Prof. Dr.

Yusuf ÖZÇATALBAŞ

Malzeme Seçimi/… 1
 *Selection and use of engineering materials / J.A. Charles, F.A.A.
Crane, J.A.G. Furness
*Engineering materials : properties and selection / Kenneth G.
Budinksi
*Selection of materials and manufacturing processes for engineering
design / Mahmoud M. Farag
*Materials Selection in Mechanical Design/ Prof.Dr.M.F. Ashby
*Malzeme Seçimi ve Uygulamaları / Prof.Dr.Fehim Fındık

Malzeme Seçimi/… 2
  Malzeme bilimi, maddenin özellikleri ve kullanım
alanları ile bilim ve mühendisliğin değişik
alanlarını içine alan disiplinler arası bir bilim
dalıdır.

 Malzeme bilimi temel olarak malzemelerin yapı ve

özelliklerini inceler.

Malzeme Seçimi/… 3
Malzeme Seçimi/… 4
 G-CFRP plakalar (cam-Karbon Fiberle Güçlendirilmiş Polymerler)

Malzeme Seçimi/… 5
 Malzeme bilimi seramiklerin imalatı ile
başlayan uygulamalı bilim ve
mühendisliğin en eski şeklidir.

Modern malzeme bilimi gerçekte

metalurji ve maden bilimlerinden
türemiştir. Malzeme bilimi alanında
yapılan en büyük adım Willard Gibbs’in
19.yy’da malzemelerin termodinamik
özelliklerini göstermesiyle ortaya
çıkmıştır.

Malzeme Seçimi/… 6
 1960 öncesinde çoğu malzeme bilimi bölümleri metalurji
bölümleri olarak isimlendirilmekte idi.

1960 sonrası bu alanda metallerin dışında diğer

malzemelerinde inceleme alanına dahil edilmesi ile ayrı
isim halinde bolümler açılmaya başlandı.

Günümüzde: Malzeme Mühendisliği

Malzeme Seçimi/… 7
 Malzeme bilimde amaç malzemeleri tanıyıp, anlayarak
yeni malzemelerin keşfini sağlamak ve uygun
prosesler tasarlayarak insanlığın kullanımına
sunulmasıdır.

Malzeme Seçimi/… 8
Malzeme Seçimi/… 9
Malzeme Seçimi/… 10
otomobil şasesi
Processing Results in :
Materials
Shape and size
Tolerance
Roughness / Surface finish
Precision

Primary Forming Processes :

Casting
Pressure molding
Deformation processing
Powder methods
Special methods

Malzeme Seçimi/… 11
 1. Üretim
2. Ekonomi
3. Sosyal etkisi

Malzeme Seçimi/… 12
Malzeme Seçimi/… 13
  Metaller ve alaşımları
 Polimerler
 Seramikler
 Kompozitler

Malzeme Seçimi/Malzeme
Çeşitleri 14
  Çelik, alüminyum, magnezyum, çinko, dökme
demir, titanyum, bakır, nikel vb. (Demir esaslı veya
demir dışı alaşımlar).
 Elektrik iletkenlikleri yüksek
 Isıl iletkenlikleri yüksek
 Sünek ve Şekil verilebilir
 Şok (darbe) direnci yüksek
 Yapısal ve yük taşıyıcı alanlarda kullanıma
uygundurlar.
 Saf metaller çok az kullanılmakla birlikte,
metallerin kombinasyonlarından oluşturulan
alaşımlarla belirli özellikleri gelişmiş malzemeler
üretmek üzere tercih edilirler.

Malzeme Seçimi/ Metaller ve 15

alaşımları
 •Tuğla, cam, refrakterler, zımpara
taşları vb. malzemelerdir.
•Al metaldir ancak Al2O3 seramiktir
•Genellikle yalıtkandırlar
•Elektrik ve ısı iletkenliği düşüktür
•Dayanımı yüksek, sert ve kırılgandır
•Yüksek sıcaklık ve korozyona
dayanıklıdır (jet motorlarında ve motor
gövdelerinde kullanılırlar)

Malzeme Seçimi/Seramikler 16
 MAE 224: ENGINEERING MATERIALS

SINGLE
CRYSTAL POLYCRYSTAL

POLYCRYSTAL
+ PORES

Figure 1.2 – Alumina (Al2O3) – single crystal and polycrystal

Grain Structure is a function of “Solidification” processing!

1.Introduction 19

Malzeme Seçimi/… 17
 •Kauçuk, plastik ve yapıştırıcıları içine alan
malzemelerdir.
•Organik moleküllerden polimerizasyon prosesi ile
büyük moleküler yapılar oluşturularak üretilirler.
•Poli-mer yapıya sahiptirler
•Etilen (C2H4) monomerdir
•Polietilen (-C2H4-)n zincirdir
•Genelde hidrojen ve karbondan oluşurlar
•Elektrik ve ısı iletkenliği az
•Yüksek sıcaklıklar için uygun değildir
•Termoplastikler sünektir ve şekil verilebilir
•Termosetler daha dayanıklı fakat kırılgandır

Malzeme Seçimi/Polimerler 18
 Karbonun diğer C veya H, O, OH, Cl gibi element veya
iyonlarla kovalent bağlar yaparak oluşturduğu molekül
zincirlerinin Van der Waals bağları ile bir arada bulunması
ile oluşan malzeme grubuna verilen isimdir.
Zincir içinde kovalent bağ Zincirler arasında van
der Waals bağ

Malzeme Seçimi/Polimerler
 Polietilen:
Zincirin omurgası, Birbirlerine kovalent
bağlı C atomları tarfından oluşturulmuş.
Her bir C atomuna kovalent olarak bağlı 2
H mevcut.
etilen

Malzeme Seçimi/Polimerler 20
 

Monomer Mer

Polimerizasyon

Polietilen

Malzeme Seçimi/Polimerler
 İki veya daha çok malzemeden oluşurlar.
 Beton, sunta, fiberglas, karbon fiberle güçlendirilmiş
polimer

Düşük ağırlıklı
Mukavemetli
Sünek
Yüksek sıcaklık direnci iyi
Şok direnci yüksek

Malzeme Seçimi/Kompozit
Malzemeler 22
 WC or TiCN
Malzeme Seçimi/… 23
Malzeme Seçimi/… 24
  Uzay
 Biyomedikal
 Elektronik Malzemeler
 Enerji Teknolojisi ve Cevre Teknolojisi
 Manyetik Malzemeler
 Fotonik veya Optik Malzemeler
 Akıllı malzemeler
 Yapısal Malzemeler

Malzeme Seçimi/… 25
 Atomik yapı
Atomik düzen/Kristal Yapı
Mikroyapı
Makroyapı
olarak dört seviyede incelenir.
Tek kristal: Tek bir kristalden oluşan malzemeye denir. Bu kristalde
tane sınırı mevcut değildir.
Taneler: Polikristal/coklu kristal malzemedeki kristallerdir.
Polikristal malzeme: Tek kristalin tersine birçok kristalden oluşur.

Malzeme Seçimi/… 26
 Sıcaklık

Korozyon

Yorulma

Deformasyon Oranı

Malzeme Seçimi/ 27
Malzeme Seçimi/Sıcaklık 28
 Çalışma Yüzeyi Sıcaklığı

Malzeme Seçimi/Çalışma 29
yüzeyi sıcaklığı
Malzeme Seçimi/… 30
Niyobyum ve
titanyum :
Tanelerarası
korozyonu önler

Azot:
Mukavemet ve
korozyon
dayanımını
artırır.

Kükürt ve
selenyum:
Talaşlı işlenebilme
özelliğini artırır.

Malzeme Seçimi/Schaeffler
Diyagram› 31
 Takım çeliği ve alüminyum alaşımları için gerilim-devir
eğrisi(S-N)

Malzeme Seçimi/… 32
Gerilim –Deformasyon
eğrisinde elastik ve
plastik deformasyon

Malzeme Seçimi/… 33
3105 alüminyum
alaşımının özellikleri
üzerine soğuk
işlemin etkisi

Malzeme Seçimi/… 34
 1 psi0,7 N/cm2

Cu-%35 Zn alaşımının özelliklerine soğuk işlemin etkisi ve %75 soğuk işlem

görmüş alaşımın özelliklerine tavlama sıcaklığının etkisi.

Malzeme Seçimi/… 35
Malzeme Seçimi/… 36
 Sıcak Deformasyon

 Hadde öncesi durum ; h1, L1  Sıcak hadde sonrası; h2, L2

 low UTS  high UTS
 low YS  high YS
 high ductility  low ductility
 round grains  elongated grains
 Recrystallization and new grains
 Fine round grains

Malzeme Seçimi/… 37
 Yararlanılan Kaynaklar:
1) Malzeme Seçimi ve Tasarımı, Yard.Doç.Dr. Derya Dışpınar,İst.
Üniv. Malzeme ve Metalurji Müh.
2) Materials Selection in Mechanical Design Michael Ashby,
Ashby Lecturers, ch3
3) TALAT Lecture 1502, Criteria in Material Selection
4) Tasarımda Malzeme Seçimi Ders Notları Doç. Dr. Şükrü
TAKATAK
5) http://www-
materials.eng.cam.ac.uk/mpsite/interactive_charts/default.html

Malzeme Seçimi/… 38
Malzeme Seçimi/… 39
Malzeme Seçimi/… 40