TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG

KHOA ĐIỆN - ĐIỆN TỬ

CHƯƠNG 4

ĐO DÒNG ĐIỆN VÀ ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 1

 MỤC TIÊU CHƯƠNG

 Xác định các phẩm chất của phép đo.

 Mô tả cấu trúc của các cơ cấu chỉ thị và tóm
tắt được các ưu và nhược điểm của từng
loại cơ cấu chỉ thị.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 2

 MỤC TIÊU CHƯƠNG

 Sử dụng các thiết bị đo phù hợp để thực hiện

phép đo các đại lượng điện.
 Áp dụng các nguyên lý của mạch điện để giải
quyết các bài toán đo đạc các đại lượng điện
và xác định sai số gây ra bởi các thiết bị đo
này.
27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 3
 GIỚI THIỆU

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 4

 GIỚI THIỆU

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 5

 4.1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

 Cơ cấu điện từ và điện động hoạt động

được với dòng AC.
 Mạch đo AC dùng cơ cấu từ điện:
Chuyển đổi từ dòng AC sang dòng DC.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 6

 4.1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

 Dùng chỉnh lưu: AC - DC

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 7

 4.1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

 Giá trị trung bình của dòng chỉnh lưu:

T
1
I cltb   icl dt  I fs
T0
Khi dòng AC hình sin (ví dụ tần số 50Hz) ta
có :
 Chỉnh lưu 1 bán kỳ: I cltb  0.318 2 I RMS
 Chỉnh lưu toàn kỳ: I cltb  0.636 2 I RMS

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 8

 4.1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

 Dùng điện trở Shunt cho diode (bán kỳ

hoặc toàn kỳ) và cơ cấu từ điện.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 9

 4.1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
 RS được xác định:
I fsRMS Rm  VD
RS 
I rangeRMS  I fsRMS
 Trong đó:
VD : điện áp rơi trên diode.
 Trường hợp lý tưởng:
I fsRMS Rm
RS 
I rangeRMS  I fsRMS
27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 10
 4.1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU

 Dùng phương pháp biến đổi nhiệt điện:

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 11

 4.1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
 Nguyên tắc: dòng I cần đo đốt nóng cặp nhiệt
tạo ra IDC cho cơ cấu từ điện:
E0(DC)=KTRIRMS2
 Trong đó:
IRMS :trị số hiệu dụng của dòng AC cần đo.
R :điện trở dây đốt nóng.
KT :hằng số tỉ lệ.
Người ta chỉ sử dụng trong khoảng gần tuyến
tính của E0 theo giá trị của Ihd.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 12

 4.1. ĐO DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU
 Ưu điểm: không phụ thuộc vào dạng và tần
số nên để đo dòng AC có tần số cao và dạng
bất kỳ người ta thường dùng thiết bị này.
 Nhược điểm:
 Phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường xung quanh.
 Có hiện tượng gia nhiệt.

 Phải có mạch bù nhiệt.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 13

 4.2. AMPERE KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

Dùng nhiều điện trở Shunt khác nhau

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 14

 4.2. AMPERE KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

Dùng mạch Shunt Ayrton

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 15

 4.2. AMPERE KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

 Dùng biến dòng:

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 16

 4.2. AMPERE KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

 Dùng biến dòng:

 n1i1=n2i2 (cân bằng lực từ động ở phần sơ
cấp và phần thứ cấp).
 Ampere kềm là ứng dụng phổ biến: dùng
biến dòng kết hợp với cơ cấu từ điện và
diode chỉnh lưu với việc mở rộng tầm đo.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 17

 4.3. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 18

 4.3. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

 Đối với cơ cấu đo điện động và điện

từ có thể đo trực tiếp điện áp AC.
 Đối với cơ cấu đo từ điện, phải sử
dụng mạch chỉnh lưu để biến về DC
trước khi đưa vào cơ cấu đo.
 Chỉnh lưu bán kỳ.
 Chỉnh lưu toàn kỳ.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 19

 4.3. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

 Chỉnh lưu bán kỳ:

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 20

 4.3. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

 Trong thực tế mạch đo được thiết kế

như sau:

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 21

 4.3. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

 Chỉnh lưu bán kỳ:

VrangeRMS  VD
RS   Rm
I fsRMS
 Trong đó:
VD: Điện áp trên diode.
 Lưu ý: Các giá trị áp và dòng trong công
thức là giá trị hiệu dụng.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 22

 4.3. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

 Chỉnh lưu toàn kỳ:

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 23

 4.3. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

 Chỉnh lưu toàn kỳ:

VrangeRMS  2VD
RS   Rm
I fsRMS
 Trong đó:
VD: Điện áp trên diode.
 Lưu ý: Các giá trị áp và dòng trong công
thức là giá trị hiệu dụng.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 24

 4.3. ĐO ĐIỆN ÁP XOAY CHIỀU

 Độ nhạy AC của volt kế:

1
s AC 
I fsRMS

 Nội trở của volt kế AC:

RV  S AC VrangeRMS

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 25

 4.4. VOLT KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

 Nguyên lý:
 RS mắc nối tiếp với điện kế.
 Riêng với cơ cấu điện động và điện từ,
ngoài phương pháp trên ta có thể kết hợp
với biến áp (AC).

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 26

 CƠ CẤU ĐIỆN ĐỘNG

 Mắc điện trở shunt song song cuộn dây

di động (giống cơ cấu từ điện), cuộn
dây cố định mắc nối tiếp với cuộn dây di
động.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 27

 CƠ CẤU ĐIỆN TỪ

 Thay đổi số vòng dây quấn cho cuộn

dây cố định với lực từ F không đổi.
F = n1I1 = n2I2 = …
 I1, I2, … lần lượt là giá trị các tầm đo
khác nhau.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 28

 4.4. VOLT KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

 Tương tự volt kế DC, tuy nhiên có kết

hợp mạch chỉnh lưu:

 Chỉnh lưu bán kỳ.

 Chỉnh lưu toàn kỳ.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 29

 4.4. VOLT KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 30

 4.4. VOLT KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

 Điện trở các tầm đo được tính riêng biệt

như phần trước.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 31

 4.4. VOLT KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 32

 4.4. VOLT KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

 Điện trở tầm đo 4 tính tương tự như

trên.
 Điện trở các tầm đo 3, 2, 1 được tính
như sau:
Vrangei RMS  Vrangei 1RMS
RSi 
I fsRMS

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 33

 4.4. VOLT KẾ AC NHIỀU TẦM
ĐO

 Volt kế có bộ biến đổi nhiệt để không

phụ thuộc vào dạng và tần số của VAC.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 34

 ẢNH HƯỞNG CỦA VOLT KẾ
ĐẾN MẠCH ĐO

 Ảnh hưởng của Volt kế đến mạch đo:

do ZV(vk) mắc song song với phần tử
cần đo nên gây ra sai số.
 Xem Example 4.11, 4.12, 4.13

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 35

 CHÚ Ý

 Hệ số dạng:
RMS
Kf = ---------------------
Rectified Value

 Hệ số đỉnh:
Peak
KP = -------
RMS

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 36

 4.5. VOLT KẾ ĐO TRỊ HIỆU
DỤNG THỰC

 Các loại volt kế thông thường cho kết

quả hiệu dụng đo được đúng với tín
hiệu dạng sin.
 Khi sử dụng các loại volt kế này để đo
các dạng tín hiệu không sin sẽ không
cho kết quả chính xác.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 37

 4.5. VOLT KẾ ĐO TRỊ HIỆU
DỤNG THỰC

 Ta có công thức tính cho dạng sóng

bất kỳ từ kết quả của các thiết bị đo
được chuẩn hóa theo sóng sin:
Trị hiệu dụng đo được
Trị hiệu dụng = ------------------------------ x Kf sóng đang đo
Kf sóng sin

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 38

 4.5. VOLT KẾ ĐO TRỊ HIỆU
DỤNG THỰC

 Ngoài ra để đo được trị hiệu dụng

chính xác của các tín hiệu có dạng bất
kỳ ta sử dụng thiết bị có cho phép đo:
TRUE RMS
 Hoặc có thể dùng các dao động ký để
đo giá trị hiệu dụng thực của điện áp.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 39

 YÊU CẦU ĐỐI VỚI SINH VIÊN

 Xem trước Slides bài giảng chương 5

 Xem giáo trình chính [1] : 110-120
 Sách tham khảo [2] : 82-124

 SV tìm các tài liệu nói trên ở Thư

viện

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 40

 VÍ DỤ & BÀI TẬP

 Examples: Tất cả các ví dụ và bài tập

liên quan đến ampere kế và volt kế AC.

 Một số bài tập trên lớp.

27 Dec 2015 403033 - Chương 4 - Đo dòng điện và điện áp xoay chiều 41