‫د‬ ‫ما‬ ‫ا و‬

‫ا وال‬ ‫– درا‬ ‫ق– و تھ‬ ‫ت–ا‬ ‫ا‬

‫اﻟﻨﻬﺎﻳﺎت – اﻹﺷﺘﻘﺎق‬
‫ﺗﺄوﻳﻼت ﻫﻨﺪﺳﻴﺔ – دراﺳﺔ اﻟﺪوال‬
‫ت‬ ‫ا‬

‫∞‪+‬‬ ‫‪n‬زو‬
‫‪lim x n = ‬‬ ‫‪ lim x n = +∞ :‬و‬ ‫ل ‪ n‬ن ∗‪ ℕ‬د‬ ‫‪.1‬‬
‫∞‪x →−‬‬
‫‪‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫دي‬ ‫‪n‬‬ ‫∞‪x →+‬‬

‫در‬ ‫دھ ا‬ ‫د ∞‪ +‬أو ∞‪ −‬ھ‬ ‫دود‬ ‫دا‬ ‫‪.2‬‬

‫م‬ ‫ا‬ ‫در‬ ‫دھ ا‬ ‫ا! ط‬ ‫در‬ ‫دھ ا‬ ‫ذر ھ ‪ #‬رج‬ ‫دا‬ ‫‪.3‬‬

‫ت‪:‬‬ ‫داول ا‬ ‫‪.4‬‬

‫‪lim f‬‬ ‫‪l‬‬ ‫‪l‬‬ ‫‪l‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬

‫‪lim g‬‬ ‫'‪l‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬
‫‪lim f + g‬‬ ‫' ‪l +l‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫& ل‪%‬ر‬
‫دد‬

‫‪lim f‬‬ ‫‪l‬‬ ‫‪l >0‬‬ ‫‪l >0‬‬ ‫‪l <0‬‬ ‫‪l <0‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪±‬‬
‫‪lim g‬‬ ‫'‪l‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪lim f × g‬‬ ‫' ‪l ×l‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫&ل‪%‬ر‬
‫دد‬

‫‪lim f‬‬ ‫‪l ≠0‬‬ ‫‪0+‬‬ ‫‪0−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪lim‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪l‬‬

‫‪lim f‬‬ ‫‪l‬‬ ‫‪l >0‬‬ ‫‪l >0‬‬ ‫‪l <0‬‬ ‫‪l <0‬‬ ‫‪l‬‬ ‫∞‪±‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬
‫‪lim g‬‬ ‫‪l '≠0‬‬ ‫‪0+‬‬ ‫‪0−‬‬ ‫‪0+‬‬ ‫‪0−‬‬ ‫∞‪±‬‬ ‫∞‪±‬‬ ‫‪0+‬‬ ‫‪0−‬‬ ‫‪0+‬‬ ‫‪0−‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪l‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬ ‫‪0‬‬ ‫& ل‪%‬ر‬ ‫∞‪+‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫∞‪+‬‬
‫‪lim‬‬ ‫دد‬
‫‪g‬‬ ‫'‪l‬‬

‫‪1/6‬‬
 ‫د‬ ‫ما‬ ‫ا و‬
‫ا وال‬ ‫– درا‬ ‫ق– و تھ‬ ‫ت–ا‬ ‫ا‬

‫ا *روع ا ( '‬

‫‪x =a‬‬ ‫د‬ ‫دي‬ ‫رب‬ ‫∞‪"# C f ⇔ lim f ( x ) = ±‬‬

‫‪x →a‬‬

‫‪ '( y = b‬ار ∞‪ +‬أو (' ار ∞‪−‬‬ ‫د‬ ‫رب أ‪$ %‬‬ ‫‪"# C f ⇔ lim f ( x ) = b‬‬
‫∞‪x →±‬‬

‫‪ '( y = ax + b‬ار ∞‪ +‬أو (' ار ∞‪−‬‬ ‫)‬ ‫رب *"‬ ‫‪"# C f ⇔ lim ( f ( x ) − ( ax + b ) ) = 0‬‬
‫∞‪x →±‬‬

‫ل رع‬
‫ل رع‬
‫ه‬ ‫ا‬
‫ا ه‬ ‫ور ا را ب‬
‫ل‬ ‫ور ا‬

‫ل رع‬ ‫رب‬ ‫ل‬

‫د‬ ‫م ذي ا‬ ‫ه ا‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ل‬

‫‪2/6‬‬
 ‫د‬ ‫ما‬ ‫ا و‬
‫ا وال‬ ‫– درا‬ ‫ق– و تھ‬ ‫ت–ا‬ ‫ا‬

‫ ا د‬+,( ‫و‬-, ‫ ق و‬,&/‫ا‬

‫ا ط‬ ‫!ل‬ (C f ) f ( x ) − f (a ) a ‫ ق‬,&( !0 f
lim = l ∈ℝ
l = f ' ( a ) + ‫ ا و‬+ 1 A ( a, f ( a ) ) ↔
x →a x −a
↔
: +, ‫ د‬1 ‫و‬ l = f '(a )
y = f ' ( a ) .( x − a ) + f ( a )
‫ا ط‬ ‫!ل‬ (C f ) ↔ f ( x ) − f (a ) a ‫ ق‬,&( !0 f
lim = l ∈ℝ ‫ا ن‬
+ ‫ ا و‬+ 1 A ( a, f (a ) ) x →a
x >a
x − a ↔
: +, ‫ د‬1 ‫ و‬l = f d ' ( a ) l = f d ' (a )
y = f d ' ( a ) .( x − a ) + f ( a )
‫ا ط‬ ‫( !ل‬C f ) f ( x ) − f (a ) a ‫ ق‬,&( !0 f
↔ lim = l ∈ℝ ↔ ‫ا ر‬
+ ‫ ا و‬+ 1 A ( a, f ( a ) ) x →a
x <a
x − a
: +, ‫ د‬1 ‫ و‬l = f g ' ( a ) l = f g ' (a )
y = f g ' ( a ) .( x − a ) + f ( a )
↔ ↔
‫ا ط‬ ‫( !ل‬C f ) a ‫ ق‬,&( ! 0 f a ‫ ق‬,&( !0 f
‫ا ن‬
l = f ' ( a ) + ‫ ا و‬+ 1 A ( a, f ( a ) ) a ‫ ق‬,&( ! 0 f
: +, ‫ د‬1 ‫و‬ ‫ا ر‬
y = f ' ( a ) .( x − a ) + f ( a ) f d '(a ) = f g '(a ) = f '(a )

f ‫ن‬3 f d ' ( a ) ≠ f g ' ( a ) ‫ر و‬ ‫ا‬ a ‫ ق‬,&( !0 f ‫نو‬ ‫ا‬ a ‫ ق‬,&( ! 0 f ‫إذا ت‬ •

‫ (ھ‬1 A ( a, f ( a ) ) ‫ا ط‬ ‫ * ن‬,# ‫س‬ *6 ‫!ل‬ (C f ) ‫ھذه ا‬ .a ‫ ق‬,&( !0‫ر‬%
‫زواة‬ ‫ط‬ , A ( a, f ( a ) ) ‫ و ا ط‬f g '(a ) ‫ و‬f d '(a ) ‫ن‬ ‫ا و‬
A ( a, f (a ) ) ‫سأ‬ ‫!ل‬ (C f ) ‫ن‬3 f ' ( a ) = 0 ‫ت‬ ‫إذا‬ •

f ( x ) − f (a ) f ( x ) − f (a )
‫ ق‬,&( !0‫ر‬% f ⇐ lim = +∞ ‫ ق‬,&( !0‫ر‬% f ⇐ lim = +∞
x →a
x <a
x −a x →a
x >a
x −a
a a
‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ا‬

‫*ل‬ ‫وا‬ + ‫ودي و‬ ‫س‬ ‫ف‬6 ‫!ل‬ (C f ) ‫وا‬ + ‫ودي و‬ ‫س‬ ‫ف‬6 ‫!ل‬ (C f )
A ( a, f ( a ) ) ‫ا ط‬ A ( a, f ( a ) ) ‫ا ط‬

3/6
 ‫د‬ ‫ما‬ ‫ا و‬
‫ا وال‬ ‫– درا‬ ‫ق– و تھ‬ ‫ت–ا‬ ‫ا‬

f ( x ) − f (a ) f ( x ) − f (a )
‫ ق‬,&( !0‫ر‬% f ⇐ lim = −∞ ‫ ق‬,&( !0‫ر‬% f ⇐ lim = −∞
x →a
x <a
x −a x →a
x >a
x −a
a a
‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ا‬

‫وا‬ + ‫ودي و‬ ‫س‬ ‫ف‬6 ‫!ل‬ (C f ) ‫*ل‬ ‫وا‬ + ‫ودي و‬ ‫س‬ ‫ف‬6 ‫!ل‬ (C f )
A ( a, f ( a ) ) ‫ا ط‬ A ( a, f ( a ) ) ‫ا ط‬

‫ د‬, ;‫ ت ا دوال ا‬,&

I ‫ل‬ ‫ا‬ f ' ,& ‫ا دا ا‬ f ‫ا دا‬

ℝ x a0 x ak
ℝ x a nx n −1 x a x n n ∈ ℕ*
I = ]−∞,0[ ‫ أو‬I = ]0, +∞[ x a nx n −1 x axn n ∈ ℤ* {−1}
I = ]0, +∞[ x a rx r −1 x axr r ∈ ℚ* {−1}
I = ]0, +∞[ x a
1 x a x
2 x
I = ]−∞,0[ ‫ أو‬I = ]0, +∞[ −1
x a 2 x a
1
x x

I ‫ ق‬,&( ! 0 f × g ‫ و‬f + g ‫ و‬α .f ‫ن‬3 α ∈ ℝ ‫ و‬I ‫ ق‬,&( ‫ ن‬, ! 0 g ‫ و‬f ‫إذا ت‬

f 1
I ‫ ق‬,&( ! 0 ‫و‬ ‫ن‬3 I g ≠ 0 ‫< إذا ت‬/ !
g g
I ‫ ق‬,&( ! 0 g o f ‫ن‬3 f ( I ) ‫ ق‬,&( ! 0 g ‫ و‬I ‫ ق‬,&( ! 0 f ‫إذا ت‬
I ‫ ق‬,&( !0 f ‫ن‬3 I f ≥0 ‫ و‬I ‫ ق‬,&( ! 0 f ‫إذا ت‬
! 0 ( n ∈ ℕ ) f ‫ن‬3 I
n
I ‫ ق‬,&( ‫ ق‬,&( ! 0 f ‫إذا ت‬

+ ‫ا ا ا‬ ‫ا ا‬
α .f ' α .f
f '+ g ' f +g
f '× g + f × g ' f ×g
g' 1
− 2
g g
f ' g − fg ' f
g2 g
f ' × g 'o f g of
f ' f
2 f
4/6
 ‫د‬ ‫ما‬ ‫ا و‬
‫ا وال‬ ‫– درا‬ ‫ق– و تھ‬ ‫ت–ا‬ ‫ا‬
‫‪n −1‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪nf ' f‬‬ ‫‪f‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪, f‬زا د‬ ‫‪3 ∀x ∈ I‬ن‬ ‫ت ‪f '( x ) ≥ 0‬‬ ‫إذا‬

‫‪I‬‬ ‫‪60 , f‬‬ ‫‪3 ∀x ∈ I‬ن‬ ‫ت ‪f '( x ) ≤ 0‬‬ ‫إذا‬
‫‪I‬‬ ‫‪0‬ط‪1‬‬ ‫‪, f‬زا د‬ ‫‪3 ∀x ∈ I‬ن‬ ‫ت ‪f '( x ) > 0‬‬ ‫إذا‬
‫‪I‬‬ ‫‪0‬ط‪1‬‬ ‫‪60 , f‬‬ ‫‪3 ∀x ∈ I‬ن‬ ‫ت ‪f '( x ) < 0‬‬ ‫إذا‬

‫و ط ا; ‪1‬ط ف‪:‬‬ ‫‪1 ,‬ر‬

‫دب‬ ‫) ‪(C f‬‬ ‫‪3 ∀x ∈ I‬ن‬ ‫إذا ن ‪f "( x ) ≥ 0‬‬

‫‪1‬ر‬ ‫) ‪(C f‬‬ ‫‪3 ∀x ∈ I‬ن‬ ‫إذا ن ‪f "( x ) ≤ 0‬‬

‫ط ا ‪1‬ط ف‬ ‫) ) ‪ I ( a, f ( a‬ھ‬ ‫‪3 a‬ن ا ط‬ ‫د‬ ‫ت " ‪1 , f‬دم و ‪ >,‬ر إ& ر‪,‬‬ ‫إذا‬
‫ط ا ‪1‬ط ف‬ ‫) ) ‪ I ( a, f ( a‬ھ‬ ‫‪3 a‬ن ا ط‬ ‫د‬ ‫ت ' ‪1 , f‬دم و ; ‪ >,‬ر إ& ر‪,‬‬ ‫إذا‬

‫‪5/6‬‬
 ‫د‬ ‫ما‬ ‫ا و‬
‫ا وال‬ ‫– درا‬ ‫ق– و تھ‬ ‫ت–ا‬ ‫ا‬

: (C f ) ‫ ?ل‬, ‫ور‬ ‫ر زو‬

∀x ∈ D f : 2a − x ∈ D f
 ⇔ (C f ) ‫ ?ل ل‬, ‫ور‬ x =a ‫ د‬1 ‫ م ذي ا‬, ‫ا‬
∀x ∈ D f : f ( 2a − x ) = f ( x )

∀x ∈ D f : 2a − x ∈ D f
 ⇔ (C f ) ‫ ?ل ل‬, ‫ ر ز‬Ω ( a,b ) ‫ا ط‬
∀x ∈ D f : f ( 2a − x ) = 2b − f ( x )

6/6