1) Kitabın temel iddiası ne? 2) Kitap bu temel iddiasını hangi basamak ve aşamalarla temellendiriyor ve ortaya koyuyor? (Mesela uyması gereken basamaklarda atlama var mı) 3) Kitap literatürde daha önce yapılan bir işi mi yapıyor yoksa literatüre bir katkı mı yapıyor? Ayrıntı sorular: Nasıl kaynak kullanmış, ikinci el literatürü mü kullanmış yoksa ilk elden kaynakları mı kullanmış, kaynakları yorumlayabilmiş mi yoksa kitapları bir araya getirip yeni bir terkip ve tasnif mi yapmış..?
2) Makale:
- Bilim makaleler üzerinden yürür.
- Makalenin bilimsel olması gerekir: 1) Problemi oldukça belirli olmalıdır 2) Kaynakları belirli olmalıdır 3) Konuyla ilgili bilgileri/literatürü tüketmelidir 4) Sahaya ne kattığı mutlaka belirgin olmalıdır 5) Bir konu hakkında sonuca ulaşmalıdır Makalenin sonucu: - Ya başta söylenir (bunu genellikle İngilizler kullanır) - Ya da sonda söylenir Bir meseleye katkı yolları: - Kaynak kullanımında - Yanlış kullanılan kaynakların tashihiyle - Yanlış yorumların düzeltilmesiyle - Yeni yorum/lar getirilmesiyle Bilim için iki şey kritiktir: 1) Doktora tezleri 2) Makaleler Bunlar yoksa orada bilim yapılmıyor demektir.
3) Araştırma Notu:
- İçerikten çok yapısal bir özelliktir
- Yazarın makaledeki gibi bir problem etrafında bir sonuca ulaşması söz konusu değildir - Araştırmacı araştırmanın temel sorusunu cevaplamaz, sadece ulaştığı verileri paylaşır - Araştırma notlarından, bir makaledeki kadar belirgin bir bilgi/sonuç alınamaz sadece bulgulara ulaşılır
4) Edisyon - Kritik - Tahlil:
Edisyon - kritik - tahlil ve çevirilerde yapılan hatalar: a) Bir metnin doğrudan aktarılmasıyla oluşan hatalar: - Metnin bütününe ilişkin yanlış anlamalardan kaynaklı hatalar: 1) Mütercim gerçekten okuduğu metni anlamamış olabilir; yani bu, metnin bütününü okumada bir yanlış anlaşılmadır Örn. : Muhyiddin Kafiyeci / el-Kavaid-i İlm-i Tefsir / İsmail Cerrahoğlu çevirisi 2) Metnin belli cümlelerinin anlaşılmaması yahut yanlış anlaşılması olabilir Örn. : Kitabü’t-Tevhid / Bekir Topaloğlu çevirisi (Maturidi’nin arazcı olmasına rağmen mütercim atom kelimesini kullanmıştır) - Bir metnin insicamını bozacak şekilde çeviri hataları olabilir Örn. : Şerhu’l - Usulu’l - Hamse/ İlyas Çelebi çevirisi - Mevzi birtakım yanlış anlaşılmalar olabilir - Ne metnin ne de cümlelerin yanlış anlaşılmasından değil, akılda olan ile yazıya dökülenlerin farklı olmasından kaynaklı hatalar olabilir
b) Uzman olmamaktan kaynaklı oluşan hatalar:
- Metnin terimsel/kavramsal örgüsünün bozulması
- Metnin dilinin Türkçe’ de vaz’ diline çevrilmesi
Örn. : Gazali’nin metinleri
Hücviri’nin Keşfü’l Mahcub’unun ilk bölümünde “Bilginin Mahiyeti” başlığının “Bilginin
Önemi” diye çevrilmesi
- Metnin şekil şartlarında (msl. paragraflandırmada) yapılan hatalar