You are on page 1of 3

Kesusastraan Bali Purwa inggih ipun karya sane nganggen basa Bali sane becik, nganutrin

tembang (gending) miwah merupa satua (gancaran tradisional), tur ngunggahang manah, pitutur,
piteket saking herdaya manusa.

Sastra Bali Purwa inggih punika dados antuk kalih soroh, luir ipun :

1. Soroh tembang (pupuh)


2. Soroh satua-satua

Kesusastraan Bali Purwa nganggen paribasa utawi basa rerasmen mangda wenten pemanis tur
sane mirengin utawi ngwacen (mamaca) seneng ring soroh kesusastraan Bali punika.

Ring sastra Bali Purwa taler akeh pesan paribasa miwah tutur-tutur tradisional (ungkapan)

1. Soroh Tembang (Pupuh)


Sastra Bali Purwa soroh tembang punika dados kabagi kadadosang 4 soroh, sekadi Kesusastraan
Bali ring sor.

☑ Sekar Rare

☑ Sekar Alit

☑ Sekar Madya

☑ Sekar Ageng

Sekar Rare inggih punika soroh gending anggen ngendingang anak alit, utawi soroh gending
sane gendingana olih pra alit-alite. Sekar rare puniki dados malih kabagi antuh 3 soroh :

1. Gending Rare (Gending rare inggih ipun gending sane kegendingang olih alit-alit duk
meplalian, mecanda, megeguyonan sareng timpalne, umpame : Made Cenik, Meong-
meong, Cakup-cakup Balang, Jenggot Uban, Mai Delod Pasih)
2. Gending Jejangeran (Gending Jejangera inggih ipun gending sane kegendingang olih
alit-alite duk masekolah jejangeran sareng timpal-timpalne saling sahutin, umpame Siap
Sangkur, Putri Ayu, Majejangeran)
3. Gending Sanghyang (Gending Sanghyang inggih ipun gending sane mangge ring
upacara adat miwah agama duk nedunang sanghyang, umpame Gending Sanghyang,
Puspa Panganjali, Kukus Arum)
Sekar Alit inggih punika tembang sane nganutin uger-uger sane apada lingsa. Soroh Sekar Alit
puniki inggih ipun, Mijil, Pucung, Maskumambang, Ginada, Ginanti, Semarandana, Sinom,
Durma, Pangkur, Dandanggula.

1. Tembang Mijil nggih ipun tembang anggen ngametuang manah, rasi, miwah karsa tur
naturin antuk tutur-tutur sane patut . Nganggen 7 carik sane apada lingga tur nganutin
uger-uger suara sekadi 4u, 6i, 6o, 10a, 10i, 6i, 6u ring ungkur.
2. Tembang Pucung inggih ipun tembang anggen ngametuang manah, nasehat, tutur-tutur
utama ring anak alit, magegonjakan, maliang-liang, macecimpedan. Nganggen 6 carik
sane apada lingga tur nganutin uger-uger suara sekadi 4u, 8u, 6a, 8i, 4u, 8a ring ungkur.
3. Tembang Maskumambang inggih ipun tembang anggen ngametuang manah sedih,
sungsut, lara, nangis. Nganggen 5 carik sane apada lingga tur nganutin uger-uger suara
sekadi 4a, 8i, 6a, 8i, 8a ring ungkur.
4. Tembang Ginada inggih punika tembang sane ngametuang manah sedih, sungsut,
duhkacita, lara miwah anak metetangisan. Nganggen 7 carik sane apada lingga tur
nganutin uger-uger suara sekadi 8a, 8i, 8a, 8u, 8a, 4i, 8a ring ungkur.
5. Tembang Ginanti inggih punika tembang sane anggen ngunggahang manah maliang-
liang, makasih-kasihan, nguncarang tutur-tutur sane becik. Nganggen 6 carik sane apada
lingga tur nganutin uger-uger suara sekadi 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i ring ungkur
6. Tembang Semarandana inggih punika tembang sane anggen nganetuang manah sedih,
kungkung, sungsut, awinan antuk kasmaran. Nganggen 7 carik sane apada lingga tur
nganutin uger-uger suara sekadi 8a, 8i, 8e, 8a, 8a, 8u, 8a ring ungkur
7. Tembang Sinom inggih punika tembang sane anggen ngunggahang keramahtamahan,
liang, mituturin anak miwah mareraosan. Nganggen 10 carik sane apada lingga tur
nganutin uger-uger suara sekadi 8a, 8i, 8a, 8i, 8i, 8u, 8a, 8i, 4u, 8a ring ungkur
8. Tembang Durma inggih punika tembang sane meanggen ritatkala ngametuang manah
galak, bangras, gedeg, miwah yan ngunggahang jengah duk kasmaran. Nganggen 7 carik
sane apada lingga tur nganutin uger-uger suara sekadi 12a, 7i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i ring
ungkur
9. Tembang Pangkur inggih punika tembang anggen ngametuang manah, sane madaging
indik asmara, nyatuain anak lian. Nganggen 7 carik sane apada lingga tur nganutin uger-
uger suara sekadi 8a, 8u, 8a, 12a, 8a, 8i ring ungkur.
10. Tembang Dandanggula inggih punika tembang anggen ngametuang manah maseneng-
seneng, kasmaran, miwah pangajahan. Nganggen 12 carik sane apada lingga tur nganutin
uger-uger suara sekadi 10i, 4a, 6a, 8e, 8u, 8i, 8a, 8u, 4a, 8i, 8a sekadi mungguh ring
ungkur sabilang carik,

Sekar Madya inggih ipun tembang sane susunan ipune pateh sekadi Sekar Alit, masusun antuk
makudang-kudang carik sane apada lingsa. Basa sane mangge basa Jawa Tengahan utawi Kawi-
Jawa. Gunan ipun anggena maliang-liang miwah mayadnya. Umpami Kidung Waseng,
Wargasari, Alis-alis Ijo, Magatruh, Gambuh, Malat, Adri, Rerepen.
Sekar Agung inggih punika tembang sane nganggen wirama nganutin guru lagu ring apada
lingsa. Sekar Agung kaparinama Kakawin. Gunan ipun ri kalaning masuka duka ring banjar
utawi ring pawayangan saren payadnyan. Umpami Mamwit Narendra.

2. Soroh Satua-Satua
Satua nggih punika karya sane nenten nganutin uger-uger sekadi uger-uger sesuratan tembang.
Satua punika mawentuk prosa.
Umpami, Men Jempenit, I Belog, Siap Selem, Kambing Takutin Macan

You might also like