ina.
Pupungas siyang bumangon.
Isang kamay ang dumantay sa kanyang balikat at nang magtaas ng
paningin ay nakitang yao’y si Aling Berta, ang kanilang kapitbahay.
Hindi niya maunawaan ang tingin noong tila naaawa.
Biglang-biglang naparam ang nalalabi pang antok. Gising na gising ang kanyang
ulirat.
Naroon ang asawa ni Aling Berta, gayon din sina Mang Pedring, si Alng Ading, si
Feli, at si Turing, si Pepe. Nakita niyang ang kanilang bahay ay halos mapuno ng
tao.
Nahihintakutang mga batang humanap kay Miling at sa ina. Sa isang sulok, doon
nakita ng batang lalaki ang kanyang ina na nakalikmo sa sahig. Sa kanyang
kandungan ay nakasubsob si Miling. At ang buhok nito ay walang tigil na
hinahaplus-haplos ng kanyang ina.
Ang mukha ng kanyang ina ay nakita ng batang higit na pumuti kaysa rati.
Ngunit ang mga mata noo’y hindi pumupikit, nakatingin sa wala.
Patakbo siyang lumapit sa ina at sunud-sunod ang kanyang pagtatanong.
“Bakit, Inay, ano ang nangyari? Ano ang nangyari, Inay? Bakit maraming tao rito?”
Ngunit tila hindi siya narinig ng kausap. Ang mga mata noo’y patuloy sa hindi
pagsikap. Ang kamay noo’y patuloy sa paghaplos sa buhok ni Miling.
Nagugulumihang lumapit ang bata kina Mang Pedring at Aling Feli. Ang pag-uusap
nila’y biglang natigil nang siya’y makita.
Wala siyang narinig kundi... “Labinlimang lahat ang nangapatay...”
Hindi niya maunawaan ang ang lahat.
Ang pagdami ng tao sa kanilang bahay. Ang anasan. Ang ayos ng kanyang
ina. Ang pag-iyak ni Aling Feli nang siya ay makita.Sa pagitan ng mga hikbi,
siya’y patuloy sa pagtatanong...“Bakit po? Ano po iyon?” Walang sumasagot sa
kanya.
Lahat ng lapitan niya’y nanatiling pinid ang labi. Ipinatong ang kamay sa kanyang
balikat o kaya’y hinahaplos ang kanyang buhok at wala na.

Hindi niya matandaan kung gaano katagal bago may nagdatingan pang mga tao.
“Handa na ba kaya?” anang isang malakas ang tinig. “Ngayon din ay magsialis na
kayo. Kayo’y ihahatid ni Kapitan Sidro sa pook na ligtas. Walang maiiwan, isa man.
Bago lumubog ang araw sila’y papasok dito...
Kaya’t walang maaaring maiwan.”
Matagal bago naunawaan ng bata kung ano ang nagyari.
Sila’y palabas na sa bayan, silang mag-iiba, ang lahat ng kanilang kapitbahay, ang
maraming-maraming tao, at ang kani-kanilang balutan.
Sa paulit-ulit na salitaan, sa sali-salimbayang pag-uusap ay nabatid niya ang ilang
bagay.
Sa labinlimang nangapatay kagabi ay kabilang ang kanyang ama...sa
labas ng bayan...sa sagupaan ng mga kawal at taong-bayan.
Nag-aalinlangan, ang batang lalaki’y lumapit sa kanyang ina na mabibigat ang mga
paa sa paghakbang.
“Inay, bakit pinatay ng mga kawal ang Tatay? Bakit? Bakit?”

Ang mga bata noong nakatingin sa matigas na lupa ay isang saglit na

lumapit sa kanyang mukha. Pagkatapos, sa isang tinig na marahang-marahan ay
nagsalita.
“Iyon din ang nais kong malaman, anakm iyon din ang nais kong malaman.”
Samantala...
Sa bawat hakbang na palayo sa bahay na pawid at sa munting bukid na
kanyang tahanan ay nararagdagan ang agwat ng ulila sa kanyang kabataan.
Ang gabing yaon ng mga dagundong at sigwa, ng mga pangarap na kinabukasan at
ng mga bangkang papel – ang gabing yaon ang kahuli-hulihan sa kabataang
sasansaglit lamang tumagal. Ang araw na humalili’y tigib ng pangamba at ng mga
katanungang inihahanap ng tugon.
Kaya nga ba’t sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik
sa aking gunita ang isang batang lalaki. Isang batang lalaking gumawa ng tatlong
malalaking bangkang papel na hindi niya napalutang kailanman...

Gawain 2: Mala-Diskyunaryo, Payabungin Natin!

A. Panuto: Magtala ng limang salita mula sa tekstong binasa.Isulat ang mga ito sa unang hanay.
Sa ikalawang hanay ibigay mo ang kahulugan, at sa ikatlong hanay naman ay gamitin ang mga
salita sa makabuluhang pangungusap. Gayahin ang pormat sa iyong sagutang papel.

Salita Kahulugan Makabuluhang Pangungusap

1.

2.

3.

4.

5.