Çapraz Tablolar

Tek ve İki Değişkenli Grafikler

 Amaç:

Çapraz Tablo ve Diğer Tabloları Oluşturabilmek

Bu Tablolara Uygun Grafikleri Çizebilmek
 Tabloların Genel Amacı
Elde edilen bulguların yazı metnine başvurmadan, açık
kolay anlaşılır bir şekilde okuyucuya sunulmasını
sağlamaktır.

Marjinal Tablo (Sıklık Tablosu)

Gözlemlerin, incelenen herhangi bir değişkenin

kategorilerine, değerlerine ya da oluşturulan sınıflara
göre nasıl dağıldığını gösteren tablolara marjinal
(sıklık) tabloları denir.
Bir tabloda bulguların sunuluş biçimi;
yapılacak analizin amacına, kullanılacak
istatistiksel yönteme ve araştırıcının
okuyucuya göstermek istediği veya
okuyucunun dikkatini çekmek istediği
konulara göre değişiklik gösterir.
 Örnek 1:
60 bebeğin doğum ağırlıklarına göre dağılımı

Doğum ağırlığı Sayı Göreli Frekans

(Frekans) (%)

<2500 gr 14 23.33

2500 gr 46 76.67

Toplam 60 100.00
Örnek 2: A Bölgesinde Yaşayan Çocukların Boy
Uzunluğu (cm) Dağılımı
Boy Uzunluğu Sayı Yüzde(%)
90-92 3 4.0
93-95 5 6.7
96-98 8 10.7
99-101 12 16.0
102-104 14 18.7
105-107 11 14.7
108-110 9 12.0
111-113 8 10.7
114-116 5 6.7
Toplam 75 100.0
 Çapraz Tablo
İki ya da daha çok değişkenin birlikte değişiminin
incelenmesi çoğu zaman çapraz tablo yapımını gerektirir.

İki ve daha fazla değişkenin kategorilerinin kesiştiği

yerde frekansların olduğu tablolara çapraz tablo
denir.
Eğer incelenecek iki değişken varsa, bu iki değişkenin birlikte
değişimini göstermek amacıyla oluşturulan tabloya ikili çapraz tablo
denir. Üç değişkenin birlikte değişimini incelemek amacıyla
oluşturulan tabloya üçlü çapraz tablo,.... denir.
 Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler
Bağımlı Değişken: Bir ya da daha çok etkenin
(faktörün) etkisi ile ortaya çıkabilen ve bu
etken(ler) ile ilişkisi aranan değişkene bağımlı
değişken denir.
Bağımsız Değişken(ler): Bağımlı değişkeni
etkilediği düşünülen değişken(ler)dir.
Örnek 3:
Annenin sigara içip içmeme durumuna göre doğan
bebeklerin ağırlıklarının dağılımı

Sigara içme Doğum Ağırlığı

durumu <2500 >=2500 Toplam
İçmiyor 4 40 44
İçiyor 10 6 16
Toplam 14 46 60

Burada, doğum ağırlığı, sigara içip içmeme durumuna

göre değişeceği için bağımlı değişkendir. Sigara içme
durumu ise bağımsız değişkendir.
 Çapraz Tablonun Elde Edilmesi
Araştırma Malnütrisyonlu
Grupları Çocukların
İyileşme Durumu

1 2
3 1
2 2
. .
1: I. Grup . .

2: II. Grup
. .
3: III. Grup 1: İyileşen
4: IV. Grup 2: İyileşmeyen
Burada;

I. Grup: Diyetisyen tarafından desteklenen ve

beslenme konusunda eğitilmiş ebenin izlediği
grup
II. Grup: Beslenme konusunda eğitilmiş ebelerin
izlediği grup
III. Grup: Beslenme konusunda eğitilmemiş
ebelerin izlediği grup
IV. Grup: Periyodik olarak izlenmeyen grup
 Örnek 4:
Araştırma Gruplarına Göre Malnütrisyonlu Çocukların İyileşme
Durumları
Malnütrisyonlu Çocukların
İyileşme Durumu

İyileşen İyileşmeyen
Araştırma Gr. Çetele Çetele Toplam
I. Grup /
II. Grup /
III. Grup /
IV. Grup
Toplam
 Örnek 4 (devam):
Araştırma Gruplarına Göre Malnütrisyonlu Çocukların İyileşme
Durumları
Malnütrisyonlu Çocukların Satır Yüzdeleri
İyileşme Durumu

İyileşen İyileşmeyen

Araştırma Sayı (%) Sayı (%) Toplam (%)

Gr.
I. Grup 19 86.4 3 13.6 22 100

II. Grup 11 47.8 12 52.2 23 100

III. Grup 8 27.6 21 72.4 29 100

IV. Grup 4 23.5 13 76.5 17 100

Toplam 42 46.2 49 53.8 91 100

 İncelenen değişkenlerden biri ya da her ikisi
sürekli ya da kesikli sayısal veri tipinde
olabilir. Bu durumda çapraz tablo
oluşturabilmek için değişkenlerden biri ya
da her ikisi sınıflandırılır.
 Örnek 5:
A Sağlık Bölgesindeki Nüfusun
Yaşa ve Cinsiyete Göre Dağılımı
Yaş Grupları Erkek % Kadın % Toplam
0 19 47.5 21 52.5 40
1-4 85 53.1 75 46.9 160
5-9 95 46.3 110 53.6 205
10-14 185 49.3 190 50.7 375
15-19 210 46.7 240 53.3 450
. . . . . .
. . . . . .
85+ 50 40.0 75 60.0 125
Toplam 1655 50.9 1595 49.1 3250
Bağımlı değişkenin sürekli sayısal veri
tipinde olduğu durumlarda, bağımsız
değişken ya da değişkenlerin kategorilerine
göre bağımlı değişkenin ortalama ve
yaygınlık ölçülerinin sunulduğu tablolara
da sıklıkla başvurulur.
Örnek 6:

Yaş Gruplarına Göre Beden Kitle İndeksi

Ortalama S.Sapma En Küçük En Büyük
Yaş (x) (SS) Değer Değer n
19-24 23.06 2.86 18.37 27.61 15
25-34 24.39 6.40 14.34 35.43 15
35-44 29.50 8.54 17.89 43.84 14
45-54 25.73 7.97 12.89 40.97 13
Tek ve İki Değişkenli
Grafikler
Grafik: Tablo olarak özetlenen bilgiler grafiklerle de
sunulabilir. Grafikler elde edilen sonuçların şekillerle ifade
edilerek açık ve kolay anlaşılır biçimde sunulmasını sağlar.

Grafikte Olması Gereken Özellikler

İlgilenilen olayı tanımlayacak bir başlığı

olmalı
Grafikte yatay eksen (x ekseni) ve dikey
eksen (y eksen) tanımlanmalıdır.
 GrafikTürleri

Niteliksel Niceliksel
Veriler İçin Veriler İçin
• Histogram
• Çubuk Grafik
• Ortalama ve Standart
• Bindirmeli Çubuk Grafik Sapma Grafiği
• Daire Dilimleri Grafiği • Kutu ve Çizgi Grafiği
• Saçılım Grafiği
• Dal ve Yaprak Grafiği
 Çubuk Grafik

 Nitelik veriler için kullanılan çubuk

grafiklerde verilerdeki kategoriler ayrı ayrı
çubuklarla gösterilir. Çubukların enleri
birbirine eşittir.
 Yatay eksene(x) incelenen değişkene ait
kategoriler, dikey eksene(y) ise bu kategorilere
ait sayı ya da yüzde değerleri konur.
Örnek 7:

50 Öğrencinin Ağırlıklarına Göre

Dağılımı
Vücut Ağırlığı Sayı %
Zayıf 15 30
Normal 20 40
Hafif Şişman 10 20
Şişman 5 10
Toplam 50 100
 Örnek 4 (hatırlatma):
Araştırma Gruplarına Göre Malnütrisyonlu Çocukların İyileşme
Durumları
Malnütrisyonlu Çocukların
İyileşme Durumu
İyileşen İyileşmeyen
Araştırma Gr. Sayı (%) Sayı (%) Toplam
I. Grup 19 86.4 3 13.6 22
II. Grup 11 47.8 12 52.2 23
III. Grup 8 27.6 21 72.4 29
IV. Grup 4 23.5 13 76.5 17
Toplam 42 46.2 49 53.8 91
Örnek 8:
Araştırma Gruplarına Göre Malnütrisyonlu Çocukların İyileşme
Durumları

Malnütrisyonlu
Çocukların
Durumları

Grup
 Bindirmeli Çubuk Grafik
Örnek 9:
Araştırma Gruplarına Göre Malnütrisyonlu Çocukların İyileşme
Durumları

Malnütrisyonlu
Çocukların
Durumları

Grup
 Daire Dilimleri Grafiği
Nitelik verilerde kullanılan bir grafik yöntemidir.
Örnek 7 için 50 Öğrencinin Ağırlıklarına Göre Dağılımı
Vücut Ağırlığı Sayı %
Zayıf 15 30
Normal 20 40
Hafif Şişman 10 20
Şişman 5 10
Toplam 50 100

Bu tabloya ait olan daire dilimleri grafiğini çizebilmek için her bir vücut
ağırlığına ilişkin yüzdelere karşılık gelen açılar basit orantı ile
30 hesaplanır. 20
Zayıf için:  360  108 dereceHafif Şişman için:  360  72 derece
100 100

40 40
Normal için: 100  360  144 derece Şişman için:
100
 360  144 derece
Öğrencilerinin Ağırlıklarına Göre Dağılımı
 Histogram Grafiği
• Sürekli değişkenler için kullanılır. Çubuk
grafiklerden farklı olarak her sınıftaki
frekansları gösteren çubuklar birbirine bitişik
olarak çizilir.
• Sayı ya da yüzde kullanmak grafiğin şeklini
değiştirmez.
• Yatay eksende sınıf değeri dikey eksende sayı
ya da yüzde bulunur. (Yatay eksene alt sınır ve
üst sınır değerleri de yazılabilir)

• Dağılımın yapısı, tabloya göre daha belirgin

hale gelir.
 Simetrik Dağılım
Örnek 2 için histogram grafiği
A Bölgesinde Yaşayan Çocukların
Boy Uzunluğu (cm) Dağılımı
Boy Sayı Yüzde(%)
Uzunluğu
90-92 3 4.0
93-95 5 6.7
96-98 8 10.7
99-101 12 16.0
102-104 14 18.7
105-107 11 14.7
108-110 9 12.0
111-113 8 10.7
114-116 5 6.7
Toplam 75 100.0
 Sola Çarpık (Negatif Çarpık) Dağılım
A Bölgesinde Yaşayan Çocukların
Boy Uzunluğu (cm) Dağılımı
Boy Sayı Yüzde(%)
Uzunluğu
90-92 2 2.7
93-95 5 6.7
96-98 7 9.3
99-101 8 10.7
102-104 8 10.7
105-107 10 13.3
108-110 11 14.7
111-113 11 14.7
114-116 13 17.2
Toplam 117 100.0
 Sağa Çarpık (Pozitif Çarpık) Dağılım
A Bölgesinde Yaşayan Çocukların
Boy Uzunluğu (cm) Dağılımı
Boy Sayı Yüzde(%)
Uzunluğu
90-92 13 17.2
93-95 11 14.7
96-98 11 14.7
99-101 10 13.3
102-104 8 10.7
105-107 8 10.7
108-110 7 9.3
111-113 5 6.7
114-116 2 2.7
Toplam 75 100.0
 Ortalama ve Standart Sapma
Grafiği

 Sürekli değişkenler için kullanılan bir grafik

türüdür.
 Simetrik ve tek tepeli dağılımları tanımlamak
için kullanılır.
 Genellikle aritmetik ortalamaya 1 ya da 2
standart sapmalık uzaklıkların çizgiyle
birleştirilmesiyle elde edilir.
 Ortalama=158.3
Standart Sapma=9.9
Öğrencilerin Boy Uzunluğu (cm)

170
Ortalama  S. Sapma

+ 1 Standart Sapma

160
 Ortalama

150 - 1 Standart Sapma

140
Örnek 6 (hatırlatma):

Yaş Gruplarına Göre Beden Kitle İndeksi

Ortalama S.Sapma En Küçük En Büyük
Yaş (SS) Değer Değer n
19-24 23.06 2.86 18.37 27.61 15
25-34 24.39 6.40 14.34 35.43 15
35-44 29.50 8.54 17.89 43.84 14
45-54 25.73 7.97 12.89 40.97 13
Örnek 10: Yaş Gruplarına Göre
Beden Kitle İndeksi Beden Kitle İndeksinin Dağılımı
 Kutu-Çizgi Grafiği

 Kutu-çizgi grafikleri, dağılımdaki 25., 50. ve 75.

yüzdelikler ile en küçük ve en büyük değerler
kullanılarak çizilir.
 Daha çok dağılım çarpık olduğunda kullanılır.
 Kutu-çizgi grafikleri, aşırı gözlemlerin varlığı
hakkında da bilgi verir.
Aşırı Gözlem: Kutunun alt ve üst sınırlarından (25. ve 75.
yüzdelikler) birbuçuk ile üç kutu boyu arası uzakta yer alan
gözlemler aşırı gözlemler olarak adlandırılır.
Aykırı Gözlem: Kutunun alt ve üst sınırlarından üç kutu
boyu ve daha fazla uzak olan gözlemler aykırı gözlem olarak
adlandırılır.
Öğrencilerin Boy Uzunluğu
Simetrik Dağılım

175
170
(cm)

165
Aşırı ya da aykırı değer
160 olmayan En Büyük Değer

75.Yüzdelik
155 Ortanca
150 25.Yüzdelik
145 Aşırı ya da aykırı değer
olmayan En Küçük Değer

140
Öğrencilerin Boy Uzunluğu Sola Çarpık (Negatif Çarpık) Dağılım

175
170 Aşırı ya da aykırı değer

165 olmayan En Büyük Değer

(cm)

75.Yüzdelik
160 Ortanca
25.Yüzdelik
155 Aşırı ya da aykırı değer
150 olmayan En Küçük Değer

o Aşırı Değer
145
140 *
Aykırı Değer
Öğrencilerin Boy Uzunluğu Sağa Çarpık (Pozitif Çarpık) Dağılım

175
170
o Aşırı Değer
165
(cm)

Aşırı ya da aykırı değer

160 olmayan En Büyük Değer

155 75.Yüzdelik
Ortanca
150 25.Yüzdelik
Aşırı ya da aykırı değer
145 olmayan En Küçük Değer

140
Sağa Çarpık Simetrik Sola Çarpık

Ortalama Ortalam
Ortalama a
Ortanca Ortanca Ortanca
Tepe Değeri Tepe Değeri Tepe Değeri
Örnek 11: Yaş Gruplarına Göre
Beden Kitle İndeksi Beden Kitle İndeksinin Dağılımı

Yaş Grupları
Yaş gruplarının bazı kategorilerine aşırı
değerler eklendiğini ve dağılımın
çarpıklaştığını düşünelim.

Bu durumda bu verilere ilişkin

ortalama ve standart sapma grafiği ile
kutu ve çizgi grafiği aşağıda verilmiştir.
 Örnek 12: Yaş Gruplarına Göre
Beden Kitle İndeksinin Dağılımı

Aşırı değerler olmadığında Aşırı değerler eklendiğinde

Beden Kitle İndeksi
 Örnek 13: Yaş Gruplarına Göre
Beden Kitle İndeksinin Dağılımı
Aşırı değerler olmadığında Aşırı değerler eklendiğinde
Beden Kitle İndeksi

Yaş Grupları Yaş Grupları

 Saçılım Grafiği

 Sayısal değişkenlerin birbirleriyle ilişkili olup

olmadığını göstermek amacıyla kullanılan bir
grafik yöntemidir.
 Bağımsız değişken x, bağımlı değişken y
ekseninde yer alır. Her gözlem çiftinin kesiştiği
yere bir nokta konulması ile çizilir.
Örnek 14:
10 hastanın yaş ve sistolik kan basınçları aşağıdaki
gibidir
Hasta
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Yaş, x 48 47 63 71 54 84 56 69 71 38
SKB, y 68 83 94 90 90 80 100 86 98 71
 110

100

90
SKB

80

70
y=68

60 x=48
30 40 50 60 70 80
YAŞ
Örnek 15:
Yaş-Boy Saçılım Grafiği
3 0

2 0

BOY
1 0

0
0 1 0 2 0 3 0 4 0

YAŞ
 Doğum Ağırlığı Gebelik Haftası Sigara

Örnek 16: 2940

3130
38
38
içiyor
İçmiyor
Annenin Sigara İçme ve Gebelik Haftası 2420 36 içiyor

..
2450
..
34
..
İçmiyor

Durumuna Göre Çocukların Doğum Ağırlığı Dağılımı . . .


 Dal-Yaprak Grafiği

 Veri kümesini özetlemek için basit ve kullanışlı

bir grafik türüdür. Hem grafiğin şeklini hem de
dağılımdaki gözlem değerlerinin tümü bu grafik
üzerinde görülebilir.
Örnek 17: Beslenme ve Diyetetik bölümü 4. Sınıf Öğrencilerin
Biyoistatistik Ara Sınav Sonuçlarının Cinsiyete Göre Dağılımı
Yapraklar Dallar Yapraklar
2 1 1 2 7 9
5 2 1 2 2 3 6 5 7 8 8
9 3 3 4 4 4 8 9
5 2 4 2 3 4 2
Erkek Bayan
7 5 4 5 1 1 7
2 2 1 1 6 3 8
5 5 4 4 2 1 7 6
5 4 4 4 3 3 2 1 1 8 2
3 1 1 0 9 1