ΠΟΜΠΗΙΑ

Η Πομπηία ήταν μία ανθηρή πόλη της νότιας Ιταλίας, στην πλευρά της Τυρρηνικής
θάλασσας, κοντά στην σημερινή Νάπολη, στα βόρεια των εκβολών του ποταμού
Sarno. Είναι αδιαμφισβήτητα μία πόλη που προκάλεσε και προκαλεί έντονο
ενδιαφέρον στον αρχαιολογικό χώρο, καθώς και στο ευρύ κοινό. Σήμερα η περιοχή
φαίνεται να έχει αποτραβηχτεί από τη θάλασσα, όμως την εποχή που η Πομπηία
κατοικείτο, θεωρείται πως ήταν πιο κοντά. Η πόλη απέχει από το Βεζούβιο περίπου
οκτώ χλμ. και έπειτα από αρκετούς σεισμούς καταστράφηκε ολοκληρωτικά μαζί με
το Ηράκλειο και τις γύρω περιοχές από την έκρηξη του ηφαιστείου το 79 μ.Χ.  Η
πρώτη ανακάλυψη ενός τμήματος της Πομπηίας έγινε τυχαία, το 1592, κατά τις
εργασίες κατασκευής ενός υπόγειου υδραγωγείου της πόλης Τόρε Ανουντσιάτα.
Σύμφωνα με το μύθο, ο Ηρακλής, αφού έκλεψε τα βόδια από το Γηρυόνη τα έβαλε
να παρελάσουν σε μία θριαμβευτική πομπή, από όπου πήρε το όνομά της η
Πομπηία. Σύμφωνα με τον Kraus η ρίζα της λέξης Πομπηία είναι η οσκική λέξη για
τον αριθμό πέντε (pompe), γεγονός που υποδηλώνει πιθανώς ότι η κοινότητα
αποτελείτο από πέντε οικισμούς. Η Πομπηία είναι χτισμένη πάνω σε ένα ρεύμα από
προϊστορικές λάβες, πριν περάσει ο Βεζούβιος μία περίοδο εξωτερικής αδράνειας.
Η πρώτη Πομπηία είναι οσκική και ο οικισμός φαίνεται να ασχολείτο με την αλιεία,
την καλλιέργεια, καθώς και την ανταλλαγή αγαθών με άλλους οικισμούς της
Καμπανίας. Η εγκατάσταση των Ελλήνων στην Ισχία το 760 προηγείται της
Ετρουσκικής εξάπλωσης. Από το 474 π.Χ. ως το 424 π.Χ. φαίνεται από τα ευρήματα
ότι η Πομπηία ήταν και πάλι υπό Ελληνική κυριαρχία. Τα επόμενα χρόνια που
ακολούθησαν (424-89 π.Χ.), η Πομπηία γνώρισε τη μακρόχρονη σαμνιτική περίοδο
και ιδιαίτερη ανάπτυξη από τα ανατολικά στα δυτικά αποκτώντας έτσι την αστική
περίμετρο των 3104 μ.
Οι πληροφορίες που έχουμε για την έκρηξη του Βεζούβιου, αλλά και την ιστορία
της Πομπηίας και της ευρύτερης περιοχής προέρχονται από αρχαίους συγγραφείς.
Μία από τις σημαντικότερες μαρτυρίες είναι του Πλίνιου του Νεότερου, ο οποίος
περιγράφει λεπτομερώς την έκρηξη, καθώς και το θάνατο του Πλίνιου του
Πρεσβύτερου ως αυτόπτης μάρτυρας.
Στον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας έχουν βρεθεί πολλές οικίες-βίλες, οι
περισσότερες των οποίων χτίστηκαν τον 2ο αιώνα π.Χ. και αποδεικνύουν την
Ελληνική αποικιακή προέλευση της πόλης. Πέρα από τα ιδιωτικά οικοδομήματα,
στο χώρο της ανασκαφής, έχει βρεθεί πλήθος δημόσιων κτηρίων, απεικονίσεις αλλά
και αντικείμενα της καθημερινότητας. Η αγορά με τη μεγάλη ορθογώνια πλατεία,
με μήκος 142 μ. και πλάτος 38 μ., είναι το σύμβολο της δημοτικής αυτονομίας, ο
τόπος συγκέντρωσης του πλήθους για τη λήψη αποφάσεων. Βρίσκεται στη
διασταύρωση των δύο κεντρικών δρόμων της πόλης και χρονολογείται τον 2 ο αιώνα
π.Χ. Οι οικίες στην Πομπηία συγκεντρώνουν αρκετά βασικά χαρακτηριστικά με
ετρουσκικά, ελληνικά και ιταλικά στοιχεία. Χαρακτηρίζονται από ισόγεια διάταξη
και μεγάλο αριθμό εσωτερικών χώρων. Το σχέδιο της οικίας είναι κατά προσέγγιση
συμμετρικό. Ο σχεδιασμός της πρόσοψης και του προθάλαμου χαρακτηρίζεται από
απλότητα, εκτός από εκείνον στο σπίτι των Εστιάδων που μοιάζει με στοά. Μία από
τις πιο γνωστές οικίες είναι η έπαυλη των Μυστηρίων, μία πολυτελής οικία, που
διαμορφώθηκε αρκετά με την πάροδο των χρόνων. Βρίσκεται κοντά στην οδό των
τάφων, καθώς και στο δρόμο που οδηγεί από την πόλη στο Ηράκλειο και τη
Νεάπολη. Με έκταση 1820 τετραγωνικά μέτρα και πάνω από ενενήντα δωμάτια, η
οικία είναι αρκετά εντυπωσιακή. Αρχικά ονομαζόταν έπαυλη Ίτεμ, από το όνομα
του ιδιοκτήτη του οικοπέδου στο οποίο βρέθηκε. Αργότερα μετονομάστηκε σε
έπαυλη των Μυστηρίων από την τοιχογραφία με τα διονυσιακά θέματα.
Οι οικίες της Πομπηίας είναι διακοσμημένες με ιδιαίτερα προσεγμένες
τοιχογραφίες και ψηφιδωτά από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες
για τη ζωή των πολιτών, αλλά και τις επιρροές που αντικατοπτρίζονται στην τέχνη.
Ανάμεσα στα θέματα που απεικονίζονται είναι σκηνές της καθημερινής ζωής,
θεότητες, νεκρές φύσεις, καθώς και Νειλώα τοπία. Στην οικία του Φαύνου, το
ψηφιδωτό που κοσμούσε το δάπεδο της έπαυλης χρονολογείται το 150 π.Χ..
Απεικονίζει τη μάχη της Ισσού με τον έφιππο Μέγα Αλέξανδρο και το Δαρείο Γ’
πάνω σε άρμα. Το εντυπωσιακού μεγέθους μωσαϊκό (3,13 μ. επί 5,82 μ.)
φυλάσσεται σήμερα στο Αρχαιολογικό μουσείο της Νάπολης και είναι πιθανό η
σκηνή να προέρχεται από ζωγραφικό έργο του πρώιμου 3ου αιώνα π.Χ.
Τα κτίρια κοινής ωφελείας αλλάζουν με την πάροδο των χρόνων και
προσαρμόζονται στις ανάγκες των πολιτών. Τα θέατρα και τα αμφιθέατρα
αποτελούν σημείο συγκέντρωσης των ανθρώπων, παρακολούθησης θεαμάτων και
καλλιέργειας. To πιο παλιό και ευρύχωρο θέατρο της πόλης είναι το Μεγάλο
θέατρο του 2ου π.Χ. αιώνα. Την εποχή που χτίζεται, οι πόλεις της Καμπανίας
φαίνεται να επηρεάζονται από ελληνικές πολιτιστικές επιδράσεις. Το ωδείο ή
κλειστό θέατρο, κατασκευάστηκε την εποχή του Σύλλα και προοριζόταν κυρίως για
μουσική ή ποιητική απαγγελία.

Κάτοψη της Αγοράς και των μνημείων της.

 Κάτοψη της Έπαυλης των Μυστηρίων.

Το ψηφιδωτό της οικίας του

Φαύνου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Augusti, S., Colori Pompeiani, 1967.

 Boissier, G., Rome and Pompeii: Archaeologial Rambles, 1905.
 Etienne, R., Η καθημερινή ζωή στην Πομπηία, 1994.
 Jashemski, Wi. Feemster, and Meyer Frederick G.,
 The natural history of Pompeii, Cambridge, 2002.
 Kraus, T., Pompeii and Herculaneum: the living cities of the dead, 1975.
 Μπούρας Χ., Μαθήματα ιστορίας της αρχιτεκτονικής, 1999.
 Özgenel, L., A tale of two cities: In search for ancient Pompeii and
Herculaneum, 2008.
 Sgobbo, I., Gli Etruschi in Pompei alla luce di un nuovo documento, L'Arte
Tipografica Napoli, 1957.
 Woodford, S., The art of Greece and Rome, Cambridge, 2004.