CKV Studie Film

2
Inhoudsopgave
Let op!!!!! Door het bewerken van het document, wanneer je de antwoorden
invult, zullen de bladzijden verschuiven.

Leerdoelen Blz. 3
Geschiedenis film Blz. 4
Film Blz. 4
Wat is volgens jou een goede film? Blz. 4
Opbouw van een film Blz. 5
Wat is jouw smaak Blz. 17
PO’s Blz. 20
Brainstorm en notitie’s Blz. 23
Inleverdocument Blz. 24

Leerdoelen
Dat je in films kwaliteit leert ontdekken door te kijken naar hoe een film gemaakt wordt. Wat komt
hier zoal bij kijken?

Kennismaking met de termen:

- Acteurs - mise-en-son
- regisseur - elementen: personages, handelingen,
- editor omstandigheden
- subjectieve/objectieve camerablik - visuele technieken
- vertelperspectief, cameraperspectief: - literaire technieken
v<p, v=p, v<p - verteltijd, vertelde tijd
- kikkerperspectief, vogelperspectief - ellips
- auctoriële, alwetende verteller - parallellisme
- personale vertelwijze - versnelling, vertraging
- zoekende vertelwijze - monologue interieur, stream of
- camerabeweging: pan en plan consciousness
sequence - binnenbeelds, buitenbeelds geluid
- shots: close-up, medium shot, (half-) - voice-over
totaal, long shot, over-the-shoulder- - storyboard
shot - Feit
- montage en decoupage - Fictie
- continuïteitsmontage - Camerastandpunt
- frame - Cameravoering
- cut, jump cut - mise-en-scène
- 180-graden-regel

Onderzoek naar:
- geschiedenis van de film
- het maken van een film

3
Geschiedenis van de film
Van alle kunsten is film de jongste, want de eerste filmvoorstellingen dateren pas uit 1890. In het
begin werd de film vooral gebruikt op de kermis als een attractie, maar toen de populariteit steeg,
werden er al snel bioscopen geopend.

Weet jij wat de oudste film ooit is? Of wanneer filmmakers op het idee kwamen om geluid toe te
voegen aan films? Omdat er sinds het begin van de uitvinding van de film veel film ontwikkelingen
zijn geweest bekijken jullie fragment 1. Zo wordt je in een korte tijd bijgepraat over de
geschiedenis van film.

Klik op de onderstaande link

Fragment 1 Geschiedenis van de film (Vanaf minuut 0.00 – 5.42)
https://www.youtube.com/watch?v=NldBgRMCF5o
Vraag 1: Beschrijf in steekwoorden de belangrijkste ontwikkelingen van de kunstdiscipline film.

 1890: foto’s snel achter elkaar (10 beelden per sec.)

 1895: projectapparaten -> illusie van beweging
 1910: eerste bioscopen/ eerste theaters
 Stomme film: zonder geluid, vaak verteller of live orkest
 1915: film van 70 tot 100 minuten
 Duitsland, Italië, Frankrijk grote filmcentra vóór 2e wereldoorlog. Daarna was dat
Hollywood.
 Tot 1960 was de film ingekleurd
 Vanaf 1960 is er weinig veranderd
 1990 computertechnieken gebruikt voor bijvoorbeeld een andere achtergrond
 Vanaf 2000 werden films digitaal opgeslagen en niet meer op een filmrol

Film
Film is vaak een massaproduct, dat met grote reclamecampagnes aan de man wordt gebracht.
Dergelijke films noemen we blockbusters. Hollywood (Amerika) en Bollywoord (India) zijn de

Heerlijk een avondje naar de bioscoop, dat is een paar uur in een totaal andere wereld leven. Je
vergeet dat je met tweehonderd mensen in een donkere zaal zit en je voelt zelf even heel intens
het verdriet van het kleine meisje dat meer dan levensgroot op het witte doek huilt. De
filmregisseur bespeelt je emoties en of je wilt of niet: je moet lachen of je houdt je adem in. Dit
komt omdat film van alles doet met jouw emoties en jouw perceptie!

Voorbeeld
Omdat jij zelf doodsbang zou zijn als er iemand om je tent heen kruipt terwijl je alleen in je tent in
een pikdonker eenzaam bos zit, kun je je de angst van de personages in The Blair Witch Project
goed voorstellen. Toch weet je eigenlijk dat er acteurs aan het werk zijn...

Klik op de onderstaande link:

Fragment 2 The Blair Witch Project (4/8) – Please help us! (Vanaf minuut 0.00 – 3.18)

4
 https://www.youtube.com/watch?v=nLKymV5rwAU
Vraag 2: Vertel in eigen woorden wat er bijdraagt aan de spanning van dit filmfragment.

Doordat de spelers filmen wat ze meemaken (uit hun ogen), doordat films in zwart-wit worden
vertoond, doordat het soms stil is en doordat er geschreeuwd wordt in de film. Zo merkt de
kijker dat er angst is.

Met behulp van de camera brengt de filmregisseur je naar onbekende landen of naar een
fantasiewereld die nog nooit door iemand is betreden. Natuurlijk kun je een film ook op dvd of
video bekijken in je eigen huiskamer, maar de film is gemaakt voor het grote doek en daar ervaar
je de effecten optimaal.

Wat is volgens jou een goede film?

Welke eisen stel jij aan een film? Of: wat kan voor jou een reden zijn om een film ‘echt goed’ te
noemen (in plaats van ‘leuk,’ ‘wel aardig,’ etc.)?

Vraag 3. Wat is volgens jou een goede film?! Overleg met 1 of 2 klasgenoten over deze vraag.
Verzamel met elkaar zoveel mogelijk suggesties, en maak dan een kritische selectie, uitmondend
in een top 10. Zorg dat je ‘kwaliteitseisen’ algemeen zijn. Dus bijvoorbeeld niet: ‘Jennifer Lawrence
of Leonardo Di Caprio moet erin meespelen’, maar: ‘Intrigerende en bekwame acteurs.’ Bewaar je
lijst daarna goed: die heb je later weer nodig!
1. Goede acteurs die hun emotie goed kunnen overbrengen

2. Goede verhaallijn

3. Een sterk verhaal

4. Bijpassende geluiden

5. Cliffhangers

6. Special effects

7. Een realistisch verhaal

8. Als de film iets losmaakt bij de kijker

9. Je moet jezelf kunnen herkennen in de film

10. De film moet een indrukwekkend verhaal bevatten

5
Opbouw van een film
Een filmregisseur is een verhalenverteller met eigen verteltechnieken. Hij dwingt je te kijken naar
dingen die je misschien niet wilt zien. Hij brengt de doodsangst van een slachtoffer op je over door
je via diens ogen naar de moordenaar te laten kijken (kijk naar fragment witness:
https://www.youtube.com/watch?v=hPMxVJq9VPI) . Tegen de macht van de camera en de
montage van de beelden kun je nauwelijks verzetten. De middelen die de regisseur voor het
maken van zijn verhaal gebruikt zijn cameravoering, geluid en montage. Dit noem je ook wel
filmische middelen.

Bij het maken van een film kun je verschillende onderdelen onderscheiden:
1. Doel
2. Filmgenre
3. Scenario (verhaal)
4. De mise-en-scène
5. Opname (cameravoering)
6. Montage (knippen en plakken)
7. Geluid (tekst en muziek)
Deze onderdelen worden uitgewerkt in de volgende bladzijdes.

1.Doel van de film

Het doel van een film kan bijvoorbeeld zijn om te: vermaken, informeren, voorlichten, instrueren,
promoten of overtuigen (propagandafilm). Dat is belangrijk om inhoudelijk in te kunnen gaan op
bijvoorbeeld de gekozen verhaalopbouw.

Vraag 4. Vraag wat is je lieverlings film en met welke doel is deze gemaakt?

Mijn lievelingsfilm is Bella Donna's. Deze film gaat over drie vrouwen die samen heel veel leuke
dingen doen de tijd van hun leven hebben. Ze maken veel grappige momenten mee, waardoor
je veel kunt lachen. Het doel waarmee de film is gemaakt is amuseren.

3. Filmgenre
Een filmgenre beschrijft het thema van de film. Bijvoorbeeld een horror, Western, comedy enz.
Niet alle films zijn even makkelijk in te delen, omdat je veel mengvormen tegenkomt.

Vraag 5. Benoem een voorbeeld waarbij 2 genres met elkaar gemengd worden in een film.
Een film waar twee genres met elkaar gemengd worden is een romantische-komedie. Hierbij
wordt romantiek gemengd met humor.

6
 4. Scenario (verhaal)
Een filmregisseur schrijft zijn scenario (verhaal). Daarbij heeft hij de volgende elementen voor
nodig: personages, handelingen en omstandigheden. De filmmaker selecteert een aantal
elementen en combineert die met andere. Vaak wordt daarbij gebruik gemaakt van
tegenstellingen in een ruimte omdat dat spanning oproept (bijv. in een kamer zitten twee
mannen, de één is een zeer beschaafde rechter maar de ander is een psychopathische
moordenaar).

Klik op de onderstaande link:

Fragment 5 Witness (5/9) – Murder Witness (Vanaf minuut 0.00 – 2.42)
https://www.youtube.com/watch?v=J215p0P-ieA
Vraag 6. Bekijk fragment 5 van Witness. Welke personages, handelingen en omstandigheden zie jij
terug komen?

Personages :

1. De moordenaar
2. Kleine jongen die getuige is
3. De man die vermoord worden
4. De man die helpt bij het vermoorden
Handelingen:

1. Het vermoorden van de man

2. Het wassen van de handen van de moordenaar
3. Het onderzoeken van de wc's

Omstandigheden:

In een wc, waarbij een man vermoord wordt.

Een scène van een film kun je onderverdelen in een begin (introductie), midden (confronatie) en
eind (oplossing). Een film heeft als totaal een ‘spanningsboog,’ maar is meestal opgedeeld in
kleinere spanningsbogen. Waardoor wij als kijker geboeid blijven kijken naar de film.

Klik op de onderstaande link:

Fragment 6 Saturday Night Fever – Tony and Flo argue (Vanaf minuut 0.00 – 1.45)
https://www.youtube.com/watch?v=J215p0P-ieA.
Vraag 7. Bekijk fragment 6. Beschrijf uit die scène eens hoe de introductie eruitziet, waar de
confrontatie begint en hoe de oplossing komt.

Het fragment klopt niet, dus ik kan de vraag ook niet beantwoorden.

Om het filmverhaal te vertellen in beeld kan de regisseur gebruik maken van technieken, die je
kunt opsplitsen in:

7
 1. Visuele technieken:
a. 180-graden regel (Uitleg in beeld: https://www.youtube.com/watch?v=HFz-
BPwtjD8)
b. Verteltijd (werkelijk duur van de scene), vertelde tijd (de tijd die de scène
volgens het verhaal geduurd heeft) en ellipsen (Lange handeling worden
stukjes weggeknipt)
c. Parallelisme (twee handelingen die op het eerste gezicht niet veel met elkaar te
maken lijken te hebben, maar die door de (parallel)montage met elkaar worden
verbonden)
d. Versnelling en vertraging (Door over te schakelen van een normaal tempo naar
slow motion, kan een filmmaker een stukje handeling extra benadrukken en
betekenis geven. Anderzijds: door de handeling te versnellen kan hij zijn verhaal
meer dynamiek geven).
2. Literaire technieken
a. Innerlijke monoloog (onzichtbare stem die het beeld begeleidt, zoals
monoloque interieur of voice over)
b. Tekst in beeld (ondertiteling)
c. Stream of consciousness (een veelvoud aan indrukken weer te geven die zich
aan het bewustzijn van een individu spontaan opdringen.)

Bekijk de onderstaande link:

Fragment 7 The Matrix – Dodge this (vanaf minuut 0.00 – 1.10)
https://www.youtube.com/watch?v=ggFKLxAQBbc
Vraag 8. Welke visuele techniek(en) zie jij terug in fragment 7?

vertraging

Bekijk de onderstaande link:

Fragment 8 Dark Knight 180-graden regel (Vanaf minuut 0.00 – 3.14)
https://www.youtube.com/watch?v=KBApF81jCkc
Vraag 9. Kan jij in het fragment van de ‘Dark Knight’ de overtreding van de 180-graden regel
ontdekken? Schrijf het tijdstip op wanneer de overtreding begint.

De overtreding van de 180-graden begon bij minuut 2.00. Hier zag ik dat de camera achter het
hoofd van de acteur langs ging en er vanaf een ander punt werd gefilmd. Dit zorgde niet persé
voor verwarring, maar het had juist een speels effect. De 180-graden regel werd nog een keer
overtreden bij minuut 2.40.

Bekijk de onderstaande link:

Fragment 9 Apolypse Now (vanaf minuut 0.00 – 5.00)
https://www.youtube.com/watch?v=E-QefTioe3I
Vraag 10. Welke literaire techniek(en) zie jij terug in fragment 7?

Stream of consciousness en Innerlijke monoloog

8
5. De mise-en-scène
Ofwel, het ‘in scène zetten.’

‘Every picture tells a story.’ Deze uitdrukking gaat zeker bij film op. Vragen die de regisseur zich
stelt zijn:
 Hoe wordt een handeling in scène gezet?
 Wat voor acteurs heb ik nodig?
 Welke rekwisieten en kleding zijn er nodig?
 Wat voor belichting moet worden gekozen?
 Welke handelingen laat je de acteurs verrichten?
 Hoe moeten ze hun personage uitbeelden?

Aan deze serie shots (zie hieronder) uit The Good, the Bad, and the Ugly (In beeld:
https://www.youtube.com/watch?v=E-QefTioe3I) kun je goed zien wat er allemaal is gedaan aan
de mise-en-scène: kijk maar eens naar de uitbeeldingsmiddelen (het uiterlijk van de acteur, zijn
blik, zijn lichaamshouding, de kleding, de inrichting van de omgeving (het decor) en de belichting.

Vraag 11. Denk bij opdracht 6 na over wat je ziet .‘mise-en-scene'

Je ziet aan de handelingen dat ze een man vermoorden, handen wassen van de moordenaar en
de wc’s onderzoeken. Die handelingen zijn in scene gezet, de acteurs moesten deze handelingen
verrichten (mise-en-scene).

9
6. OPNAME (CAMERAVOERING)
Door een creatief gebruik van de camera legt de regisseur zijn eigen accent op bepaalde aspecten
van de scene. Hij stuurt dus de blik van de toeschouwer en dat heeft een groot effect op de
beleving van de film. Belangrijks hierbij zijn:
A. Camerablik
B. Camerabeweging (beeldkader)
C. Camerastandpunt (shots)

A. Camerablik
De camerablik is een van de belangrijkste aspecten aan een film. Door de manier van filmen kijk je
als kijker door de ‘blik van de regisseur’ naar de film. Je hebt 2 soorten camerablikken:
1. Subjectieve camerablik: zit vast aan een personage. Bij een subjectieve camerablik zit je als
kijker in de rol van insider, of deelnemer. Dat wil overigens niet zeggen dat een subjectieve
camerablik altijd ‘door de ogen’ van een personage is!
2. Objectieve camerablik: staat los van de personages. Een objectieve camerablik registreert
vooral. Als kijker ben je buitenstaander.
Het vertellen (wijze) van een filmverhaal gebeurt door de camera. De camera is als de pen van de
schrijver. De filmer kan de camera op verschillende manieren het verhaal laten vertellen, telkens
met andere expressieve mogelijkheden. Wiens blik geeft de camera weer? Door welke ogen kijk
je?
Je hebt net als in de literatuur drie mogelijkheden. Die worden in een film vaak door elkaar heen
gebruikt, maar een goede regisseur doet dat wel heel bewust.
Als V staat voor Vertelperspectief van de camera en P voor Personage in de film, dan hebben we:
1. auctoriale vertelwijze: de camera ‘weet’ meer dan individuele personage in
de film.
2. personele vertelwijze: de camera volgt gebeurtenissen of personages door
de ogen van één personage of over de schouder van één personage. De
camera ‘weet’ evenveel als het personage.
3. zoekende vertelwijze: de camera ‘weet’ minder dan het individuele
personage dat je volgt in de film.

Bekijk de onderstaande link:

Fragment 10. Finding Nemo – Darla scene (vanaf minuut 0.00 – 1.41)
https://www.youtube.com/watch?v=fBd40bbB4nE
Vraag 12. Welk camerablik en vertelwijze zie je terug in fragment 9?

Een objectieve camerablik en de personele vertelwijze

C. Camerabeweging
De filmmaker kan de camera stilhouden, maar ook laten bewegen. Soms is de beweging opvallend
zoals: Wanneer de camera vanaf een vast standpunt een grote draai langs de handeling maakt,
spreken we van een pan (afgeleid van ‘panorama’) of Wanneer de camera een beweging door de
ruimte maakt, waarbij (zonder cuts!) verschillende perspectieven worden afgewisseld, spreken we
van een plan sequence.

10
 Bekijk de onderstaande link:
Fragment 11 The Good, the bad and the ugly vanaf minuut 0.00 – 3.00)
https://www.youtube.com/watch?v=ubVc2MQwMkg
Vraag 13. Bekijk het fragment. Wanneer begint en eindigt pan? Schrijft de tijdstippen op.

2.28 - 2.56

De beweging van de camera stuurt je kijkrichting, waardoor je het verschil in ruimte ervaart. Als de
camera van de top van een flatgebouw naar beneden kantelt, voel je het hoogteverschil. Tegelijk
met de camera gaat je blik langzaam over het lichaam van het dode meisje. Je krijt het idee dat je
met eigen ogen ziet wat er aan de hand is. Een camera die met een voorthollende man meerijdt,
geeft je het gevoel of je zelf meebeweegt.

Het camerastandpunt heeft dus een belangrijk effect op de beleving van de film en versterkt
gevoelens zoals angst, spanning en ontspanning.

Bekijk de onderstaande link:

Fragment 12 Camera kaders en standpunten (vanaf 0.00 – 1.49)
https://www.youtube.com/watch?v=qlVDjC5McAE
Vraag 14. Benoem de camerastandpunten die voorbij komen:

1. Ruim totaal
2. Totaal
3. Half totaal
4. Medium close-up
5. Close-up
6. Extreme close-up
7. Kikker perspectief
8. Vogel perspectief
9. Over shoulder
10. Two shot

Voorbeeld:
Met camerabewegingen en het op een logische manier achter elkaar zetten van shots kan een
filmer zijn filmverhaal vertellen. Kijk maar eens naar de volgende frames (losse filmdia’s). In feite
gaat het om één camerabeweging: eerst kijkt de camera door het stationsraam naar de
vertrekkende vrouw en de dragers, dan zoomt de camera uit en beweegt omhoog zelfs over het
dak heen, zodat je in bijna vogelperspectief een overzicht krijgt van alles wat zich om de vrouw in
het hele westernstadje afspeelt:

11
Van totaal- naar long shot: camerabeweging volgt maar neemt ook afstand van de heldin (Sergio
Leone, Once Upon a Time in the West)

Vraag 15. En nu jij! Welke camerastandpunten zie jij bij de foto’s?

Foto 1: medium close-up

foto 2: close-up
foto 3: half totaal
foto 4: vogel perspectief

12
7. MONTAGE (MONTEREN)
Als je een film wilt maken, heb je een draaiboek nodig. Daarin staat de volgorde waarin de shot
worden opgenomen. Een shot is een opname, gefilmd op één plaats vanuit één camera-instelling.
Alles hots op een locatie worden achter elkaar opgenomen, ook al liggen ze later verspreid over de
film. Als de opnames klaar zijn, worden de shots op lengte geknipt en in een bepaalde volgorde
geplakt tot scènes. Het aan elkaar plakken van shots noemen we montage. De overgang van het
ene shot naar het andere noemen we een cut. Het kleinste stukje film, één beeldje, noemen we
een frame.

Filmmakers kunnen met het monteren een film een eigen gezicht geven of zelfs door de montage
een verhaal veranderen. Door de lengte van de shots te variëren bepalen ze het ritme en de
snelheid van een film.

We kunnen twee soorten montage onderscheiden:

1. Decoupage: het aan elkaar plakken van shots uit één scene, dus met dezelfde plaats, tijd
en handeling
2. Montage: het aan elkaar plakken van scènes die verschillen in tijd, plaats en/of handeling.
Veel gebruikte montages zijn parallelmontage en continuïteitsmontage.
Vraag 16. Wat betekent een parallelmontage? Zoek de betekenis op internet!

Bij parallelmontage wordt er gesneden tussen twee verhaallijnen die zich gelijktijdig afspelen.
Hierbij wordt heen en weer gesneden tussen verschillende personages of locaties, waarbij vaak
shots met steeds hetzelfde kader wordt gebruikt.

Vraag 17. Wat is continuïteitsmontage? Zoek de betekenis op internet!

Continuïteitsmontage is een vorm van filmmontage waarbij speciale aandacht wordt besteed
aan de continuïteit (film). Deze wijze van monteren van film- of videobeelden wordt toegepast
door vrijwel elke Hollywood-filmmaker. Het doel van de continuïteitsmontage is het onzichtbaar
maken van het werk van de editor.

Bekijk de onderstaande link:

Fragment 13 Cuts and transitions (vanaf 0.00 – 11.40)
https://www.youtube.com/watch?v=OAH0MoAv2CI
Vraag 18. Vaak heb je bij continuïteitsmontage te maken me invisible montage. Bekijk het
fragment 12. Benoem 2 voorbeelden van invisible montage.

Schrijf hier je antwoord:

1. Match cut

2. Creative combinations

13
Vraag 19. Je hebt verschillende soorten cuts in een film. Bekijk fragment 12. Zoek de juiste
betekenis achter het juiste woord. Kleur de juiste antwoorden met dezelfde kleur.

Voorbeeld:
Cutting on action Dat is een abrupt afsnijding van een shot. Zo
om de impact te vergroten.
Cut away Dat is snijden in actie. Van het ene shot naar
de andere. Zoals bv. In een schop, het draaien,
door de deur heen lopen.
Cross cut Dit lijkt op één geschoten shot. Maar door het
verschuilen in ‘zwart shot of in de beweging
van de camera’ verandert het shot naar een
nieuw shot.
Jump cut Dat is een opname van twee dezelfde
voorwerpen of handelingen, maar van twee
verschillende shots.
Match cut Dat is een actie vaststellen die tegelijkertijd
plaats vind. Bv. Telefoneren.
Smash cut Dat is een onderbreking van een continue
gefilmde actie door het invoegen van een
ander shot (uitzicht op iets anders).
Invisible cut Dat is een gesplitste bewerkingstechniek
waarbij de audio van de voorgaande scène, de
audio blijft van de volgende scène.
L-cut Dat is een gesplitste bewerkingstechniek
waarbij de audio van volgende scène eerder te
zien is dan de scène zelf.
J-cut Dat is na elkaar monteren van twee
filmbeelden wordt bedoeld die hetzelfde
onderwerp tonen, maar verschillend zijn in tijd

Opdracht 20. Bekijk de documentaire over montage en maak de vragen

tijdens het kijken.
a) Tel het aantal cuts (beeldwisselingen) in het fragment uit The Matrix.
Antwoord: 14 b)
Wanneer werd de eerste keer montage in een film toegepast?
Antwoord: 37 jaar geleden.
Jaws, 1975, Spielberg

c) Waarom is timing zo belangrijk bij montage?

Antwoord: anders kloppen de verhaallijnen niet meer.

d) Welke vernieuwing voerde D.W. Grifith door? Wordt zijn vinding door hedendaagse
filmmakers nog steeds toegepast?
Antwoord: naadloze filmmontage m.b.v. close-ups, wordt in het heden nog steeds
toegepast.

14
 e) Wat is een ‘invisible cut,’ ofwel ‘naadloze filmmontage’? Op welke manier maakt de editor
van het fragment uit The Matrix zijn beeldwissel (bijna) onmerkbaar?
Antwoord: doordat de kijker de personage er emotioneel bij wil betrekken, wil de kijker zelf
ook meer van de gezichtsuitdrukking van de personage zien.

f) Waarin verschilde de montage van de revolutionaire Russische films van de Amerikaanse

manier van monteren?
Antwoord: ze maakte gebruik van emotionele beeldmanipulatie.

g) Welk belangwekkend feit toonde Lev Kuleshow aan met de beelden van zijn ‘inlevende’
acteur?
Antwoord: de beelden gaven een 3e betekenis die een veel sterkere emotie opleverde.

h) Welk belangwekkend feit toonde Lev Kuleshow aan met de beelden van zijn ‘inlevende’
acteur?
Antwoord: de beelden gaven een 3e betekenis die een veel sterkere emotie opleverde.

i) Wat doet de editor van Terminator II in de getoonde scène met tempo?

Antwoord: zet het eerst in slowmotion, daarna gaat alles heel snel.

j) Welke politieke rol kreeg film in de Tweede Wereldoorlog? Hebben films ook echt veel
invloed gehad?
Antwoord: er werd propaganda gebruikt, ja.

k) ‘Montage is manipulatie’ zegt Michael Kahn. Wat wordt er gemanipuleerd? En wie?

Antwoord: de gebeurtenissen worden voor de kijker gemanipuleerd.

8. Het geluid
Een beeld van een zonnig palmenstrand geeft direct een vakantiegevoel. Maar als je er
onheilspellende muziek bij klinkt, is het plotseling niet meer zo aantrekkelijk. En een droevige
scène wordt nog verdrietiger met trieste muziek. Dat is de macht van het geluid.
Achtergrondmuziek en geluidseffecten zijn niet alleen zee bepalend voor de sfeer, maar roepen
ook verwachtingen op en sturen de emoties van het publiek in een, door de regisseur, gewenste
richting. Geluiden helpen dus het verhaal te vertellen en als het goed is, ben je je daar nauwelijks
van bewust. Geluiden worden nauwkeurig gekozen en eventueel zelfs gecomponeerd.

Je kunt de volgende geluiden onderscheiden:

 Stemgeluiden
de stem karakteriseert het personage (bijv. lief, vreemdeling, autoritair, geleerde) of geeft
zijn stemming weer (bijv. dreigend, zenuwachtig). Stemmen kunnen ook de omgeving
karakteriseren (bijv. stadion, feest, straat).
15
  Achtergrondmuziek
In filmmuziek kan een leidmotief zitten. Muziek schept ook sfeer, roept herinneringen op,
of accentueert de handeling.
 Signalen en effecten
Dit zijn alle geluiden met een speciale rol in de film: het accentueren van een
camerabeweging of een handeling, het geven van lading aan een handeling, of het
aangeven van afstand ten opzicht van de handeling. Een krakende tak, gedruppel van
water, dreigend gerommel, plotseling gesnerp: het kan allemaal gebruikt worden als
signaal.

We maken verschil tussen binnenbeelds en buitenbeelds geluid.

Het binnenbeeldse geluid moet altijd gemotiveerd zijn en dat geluid ‘zie’ je ook. Als een personage
iemand een dreun geeft moet je die ook horen, je kunt zelfs horen of die klap goed aankomt.
Bij buitenbeelds geluid kan een filmmaker zich veel permitteren, het levert zonder veel kostbare
trucs van alles op, ook humor (denk aan de toegevoegde geluiden bij de filmpjes van America’s
Funniest Home Videos). Voice-overs zijn natuurlijk buitenbeelds geluid; bij muziek hangt het er
maar van af.

Vraag 21. Zoek zelf twee voorbeelden uit jouw favoriete film of serie. Eén buitenbeelds geluid en
één binnenbeelds geluid. Zet de link erbij!

Buitenbeelds geluid = de klappende mensen in de kerk, aan het eind van de toespraak.

Binnenbeelds geluid = Anna die aan het huilen is, omdat ze zo veel pijn heeft.

Film: miracles from heaven

https://kinepolis.nl/films/miracles-heaven

Opnieuw: wat is een goede film?

Denk eens na over de volgende kwaliteiten van een filmmaker:

 Visueel vertellen, met zo weinig mogelijk literaire middelen

 Bewust een vertelperspectief kiezen en dat volhouden
 Ingenieus, eventueel vernieuwend gebruik maken van de filmische middelen
 Met filmische middelen een symbool laten ontstaan; uitstijgen boven het letterlijke verhaal
 Diepgang in verhaal en karakters bereiken; geen cliché’s
 Optimaal gebruik maken van de specifieke talenten van de acteurs, en het beste uit hen
halen
 Bijzondere en toch plausibele selectie en combinatie bereiken van elementen
 De toeschouwer verbluffen ‘by fair means’; niet proberen te imponeren met onnodige
effecten
 Ingenieus gebruik van de camera, bijvoorbeeld in een plan sequence

2. Wat is jouw smaak?

In de afgelopen lessen heb je een aantal filmbegrippen geleerd en een aantal filmscènes
bestudeerd. Je weet dus waarschijnlijk meer over film dan daarvoor. Bekijk nu opnieuw de
16
 lijst van ‘kwaliteitseisen’ die je met een groepje aan het begin van deze lessen hebt
samengesteld.

Bespreek met elkaar welke eisen je zou toevoegen (zie je iets in de bovenstaande?),
misschien schrappen, of een andere plaats in de top 10 geven. Maak samen een nieuwe
lijst van kwaliteitseisen: ‘Een echt goede film heeft de volgende kenmerken: ...’.
Vraag 22:

1. als de acteurs hun emoties duidelijk tonen

2. als de film realistisch is, als er veel herkenbaar is en ook in het echte leven zou moeten
kunnen gebeuren
3. acteurs die je laten voelen alsof je er ook bij bent
4. er diepgang in het verhaal zit
5. er gebruik wordt gemaakt van flashbacks en dergelijken
6. als er cliffhangers worden gebruikt
7. als er special effects worden toevoegd (geluid)
8. als de film je blijft verrassen. Denk aan bij een detectivefilm steeds aan nieuwe informatie die
je krijgt wat je weer op een totaal ander denkpad brengt.
9. er gebruikt wordt gemaakt van de vernieuwde techniek met editen
10. de film emoties bij de kijkers naar boven weet te halen (huilen, lachen, etc.)

Wat is jouw smaak?!

Vraag 23: Maak een collage met afbeeldingen van internet om jouw smaak op het gebied van film te laten
zien. Wat vind jij mooi/interessant/leuk om te zien?

17
Filmische effecten in een stripverhaal: Simon van de Rivier van Auclair

18