Odigos Exetasti

Λ-α-Τ-ω Ψυχομετρικό Κριτήριο Γλωσσικής Επάρκειας
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΚΑΙ
ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ (ΕΠΕΑΕΚ)
ΜΕΤΡΟ 1.1-ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1.1.3-ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΑΞΕΩΝ 1.1.3α
ΕΡΓΟ:
Ψυχομετρική-διαφορική αξιολόγηση
παιδιών και εφήβων
με μαθησιακές δυσκολίες
ΤΕΛΙΚΟΣ ∆ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ-ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ - ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Καθηγήτρια Μαρία Τζουριάδου
Υποέργο 4
Ψυχομετρικό κριτήριο γλωσσικής
ικανότητας-επάρκειας για παιδιά και εφήβους
Υπεύθυνη Υποέργου 4
Καθηγήτρια Ευθυμία Συγκολλίτου
Το έργο συγχρηματοδοτείται
Από το Ευρωπαϊκό Ταμείο και το ΥΠΕΠΘ
copyright: © Μαρία Τζουριάδου, 2008
1
2
Οδηγός εξεταστή – Τεύχος Οδηγιών
Λ-α-Τ-ω
Ψυχομετρικό κριτήριο
γλωσσικής επάρκειας
Μ. Τζουριάδου, Ε. Συγκολλίτου,
Ε. Αναγνωστοπούλου, Ι. Βακόλα
Ψυχομετρική Επεξεργασία
Γρ. Κιοσέογλου, Γ. Μενεξές
3
4
Περιεχόμενα
Πρόλογος σελ. 7
1. Θεωρητικό πλαίσιο του κριτηρίου σελ. 11
2. Περιγραφή του κριτηρίου σελ. 23
3. Χορήγηση και βαθμολόγηση σελ. 41
4. Μεθοδολογία σελ. 119
5. Ψυχομετρικές ιδιότητες του κριτηρίου σελ. 123
Βιβλιογραφία σελ. 141
Παράρτημα σελ. 145
5
6
Πρόλογος
Το ψυχομετρικό κριτήριο Λ-α-Τ-ω (I και II) είναι ένα τεστ γλωσ-

σικής επάρκειας κατάλληλο για παιδιά και εφήβους ηλικίας 4 – 16
ετών. Το κριτήριο αναπτύχθηκε το 2007 στο πλαίσιο του έργου
ΕΠΕΑΕΚ «Ψυχομετρική-∆ιαφορική Αξιολόγηση Παιδιών και Ε-
φήβων με Μαθησιακές ∆υσκολίες» με στόχο την ανάδειξη ενδοα-
τομικών διαφορών σε ό,τι αφορά τις ικανότητες απόκτησης του
λόγου, καθώς και γενικότερα τη γλωσσική επάρκεια των παιδιών,
προϋπόθεση για μια ολοκληρωμένη διαφορική διάγνωση.
Η ελληνική γλώσσα παρουσιάζει ιδιαιτερότητες λόγω της μορφής
της και για το λόγο αυτό δεν μπορούσε να επιλεγεί για στάθμιση
ένα αντίστοιχο κριτήριο από λατινογενείς γλώσσες. Στόχος του
κριτηρίου Λ-α-Τ-ω είναι α) η εκτίμηση επάρκειας των γλωσσολο-
γικών στοιχείων του λόγου (φωνολογικό-μορφολογικό-
σημασιολογικό) σε επίπεδο πρόσληψης, οργάνωσης και έκφρα-
σης, β) η εκτίμηση της ικανότητας κατανόησης και οργάνωσης
του προφορικού και γραπτού λόγου η οποία συνδέεται με τη δια-
δικασία της μάθησης και γ) η ανάδειξη ιδιαίτερων προφίλ μαθη-
τών, έτσι ώστε να σχεδιαστούν κατάλληλα προγράμματα για μα-
θητές οι οποίοι παρουσιάζουν αδυναμίες.
Το κριτήριο χορηγήθηκε πιλοτικά και σταθμίστηκε την περίοδο
∆εκεμβρίου 2007-Ιουνίου 2008. Είναι ένα αξιόπιστο και έγκυρο
εργαλείο σταθμισμένο στην ελληνική πραγματικότητα και στις ι-
διαιτερότητες της ελληνικής γλώσσας. Είναι επίσης σχετικά σύ-
7
ντομο και δίνει νόρμες που βασίζονται σε αντιπροσωπευτικό

δείγμα του ελληνικού μαθητικού πληθυσμού.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους μας βοήθησαν και
συνέβαλαν στην πραγματοποίηση του έργου και πιο συγκεκριμέ-
να:
• το Υπουργείο Παιδείας και το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο για
τη χρηματοδότηση του έργου
• την ΕΥ∆ του ΕΠΕΑΕΚ του Υπουργείου Παιδείας, καθώς και
την Επιτροπή Ερευνών του ΑΠΘ για την υποστήριξή τους στην
υλοποίηση του έργου
• τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές των νηπιαγωγείων, των
δημοτικών, των γυμνασίων και των λυκείων στα οποία έγινε η
χορήγηση του κριτηρίου
Ιδιαίτερα θέλουμε να ευχαριστήσουμε:

• τους συνεργάτες στο έργο κ.κ. Αλίκη Σκορδά, και ∆ομνίκη
Κωνσταντινίδου, και τους κ.κ. Πέτρο Σταγιόπουλο και Πολυχρό-
νη Ευκαρπίδη για την πολύτιμη βοήθεια στην υλοποίηση και ολο-
κλήρωση του έργου.
• τις κ.κ. Γεωργία Καλαντζάκου και ∆ήμητρα Ψευτογιάννη, οι ο-
ποίες έκαναν τη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων, γιατί
χωρίς τη συμβολή τους δεν θα είχε ολοκληρωθεί το έργο.
• τους συνεργάτες που εργάστηκαν για τη χορήγηση του κριτηρί-
ου: Ιωάννα Βακάλη, Ναταλία Βανού, Γεωργία Βασιλού, Παναγούλα
Γαλάνη, Βαρβάρα Ιωσηφίδου, Έλλη Καϊδαντζή, Έλλη Καλλίνη, Α-
ναστασία Καμπίτση, Ελένη Καράντζαλου, Ευθυμία Καρασαββίδου,
Παντελή Καρασαχινίδη, Ευφροσύνη Κασσωτάκη, Ελισάβετ Κα-
τσαράκη, Ευαγγελία Κοσμά, Χριστίνα Κοτρώνη, Βασιλική Κου-
τραφούρη, Άννα Κρίτση, Ιωάννα Λόξα, Θεοδώρα Μαντέλη, Φανή
Μπακιρτζή, Αγγελική Μπιτζαράκη, Ιάκωβο Μυστακίδη, Θηρεσία-
Ιωάννα Νατσοπούλου, Ευδοξία Ξανθοπούλου, Κωνσταντίνα Πα-
8
νουργιά, Κυριακή Παπαδοπούλου, Ελένη Παπαθανασίου, Βασιλι-

κή Παπαχρήστου, Μαρία Παππά, Αθηνά Πάσχου, Παρασκευή
Πέππα, Άννα Πολεμικού, Ιωάννα Σοφιανοπούλου, Κατερίνα Σπε-
τσιώτου, Θεοδώρα Τζελέπη, Νεκταρία Τουλούπη, Ιωάννα Τσάκω-
να, Ελευθερία Τσιπροπούλου, Ευσταθία Φούκα, Γλυκερία Χατζη-
κυριάκου, Περσεφόνη Χατζηλάμπου και Μαρίζα Χατζησταματίου.
9
10
1. Θεωρητικό Πλαίσιο του Κριτηρίου
Ο λόγος αποτελεί μια σύνθετη λειτουργία στην οποία υπεισέρχο-

νται αναπτυξιακές διεργασίες με τις οποίες το παιδί αποκτά από
νωρίς στη ζωή επάρκεια να χρησιμοποιεί τη μητρική του γλώσσα,
ώστε να εκφράζεται και να αλληλεπιδρά με τους άλλους. Η ανά-
πτυξη αποτελεί μια διεργασία αλλαγών που οδηγεί στην αυξανό-
μενη διαφοροποίηση μεταξύ του εαυτού και των άλλων, με απο-
τέλεσμα διαδοχικές αλλαγές στο περιεχόμενο δράσης και σκέψης
(Bloom, 1991).
Οι αναπτυξιακές αλλαγές έχουν αφενός επισωρευτικό χαρακτήρα,
καθώς οι νοητικές και γνωστικές ικανότητες των μικρών παιδιών
αυξάνουν με την απόκτηση πληροφοριών, αφετέρου έχουν ποιο-
τικό χαρακτήρα, καθώς τα μικρά παιδιά προσεγγίζουν με διαφο-
ρετικούς τρόπους τις νέες πληροφορίες. Ο ποιοτικός χαρακτήρας
των αλλαγών είναι εμφανής κυρίως στη συμβολική λειτουργία του
λόγου. Ο λόγος καθιστά το παιδί ικανό να κάνει γνωστές τις σκέ-
ψεις του στους άλλους και εξυπηρετεί τις ενέργειες - δράσεις και
τις επιθυμίες του (Danto, 1983). Επιπλέον, η συμβολική ικανότητα
του λόγου προωθεί τις νοερές αναπαραστάσεις, οι οποίες καθι-
στούν το παιδί ικανό να σκέφτεται για αντικείμενα και γεγονότα
ακόμη κι όταν αυτά ξεφεύγουν από την άμεση αντίληψή του. Για
11
να μπορέσει το παιδί να εκφράσει τα νοερά αντικείμενα πρέπει να

έχει αποκτήσει επάρκεια λέξεων και δομής, να θέσει δηλαδή σ’
ένα πλαίσιο αυτές τις πληροφορίες που προσλαμβάνει. Η απόκτη-
ση του λόγου μ’ αυτή την οπτική είναι ουσιαστικά μια διεργασία
«από κάτω προς τα πάνω» (bottom-up) που ξεκινά από το παιδί
και τις γνωστικές λειτουργίες. Για να ερμηνευθεί η απόκτηση του
λόγου θα πρέπει να κατανοήσουμε τι έμαθε το παιδί σχετικά με το
λόγο σε κάποια ιδιαίτερη χρονική στιγμή και πώς η γνώση αυτή
αλλάζει προοδευτικά μέχρι να φτάσει στο λόγο του ενηλίκου. Η
παραπάνω προσέγγιση της απόκτησης του λόγου προέρχεται από
το χώρο της αναπτυξιακής ψυχολογίας.
Από το χώρο της γλωσσολογίας έχει υποστηριχθεί ότι ο λόγος
και η απόκτησή του αποτελούν διεργασία «από πάνω προς τα κά-
τω» (top-down) που ξεκινά από τη θεωρία της γραμματικής των
ενηλίκων και επιχειρεί να ερμηνεύσει πώς η θεωρία αυτή «μαθαί-
νεται» από το παιδί (Bloom, 1991). Η προσέγγιση αυτή βασίζεται
στη θεωρία του Chomsky (1957) για τη γενετική μετασχηματιστι-
κή γραμματική. Ο Chomsky είχε υποστηρίξει ότι τα παιδιά εγγε-
νώς διαθέτουν ένα γλωσσολογικό μηχανισμό απόκτησης του λό-
γου (LAD: language acquisition device) και ότι το μορφοσυντακτι-
κό αποτελεί μια μοναδική ανεξάρτητη ικανότητα που δεν επηρεά-
ζεται από την έννοια των λέξεων μιας πρότασης. Μέχρι σήμερα
έχουν αναπτυχθεί διάφορες θέσεις από την πλευρά της γλωσσο-
λογίας σχετικά με τη μορφή των κανόνων, των διεργασιών και
των αρχών του μορφοσυντακτικού, δηλαδή σχετικά με το τι είναι
το μορφοσυντακτικό και πώς φανταζόμαστε ότι είναι. Οι έννοιες
θεωρήθηκε ότι επηρεάζονται από τη δομή των προτάσεων. Παρό-
τι η γενετική μετασχηματιστική γραμματική του Chomsky επη-
ρεάζει σημαντικά την κατανόηση μας όσον αφορά το λόγο του
παιδιού, οι αναζητήσεις σχετικά με το περιεχόμενο του λόγου και
πώς αυτός συνδέεται με τη γνωστική λειτουργία άρχισαν να κυ-
12
ριαρχούν μετά τη δεκαετία του ’60. Τότε πρωτοεμφανίστηκε ο

κλάδος της αναπτυξιακής ψυχογλωσσολογίας, ο οποίος επι-
χείρησε να ενσωματώσει τις αναπτυξιακές και γλωσσολογικές
προσεγγίσεις σχετικά με την απόκτηση του λόγου και έδωσε έμ-
φαση στο εννοιολογικό στοιχείο του. Η Bloom (1970) υποστήριξε
ότι για να κατανοήσουμε πώς τα παιδιά μαθαίνουν το μορφοσυ-
ντακτικό πρέπει να κατανοήσουμε πώς χρησιμοποιούν τις εννοιο-
λογικές σχέσεις μεταξύ των λέξεων για να ανακαλύψουν τις κατη-
γορίες και τους κανόνες του. Η έννοια αποτελεί το νήμα που οδη-
γεί τα παιδιά στην ανακάλυψη των μορφών της γλώσσας. Σύμφω-
να με τη συνθετική αυτή άποψη, για να κατανοήσει κανείς το πώς
το παιδί αναπτύσσει και αποκτά το λόγο, πρέπει να συνεκτιμήσει
τις γλωσσολογικές και τις μη γλωσσολογικές λειτουργίες, δηλαδή
τις αντιληπτικές και γνωστικές ικανότητες του παιδιού. Τα μικρά
παιδιά αρχικά εκφράζουν λίγες έννοιες, μερικές από τις οποίες
χρησιμοποιούνται με μεγαλύτερη συχνότητα. Όμως μερικές έν-
νοιες από το λόγο των ενηλίκων εμφανίζονται σπάνια ή καθόλου
στις παιδικές προτάσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά μπορούν να
επιλέγουν εκείνες τις έννοιες που συμπίπτουν με τη γνωστική
τους κατανόηση. Η θέση αυτή οδήγησε την έρευνα στην αναζήτη-
ση σχέσης μεταξύ γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης. Η έρευνα
είχε δύο στόχους. Ο ένας αφορούσε στη γνώση του λόγου του
παιδιού, π.χ. πώς τα παιδιά συνδυάζουν τις μορφές της γλώσσας,
τι γνωρίζουν σχετικά με τις έννοιες και τις μεταξύ τους σχέσεις
(Bloom, 1970, Nelson, 1985). Ο δεύτερος αφορούσε στην ανάπτυξη
των γνωστικών δεξιοτήτων και διεργασιών της σκέψης, που οδη-
γούν στην απόκτηση εννοιών και γνώσεων της ίδιας της γλώσσας
(Bates, 1976, Bloom, 1973, Kelly & Dale, 1989). Οι διεργασίες αφο-
ρούσαν και την ανάπτυξη των λειτουργιών της μνήμης, της ανά-
κλησης και του αυτοματισμού (Pasqual – Leone, 1987).
13
Με τη ραγδαία ανάπτυξη της γνωστικής ψυχολογίας μετά το ’80

διαμορφώθηκαν και νέες προσεγγίσεις σχετικά με την απόκτηση
του λόγου. Οι ερευνητικές αυτές προσεγγίσεις που βασίστηκαν
κυρίως στην Πιαζετική θεωρία σχετικά με το ότι ο λόγος αποτελεί
μέρος της γενικής γνωστικής λειτουργίας, έθεσαν νέα ερωτήματα
προς διερεύνηση, με δυο βασικούς προσανατολισμούς. Ο ένας ε-
πικεντρώθηκε στην απόκτηση της γνώσης γενικά καθώς και της
γνώσης συσχετισμού μεταξύ γλωσσικών μορφών και έννοιας. Ο
άλλος επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και διεργασιών
σκέψης που απαιτούνται για την απόκτηση του λόγου. Οι δυο αυ-
τές προσεγγίσεις αντικατοπτρίζονται στο ερώτημα «αν τα παιδιά
μαθαίνουν να σκέφτονται με έμφαση στη διεργασία ή αν η σκέψη
τους σχετίζεται με το περιεχόμενο του λόγου».
Η γνωστική επανάσταση ανέδειξε νέα ερωτήματα με στόχο να α-
ναπτυχθεί μια θεωρία σχετικά με τη γνώση, ισχυρή τόσο ώστε να
περιλαμβάνει όλες τις νοητικές ικανότητες συμπεριλαμβανομένων
και των γλωσσικών. Στο πλαίσιο αυτό έχουν διαμορφωθεί δύο
προσεγγίσεις εννοιοποίησης της δομής της γνωστικής λει-
τουργίας. Σύμφωνα με την πρώτη υποστηρίζεται ότι υπάρχουν
γενικές διεργασίες και μηχανισμοί για όλα τα είδη της ανθρώπινης
νοημοσύνης. Παράδειγμα τέτοιων γενικών διεργασιών είναι η ι-
κανότητα κατηγορικής συναγωγής μέσα από παραδείγματα και η
ικανότητα νοητικής ολοκλήρωσης γνωστικών προτύπων. Οι ερευ-
νητές επιχείρησαν να χρησιμοποιήσουν προγράμματα τεχνητής
νοημοσύνης για να δείξουν ότι οι ίδιες αρχές που ερμηνεύουν γε-
νικά προβλήματα επίλυσης προβλημάτων μπορεί να ερμηνεύσουν
όψεις της απόκτησης και των διεργασιών του λόγου. Σύμφωνα με
την δεύτερη προσέγγιση εννοιοποίησης της γνωστικής λειτουργί-
ας, δίνεται έμφαση στις διαφορές ανάμεσα στο λόγο και άλλες ικα-
νότητες. Υποστηρίζεται ότι υπάρχουν πολλές διακριτές περιοχές
της γνώσης οι οποίες αποκτώνται ξεχωριστά με τη χρήση διαφο-
14
ρετικών νοητικών μηχανισμών. Η προσέγγιση αυτή ενισχύεται

από τη νευροψυχολογία, γιατί διακριτές περιοχές του εγκεφάλου
εξυπηρετούν διαφορετικές λειτουργίες, όπως το λόγο, τον κινητι-
κό συντονισμό, τη μνήμη κ.α. Οι ερευνητικές προσεγγίσεις που
προαναφέρθηκαν ανέδειξαν στα τέλη της δεκαετίας του ’80 το πε-
δίο της γνωστικής γλωσσολογίας, η οποία αναδύθηκε και επι-
χείρησε να συνδέσει τη γνωστική με τη γλωσσολογική θεώρηση.
Σύμφωνα με τους ερευνητές της νέας αυτής συνθετικής άποψης,
οι γραμματικοί κανόνες επηρεάζονται από την επικοινωνία και
κατά συνέπεια απορρίπτουν την άποψη του Chomsky ότι οι πε-
ρισσότερες όψεις του λόγου είναι ένας γλωσσολογικός μηχανι-
σμός γενίκευσης μόνο ορθών μορφοσυντακτικών προτάσεων. Ε-
πίσης επιχείρησαν να μελετήσουν την πολυμορφία του λόγου και
την επίδραση των κοινωνικο-πολιτισμικών παραγόντων στη δια-
μόρφωσή του. Η άποψη αυτή έχει βέβαια απήχηση κυρίως στους
γνωστικούς επιστήμονες, δεν στηρίζεται όμως από τους γλωσσο-
λόγους (Harris, 2005).
Απ’ όσα αναφέρθηκαν, και ανεξαρτήτως των αντιθέσεων των δια-
φόρων κλάδων της επιστήμης και των ερευνητών, η σχέση μετα-
ξύ λόγου και γνωστικής λειτουργίας δεν αμφισβητείται. Υπεισέρ-
χεται λοιπόν και στη μαθησιακή διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό α-
νεπάρκειες ή δυσκολίες στο λόγο μπορεί να προκαλέσουν και δυ-
σκολίες μάθησης. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια υποστηρίζεται ότι
αν τα παιδιά δεν αποκτήσουν επάρκεια στο λόγο στις αναμενόμε-
νες ηλικίες και ιδιαίτερα μορφοσυντακτική και φωνολογική επάρ-
κεια πριν από την είσοδό τους στο σχολείο τότε είναι αναμενόμε-
νο να δυσκολευτούν στη μάθηση και κυρίως στην ανάγνωση. Για
να αξιολογήσουμε λοιπόν τη μαθησιακή επάρκεια των παιδιών,
ένα απαραίτητο στοιχείο είναι η αξιολόγηση και της γλωσσικής
επάρκειας. Για το λόγο αυτό κατασκευάστηκε το Λ-α-Τ-ω I και II,
το οποίο καλύπτει τις όψεις του λόγου που υπεισέρχονται στη
15
μαθησιακή διαδικασία και συγκεκριμένα α) εκτιμά την επάρκεια

των γλωσσολογικών στοιχείων του λόγου (φωνολογικό, μορφοσυ-
ντακτικό, σημασιολογικό) σε επίπεδο πρόσληψης, οργάνωσης και
έκφρασης, β) αξιολογεί τη λειτουργία κατανόησης και οργάνωσης
του προφορικού και γραπτού λόγου, η οποία συνδέεται με τη δια-
δικασία της μάθησης, γ) αναδεικνύει τις δυνατότητες και αδυναμί-
ες που μπορεί να υπάρχουν στην πρόσληψη, στην οργάνωση και
στην έκφραση στα τρία στοιχεία του λόγου (φωνολογικό, μορφο-
συντακτικό, σημασιολογικό), δ) είναι αξιόπιστο και έγκυρο στην
ελληνική πραγματικότητα και στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής
γλώσσας, ε) είναι σχετικά σύντομο ώστε να μην κουράζει τον εξε-
ταστή και τον εξεταζόμενο και, τέλος στ) δίνει νόρμες που βασί-
ζονται σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του ελληνικού πληθυσμού.
Όπως προαναφέρθηκε, το κριτήριο βασίζεται στην αναπτυξιακή
προσέγγιση απόκτησης του λόγου (Bloom & Lahey, 1978, Bloom,
1970) και αποτελεί ένα συνδυασμό της αναπτυξιακής ψυχογλωσ-
σικής προσέγγισης και της γνωστικής προσέγγισης (Markman,
1981, Rabinowitz & Glazer, 1985). Σύμφωνα με το πλαίσιο που θέ-
τουν οι παραπάνω ειδικοί, τα στοιχεία του λόγου ταξινομούνται
σε τρία συστήματα τα οποία εμπεριέχουν τα στοιχεία της μορ-
φής (φωνολογικό, μορφοσυντακτικό) και του περιεχομένου (ση-
μασιολογικό) του λόγου (Πίνακας 1).
16
Πίνακας 1: Συσχετίσεις των συνθέσεων του κριτηρίου
Προσληπτικό Οργανωτικό Εκφραστικό

σύστημα σύστημα σύστημα
Σημασι- Αποκωδικοποίηση των Σύνδεση και ορ- Κωδικοποίηση

ολογικό εννοιών. Κατανόηση των γάνωση των εν- των εννοιών
στοιχείο κανόνων που διέπουν τη νοιών σε κατη- και παραγωγή
διαμόρφωση σημασιολο- γορίες. Οργάνω- σημασιολογι-
γικών σχέσεων. ση των σημασιο- κών σχέσεων.
λογικών σχέσε-
ων.
Μορφο- Κατανόηση των βασικών Σύνδεση και ορ- Παραγωγή

συντα- κανόνων που καθορίζουν γάνωση των ορθά δομημέ-
κτικό τη σειρά και τη λειτουρ- μορφοσυντακτι- νων σημασιο-
στοιχείο γία των λέξεων μέσα στις κών κανόνων. λογικών ενο-
προτάσεις. τήτων – προ-
τάσεων.
Φωνο- Κατανόηση των φωνολο- Οργάνωση των Χρήση των

λογικό γικών στοιχείων (φωνή- φωνολογικών φωνολογικών
στοιχείο ματα – προσωδία). κανόνων. μετασχηματι-
σμών.
Η πρόσληψη, η οργάνωση και η έκφραση αποτελούν τα τρία αυτά

βασικά συστήματα και αντικατοπτρίζουν τον τρόπο με τον οποίο
ο λόγος γίνεται κατανοητός και χρησιμοποιείται. Πιο συγκεκριμέ-
να η πρόσληψη περιλαμβάνει λειτουργίες αποκωδικοποίησης με
τις οποίες σηματοδοτούνται οι συμβολικές και αφηρημένες έννοι-
ες. Η έκφραση αποτελεί το σύστημα της ομιλίας και περιλαμβάνει
τις λειτουργίες της κωδικοποίησης και της δημιουργίας κατανοη-
τής ομιλίας. Οι περισσότερες γλωσσικές δραστηριότητες περιλαμ-
βάνουν και τα δύο αυτά συστήματα. Επειδή όμως όλα τα γλωσσι-
17
κά έργα δεν μπορεί να συμπεριληφθούν μέσα στα δύο αυτά συ-

στήματα, ερευνητές όπως οι Markman (1981) και Rabinowitz &
Glazer (1985) συμπεριέλαβαν και το οργανωτικό σύστημα (σχήμα
1). Το σύστημα αυτό αναφέρεται στην ικανότητα του εγκεφάλου
να συνδέει και να οργανώνει τις προσλαμβάνουσες γλωσσολογι-
κές πληροφορίες σε κατηγορίες. Στο σύστημα αυτό σημαντικό ρό-
λο παίζει η ικανότητα ανάκλησης προϋπαρχουσών πληροφοριών
ενώ απαιτείται η χρήση οργανωτικών διαμεσολαβητικών στρατη-
γικών. Επιλέχθηκε αυτός ο συνδυασμός και όχι η τυπική ψυχο-
γλωσσική μορφή πρόσληψη – έκφραση – χρήση, γιατί συνδέεται
περισσότερο με τη γνωστική λειτουργία της μάθησης. Πιο αναλυ-
τικά τα στοιχεία που εμπεριέχονται στα συστήματα του λόγου εί-
ναι τα εξής:
πρόσληψη έκφραση
οργάνωση
Σχήμα 1. Τα συστήματα του λόγου
18
Φωνολογικό στοιχείο: Κάθε γλώσσα διαθέτει ένα σύνολο φθόγ-

γων – φωνημάτων και ένα σύνολο χαρακτηριστικών προσωδίας τα
οποία συνιστούν τα φωνολογικά στοιχεία της γλώσσας. Οι φθόγ-
γοι ή φωνήματα συνδυάζονται με ιδιαίτερους τρόπους και παρά-
γουν γλωσσολογικές μονάδες γνωστές ως λέξεις. Το φώνημα α-
ποτελεί τη μικρότερη γλωσσολογική μονάδα του λόγου η οποία
σηματοδοτεί εννοιολογικές διαφορές. Οι λέξεις λ.χ. βάρος – χάρος
– θάρρος διαφέρουν η μια από την άλλη μόνο ως προς το αρχικό
φώνημα. Η διαφορά όμως αυτή επηρεάζει το νόημα των τριών
αυτών λέξεων. Για το λόγο αυτό τα φωνήματα β-χ-θ είναι διαφο-
ρετικά. Τα φωνήματα ταξινομούνται ανάλογα με τις ακουστικές
και αρθρωτικές τους ιδιότητες καθώς και τον τρόπο με τον οποίο
παράγονται. Η χρήση των φωνημάτων διέπεται από δύο βασικούς
τύπους κανόνων. Ο ένας περιγράφει πώς οι φθόγγοι μπορεί να
χρησιμοποιούνται στις διάφορες θέσεις των λέξεων, π.χ. ο φθόγ-
γος -α- διαφέρει στις λέξεις άνθρωπος και άτομο. Ο δεύτερος τύ-
πος κανόνων καθορίζει τους επιτρεπτούς συνδυασμούς των
φθόγγων, π.χ. μια λέξη δεν μπορεί να αποτελείται μόνο από σύμ-
φωνα.
Τα χαρακτηριστικά προσωδίας αφορούν στην ένταση η οποία
στην ελληνική γλώσσα εκφράζεται με τον τονισμό, τη σύνδεση,
τις παύσεις δηλαδή ανάμεσα σε λέξεις και προτάσεις, και το χρω-
ματισμό που αναφέρεται στις αυξομειώσεις του τόνου της φωνής.
Για να θεωρηθεί ένα παιδί ότι έχει κατακτήσει το φωνολογικό
στοιχείο πρέπει να συνειδητοποιεί τις διαφοροποιήσεις μεταξύ
των φωνημάτων (φωνημική επίγνωση), όπως επίσης πρέπει να
είναι ικανό να συνειδητοποιεί και τις διαφορές των φωνημάτων
ως προς τη γραφή (γραφημική επίγνωση). Η φωνολογική επίγνω-
ση ακολουθεί αναπτυξιακή πορεία, τα παιδιά δηλαδή προοδευτικά
γίνονται περισσότερο ευαίσθητα σε μικρότερες ενότητες φωνη-
μάτων στην προσχολική ηλικία και στα πρώτα σχολικά χρόνια. Η
19
φωνολογική επίγνωση αποτελεί λειτουργία απαραίτητη για την

αποκωδικοποίηση της ανάγνωσης και για τη γραφή.
Μορφοσυντακτικό στοιχείο: Το μορφολογικό αφορά στη δη-

μιουργία των λέξεων, η οποία γίνεται μέσω εσωτερικευμένων κα-
νόνων που αφορούν στους συνδυασμούς των μορφημάτων. Μόρ-
φημα είναι η ελάχιστη εννοιολογική γλωσσολογική μονάδα η ο-
ποία δεν μπορεί να υποδιαιρεθεί. Οι λέξεις συνίστανται από ένα ή
περισσότερα μορφήματα. Κάποια μορφήματα μπορεί να αποτελέ-
σουν από μόνα τους μια λέξη, οι περισσότερες όμως λέξεις αποτε-
λούνται από συνδυασμούς μορφημάτων π.χ. γράφ-ω, απο-γραφ-ή.
∆ιαφορετικοί συνδυασμοί μορφημάτων μπορεί να αποτελέσουν
διαφορετικές λέξεις.
Αντίστοιχα το συντακτικό αναφέρεται στους κανόνες που διέπουν
τη μορφή των προτάσεων. Καθορίζει τη σειρά των λέξεων και την
οργάνωση διαφόρων τύπων προτάσεων (ερωτηματικές, καταφα-
τικές κτλ.). Επιτρέπει συνδυασμούς των λέξεων σε φράσεις και
προτάσεις και το μετασχηματισμό τους σε άλλους τύπους προτά-
σεων. Οι φράσεις μπορεί να είναι ονοματικές, όταν στηρίζονται
στο όνομα (π.χ. μεγάλο πουλί) και πρέπει να περιέχουν υποχρεω-
τικά ένα όνομα και προαιρετικά άλλα στοιχεία (επίθετα κ.τ.λ.) ή
ρηματικές, όταν στηρίζονται στο ρήμα (π.χ. τρέχω γρήγορα) και
περιλαμβάνουν υποχρεωτικά ρήμα και προαιρετικά άλλα στοιχεία
(επιρρήματα κ.τ.λ.). Στο συντακτικό περιλαμβάνονται ακόμα οι
κανόνες δημιουργίας διαφόρων τύπων προτάσεων (ενεργητικές –
παθητικές) καθώς και οι κανόνες μετασχηματισμού. Όταν το παιδί
κατακτήσει τις παραπάνω λειτουργίες θεωρείται ότι διαθέτει μορ-
φοσυντακτική επίγνωση, λειτουργία που το καθιστά ικανό να α-
ναπαράγει και να παράγει ορθά δομημένες σημασιολογικές ενότη-
τες – προτάσεις.
20
Σημασιολογικό στοιχείο: Περιλαμβάνει τις έννοιες μιας γλώσ-

σας. Καταγράφει τη γνώση σχετικά με αντικείμενα, γεγονότα και
τις μεταξύ τους σχέσεις. Περιλαμβάνει σημασιολογικούς κανόνες
που διέπουν τη διαμόρφωση των σημασιολογικών σχέσεων ανά-
μεσα στις λέξεις και στις προτάσεις, οι οποίες αντικατοπτρίζουν
σκέψεις και ιδέες, αποτελούν δηλαδή γνωστικά και όχι γλωσσολο-
γικά χαρακτηριστικά. Κατά συνέπεια υπάρχει στενή σχέση ανάμε-
σα στη γνώση και στο σημασιολογικό στοιχείο του λόγου. Η ση-
μασιολογική γνώση περιλαμβάνει τη σημασία της λέξης, της πρό-
τασης και τη μεταφορική σημασία. Το σημασιολογικό ακολουθεί
λοιπόν την πορεία ανάπτυξης της σκέψης του παιδιού. ∆ιαφορετι-
κά θα χρησιμοποιήσει ένα μικρό παιδί μια λέξη από ένα παιδί με-
γαλύτερης ηλικίας ή έναν ενήλικο (π.χ. ελευθερία: μια φίλη μου / η
αφηρημένη έννοια) εξ ου και οι εννοιολογικές υπεργενικεύσεις.
Ο γραπτός λόγος αποτελεί μετασχηματισμό των εννοιών σε γρα-
πτά σύμβολα και μετεξέλιξη του προφορικού και αντικατοπτρίζε-
ται στις ικανότητες ανάγνωσης και γραφής. Παρότι το παιδί δια-
θέτει την ικανότητα να διαβάζει και να γράφει, για να αποκτηθούν
οι δύο αυτές περιοχές απαιτείται συστηματική μάθηση. Η ανά-
γνωση έχει ποικίλους ορισμούς. Οι ψυχολόγοι και οι παιδαγωγοί
επικεντρώνονται στη λειτουργία της ανάγνωσης γραφικών συμ-
βόλων και υποστηρίζουν ότι αναφέρεται τόσο στην ικανότητα δο-
μής της έννοιας από γραφικά σύμβολα όσο και στην προβολή της
έννοιας μέσα από αυτά τα σύμβολα. Σ’ αυτό το πλαίσιο στη λει-
τουργία της ανάγνωσης υπεισέρχονται η αποκωδικοποίηση και η
κατανόηση. Σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της ανάγνωσης με την
παραπάνω έννοια παίζει το μορφοσυντακτικό στοιχείο του λόγου
πάνω στο οποίο στηρίζονται οι σημασιολογικές ερμηνείες και οι
φωνολογικοί μετασχηματισμοί (Menyuk, 1977).
Η άποψη αυτή, η οποία βασίζεται στη θεωρία του Chomsky, έρχε-
ται σε αντίθεση με άλλες θεωρίες οι οποίες δίνουν έμφαση στη
21
φωνημική προσέγγιση του γραπτού λόγου, η οποία στηρίζεται στο

μετασχηματισμό των επιφανειακών δομών. Οι επιφανειακές δο-
μές από μόνες τους δεν μπορεί να ερμηνεύσουν όλες τις πλευρές
του λόγου, όπως τις λεπτές διαφοροποιήσεις στην εκφορά φωνη-
μάτων ή τις διαφοροποιήσεις εννοιών με την αλλαγή θέσης της
λέξης σε μια πρόταση (π.χ. Έβαψε το κόκκινο σπίτι. Έβαψε το
σπίτι κόκκινο.). Οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι
αναγνώστες δομούν την έννοια από το κείμενο και ότι η έννοια
που δομείται από τους αναγνώστες μπορεί να διαφέρει από αυτή
που είχε πρόθεση να εκφράσει ο συγγραφέας. Αυτό εξαρτάται από
την προϋπάρχουσα γνώση και τις στρατηγικές που χρησιμοποιεί ο
αναγνώστης όταν προσεγγίζει το κείμενο. Ο γραπτός λόγος συ-
μπεριλαμβάνει όλο το εύρος των μορφοσυντακτικών δομών οι
περισσότερες από τις οποίες χρησιμοποιούνται και στον προφορι-
κό λόγο, στην ομιλία. Ένα παιδί θεωρείται ότι έχει επάρκεια όταν
από μεμονωμένες λέξεις μπορεί να παράγει προτάσεις με νόημα.
Η λειτουργία αυτή εντάσσεται στο οργανωτικό σύστημα του λό-
γου γιατί προϋποθέτει ανάκληση πληροφοριών και χρήση στρατη-
γικών.
22
2. Περιγραφή του Κριτηρίου
Περιγραφή των υποδοκιμασιών
Με βάση το θεωρητικό πλαίσιο αναπτύχθηκαν 17 υποδοκιμασίες

διευθετημένες σε δύο επίπεδα, 10 υποδοκιμασίες για παιδιά ηλικί-
ας 4 – 7.11 χρονών (Επίπεδο I) και 7 υποδοκιμασίες για παιδιά ηλι-
κίας 8 – 15.11 χρονών (Επίπεδο II).
Το Επίπεδο I περιλαμβάνει τις ακόλουθες υποδοκιμασίες:
1. Εικονο-λεξιλόγιο
2. Λεξιλόγιο Συσχετισμού
3. Προσληπτικό Λεξιλόγιο
4. Προφορικό Λεξιλόγιο
5. Άρθρωση
6. Φωνημική Ολοκλήρωση
7. Φωνημική Ανάλυση
8. Φωνημική ∆ιάκριση
9. Μορφοσυντακτική Κατανόηση
10. Μορφοσυντακτική Ολοκλήρωση
23
Τέσσερις υποδοκιμασίες του πρώτου μέρους αφορούν στο σημα-

σιολογικό στοιχείο του λόγου και από αυτές δύο εντάσσονται στο
προσληπτικό σύστημα, μια στο οργανωτικό και μια στο εκφραστι-
κό σύστημα του λόγου. ∆ύο υποδοκιμασίες αφορούν στο μορφο-
συντακτικό στοιχείο του λόγου και από αυτές η Μορφοσυντακτική
Ολοκλήρωση εντάσσεται στο οργανωτικό σύστημα και η Μορφο-
συντακτική Κατανόηση τόσο στο οργανωτικό όσο και στο προσλη-
πτικό σύστημα και εκτιμούν τη μορφοσυντακτική επίγνωση.
Τέσσερις υποδοκιμασίες αφορούν στο φωνολογικό στοιχείο του
λόγου και από αυτές η μία εντάσσεται στο προσληπτικό σύστημα,
δύο στο οργανωτικό και μία στο εκφραστικό σύστημα του λόγου
και εκτιμούν τη φωνημική επίγνωση (Πίνακες 2, 3).
Στο πρώτο μέρος εμπεριέχονται περισσότερες υποδοκιμασίες στο
φωνολογικό και στο σημασιολογικό στοιχείο, γιατί ο προφορικός
λόγος δεν απαιτεί όλο το εύρος των μορφοσυντακτικών στοιχείων
τα οποία απαιτεί ο γραπτός λόγος. Επίσης μέχρι την ηλικία των 8
χρόνων ολοκληρώνεται η φωνολογική λειτουργία και κατά συνέ-
πεια τα παιδιά μετά τα 8 χρόνια θεωρείται ότι έχουν αποκτήσει τη
φωνολογική επίγνωση. Τέλος, αξιολογείται περισσότερο η φωνο-
λογική και σημασιολογική επίγνωση στο μέρος αυτό, γιατί αποτε-
λούν βασικές προϋποθέσεις για την πρώτη ανάγνωση. Ο δείκτης
δε του φωνολογικού μπορεί να αποτελέσει δείκτη ετοιμότητας για
την πρώτη ανάγνωση.
24
Πίνακας 2: Υποδοκιμασίες του κριτηρίου γλωσσικής επάρκειας

ανά σύστημα (Επίπεδο I)

Εικονο-λεξιλόγιο Λεξιλόγιο Συσχετισμού Προφορικό
Προσληπτικό Λεξιλόγιο Μορφοσυντακτική Ολοκλήρωση Λεξιλόγιο
Μορφοσυντακτική Κατα- Μορφοσυντακτική Κατανόηση Άρθρωση
νόηση Φωνημική Ανάλυση
Φωνημική ∆ιάκριση Φωνημική Ολοκλήρωση

ανά στοιχείο (Επίπεδο I)
Φωνολογικό Μορφοσυντακτικό Σημασιολογικό

στοιχείο στοιχείο στοιχείο
Φωνημική Ανάλυση Μορφοσυντακτική Ολοκλήρω- Εικονο-λεξιλόγιο
Φωνημική Ολοκλήρωση ση Προσληπτικό
Φωνημική ∆ιάκριση Μορφοσυντακτική Κατανόηση Λεξιλόγιο
Άρθρωση Λεξιλόγιο
Συσχετισμού
Προφορικό Λεξι-
λόγιο
25
Το Επίπεδο II περιλαμβάνει τις ακόλουθες υποδοκιμασίες:

I. Προφορικό Λεξιλόγιο
II. Λεξιλόγιο Συσχετισμού
III. Κατανόηση Ανάγνωσης
IV. Αναγνώριση Λαθών
V. Ακολουθία Προτάσεων
VI. Συνδυασμός Προτάσεων
VII. Ανάγνωση και Κατανόηση Ιστοριών
∆ύο υποδοκιμασίες αφορούν στο σημασιολογικό στοιχείο του λό-
γου και εντάσσονται μία στο οργανωτικό και μία στο εκφραστικό
σύστημα. Οι υπόλοιπες πέντε αφορούν στο μορφοσυντακτικό
στοιχείο και εντάσσονται μία στο προσληπτικό σύστημα και τέσ-
σερις στο οργανωτικό, ενώ οι υποδοκιμασίες Κατανόηση Ανάγνω-
σης και Ανάγνωση και Κατανόηση Ιστοριών εντάσσονται σε δύο
συστήματα όπως φαίνεται και στον Πίνακα 4. Και στις πέντε υπο-
δοκιμασίες του μορφοσυντακτικού υπεισέρχεται η λειτουργία της
ανάγνωσης. Οι τρεις τελευταίες υποδοκιμασίες δεν μπορούν να
χορηγηθούν σε παιδιά που δεν έχουν εξοικειωθεί ή δεν μπορούν
να διαβάσουν, γιατί οι υποδοκιμασίες προϋποθέτουν αναγνωστική
ικανότητα (Πίνακες 4,5).
Οι περισσότερες υποδοκιμασίες του δεύτερου μέρους εντάσσο-
νται στο μορφοσυντακτικό στοιχείο και στο οργανωτικό σύστημα,
γιατί προϋποθέτουν ανάκληση προϋπάρχουσας γνώσης και στρα-
τηγικών και σύμφωνα με το μοντέλο το οποίο υιοθετήσαμε, το
μορφοσυντακτικό αποτελεί το βασικότερο στοιχείο για την ανά-
γνωση και την κατανόηση του γραπτού λόγου.
26

ανά σύστημα (Επίπεδο II)

Αναγνώριση Λαθών Λεξιλόγιο Συσχετισμού II Προφορικό Λεξι-
Κατανόηση Ανάγνω- Κατανόηση Ανάγνωσης λόγιο II
σης Ακολουθία Προτάσεων Λεξιλόγιο Συσχετι-
Ανάγνωση και Κατα- Συνδυασμός Προτάσεων σμού II
νόηση Ιστοριών Ανάγνωση και Κατανόηση Συνδυασμός Προ-
Ιστοριών τάσεων

ανά στοιχείο (Επίπεδο II)
Μορφοσυντακτικό στοιχείο Σημασιολογικό στοιχείο

Αναγνώριση Λαθών Προφορικό Λεξιλόγιο II
Κατανόηση Ανάγνωσης Λεξιλόγιο Συσχετισμού II
Ακολουθία Προτάσεων
Συνδυασμός Προτάσεων
Ανάγνωση και Κατανόηση Ιστοριών
27
Επίπεδο Ι
1. Εικονο-λεξιλόγιο: Η υποδοκιμασία αποτελείται από 23 ερω-

τήματα που εκτιμούν την ικανότητα του παιδιού να κατανοεί λέ-
ξεις που συνδέονται με καθημερινές έννοιες (πρόσληψη εννοιών).
Το παιδί δεν απαιτείται να απαντήσει προφορικά αλλά να επιλέξει
από 4 εικόνες αυτή που συνδέεται στενότερα με την έννοια της
λέξης.
Π.χ. Ο εξεταστής δείχνει στο παιδί μια σελίδα στην οποία παρου-
σιάζονται οι εικόνες ενός μωρού, μιας μπάλας, ενός παγωτού και
ενός δέντρου και του ζητάει να δείξει το μωρό και το δέντρο
(∆είξε μου μωρό. ∆είξε μου δέντρο).
1 2
3 4
28
2. Λεξιλόγιο Συσχετισμού: Η υποδοκιμασία αποτελείται από 15

ερωτήματα - εικόνες που μετρούν την ικανότητα του παιδιού να
κατανοεί και να συσχετίζει λέξεις οι οποίες παρουσιάζονται οπτι-
κά και εκφράζουν έννοιες σχετικές μεταξύ τους. Το παιδί δεν α-
παιτείται να απαντήσει προφορικά αλλά να επιλέξει από 4 εικόνες
τις 2 που συνδέονται στενότερα με την εικόνα-ερέθισμα.
Π.χ. Ο εξεταστής δείχνει στο παιδί την εικόνα-ερέθισμα από το
βιβλίο εικόνων. Στο πάνω μέρος της σελίδας, μέσα σε πλαίσιο,
παρουσιάζονται οπτικά τρεις λέξεις των σχετικών εννοιών. Ζητεί-
ται από το παιδί να επιλέξει εκείνες τις εικόνες που ταιριάζουν με
την εικόνα – ερέθισμα.
Α Β
Γ Δ
0
29
3. Προσληπτικό Λεξιλόγιο: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

12 ερωτήματα που μετρούν την προσληπτική ικανότητα του παι-
διού σε επίπεδο λεξιλογίου καθώς και την ικανότητά του να κα-
τανοεί κοινές λέξεις από την περιγραφή τους. Το παιδί με την υ-
ποβοήθηση εικόνας καλείται να επιλέξει από τέσσερις έννοιες αυ-
τή που σχετίζεται με την έννοια που του περιγράφουμε.
Π.χ. Ο εξεταστής δείχνει στο παιδί το παράδειγμα από το βιβλίο
εικόνων:
α β
γ δ
Παράδειγμα
και του ζητάει να δείξει αυτό που φοράμε το καλοκαίρι στη θά-
λασσα.
4. Προφορικό Λεξιλόγιο: Η υποδοκιμασία αποτελείται από δύο

μέρη που εκτιμούν την εκφραστική ικανότητα του παιδιού σε ε-
πίπεδο λεξιλογίου και μετρούν την ικανότητά του να ορίζει κοινές
λέξεις.
30
Στο πρώτο μέρος, που αποτελείται από 14 ερωτήματα, το παιδί

καλείται να βρει λέξεις από την περιγραφή τους. Π.χ. Ο εξεταστής
ζητάει από το παιδί να του πει τη λέξη «που αρχίζει από πα και
δείχνει το πτηνό που κάνει πα-πα-πα».
Στο δεύτερο μέρος, το οποίο αποτελείται από 15 ερωτήματα, το
παιδί καλείται να περιγράψει κοινές λέξεις τις οποίες λέει ο εξετα-
στής. Π.χ. «τι είναι σκύλος;».
5. Άρθρωση: Η υποδοκιμασία αποτελείται από δύο μέρη που με-

τρούν την ικανότητα του παιδιού να εκφέρει σωστά τα πιο δύσκο-
λα σύμφωνα της ελληνικής γλώσσας ή τους συνδυασμούς τους.
Σχετίζεται περισσότερο με την κινητική όψη του λόγου, την ομι-
λία.
Στο πρώτο μέρος που αποτελείται από 13 ερωτήματα, αξιολογείται
η ικανότητα άρθρωσης με την υποβοήθηση εικόνων. Ο λόγος που
επιλέχθηκε η χρήση εικόνων και όχι η απλή επανάληψη λέξεων
ήταν γιατί στην ηλικία αυτή τα παιδιά δεν ενδιαφέρονται να μιμη-
θούν σωστά, όπως διαπιστώθηκε από ανάλογα κριτήρια που έχουν
χρησιμοποιηθεί (Newcomer & Hammill 1988, TOLD-2). Η χρήση
εικόνων τα διευκολύνει να εκφέρουν αυθόρμητα τη ζητούμενη
λέξη.
Στο δεύτερο μέρος που αποτελείται από 16 ερωτήματα, δεν χορη-
γούνται εικόνες αλλά η υποβοήθηση γίνεται μέσω σημασιολογι-
κών νύξεων. Ο εξεταστής λέει προτάσεις – ερεθίσματα τις οποίες
πρέπει το παιδί να ολοκληρώσει με την κατάλληλη λέξη. Π.χ. Το
Πάσχα ……. αβγά (τσουγκρίζουμε).
6. Φωνημική Ολοκλήρωση: Η Φωνημική Ολοκλήρωση αποτε-

λείται από 30 ερωτήματα και μετρά την ικανότητα του παιδιού να
ολοκληρώνει λέξεις ή ψευδολέξεις από μεμονωμένα φωνήματα. Ο
ρυθμός με τον οποίο παρουσιάζονται οι φθόγγοι είναι 2 φθόγγοι
31
ανά δευτερόλεπτο. Οι φθόγγοι πρέπει να εκφέρονται σε φυσικό

τόνο, να διατηρείται ο ρυθμός και οι παύσεις. Π.χ. ο εξεταστής λέ-
ει: «χ-η-ν-α» και το παιδί ολοκληρώνει τη λέξη: χήνα. Για το παρά-
δειγμα και τις τρεις πρώτες λέξεις υπάρχει υποβοήθηση εικόνας.
7. Φωνημική Ανάλυση: Αποτελείται από 29 ερωτήματα και με-

τρά την ικανότητα του παιδιού να αναλύει λέξεις ή ψευδολέξεις σε
μεμονωμένα φωνήματα, ικανότητα που συνδέεται άμεσα με την
αναγνωστική ετοιμότητα. Ο εξεταστής λέει τη λέξη και ζητάει από
το παιδί να την αναλύσει σε φωνήματα. Π.χ. ο εξεταστής λέει: γά-
τα και το παιδί την αναλύει γ-α-τ-α.
8. Φωνημική ∆ιάκριση: Στη Φωνημική ∆ιάκριση που αποτε-

λείται από δύο μέρη εκτιμάται τόσο η ικανότητα διάκρισης όσο
και η εννοιολογική κατανόηση. Αποτελεί δηλαδή ένα συνδυασμό
φωνημικής – εννοιολογικής επίγνωσης. Στο πρώτο μέρος το ο-
ποίο περιλαμβάνει 14 ερωτήματα, δίνονται δύο λέξεις με προσω-
δία που διαφοροποιούνται σε φωνήματα που μοιάζουν ακουστικά
(π-β-φ-θ, φ-ψ-ξ, ρ-λ, ξ-ζ, κ-τ, χ-κ) και το παιδί καλείται να τις δια-
κρίνει με βάση το εννοιολογικό τους περιεχόμενο. Π.χ. «χρήμα –
κρίμα: με αυτό πληρώνουμε». Στο δεύτερο μέρος που αποτελείται
από τρεις ομάδες των 7 ερωτημάτων, αξιολογείται η προσωδία.
9. Μορφοσυντακτική Κατανόηση: Στη Μορφοσυντακτική Κα-

τανόηση που αποτελείται από 13 ερωτήματα, μετράται η επάρκεια
πρόσληψης μορφοσυντακτικών φαινομένων. Εδώ η έμφαση δίνε-
ται στη μορφολογία της πρότασης και όχι στην έννοια της. Το παι-
δί πρέπει να επιλέξει από τρεις εικόνες εκείνη που ταιριάζει πε-
ρισσότερο στην πρόταση – ερέθισμα. Η έννοια παραμένει σχετικά
σταθερή στις τρεις εικόνες, διαφοροποιείται όμως η μορφή των
32
προτάσεων. Γι’ αυτό παιδιά που δεν καταλαβαίνουν τη δομή της

πρότασης δεν μπορούν να απαντήσουν σωστά.
10. Μορφοσυντακτική Ολοκλήρωση: Στη Μορφοσυντακτική

Ολοκλήρωση που αποτελείται από 13 ερωτήματα, μετράται η ε-
πάρκεια του παιδιού να ολοκληρώνει ημιτελείς προτάσεις. Τα ε-
ρωτήματα συνοδεύονται από εικόνες που απεικονίζουν το περιε-
χόμενο της πρότασης και παρουσιάζονται προφορικά. Ο εξετα-
στής εκφωνεί την πρόταση και σταματάει απότομα στο σημείο
όπου το παιδί πρέπει να προσθέσει τη λέξη ή λέξεις που λείπουν.
Π.χ. «Αυτό το φορτηγό κουβαλάει πολλά κουτιά. Αυτό κουβαλά-
ει…..».
33
Επίπεδο ΙΙ
1. Προφορικό Λεξιλόγιο II: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

δύο μέρη που μετρούν την εκφραστική ικανότητα του παιδιού σε
επίπεδο λεξιλογίου και μετρούν την ικανότητά του να ορίζει κοι-
νές λέξεις.
Στο πρώτο μέρος, που αποτελείται από 13 ερωτήματα, το παιδί
καλείται να βρει λέξεις από την περιγραφή τους. Π.χ. Ο εξεταστής
ζητάει από το παιδί να του πει τη λέξη: «που αρχίζει από βε και
δείχνει ένα κίτρινο φρούτο που τρώμε το καλοκαίρι».
Στο δεύτερο μέρος, το οποίο αποτελείται από 13 ερωτήματα, το
παιδί καλείται να περιγράψει κοινές λέξεις τις οποίες λέει ο εξετα-
στής. Π.χ. «τι είναι κρεβάτι;».
2. Λεξιλόγιο Συσχετισμού II: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

13 ερωτήματα που εκτιμούν την ικανότητα του παιδιού να κατα-
νοεί και να συσχετίζει λέξεις οι οποίες παρουσιάζονται σε ζευγά-
ρια και εκφράζουν έννοιες σχετικές μεταξύ τους. Το παιδί καλεί-
ται να εντοπίσει τη σχέση που υπάρχει μεταξύ των δύο εννοιών –
λέξεων. Π.χ. Ο εξεταστής ζητάει από το παιδί να του πει σε τι
μοιάζουν το φλιτζάνι και το ποτήρι.
3. Κατανόηση Ανάγνωσης: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

δύο μέρη που εκτιμούν τη μορφοσυντακτική επάρκεια του παι-
διού. Ως επάρκεια μπορεί να θεωρηθεί η διεργασία σύνθεσης πρό-
τασης /παραγράφου από μεμονωμένες λέξεις /προτάσεις και η πα-
ραγωγή μιας πρότασης /παραγράφου με νόημα καθώς και η μετα-
φορά προτάσεων από το παρόν στο παρελθόν.
Το πρώτο μέρος, που αποτελείται από 7 ερωτήματα – προτάσεις,
αξιολογεί τη μορφοσυντακτική επάρκεια του παιδιού σε επίπεδο
πρότασης. Το παιδί πρέπει να βάλει στη σωστή σειρά λέξεις που
34
διαβάζει μόνο του για να παράγει μια σωστή εννοιολογικά πρότα-

ση. Π.χ. παιδί, δένδρο, σκαρφαλώνει, το, στο.
Το δεύτερο μέρος, που αποτελείται από 7 ερωτήματα – παραγρά-
φους, αξιολογεί την ικανότητα του παιδιού να μεταφέρει στο πα-
ρελθόν παραγράφους που διαβάζει μόνο του. Έτσι αξιολογείται η
ικανότητα ανάγνωσης και χρήσης των χρόνων.
4. Αναγνώριση Λαθών: Η υποδοκιμασία αποτελείται από 15

ερωτήματα – προτάσεις. Σε κάθε πρόταση υπάρχει ένα μορφοσυ-
ντακτικό λάθος (π.χ. λάθος στη χρήση χρόνου, λάθος στη χρήση
επιρρημάτων κ.τ.λ.), το οποίο πρέπει να αναγνωρίσει το παιδί α-
φού διαβάσει την πρόταση μόνο του. Η υποδοκιμασία μετρά την
ικανότητα του παιδιού να κατανοεί προτάσεις αναγνωρίζοντας τα
μορφοσυντακτικά λάθη. Π.χ. Οι τρεις φίλες πήγε εκδρομή στο
βουνό.
5. Ακολουθία Προτάσεων: Η υποδοκιμασία, που αποτελείται

από 8 ερωτήματα – προτάσεις, εκτιμά τη μορφοσυντακτική επάρ-
κεια του παιδιού σε επίπεδο παραγράφου. Το παιδί πρέπει να βά-
λει στη σωστή σειρά πέντε προτάσεις που δίνονται τυχαία και να
παράξει μια παράγραφο η οποία να έχει νόημα. Π.χ.
• Πλένεται και τρώει πρωινό.
• Αφού πάρει την τσάντα του φεύγει για το σχολείο.
• Ο Γρηγόρης ξυπνάει στις 7:30 κάθε πρωί.
• Στις 8:00 είναι έτοιμος.
• Επιστρέφει κατά τις 3:00.
35
6. Συνδυασμός Προτάσεων: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

15 ερωτήματα και εκτιμά την ικανότητα του παιδιού να παράγει
εμπλουτισμένες προτάσεις και περιόδους χρησιμοποιώντας τους
κατάλληλους συνδέσμους. Π.χ. ο εξεταστής λέει: Είμαι μεγάλος.
Είμαι ψηλός. Το παιδί συνδέει τις δύο προτάσεις και παράγει μια
περίοδο: Είμαι μεγάλος και ψηλός.
7. Ανάγνωση και Κατανόηση Ιστοριών: Η υποδοκιμασία α-

ποτελείται από 7 ερωτήματα – παραγράφους και εκτιμά την ικα-
νότητα αξιολόγησης του κειμένου, η οποία προϋποθέτει ανάλυση
πληροφοριών και χρήση στρατηγικών. Η υποδοκιμασία απαιτεί
σιωπηρή ανάγνωση, η οποία θεωρείται κατάλληλη για την αξιολό-
γηση της κατανόησης ενός κειμένου καθώς δεν γίνονται εμφανή
τυχόν προβλήματα του προφορικού λόγου όπως προβλήματα άρ-
θρωσης ή δυσαρθρίες που μπορεί να οφείλονται σε διαταραχές
ακοής. Επιπλέον, η σιωπηρή ανάγνωση είναι η πιο συνήθης μέθο-
δος που χρησιμοποιούν οι ώριμοι αναγνώστες.
Πιο συγκεκριμένα, η υποδοκιμασία αξιολογεί την ικανότητα του
παιδιού να απαντάει σε ερωτήσεις που συνδέονται με αφηγηματι-
κές παραγράφους. Σε κάθε παράγραφο υπάρχουν 5 ερωτήσεις
πολλαπλής επιλογής. Οι ερωτήσεις αυτές ακολουθούν τον ίδιο τύ-
πο:
1. Να επιλέξει το παιδί τον τίτλο που ταιριάζει καλύτερα στην
ιστορία.
2. Να ανακαλέσει λεπτομέρειες της ιστορίας.
3. Να βγάλει το σωστό συμπέρασμα.
4. Να βρει ποια πρόταση δεν ταιριάζει με την ιστορία.
5. Να ανακαλέσει τις λεπτομέρειες της ιστορίας.
36
Περιγραφή των συνθέσεων

Οι υποδοκιμασίες που περιλαμβάνει το Λ-α-Τ-ω βαθμολογούνται
ξεχωριστά, μπορεί όμως να ομαδοποιηθούν σε συνθέσεις ανά σύ-
στημα και στοιχείο. Οι συνθέσεις είναι σημαντικές διότι αποτε-
λούν τους πιο αξιόπιστους δείκτες της επίδοσης των παιδιών στο
κριτήριο και γιατί επιτρέπουν συγκρίσεις, τόσο μέσα στο ίδιο το
κριτήριο όσο και με συνθέσεις άλλων κριτηρίων. Όλες οι συνθέ-
σεις αξιολογούν τη γλωσσική επάρκεια, ωστόσο, αξιολογούν δια-
φορετικές όψεις της. Τρεις συνθέσεις αφορούν στα στοιχεία του
λόγου, τρεις στα συστήματα του λόγου και η έβδομη σύνθεση εί-
ναι το Πηλίκο Γλωσσικής Επάρκειας.
Πηλίκο Γλωσσικής Επάρκειας: Η σύνθεση αυτή προκύπτει

από το άθροισμα των τυπικών βαθμών των υπόλοιπων έξι συνθέ-
σεων και παρουσιάζει τη συνολική γλωσσική επάρκεια του παι-
διού. Ο μέσος όρος είναι 100 και η τυπική απόκλιση ±15.
Προσληπτικό σύστημα: Η σύνθεση αυτή εκτιμά την ικανότητα

του παιδιού να κατανοεί το λόγο και περιλαμβάνει την κατανόηση
τόσο των εννοιών όσο και της συντακτικής δομής. Στο Επίπεδο I
προκύπτει από το άθροισμα των βαθμολογιών τεσσάρων υποδο-
κιμασιών (Εικονο-λεξιλόγιο, Προσληπτικό Λεξιλόγιο, Φωνημική
∆ιάκριση και Μορφοσυντακτική Κατανόηση) και στο Επίπεδο II
από το άθροισμα των βαθμολογιών τριών υποδοκιμασιών (Ανα-
γνώριση Λαθών, Κατανόηση Ανάγνωσης, Ανάγνωση και Κατανόη-
ση Ιστοριών). Ο μέσος όρος στη σύνθεση αυτή όπως και στις ε-
πόμενες είναι το 10 και η τυπική απόκλιση το 3.
Οργανωτικό σύστημα: Η σύνθεση αυτή εκτιμά την ικανότητα
του παιδιού να οργανώνει τις εισερχόμενες πληροφορίες. Επιπλέ-
37
ον, εκτιμά την ικανότητά του να συσχετίζει τις πληροφορίες μετα-

ξύ τους αλλά και με την προϋπάρχουσα γνώση και απαιτεί τη χρή-
ση στρατηγικών. Στο Επίπεδο I προκύπτει από το άθροισμα των
βαθμολογιών πέντε υποδοκιμασιών (Λεξιλόγιο Συσχετισμού, Φω-
νημική Ανάλυση, Φωνημική Ολοκλήρωση, Μορφοσυντακτική Ο-
λοκλήρωση και Μορφοσυντακτική Κατανόηση) και στο Επίπεδο II
από το άθροισμα των βαθμολογιών πέντε υποδοκιμασιών (Λεξι-
λόγιο Συσχετισμού II, Ακολουθία Προτάσεων, Συνδυασμός Προ-
τάσεων, Κατανόηση Ανάγνωσης, Ανάγνωση και Κατανόηση Ιστο-
ριών). Ο μέσος όρος είναι το 10 και η τυπική απόκλιση 3.
Εκφραστικό σύστημα: Η σύνθεση αυτή εκτιμά την ικανότητα

του παιδιού να παράγει κατανοητό λόγο επιλέγοντας τις κατάλλη-
λες έννοιες και οργανώνοντάς τις συντακτικά. Στο Επίπεδο I προ-
κύπτει από το άθροισμα των βαθμολογιών δύο υποδοκιμασιών
(Προφορικό Λεξιλόγιο και Άρθρωση) και στο Επίπεδο II από το
άθροισμα των βαθμολογιών τριών υποδοκιμασιών (Προφορικό
Λεξιλόγιο II, Λεξιλόγιο Συσχετισμού II και Συνδυασμός Προτάσε-
ων). Ο μέσος όρος είναι το 10 και η τυπική απόκλιση 3.
Φωνολογικό στοιχείο: Αποτελεί μια σύνθεση που μετρά τη φω-

νολογική επίγνωση του παιδιού, δηλαδή την ικανότητά του να α-
ποκωδικοποιεί και να κωδικοποιεί τα φωνήματα της γλώσσας του
καθώς και τους βασικούς κανόνες που διέπουν τη χρήση τους.
Στο Επίπεδο I προκύπτει από το άθροισμα των βαθμολογιών τεσ-
σάρων υποδοκιμασιών (Φωνημική Ανάλυση, Φωνημική Ολοκλή-
ρωση, Φωνημική ∆ιάκριση και Άρθρωση). Από αυτές, οι τρεις
(Φωνημική Ανάλυση, Φωνημική Ολοκλήρωση, Φωνημική ∆ιάκρι-
ση) συνθέτουν τη Φωνημική Επίγνωση, λειτουργία απαραίτητη
για τη γλωσσική επάρκεια και την ετοιμότητα της πρώτης ανά-
38
γνωσης. Οι υποδοκιμασίες αυτές αξιολογούν το φωνημικό σκέλος

του φωνολογικού στοιχείου του λόγου, το οποίο περιλαμβάνει
σημαντικούς φθόγγους (φωνήματα) της ομιλίας που μπορεί να
αλλάξουν την έννοια των λέξεων καθώς και στοιχεία προσωδίας.
Στο Επίπεδο II δεν περιλαμβάνονται υποδοκιμασίες φωνολογικής
επίγνωσης καθώς θεωρείται ότι η λειτουργία αυτή ολοκληρώνεται
μέχρι την ηλικία των 8 ετών. Ο μέσος όρος και στη σύνθεση αυτή
είναι το 10 και η τυπική απόκλιση 3.
Σημασιολογικό στοιχείο: Η σύνθεση αυτή εκτιμά την εννοιο-

λογική γνώση του παιδιού σχετικά με τις λέξεις και τις μεταξύ
τους σχέσεις. Στο Επίπεδο I προκύπτει από το άθροισμα των
βαθμολογιών τεσσάρων υποδοκιμασιών (Εικονο-λεξιλόγιο, Προσ-
ληπτικό Λεξιλόγιο, Λεξιλόγιο Συσχετισμού και Προφορικό Λεξιλό-
γιο) και στο Επίπεδο II από το άθροισμα των βαθμολογιών δύο
υποδοκιμασιών (Προφορικό Λεξιλόγιο II, Λεξιλόγιο Συσχετισμού
II). Ο μέσος όρος είναι το 10 και η τυπική απόκλιση 3.
Μορφοσυντακτικό στοιχείο: Η σύνθεση αυτή εκτιμά την ικα-

νότητα του παιδιού να κατανοεί και να παράγει αποδεκτές συντα-
κτικά και γραμματικά προτάσεις. Στο Επίπεδο I προκύπτει από το
άθροισμα των βαθμολογιών δύο υποδοκιμασιών (Μορφοσυντα-
κτική Ολοκλήρωση και Μορφοσυντακτική Κατανόηση) και στο
Επίπεδο II από το άθροισμα των βαθμολογιών πέντε υποδοκιμα-
σιών (Αναγνώριση Λαθών, Ακολουθία Προτάσεων, Συνδυασμός
Προτάσεων, Κατανόηση Ανάγνωσης, Ανάγνωση και Κατανόηση
Ιστοριών). Ο μέσος όρος είναι το 10 και η τυπική απόκλιση 3.
39
40
3. Χορήγηση και Βαθμολόγηση
Πληροφορίες που πρέπει να ληφθούν υπόψη πριν από τη

χορήγηση του κριτηρίου
Καταλληλότητα εξεταζομένων
Το Λ-α-Τ-ω είναι κατάλληλο για χορήγηση σε παιδιά από 4.0 έως

και 15.11 ετών που μπορούν να κατανοήσουν τις οδηγίες που περι-
λαμβάνονται στις υποδοκιμασίες και να απαντήσουν κατάλληλα,
που είναι εξοικειωμένα με έντυπες εικόνες και μπορούν να εκτε-
λέσουν με επιτυχία το παράδειγμα που προηγείται κάθε υποδοκι-
μασίας.
Κατάρτιση εξεταστών
Οι εξεταστές που χορηγούν και ερμηνεύουν το Λ-α-Τ-ω πρέπει

να είναι εκπαιδευμένοι (και κατά προτίμηση να έχουν κάνει πρα-
κτική άσκηση υπό εποπτεία) στην αξιολόγηση, και πιο συγκεκρι-
41
μένα να έχουν βασικές γνώσεις: α) εφαρμοσμένης στατιστικής, β)

γενικών αρχών χορήγησης, βαθμολόγησης και ερμηνείας των α-
ποτελεσμάτων των ψυχομετρικών κριτηρίων.
Οι εξεταστές οφείλουν να αντιμετωπίζουν κατάλληλα την πολιτι-
σμική πολυπλοκότητα που αναπόφευκτα εμπεριέχουν τα ψυχο-
μετρικά κριτήρια. Προκειμένου ένας εξεταστής να τηρήσει σωστή
επαγγελματική στάση, οφείλει να κινείται μέσα στα επιτρεπτά νο-
μικά και ηθικά πλαίσια. Η σωστή κοινωνική στάση είναι ένα πιο
περίπλοκο θέμα καθώς ο εξεταστής πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα
γενικότερα ζητήματα που περιλαμβάνει η αξιολόγηση. Για παρά-
δειγμα θα πρέπει να κατανοεί πλήρως τι συνεπάγεται η δίκαιη,
άνευ διακρίσεων αξιολόγηση.
Οι εξεταστές που δεν έχουν ακόμα μεγάλη εμπειρία στη χορήγη-
ση του Λ-α-Τ-ω είναι χρήσιμο να λάβουν υπόψη τα εξής:
1) Να μελετήσουν προσεκτικά τον οδηγό εξεταστή και σε περί-
πτωση που έχουν κάποια απορία να ρωτήσουν ένα συνάδελφο ή
τον επόπτη τους.
2) Να χορηγήσουν και να βαθμολογήσουν δοκιμαστικά -
τουλάχιστον σε τρία άτομα- τις υποδοκιμασίες του κριτηρίου προ-
τού το χορηγήσουν σε κάποιο παιδί.
3) Να επαινούν και να παροτρύνουν συστηματικά το εξεταζόμενο
παιδί, χωρίς ωστόσο να παρεκκλίνουν από τις αποδεκτές διαδικα-
σίες χορήγησης. Για παράδειγμα εκφράσεις όπως «αυτήν την ά-
σκηση την ολοκλήρωσες γρήγορα» ή «μάλλον σου άρεσε αυτή η
άσκηση» είναι αποδεκτές. Όμως σχόλια όπως «πολύ ωραία» ή
«μπράβο, έτσι είναι το σωστό» πρέπει να αποφεύγονται, διότι τα
παιδιά μαθαίνουν να προσδοκούν παρόμοια σχόλια σχεδόν αμέ-
σως και μπορεί να αναστατωθούν αν ο εξεταστής κατά τη διάρκεια
χορήγησης του κριτηρίου δεν τα επαναλάβει.
4) Να χορηγούν τις υποδοκιμασίες με τη σειρά με την οποία εμ-
φανίζονται μέσα στον οδηγό εξεταστή και όχι ανακατεμένα.
42
Χορήγηση του κριτηρίου
Ο χρόνος που απαιτείται για να χορηγηθεί το Λ-α-Τ-ω κυμαίνεται

από 50 μέχρι 70 λεπτά ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και τις
απαιτήσεις του κριτηρίου. Προκειμένου να αποφευχθούν άσκοπες
καθυστερήσεις, είναι καλό ο εξεταστής να το παροτρύνει να προ-
χωρά σχετικά γρήγορα από τη μια υποδοκιμασία στην άλλη. Στις
περισσότερες υποδοκιμασίες, εάν το παιδί δεν έχει απαντήσει σε
ένα ερώτημα μέσα σε 10 δευτερόλεπτα, ο εξεταστής πρέπει να το
παροτρύνει να δώσει μια απάντηση. Εάν δεν μπορέσει να απαντή-
σει, τότε το ερώτημα αυτό βαθμολογείται με 0 και ο εξεταστής
προχωρά στη χορήγηση των υπολοίπων. Το Λ-α-Τ-ω συνήθως
χορηγείται ολόκληρο σε μία συνάντηση. Ωστόσο σε συγκεκριμέ-
νες περιπτώσεις παιδιών μπορεί να χρειαστεί να χορηγηθεί τμη-
ματικά.
Σημεία έναρξης, κατώτερα και ανώτερα όρια
Σε όλες τις υποδοκιμασίες η χορήγηση ξεκινά από το πρώτο ερώ-

τημα και ο εξεταστής χορηγεί τα ερωτήματα της υποδοκιμασίας
μέχρι το παιδί να πιάσει το ανώτερο όριο (δηλαδή 3 συνεχείς απο-
τυχίες σε όλες τις υποδοκιμασίες των δύο επιπέδων του κριτηρί-
ου) ή μέχρι να ολοκληρωθεί η υποδοκιμασία.
43
Επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τη χορήγηση

του Λ-α-Τ-ω
1) Ο εξεταστής πρέπει να έχει έτοιμο όλο το απαιτούμενο υλικό

για τη χορήγηση του κριτηρίου δηλαδή τα βιβλία εικόνων, τον ο-
δηγό εξεταστή, το φυλλάδιο αξιολόγησης και τέλος μολύβι και
σβήστρα.
2) Η χορήγηση του κριτηρίου πρέπει να γίνεται μέσα σε ένα ήσυ-
χο και άνετο περιβάλλον, όπου δε θα διασπάται η προσοχή του
παιδιού.
3) Είναι σημαντικό το παιδί που εξετάζεται να κατανοεί πλήρως
τις οδηγίες που του δίνει ο εξεταστής. Αν το παιδί πράγματι κατα-
νόησε τις οδηγίες, φαίνεται όταν καταφέρνει να εκτελέσει με επι-
τυχία το παράδειγμα που προηγείται κάθε υποδοκιμασίας.
4) Το παιδί δεν πρέπει να νιώθει πίεση, παράλληλα όμως πρέπει
να είναι επαρκώς συγκεντρωμένο στην εκάστοτε υποδοκιμασία
που εκτελεί.
5) Ο εξεταστής δεν πρέπει να σχολιάζει -λεκτικά ή χειρονομώντας-
αν το παιδί απάντησε σωστά ή όχι σε μια υποδοκιμασία, εξαιρου-
μένων των παραδειγμάτων.
6) Τα παιδιά έχουν ελευθερία χρόνου ως προς την εκτέλεση μιας
υποδοκιμασίας, ωστόσο ο εξεταστής πρέπει να τα παροτρύνει να
μην χρονοτριβούν.
7) Η χορήγηση του κριτηρίου πρέπει να σταματάει εάν το παιδί
κουραστεί ή αρχίσει να αφαιρείται. Η χορήγηση μπορεί να ολο-
κληρωθεί κάποια άλλη στιγμή.
8) Στις περιπτώσεις εκείνες που ο εξεταστής θεωρήσει ότι τα α-
ποτελέσματα δεν είναι έγκυρα (π.χ. εάν το παιδί ήταν άρρωστο,
εάν κάτι συνέβη κατά τη διάρκεια χορήγησης του κριτηρίου που
απέσπασε την προσοχή του εξεταζόμενου, εάν τα αποτελέσματα
44
προκύπτουν σημαντικά διαφορετικά απ’ ό,τι ο εξεταστής περίμε-

νε) τότε το συγκεκριμένο παιδί πρέπει να επανεξεταστεί.
9) Ο εξεταστής πρέπει να κάθεται δίπλα στον εξεταζόμενο κατά
τη διάρκεια χορήγησης του κριτηρίου ώστε να παρατηρεί και να
καταγράφει τις απαντήσεις που δίνει σε κάθε ερώτημα.
10) Είναι χρήσιμο και διευκολυντικό για τον εξεταστή να χρησι-
μοποιεί κατά τη διάρκεια χορήγησης του κριτηρίου τον οδηγό εξε-
ταστή που περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες οδηγίες.
Έλεγχος των σφαλμάτων που οφείλονται στις συνθήκες

χορήγησης ή σε υποκειμενικούς παράγοντες
Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες τα παιδιά εξετάζονται αλλά και

υποκειμενικοί παράγοντες που σχετίζονται με τα ίδια τα παιδιά
μπορούν να αποτελέσουν πηγές σφαλμάτων. Ο εξεταστής πρέπει
να ελέγχει και/ή να λαμβάνει υπόψη του προφανείς παράγοντες
που μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση του εξεταζόμενου παι-
διού (π.χ. θόρυβοι στην αίθουσα εξέτασης, κακός φωτισμός, άβολα
έπιπλα). Αυτές, αλλά και παρόμοιες πηγές σφαλμάτων, πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη και όταν γίνεται η επεξεργασία των αποτελε-
σμάτων. Επίσης ο εξεταστής οφείλει να λαμβάνει υπόψη του συ-
γκεκριμένους παράγοντες, όπως την κατάσταση της υγείας του
παιδιού, την ενδεχόμενη κούρασή του, το επίπεδο προσοχής του
και τη γενική στάση του απέναντι στη χορήγηση του κριτηρίου.
45
Οδηγίες Χορήγησης
Επίπεδο ΙΙ
Ηλικία: 4.0 – 7.11
Υποδοκιμασία 1: Εικονο-λεξιλόγιο
Οδηγίες: Ο εξεταστής δείχνει στο παιδί το παράδειγμα από το

βιβλίο εικόνων και λέει: «Βλέπεις αυτές τις εικόνες;». Στη συνέχεια
δείχνει κάθε εικόνα και του λέει: «∆είξε μου μωρό. ∆είξε μου δέ-
ντρο.». Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση των άρθρων. Εάν το παιδί
δεν απαντήσει ή απαντήσει λάθος, ο εξεταστής εξηγεί κάθε μια
εικόνα λέγοντάς του: «Αυτό είναι μωρό. Αυτό είναι μπάλα. Αυτό
είναι παγωτό. Αυτό είναι δέντρο.» και επαναλαμβάνει την οδηγία:
«∆είξε μου μωρό. ∆είξε μου δέντρο.». Όταν το παιδί απαντήσει
σωστά, προχωρά στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας. Εξηγήσεις
και διευκρινίσεις δίνονται μόνο στο παράδειγμα και όχι κατά τη
διάρκεια της εξέτασης.
Βαθμολογία: Κάθε σωστή απάντηση βαθμολογείται με 1 και κά-
θε λανθασμένη με 0 (μέγιστη βαθμολογία: 2 βαθμοί ανά ερώτημα).
Στο ατομικό φυλλάδιο εξέτασης σημειώνονται με έντονα γράμμα-
τα οι σωστές απαντήσεις (Α, Β, Γ, ∆ του παραδείγματος).
46
1. ∆είξε μου πατάτες. ∆είξε μου μακαρόνια.

2. ∆είξε μου μαϊμού. ∆είξε μου δελφίνι.
3. ∆είξε μου πλοίο. ∆είξε μου κλειδί.
4. ∆είξε μου λιοντάρι. ∆είξε μου πουλί.
5. ∆είξε μου χέρι. ∆είξε μου δάχτυλο.
6. ∆είξε μου βρύση. ∆είξε μου πορτοκαλά-
δα.
7. ∆είξε μου ήλιο. ∆είξε μου σύννεφα.
8. ∆είξε μου φτερό. ∆είξε μου άγκυρα.
9. ∆είξε μου αναπτήρα. ∆είξε μου κερί.
10. ∆είξε μου παιδί που κλαίει. ∆είξε μου
σύριγγα.
11. ∆είξε μου σπαθί. ∆είξε μου τόξο.
12 ∆είξε μου παππού. ∆είξε μου γιατρό.
13. ∆είξε μου γυναίκα που τρέχει. ∆είξε μου
γιαγιά που κρατάει μωρό.
14. ∆είξε μου στρατιώτη. ∆είξε μου αερο-
πλάνο.
15. ∆είξε μου δαχτυλίδι. ∆είξε μου κολιέ.
16. ∆είξε μου μολύβι. ∆είξε μου μαρκαδόρο.
17. ∆είξε μου άγαλμα. ∆είξε μου γέρο (χωρίς
μπαστούνι).
18. ∆είξε μου βουνό. ∆είξε μου δένδρο.
19. ∆είξε μου γιατρό. ∆είξε μου μανάβη.
20. ∆είξε μου οδοντίατρο. ∆είξε μου
ποδοσφαιριστή.
21. ∆είξε μου τροχόσπιτο. ∆είξε μου τρένο.
22. ∆είξε μου κηπουρό. ∆είξε μου μαθητή.
23. ∆είξε μου θερμόμετρο. ∆είξε μου πυξίδα.
47
Υποδοκιμασία 2: Λεξιλόγιο Συσχετισμού
Οδηγίες: Ο εξεταστής δείχνει στο παιδί την εικόνα-ερέθισμα από

το βιβλίο εικόνων. Στο πάνω μέρος της σελίδας, μέσα σε πλαίσιο,
παρουσιάζονται οπτικά τρεις λέξεις των σχετικών εννοιών. Ζητεί-
ται από το παιδί να επιλέξει εκείνες τις εικόνες που ταιριάζουν με
την εικόνα – ερέθισμα. Ο εξεταστής δείχνει την εικόνα - ερέθισμα
και λέει: «Τα βλέπεις αυτά;». Στη συνέχεια δείχνει τις εικόνες στο
κάτω μέρος της σελίδας (κέικ, νερό, ρύζι, πιάτο) και λέει: «∆είξε
μου αυτά που ταιριάζουν καλύτερα με εκείνα που βρίσκονται στο
πάνω μέρος της σελίδας.». Εάν το παιδί δεν απαντήσει ή
απαντήσει λάθος, ο εξεταστής εξηγεί τη σχέση μεταξύ των
εννοιών της εικόνας-ερέθισμα (και τα τρία τρώγονται) και
δείχνοντας τις υπόλοιπες τέσσερις εικόνες λέει: «Το κέικ
τρώγεται. Το νερό πίνεται. Το ρύζι τρώγεται. Το πιάτο δεν
τρώγεται, σ’ αυτό βάζουμε την τροφή μας» και επαναλαμβάνει την
οδηγία: «∆είξε μου αυτά που ταιριάζουν καλύτερα με εκείνα που
βρίσκονται στο πάνω μέρος της σελίδας.». Όταν το παιδί απαντήσει
σωστά, ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας.
Βαθμολογία: Κάθε σωστή απάντηση βαθμολογείται με 1 και

κάθε λανθασμένη με 0 (μέγιστη βαθμολογία: 2 βαθμοί ανά
ερώτημα). Στο ατομικό φυλλάδιο εξέτασης σημειώνονται με
έντονα γράμματα οι σωστές απαντήσεις (κέικ, νερό, ρύζι, πιάτο
του παραδείγματος).
48
1. καρπούζι μήλο λεμόνι
Α. βερίκοκο
Β. ποτήρι
Γ. παγωτό
∆. κεράσι
2. σκούφος χιονάνθρωπος κασκόλ
Α. γάντια
Β. θερμόμετρο που δείχνει 25Ο C
Γ. κοντομάνικο μπλουζάκι
∆. μπότες
3. ποδοσφαιριστής δρομέας άλτης
Α. παιδί με σορτσάκι
Β. άντρας με σακίδιο
Γ. αρσιβαρίστας
∆. κολυμβητής
4. μπάλα τραμπάλα σχοινάκι
Α. τσουλήθρα
Β. ποδήλατο
Γ. παιδί
∆. υδρόγειος
49
5. κλεψύδρα βαρόμετρο πιεσόμετρο
Α. ζυγαριά κουζίνας
Β. τηλεσκόπιο
Γ. μετρονόμος
∆. πληκτρολόγιο
6. μάσκα με αναπνευστήρα βατραχοπέδιλα βάρκα
Α. σωσίβιο
Β. αντηλιακό
Γ. ιατρική μάσκα
∆. σκουφάκι κολυμβητηρίου
7. τρένο αυτοκίνητο πλοίο
Α. λεωφορείο
Β. αεροπλάνο
Γ. δρόμος
∆. φανάρι
8. χαρούμενος κλαμένος θυμωμένος
Α. λυπημένος
Β. μαντήλι
Γ. άντρας που χορεύει
∆. έκπληκτος
50
9. μαρούλι καρότο λεμόνι
Α. μήλο
Β. καρπούζι
Γ. μελιτζάνα
∆. πιπεριά
10. τοστιέρα φούρνος μικροκυμάτων ψηστιέρα
Α. πορτοκαλοστίφτης
Β. ηλεκτρική σκούπα
Γ. μάτι κουζίνας
∆. γκαζάκι
11.
πορτατίφ σπίρτο φακός
Α. κερί
Β. αναπτήρας
Γ. ήλιος
∆. μεγάφωνο
12. τετράδιο πίνακας μολύβι
Α. μαθητής
Β. σβηστήρα
Γ. βιβλίο
∆. παιχνίδι τρενάκι
51
13. βιολί κιθάρα πιάνο
Α. φλάουτο
Β. ντράμς
Γ. σφυρίχτρα
∆. μικρόφωνο
14.
ήλιος άστρα βροχή
Α. τηλεσκόπιο
Β. πλανήτης
Γ. ομπρέλα
∆. αστραπή
15. βελόνα στηθοσκόπιο φάρμακο
Α. πιεσόμετρο
Β. σφυρί
Γ. χάπια
∆. ορός
52
Υποδοκιμασία 3: Προσληπτικό Λεξιλόγιο

βιβλίο εικόνων και λέει: «Βλέπεις αυτές τις εικόνες; ∆είξε μου ένα
ρούχο που το φοράμε στη θάλασσα.». Εάν το παιδί δεν απαντήσει ή
απαντήσει λάθος, ο εξεταστής εξηγεί κάθε μια εικόνα λέγοντας:
«Αυτά είναι παπούτσια. Αυτό είναι ρούχο που το φοράμε το χειμώ-
να. Αυτό είναι ρούχο που το φοράμε στη θάλασσα. Αυτό είναι πα-
γωτό και το τρώμε.» και επαναλαμβάνει την οδηγία: «∆είξε μου ένα
ρούχο που το φοράμε στη θάλασσα.». Όταν το παιδί απαντήσει σω-
στά, ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας.
Βαθμολογία: Κάθε σωστή απάντηση βαθμολογείται με 1 και

κάθε λανθασμένη με 0. Στο ατομικό φυλλάδιο εξέτασης
σημειώνονται με έντονα γράμματα οι σωστές απαντήσεις.
1. ∆είξε μου ένα λουλούδι που έχει αγκά-

θια. (τριαντάφυλλο)
2. ∆είξε μου ένα φρούτο που μας δροσίζει
το καλοκαίρι. (καρπούζι)
3. ∆είξε μου ένα ζώο που μας δίνει μαλλί.
(πρόβατο)
4. ∆είξε μου ένα ζώο που ξυπνάει νωρίς το
πρωί. (κόκορας)
5. ∆είξε μου ένα τρόφιμο που γίνεται από
γάλα. (τυρί)
6. ∆είξε μου ένα πουλί που έρχεται την
άνοιξη. (χελιδόνι)
53
7. ∆είξε μου ένα μηχάνημα που βγάζει α-

ντίγραφα. (φωτοτυπικό)
8. ∆είξε μου ένα μέσο που ταξιδεύουμε
γρήγορα, πολύ μακριά. (αεροπλάνο)
9. ∆είξε μου μια συσκευή από την οποία
ακούμε μουσική. (στερεοφωνικό)
10. ∆είξε μου ποιος διευκολύνει την κυ-
κλοφορία στους δρόμους. (τροχονόμος)
11. ∆είξε μου το μωρό της προβατίνας. (αρ-
νάκι)
12. ∆είξε μου ένα ζώο που τρέχει γρήγορα.
(λαγός)
Υποδοκιμασία4: Προφορικό λεξιλόγιο
Η υποδοκιμασία αποτελείται από δύο μέρη που αξιολογούν την

εκφραστική ικανότητα του παιδιού σε επίπεδο λεξιλογίου. Στο
πρώτο μέρος, που αποτελείται από 14 ερωτήματα, τα παιδί καλεί-
ται να βρει λέξεις από την περιγραφή τους.
Στο δεύτερο μέρος, το οποίο αποτελείται επίσης από 15 ερωτήμα-
τα, το παιδί πρέπει να περιγράψει κοινές λέξεις τις οποίες λέει ο
εξεταστής.
Α΄ Μέρος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει «Θέλω να μου πεις μια λέξη που αρχί-
ζει από πα και σημαίνει το πτηνό που κάνει πα-πα-πα» (πάπια).
Εάν το παιδί απαντήσει σωστά, ο εξεταστής προχωρά στα ερωτή-
54
ματα της υποδοκιμασίας. Εάν απαντήσει λάθος, δίνει τη σωστή

απάντηση: «Μια λέξη που αρχίζει από πα και σημαίνει το πτηνό
που κάνει πα-πα-πα είναι η πάπια». Στη συνέχεια επαναλαμβάνει
την οδηγία. Όταν το παιδί απαντήσει σωστά προχωρά στα ερωτή-
ματα της υποδοκιμασίας.

θε λανθασμένη με 0. Στο ατομικό φυλλάδιο εξέτασης σημειώνο-
νται οι σωστές απαντήσεις.
Π.χ. πα και σημαίνει το πτηνό που κάνει πα-πα-πα (πάπια)

1. μπα και σημαίνει μ’ αυτή παίζουμε
ποδόσφαιρο (μπάλα).
2. μπα και σημαίνει τον άνδρα της οικο-
γένειας (μπαμπάς).
3. φυ και σημαίνει το μέρος του δέντρου
που έχει πράσινο χρώμα (φύλλο).
4. ρο και σημαίνει κάτι που έχουν τα αυ-
τοκίνητα (ρόδα).
5. λιο και σημαίνει άγριο ζώο της σαβάνας
με μεγάλη χαίτη (λιοντάρι).
6. φλου και σημαίνει το βάζουμε στη βα-
σιλόπιτα (φλουρί).
7. φι και σημαίνει το ζώο που σέρνεται
στη γη και τσιμπάει (φίδι).
8. βε και σημαίνει αυτό που χρησιμοποι-
ούμε για να ράβουμε (βελόνα).
9. φλου και σημαίνει το έξω μέρος ενός
καρπού (φλούδα).
10. ρα και σημαίνει τη μύτη των πουλιών
55
(ράμφος).
11. ρα και σημαίνει αυτός που ράβει α-
ντρικά ρούχα (ράφτης).
12. λα και σημαίνει χώμα ανακατεμένο με
νερό (λάσπη).
13. βε και σημαίνει ένα φρούτο κίτρινο που
το τρώμε το καλοκαίρι (βερίκοκο).
14. βα και σημαίνει μέρος του τρένου (βα-
γόνι).
Β΄ Μέρος
Οδηγίες: Θα σου πω μερικές λέξεις. Θέλω να μου πεις τι σημαί-

νει κάθε λέξη. Για παράδειγμα, εάν έλεγα «Τι είναι σκύλος», εσύ
ίσως έλεγες «είναι ένα ζώο, γαβγίζει, φορά ένα λουρί». Τώρα θα
πεις εσύ. Πες μου τι είναι «κρεβάτι». (Ο εξεταστής καταγράφει την
ακριβή απάντηση του παιδιού και συνεχίζει με τις υπόλοιπες λέ-
ξεις.)

θε λανθασμένη με 0.
1. κρεβάτι
2. κλειδαριά
3. φθινόπωρο
4. μικρόφωνο
5. νοικοκυρά
6. δάσος
56
7. φτωχός
8. λυπημένος
9. κοράκι
10. κάστρο
11. ωκεανός
12. άγαλμα
13. καρπός
14. ειρήνη
15. φιλία
Οδηγίες Βαθμολόγησης:
Λέξεις Βαθμολογήσιμες Μηδενιζόμενες

απαντήσεις απαντήσεις
1. κρεβάτι Έπιπλο Το δικό μου είναι

μπλε, μικρό, κτλ.
Είναι ξύλινο, μεταλλικό,
κτλ. Στρώμα
Έχει πόδια, μαξιλάρι, σε- Ψηλό, παχύ, χοντρό
ντόνι
Αφήνουμε τα ρούχα
Είναι τετράγωνο, ορθογώ- μας
νιο, στενόμακρο
Πάμε τη νύχτα
Σ΄ αυτό κοιμόμαστε, ξα-
πλώνουμε
57
2. κλειδαριά Έχει κύλινδρο, κλειδώνει, Σύρτης

ξεκλειδώνει
Την ανοίγουν οι
Βάζουμε κλειδί κλέφτες
Έχουν οι πόρτες, τα ντου- Κλειδί, πόμολο, χε-
λάπια ρούλι
Έχει γλώσσα Κοιτάμε μέσα από
αυτή
3. φθινόπωρο Εποχή μεταξύ καλοκαι- Πηγαίνουμε στο

ριού και χειμώνα σχολείο
Τα φύλλα αλλάζουν χρώμα ∆εν μπορείς να κο-
λυμπήσεις
Τα φύλλα των δέντρων
πέφτουν Φοράμε μπουφάν
Αρχίζει να κάνει κρύο
Ονόματα μηνών
4. μικρόφωνο ∆υναμώνει τη φωνή μας Τραγουδιστής

Μπορεί να έχει καλώδιο, Μεγάφωνο
να είναι ασύρματο
Το έχει το mp3
Το χρησιμοποιούν οι τρα-
Καραόκε
γουδιστές, οι ηθοποιοί, οι
πολιτικοί κτλ.
Το έχουν και τα τηλέφωνα
Τραγουδάμε με αυτό
5. νοικοκυρά Γυναίκα που εργάζεται Η μαμά

μόνο στο σπίτι
Η γυναίκα που κάνει
Κάνει δουλειές στο σπίτι δουλειές
(ξεσκονίζει, σκουπίζει κτλ)
Αλβανίδα, Φιλιππινέ-
ζα κτλ.
58
6. δάσος Έχει πολλά δέντρα Το φθινόπωρο πέ-

φτουν τα φύλλα
Μέρος με δέντρα
Είναι πράσινο
Συστάδα δέντρων
Κάνουμε από αυτό
Καίγεται
το πάτωμα, έπιπλα
Έχει ζώα
Μένει ο κακός λύκος
Κόβουμε τα δέντρα του
7. φτωχός ∆εν έχει πολλά / καθόλου Άτομο που φορά

λεφτά κουρέλια
Απένταρος Ζητιάνος
∆εν έχει τίποτα Λυπημένος
Ανεπαρκής Πεινασμένος
Αδύναμος
Όχι πλούσιος
8. λυπημένος Κατηφής Κατσούφιασμα

Κατσουφιασμένος Κάτι που κάνει τους
ανθρώπους καλό
Μελαγχολικός
Κάτι που σε κάνει να
Θλιμμένος
κλαις
∆υστυχισμένος
Όταν είσαι τρελός
Όχι χαρούμενος
τρως
Όταν αισθάνεσαι λύπη
Όταν κλαις
Όταν χάνεις τα λεφτά σου
Όταν ο φίλος σου δεν σε
παίζει
Όταν σε μάλωσε η μαμά
59
9. κοράκι Πουλί, αρπακτικό πτηνό Είναι μεγάλο

Κάνει κρα-κρα Χαριτωμένο
Είναι μαύρο Είναι έξυπνο
Έχει ράμφος Νεκροθάφτης
Πετάει Το βάζουν σε κλουβί
Σαρκοφάγο Πετάει ψηλά
Ζει σε απόκρημνα μέρη
10. κάστρο Περιτριγυρίζει τις πόλεις Ζουν σπουδαίοι άν-

θρωποι
Οχυρωμένο κτίριο
Μεγάλο μέρος
Εκεί ζουν οι ευγενείς, οι
βασιλιάδες Σπίτι
Έχει τάφρο με νερό, πύρ- Μέρος που ζουν μά-
γους κτλ. γισσες, φαντάσματα
κτλ.
Έχει φρουρούς, ιππότες
Έχει τοίχους
Φτιαγμένο από πέ-
τρα, τούβλα
11. ωκεανός Μεγάλο μέρος θαλασσινού Μπορείς να πας

νερού
Έχει νερό
Έχει κύματα
Κάνεις σερφ, κολυμπάς
Ατλαντικός, Ειρηνικός
Ταξιδεύουν πλοία σ’ αυτόν
Ζουν διάφορες μορφές
θαλασσινής ζωής
60
12. άγαλμα Το φτιάχνει ο γλύπτης Ηνίοχος, Ερμής του

Πραξιτέλη
Είναι από μάρμαρο, χαλκό
κτλ. Τάφος
Αναπαριστά σημαντικά Ζωγραφιά
πρόσωπα
Εικόνα
Προτομή
∆εν κινείται
Το βλέπουμε και στα μου-
σεία
Γλυπτό
Έργο τέχνης
13. καρπός Φρούτο Φυτό

Μέρος του σώματος Πέφτει από το δέ-
ντρο
Βγαίνει από τα δέντρα, τα
φυτά Βγαίνει από τα λου-
λούδια
Ονομασίες καρπών
Αυτό που έχουν μέ-
Είναι πράσινο, καφέ κτλ
σα τα φρούτα
Το τρώμε
Έχει περικάρπιο
Βγαίνει όταν πέφτουν τα
λουλούδια
Βρίσκεται μεταξύ παλάμης
και βραχίονα
61
14. ειρήνη Κατάσταση ηρεμίας / τά- Στην Ελλάδα έχει

ξης σε μια χώρα ειρήνη
Ηρεμία / τάξη σε μια χώρα Παρέλαση
Ενεργός φιλία Περιστέρι / ελιά
Όχι πόλεμος Τη συμμαθήτριά μου
τη λένε Ειρήνη
15. φιλία Στενός δεσμός μεταξύ δύο Παρέα

ανθρώπων
Έχω φίλο το Γιωρ-
Να έχει κάποιος φίλους γάκη, τη Μαρία κτλ.
Να υπάρχει εμπιστοσύνη Αγάπη
Ανθρώπινες σχέσεις
Ανιδιοτελής
Να λέμε τα μυστικά μας
σε κάποιον
62
Υποδοκιμασία 5: Άρθρωση
Α΄ Μέρος

βιβλίο εικόνων (τρίχες) και λέει: «Τα μαλλιά έχουν πολλές…..».
Όταν το παιδί απαντήσει σωστά, προχωρά στα ερωτήματα της υ-
ποδοκιμασίας. Αν το παιδί απαντήσει λάθος, ο εξεταστής δίνει τη
σωστή απάντηση και επαναλαμβάνει την οδηγία. Ως σωστή βαθ-
μολογείται η απάντηση μόνο όταν το παιδί εκφέρει σωστά τη λέ-
ξη. Πχ. Αν πει «τίχες» η απάντηση μηδενίζεται.

63
1 Ένα πουλί φτιάχνει τη φωλιά του σε έ-

να………(δέντρο).
2 Πλέει στη θάλασσα. Είναι μια……(βάρκα).
3 Με αυτό ξύνουμε το μολύ-
βι……….(ξύστρα).
4 Όταν φυσάς μέσα σ’ αυτό βγάζει έναν ή-
χο. Είναι μια ……(σφυρίχτρα).
5 Τα παιδιά γράφουν πάνω-
στο………(θρανίο).
6 Είναι γνωστό για την εργατικότητά του.
Είναι το………………….(μυρμήγκι).
7 Πλένω τα δόντια μου με
την……………………(οδοντόβουρτσα).
8 Όταν κάνουμε γυμναστική φορά-
με……………..(φόρμα).
9 Χτενίζουμε τα μαλλιά μας με-
τη…...............(βούρτσα).
10. Ο μπαμπάς ξυρίζεται με ένα .…(ξυράφι).
11. Το καλοκαίρι όταν κάνει πολύ ζέστη σκά-
νε ακόμη και τα……… (τζιτζίκια).
12. Στο εργοστάσιο δουλεύουν πολλοί. Εδώ
είναι ένας ……(εργάτης).
13. Το παιδί ήταν ανήσυχο. Η δασκάλα του
είπε να κάτσει……………(φρόνιμα).
64
Β΄ Μέρος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει στο παιδί: «Θα σου πω μερικές προτά-

σεις. Σε κάθε πρόταση θα λείπει μια λέξη. Θέλω να σκεφτείς και
να μου πεις τη λέξη που λείπει. Π.χ. Το Πάσχα….αυγά.» Αν το
παιδί απαντήσει σωστά, ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήματα της
υποδοκιμασίας. Εάν το παιδί απαντήσει λάθος, ο εξεταστής λέει
την πρόταση με την ζητούμενη λέξη «Το Πάσχα τσουγκρίζουμε
αυγά» και ζητάει από το παιδί να την επαναλάβει. Ως σωστή βαθ-
μολογείται η απάντηση μόνο όταν το παιδί εκφέρει σωστά τη λέ-
ξη. Π.χ. αν πει τσουγίζουμε ή θουγίζουμε μηδενίζεται. Για να πάρει
βαθμό πρέπει να πει τσουγκρίζουμε.

65
1. ……. Κάθε χρόνο τη Μ. Παρασκευή πηγαίνω στην ………

για να προσκυνήσω τον Επιτάφιο. (εκκλησία)
2. ……. Η Μαρία είναι γυναίκα. Ο Θωμάς είναι ……(άνδρας).
3. ………. Η μικρή μου αδερφή κολυμπάει μόνο αν φοράει
στα πόδια της …………… (βατραχοπέδιλα).
4. ……….Τα παιδιά τρελαίνονται να …………………… στα
δέντρα. (σκαρφαλώνουν)
5. ……Είδα μια ωραία ταινία στον ……..… (κινηματογράφο).
6. ………∆εν μου αρέσει το μέλι. Προτιμώ να τρώω βούτυρο
με ……………… (μαρμελάδα).
7. ………Κάθε ∆ευτέρα απόγευμα πηγαίνω για αγγλικά στο
…………….…(φροντιστήριο).
8. ………Οι αστροναύτες κάθονται μέσα στο ……………..
(διαστημόπλοιο).
9. ………Οι περισσότεροι άνθρωποι πίνουν μόνο καφέ για
……….………(πρωινό).
10. ………Θα …………….. το παλιό σπίτι στο χωριό για να
χτίσουμε καινούριο. (γκρεμίσουμε)
11. …………Ο Γιάννης θέλει να τα μαθαίνει όλα. Είναι πολύ
………..(περίεργος).
12. …………Ο παππούς μου ψέλνει στην εκκλησία. Είναι
……………(ψάλτης).
13. ………. Όταν βρέχει, βροντάει και ……………. (αστράφτει).
14. ……… .Τα ρούχα είναι πλυμένα και μυρίζουν φρεσκάδα.
Είναι ………….. (φρεσκοπλυμένα).
15. ………..Προχθές πήγαμε στο ……………………….. μου-
σείο και είδαμε αγάλματα από την αρχαία Ελλάδα. (αρχαιο-
λογικό)
16. ……….Αυτό το καράβι ταξιδεύει στους ωκεανούς. Είναι
…………. (υπερωκεάνιο).
66
Υποδοκιμασία 6: Φωνημική ολοκλήρωση
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει: «Θα σου πω μια λέξη περίεργα και

θέλω να μου δείξεις τι είπα χ-ή-ν-α. Τι είπα;». Αν το παιδί απα-
ντήσει σωστά ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήματα. Αν το παιδί
απαντήσει λάθος λέει: χ-ή-ν-α είναι χήνα και δείχνει την αντίστοι-
χη εικόνα.

(εικόνες υπάρχουν μόνο για τις τρεις πρώτες λέξεις)
1. μ-α-μ-α
2. ν-ε-ρ-ο
3. μπ-α-λ-α
4. γ-α-τ-α
5. χ-α-ν-α
6. τσ-α-ντ-α
7. ν-ι-τ-α
8. ρ-ε-λ-α
9. θ-α-λ-α-σσ-α
10. κ-α-π-ε-λ-ο
11. π-ο-β-α
12. φ-τ-ε-ρ-ο
13. τ-η-γ-α-ν-ι
14. φ-ω-τ-ι-α
15. χ-ο-λ-ι
16. π-ο-ρ-τ-α
17. γ-ι-π-ο
67
18. π-ι-α-τ-ο
19. θ-ι-φ-α
20. φ-ι-β-α
21. φ-α-γ-η-τ-ο
22. γ-λ-α-ρ-ο-ς
23. θ-α-φ-ο
24. π-α-ι-χ-ν-ι-δ-ι
25. π-ι-ρ-ου-ν-ι
26. κ-α-ρ-ε-κ-λ-α
27. σ-υ-ρ-τ-α-ρ-ι
28. κ-ο-ρ-ι-τσ-ι
29. γ-ι-χ-ε
30. τσ-α-ντ-ι-ρ-ι
Υποδοκιμασία 7: Φωνημική Ανάλυση
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει:« Θα σου πω μερικές λέξεις και θέλω

να μου πεις από ποιες φωνούλες φτιάχνονται. Π.χ. Αν σου πω γά-
λα, εσύ θα μου πεις τις φωνούλες γ-α-λ-α. Τώρα πες μου εσύ γά-
λα». Αν το παιδί απαντήσει σωστά, ο εξεταστής προχωρά στα ερω-
τήματα της υποδοκιμασίας. Αν το παιδί απαντήσει λάθος, ο εξετα-
στής δίνει τη σωστή απάντηση: «Η λέξη γάλα φτιάχνεται από τις
φωνούλες γ/α/λ/α» Και επαναλαμβάνει την οδηγία. Όταν το παιδί
απαντήσει σωστά, ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήματα της υπο-
δοκιμασίας.
68

1. κότα
2. γάτα
3. γάζα
4. πόδι
5. ψάρι
6. ρόδι
7. βάζο
8. χέρι
9. δώρα
10. κερί
11. παλάτι
12. τάπο
13. λόπι
14. δάχι
15. γάπο
16. κάλα
17. ράχο
18. γέχο
19. βάθα
20. σένο
21. φίθα
22. ποτήρι
23. γέφυρα
24. τραπέζι
25. λαμπάδα
26. καρότσι
27. δάχτυλο
28. σταφύλι
29. κορδέλα
69
Υποδοκιμασία 8: Φωνημική ∆ιάκριση
Α΄ Μέρος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει: «Θα σου πω δυο λέξεις που μοιάζουν.

Θέλω να ακούσεις προσεκτικά και να μου πεις ποια ταιριάζει στην
πρόταση που ακολουθεί. Πχ μοσχάρι-χορτάρι (φυτρώνει στη γη)».
Αν το παιδί απαντήσει σωστά ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήμα-
τα της υποδοκιμασίας. Αν το παιδί απαντήσει λάθος, ο εξεταστής
δίνει τη σωστή απάντηση χορτάρι. Έπειτα επαναλαμβάνει την ο-
δηγία. Όταν το παιδί απαντήσει σωστά, προχωρά στα ερωτήματα
της υποδοκιμασίας.

1. σκάλα-στάλα ( την κατεβαίνουμε)

2. χωνί-φωνή ( ακούγεται όταν μιλάμε)
3. βράζει-φράζει ( το αβγό)
4. ψύλλοι-φίλοι (αγαπημένα πρόσωπα)
5. ξύνω-ψήνω (τρόπος μαγειρέματος)
6. χώρα-κόρα (είναι η Ελλάδα)
7. φύλλα-ζήλια (πέφτουν το Φθινόπωρο)
8. ράφι-ράχη (βάζω τα βιβλία)
9. βέρα-μέρα (τη φορούν οι παντρεμένοι)
10. βέλη-χέλι (θαλάσσιο ζώο)
11. βάρος-θάρρος (αυτό που έχει ο γενναίος)
12. χείλη-πύλη (αυτό είναι μια μεγάλη πόρτα)
13. φάρος-χάρος (οδηγεί τα πλοία στη θάλασσα)
14. χήρα-ψείρα (η γυναίκα που πέθανε ο άντρας της)
70
Β΄ Μέρος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει : «Θα σου πω την αρχική συλλαβή

μιας λέξης. Μετά θα σου πω δυο άλλες λέξεις. Άκουσε προσεκτικά
τι θα πω και προσπάθησε να βρεις ποια από τις δυο λέξεις είπα:
π.χ. φι, είπα φίλη ή χείλη;». Αν το παιδί απαντήσει σωστά, ο εξε-
ταστής προχωρά στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας. Αν το παιδί
απαντήσει λάθος, ο εξεταστής δίνει τη σωστή απάντηση «είπα φί-
λη» και επαναλαμβάνει την οδηγία. Όταν το παιδί απαντήσει σω-
στά, προχωρά στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας.

νται οι σωστές απαντήσεις. Η εξέταση διακόπτεται όταν το παιδί
αποτύχει σε 3 διαδοχικά ερωτήματα.
1. ………. γα: είπα γάτα ή φάρα

2. ………. μπι: είπα μπύρα ή μοίρα
3. ………. σχο: είπα σχολείο ή σχάρα
4. ………. ψι: είπα ψείρα ή χήρα
5. ………. φα: είπα τυρί ή φακή
6. ………. ξι: είπα στρείδι ή ξύδι
7. ………. χω: είπα μοδίστρα ή χωρίστρα
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει: «Θα σου πω μια λέξη με περίεργο

τρόπο. Μετά θα σου πω δυο άλλες λέξεις. Άκουσε προσεκτικά τι
θα πω και προσπάθησε να βρεις ποια από τις δυο λέξεις είναι ίδια
με την πρώτη. Π.χ. -ροκοπή, είπα ντροπή ή προκοπή;» . Αν το
παιδί απαντήσει σωστά, ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήματα της
υποδοκιμασίας. Αν το παιδί απαντήσει λάθος, ο εξεταστής δίνει τη
71
σωστή απάντηση: «Είπα προκοπή, -ροκοπή είναι προκοπή» και

επαναλαμβάνει την οδηγία. Όταν το παιδί απαντήσει σωστά, προ-
χωρά στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας.

1. ………. - αλα: είπα μπάρα ή μπάλα

2. ………. - υτό: είπα γλυκό ή φυτό
3. ………. - αγονι: είπα βαγόνι ή κασόνι
4. ………. - έρος: είπα γέρος ή μέλος
5. ………. - ωτιά: είπα φωτιά ή κουτιά
6. ………. - ήμα: είπα σχήμα ή χήνα
7. ………. - εος: είπα βέλος ή χρέος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει: «Θα σου πω μια λέξη με περίεργο

τρόπο. Μετά θα σου πω δυο άλλες λέξεις. Άκουσε προσεκτικά τι
θα πω και προσπάθησε να βρεις ποια από τις δυο λέξεις είναι ίδια
με την πρώτη. Π.χ. γυ-ιζω, είπα γυρίζω ή βαδίζω;» . Αν το παιδί
απαντήσει σωστά ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήματα της υπο-
δοκιμασίας. Αν το παιδί απαντήσει λάθος ο εξεταστής δίνει τη σω-
στή απάντηση: «Είπα γυρίζω-, γυ-ιζω είναι γυρίζω» και επανα-
λαμβάνει την οδηγία. Όταν το παιδί απαντήσει σωστά, προχωρά
στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας.

72

1. ………. Ομ-ρέλα: είπα ομπρέλα ή σαμπρέλα

2. ………. Πα-άδεισος: είπα άβυσσος ή παράδεισος
3. ………. Λεωφο-είο: είπα ταχυδρομείο ή λεωφορείο
4. ………. Ταχυ-ρόμος: είπα τροχονόμος ή ταχυδρόμος
5. ………. Γαμ-ρός: είπα γαμπρός ή γιατρός
6. ………. Κα-φίτσα: είπα καρφίτσα ή νυφίτσα
7. ………. Βρά-υ: είπα βράδυ ή χάδι
Υποδοκιμασία 9: Μορφοσυντακτική Κατανόηση
Στην υποδοκιμασία αυτή που αποτελείται από 13 ερωτήματα, αξι-

ολογείται η επάρκεια πρόσληψης μορφοσυντακτικών φαινομέ-
νων. Έμφαση δίνεται στη μορφολογία της πρότασης και όχι στην
έννοια της. Το παιδί πρέπει να επιλέξει από τρεις εικόνες εκείνη
που ταιριάζει περισσότερο στην πρόταση – ερέθισμα. Η έννοια
παραμένει σχετικά σταθερή στις τρεις εικόνες, διαφοροποιείται
όμως η μορφή των προτάσεων. Γι’ αυτό παιδιά που δεν καταλα-
βαίνουν τη δομή της πρότασης δεν μπορούν να απαντήσουν σω-
στά.
Οδηγίες: Θα σου δείξω κάποιες εικόνες και μετά θα πω μια πρό-

ταση. Θέλω να μου δείξεις την εικόνα που ταιριάζει με την πρό-
ταση που θα πω. Ο εξεταστής δείχνει στο παιδί το παράδειγμα και
λέει: «Πολλά σκυλιά κάθονται κάτω». Αν το παιδί απαντήσει λά-
θος, δείχνει τη σωστή απάντηση και λέει: «Αυτή είναι η εικόνα που
73
ταιριάζει με την πρόταση «Πολλά σκυλιά κάθονται κάτω». Αν το

παιδί απαντήσει σωστά ο εξεταστής λέει: «Ναι, αυτό είναι σωστό.
∆ιάλεξες την εικόνα που ταιριάζει με την πρόταση». Ύστερα προ-
χωράει στην επόμενη σελίδα από το βιβλίο με τις εικόνες και συ-
νεχίζει με τον ίδιο τρόπο.

1. Η μητέρα πηγαίνει προς το σπίτι.
2. Αυτά τα ζώα κοιμούνται.
3. Αυτή η αίθουσα έχει λίγα παιδιά.
4. Ο Κώστας είναι σκεπτικός.
5. Η Ελένη πάει βόλτα το σκύλο.
6. Το ποδήλατο είναι κλειδωμένο.
7. Ο Βασίλης έπιασε το μπαλάκι.
8. Η Μαρία είναι βιαστική.
9. Ο Γιάννης με το Θάνο είναι μαλωμένοι.
10. Η Μαρία αναρωτιέται γιατί δεν την παίζουν.
11. Ο Κώστας πήρε το τελευταίο κομμάτι της τούρτας.
12. Ο πίνακας είναι μισοτελειωμένος.
13. Ο Γιάννης ετοιμάζεται να ιππεύσει.
74
Υποδοκιμασία 10: Μορφοσυντακτική Ολοκλήρωση
Η υποδοκιμασία αυτή που αποτελείται από 13 ερωτήματα, αξιολο-

γεί την επάρκεια του παιδιού να ολοκληρώνει ημιτελείς προτά-
σεις. Τα ερωτήματα συνοδεύονται από εικόνες που απεικονίζουν
το περιεχόμενο της πρότασης και παρουσιάζονται προφορικά. Ο
εξεταστής εκφωνεί την πρόταση και σταματάει απότομα στο ση-
μείο όπου το παιδί πρέπει να προσθέσει τη λέξη ή τις λέξεις που
λείπουν.
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει: «Θα σου δείχνω μια εικόνα και θα σου
λέω την πρόταση που της ταιριάζει. Μετά θα σου δείχνω μια άλλη
εικόνα και εσύ θα συμπληρώνεις την πρόταση». Π.χ. Αυτό το φορ-
τηγό κουβαλάει πολλά κουτιά. Αυτό κουβαλάει ……. Αν το παιδί
απαντήσει σωστά, ο εξεταστής προχωρά στα ερωτήματα της υπο-
δοκιμασίας. Αν το παιδί απαντήσει λάθος, ο εξεταστής δίνει τη
σωστή απάντηση: ένα κουτί και επαναλαμβάνει την οδηγία. Όταν
το παιδί απαντήσει σωστά, προχωρά στα ερωτήματα της υποδοκι-
μασίας.

75
1. Αυτά είναι τα στόματα των παιδιών. Αυτό είναι

το……………. του παιδιού. (στόμα)
2. Το παιδί σκαρφαλώνει στο δέντρο. Τα παι-
διά……………(σκαρφαλώνουν).
3. Εδώ είναι ένα κάθισμα. Εδώ είναι πολ-
λά………………. (καθίσματα).
4. Αυτά τα φορέματα έχουν πολλά χρώματα. Αυτό
το φόρεμα έχει ένα………….. (χρώμα).
5. Αυτός ο άνθρωπος ζωγραφίζει. Είναι (ζωγρά-
φος).
6. Αυτό είναι ένα τετράδιο. Αυτή είναι η ετικέτα
του……… (τετραδίου).
7. Τα αυτοκίνητα είναι στη σειρά. Αυτό εί-
ναι……..
αυτό είναι ………. αυτό ….. κι αυτό …………
(πρώτο / δεύτερο / τρίτο / τελευταίο)
8. Η μητέρα φυτεύει λουλούδια. Εδώ τα λουλού-
δια είναι…………(φυτεμένα).
9. Ο μπαμπάς ξυρίζεται κάθε πρωί. Και χθες…….
Και αύριο………… (ξυρίστηκε / θα ξυριστεί)
10. Ο δάσκαλος γράφει στον πίνακα. Και χθες……
Και αύριο…………(έγραφε / θα γράφει)
11. Ο Γιάννης λέει σήμερα το μάθημα. Και
χθες……. Και αύριο …… (το είπε / θα το πει)
12. Οι δρόμοι της πόλης έχουν πολλή κίνηση. Οι
δρόμοι των………… έχουν πολλή κίνηση. (πό-
λεων)
13. Αυτή η ντουλάπα έχει πολλά ρούχα. Αυτή έ-
χει………. κι αυτή έχει……… (περισσότερα /
τα πιο πολλά)
76
Επίπεδο ΙI
Ηλικία: 8.0 – 15.11
Υποδοκιμασία 1: Προφορικό Λεξιλόγιο IΙ
Α΄ Μέρος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει στο παιδί: «Θέλω να μου πεις μια λέξη
που αρχίζει από βε και σημαίνει κίτρινο φρούτο που το τρώμε το
καλοκαίρι». Εάν το παιδί δεν απαντήσει ή απαντήσει λάθος, ο εξε-
ταστής δίνει την απάντηση: «βερίκοκο» και επαναλαμβάνει την
οδηγία. Όταν το παιδί απαντήσει σωστά προχωρά στα ερωτήματα
της υποδοκιμασίας.

77
1. _____φι….. και σημαίνει ένα ερπετό που σέρνεται (φίδι).
2. _____μπα….. και σημαίνει άθλημα που παίζεται με μπάλα
(μπάσκετ).
3. _____φι….. και σημαίνει έναν άνθρωπο που αγαπάμε
πολύ (φίλος).
4. _____κρι….. και σημαίνει ένα ωραίο λουλούδι (κρίνος).
5. _____φλα….. και σημαίνει ένα πνευστό μουσικό όργανο

(φλάουτο).
6. _____ρω….. και σημαίνει αυτό που έχει το σταφύλι (ρώγα).
7. _____κρι….. και σημαίνει το αρσενικό της κατσίκας (κριά-

ρι).
8. _____βα….. και σημαίνει αυτό που βάζουμε μέσα κρασί

(βαρέλι).
9. _____γρυ….. και σημαίνει ένα έντομο (γρύλος).
10. _____λπα…. και σημαίνει αυτό που κρατάνε οι γέροι

(μπαστούνι).
11. _____βρα… και σημαίνει μεγάλο πέτρινο όγκο σε στεριά ή

θάλασσα (βράχος).
12. _____λιο….. και σημαίνει το μέρος που αλέθουν τις ελιές

(λιοτρίβι).
13. _____ρα….. και σημαίνει τον παπά των Εβραίων (ραβίνος).
78
Β΄ Μέρος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει: «Θα σου πω μερικές λέξεις. Θέλω να

μου πεις τι σημαίνει κάθε λέξη. Για παράδειγμα, εάν έλεγα Τι εί-
ναι κρεβάτι; εσύ ίσως έλεγες Είναι ένα έπιπλο του σπιτιού
στο οποίο κοιμόμαστε. Τώρα θα πεις εσύ. Πες μου τι είναι
……» (Ο εξεταστής καταγράφει την ακριβή απάντηση του παιδιού
και συνεχίζει με τις υπόλοιπες λέξεις.)

1. κλειδαριά
2. γέφυρα
3. άγαλμα
4. νηστεία
5. φιλία
6. περίληψη
7. ειρήνη
8. ομοιοκαταληξία
9. αργοπορημένος
10. κρατήρας
11. ήπειρος
12. περίγραμμα
13. οροπέδιο
79
Οδηγίες βαθμολόγησης
Λέξεις Βαθμολογήσιμες Μηδενιζόμενες

απαντήσεις απαντήσεις
1. κλειδαριά Έχει κύλινδρο Σύρτης
Κλειδώνει, ξεκλειδώνει Την ανοίγουν οι
Βάζουμε κλειδί κλέφτες
Έχουν οι πόρτες, τα Κλειδί
ντουλάπια Πόμολο
Έχει γλώσσα Χερούλι
Κοιτάμε μέσα
από αυτή
2. γέφυρα Ενώνει δύο στεριές Έχει διάφορα σχέ-
Είναι ξύλινη, πέτρινη, δια
μεταλλική κτλ. Το γεφύρι της
Έχει τόξα, πυλώνες Άρτας
Τη φτιάχνουμε για να Τη χτίζουμε με
περάσουμε πάνω από τούβλα
ποτάμι Περνούν αυτοκί-
∆ρόμος για να περνάμε νητα, τρένα
πάνω από νερό
3. άγαλμα Το φτιάχνει ο γλύπτης Ηνίοχος, Ερμής
Είναι από μάρμαρο, χαλ- του Πραξιτέλη
κό κτλ. Τάφος
Αναπαριστά σημαντικά Ζωγραφιά
πρόσωπα Εικόνα
Προτομή ∆εν κινείται
Το βλέπουμε και στα
μουσεία
Γλυπτό
∆εν έχει ζωή
Έργο τέχνης
80
4. νηστεία Εκούσια ή ακούσια απο- ∆ίαιτα, Σαρακο-

χή από το φαγητό Ασιτία, στή
αποχή από ορισμένα φα- ∆εν τρώμε κρέας,
γητά γάλα
Αποχή από ορισμένα φα- Κάνουμε το Πά-
γητά για θρησκευτικούς σχα
λόγους Όταν είμαστε κα-
Περίοδος που τρώμε ο- λοί χριστιανοί
ρισμένα φαγητά
5. φιλία Στενός δεσμός μεταξύ Παρέα
δύο ανθρώπων Έχω φίλο το
Να έχει κάποιος φίλους Γιωργάκη, τη
Να υπάρχει εμπιστοσύνη Μαρία κτλ.
Ανθρώπινες σχέσεις Αγάπη
Ανιδιοτελής Το πιο σημαντικό
Αμοιβαία θετικά αισθή- πράγμα
ματα μεταξύ ανθρώπων
Να λες σε κάποιον τα
μυστικά σου
6. περίληψη Συνοπτική παρουσίαση Έκθεση ,νόημα
ενός κειμένου /μιας ι-
στορίας, παρουσίαση των
κεντρικών σημείων μιας
ιστορίας
Το νόημα με συντομία
Το μάθημα με λίγα λόγια
7. ειρήνη Κατάσταση ηρεμίας / τά- Στην Ελλάδα έχει
ξης σε μια χώρα ειρήνη
Θεσμός Παρέλαση
Ηρεμία / τάξη σε μια χώ- Περιστέρι / ελιά
ρα Τη συμμαθήτριά
Ενεργός φιλία μου τη λένε Ει-
Όχι πόλεμος ρήνη
81
8. ομοιοκαταληξίαΡίμα, στίχοι ή στροφή Μέτρο, ποίηση

που τελειώνουν σε ομό- Όταν τελειώνουν
ηχες λέξεις ή συλλαβές, στα ίδια γράμμα-
φωνητικό φαινόμενο τα
Τεχνική των ποιητών
9. αργοπορημένος Όταν κάποιος φτάνει Γρήγορος, αργός
αργά, καθυστερημένος,
δε προλαβαίνει
10. κρατήρας Η κορυφή του ηφαιστεί- Λάβα, Βεζούβιος
ου κτλ
Από κει βγαίνει η λάβα
Αγγείο που βάζεις κρασί
Τρύπα που άνοιξε ένας
κομήτης
11. ήπειρος Όνομα ηπείρου, Γεω- Περιοχή, βρίσκε-
γραφικό διαμέρισμα της ται στη γη
Ελλάδας,
Μεγάλη έκταση/κομάτι
γης μεταξύ ωκεανών
Τμήμα γης που περιέχει
διάφορα κράτη
12. περίγραμμα Αυτό που υπάρχει γύρω- Κύκλος, τετράγω-
γύρω από ένα σχήμα νο
Το γύρω-γύρω ενός σχή- Σχήμα
ματος
13. οροπέδιο Πεδιάδα πάνω σε βουνό Κοιλάδα, βουνό,
Γεωγραφικός σχηματι- βουνοκορφή
σμός
82
Υποδοκιμασία 2: Λεξιλόγιο Συσχετισμού II
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει στο παιδί: «Θέλω να μου πεις σε τι

μοιάζουν δύο πράγματα. Σε τι μοιάζει ένα φλιτζάνι και ένα ποτήρι;
Εάν το παιδί απαντήσει λάθος (π.χ. αντικείμενα που βάζουμε κάτι
μέσα), ο εξεταστής εξηγεί σε τι μοιάζουν (πίνουμε από αυτά / βά-
ζουμε υγρά / είναι γυαλικά) και προχωρά στα ερωτήματα της υπο-
δοκιμασίας.

1. πατάτες - καρότα Σωστές απαντήσεις: ρίζες που τρώγονται / κη-

πευτικά / λαχανικά
Λάθος απαντήσεις: τα τρώμε / κάνουμε σαλάτα /
είναι σκληρά
2. κουμπί - Σωστές απαντήσεις: κλείνουμε τα ρού-
φερμουάρ χα/κουμπώνουμε/ξεκουμπώνουμε
Λάθος απαντήσεις: μέρος του ρούχου / το έχει
το ρούχο
3. μπάσκετ- Σωστές απαντήσεις: ομαδικά αθλήματα / παίζο-
ποδόσφαιρο νται με μπάλα
Λάθος απαντήσεις: μπάλα / βάζουμε γκολ
4. συρτάρι- Σωστές απαντήσεις: έπιπλα που βάζουμε μέσα
ντουλάπι ρούχα/ πράγματα
Λάθος απαντήσεις: έπιπλα /ξύλινα
5. πεύκο-κυπαρίσσι Σωστές απαντήσεις: δέντρα/κωνοφόρα, αειθαλή,
έχουν κουκουνάρια
Λάθος απαντήσεις: κάνουμε έπιπλα/δένδρα δά-
σους
83
6. φλέβα - αρτηρία Σωστές απαντήσεις: μεταφέρουν το αίμα / το

αίμα κυλάει σ’ αυτές / είναι στο κυκλοφορικό
σύστημα
Λάθος απαντήσεις: είναι στο σώμα / κρατούν το
αίμα
7. γάτα - πάνθηρας Σωστές απαντήσεις: αιλουροειδή / θηλαστικά
Λάθος απαντήσεις: ζώα / όμορφα
8. κοάλα - καγκου- Σωστές απαντήσεις: μαρσιποφόρα ζώα / έχουν
ρό μάρσιπο / κουβαλούν τα μωρά τους σε τσέπη /
ζώα που ζουν στην Αυστραλία
Λάθος απαντήσεις: ζώα / θηλαστικά / άγρια ζώα
9. πρωθυπουργός- Σωστές απαντήσεις: ηγέτες / αρχηγοί του κρά-
πρόεδρος της ∆ημο- τους / έχουν εξουσία / παίρνουν σημαντικές
κρατίας αποφάσεις
Λάθος απαντήσεις: πολιτικό κόμμα / επικεφα-
λείς / είναι στη Βουλή
10. ήπαρ - πάγκρεας Σωστές απαντήσεις: αδένες / παράγουν ορμόνες

/ όργανα του σώματος / παράγουν χημικές ου-
σίες που πηγαίνουν στο δωδεκαδάχτυλο
Λάθος απαντήσεις: είναι στο σώμα
11. πυραμίδα- Σωστές απαντήσεις: νεκρικά μνημεία / τάφοι

μαυσωλείο Λάθος απαντήσεις: τριγωνικά κτίρια / μεγάλα
μνημεία / είναι στην Αίγυπτο
12. Παρθενώνας- Σωστές απαντήσεις: αρχαία λατρευτικά μνημεία

Ερεχθείο / αρχαίοι ναοί / μνημεία στην Ακρόπολη
Λάθος απαντήσεις: Ακρόπολη / μνημεία της αρ-
χαιότητας / κτίρια στην Ακρόπολη
84
Υποδοκιμασία 3: Κατανόηση Ανάγνωσης
Η υποδοκιμασία αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος αξι-

ολογείται η ικανότητα του παιδιού να παράγει σωστές εννοιολογι-
κά προτάσεις βάζοντας σε σειρά λέξεις που δίνονται τυχαία. Στο
δεύτερο μέρος αξιολογείται η ικανότητα ανάγνωσης και χρήσης
των χρόνων.

Α΄ Μέρος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει στο παιδί: «Θα διαβάσεις κάποιες λέ-

ξεις. Αυτές οι λέξεις δεν είναι στη σωστή σειρά. Σκέψου προσεκτικά
πώς θα έπρεπε να είναι οι λέξεις για να γίνουν μια πρόταση που θα
έχει νόημα. Βάλε τις λέξεις στη σωστή σειρά βάζοντας από κάτω
αριθμούς».
85
Π.χ. παιδί, δένδρο, σκαρφαλώνει, το, στο (Το παιδί σκαρφαλώνει

στο δένδρο.)
----- ------ ----- ----- -----
1. η έφαγε κοιλιά επειδή κεράσια του πόνεσε πολλά
(Επειδή έφαγε πολλά κεράσια πόνεσε η κοιλιά του./ Πόνε-
σε η κοιλιά του επειδή έφαγε πολλά κεράσια.)
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
2. έργο που ήταν παρακολούθησα το πολύ τηλεόρα-
ση στην ενδιαφέρον (Το έργο που παρακολούθησα στην
τηλεόραση ήταν πολύ ενδιαφέρον.)
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
3. βροχή όταν στο θα εκδρομή σταματήσει η πάμε
βουνό (Όταν σταματήσει η βροχή, θα πάμε εκδρομή στο
βουνό./ Θα πάμε εκδρομή στο βουνό όταν σταματήσει η
βροχή.)
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
4. εξετάσεις θα άκουσα φέτος οι εύκολες είναι ότι
(Άκουσα ότι οι εξετάσεις φέτος θα είναι εύκολες./ Άκουσα
ότι φέτος οι εξετάσεις θα είναι εύκολες.)
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
5. Μαρία η θα του πάει πάρτι Γιάννη στο (Η Μαρία
θα πάει στο πάρτι του Γιάννη.)
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ____ ___
6. πήρε μπάλα ντύθηκε του αφού να παίξει τη (Α-
φού ντύθηκε πήρε τη μπάλα του να παίξει.)
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
86
7. μια εγγονό έδωσε που παππούς του κόκκινη ο

έκλαιγε καραμέλα στον (Ο παππούς έδωσε στον εγγονό
του που έκλαιγε μια κόκκινη καραμέλα.)
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ____ ___
Β΄ Μέρος
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει στο παιδί: «Θέλω να διαβάσεις προσε-

κτικά την ιστορία. Μιλάει για κάτι που γίνεται σήμερα. Μετά θέλω
να μου πεις την ίδια ιστορία στο χθες.» Αν το παιδί απαντήσει
σωστά, ο εξεταστής του ζητά να συμπληρώσει τα ρήματα στο σω-
στό χρόνο.
Βαθμολογία: Κάθε σωστή μεταφορά ολόκληρου κειμένου βαθ-

μολογείται με 1.
1. Σήμερα έρχεται στην πόλη μας το τσίρκο “Mεντράνο”. Νιώ-

θουμε μεγάλη χαρά και με τους φίλους μου θα πάμε να δούμε την
παράσταση. Έχει πολλά ακροβατικά, άγρια ζώα και κλόουν. Η πα-
ράσταση αρχίζει στις 7. Τα εισιτήρια έχουν πουληθεί όλα. Μένουν
μόνον μερικά για το πάνω διάζωμα.
Χθες ………….στην πόλη μας το τσίρκο “Mεντράνο”……………..

μεγάλη χαρά και με τους φίλους
μου…………………………………. την παράσταση. ………… πολ-
λά ακροβατικά, άγρια ζώα και κλόουν. Η παράσταση…………. στις
7. Τα εισιτήρια …………………………. όλα. ………… μόνον μερι-
κά για το πάνω διάζωμα.
87
2. Σήμερα είναι Σάββατο και στη γειτονιά μας έχει λαϊκή αγορά.
Θα πάμε να αγοράσουμε φρούτα και λαχανικά από το μανάβη και
ψάρια από τον ψαρά. Όταν γυρίσουμε, η μαμά θα μαγειρέψει ψάρι
και σαλάτα και θα κάνει γλυκό με φρούτα.
Χθες ………Σάββατο και στη γειτονιά μας ……… λαϊκή αγορά.

…………….............................. φρούτα και λαχανικά από το μανάβη
και ψάρια από τον ψαρά. Όταν ………………….., η μαμά
…………………….ψάρι και σαλάτα και …………….γλυκό με
φρούτα.
3. Σήμερα όλη την ημέρα έχει διακοπή νερού γιατί αλλάζουν τους
σωλήνες σε διάφορα μέρη της πόλης. Εκνευρίζομαι πάρα πολύ
γιατί δεν μπορώ να προγραμματίσω τις δουλειές μου. Πώς θα μα-
γειρέψω, πότε θα κάνω μπάνιο; Μπορώ βέβαια να πάω στο σπίτι
της γιαγιάς μου που δεν έχουν διακοπή. Όμως δεν θέλω να ξεβο-
λευτώ.
Χθες όλη την ημέρα ………. διακοπή νερού γιατί …………… τους
σωλήνες σε διάφορα μέρη της πόλης. …………………………….
πάρα πολύ γιατί δεν………………………………………………. τις
δουλειές μου. Πώς …………………………., πότε
………………………… μπάνιο; ……………………. βέβαια
…………………………. στο σπίτι της γιαγιάς μου που δεν
………………… διακοπή. Όμως δεν……………………………..……
4. Κόσμος πολύς είναι μαζεμένος στο λιμάνι και ανεβαίνει στο

καράβι που φεύγει για τα νησιά. Άλλοι αποχαιρετούν τους φίλους
και συγγενείς τους, άλλοι βάζουν τα αυτοκίνητά τους στο γκαράζ
ακολουθώντας τις οδηγίες των λιμενικών, άλλοι τρέχουν για τις
αγορές της τελευταίας στιγμής. Το πλοίο σφυρίζει δυνατά, καπνός
βγαίνει από τα φουγάρα και αρχίζει να απομακρύνεται από το λι-
88
μάνι. Ο κόσμος στην αποβάθρα κουνάει τα χέρια και εύχεται καλό

ταξίδι.
Πέρσι το καλοκαίρι κόσμος πολύς ………….. μαζεμένος στο λιμά-

νι και …………………… στο καράβι που ………………… για τα
νησιά. Άλλοι ……………………………. τους φίλους και συγγενείς
τους, άλλοι …………….. τα αυτοκίνητά τους στο γκαράζ
…………………………. τις οδηγίες των λιμενικών, άλλοι
……………………. για τις αγορές της τελευταίας στιγμής. Το
πλοίο ……………………. δυνατά, καπνός ………………… από τα
φουγάρα και ………………………………………………από το λι-
μάνι. Ο κόσμος στην αποβάθρα……………………………. τα χέρια
και ……………………… καλό ταξίδι.
5. Μια από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας που μου αρέσει

περισσότερο είναι «Τα μυστήρια του διαστήματος». Η ταινία αρχί-
ζει με την απώλεια ενός διαστημόπλοιου που μεταφέρει τεχνικό
εξοπλισμό στο διαστημικό σταθμό. Οι επιστήμονες πιθανολογούν
ότι για την απαγωγή ευθύνονται εξωγήινοι. Καθώς ο ήρωας προ-
σπαθεί να λύσει το μυστήριο, μπλέκεται σε μια απίστευτη περιπέ-
τεια.
Πέρσι, μια από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας που μου

…………….περισσότερο ……………. «Τα μυστήρια του διαστήμα-
τος» Η ταινία…………… με την απώλεια ενός διαστημόπλοιου
που ……………………. τεχνικό εξοπλισμό στο διαστημικό σταθ-
μό. Οι επιστήμονες……………………………… ότι για την απαγω-
γή ……………………… εξωγήινοι. Καθώς ο ήρωας
…………………….. να λύσει το μυστήριο,…………………………..
σε μια απίστευτη περιπέτεια
89
6. ∆εν μου αρέσει να ζω μακριά από τους γονείς μου γιατί πρέπει
να τα κάνω όλα μόνος μου. Κάθε μέρα μαγειρεύω, πλένω τα πιάτα
μου, καθαρίζω το σπίτι. Εκείνο όμως που με ενοχλεί περισσότερο
απ’ όλα είναι ότι πρέπει να βγάζω τα σκουπίδια έξω κάθε πρωί.
Στο παρελθόν δεν μου ………………………………. μακριά από

τους γονείς μου γιατί …………………………………….όλα μόνος
μου. Κάθε μέρα ……………………….., ………………………..τα
πιάτα μου, ………………………….το σπίτι. Εκείνο όμως που με
………………………..περισσότερο απ’ όλα ………………… ότι
……………………………………….τα σκουπίδια έξω κάθε πρωί.
7. Σήμερα είναι η μεγάλη μέρα. Το σχολείο μου παίζει τελικό πο-

δοσφαίρου με την ομάδα του γειτονικού σχολείου. Ο κρίσιμος αυ-
τός αγώνας προκαλεί το ενδιαφέρον όλων μας γιατί ο νικητής
παίρνει το κύπελλο. Ο κόσμος αρχίζει να μαζεύεται στο γήπεδο,
φωνάζει συνθήματα, τραγουδάει τον ύμνο της ομάδας. Η ατμό-
σφαιρα είναι ηλεκτρισμένη αφού ο καθένας θέλει τη νίκη για τη
δική του ομάδα. Μόνο που έχει κάτι σύννεφα στον ουρανό. Οι α-
θλητές μπαίνουν στον αγωνιστικό χώρο, ο διαιτητής σφυρίζει την
έναρξη του αγώνα. Και τότε οι ουρανοί ανοίγουν και η βροχή πέ-
φτει ασταμάτητα. Όλοι τρέχουν να κρυφθούν. Ο αγώνας; Αύριο
πάλι.
Χθες ……………η μεγάλη μέρα. Το σχολείο μου …………… τελι-

κό ποδοσφαίρου με την ομάδα του γειτονικού σχολείου. Ο κρίσι-
μος αυτός αγώνας………………. το ενδιαφέρον όλων μας γιατί ο
νικητής……………….το κύπελλο. Ο κόσμος ……………………στο
γήπεδο, ………………συνθήματα, …………………………τον ύμνο
της ομάδας. Η ατμόσφαιρα ……………ηλεκτρισμένη αφού ο κα-
θένας ………………τη νίκη για τη δική του ομάδα. Μόνο που
90
………..κάτι σύννεφα στον ουρανό. Οι αθλητές…………………

στον αγωνιστικό χώρο, ο διαιτητής …………………..την έναρξη
του αγώνα. Και τότε οι ουρανοί ……………….και η βροχή
………………….ασταμάτητα. Όλοι ……………….να κρυφθούν. Ο
αγώνας; Αύριο πάλι.
Οδηγίες βαθμολόγησης Β΄ μέρους
1. Χθες ήρθε στην πόλη μας το τσίρκο “Mεντράνο”. Νιώσαμε με-

γάλη χαρά και με τους φίλους μου θα πηγαίναμε /πήγαμε να δού-
με την παράσταση. Είχε πολλά ακροβατικά, άγρια ζώα και κλόουν.
Η παράσταση άρχισε /άρχιζε στις 7. Τα εισιτήρια είχαν πουληθεί
όλα. Είχαν μείνει /έμειναν μόνον μερικά για το πάνω διάζωμα
2.Χθες ήταν Σάββατο και στη γειτονιά μας είχε λαϊκή αγορά. Πή-
γαμε να αγοράσουμε φρούτα και λαχανικά από το μανάβη και ψά-
ρια από τον ψαρά. Όταν γυρίσαμε, η μαμά μαγείρεψε ψάρι και σα-
λάτα και έκανε γλυκό με φρούτα.
3. Χθες όλη την ημέρα είχε διακοπή νερού γιατί άλλαζαν /αλλάζουν
τους σωλήνες σε διάφορα μέρη της πόλης. Εκνευρίστηκα πάρα πο-
λύ γιατί δεν μπορούσα /μπόρεσα να προγραμματίσω τις δουλειές
μου. Πώς θα μαγείρευα, πότε θα έκανα μπάνιο; Μπορούσα βέβαια
να πάω στο σπίτι της γιαγιάς μου που δεν είχαν διακοπή. Όμως
δεν ήθελα να ξεβολευτώ.
91
4. Κόσμος πολύς ήταν μαζεμένος στο λιμάνι και ανέβαινε

/ανέβηκε στο καράβι που έφευγε /έφυγε για τα νησιά. Άλλοι απο-
χαιρετούσαν /αποχαιρέτησαν τους φίλους και συγγενείς τους, άλ-
λοι έβαζαν /έβαλαν τα αυτοκίνητά τους στο γκαράζ ακολουθώντας
τις οδηγίες των λιμενικών, άλλοι έτρεχαν/ έτρεξαν για τις αγορές
της τελευταίας στιγμής. Το πλοίο σφύριξε /σφύριζε δυνατά, καπνός
έβγαινε/ βγήκε από τα φουγάρα και άρχισε να απομακρύνεται από
το λιμάνι. Ο κόσμος στην αποβάθρα κουνούσε/ κούνησε τα χέρια
και ευχόταν/ ευχήθηκε καλό ταξίδι.
5. Μια από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας που μου άρεσε

περισσότερο ήταν «Τα μυστήρια του διαστήματος». Η ταινία άρχι-
ζε με την απώλεια ενός διαστημόπλοιου που μετέφερε τεχνικό ε-
ξοπλισμό στο διαστημικό σταθμό. Οι επιστήμονες πιθανολογούν
/πιθανολογούσαν ότι για την απαγωγή ευθύνονταν εξωγήινοι. Κα-
θώς ο ήρωας προσπαθεί /προσπαθούσε να λύσει το μυστήριο,
μπλέκεται /μπλέχτηκε σε μια απίστευτη περιπέτεια.
6. ∆εν μου άρεσε να ζω μακριά από τους γονείς μου γιατί έπρεπε
να τα κάνω όλα μόνος μου. Κάθε μέρα μαγείρευα, έπλενα τα πιά-
τα μου, καθάριζα το σπίτι. Εκείνο όμως που με ενοχλούσε /ενοχλεί
περισσότερο απ’ όλα είναι /ήταν ότι πρέπει /έπρεπε να βγάζω τα
σκουπίδια έξω κάθε πρωί.
7 . Χθες ήταν η μεγάλη μέρα. Το σχολείο μου έπαιζε/ έπαιξε τελικό

ποδοσφαίρου με την ομάδα του γειτονικού σχολείου. Ο κρίσιμος
αυτός αγώνας προκαλούσε/ προκάλεσε το ενδιαφέρον όλων μας
γιατί ο νικητής θα έπαιρνε το κύπελλο. Ο κόσμος άρχισε να μα-
ζεύεται στο γήπεδο, φώναζε /φώναξε συνθήματα τραγουδούσε
/τραγούδησε τον ύμνο της ομάδας. Η ατμόσφαιρα ήταν ηλεκτρι-
92
σμένη αφού ο καθένας ήθελε τη νίκη για τη δική του ομάδα. Μόνο
που είχε κάτι σύννεφα στον ουρανό. Οι αθλητές μπήκαν στον α-
γωνιστικό χώρο, ο διαιτητής σφύριξε την έναρξη του αγώνα. Και
τότε οι ουρανοί άνοιξαν και η βροχή έπεσε/ έπεφτε ασταμάτητα.
Όλοι έτρεχαν/ έτρεξαν να κρυφθούν. Ο αγώνας αναβλήθηκε.
Υποδοκιμασία 4: Αναγνώριση Λαθών
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει: «Θα σου διαβάσω μερικές προτάσεις.

Άκουσέ τες προσεκτικά. Σε κάθε πρόταση υπάρχει ένα λάθος. Θέ-
λω να μου πεις ποιο είναι αυτό. Π.χ. Οι τρεις φίλες πήγε εκδρομή
στο βουνό.» Αν το παιδί απαντήσει σωστά, ο εξεταστής προχωρά
στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας. Αν το παιδί απαντήσει λάθος,
ο εξεταστής δίνει την απάντηση: «Λάθος στην πρόταση είναι η λέ-
ξη πήγε. Το σωστό είναι: Οι τρεις φίλες πήγαν εκδρομή στο βου-
νό.» και επαναλαμβάνει την οδηγία. Όταν το παιδί απαντήσει σω-
στά, προχωρά στα ερωτήματα της υποδοκιμασίας.

1. Χθες το απόγευμα η μαμά θα πήγαινε το Γιώργο στα μαγα-

ζιά για να ψωνιστούν τα βιβλία του. (ψωνίσουν)
2. Ο υπολογιστής σβήστηκε γιατί έπεσε η τάση του ρεύματος.
(έσβησε)
3. Ο πατέρας πήγε το Νίκο στο νοσοκομείο γιατί είχε ανεβα-
στεί πυρετό. (ανεβάσει)
4. Ο δάσκαλος είπε ότι θα έδωσε βραβείο στον καλύτερο μα-
θητή της τάξης. (θα δώσει)
93
5. Αν αργούσες δε θα προλάβεις το τρένο. (Αν αργήσεις… / Αν

αργούσες δε θα προλάβαινες)
6. Αν ο καιρός είναι καλός, θα πηγαίναμε εκδρομή. (θα πάμε)
7. Η αυλή του σχολείου περιτριγυρίζει από ψηλό φράχτη. (πε-
ριτριγυρίζεται)
8. Το καλοκαίρι κλείνουν τα σχολεία. Τα παιδιά θα πήγαιναν
διακοπές. (θα πάνε)
9. Θα αγόραζα καινούργια παπούτσια επειδή είναι η εποχή
των εκπτώσεων. (θα αγοράσω)
10. Ο Γιάννης καθώς γυρίστηκε στο σπίτι, πέρασε από το πε-
ρίπτερο και αγόρασε μια σοκολάτα. (γύριζε)
11. Να πάρεις την ομπρέλα σου επειδή θα έβρεξε. (θα βρέξει)
12. Φέρε μου το ποτήρι. Θέλω για να πιω νερό. (θέλω να πιω)
13. Γύρισα στο σπίτι όταν η μαμά θα μαγείρεψε. (μαγείρευε)
14. Όταν θα χιόνισε, φόρεσα τα γάντια μου. (όταν χιόνισε/ χιό-
νιζε)
15. Καθώς πήγα στο σχολείο, πέρασε μπροστά μου μια γάτα.
(καθώς πήγαινα)
Υποδοκιμασία 5: Ακολουθία Προτάσεων
Οδηγίες: Ο εξεταστής δείχνει στο παιδί το παράδειγμα και λέει:

«Παρακάτω είναι 5 προτάσεις. Οι προτάσεις αυτές δεν είναι στη
σωστή σειρά. ∆εν βγάζουν νόημα. Θα σου τις διαβάσω. Άκουσέ τις
προσεκτικά και σκέψου πώς μπορεί να είναι η σωστή σειρά τους,
ποια σειρά πρέπει να έχουν για να βγάζουν νόημα, δηλαδή ποια
πρόταση νομίζεις ότι πάει πρώτη, ποια δεύτερη κτλ. Άκουσε προ-
σεκτικά:
Α. Πλένεται και τρώει πρωινό (παύση),
94
Β. Αφού πάρει την τσάντα του φεύγει για το σχολείο (παύση),

Γ. Ο Γρηγόρης ξυπνάει στις 7.30 κάθε πρωί (παύση),
∆. Στις 8.00 είναι έτοιμος (παύση),
Ε. Επιστρέφει κατά τις 3.00 (παύση),
_ _ _ _ _
Επαναλαμβάνεται κάθε πρόταση και ο εξεταστής λέει: «Ποια πρό-

ταση νομίζεις ότι πάει πρώτη; Ο μαθητής πρέπει να απαντή-
σει προφορικά: «Το Γ: Ο Γρηγόρης ξυπνάει στις 7.30 κάθε πρωί».
Ο εξεταστής του λέει: «Σωστά. Ποια πρόταση νομίζεις ότι είναι η
επόμενη;». Το παιδί πρέπει να απαντήσει: «Το Α: πλένεται και
τρώει πρωινό». Ο εξεταστής λέει «Σωστά, γιατί αφού ξυπνήσει,
πλένεται και τρώει το πρωινό του». Εάν ο μαθητής δεν απαντήσει
σωστά, ο εξεταστής πρέπει να δώσει τις απαντήσεις και να εξηγή-
σει γιατί είναι σωστές. Όταν ο μαθητής απαντήσει σωστά στο πα-
ράδειγμα, του υποδεικνύει πώς θα συμπληρώνει τις σωστές απα-
ντήσεις στο φυλλάδιο εξεταστή. Ο εξεταστής λέει: «Στο κάτω μέ-
ρος κάθε σειράς προτάσεων είναι 5 παύλες. Σε κάθε παύλα, από
αριστερά προς τα δεξιά αντιστοιχεί το γράμμα κάθε σωστής απά-
ντησης. Π.χ.
Γ Α ∆ Β Ε ».
Στη συνέχεια, και αφού ο εξεταστής βεβαιωθεί ότι ο μαθητής κα-

τάλαβε πως πρέπει να συμπληρώσει τα ερωτήματα, του λέει: «Θέ-
λω να κάνεις τις υπόλοιπες προτάσεις μόνος σου. Άρχισε με τον
αριθμό 1. Γράψε τα γράμματα στις παύλες με τη σειρά που αντι-
στοιχεί στις προτάσεις. ∆ούλεψε προσεκτικά μέχρι να σου πω να
σταματήσεις.»
95
Βαθμολογία: Κάθε ερώτημα βαθμολογείται με 1 όταν όλη η ακο-

λουθία είναι σωστή και με 0 όταν η ακολουθία είναι λάθος.
Σωστές απαντήσεις
1. ∆, Α, Γ, Β, Ε / ∆, Α, Β, Γ, Ε /∆, Α, Β, Ε, Γ
2. Ε, Β, Α, Γ, ∆ / Ε, Β, ∆, Α, Γ
3. ∆, Γ, Β, Ε, Α
4. ∆, Β, Α, Γ, Ε
5. Β, Α, Γ, Ε, ∆ / Β, Α, Γ, ∆, Ε
6. Β, ∆, Ε, Γ, Α
7. Α, ∆, Γ, Β, Ε
8. Γ, Α, Ε, ∆, Β / Γ, Α, ∆, Ε, Β / Α, Ε, Γ, ∆, Β
1.
Α. Η Μαρία έβαλε τα βατραχοπέδιλα και τη μάσκα της και βούτηξε
στο νερό.
Β. Κολυμπώντας είδε πολύχρωμα ψάρια όλων των ειδών.
Γ. Το κρύο νερό της έκοψε την ανάσα αλλά συνέχισε να κολυμπά.
∆. Η Μαρία πήγε με την οικογένειά της στη θάλασσα.
Ε. Είδε και έναν κάβουρα μέσα στη σχισμή ενός βράχου.
_ _ _ _ _
2.
Α. Το άσπρο και το καφετί ήταν τα πιο παιχνιδιάρικα.
Β. Προχτές γέννησε πέντε γατάκια.
Γ. ∆υστυχώς το καφετί το έπνιξε ο σκύλος μας.
∆. Και ο πατέρας είπε να μην αφήσουμε το σκύλο ελεύθερο .
Ε. Τη γάτα μας τη λένε Μέλια.
_ _ _ _ _
96
3.
Α. Η βροχή διέκοψε το παιχνίδι.
Β. Οι γαλάζιοι βάλανε γκολ.
Γ. Ο διαιτητής σφύριξε την έναρξη.
∆. Οι δυο ομάδες κατέβηκαν στο γήπεδο έτοιμες για τον αγώνα.
Ε. Οι κόκκινοι ισοφάρισαν το παιχνίδι.
_ _ _ _ _
4.
Α. Αφού τελείωσαν την περιήγησή τους εκεί, ανέβηκαν επάνω και
έστριψαν δεξιά για να δουν απολιθωμένα κόκαλα μικρότερων ζώ-
ων.
Β. Ιδιαίτερα δημοφιλές ήταν το ισόγειο στο οποίο στεγάζονταν
ένας τεράστιος δεινόσαυρος.
Γ. Ξαφνικά έσβησαν τα φώτα, το μουσείο βυθίστηκε στο σκοτάδι
και τα παιδιά δεν πρόλαβαν να δουν τα απολιθωμένα κόκαλα.
∆. Η επίσκεψη στο μουσείο πάντα άρεσε στην τρίτη τάξη.
Ε. Κάποια παιδιά άρχισαν να κλαίνε γιατί έσβησαν τα φώτα.
_ _ _ _ _
5.
Α. Την ημέρα του πάρτι κατέφθασαν 25 παιδιά.
Β. Ο Γιάννης έμαθε τυχαία για το πάρτι που του ετοίμαζε η μητέ-
ρα του όταν την άκουσε να μιλάει στο τηλέφωνο.
Γ. Η αλήθεια είναι πως δεν περίμενε να έρθουν όλοι οι συμμαθη-
τές του.
∆. Ο Γιάννης τότε φίλησε τη μητέρα του και της είπε πως το πάρ-
τι αυτό είναι το καλύτερο που είχε ποτέ!
Ε. Η χαρά του Γιάννη για την επιτυχία του πάρτι δεν περιγραφό-
ταν.
97
_ _ _ _ _
6.
Α. Τα δυο πυροσβεστικά οχήματα έμειναν όλη τη νύχτα για να σι-
γουρευτούν ότι η φωτιά έσβησε.
Β. Το απόγευμα χτύπησε συναγερμός στο κτίριο του σχολείου.
Γ. Εκτός από δύο, όλα τα πυροσβεστικά οχήματα γύρισαν στο
σταθμό.
∆. Μια μεγάλη φωτιά και πυκνοί καπνοί έβγαιναν από τη στέγη
του σχολείου.
Ε. Τα πυροσβεστικά οχήματα έφτασαν γρήγορα και οι πυροσβέ-
στες με τις μάνικες έσβηναν τη φωτιά.
_ _ _ _ _
7.
Α. Από το μεγάφωνο ακούστηκαν τα ονόματα των τραγουδιστών
που θα έπαιρναν μέρος στο διαγωνισμό.
Β. Η Μαριάννα απογοητεύτηκε που ο Γιώργος πήρε το πρώτο
βραβείο.
Γ. Ο κόσμος ενθουσιασμένος, περίμενε τα αποτελέσματα.
∆. Τα τραγούδια κράτησαν όλο το απόγευμα.
Ε. Οι γονείς της προσπαθούσαν πολλή ώρα να την ηρεμήσουν ό-
ταν γύρισαν σπίτι.
_ _ _ _ _
8.
Α. Την Πέμπτη το απόγευμα κάθισε και διάβασε και τα τέσσερα
κεφάλαια ιστορίας για το διαγώνισμα της επόμενης μέρας.
98
Β. Ενώ πέρασε πολύ όμορφα με τους φίλους του στην εξοχή, α-

πογοητεύτηκε που προετοιμαζόταν τόση ώρα το προηγούμενο
βράδυ.
Γ. Ο Γιάννης είχε ξεχάσει πως η τάξη του θα πήγαινε εκδρομή
την Παρασκευή.
∆. Μόλις έφτασε στο σχολείο, είδε από μακριά τα παιδιά της τάξης
του να έχουν σχηματίσει μια σειρά και να περπατούν προς το λε-
ωφορείο.
Ε. Καθώς πλησίαζε άκουγε χαρούμενες φωνές και τραγούδια και
αμέσως θυμήθηκε την εκδρομή που τους είχε τάξει ο δάσκαλος.
Υποδοκιμασία 6: Συνδυασμός προτάσεων
Οδηγίες: Ο εξεταστής λέει: «Θα σου πω μερικές προτάσεις. Θέλω

να τις ακούσεις προσεκτικά κα έπειτα να τις ενώσεις. Να τις κάνεις
μία πρόταση. Φτιάξε τις προτάσεις σου όσο πιο μικρές μπορείς.
Για παράδειγμα, αν πω «Είμαι μεγάλος. Είμαι ψηλός.», εσύ μπο-
ρείς να πεις «Είμαι μεγάλος και ψηλός» Θα κάνεις μια πρόταση
και θα την κάνει
ς όσο πιο μικρή μπορείς. Τώρα δοκίμασε εσύ. «Μου αρέσουν οι
τούρτες. Μου αρέσουν τα παγωτά.» «Μου αρέσουν οι τούρτες και
μου αρέσουν τα παγωτά». Τότε του λέμε «Είναι καλό, αλλά μήπως
μπορείς να το πεις με μια πρόταση;» Αν το παιδί απαντήσει ή απα-
ντήσει λάθος, λέμε «Μου αρέσουν οι τούρτες και τα παγωτά. Έκα-
να μία πρόταση αντί για δυο».

θε λάθος απάντηση με 0.
1. Ο Γιώργος είναι ψηλός. Ο Γιώργος είναι ψηλός και αδύνα-

Ο Γιώργος είναι αδύνατος. τος
99
2. ∆εν πήγα στο σχολείο. ∆εν πήγα στο σχολείο γιατί / επειδή
Ήμουν άρρωστη. ήμουν άρρωστη
3. Θα πάρεις καλούς βαθμούς. Θα πάρεις καλούς βαθμούς και θα
Θα σου αγοράσει δώρο η μαμά. σου αγοράσει δώρο η μαμά.
Όταν πάρεις καλούς βαθμούς, θα
σου αγοράσει δώρο η μαμά.
Αν πάρεις καλούς βαθμούς, θα σου
αγοράσει δώρο η μαμά.
4. Ξέρεις ότι θα σε μαλώσει ο Ξέρεις ότι θα σε μαλώσει ο δάσκαλος
δάσκαλος. γιατί/επειδή κάνεις πολλά λάθη.
Κάνεις πολλά λάθη.
5.(Πέστε στο παιδί να μη χρη- Το κορίτσι ήθελε παγωτό αλλά /
σιμοποιήσει και) όμως δεν το είπε στη μαμά του.
Το κορίτσι ήθελε παγωτό. Αν και ήθελε παγωτό, το κορίτσι δεν
∆εν το είπε στη μαμά του. το είπε στη μαμά του.
Το κορίτσι δεν είπε στη μαμά του ότι
ήθελε παγωτό
6. Τα σπαρτά είναι κατακίτρινα. Τα σπαρτά είναι κατακίτρινα γιατί
Είναι καλοκαίρι. είναι καλοκαίρι.
Όταν είναι καλοκαίρι, τα σπαρτά
είναι κατακίτρινα.
7. Θα σου γνωρίσω το Γιάννη. Θα σου γνωρίσω το Γιάννη που είναι
Ο Γιάννης είναι φίλος μου. φίλος μου.
8. (Πέστε στο παιδί να μη χρη- Τα χαρούμενα κορίτσια κολυμπούν.
σιμοποιήσει και) Τα κορίτσια είναι χαρούμενα που
Τα κορίτσια είναι χαρούμε- κολυμπούν.
να. Τα κορίτσια είναι χαρούμενα επειδή
Τα κορίτσια κολυμπούν. κολυμπούν.
9. Οι μαθητές ήξεραν ότι τα Οι μαθητές ήξεραν ότι τα θέματα θα
θέματα θα ήταν δύσκολα. ήταν δύσκολα και θα έπρεπε να είναι
Θα έπρεπε να είναι προσε- προσεκτικοί.
κτικοί. Οι μαθητές θα έπρεπε να είναι προ-
σεκτικοί γιατί ήξεραν ότι τα θέματα
θα ήταν δύσκολα.
100
10. Έτρεξε. Αν και / παρόλο που έτρεξε, έχασε

Έχασε το λεωφορείο. το λεωφορείο.
Έτρεξε, αλλά / όμως έχασε το λεω-
φορείο.
11. (Πέστε στο παιδί να μη Ήσουν επιμελής μαθητής, γι’ αυτό

χρησιμοποιήσει και) έπαιρνες καλούς βαθμούς στην τάξη
Ήσουν επιμελής μαθητής. Επειδή ήσουν επιμελής μαθητής,
Έπαιρνες καλούς βαθμούς έπαιρνες καλούς βαθμούς στην τάξη
στην τάξη.
12. (Πέστε στο παιδί να μη Όταν / καθώς πλησιάζω στο σπίτι,
χρησιμοποιήσει και σταματώ για να θαυμάσω τη θέα.
Πλησιάζω στο σπίτι. Πλησιάζω στο σπίτι αλλά σταματώ
Σταματώ να θαυμάσω τη θέα να θαυμάσω τη θέα.
13. Ο άντρας στέκεται στη γω- Το σκυλί είναι του άνδρα που στέκε-
νία. ται στη γωνία.
Το σκυλί είναι δικό του.
14. (Πέστε στο παιδί να μη Όταν θα πάμε εκδρομή με το σχο-
χρησιμοποιήσει και) λείο, θα περάσουμε ωραία.
Θα πάμε εκδρομή με το σχο- Θα περάσουμε ωραία γιατί / επειδή
λείο. θα πάμε εκδρομή με το σχολείο.
Θα περάσουμε ωραία.
15. (Πέστε στο παιδί να μη Επειδή έκανε πολύ ζέστη, τα παιδιά
χρησιμοποιήσει και) μπήκαν στο ποτάμι να δροσιστούν
Έκανε πολύ ζέστη. παρόλο που ήταν βαθιά και φοβό-
Τα παιδιά μπήκαν στο πο- ντουσαν.
τάμι να δροσιστούν. Επειδή έκανε πολλή ζέστη, τα παι-
Ήταν βαθιά και φοβόντου- διά μπήκαν στο ποτάμι να δροσι-
σαν. στούν αλλά ήταν βαθιά και φοβό-
ντουσαν.
101
Υποδοκιμασία 7: Ανάγνωση και Κατανόηση Ιστοριών
Οδηγίες: Στην υποδοκιμασία αυτή δεν υπάρχει παράδειγμα γιατί

οι μαθητές σχολικής ηλικίας είναι εξοικειωμένοι με δραστηριότη-
τες αυτού του είδους. Ο εξεταστής λέει: «Θέλω να διαβάσεις αυτή
την ιστορία από μέσα σου. Απάντησε στις 5 ερωτήσεις που ακολου-
θούν σε κάθε ιστορία. Για κάθε ερώτηση θα κυκλώνεις ένα από τα
γράμματα α, β, γ ή δ ανάλογα με αυτό που πιστεύεις ότι ανταπο-
κρίνεται καλύτερα στην ερώτηση. Θα δουλεύεις μέχρι να σου πω να
σταματήσεις.» Εάν ο μαθητής έχει ερωτήσεις-απορίες επαναλαμ-
βάνουμε την οδηγία.
Βαθμολογία: Κάθε σωστή απάντηση βαθμολογείται με 1. Οι λαν-

θασμένες απαντήσεις μηδενίζονται (μέγιστη βαθμολογία 5 ανά
ιστορία).
Σωστές απαντήσεις
Ιστορίες 1η 2η 3η 4η 5η
ερώτη- ερώτη- ερώτη- ερώτη- ερώτηση
ση ση ση ση
1 αήδ γ γ β δ
2 β α δ α α
3 δ β δ β β
4 γ γ α γ δ
5 αήγ β α δ γ
6 β β αήβ γ γ
7 βήγ αήγ δ γ γ
102
1. Το Σάββατο ήταν τα γενέθλια του Θάνου. Η μαμά του ήθελε να

του κάνει το ωραιότερο πάρτι γιατί γινόταν 16 χρονών. Του είπε
να καλέσει όλους τους συμμαθητές του και τους φίλους. Θα του
έφτιαχνε μια μεγάλη τούρτα, θα στόλιζε το σπίτι με μπαλόνια , θα
τους μαγείρευε ωραία φαγητά. Ο Θάνος όμως είχε άλλα σχέδια.
Είχε κανονίσει με τους φίλους του να πάνε στο λούνα παρκ, να
ανεβούνε στα αυτοκινητάκια, να φάνε σάντουιτς ή πίτσα και να
πιούνε πορτοκαλάδα. Όταν έμαθε τα σχέδια της μαμάς του άρχισε
να κλαίει και να φωνάζει. Θύμωσε τόσο πολύ που έτρεξε στο δω-
μάτιό του κλείνοντας με δύναμη την πόρτα πίσω του. ∆εν ήθελε
να δει κανένα ούτε και να ακούσει τι του έλεγε η μαμά του πίσω
από την κλειστή πόρτα. Κλαίγοντας τον πήρε ο ύπνος και δεν ξύ-
πνησε ακόμη και όταν ήρθε το βράδυ στο δωμάτιό του ο μπαμπάς
να του πει ότι είχαν συμφωνήσει με τη μαμά του να γιορτάσει τα
γενέθλιά του με τον τρόπο που αυτός ήθελε.
1. Ποιος τίτλος ταιριάζει καλύτερα στην ιστορία;

α) Ένα πάρτι στο Λούνα παρκ.
β) Το πάρτι που δεν έγινε ποτέ.
γ) Μια επίσκεψη στο λούνα παρκ.
δ) Τα γενέθλια των ονείρων μου.
2. Τι ήθελε η μαμά του Θάνου;
α) Να τον στενοχωρήσει.
β) Να τον στείλει στο δωμάτιό του.
γ) Να τον ευχαριστήσει.
δ) Να τον βάλει να ετοιμάσει το πάρτι.
3. Γιατί θύμωσε ο Θάνος;
α) Γιατί είχε γενέθλια.
β) Γιατί τον μάλωσε η μαμά του.
γ) Γιατί δεν μπορούσε να γιορτάσει τα γενέθλιά του όπως ήθε-
λε.
103
δ) Γιατί η μαμά του έκανε έκπληξη.

4. Τι δεν ταιριάζει στην ιστορία;
α) Η μαμά του Θάνου ήταν πίσω από την κλειστή πόρτα.
β) Η μαμά του έκλεισε την πόρτα του δωματίου του .
γ) Ο μπαμπάς γύρισε στο σπίτι το βράδυ.
δ) Η μαμά του Θάνου ήθελε να του ετοιμάσει τούρτα.
5. Τι έκανε ο Θάνος όταν μπήκε στο δωμάτιό του;
α) Μάλωσε με τη μαμά του.
β) Μιλούσε πίσω από την πόρτα.
γ) Έφαγε πίτσα.
δ) Έκλαψε ώσπου τον πήρε ο ύπνος.
2. Τα περισσότερα παιδιά στο σχολείο αγαπούσαν την κ. Άννα όχι

μόνο γιατί ήταν ευγενική και φιλική μαζί τους αλλά και γιατί τους
έκανε να αγαπήσουν την καλή μουσική . Ήξερε τα πάντα γι’ αυ-
τήν, από πόσο χρονών μαθαίνεις να κρατάς το βιολί, πότε έζησαν
και τι έγραψαν οι μεγάλοι μουσουργοί, τι εκφράζει κάθε μουσικό
κομμάτι, τις οκτάβες, τις παρτιτούρες, την ιστορία κάθε όπερας.
Τις γνώσεις δεν τις κρατούσε για τον εαυτό της αλλά της άρεσε να
τις μοιράζεται με όσους ενδιαφερόταν αληθινά. Έτσι άνοιξε για
όλους τους ένα κόσμο διαφορετικό, γεμάτο ομορφιά και ποίηση.
1. Ποιος τίτλος ταιριάζει καλύτερα στην ιστορία;

α) Οι μαθητές της κ. Άννας.
β) Η κ. Άννα, η δασκάλα μουσικής.
γ) Οι μεγάλοι μουσουργοί.
δ) Το βιολί της κ. Άννας.
2. Γιατί τα παιδιά αγαπούσαν την κ. Άννα;
α) Γιατί ήταν φιλική και ζεστή.
β) Γιατί τους μάθαινε μουσική.
γ) Γιατί ήξερε τους μουσουργούς.
104
δ) Γιατί είχε γνώσεις.

3. Πώς ωφελήθηκαν τα παιδιά από την κ. Άννα;
α) Τους έδινε καραμέλες.
β) Τους μοίραζε παρτιτούρες.
γ) Τους μάθαινε να παίζουν βιολί.
δ) Τους μάθαινε μουσική.
4. Τι δεν ταιριάζει στην ιστορία;
α) Της άρεσε μόνο το βιολί.
β) Αγαπάει τα παιδιά και τη μουσική.
γ) Της αρέσει να μαθαίνει στα παιδιά καινούρια πράγματα.
δ) Έχει πολύ καλές σχέσεις με τα παιδιά.
5. Τι ήξερε η κ. Άννα για τη μουσική;
α) Να την μοιράζεται με τους άλλους.
β) Ότι την αγαπούσε.
γ) Ότι ήταν όμορφη.
δ) Ότι είναι τα πάντα γι’ αυτήν.
3. Το μόνο που θέλαμε φεύγοντας για διακοπές ήταν καθαρή θά-

λασσα και ήλιο. Ήταν η πρώτη φορά που οι τέσσερις φίλοι θα
φεύγαμε χωρίς τους γονείς μας. Μαζευτήκαμε στο λιμάνι κουβα-
λώντας ελάχιστες αποσκευές και πολύ κέφι. Μετά από ένα κουρα-
στικό οχτάωρο στο κατάστρωμα του πλοίου φτάσαμε ταλαιπωρη-
μένοι με λιγότερο κέφι αλλά όλοι ενθουσιασμένοι εκτός από το
Γιάννη. Αφού τακτοποιηθήκαμε στο δωμάτιό μας, αποφασίσαμε
να εξερευνήσουμε τη χώρα για να ξαναβρούμε την καλή μας διά-
θεση. Ο Γιάννης συνέχισε να παραπονιέται χωρίς κανείς μας να
του δίνει σημασία ώσπου κάποια στιγμή κατάχλομος ζήτησε να
βρούμε ένα γιατρό. Σαστισμένοι ρωτούσαμε τους περαστικούς για
το γιατρό, ο οποίος διέγνωσε σκωληκοειδίτιδα και κάλεσε επει-
γόντως ελικόπτερο για να μεταφέρει σε νοσοκομείο το Γιάννη.
Μείναμε απογοητευμένοι να κοιτάμε το ελικόπτερο να φεύγει συ-
105
νειδητοποιώντας ότι οι διακοπές μας δεν θα είναι οι ίδιες χωρίς το

Γιάννη.
1. Ποιος τίτλος ταιριάζει καλύτερα με την ιστορία;

α) Χαρούμενες διακοπές;
β) Η σκωληκοειδίτιδα.
γ) Τα προβλήματα των νησιών.
δ) Αξέχαστες διακοπές.
2. Γιατί ήταν ενθουσιασμένη η παρέα;
α) Γιατί θα πήγαιναν διακοπές με τους γονείς τους.
β) Γιατί πήγαιναν διακοπές μόνοι τους για πρώτη φορά.
γ) Γιατί ταξίδευαν με καράβι.
δ) Γιατί πήγαν διακοπές σε νησί.
3. Γιατί χάλασαν οι διακοπές των φίλων;
α) Γιατί είχαν λίγες αποσκευές.
β) Γιατί ταλαιπωρήθηκαν στο πλοίο.
γ) Γιατί το νησί δεν τους άρεσε.
δ) Γιατί ο Γιάννης έπαθε σκωληκοειδίτιδα.
4. Τι δεν ταιριάζει στο κείμενο;
α) Το ταξίδι ήταν κουραστικό.
β) Τα παιδιά φέρανε μαζί τους πολλές αποσκευές.
γ) Ο Γιάννης δεν ήταν ευδιάθετος.
δ) Τα παιδιά θέλανε να γνωρίσουν τον τόπο των διακοπών
τους.
5. Πότε τα παιδιά κάλεσαν γιατρό;
α) Όταν βγήκαν κατάκοπα από το καράβι.
β) Όταν έδωσαν σημασία στο Γιάννη.
γ) Όταν ένιωσαν ταλαιπωρημένοι.
δ) Όταν είδαν το ελικόπτερο.
106
4. Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα του διαδικτύου είναι

ότι σου δίνει τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας με ανθρώπους
απ’ όλο τον κόσμο. Μπορείς να μιλήσεις για διάφορα θέματα ό-
πως, για μουσική, ταινίες, βιβλία, ταξίδια, με ανθρώπους από διά-
φορες χώρες. Το πρόβλημα όμως είναι ποτέ δεν ξέρεις το συνομι-
λητή σου. Όταν μιλάμε πρόσωπο με πρόσωπο με κάποιον, επι-
κοινωνούμε γρηγορότερα και δείχνουμε τα συναισθήματά μας με
χειρονομίες ή εκφράσεις του προσώπου μας, πράγμα που δεν
μπορείς να κάνεις στην οθόνη του υπολογιστή. Μπορεί το διαδί-
κτυο να έχει φέρει τον κόσμο στο σπίτι μας, δεν θα μπορέσει ό-
μως ποτέ να υποκαταστήσει τη ζεστασιά της ανθρώπινης παρου-
σίας.
1. Ποιος τίτλος ταιριάζει καλύτερα στο κείμενο;

α) Τα πλεονεκτήματα του διαδικτύου.
β) Τα μειονεκτήματα του διαδικτύου.
γ) Εμείς και το διαδίκτυο.
δ) Η ανθρώπινη παρουσία.
2. Πώς δείχνουμε τα συναισθήματά μας όταν μιλάμε με κάποιον;
α) Με την οθόνη.
β) Με τα λόγια μας.
γ) Με χειρονομίες και εκφράσεις του προσώπου μας.
δ) Με το διαδίκτυο.
3. Τι μας προσφέρει το διαδίκτυο;
α) Το διαδίκτυο φέρνει τους ανθρώπους κοντά.
β) Το διαδίκτυο έχει μόνο πλεονεκτήματα.
γ) Το διαδίκτυο υποκαθιστά την ανθρώπινη παρουσία.
δ) Το διαδίκτυο έχει μόνο μειονεκτήματα.
α) Το διαδίκτυο δίνει τη δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας.
107
β) Στο διαδίκτυο μιλάμε με τους άλλους για τα ενδιαφέροντά

μας.
γ) Πάντοτε γνωρίζεις το συνομιλητή σου.
δ) Η ανθρώπινη παρουσία είναι αναντικατάστατη.
5. Για ποια πράγματα μπορούμε να μιλάμε στο διαδίκτυο;
α) Για μουσική και ταινίες.
β) Για βιβλία.
γ) Για ταξίδια.
δ) Για μουσική, ταινίες, βιβλία και ταξίδια.
5. Φέτος το καλοκαίρι σημειώθηκαν οι υψηλότερες θερμοκρασίες

των τελευταίων 100 ετών. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι το
φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη οφείλεται στην αν-
θρώπινη δραστηριότητα και προειδοποιούν πως αν όλες οι χώρες
του κόσμου δεν συμφωνήσουν να πάρουν μέτρα για τη μείωση
των ρυπογόνων ουσιών, ο πλανήτης γη κινδυνεύει με ολοκληρω-
τική καταστροφή. Οι συνέπειες του φαινόμενου του θερμοκηπίου
αποτελούν πια μέρος της καθημερινότητας μας. Όλο και πιο συ-
χνά ακούμε για ακραία καιρικά φαινόμενα. Καταστροφικές καται-
γίδες, τυφώνες, πλημμύρες, ξηρασίες, πυρκαγιές. Οι πάγοι της
Αρκτικής λιώνουνε και το οικοσύστημα καταστρέφεται. Όλοι μας
πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο πλανήτης είναι το σπίτι μας,
τα δέντρα είναι οι πνεύμονες μας και ότι αν δεν φερθούμε με σε-
βασμό, δεν θα μείνει τίποτα να κληροδοτήσουμε στις επόμενες
γενιές.

α) Ο πλανήτης μας κινδυνεύει.
β) Οι ανθρώπινες ευθύνες.
γ) Ο πλανήτης γη.
δ) Ακραία καιρικά φαινόμενα.
108
2. Πού οφείλεται η υπερθέρμανση του πλανήτη;

α) Είναι φυσικό φαινόμενο.
β) Στην ανθρώπινη δραστηριότητα.
γ) Στις πυρκαγιές.
δ) Στον ήλιο.
3. Ποιες είναι οι συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη;
α) Ακραία καιρικά φαινόμενα.
β) Ζεστές θάλασσες.
γ) Ανάπτυξη των δασών.
δ) Αύξηση των ρυπογόνων ουσιών.
α) Οι επιστήμονες προειδοποιούν για τους κινδύνους που
απειλούν τη γη.
β) Τα έντονα καιρικά φαινόμενα πληθαίνουν.
γ) Τα παιδιά μας δεν θα ζήσουν σε ευχάριστο περιβάλλον.
δ) Το λιώσιμο των πάγων προκαλεί υπερθέρμανση του
πλανήτη.
5.Ποια είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα;
α) Οι καταστροφικές καταιγίδες.
β) Οι πάγοι που λιώνουνε.
γ) Καταστροφικές καταιγίδες, πλημμύρες, τυφώνες, ξηρα-
σίες, πυρκαγιές.
δ) Το φαινόμενο του Θερμοκηπίου.
6. Τα περισσότερα από τα τρόφιμα που βάζουμε στο σπίτι μας και

καταλήγουν στο πιάτο μας δεν είναι ασφαλή. Οι διατροφικοί κίν-
δυνοι είτε αφορούν υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα εί-
τε μεταλλαγμένους οργανισμούς με αποτέλεσμα να απειλείται η
ίδια μας η ζωή. Τα τρόφιμα πρέπει να πλένονται πολύ προσεκτικά
πριν μαγειρευτούν, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι τα υπολείμματα
των φυτοφαρμάκων τουλάχιστον έχουν απομακρυνθεί προτού
109
καταλήξουν στο στομάχι μας. Πώς μπορούμε όμως να αποφύ-

γουμε τις άλλες κρυφές απειλές που δεν φεύγουν μόνο με το νε-
ρό; Σήμερα ο συνειδητός καταναλωτής μπορεί να αντιδράσει. Μια
λύση είναι η στροφή προς τα βιολογικά προϊόντα για την παραγω-
γή των οποίων δεν έχουν χρησιμοποιηθεί χημικά λιπάσματα και
άλλες επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία ουσίες σε κανένα επί-
πεδο παραγωγής και επεξεργασίας τους. Τα τρόφιμα αυτά επαρ-
κούν για να καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες όλης της οικογέ-
νειας, διασφαλίζουν την αειφορία του εδάφους και την προστασία
του περιβάλλοντος και βελτιώνουν την υγεία και ευεξία μας. Σή-
μερα οι καταναλωτές ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για τέ-
τοιου είδους τρόφιμα και σ’ αυτό έχουν συμβάλλει σημαντικά οι
ενημερωτικές εκπομπές και η αφύπνιση της οικολογικής συνεί-
δησης.

α) Ενημέρωση και διατροφή.
β) ∆ιατροφικοί κίνδυνοι.
γ) Μεταλλαγμένα προϊόντα.
δ) Βιολογικά προϊόντα.
2. Τι πρέπει να γνωρίζει ο συνειδητός καταναλωτής;
α) Τα βιολογικά προϊόντα κοστίζουν λιγότερο.
β) ∆εν χρησιμοποιούνται χημικά για την παραγωγή των βιολο-
γικών προϊόντων.
γ)Τα βιολογικά προϊόντα επαρκούν για τις διατροφικές ανά-
γκες όλης της οικογένειας.
δ) Οι διατροφικοί κίνδυνοι εξαλείφονται με καλό πλύσιμο.
3. Γιατί τα συμβατικά προϊόντα δεν είναι ασφαλή για την υγεία
μας;
α) ∆εν προστατεύουν το περιβάλλον.
β) Περιέχουν χημικά κατάλοιπα.
110
γ) ∆ιασφαλίζουν την αειφορία του εδάφους.

δ) ∆εν διαφημίζονται επαρκώς.

α) Σκοπός του κειμένου αυτού είναι να ενημερώσει τους
αναγνώστες.
β) Σκοπός του κειμένου αυτού είναι να επισημάνει κινδύ-
νους στους αναγνώστες.
γ) Σκοπός του κειμένου αυτού είναι να διαφημίσει προϊό-
ντα.
δ) Σκοπός του κειμένου αυτού είναι να αφυπνίσει τους α-
ναγνώστες.
5. Πότε οι καταναλωτές αποκτούν οικολογική ευαισθησία;
α) Όταν καταναλώνουν πλυμένα τρόφιμα.
β) Όταν καταναλώνουν χημικά επεξεργασμένες τροφές.
γ) Όταν ενημερώνονται για τους διατροφικούς κινδύνους.
δ) Όταν ακούνε ραδιοφωνικές εκπομπές.
7. Ταξιδεύοντας με καλό καιρό για κάποιο νησί, θα έχετε δει δελ-

φίνια να συνοδεύουν το καράβι, παίζοντας με τα κύματα. Η θέα
τους και μόνο μπορεί να προκαλέσει αισθήματα χαράς και ενθου-
σιασμού. Για αιώνες οι ναυτικοί παρακολουθούν τα υπέροχα αυτά
θηλαστικά να τους συνοδεύουν στα ταξίδια τους. Να τρέχουν πα-
ράλληλα με το πλοίο ενώ ένα από αυτά βρίσκεται πάντα στην
πλώρη, εναλλάσσοντας τη θέση του με κάποιο άλλο ανά δύο ή τρία
λεπτά. Η συγκεκριμένη συμπεριφορά των δελφινιών δεν έχει ε-
ξηγηθεί απόλυτα. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως ο σκο-
πός τους είναι κατά κάποιο τρόπο ωφελιμιστικός αφού η κίνηση
του καραβιού μέσα στο νερό τους προσφέρει μια χωρίς προσπά-
θεια μετακίνηση επιτρέποντάς τους να διατηρούν τις δυνάμεις
τους. Ωστόσο τα δελφίνια δεν μένουν ποτέ για πολύ ώρα κοντά
111
στο καράβι, γεγονός που ενισχύει την άποψη ότι «παίζουν» και
έχουν περιέργεια κυρίως για τους ανθρώπους. Τα δελφίνια είναι
πολύ κοινωνικά πλάσματα. ∆εν αντέχουν τη μοναξιά και όταν α-
ποκλείονται από τη συντροφιά των άλλων δελφινιών, βρίσκονται
σε απελπιστική κατάσταση. Τότε προσπαθούν να προσκολληθούν
σε οτιδήποτε ή σε οποιονδήποτε γιατί αλλιώς μπορεί και να πεθά-
νουν. Αυτό συμβαίνει και με τα δελφίνια που βρίσκονται σε αιχ-
μαλωσία. Κάποια είδη αυτοτραυματίζονται μόλις τα βάλουν σε δε-
ξαμενές, κολυμπώντας με όλη τους τη δύναμη και χτυπώντας
στους τοίχους στην προσπάθειά τους να απελευθερωθούν. Όσα
όμως προσαρμοσθούν, πέφτουν σε λήθαργο και παραμένουν α-
δρανή αν για κάποιο λόγο δεν έχουν συντροφιά.

α) Τα δελφίνια και οι ναυτικοί.
β) ∆ελφίνια: Κοινωνικά πλάσματα.
γ) Η ζωή των δελφινιών.
δ) Παιχνίδια με τα κύματα.
2. Πώς συμπεριφέρονται τα δελφίνια;
α) Τα δελφίνια πιθανόν εκμεταλλεύονται την κίνηση του
καραβιού.
β) Θέλουν να προσελκύσουν την προσοχή των ταξιδιωτών.
γ) Τους αρέσει να συνοδεύουν πλοία στα ταξίδια τους.
δ) Οι άνθρωποι ενθουσιάζονται στη θέα δελφινιών.
3. Γιατί τα δελφίνια συνοδεύουν συνήθως τα καράβια στα ταξίδια
τους;
α) Γιατί θέλουν να «παίξουν» με τους ανθρώπους.
β) Για να μην μείνουν μόνα τους.
γ) Γιατί είναι περίεργα.
δ) Για να μετακινούνται πιο εύκολα.
112
α) Σε κατάσταση αιχμαλωσίας τα δελφίνια μπορεί και να

πεθάνουν.
β) Τα δελφίνια είναι πλάσματα συναισθηματικά και κοινω-
νικά ευαίσθητα.
γ)Τα δελφίνια κολυμπούν μπροστά από την πλώρη του κα-
ραβιού.
δ)Τα δελφίνια είναι κοινωνικά πλάσματα.
5. Γιατί τα δελφίνια προσκολλώνται σε οτιδήποτε ή οποιονδήποτε;
α) Για να μην τραυματιστούν.
β) Επειδή είναι απελπισμένα.
γ) ∆εν μπορούν να μείνουν μόνα.
δ) Για να τα απελευθερώσουν.
113
Βαθμολόγηση - Ερμηνεία
Ατομικό Φυλλάδιο Εξέτασης
Ο εξεταστής σημειώνει τα στοιχεία του παιδιού στο ατομικό φυλ-

λάδιο εξέτασης. Η ηλικία του παιδιού μετριέται σε έτη και μήνες.
Ο υπολογισμός της ηλικίας του παιδιού γίνεται ως εξής: Αφαιρεί-
ται από την ημερομηνία εξέτασης η ημερομηνία γέννησης. Αν στο
υπόλοιπο του πλήθους των ημερών ο αριθμός είναι μικρότερος
του 15, τότε παραμένει ο ίδιος αριθμός στο υπόλοιπο των μηνών.
Στην αντίθετη περίπτωση αυξάνεται ο αριθμός των μηνών κατά
μια μονάδα. Ένα παράδειγμα:
Παράδειγμα 1ο
Η ημερομηνία εξέτασης είναι 5 Ιουνίου του 2008. Το παιδί έχει
γεννηθεί στις 3 Σεπτεμβρίου το 2000.
έτος μήνας ημέρα

ημερομηνία εξέτασης 2008 6 5
ημερομηνία γέννησης 2000 9 3
ηλικία παιδιού 7 9 2
Ηλικία παιδιού σε έτη και μήνες: 7.09
114
Παράδειγμα 2ο
Η ημερομηνία εξέτασης είναι 25 Ιουνίου του 2008. Το παιδί έχει
γεννηθεί στις 3 Σεπτεμβρίου το 2000.
έτος μήνας ημέρα

ημερομηνία εξέτασης 2008 6 25
ημερομηνία γέννησης 2000 9 3
ηλικία παιδιού 7 9 22
Ηλικία παιδιού σε έτη και μήνες: 7.10
Τυπικοί βαθμοί – Πηλίκο γλωσσικής επάρκειας
Οι αρχικοί βαθμοί ενός κριτηρίου, παρόλο που χρησιμοποιούνται

για ερευνητικούς σκοπούς, δεν ενδείκνυνται για την αξιολόγηση
της επίδοσης των ατόμων. Αυτό συμβαίνει επειδή συχνά οι διά-
φορες υποδοκιμασίες των κριτηρίων αποτελούνται από διαφορε-
τικού πλήθους ερωτήματα οπότε, σε μια συγκεκριμένη ηλικία,
κάποιος αρχικός βαθμός έχει διαφορετική σημασία ανάλογα με
την υποδοκιμασία από την οποία προήλθε. Ο ίδιος αυτός βαθμός
μπορεί σε μια υποδοκιμασία ή σύνθεση να υποδηλώνει χαμηλού
βαθμού επάρκεια ενώ σε κάποια άλλη υψηλού βαθμού επάρκεια.
Για το λόγο αυτό, οι αρχικοί βαθμοί των κριτηρίων μετατρέπονται
σε τυπικούς βαθμούς οι οποίοι επιτρέπουν την, κατά τρόπο ισότι-
μο, σύγκριση της επίδοσης ενός ατόμου ως προς όλες τις υποδο-
κιμασίες / συνθέσεις του κριτηρίου.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι συνθέσεις (Προσληπτικό σύ-
στημα, Οργανωτικό σύστημα, Εκφραστικό σύστημα, Φωνολογικό
στοιχείο, Σημασιολογικό στοιχείο, Μορφοσυντακτικό στοιχείο)
115
αποτελούν το σημαντικότερο κομμάτι του κριτηρίου, καθώς από

αυτές προκύπτει η τελική βαθμολογία του παιδιού που αναδει-
κνύει και το γλωσσικό προφίλ του. Οι αρχικοί βαθμοί κάθε σύν-
θεσης προκύπτουν από το άθροισμα των αρχικών βαθμών των
υποδοκιμασιών που συνθέτουν την κάθε σύνθεση.
Για τον υπολογισμό των τυπικών βαθμών του κριτηρίου γλωσσι-
κής επάρκειας, οι αρχικοί βαθμοί των διαφόρων συνθέσεων μετα-
τράπηκαν σε τυπικούς βαθμούς z με βάση το μετασχηματισμό z
=(x – μ)/σ όπου μ και σ είναι αντίστοιχα η μέση τιμή και η τυπική
απόκλιση των αρχικών βαθμών x. Στη συνέχεια, οι βαθμοί z μετα-
τράπηκαν σε ενός ειδικού τύπου τυπικούς βαθμούς (Τ.Β.) με μέ-
ση τιμή 10 και τυπική απόκλιση 3 χρησιμοποιώντας το μετασχη-
ματισμό Τ.Β. = 10 + 3(z). Στις κλίμακες με τους τυπικούς βαθ-
μούς, για μια συγκεκριμένη ηλικία, ένα άτομο εκτιμάται το κατά
πόσο υπερέχει ή υπολείπεται της «μέσης επίδοσης» ανάλογα με
τον αριθμό των τυπικών αποκλίσεων που έχει η επίδοση του πά-
νω ή κάτω της τιμής 10. Αν ένα άτομο έχει τυπικό βαθμό 10 σε
κάποια σύνθεση αυτό μας δείχνει ότι η επίδοση αυτού του ατόμου
ταυτίζεται με την μέση επίδοση των ατόμων της ίδιας ηλικίας.
Έστω τώρα ότι ένα άτομο έχει τυπικό βαθμό 13 σε κάποια σύνθε-
ση, ενώ σε μια άλλη έχει τυπικό βαθμό 4. Το άτομο αυτό βρίσκε-
ται στην πρώτη σύνθεση, μια τυπική απόκλιση πάνω από τη μέση
επίδοση των ατόμων της ηλικίας του, υπερέχει δηλαδή κατά μια
τυπική απόκλιση της μέσης επίδοσης, ενώ στη δεύτερη σύνθεση
υπολείπεται κατά δύο τυπικές αποκλίσεις της μέσης επίδοσης των
συνομηλίκων του.
Ένα άλλο είδος τυπικών βαθμών που χρησιμοποιείται συχνά είναι
τα πηλίκα. Το πηλίκο του κριτηρίου της γλωσσικής επάρκειας α-
ποτελεί ένα γενικό δείκτη της συνολικής γλωσσικής επάρκειας
των ατόμων. Για την κατασκευή αυτού του πηλίκου προστέθηκαν
οι τυπικοί βαθμοί (Τ.Β.) των διαφόρων συνθέσεων και έστω x το
116
άθροισμά τους. Το πηλίκο (Q) υπολογίστηκε με βάση το μετασχη-

ματισμό Q = 100 + 15(x – μ)/σ όπου μ και σ είναι αντίστοιχα η μέ-
ση τιμή και η τυπική απόκλιση των τιμών x. Οι βαθμοί Q έχουν
από κατασκευής τους μέση τιμή 100 και τυπική απόκλιση 15. Η
ερμηνεία των βαθμών Q είναι ανάλογη των τυπικών βαθμών Τ.Β.
Έτσι, ένα άτομο του οποίου ο βαθμός του πηλίκου Q = 115 είναι
ένα άτομο που υπερέχει κατά μια τυπική απόκλιση της μέσης
γλωσσικής επάρκειας των ατόμων η οποία αντιστοιχεί στην τιμή
Q =100.
Παράδειγμα Βαθμολόγησης
Έχουμε ένα παιδί ηλικίας 4.7 ετών (56 μηνών) και έχουμε χορη-
γήσει το κριτήριο γλωσσικής επάρκειας Λ-α-Τ-ω. Προσθέτουμε
όλες τους αρχικούς βαθμούς των υποδοκιμασιών ανά σύνθεση και
προκύπτουν οι εξής αρχικοί βαθμοί ανά σύνθεση:
Προσληπτικό σύστημα: 78
Οργανωτικό σύστημα: 31
Εκφραστικό σύστημα: 39
Σημασιολογικό στοιχείο: 76
Φωνολογικό στοιχείο: 52
Μορφοσυντακτικό στοιχείο: 35
Σύμφωνα με τον πίνακα του παραρτήματος που αντιστοιχεί στην

ηλικία του εξεταζόμενου, αυτοί οι αρχικοί βαθμοί αντιστοιχούν
στους εξής Τυπικούς Βαθμούς (Τ.Β.):
Προσληπτικό σύστημα: 9
Οργανωτικό σύστημα: 10
Εκφραστικό σύστημα: 14
Σημασιολογικό στοιχείο: 9
117
Φωνολογικό στοιχείο: 14
Μορφοσυντακτικό στοιχείο: 14
Το άθροισμα των Τ.Β. όλων των συνθέσεων είναι: 70, το οποίο α-

ντιστοιχεί (όπως φαίνεται στον πίνακα του παραρτήματος) στο
Πηλίκο Γλωσσικής Επάρκειας: 110.
118
4. Μεθοδολογία
Το κριτήριο της γλωσσικής επάρκειας Λ-α-Τ-ω κατασκευάστηκε
και σταθμίστηκε στην ελληνική πραγματικότητα σε παιδιά ηλικίας
4.0 – 15.11 ετών. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε
το σχέδιο της αναλογικής στρωματοποιημένης πολυσταδιακής
δειγματοληψίας (Tryfos 1996, Lohr 1999). Σε κάθε στάδιο η επιλο-
γή των σχολείων και των μαθητών πραγματοποιήθηκε εφαρμόζο-
ντας μεθόδους της τυχαίας δειγματοληψίας (απλή, τυχαία και συ-
στηματική), με φυσική αντικατάσταση των εκάστοτε δειγματολη-
πτικών μονάδων (σχολείων, τμημάτων, μαθητών), σε συνδυασμό
με την τεχνική της αξιολογικής δειγματοληψίας. Ειδικότερα, οι
νομοί της χώρας συγκρότησαν τα αρχικά στρώματα. Με τυχαία
δειγματοληψία επιλέχθηκαν 10 νομοί με τον περιορισμό ότι στο
δείγμα θα έπρεπε να συμπεριληφθούν και οι νομοί Αττικής και
Θεσσαλονίκης. Οι υπόλοιποι νομοί ήταν οι νομοί Ιωαννίνων, ∆ω-
δεκανήσου, Αχαΐας, Μαγνησίας, Λαρίσης, Έβρου, Κοζάνης και Ρο-
δόπης. Η επιλογή των σχολείων έγινε από δύο στρώματα-περιοχές
(αστική, αγροτική) με συστηματική δειγματοληψία, φυσικής αντι-
κατάστασης, αναλογικά με την κατανομή του αστικού και αγροτι-
κού πληθυσμού της περιοχής λαμβάνοντας υπόψη και τη δύναμη
των αντίστοιχων σχολείων. Σε κάθε σχολείο με τυχαία δειγματο-
ληψία επιλέχθηκαν τα τμήματα σε κάθε τάξη (στην περίπτωση
119
που υπήρχαν περισσότερα από ένα τμήματα) και μέσα σε κάθε

τάξη με τυχαία δειγματοληψία, με φυσική αντικατάσταση, επιλέ-
χθηκαν οι μαθητές, φροντίζοντας η κατανομή της ηλικίας και του
φύλου των μαθητών να είναι κατά το δυνατόν σε αναλογία με την
κατανομή της ηλικιακής σύνθεσης και του φύλου των αντίστοιχων
μαθητικών πληθυσμών.
Τα χαρακτηριστικά του δείγματος της στάθμισης παρουσιάζονται
στους παρακάτω πίνακες.
Πίνακας 6. Το δείγμα της στάθμισης του κριτηρίου (Επίπεδο I)
χαρακτηριστικά πλήθος ποσοστά

φύλο
κορίτσια 167 54,4
αγόρια 140 45,6
περιοχή
αστική 263 85,7
αγροτική 44 14,3
ηλικιακές ομάδες
(σε μήνες)
48-53 43 14,0
54-59 37 12,1
60-65 40 13,0
66-71 38 12,4
72-77 36 11,7
78-83 41 13,4
84-89 35 11,4
90-95 37 12,1
σύνολο 307 100,0
120
Πίνακας 7. Το δείγμα της στάθμισης του κριτηρίου (Επίπεδο II)
χαρακτηριστικά πλήθος ποσοστά

φύλο
κορίτσια 312 52,2
αγόρια 286 47,8
περιοχή
αστική 464 77,6
αγροτική 134 22,4
ηλικιακές ομάδες
(σε μήνες)
96-101 31 5,2
102-107 35 5,9
108-113 33 5,5
114-119 35 5,9
120-125 40 6,7
126-131 36 6,0
132-137 40 6,7
138-143 33 5,5
144-149 33 5,5
150-155 43 7,2
156-161 34 5,7
162-167 49 8,2
168-173 39 6,5
174-179 37 6,2
180-185 51 8,5
186-191 29 4,8
σύνολο 598 100
121
122
5. Ψυχομετρικές ιδιότητες
του Κριτηρίου
Αξιοπιστία
Η αξιοπιστία ενός τεστ, όπως μιας κλίμακας-υποδοκιμασίας ενός

ψυχολογικού κριτηρίου προορισμένου να μετρήσει κάποιο είδος
συμπεριφοράς, αφορά τη συσχέτιση της κλίμακας με μια υποθετι-
κή κλίμακα, η οποία μετρά την ίδια συμπεριφορά αλλά με τρόπο
απόλυτα αληθή (Nunnally 1978, Carmines & Zeller 1979, Spector
1992, Strub 2000). Αυτό σημαίνει ότι οι μετρήσεις της κλίμακας
δεν περιέχουν κανένα απολύτως σφάλμα, σε αντίθεση με τις πα-
ρατηρούμενες μετρήσεις που περιέχουν πάντοτε ένα ποσοστό
σφάλματος. Αν συνεπώς αποδειχθεί ότι η συσχέτιση της υποθετι-
κής αυτής κλίμακας με την κλίμακα που χρησιμοποιείται είναι
υψηλή τότε θεωρείται ότι η κλίμακα μας είναι αξιόπιστη.
Η αξιοπιστία ενός κριτηρίου αποτελεί βασικό ψυχομετρικό χαρα-
κτηριστικό, επειδή με μια αξιόπιστη κλίμακα οι μετρήσεις που
λαμβάνουμε είναι ακριβείς γιατί εμπεριέχουν μικρό ποσοστό
σφάλματος. Αυτό σημαίνει ότι το κριτήριο μετρά κατά τρόπο συ-
νεπή. Επειδή η υποθετική κλίμακα προφανώς δεν είναι διαθέσιμη,
γίνεται στόχος η εκτίμηση της αξιοπιστίας, δηλαδή η εκτίμηση της
ποσότητας του σφάλματος που εμπεριέχουν οι μετρήσεις.
123
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να επιτευχθεί η εκτίμηση αυτή,

σημαντικότεροι από τους οποίους είναι ο υπολογισμός της τιμής
του συντελεστή εσωτερικής συνέπειας alpha (a) του Cronbach
και η εφαρμογή της μεθόδου της διπλής αξιολόγησης (test-retest)
για να αποδείξει τη σταθερότητα των μετρήσεων ως προς το χρό-
νο. Τιμές αξιοπιστίας μεγαλύτερες της τιμής 0.70 θεωρούνται α-
ποδεκτές (Nunnally, 1978), ενώ όταν προσεγγίζουν ή ξεπερνούν
την τιμή 0.80 καταδεικνύουν ότι η κλίμακα έχει υψηλού βαθμού
αξιοπιστία. Μια άλλη ένδειξη σχετικά με το αν οι παρατηρούμενες
μετρήσεις προσεγγίζουν τις αληθείς, δίνεται από τον υπολογισμό
των τυπικών σφαλμάτων των μετρήσεων που βασίζονται στην
τιμή της εκτίμησης της αξιοπιστίας. Όσο πιο μικρές είναι οι τιμές
των τυπικών σφαλμάτων, τόσο πιο ακριβείς είναι οι μετρήσεις.
Στον Πίνακα 8 δίνονται οι τιμές alpha του Cronbach της καθε-
μιάς από τις έξι συνθέσεις χωριστά για κάθε ηλικιακή ομάδα για
το Επίπεδο I και στον Πίνακα 9 οι τιμές alpha του Cronbach για
τις συνθέσεις του Επιπέδου II. Στην τελευταία στήλη και των δύο
πινάκων εμφανίζονται οι τιμές alpha για τη Γενική Βαθμολογία.
Ο υπολογισμός αυτών των τιμών έγινε όχι ως προς το συνολικό
αριθμό των ερωτημάτων (items) των έξι συνθέσεων αλλά με τη
χρήση ειδικού μαθηματικού τύπου (Nunnally, 1978), ο οποίος υ-
πολογίζει την αξιοπιστία του αθροίσματος των μετρήσεων με βά-
ση τις επιμέρους τιμές alpha των συνθέσεων αυτών. Η τελευταία
γραμμή του πίνακα περιέχει τις τιμές alpha του Cronbach των
συνθέσεων και της Γενικής Βαθμολογίας για το συνολικό δείγμα.
Οι τιμές αυτές είναι οι μέσες τιμές alpha όλων των ηλικιών και
υπολογίστηκαν με εφαρμογή του μετασχηματισμού z του Fisher.
124
Πίνακας 8
Τιμές εσωτερικής συνέπειας a του Cronbach των συνθέσεων και
της Γενικής Βαθμολογίας ανά ομάδα ηλικίας καθώς και στο συνο-
λικό δείγμα (Επίπεδο I)
Συστήματα του λόγου Στοιχεία του λόγου

Ηλικία Προσ- Οργα- Εκφρα Σημασι- Φωνο- Μορφο- ΓΒ
σε έτη ληπτι- νωτι- στικό ολογικό λογικό συντακτι-
κό κό κό
4 – 4.11 0.88 0.91 0.91 0.89 0.92 0.89 0.98
5 – 5.11 0.86 0.93 0.90 0.89 0.94 0.87 0.97
6 – 6.11 0.81 0.97 0.88 0.87 0.96 0.86 0.97
7 – 7.11 0.87 0.94 0.87 0.88 0.94 0.84 0.97
Μέση 0.97
0.86 0.94 0.89 0.88 0.94 0.87
τιμή1
1
με εφαρμογή του μετασχηματισμού z Fisher
125
Πίνακας 9
Τιμές εσωτερικής συνέπειας a του Cronbach των συνθέσεων και
της Γενικής Βαθμολογίας ανά ομάδα ηλικίας καθώς και στο συνο-
λικό δείγμα (Επίπεδο II)
Συστήματα του λόγου Στοιχεία του λό-

γου
Προσ- Οργα- Εκ- Σημασι- Μορ- ΓΒ
Ηλικία ληπτικό νωτι- φρα- ολογικό φοσυ-
σε έτη κό στικό ντα-
κτικό
0.97
8 – 8.11 0.87 0.88 0.86 0.82 0.89
0.96
9 – 9.11 0.84 0.88 0.86 0.79 0.89
10 – 10.11 0.86 0.90 0.86 0.84 0.90

0.97
11 – 11.11 0.83 0.87 0.82 0.78 0.87

0.96
12 – 12.11 0.83 0.87 0.86 0.85 0.85

0.96
13 – 13.11 0.84 0.84 0.75 0.75 0.86

0.95
14 – 14.11 0.73 0.81 0.84 0.84 0.78

0.94
15 – 15.11 0.78 0.84 0.86 0.84 0.83

0.96
Μέση τι-
0.83 0.86 0.84 0.82 0.86
μή 1 0.96
1
με εφαρμογή του μετασχηματισμού z Fisher
126
Στον Πίνακα 10 δίνονται οι τιμές των τυπικών σφαλμάτων των

μετρήσεων των έξι συνθέσεων και του Πηλίκου Γλωσσικής Ε-
πάρκειας ανά ηλικιακή ομάδα (Επίπεδο I) και στον Πίνακα 4 οι
τιμές των τυπικών σφαλμάτων των μετρήσεων στις πέντε συνθέ-
σεις καθώς επίσης και το Πηλίκο Γλωσσικής Επάρκειας ανά ηλι-
κιακή ομάδα (Επίπεδο II). Οι τιμές αυτές υπολογίστηκαν με βάση
τους αντίστοιχους τυπικούς βαθμούς και όχι τις αρχικές μετρή-
σεις. Η ελάχιστη τιμή τους είναι 0 ενώ η θεωρητική μέγιστη είναι
για μεν τις συνθέσεις η τιμή 3, για δε το Πηλίκο Γλωσσικής Ε-
πάρκειας η τιμή 15, τιμές που αντιστοιχούν στις τυπικές τους α-
ποκλίσεις.
Πίνακας 10
Τυπικά σφάλματα μέτρησης των τυπικών βαθμών των συνθέσε-
ων και του Πηλίκου Γλωσσικής Επάρκειας (ΠΓΕ) ανά ομάδα ηλι-
κίας (Επίπεδο I)
Συστήματα του λό- Στοιχεία του λόγου

γου
Ηλικία Προσ Ορ- Εκ- Σημα- Φωνο- Μορφο- ΠΓΕ
σε έτη λη- γανω- φρα- σιολο- λογικό συντα-
πτικό τικό στικό γικό κτικό
4 – 4.11 1.04 0.90 0.88 0.99 0.83 0.99 2.1
5 – 5.11 1.12 0.79 0.93 1.00 0.75 1.08 2.6
6 – 6.11 1.31 0.52 1.03 1.09 0.57 1.13 2.6
7 – 7.11 1.08 0.73 1.09 1.04 0.72 1.20 2.6
127
Πίνακας 11
Τυπικά σφάλματα μέτρησης των τυπικών βαθμών των συνθέσε-
ων και του Πηλίκου Γλωσσικής Επάρκειας (ΠΓΕ) ανά ομάδα ηλι-
κίας (Επίπεδο II)
Συστήματα του λόγου Στοιχεία του λόγου

Προσλη- Οργα- Εκφρα- Σημασι- Μορφο- ΠΓΕ
Ηλικία
πτικό νωτικό στικό ολογικό συντα-
σε έτη
κτικό
8 – 8.11 1.09 1.04 1.13 1.26 0.98 2.6
9 – 9.11 1.21 1.04 1.13 1.37 1.01 3.0
10–10.11 1.11 0.93 1.11 1.19 0.94 2.6
11 – 11.11 1.23 1.07 1.28 1.40 1.08 3.0
12– 12.11 1.24 1.10 1.14 1.15 1.15 3.0
13– 13.11 1.21 1.18 1.50 1.50 1.12 3.4
14– 14.11 1.55 1.31 1.19 1.20 1.40 3.7
15– 15.11 1.40 1.21 1.14 1.19 1.23 3.0
Η μέθοδος της διπλής αξιολόγησης εφαρμόστηκε για το Επίπεδο I

σε δείγμα 53 μαθητών τυχαία επιλεγμένο από το συνολικό αριθμό
των 307 μαθητών (ποσοστό 17.26%). Το διάστημα μεταξύ των δύο
χορηγήσεων ήταν περίπου τρεις μήνες και οι τιμές συσχέτισης
που προέκυψαν για τις συνθέσεις παρουσιάζονται στον Πίνακα 12.
Στο Επίπεδο II η μέθοδος της διπλής αξιολόγησης εφαρμόστηκε
σε δείγμα 79 μαθητών τυχαία επιλεγμένο από το συνολικό αριθμό
των 598 μαθητών (ποσοστό 13.21%). Το διάστημα μεταξύ των δύο
χορηγήσεων ήταν περίπου τρεις μήνες. Οι τιμές συσχέτισης που
προέκυψαν για τις συνθέσεις και τη γενική βαθμολογία παρουσιά-
ζονται στον Πίνακα 13.
128
Πίνακας 12
Αποτελέσματα της διπλής αξιολόγησης (Επίπεδο I)
Συνθέσεις Pearson's r
Προσληπτικό Σύστημα 0,80
Οργανωτικό Σύστημα 0,91
Εκφραστικό Σύστημα 0,89
Σημασιολογικό Στοιχείο 0,82
Φωνολογικό Στοιχείο 0,94
Μορφοσυντακτικό Στοιχείο 0,86
Πηλίκο Γλωσσικής Επάρκειας 0,94
*Όλες οι παραπάνω μετρήσεις είναι στατιστικά σημαντικές

(p<0.001).
Πίνακας 13
Αποτελέσματα της διπλής αξιολόγησης (Επίπεδο II)
Συνθέσεις Pearson's r
Προσληπτικό Σύστημα 0,80
Οργανωτικό Σύστημα 0,85
Εκφραστικό Σύστημα 0,78
Σημασιολογικό Στοιχείο 0,74
Μορφοσυντακτικό Στοιχείο 0,83
Πηλίκο Γλωσσικής Επάρκειας 0,86

(p<0.001).
129
Εγκυρότητα
Η εγκυρότητα, όπως και η αξιοπιστία αποτελούν, βασικά ψυχομε-

τρικά χαρακτηριστικά ενός κριτηρίου. Η εγκυρότητα στηρίζεται
στην εύλογη αρχή ότι το κριτήριο θα πρέπει να πληροί μια σειρά
από ιδιότητες, έτσι ώστε τελικά να μετρά την θεωρητική κατα-
σκευή που προορίζεται να μετρήσει (Nunnally 1978, Carmines &
Zeller 1979, Bryant 2000). Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στα δύο
πλέον σημαντικά είδη εγκυρότητας, την εγκυρότητα περιεχομέ-
νου (content validity) και την εγκυρότητα εννοιολογικής κατα-
σκευής (construct validity) και θα δοθούν όλα τα απαραίτητα
στοιχεία που καταδεικνύουν την εγκυρότητα του κριτηρίου
Γλωσσικής Επάρκειας Λ-α-Τ-ω.
Εγκυρότητα Περιεχομένου
Ένα κριτήριο θεωρείται ότι είναι έγκυρο ως προς το περιεχόμενό

του όταν όντως μετράει το συγκεκριμένο είδος συμπεριφοράς το
οποίο διατείνεται ότι μετράει. Αυτό σημαίνει ότι τα ερωτήματα
που συνθέτουν τις υποδοκιμασίες του κριτηρίου θα πρέπει να έ-
χουν την απαραίτητη ποιότητα και ευρύτητα, έτσι ώστε να αποτε-
λούν ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του συνόλου των ερωτημά-
των που καλύπτουν πλήρως τη συγκεκριμένη συμπεριφορική πε-
ριοχή. Η εγκυρότητα προκύπτει από την ίδια την κατασκευή του
κριτηρίου. Όπως προαναφέρθηκε και στη θεωρητική τεκμηρίωση,
το κριτήριο βασίστηκε στην αναπτυξιακή ψυχογλωσσική προσέγ-
γιση και όχι στη γλωσσολογική σχετικά με την απόκτηση του λό-
γου του παιδιού. Με την έννοια αυτή εκτιμώνται και οι αποκτημέ-
130
νες ικανότητες του λόγου και όχι η γλωσσική επίδοση του παιδιού
στο εύρος της ανάπτυξης από την προσχολική ηλικία μέχρι την
εφηβεία. Στο κριτήριο ενσωματώθηκαν οι σύγχρονες προσεγγί-
σεις της γνωστικής ψυχογλωσσολογίας που υποστηρίζουν ότι οι
γλωσσικές ικανότητες συνδέονται στενά με τις γνωστικές και α-
κολουθούν την πορεία της γενικής γνωστικής ανάπτυξης. Οι υπο-
δοκιμασίες λοιπόν του κριτηρίου μετρούν τις αποκτημένες ικανό-
τητες στα συστήματα του λόγου μέσω των στοιχείων ακολουθώ-
ντας την αναπτυξιακή πορεία της απόκτησης του λόγου.
Εγκυρότητα Εννοιολογικής Κατασκευής
Ένα κριτήριο έχει εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής όταν

μπορεί να αποδειχθεί ότι έχει τις αναμενόμενες ιδιότητες που α-
πορρέουν από το θεωρητικό μοντέλο στο οποίο στηρίζεται. Για να
αποδειχθεί η εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής ενός κριτη-
ρίου θα πρέπει πρώτα να οριστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
της εννοιολογικής κατασκευής και στη συνέχεια, να διαπιστωθεί
αν με βάση τα ερωτήματα που έχουν επιλεγεί για να αποτελέσουν
το κριτήριο, αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά αυτά. Για να δια-
πιστωθεί η εγκυρότητα του κριτηρίου, θα διερευνηθούν μια σειρά
από βασικά χαρακτηριστικά του.
1) Το κριτήριο πρέπει να έχει συγκλίνουσα εγκυρότητα
(convergent validity). Θα πρέπει δηλαδή να συνδέεται σε σημα-
ντικό βαθμό, για θεωρητικούς λόγους, με άλλα κριτήρια. Για να
δειχθεί αυτό, οι συνολικές επιδόσεις στις έξι συνθέσεις (Επίπεδο
I) συσχετίστηκαν με το Κριτήριο Μαθησιακής Επάρκειας (DTLA-
P:3), το Κριτήριο Γνωστικής Επάρκειας και το Κριτήριο Πρώιμης
Μαθηματικής Επάρκειας, επειδή όλα μετρούν όψεις της γνωστι-
κής επάρκειας. Οι συσχετίσεις αυτές εμφανίζονται στον Πίνακα
131
14. Στο Επίπεδο II, συσχετίστηκαν οι συνολικές επιδόσεις στις πέ-

ντε συνθέσεις με τις συνθέσεις των κριτηρίων Μαθησιακής Ε-
πάρκειας (DTLA-4), Γνωστικής Επάρκειας και Μαθηματικής Ε-
πάρκειας. Οι συσχετίσεις αυτές εμφανίζονται στον Πίνακα 15. Το
μέγεθος των παρατηρούμενων συσχετίσεων καθώς και το ότι εί-
ναι όλες στατιστικώς σημαντικές αποτελεί στοιχείο ένδειξης της
εγκυρότητας του κριτηρίου. Όπως φαίνεται και από τους πίνακες
που ακολουθούν η επίδοση στις συνθέσεις του κριτηρίου γλωσσι-
κής επάρκειας έχουν υψηλή συσχέτιση με τις συνθέσεις των άλ-
λων κριτηρίων. Αυτό ήταν αναμενόμενο, καθώς η ανάπτυξη βασί-
ζεται στις ίδιες αναπτυξιακές αρχές οι οποίες αλληλοεξαρτώνται.
Με βάση τη θεωρητική κατασκευή του κριτηρίου, οι διεργασίες
αντίληψης, αποθήκευσης και ανάκλησης είναι κοινές σε όλα τα εί-
δη γνώσης και οι διαφορές τους εντοπίζονται στο περιεχόμενο
(Bates et al., 1988). Κατά συνέπεια η υψηλή συσχέτιση ήταν ανα-
μενόμενη γιατί όλα μετρούν όψεις της γνωστικής επεξεργασίας.
132
Πίνακας 14
Συσχέτιση των συνθέσεων του κριτηρίου γλωσσικής επάρκειας
(Επίπεδο I) με συνθέσεις άλλων κριτηρίων
Κριτήρια Κριτήριο Κριτήριο Κριτήριο

Μαθησιακής Γνωστικής πρώιμης
επάρκειας επάρκειας μαθηματι-
DTLA-P:3 κής επάρ-
κειας
Λε- Μη Περι- Κι- Ολο- Συ- Εκ- Γενική βαθ-
κτι λε- ορι- νη- κλή- μπερα φρα- μολογία
κό κτι σμένη τι- ρωση σμα- στικό
κό προ- κό μορ- τική λεξι-
Κρ. σοχή φών σκέ- λόγιο
Γλωσσ. ψη
επάρκειας
Προσληπτικό .55 .61 .64 .60 .60 .42 .66 .73
σύστημα
Οργανωτικό .54 .60 .60 .57 .48 .49 .55 .73

σύστημα
Εκφραστικό .57 .46 .59 .43 .47 .31 .55 .56
σύστημα
Σημασιολογικό .49 .48 .54 .46 .64 .44 .64 .61
στοιχείο
Φωνολογικό .61 .65 .68 .63 .46 .47 .58 .78
στοιχείο
Μορφοσυντα- .52 .49 .58 .46 .39 .34 .49 .58
κτικό NS
στοιχείο

(p<0.001).
133
Πίνακας 15
Συσχέτιση των συνθέσεων του κριτηρίου γλωσσικής επάρκειας
(Επίπεδο II) με συνθέσεις άλλων κριτηρίων
Κριτήρια Κριτήριο μαθησιακής ε- Κριτήριο γνωστι- Κριτήριο

πάρκειας κής επάρκειας μαθηματι-
DTLA-4 κής επάρ-
κειας
Λεκτι- Μη Περι- Κινη Ολο- Συμπε Εκ- Λεξι- Επί-
Κρ. κό λεκτι ορι- τικό κλή- ρα- φρα- λόγιο λυση
Γλωσσ. κό σμένη ρω- σματι- στι- προ-
επάρκει- προ- ση κή κό βλη-
ας σοχή μορ σκέψη λεξι- μά-
φών λόγιο των
Προσλη- .67 .49 .64 .47 .51 .50 .55 .54 .46
πτικό
σύστημα
Οργανωτι- .75 .54 .73 .52 .55 .56 .65 .64 .54
κό
σύστημα
Εκφραστι- .74 .57 .73 .54 .47 .50 .72 .69 .61
κό
σύστημα
Σημασιο- .72 .58 .71 .55 .44 .49 .70 .65 .59
λογικό
στοιχείο
Μορφοσυ- .71 .50 .67 .49 .54 .53 .61 .58 .49
ντακτικό
στοιχείο

(p<0.001).
134
2) Η εσωτερική συνοχή ή ομοιογένεια ενός κριτηρίου αποτελεί

βασικό και αναμενόμενο χαρακτηριστικό ενός κριτηρίου που έχει
την εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής. Αυτό σημαίνει ότι τα
ερωτήματα που ανήκουν στην ίδια υποδοκιμασία θα πρέπει να
μετρούν παρόμοια χαρακτηριστικά. Για την απόδειξη της εσωτε-
ρικής συνοχής, υπολογίστηκαν οι δείκτες διάκρισης, που είναι οι
διορθωμένες συσχετίσεις των ερωτημάτων με τις αντίστοιχες υ-
ποκλίμακες. Όταν τα ερωτήματα είναι δυαδικής μορφής, οι συ-
σχετίσεις αυτές είναι οι δισειριακές συσχετίσεις σημείου του κάθε
ερωτήματος (item) που περιλαμβάνεται σε κάποια υποδοκιμασία
με το άθροισμα των υπολοίπων ερωτημάτων αυτής της υποδοκι-
μασίας. Σε άλλη περίπτωση, οι συσχετίσεις είναι οι συντελεστές
γραμμικής συσχέτισης του Pearson. Οι συσχετίσεις αυτές θεω-
ρούνται επαρκείς όταν έχουν τιμή 0.20 ή υψηλότερη και ακόμα
καλύτερα τιμή 0.30 ή υψηλότερη. Τα ερωτήματα του κριτηρίου
Γλωσσικής Επάρκειας πληρούν σε γενικές γραμμές αυτήν την
απαίτηση. Ο Πίνακας 16 απεικονίζει τις διάμεσες τιμές των δει-
κτών διάκρισης για κάθε μια από τις έξι συνθέσεις (Επίπεδο I) σε
κάθε ομάδα ηλικίας και ο πίνακας 17 απεικονίζει τις διάμεσες τι-
μές των δεικτών διάκρισης για κάθε μια από τις συνθέσεις του
Επιπέδου II. Από τις τιμές αυτές μπορεί να διαπιστωθεί ότι η επι-
λογή των ερωτημάτων του κριτηρίου ανταποκρίνονται στο χαρα-
κτηριστικό της εσωτερικής συνοχής.
135
Πίνακας 16
∆ιάμεσες τιμές των δεικτών διάκρισης των συνθέσεων ανά ομάδα
ηλικίας (Επίπεδο I)
Προσ- Οργανω- Εκφραστι- Σημασιο- Φωνο- Μορφο-

Ηλικία ληπτικό τικό κό λογικό λογικό συντα-
σε έτη σύστημα σύστημα σύστημα στοιχείο στοι- κτικό
χείο στοιχείο
4 – 4.11 0.26 0.36 0.37 0.28 0.32 0.35
5 – 5.11 0.27 0.34 0.37 0.30 0.32 0.29
6 – 6.11 0.21 0.47 0.30 0.24 0.37 0.31
7 – 7.11 0.23 0.37 0.33 0.28 0.33 0.24
Πίνακας 17
∆ιάμεσες τιμές των δεικτών διάκρισης των συνθέσεων
ανά ομάδα ηλικίας (Επίπεδο II)
Προσλη- Οργα- Εκφρα- Σημασιο- Μορφοσυντακτικό

Ηλικία
πτικό νωτικό στικό λογικό στοιχείο
σε έτη
σύστημα σύστημα σύστημα στοιχείο
8 – 8.11 0.31 0.28 0.30 0.31 0.30
9 – 9.11 0.26 0.27 0.27 0.25 0.28
10 – 10.11
0.30 0.31 0.30 0.32 0.31
11 – 11.11
0.22 0.26 0.26 0.26 0.23
12 – 12.11
0.25 0.24 0.28 0.34 0.24
13 – 13.11
0.24 0.24 0.20 0.24 0.24
14 – 14.11
0.18 0.22 0.25 0.30 0.19
15 – 15.11
0.21 0.21 0.32 0.33 0.22
136
3) Οι συνθέσεις του κριτηρίου αναφέρονται σε διαφορετικές όψεις

της ίδιας εννοιολογικής κατασκευής που είναι η γλωσσική επάρ-
κεια. Θα πρέπει συνεπώς να συνδέονται μεταξύ τους σε σημαντι-
κό βαθμό και κατά τρόπο θετικό. Ο Πίνακας 18 περιέχει τις συ-
σχετίσεις μεταξύ των έξι συνθέσεων (Επίπεδο I) και ο πίνακας 19
περιέχει τις συσχετίσεις των πέντε συνθέσεων (Επίπεδο II). Μπο-
ρούμε να παρατηρήσουμε ότι όλες οι συσχετίσεις έχουν ικανοποι-
ητικό μέγεθος και είναι στατιστικώς σημαντικές (p < 0.001) γεγο-
νός που συνηγορεί υπέρ της εγκυρότητας του κριτηρίου της
Γλωσσικής Επάρκειας.
Πίνακας 18
Συσχετίσεις των συνθέσεων (Επίπεδο I)
Προσλη- Οργανωτι- Εκφρα- Σημασιο- Φωνολο- Μορφοσυ-

πτικό κό στικό λογικό γικό ντακτικό
σύστημα σύστημα σύστημα στοιχείο στοιχείο στοιχείο
Προσλη-
πτικό -
σύστημα
Οργανω-
τικό 0.73 -
σύστημα
Εκφρα-
στικό 0.67 0.65 -
σύστημα
Σημασιο-
λογικό 0.85 0.77 0.75 -
στοιχείο
Φωνολο-
γικό 0.76 0.94 0.79 0.71 -
στοιχείο
Μορφο-
συντακτι-
0.71 0.69 0.94 0.69 0.82 -
κό
στοιχείο
137
Πίνακας 19
Συσχετίσεις των υποδοκιμασιών (Επίπεδο II)
Προσληπτι- Οργανωτι- Εκφρα- Σημασιολο- Μορφο-

κό κό στικό γικό συντα-
σύστημα σύστημα σύστημα στοιχείο κτικό
στοιχείο
Προσληπτικό
-
σύστημα
Οργανωτικό
0.94 -
σύστημα
Εκφραστικό
0.69 0.83 -
σύστημα
Σημασιολογικό
0.64 0.77 0.97 -
στοιχείο
Μορφοσυντακτι-
κό 0.98 0.98 0.76 0.68 -
στοιχείο
4) Το κριτήριο της Γλωσσικής Επάρκειας μετράει επιμέρους

γλωσσικές ικανότητες που από τη φύση τους έχουν εξελικτικό
χαρακτήρα. Θα πρέπει συνεπώς, οι συνθέσεις του να συνδέονται
θετικά με την χρονολογική ηλικία των ατόμων. Οι συσχετίσεις της
χρονολογικής ηλικίας με τις συνθέσεις βρέθηκαν να είναι στατι-
στικώς σημαντικές (p <0.001) με τιμές: Προσληπτικό Σύστημα
(r=0.64), Οργανωτικό Σύστημα (r=0.77), Εκφραστικό Σύστημα
(r=0.64), Σημασιολογικό Στοιχείο (r=0.62), Φωνολογικό Στοιχείο
(r=0.79) και Μορφοσυντακτικό Στοιχείο (r=0.67) για το Επίπεδο I.
Οι συσχετίσεις της χρονολογικής ηλικίας με τις συνθέσεις για το
Επίπεδο II βρέθηκαν να είναι στατιστικώς σημαντικές (p <0.001)
με τιμές: Προσληπτικό Σύστημα (r=0.57), Οργανωτικό Σύστημα
(r=0.61), Εκφραστικό Σύστημα (r=0.54), Σημασιολογικό Στοιχείο
(r=0.52) και Μορφοσυντακτικό Στοιχείο (r=0.59). Στον Πίνακα 20
138
δίνονται οι μέσες τιμές επίδοσης στις έξι συνθέσεις (Επίπεδο I)

και στον πίνακα 21 οι μέσες τιμές επίδοσης στις πέντε συνθέσεις
(Επίπεδο II) για κάθε ομάδα ηλικίας. Από τα ευρήματα αυτά ανα-
δεικνύεται η εξελικτική φύση του κριτηρίου.
Πίνακας 20
Μέσες τιμές των συνθέσεων ανά ομάδα ηλικίας (Επίπεδο I)
Ηλι- Προσλη- Οργανω- Εκφρα- Σημασιολογι- Φωνο- Μορφο-

κία σε πτικό τικό στικό κό λογικό συντακτι-
έτη σύστημα σύστημα σύστημα στοιχείο στοι- κό
χείο στοιχείο
4 – 4.11 79.5 30.9 24.2 75.8 38.6 23.0
5 – 5.11 84.4 36.7 29.3 80.5 46.6 28.1
6 – 6.11 95.0 61.8 37.7 91.6 72.7 35.9
7 – 7.11 98.1 81.1 43.4 97.9 92.1 40.6
Πίνακας 21
Μέσες τιμές των συνθέσεων ανά ομάδα ηλικίας(Επίπεδο II)
Προσληπτι- Οργανωτι- Εκφραστικό Σημασιο- Μορφοσυ-

Ηλικία
κό κό σύστημα λογικό ντακτικό
σε έτη
σύστημα σύστημα στοιχείο στοιχείο
8 – 8.11 31.8 35.3 24.9 16.8 42.1
9 – 9.11 36.1 40.4 26.8 19.0 47.2
10 – 10.11 40.2 46.7 31.4 21.5 54.4
11 – 11.11 43.6 50.7 34.9 24.8 58.7
12 – 12.11 44.0 53.4 36.9 26.4 59.8
13 – 13.11 47.5 57.9 38.9 27.9 64.0
14 – 14.11 47.9 58.5 39.3 28.0 64.8
15 – 15.11 48.9 60.0 39.2 28.0 66.1
139
5) Σε αντίθεση με τη συγκλίνουσα εγκυρότητα βάσει της οποίας

αναμένουμε ένα κριτήριο να συνδέεται σε σημαντικό βαθμό και
για θεωρητικούς λόγους με άλλα παρόμοια, η αποκλίνουσα ε-
γκυρότητα (divergent validity), στηρίζεται στην αρχή ότι διαφο-
ρετικά κριτήρια των οποίων οι αντίστοιχες εννοιολογικές κατα-
σκευές θεωρητικά δεν συνδέονται, θα πρέπει να συσχετίζονται
μεταξύ τους σε χαμηλό βαθμό. Για να αποδειχθεί η αποκλίνουσα
εγκυρότητα του κριτηρίου της Γλωσσικής Επάρκειας υπολογί-
στηκαν οι συσχετίσεις των συνθέσεων του με άλλα κριτήρια που
για θεωρητικούς λόγους δε θα πρέπει να συνδέονται. Συγκεκρι-
μένα, αποδείχθηκε ότι υπάρχει αποκλίνουσα εγκυρότητα των
συνθέσεων του Κριτηρίου Γλωσσικής Επάρκειας με τους άξονες
του Κριτηρίου Σχολικής – Κοινωνικής Επάρκειας (Pearson r: από
-.33 μέχρι .37) καθώς αποτελούν κριτήρια που μετρούν διαφορετι-
κές όψεις της ανάπτυξης και δεν αναμένεται να συσχετίζονται.
140
Βιβλιογραφία
Bates, E., Bretherton, I., & Snyder, L. (1988), From First Words
to Grammar: Individual Differences and Dissociable Mechanisms,
Cambridge University Press
Bates, E., (1976), Language in context, New York, Academic Press
Bloom, L. (1970), Language development: Form and function in
emerging grammars, Cambridge, MA:MIT Press
Bloom, L. (1973), One word at a time: The use of single – word ut-
terances before syntax, The Hague: Mouton
Bloom, L. (1991), Language Development from Two to Three,
Cambridge, MA:MIT Press
Bryant, F. (2000). "Assessing the Validity of Measurement". In L.
Grimm and P. Yarnold (Eds): Reading and Understanding
More Multivariate Statistics (pp. 99-146). Washington:
American Psychological Association.
Carmines, E. and Zeller, R. (1979). Reliability and Validity As-
sessment. Sage University Paper Series/Number 07-017, on
Quantitative Applications in the Social Sciences. Newbury
Park, CA: Sage.
Chomsky, N. (1957), Syntactic structures, The Hague: Mouton
Γωνίδα, Ε., & Ιωσηφίδου, Β. (2008). Ψυχομετρικό Κριτήριο Γνω-
στικής Επάρκειας για Παιδιά και Εφήβους. Θεσσαλονίκη
141
Danto, A. (1983), Towards a retentive materialism, In L. Cauman,

I. Levi, G. Parsons & R. Schwartz (Eds.), How many ques-
tions? Essays in honor of Sidney Morgenbesser, (pp. 243 -
55), Indianapolis: Hackett
Harris, C.L. (2005), Language and Cognition, In L. Nadel (Ed.-in-
Chief), Encyclopedia of Cognitive Science, Wiley & Sons,
West Sussex, England
Kelly, C., & Dale, P., (1989), Cognitive skills associated with the
onset of multiword utterances, Journal of Speech and Hear-
ing Research, 32, 645 - 56
Κοντοπούλου, Μ. (2008). Ψυχομετρικό Κριτήριο Σχολικής-
Κοινωνικής Επάρκειας για Παιδιά και Εφήβους. Θεσσαλονί-
κη
Lohr, S. (1999). Sampling: Design and Analysis. Pacific Grove:
Duxbury Press
Markman, E.M., (1981), Comprehension monitoring, In W.P. Dick-
son (Ed.), Children’s oral communication skills, (pp. 61-84),
New York: Academic Press
Menyuk, P., (1977), Language and maturation, Cambridge, MA:
MIT Press
Μπάρμπας, Γ., & Vermeulen, F. (2008). Κριτήριο Μαθηματικής
Επάρκειας. Θεσσαλονίκη.
Μπάρμπας, Γ., & Vermeulen, F. (2008). Κριτήριο Πρώιμης Μαθη-
ματικής Επάρκειας. Θεσσαλονίκη.
Nelson, K., (1985), Making sense: The acquisition of shared mean-
ing, New York: Academic Press
Newcomer, P.L., & Hammill, D.D., (1988), TOLD-2, Test of Lan-
guage Development-2, pro-ed, Austin, Texas
Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory. New York: McGraw
Hill Book Co.
Pasqual – Leone, J., (1987), Organismic processes for neo-
Piagetian theories: A dialectical causal account of cognitive
development, International Journal of Psychology, 22, 531-
70
Rabinowitz, M., & Glazer, R. (1985), Cognitive structure and proc-
ess in highly competent performance, In F.D. Horowitz & M.
O’ Brien (Eds.) The gifted and talented: Developmental per-
142
spectives (pp. 75-98), Washington, DC: American Psycho-

logical Association
Spector, P. E. (1992). Summated Rating Scale Construction: An
Introduction. Sage University Paper Series/Number 09-082,
on Quantitative Applications in the Social Sciences. New-
bury Park, CA: Sage.
Strub, M. (2000). "Reliability and Generalizability Theory". In L.
Grimm and P. Yarnold (Eds): Reading and Understanding
More Multivariate Statistics (pp. 23-66). Washington:
American Psychological Association.
Tryfos, P. (1996). Sampling Methods for Applied Research: Text
and Cases. New York: John Wiley & Sons, Inc.
Τζουριάδου, Μ., Αναγνωστοπούλου, Ε., Τουτουντζή Ε., Ψωινού,
Μ. (2008). Detroit τεστ Μαθησιακής Επάρκειας. Θεσσαλονί-
κη
143
144
Παράρτημα
145
Επίπεδο I: Πίνακες Στάθμισης (ανά εξάμηνο)
Ηλικία 48-53 μήνες (έτη 4.0-4.5)
Προσ- Οργανω- Εκφρα- Σημασιο- Φωνο- Μορφο-

ληπτικό τικό στικό λογικό λογικό συντα-
T.B. T.B.
σύστη- σύστημα σύστημα στοιχείο στοιχείο κτικό
μα στοιχείο
1 1
2 2
3 3
4 54-56 3-7 0-3 45-47 9-13 2-4 4
5 57-60 8-11 4-6 48-51 14-18 5-7 5
6 61-64 12-16 7-9 52-56 19-22 8-10 6
7 65-68 17-20 10-13 57-61 23-27 11-13 7
8 69-72 21-24 14-17 62-66 28-31 14-16 8
9 73-75 25-29 18-20 67-71 32-36 17-19 9
10 76-79 30-33 21-24 72-75 37-40 20-23 10
11 80-83 34-37 25-27 76-80 41-45 24-25 11
12 84-86 38-42 28-30 81-85 46-50 26-28 12
13 87-90 43-46 31-34 86-90 51-54 29-32 13
14 91-94 47-50 35-37 91-95 55-59 33-35 14
15 95-98 51-55 38-41 96-99 60-63 36-38 15
16 99-101 56-59 42-44 100-104 64-68 39-41 16
17 60-63 45 105-107 69-72 42-44 17
18 64 73-74 18
19 19
20 20
146
Προσ- Οργα- Εκφρα- Σημασιο- Φωνο- Μορφοσυ-

ληπτικό νωτικό στικό λογικό λογικό ντακτικό
Τ.Β. Τ.Β.
σύστη- σύστη- σύστη- στοιχείο στοιχείο στοιχείο
μα μα μα
1 1
2 7-9 2
3 54-57 51-53 10-13 3
4 58-61 11-13 6-8 54-57 14-17 7-9 4
5 62-64 14-16 9-11 58-61 18-21 10-12 5
6 65-68 17-19 12-15 62-64 22-25 13-14 6
7 69-72 20-22 16-18 65-68 26-29 15-17 7
8 73-76 23-26 19-21 69-72 30-33 18-20 8
9 77-79 27-29 22-24 73-76 34-36 21-23 9
10 80-83 30-32 25-27 77-79 37-40 24-26 10
11 84-87 33-35 28-31 80-83 41-44 27-28 11
12 88-90 36-38 32-34 84-87 45-47 29-31 12
13 91-94 39-41 35-37 88-91 48-51 32-34 13
14 95-98 42-44 38-40 92-95 52-55 35-37 14
15 99-101 45-47 41-43 96-99 56-59 38-40 15
16 102-104 48-50 44-47 100-102 60-63 41-42 16
17 51-53 103-105 64-66 43-44 17
18 54-57 18
19 58 19
20 20
147
Προσ- Οργα- Εκφρα- Σημασιο- Φω- Μορφο-

ληπτικό νωτικό στικό λογικό νολο- συντα-
Τ.Β. σύστημα σύστη- σύστη- στοιχείο γικό κτικό Τ.Β.
μα μα στοι- στοιχείο
χείο
1 1
2 50-53 2
3 54-57 45-47 3
4 58-60 6-9 3-5 48-51 13-17 7-8 4
5 61-64 10-13 6-9 52-55 18-21 9-12 5
6 65-68 14-18 10-12 56-60 22-26 13-14 6
7 69-71 19-22 13-16 61-64 27-30 15-17 7
8 72-76 23-26 17-20 65-68 31-35 18-20 8
9 77-79 27-30 21-23 69-73 36-39 21-23 9
10 80-83 31-35 24-27 74-77 40-44 24-26 10
11 84-87 36-39 28-30 78-81 45-48 27-29 11
12 88-91 40-43 31-34 82-86 49-53 30-32 12
13 92-94 44-48 35-37 87-90 54-58 33-35 13
14 95-98 49-52 38-41 91-94 59-62 36-37 14
15 99-102 53-56 42-44 95-98 63-67 38-41 15
16 103-106 57-61 45-48 99-103 68-72 42-43 16
17 62-65 104-105 73-76 44-47 17
18 66-69 18
19 19
20 20
148
Προσλη- Οργανωτικό Εκφρα- Σημασι- Φωνολο- Μορφο-

πτικό σύστημα στικό ολογικό γικό συντα-
Τ.Β. Τ.Β.
σύστημα σύστη- στοιχείο στοιχείο κτικό
1 1
2 60-62 2
3 63-65 15-16 62-63 14-15 3
4 66-69 10-14 17-19 64-67 21-24 16-17 4
5 70-72 15-18 20-21 68-70 25-29 18-20 5
6 73-76 19-23 22-24 71-73 30-34 21-22 6
7 77-79 24-28 25-26 74-77 35-39 23-25 7
8 80-82 29-33 27-29 78-80 40-44 26-27 8
9 83-86 34-38 30-32 81-84 45-48 28-30 9
10 87-89 39-42 33-34 85-87 49-53 31-32 10
11 90-92 43-47 35-37 88-90 54-58 33-34 11
12 93-95 48-52 38-39 91-94 59-62 35-37 12
13 96-99 53-57 40-42 95-97 63-67 38-39 13
14 100-102 58-62 43-45 98-100 68-73 40-42 14
15 103-105 63-66 46-47 101-103 74-77 43-44 15
16 106 67-71 48-50 104-107 78-81 45-46 16
17 72-76 51-52 82-86 47-49 17
18 18
19 19
20 20
149
Προσ- Οργανω- Εκφρα- Σημασι- Φωνολο- Μορφο-

ληπτικό τικό στικό ολογικό γικό συντα-
T.B. T.B.
σύστημα σύστημα σύστη- στοιχείο στοιχείο κτικό
1 1
2 2
3 76-77 14-16 60-61 15-16 3
4 78-80 2-9 17-20 62-65 14-21 17-19 4
5 81-82 10-16 21-23 66-69 22-29 20-22 5
6 83-85 17-23 24-26 70-74 30-37 23-25 6
7 86-88 24-32 27-29 75-78 38-45 26-28 7
8 89-90 33-40 30-32 79-82 46-52 29-31 8
9 91-93 41-47 33-35 83-87 53-60 32-33 9
10 94-95 48-55 36-39 88-91 61-68 34-36 10
11 96-98 56-63 40-42 92-95 69-76 37-39 11
12 99-101 64-71 43-45 96-100 77-84 40-42 12
13 102-103 72-79 46-48 101-104 85-92 43-45 13
14 104-106 80-86 49-52 105-108 93-100 46-48 14
15 87-94 53-54 109-113 101-107 49-51 15
16 95-102 55-56 114-116 108-114 52-53 16
17 17
18 18
19 19
20 20
150
Προσλη- Οργανω- Εκφρα- Σημασι- Φω- Μορφοσυ-

πτικό τικό στικό ολογικό νολο- ντακτικό
T.B. σύστημα σύστημα σύστη- στοιχείο γικό στοιχείο T.B.
μα στοι-
χείο
1 1
2 79-80 19-20 2
3 81-82 24-28 19-21 35-39 21-22 3
4 83-84 29-35 22-23 76-77 40-45 23-24 4
5 85-86 36-41 24-26 78-80 46-51 25-26 5
6 87-88 42-48 27-28 81-83 52-57 27-28 6
7 89-90 49-54 29-31 84-86 58-63 29-30 7
8 91-92 55-61 32-34 87-89 64-70 31-33 8
9 93-94 62-67 35-36 90-91 71-76 34-35 9
10 95-96 68-74 37-39 92-94 77-82 36-37 10
11 97-98 75-80 40-41 95-97 83-88 38-39 11
12 99-100 81-87 42-44 98-100 89-94 40-41 12
13 101-102 88-93 45-46 101-103 95-101 42-43 13
102-
14 103-104 94-100 47-49 104-106 44-46 14
107
108-
15 105-106 101-106 50-52 107-109 47-48 15
113
114-
16 107-113 53-54 110-111 49-50 16
119
17 55-57 51-52 17
18 18
19 19
20 20
151
Προσ- Οργα- Εκφρα- Σημασι- Φωνολο- Μορφοσυ-

ληπτι- νωτικό στικό ολογικό γικό ντακτικό
T.B. κό σύστη- σύστη- στοιχείο στοιχείο στοιχείο T.B.
σύ- μα μα
στημα
1 1
2 2
3 82-83 28-29 48-52 26-27 3
4 84-86 42-47 30-31 79-81 53-58 28 4
5 87-88 48-53 32-34 82-84 59-64 29-31 5
6 89-90 54-59 35-36 85-87 65-70 32-33 6
7 91-92 60-65 37-38 88-90 71-76 34-35 7
8 93-94 66-71 39-40 91-93 77-83 36-37 8
9 95-96 72-77 41-43 94-96 84-89 38-40 9
10 97-99 78-83 44-45 97-99 90-95 41 10
11 100-101 84-89 46-47 100-102 96-101 42-44 11
12 102-103 90-95 48-49 103-105 102-107 45-46 12
104-
13 96-101 50-52 106-108 108-113 47-48 13
105
14 106 102-107 53-54 109-111 114-119 49-50 14
15 108-113 55-56 112-114 120-123 51-53 15
16 114-115 57-58 115-117 54-55 16
17 17
18 18
19 19
20 20
152
Προσλη- Οργανω- Εκφρα- Σημασι- Φωνο- Μορφοσυ-

Τ.Β. πτικό τικό στικό ολογικό λογικό ντακτικό Τ.Β.
σύστημα σύστημα σύστημα στοιχείο στοιχείο στοιχείο
1 1
2 76-77 19-20 63-66 22-23 2
3 78-80 43-47 21-24 67-71 58-60 24-25 3
4 81-83 48-53 25-27 72-75 61-65 26-27 4
5 84-85 54-57 28-29 76-79 66-70 28-30 5
6 86-88 58-63 30-32 80-83 71-74 31-32 6
7 89-91 64-68 33-35 84-87 75-79 33-34 7
8 92-94 69-74 36-38 88-92 80-84 35-36 8
9 95-96 75-79 39-41 93-96 85-89 37-39 9
10 97-99 80-84 42-44 97-100 90-94 40-41 10
11 100-102 85-89 45-46 101-104 95-99 42-43 11
12 103-104 90-95 47-49 105-108 100-103 44-45 12
13 105-106 96-100 50-52 109-112 104-108 46-47 13
14 101-105 53-55 113-117 109-113 48-50 14
15 106-110 56-58 114-118 51-52 15
16 111-115 119-123 53-54 16
17 55 17
18 18
19 19
20 20
153
Αντιστοιχία μεταξύ Αθροισμάτων TB και Πηλίκου Γλωσ-

σικής Επάρκειας (Επίπεδο I)
Άθροισμα ΤΒ ΠΓΕ
6 44
7 45
8 46
9 47
10 48
11 49
12 50
13 51
14 52
15 53
16 54
17 55
18-19 57
20 59
21 60
22 61
23 62
24 63
25 64
26 65
27 66
28 67
29 68
30 69
31 70
32 71
33 72
34 73
35 74
36 75
37 76
38 77
39 78
40 79
41 80
154
42 81
43 82
44 83
45 84
46 85
47 87
48 88
49 89
50 90
51 91
52 92
53 93
54 94
55 95
56 96
57 97
58 98
59 99
60 100
61 101
62 102
63 103
64 104
65 105
66 106
67 107
68 108
69 109
70 110
71 111
72 112
73 113
74 115
75 116
76 117
77 118
78 119
79 120
80 121
155
81 122
82 123
83 124
84 125
85 126
86 127
87 128
88 129
89 130
90 131
91 132
92 133
93 134
94 135
95 136
96 137
97 138
98 139
99 140
100 141
101 142
102 144
103 145
104 146
105 147
106 148
107 149
108 150
109 151
110 152
156
Επίπεδο II: Πίνακες Στάθμισης (ανά εξάμηνο)
T.B. Προσληπτι- Οργανω- Εκφρα- Σημασιολο- Μορφοσυ- T.B.

κό τικό στικό γικό ντακτικό
σύστημα σύστημα σύστημα στοιχείο στοιχείο
1 1
2 2
3 3
4 11-13 14-15 9-10 4-5 17-18 4
5 14-16 16-18 11-12 6 19-23 5
6 17-19 19-21 13-15 7-8 24-26 6
7 20-22 22-24 16-17 9-10 27-30 7
8 23-25 25-28 18-19 11-12 31-34 8
9 26-28 29-31 20-22 13-14 35-37 9
10 29-31 32-34 23-24 15-16 38-41 10
11 32-34 35-37 25-26 17-18 42-45 11
12 35-37 38-40 27-29 19-20 46-49 12
13 38-40 41-44 30-31 21-22 50-53 13
14 41-43 45-47 32-33 23-24 54-57 14
15 44-46 48-50 34-36 25-26 58-60 15
16 47-49 51-53 37-38 27-28 61-64 16
17 54-56 39-40 17
18 18
19 19
20 20
157
T.B. Προσληπτι- Οργανω- Εκφρα- Σημασι- Μορφοσυ- T.B.

κό τικό στικό ολογικό ντακτικό
1 1
2 2
3 16-17 3
4 13-16 13-15 10-12 6-7 18-21 4
5 17-19 16-19 13-14 8-9 22-25 5
6 20-22 20-23 15-17 10-11 26-29 6
7 23-25 24-27 18-19 12-13 30-33 7
8 26-28 28-31 20-22 14-15 34-37 8
9 29-31 32-35 23-25 16-17 38-42 9
10 32-35 36-39 26-27 18-19 43-46 10
11 36-38 40-43 28-30 20-21 47-50 11
12 39-41 44-47 31-33 22 51-54 12
13 42-44 48-50 34-35 23-24 55-58 13
14 45-48 51-54 36-38 25-26 59-62 14
15 49-51 55-58 39-40 27-28 63-66 15
16 52-54 59-62 41-43 29-30 67-70 16
17 44-45 31-32 17
18 18
19 19
20 20
158
Προσληπτι- Οργανω- Εκφρα- Σημασι- Μορφοσυ-

T.B. κό τικό στικό ολογικό ντακτικό T.B.
1 1
2 2
3 15-16 17-19 3
4 17-19 15-17 7-9 6 20-22 4
5 20-21 18-21 10-11 7-8 23-26 5
6 22-24 22-24 12-14 9-10 27-30 6
7 25-27 25-28 15-17 11-12 31-34 7
8 28-29 29-31 18-19 13-14 35-37 8
9 30-32 32-35 20-22 15 38-41 9
10 33-35 36-38 23-25 16-17 42-45 10
11 36-37 39-42 26-27 18-19 46-49 11
12 38-40 43-45 28-30 20-21 50-52 12
13 41-43 46-49 31-33 22-23 53-56 13
14 44-45 50-52 34-35 24 57-60 14
15 46-48 53-56 36-38 25-26 61-64 15
16 49-51 57-59 39-41 27-28 65-67 16
17 29-30 17
18 18
19 19
20 20
159
Προσλη- Οργανω- Εκφρα- Σημασιολο- Μορφοσυ-

T.B. πτικό τικό στικό γικό ντακτικό T.B.
1 1
2 2
3 18-20 24-26 3
4 21-22 20-23 15-16 10-11 27-30 4
5 23-25 24-27 17-18 12 31-34 5
6 26-28 28-30 19-21 13-14 35-37 6
7 29-31 31-34 22-23 15-16 38-41 7
8 32-33 35-38 24-26 17-18 42-45 8
9 34-36 39-41 27-28 19-20 46-48 9
10 37-39 42-45 29-30 21 49-52 10
11 40-42 46-49 31-33 22-23 53-56 11
12 43-45 50-53 34-35 24-25 57-59 12
13 46-48 54-56 36-38 26-27 60-63 13
14 49-50 57-60 39-40 28-29 64-67 14
15 51-53 61-64 41-43 30-31 68-70 15
16 54-56 65-67 44-45 32 71-74 16
17 33-34 17
18 18
19 19
20 20
160
Ηλικία 120-125 μήνες (έτη 10.0-10.5)
Προσληπτι- Οργανω- Εκφρα- Σημασιο- Μορφοσυ-

T.B. κό τικό στικό λογικό ντακτικό T.B.
1 1
2 2
3 22-23 29-30 3
4 24-26 23-25 14-16 7-8 31-33 4
5 27-28 26-29 17-18 9-10 34-37 5
6 29-30 30-32 19-20 11-12 38-40 6
7 31-33 33-36 21-23 13-14 41-44 7
8 34-35 37-39 24-25 15-16 45-47 8
9 36-37 40-43 26-28 17-18 48-50 9
10 38-40 44-46 29-30 19-20 51-54 10
11 41-42 47-49 31-32 21-22 55-57 11
12 43-44 50-53 33-35 23-24 58-61 12
13 45-47 54-57 36-37 25-26 62-64 13
14 48-49 58-60 38-39 27-28 65-68 14
15 50-51 61-63 40-42 29-30 69-71 15
16 52-54 64-67 43-44 31-32 72-74 16
17 45-46 33-34 17
18 18
19 19
20 20
161
Ηλικία 126-131 μήνες (έτη 10.6-10.11)
Προσλη- Οργανω- Εκφρα- Σημασιο- Μορφοσυντα-

T.B. πτικό τικό στικό λογικό κτικό T.B.
1 1
2 2
3 16-18 16-18 23-25 3
4 19-21 19-22 15-17 9-11 26-30 4
5 22-25 23-27 18-20 12-13 31-35 5
6 26-28 28-32 21-23 14-15 36-39 6
7 29-32 33-37 24-26 16-17 40-44 7
8 33-35 38-41 27-29 18-20 45-49 8
9 36-39 42-46 30-32 21-22 50-53 9
10 40-42 47-51 33-35 23-24 54-58 10
11 43-46 52-55 36-38 25-27 59-63 11
12 47-50 56-60 39-41 28-29 64-67 12
13 51-53 61-65 42-44 30-31 68-72 13
14 54-56 66-70 45-47 32-34 73-77 14
15 57-60 71-74 48-50 35-36 78-81 15
16 61-63 75-79 51-53 37-38 82-85 16
17 39-40 17
18 18
19 19
20 20
162
Ηλικία 132-137 μήνες (έτη 11.0-11.5)
Προσλη- Οργανω- Εκφρα- Σημασιο- Μορφοσυ-

T.B. πτικό τικό στικό λογικό ντακτικό T.B.
1 1
2 2
3 24-26 26-28 34-36 3
4 27-28 29-32 22-23 14 37-39 4
5 29-31 33-35 24-25 15-16 40-43 5
6 32-34 36-39 26-27 17-18 44-46 6
7 35-36 40-42 28-30 19-20 47-49 7
8 37-39 43-46 31-32 21-22 50-53 8
9 40-41 47-49 33-34 23-24 54-56 9
10 42-44 50-53 35-36 25-26 57-60 10
11 45-47 54-56 37-38 27-28 61-63 11
12 48-49 57-59 39-41 29-30 64-67 12
13 50-52 60-63 42-43 31 68-70 13
14 53-54 64-66 44-45 32-33 71-74 14
15 55-57 67-70 46-47 34-35 75-77 15
16 58-60 71-73 48-49 36-37 78-81 16
17 50-52 17
18 18
19 19
20 20
163
Ηλικία 138-143 μήνες (έτη 11.6-11.11)

1 1
2 2
3 25-27 24-25 34-35 3
4 28-29 26-29 18-20 11-12 36-39 4
5 30-32 30-33 21-22 13-14 40-42 5
6 33-34 34-37 23-25 15-16 43-46 6
7 35-37 38-40 26-27 17-18 47-49 7
8 38-40 41-44 28-30 19-21 50-53 8
9 41-42 45-48 31-32 22-23 54-56 9
10 43-45 49-51 33-35 24-25 57-60 10
11 46-47 52-55 36-37 26-27 61-63 11
12 48-50 56-59 38-40 28-29 64-67 12
13 51-53 60-62 41-43 30-31 68-70 13
14 54-55 63-66 44-45 32-33 71-74 14
15 56-58 67-70 46-48 34-36 75-78 15
16 59-60 71-74 49-50 37-38 79-80 16
17 17
18 18
19 19
20 20
164
Ηλικία 144-149 μήνες (έτη 12.0-12.5)

1 1
2 2
3 24-25 26-28 15-17 34-36 3
4 26-28 29-32 18-20 11-12 37-40 4
5 29-30 33-36 21-23 13-15 41-43 5
6 31-33 37-40 24-26 16-17 44-47 6
7 34-36 41-44 27-29 18-20 48-50 7
8 37-39 45-48 30-32 21-22 51-54 8
9 40-41 49-52 33-35 23-25 55-57 9
10 42-44 53-55 36-38 26-27 58-61 10
11 45-47 56-59 39-41 28-30 62-64 11
12 48-50 60-63 42-44 31-32 65-68 12
13 51-53 64-67 45-47 33-35 69-71 13
14 54-55 68-71 48-50 36-37 72-75 14
15 56-58 72-75 51-53 38-40 76-79 15
16 59-61 76-79 54-56 41-42 80-82 16
17 17
18 18
19 19
20 20
165
Ηλικία 150-155 μήνες (έτη 12.6-12.11)

1 1
2 2
3 27-28 31-33 38-40 3
4 29-30 34-36 20-22 12-13 41-43 4
5 31-33 37-39 23-24 14-16 44-46 5
6 34-35 40-42 25-27 17-18 47-49 6
7 36-38 43-45 28-30 19-20 50-52 7
8 39-40 46-48 31-32 21-22 53-55 8
9 41-43 49-51 33-35 23-25 56-58 9
10 44-45 52-54 36-37 26-27 59-61 10
11 46-48 55-57 38-40 28-29 62-64 11
12 49-50 58-61 41-42 30-32 65-67 12
13 51-52 62-64 43-45 33-34 68-70 13
14 53-55 65-67 46-48 35-36 71-73 14
15 56-57 68-70 49-50 37-38 74-76 15
16 58-60 71-73 51-53 39-41 77-79 16
17 17
18 18
19 19
20 20
166
Ηλικία 156-161 μήνες (έτη 13.0-13.5)
Προσληπτι- Οργανω- Εκφρα- Σημασιο- Μορφοσυ-

T.B. κό τικό στικό λογικό ντακτικό T.B.
1 1
2 2
3 28-29 32-35 38-40 3
4 30-32 36-38 25-27 16-17 41-44 4
5 33-35 39-42 28-29 18-19 45-48 5
6 36-38 43-45 30-31 20 49-51 6
7 39-40 46-49 32-33 21-22 52-55 7
8 41-43 50-53 34-35 23-24 56-59 8
9 44-46 54-56 36-37 25-26 60-62 9
10 47-49 57-60 38-39 27-28 63-66 10
11 50-51 61-63 40-42 29-30 67-70 11
12 52-54 64-67 43-44 31-32 71-73 12
13 55-57 68-70 45-46 33-34 74-77 13
14 58-60 71-74 47-48 35-36 78-80 14
15 61-62 75-78 49-50 37 81-84 15
16 63-64 79-81 51-52 38-39 85-87 16
17 17
18 18
19 19
20 20
167
Ηλικία 162-167 μήνες (έτη 13.6-13.11)

1 1
2 2
3 31-32 37-39 15-16 42-44 3
4 33-34 40-41 26-27 17-18 45-47 4
5 35-37 42-44 28-29 19 48-50 5
6 38-39 45-47 30-31 20-21 51-53 6
7 40-41 48-50 32-33 22-23 54-56 7
8 42-43 51-53 34-35 24-25 57-59 8
9 44-46 54-56 36-37 26-27 60-61 9
10 47-48 57-58 38-39 28-29 62-64 10
11 49-50 59-61 40-42 30 65-67 11
12 51-52 62-64 43-44 31-32 68-70 12
13 53-55 65-67 45-46 33-34 71-73 13
14 56-57 68-70 47-48 35-36 74-76 14
15 58-59 71-73 49-50 37-38 77-79 15
16 60-62 74-75 51-52 39 80-81 16
17 17
18 18
19 19
20 20
168
Ηλικία 168-173 μήνες (έτη 14.0-14.5)

1 1
2 2
3 33-34 14-15 45-47 3
4 35-36 43-45 24-26 16-17 48-49 4
5 37-38 46-47 27-29 18-19 50-52 5
6 39-40 48-50 30-31 20-21 53-55 6
7 41-42 51-53 32-34 22-24 56-58 7
8 43-44 54-55 35-37 25-26 59-61 8
9 45-46 56-58 38-40 27-28 62-63 9
10 47-49 59-61 41-42 29-31 64-66 10
11 50-51 62-63 43-45 32-33 67-69 11
12 52-53 64-66 46-48 34-35 70-72 12
13 54-55 67-69 49-50 36-38 73-74 13
14 56-57 70-71 51-53 39-40 75-77 14
15 58-59 72-74 54-56 41-42 78-80 15
16 60-61 75-77 57-58 43-45 81-83 16
17 17
18 18
19 19
20 20
169
Ηλικία 174-179 μήνες (έτη 14.6-14.11)

1 1
2 2
3 35-37 47-48 3
4 36-37 38-41 22-23 12-13 49-50 4
5 38-39 42-43 24-26 14-16 51-53 5
6 40-41 44-46 27-28 17-18 54-55 6
7 42-43 47-49 29-30 19-20 56-58 7
8 44-45 50-52 31-33 21-22 59-60 8
9 46 53-55 34-35 23-24 61-62 9
10 47-48 56-58 36-38 25-26 63-65 10
11 49-50 59-61 39-40 27-29 66-67 11
12 51-52 62-64 41-42 30-31 68-70 12
13 53-54 65-67 43-45 32-33 71-72 13
14 55-56 68-70 46-47 34-35 73-74 14
15 57-58 71-73 48-49 36-37 75-77 15
16 59-60 74-75 50-52 38-39 78-79 16
17 17
18 18
19 19
20 20
170
Ηλικία 180-185 μήνες (έτη 15.0-15.5)

1 1
2 2
3 32-33 37-38 43-44 3
4 34-35 39-41 22-24 14-16 45-48 4
5 36-37 42-44 25-26 17-18 49-51 5
6 38-40 45-48 27-29 19-20 52-54 6
7 41-42 49-51 30-32 21-22 55-57 7
8 43-44 52-54 33-35 23-25 58-60 8
9 45-47 55-57 36-38 26-27 61-63 9
10 48-49 58-61 39-40 28-29 64-66 10
11 50-51 62-64 41-43 30-31 67-69 11
12 52-53 65-67 44-46 32-34 70-73 12
13 54-56 68-70 47-49 35-36 74-76 13
14 57-58 71-74 50-51 37-38 77-79 14
15 59-60 75-77 52-55 39-40 80-82 15
16 61-63 78-80 56-57 41-43 83-85 16
17 86-87 17
18 18
19 19
20 20
171
Ηλικία 186-191 μήνες (έτη 15.6-15.11)

1 1
2 2
3 38-39 43-44 52-53 3
4 40 45-46 23-24 13-15 54-55 4
5 41-42 47-49 25-27 16-17 56-57 5
6 43-44 50-52 28-29 18-19 58-59 6
7 45 53-54 30-32 20-21 60-62 7
8 46-47 55-57 33-34 22-23 63-64 8
9 48-49 58-59 35-37 24-25 65-66 9
10 50 60-62 38-39 26-28 67-68 10
11 51-52 63-65 40-42 29-30 69-70 11
12 53-54 66-67 43-44 31-32 71-73 12
13 55-56 68-70 45-47 33-34 74-75 13
14 57 71-72 48-49 35-36 76-77 14
15 58-59 73-75 50-52 37-38 78-79 15
16 60-61 76-78 53-55 39-41 80-81 16
17 62 17
18 18
19 19
20 20
172
Επίπεδο II: Αντιστοιχία μεταξύ Αθροισμάτων TB και

Πηλίκου Γλωσσικής Επάρκειας
Άθροισμα ΤΒ ΠΓΕ
6 50
7 51
8 52
9 53
10 54
11 55
12 57
13 58
14 59
15 60
16 61
17 62
18 63
19 65
20 66
21 67
22 68
23 69
24 70
25 71
26 73
27 74
28 75
29 76
30 77
31 78
173
32 79
33 81
34 82
35 83
36 84
37 85
38 86
39 87
40 89
41 90
42 91
43 92
44 93
45 94
46 95
47 97
48 98
49 99
50 100
51 101
52 102
53 103
54 105
55 106
56 107
57 108
58 109
59 110
60 111
61 113
174
62 114
63 115
64 116
65 117
66 118
67 119
68 121
69 122
70 123
71 124
72 125
73 126
74 127
75 128
76 130
77 131
78 132
79 133
80 134
81 135
82 137
83 138
84 139
85 140
86 141
87 142
88 143
89 145
90 146
175

Odigos Exetasti

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Odigos Exetasti

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Λ-α-Τ-ω Ψυχομετρικό Κριτήριο Γλωσσικής Επάρκειας

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΤΕΛΙΚΟΣ ∆ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ-ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

copyright: © Μαρία Τζουριάδου, 2008

Οδηγός εξεταστή – Τεύχος Οδηγιών

Το ψυχομετρικό κριτήριο Λ-α-Τ-ω (I και II) είναι ένα τεστ γλωσ-

ντομο και δίνει νόρμες που βασίζονται σε αντιπροσωπευτικό

Ιδιαίτερα θέλουμε να ευχαριστήσουμε:

νουργιά, Κυριακή Παπαδοπούλου, Ελένη Παπαθανασίου, Βασιλι-

1. Θεωρητικό Πλαίσιο του Κριτηρίου

Ο λόγος αποτελεί μια σύνθετη λειτουργία στην οποία υπεισέρχο-

να μπορέσει το παιδί να εκφράσει τα νοερά αντικείμενα πρέπει να

ριαρχούν μετά τη δεκαετία του ’60. Τότε πρωτοεμφανίστηκε ο

Με τη ραγδαία ανάπτυξη της γνωστικής ψυχολογίας μετά το ’80

ρετικών νοητικών μηχανισμών. Η προσέγγιση αυτή ενισχύεται

μαθησιακή διαδικασία και συγκεκριμένα α) εκτιμά την επάρκεια

Πίνακας 1: Συσχετίσεις των συνθέσεων του κριτηρίου

Προσληπτικό Οργανωτικό Εκφραστικό

Σημασι- Αποκωδικοποίηση των Σύνδεση και ορ- Κωδικοποίηση

Μορφο- Κατανόηση των βασικών Σύνδεση και ορ- Παραγωγή

Φωνο- Κατανόηση των φωνολο- Οργάνωση των Χρήση των

Η πρόσληψη, η οργάνωση και η έκφραση αποτελούν τα τρία αυτά

κά έργα δεν μπορεί να συμπεριληφθούν μέσα στα δύο αυτά συ-

Σχήμα 1. Τα συστήματα του λόγου

Φωνολογικό στοιχείο: Κάθε γλώσσα διαθέτει ένα σύνολο φθόγ-

φωνολογική επίγνωση αποτελεί λειτουργία απαραίτητη για την

Μορφοσυντακτικό στοιχείο: Το μορφολογικό αφορά στη δη-

Σημασιολογικό στοιχείο: Περιλαμβάνει τις έννοιες μιας γλώσ-

φωνημική προσέγγιση του γραπτού λόγου, η οποία στηρίζεται στο

2. Περιγραφή του Κριτηρίου

Περιγραφή των υποδοκιμασιών

Με βάση το θεωρητικό πλαίσιο αναπτύχθηκαν 17 υποδοκιμασίες

Τέσσερις υποδοκιμασίες του πρώτου μέρους αφορούν στο σημα-

Πίνακας 2: Υποδοκιμασίες του κριτηρίου γλωσσικής επάρκειας

Προσληπτικό Οργανωτικό Εκφραστικό

Πίνακας 3: Υποδοκιμασίες του κριτηρίου γλωσσικής επάρκειας

Φωνολογικό Μορφοσυντακτικό Σημασιολογικό

Το Επίπεδο II περιλαμβάνει τις ακόλουθες υποδοκιμασίες:

Πίνακας 4: Υποδοκιμασίες του κριτηρίου γλωσσικής επάρκειας

Προσληπτικό Οργανωτικό Εκφραστικό

Πίνακας 5: Υποδοκιμασίες του κριτηρίου γλωσσικής επάρκειας

Μορφοσυντακτικό στοιχείο Σημασιολογικό στοιχείο

1. Εικονο-λεξιλόγιο: Η υποδοκιμασία αποτελείται από 23 ερω-

2. Λεξιλόγιο Συσχετισμού: Η υποδοκιμασία αποτελείται από 15

3. Προσληπτικό Λεξιλόγιο: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

4. Προφορικό Λεξιλόγιο: Η υποδοκιμασία αποτελείται από δύο

Στο πρώτο μέρος, που αποτελείται από 14 ερωτήματα, το παιδί

5. Άρθρωση: Η υποδοκιμασία αποτελείται από δύο μέρη που με-

6. Φωνημική Ολοκλήρωση: Η Φωνημική Ολοκλήρωση αποτε-

ανά δευτερόλεπτο. Οι φθόγγοι πρέπει να εκφέρονται σε φυσικό

7. Φωνημική Ανάλυση: Αποτελείται από 29 ερωτήματα και με-

8. Φωνημική ∆ιάκριση: Στη Φωνημική ∆ιάκριση που αποτε-

9. Μορφοσυντακτική Κατανόηση: Στη Μορφοσυντακτική Κα-

προτάσεων. Γι’ αυτό παιδιά που δεν καταλαβαίνουν τη δομή της

10. Μορφοσυντακτική Ολοκλήρωση: Στη Μορφοσυντακτική

1. Προφορικό Λεξιλόγιο II: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

2. Λεξιλόγιο Συσχετισμού II: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

3. Κατανόηση Ανάγνωσης: Η υποδοκιμασία αποτελείται από

διαβάζει μόνο του για να παράγει μια σωστή εννοιολογικά πρότα-

4. Αναγνώριση Λαθών: Η υποδοκιμασία αποτελείται από 15

5. Ακολουθία Προτάσεων: Η υποδοκιμασία, που αποτελείται