Wyznaczanie charakterystyki wentylatora promieniowego (WENT 2)

– opracował dr inż. S. Fortuna – Kraków, 2009 r.

Cel ćwiczenia:
Celem ćwiczenia jest wyznaczenie wymiarowej charakterystyki wentylatora promieniowego przy umownej gęstości
czynnika transportowanego oraz znamionowych obrotach wirnika i obliczenie charakterystyki bezwymiarowej. Z
charakterystyki należy odczytać optymalny punkt pracy oraz wykreślić roboczy zakres charakterystyki w jego
sąsiedztwie, w którym sprawność wentylatora będzie większa od 0,75 sprawności maksymalnej ηi > 0,75 ηip max .
Nstępnie należy obliczyć liczbę szybkobieżności σopt uważaną za wyróżnik kształtu.

4.
Rys. 1. Wymiary geometryczne wentylatora WENT 2 zainstalowanego na laboratoryjnym stanowisku do
współpracy maszyn

Wymiary geometryczne wentylatora WENT 2 :

ds = 100 [mm]
dl = 95 [mm]
dw = 85 [mm]
D1 = 200 [mm]
D2 = 400 [mm]
b1 = 10 (52) [mm]
b2 = 10 [mm]
β1 = 22°
β2 = 55°
z = 12
E = 60(80) [mm]
B = 60(80) [mm]
R90 = 215 [mm]
R180 = 230 [mm]
R270 = 240 [mm]
R360 = 265 [mm]
φi = 40°

1
 Schemat stanowiska pomiarowego

Rys.2. Schemat stanowiska pomiarowego do wyznaczania charakterystyki wentylatora Went 2

2
 ALGORYTM OBLICZEŃ

STAŁE DO POMIARU na stanowisku z rys.2

pb - ciśnienie barometryczne [Pa]

t1 - temperatura czynnika przed dyszą [ 0 C ]

ϕ1 - wilgotność względna [ułamek]
pP '' = - ciśnienie pary nasyconej suchej przy t1 [Pa]

ρ P '' = - gęstość pary nasyconej suchej przy t1[ kg ]

m3
D = 100 - średnica rurociągu pomiarowego w [mm]
d = 75 - średnica kryzy w [mm]

D2 = 400 - średnica zewnętrzna wirnika w [mm]

E = 80 - długość króćca tłocznego w [mm]
B = 80 - szerokość króćca tłocznego w [mm]
η sil = 0,75 - sprawność silnika elektrycznego [-]

ρu - umowna gęstość powietrza Æ ρu = ρ1,2 = 1, 2 [ kg ]

m3
κ = 1,4 - kappa [-]
Re D = 98 000 - liczba Reynoldsa dla rurociągu[-]
λ = 0,015 - współczynnik strat tarcia [-]
L = 0,1 ÷ 0,3 [m] – długość odcinków odniesienia pomiaru
ciśnień na ssaniu i tłoczeniu
pN = 100 000 - umowne ciśnienie normalne [Pa]
TN = 273 - temperatura normalna w[K]

ρ N = 1,277 - gęstość w warunkach normalnych [ kg ]

m3

ρ cm = 1 000 - gęstość cieczy manometrycznej [ kg ]

m3
n z = 2960 - obroty znamionowe [ obr ]
min
em = 0,40 [m] - różnica wysokości pomiędzy przekrojami
pomiarowymi ciśnień hs i ht

3
 WIELKOŚCI MIERZONE

hs - wysokość ciśnienia na ssaniu w króćcu ssawnym [mm]

h1 - wysokość ciśnienia przed zwężką (kryzą) [mm]

ht - wysokość ciśnienia na tłoczeniu w króćcu tłocznym[mm]

Δh - wysokość ciśnienia różnicowego [mm]

n - obroty wentylatora [ obr ]

min
N el - moc elektryczna [W]

4
 WIELKOŚCI OBLICZONE
Objaśnienie symboli :
p1 - ciśnienie przed zwężką (kryzą) [Pa]
Δp - ciśnienie różnicowe [Pa]
p s - ciśnienie na ssaniu w króćcu ssawnym[Pa]
Δp st - spiętrzenie statyczne [Pa]
Δp d - spiętrzenie dynamiczne [Pa]
Δp c - spiętrzenie całkowite [Pa]
Δp cp - spiętrzenie całkowite przeliczone na warunki umowne[Pa]
ρ1 - gęstość powietrza przed zwężką [ kg ]
m3
ρ s - gęstość powietrza na ssaniu, w króćcu ssawnym [ kg ]
m3
ρ t - gęstość powietrza na tłoczeniu w króćcu tłocznym [ kg ]
m3
ρ śr - średnia gęstość powietrza w maszynie [ kg ]
m3
As - pole przekroju króćca ssawnego [ m 2 ]
At - pole przekroju króćca tłocznego [ m 2 ]
β - przewężenie zwężki [-]
C - współczynnik przepływu [-]
ε1 - liczba ekspansji przed zwężką[-]
K - stała K zwężki [-]
u 2 - rzeczywista prędkość obwodowa wirnika [ m ]
s
u 2 z - prędkość obwodowa wirnika przy obrotach znamionowych [ m ]
s
3
V&1 - wydajność na zwężce [ m ]
h
3
V&s - wydajność wentylatora [ m ]
h
3
V&sp - wydajność wentylatora przeliczona na warunki umowne [ m ]
h
f - współczynnik ściśliwości [-]
N u - moc użyteczna [W]
Nw - na wale wentylatora-na wale silnika ( wewnętrzna) [W]
N wp - moc na wale przeliczona na warunki umowne [W]
η i - sprawność wewnętrzna [-]
η ip - sprawność wewnętrzna przeliczona na warunki umowne [-]
ϕ - liczba wydajności [-]
ψ - liczba ciśnienia [-]
λ - liczba mocy [-]
σ opt - liczba szybkobieżności [-]

5
 Zestaw wzorów do obliczeń charakterystyki wentylatora

o Δp = Δh ⋅10 −3 ρ cm g [Pa]

o p1 = pb + h1 ⋅10 −3 ρ cm g [Pa]

o pt = pb + ht ⋅10 −3 ρ cm g [Pa]

o ps = pb − hs ⋅10−3 ρ cm g [Pa]

ρ N ( p1 − ϕ1 p p '' )TN
ρ1 = + ϕ1 ρ p '' [ kg 3 ]
o
pN (t1 + TN ) m
p
o ρ t = ρ1 t [ kg 3 ]
p1 m

ps
ρ s = ρ1 kg
o p1 [ m 3 ]

ρt + ρ s
o ρ śr = [ kg ]
2 m3
d
o β= [−]
D
⎛106 β ⎞
0,7
⎡ ⎛ 19000⋅ β ⎞ ⎤ 3,5 ⎛ 106 ⎞
0,8 0,3

C = 0,5961+ 0,0261β − 0,216β + 0,000521⎜⎜

2 8
⎟⎟ + ⎢0,0188+ 0,0063⋅ ⎜⎜ ⎟⎟ ⎥β ⎜⎜ ⎟⎟ [ - ]
Re
⎝ D⎠ ⎢⎣ ⎝ ReD ⎥
⎠ ⎦ ⎝ D⎠ Re

C ε1π (d ⋅10−3 ) 2 ρcm g ⋅10−3

o K= ⋅ ⋅ 2 ⋅ 3600 [ ma ] -- stała bez gęstości
1− β 4 4 1

1 3
o V&1 = K Δh[mm] [ m ] lub V&1 = K 1 Δh[mm][m 3 / h]
ρ1 h

_________________________________________________________

6
 ⋅
⋅ V p p1
o Vt = 1 1 , Vs = V1 [m
3
]
pt ps h

π ( D ⋅ 10 −3 ) 2
o As = [ m2 ] ; przyjąć As~=At
4

o ( )(
At = E ⋅ 10 −3 ⋅ B ⋅ 10 −3 [ ) m 2 ]; przyjąć As~=At

o Δpst = ( hs + ht ) ⋅10−3 ρ cm g [Pa]

⎛ ⋅2 ⋅ 2 ⎞
1 ⎜ V t ρt V s ρs ⎟
Δpd = ⋅ − ≅ 0 [Pa]
o 2 ⎜⎜ (3600 At )2 (3600 As ) 2 ⎟⎟
⎝ ⎠

o Δpc = Δpst + Δpd + em ρ sr g + Δptar [Pa]

L ct2
Δptar =λ ρ sr
o D 2
⋅
Vt
ct =
o 3 6 0 0 A t [ ms ]
⋅
V
o Nu = Δpc s f [W]
3600
2
1 Δpc 1 ⎛ Δpc ⎞
f = 1− + ⎜ ⎟
o
2,8 p1 4,9 ⎝ p1 ⎠ [ - ] bowiem Δp st = Δp c

o N w = 3 ⋅ N elηsil [W]
Nu
o ηi = [-]
Nw

Przeliczanie na gęstość umowną i obroty znamionowe czyli docelową

charakterystykę katalogową

& V&s n z
o Vsp = 3
[m h ]
n

7
 ⎛ n ⎞ ρ1, 2
2

Δp cp = Δpc ⎜ z ⎟ ⋅ [Pa]
⎝ n ⎠ ρ śr
o

⎛n ⎞ ρ
3

o N wp = N w ⎜ z ⎟ ⋅ 1,2 [W]
⎝ n ⎠ ρ śr

π ( D2 ⋅ 10 −3 )n
o u2 = [ ms ]
60

π ( D2 ⋅ 10 −3 )n z
o u2z = [ ms ]
60

⎡ ⎛ u2 ⎞ ⎤
0,2

o ηip = 1 − (1 − ηi ) ⎢0,5 + 0,5 ⎜ ⎟ ⎥ [ - ] wzór Ackereta - nie korzystać w

⎢⎣ ⎝ u2 z ⎠ ⎥⎦
ćw.

V sp Δ p cp f
o η ip =
3600 N wp

Charakterystyka bezwymiarowa
V&sp
ϕ= [-]
o 3600 ⋅ π ( D2 ⋅10−3 ) 2
u2 z
4

Δpcp
ψ=
o 1 [-]
ρ śr u2 z 2
2

ϕψ
o λ= [-]
ηi p
σ opt = ϕopt 0,5ψ opt −0,75 lub σ opt = 0, 03512 ρu0,75Vopt0,5 Δpcopt
−0,75
n

________________________________________________________________________

8
Tab.1 Tabela pomiarowa

data pomiaru :
Pb =
tb =
φ1 =

POMIAR
Lp. Nazwa wielkości mierzonej Oznaczenie Jednostka
1 2 3 4 5 6
1 Ciśnienie barometryczne Pb Pa
o
2 Temperatura powietrza t1 C
3 Ciśnienie różnicowe Δh mm…..
4 Nadciśnienie przed kryzą h1 mm…..
5 Nadciśnienie tłoczenia ht mm….
6 Podciśnienie ssania hs mm….
7 Moc silnika Nel W
8 Obroty wentylatora n obr/min

Tab. 2 Tabela obliczeniowa

Dla ρu = 1,2 kg/m3 i obrotów znamionowych nz = 2 960 obr/min

Lp. Nazwa wielkości oblicz. Oznaczenie Jedn. POMIAR POMIAR POMIAR POMIAR POMIAR POMIAR
1 2 3 4 5 6
1 Gęstość pow. na kryzie ρ1 kg/m3
2 Wydajność na kryzie V1 m3/h
3 Wydajność wentylatora Vs m3/h
4 Wydajność wentyl.-przel. Vsp m3/h
5 Spiętrz. całk. wentyl.przel. Δpcp Pa
6 Sprawność wew. przel. ηip -
7 Moc wewnętrzna przel. Nwp W
8 Liczba wydajności φ -
9 Liczba ciśnienia ψ -
10 Liczba mocy λ -

9
Sprawozdanie wykonać ręcznie, powinno zawierać :
- cel ćwiczenia
- tabele pomiarową i obliczeniową
- wzory do obliczania ρ1, V1, Vs , Δpc, ( charakterystyka wymiarowa dla warunków
pomiarowych): Vsp, Δpcp, ηip , Nwp, ( charakterystyka wymiarowa dla warunków umownych)
: φ,ψ,ηip, λ (charakterystyka bezwymiarowa ) wypisać z algorytmu obliczeń z instrukcji
- wnioski dot. maksymalnej sprawności, optymalnego punktu pracy i roboczego zakresu
charakterystyki
- podać wartość σopt i odczytać kształt wirnika z wykresu Cordiera na str.244 [4].

Stałą kryzy – dla gęstości 1,2 kg/m3 – – należy przyjąć równą :

Vs = V1 = 46, 7 Δh[mmH 2O] ⎡⎣ m3 / h ⎤⎦ – stała przydatna zwłaszcza do następnego ćwiczenia
pt „Współpraca wentylatorów”.

ZADANIE
& 1 =3m3 /s i ciśnienie p1 =101 000 Pa , temperatura t1 =20o C w
Dana jest wydajność V
przekroju poprawnego pomiaru wydajności. Spiętrzenie, zmierzone w przekrojach
poprawnego pomiaru ciśnień na instalacji maszyny powietrznej napędzanej silnikiem o
obrotach n=985obr/min , wynosi Δpc =1200Pa . Króćce maszyny znajdują się w
odległości sumarycznej L=2m od punktów pomiaru spiętrzenia. Średnice instalacji są w
każdym miejscu takie same, D = 400 mm, panuje w niej prędkość c=15m/s , gęstość jest
równa ρ=1,177kg/m3 a ciśnienie w króćcu ssawnym wynosi 99000Pa . Oblicz osiągi
maszyny w króćcach czyli wydajność maszyny i spiętrzenie maszyny. Przelicz je na umowną
gęstość i obroty znamionowe 945obr/min oraz dalej na parametry bezwymiarowe.
Narysuj podział blokowy maszyn energetycznych i wskaż, w której "kostce" znajdują się
wentylatory osiowe i promieniowe. Zastosuj 3 kryteria podziału.

Obliczanie stałej kryzy

75
β= = 0.75
100
•
V 1 = K Δh ⎡⎣ m3 h ⎤⎦ dla ρ1 = 1, 2kg / m3

C πd 2 2g 0, 60268 π 19, 62
K= ε1 3600 = ⋅ 0,998 ⋅ ⋅ 0, 0752 ⋅ 3600 = 46, 7 [
1− β 4 4 ρ1 0,8268 4 1, 2
m3
]
h mmH 2O

Literatura:
1.ISO 5801:1997 (E) – Industrial Fans; Performance Testing Using Standardized
Airways

10
 2.PN-93/M-53950/01 – Pomiar strumienia masy i strumienia objętości płynów za
pomocą zwężek pomiarowych
3.PN-EN ISO 5167-1 marzec 2000. Pomiary strumienia płynu za pomocą zwężek
pomiarowych. Kryzy, dysze i zwężki Venturiego wbudowane w całkowicie
wypełnione rurociągi o przekroju kołowym.
4.Fortuna S., 1999. Wentylatory. Podstawy teoretyczne, zagadnienia konstrukcyjno-
eksploatacyjne i zastosowanie. Wyd. Techwent, Kraków
5.Fortuna S., 1999. Badania wentylatorów i sprężarek. Wyd. Naukowo-Dydaktyczne
AGH, Kraków
6.Kuczewski S.,1987. Wentylatory. Warszawa, WNT
7.Rydlewicz J., 1989. Wentylatory i pompy przepływowe. Łódź, Politechnika Łódzka
8.Ferencowicz J., 1964. Wentylacja i klimatyzacja. Warszawa, Arkady
9.Harmsen S., 1991. Gerätelüfter für die Elektronikkühlung. Landsberg/Lech: Erlang
Moderne Industrie
10.Bohl W., 1994. Strömungsmaschinen 1. Aufbau und Wirkungsweise. 6 Auflag,

Zagadnienia

1.Równanie wirnika maszyny krętnej w dwóch postaciach

2.Równanie energii w maszynie płynowej w trzech postaciach
3.Stopień reakcyjności
4.Wpływ krzywizn łopatkowych na osiągi wirnika Eulera
5.Wpływ szerokości i średnic wirnika na osiągi wirnika Eulera
6.Co to jest charakterystyka eksperymentalna, teoretyczna,
bezwymiarowa
7.Definicja wentylatora, podział, schemat i główne wymiary
geometryczne
8.Krzywa mocy teoretycznej dla trzech krzywizn łopatek,
krzywa przeciążalna i nieprzeciążalna
9.Rozkład ciśnień w rurociągu ssawnym i tłocznym maszyny
10.Modele sprężania w wentylatorze, praca techniczna
izochoryczna i izentropowa
11.Palisada promieniowa i osiowa wraz z trójkątami prędkości
12.Porównanie własności maszyn promieniowych i osiowych
13.Straty wewnętrzne i praca użyteczna na wykresie T-s
14.Rodzaje strat przepływowych w wentylatorze
15.Procedura obliczeń charakterystyki wymiarowej i
bezwymiarowej
16.Straty ciśnienia w odcinkach odniesienia oraz ciśnienie słupa
powietrza o wysokości em

11
12