MAK 502

MÜHENDİSLİKTE SAYISAL YÖNTEMLER

Ödev 3 Çözüm
Kararlılık, Değiştirilmiş Denklemler, Yapay Viskozite

Veriliş Tarihi: 09.Şubat.2022

Teslim Tarihi: 25.Şubat.2022

Soru 1) (Hoffmann, 4.9 Problems, Pr. 4.2) Model doğrusal taşınım denklemi için

𝜕𝑢 𝜕𝑢
+𝑎 =0
𝜕𝑡 𝜕𝑥

önerilen 2-adımlı sonlu-fark denklemi için

𝑛+1/2 𝑎∆𝑡 𝑛
𝑢𝑖 = 𝑢𝑖𝑛 + (𝑢𝑖+1 − 𝑢𝑖𝑛 )
∆𝑥
1 𝑛 𝑛+1/2 𝑎∆𝑡 𝑛+1/2 𝑛+1/2
𝑢𝑖𝑛+1 = (𝑢𝑖 + 𝑢𝑖 )+ (𝑢 − 𝑢𝑖−1 )
2 2∆𝑥 𝑖

a) Von Neumann yöntemini kullanarak algoritmanın kararlılık şartını bulunuz.

n+1/2 zaman seviyesi, n+1 zaman seviyesinde yerine konulursa Lax-Wendroff

yöntemi elde edilir:
b) Değiştirilmiş denklemi (modified equation) türetiniz ve baskın hata terimini
işaret ediniz. Baskın terim sönümlemeli mi (dissipative) saçınımlı mıdır (dispersive) ?
Soru 2) Model doğrusal taşınım-yayınım denklemi için e

𝜕𝑢 𝜕𝑢 𝜕 2𝑢
+𝑎 =𝜈 2
𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑥

taşınım terimini birinci-mertebeden ileriye-farklarla (explicit Euler, FTCS), yayınım

terimini birinci-mertebeden geriye-farklarla (implicit Euler, BTCS) ifade ettikten sonra

a) Von Neumann yöntemini kullanarak algoritmanın kararlılık şartını bulunuz.

 b) Değiştirilmiş denklemi (modified equation) türetiniz ve baskın hata terimini
işaret ediniz. Baskın terim sönümlemeli mi (dissipative) saçınımlı mıdır (dispersive) ?

Çözüm:

Gereken yerlerde aşağıdaki şekilde u^(n+1)_(i+-1) karma kısmi türevleri kullanalım:

Taylor açılımından gelen zamana bağlı türevler, Hoffmann S.147’deki pratik yoldan gidilerek,
yaklaşık FDE yerine özgün PDE (model denklemin) kısmi türevleri aşağıda şekilde türetilmiştir:
Düzeltilmiş denkleme göre, Sönüm Hatası/Dissipation Error = (-Δt.a^2/2)u_xx, Saçınım
Hatası/Dispersion Error = (......)u_xxx olup, yöntemde Sönüm hatası baskın hatadır. Model denklem
u_t + a.u_x = 𝜈.u_xx olduğuna göre, fiziksel sönüm terimi 𝜈.u_xx dışında kalan (-Δt.a^2/2)u_xx
terimi Yapay viskozite/Artificial Dissipation terimidir.