‫الهه سام نژاد‬

‫درس ششم‬

‫ورزش ونیرو (‪)۱‬‬

‫ورزش ونیرو(‪)1‬‬
 ‫در هر یک از تصاویر زیر چه اتفاقی می افتد؟‬

‫توپ هل داده می شود‬ ‫چرخ دستی کشیده می شود‬ ‫جعبه هل داده می شود‬
 ‫ما در زندگی یکسره در حال کشیدن و هل دادن هستیم ‪.‬‬
‫به مثالهای زیر دقت کنید‪:‬‬
‫الف ‪ :‬به عمل تنفس خود توجه کنید هوا را به داخل ششها می کشید و سپس آن را به بیرون هل می دهید‪.‬‬

‫ب‪ :‬هنگام پلک زدن پلک خود را به پایین هل میدهد و به باال میکشید‪.‬‬

‫ج ‪:‬هنگام راه رفتن در حال کشیدن و هل دادن پاهای خود هستید‪.‬‬

‫د ‪ :‬هنگام نوشتن خودکار خود را به جلو و عقب هل می دهید و می کشید‪.‬‬

‫س‪ :‬هنگامی که کاغذ را دست خود مچاله می کنید آن را فشار می دهید یا همان هل می دهید‪.‬‬

‫ص‪ :‬زمانی که ماده ای ازحالت گاز به مایع در می آید ذرات مواد برای این تغییر حالت ‪ ،‬همدیگر را به‬
‫سمت خود می کشند و زمانی که جامد به مایع تبدیل می شود ذرات همدیگر را هل میدهند و از هم‬
‫فاصله می گیرند ‪.‬‬
 ‫جدول زیرشامل تعدادی از فعالیت های روزانه می باشد‬
‫در هر مورد کدام عمل صورت می گیرد ؟ (کشیدن ‪ ،‬هل دادن‪ ،‬یا هر دو مورد )‬

‫هل دادن‬ ‫کشیدن‬ ‫توصیف فعالیت‬ ‫شماره‬

‫(فشاردادن)‬

‫*‬
‫بستن درب کشوی میز‬ ‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫*‬
‫باز کردن درب اتاق‬
‫*‬
‫‪3‬‬
‫*‬
‫قرار دادن یک کتاب بر روی میز‬

‫‪4‬‬
‫*‬
‫شوت کردن توپ‬

‫‪5‬‬
‫*‬
‫بلند کردن کیف از روی زمین‬
 ‫نتیجه گیری ‪:‬‬
‫با برسی موارد قبلی کدام نتیجه گیری ها درست و کدام نادرست می باشد‬

‫درست‬ ‫الف ‪ :‬برای حرکت دادن یک جسم باید آن را بکشیم یا هل دهیم‬

‫درست‬ ‫ب ‪ :‬اگر بخواهیم هر کاری انجام بدهیم باید جسم کشیده یا هل داده شود‬

‫در علوم هل دادن (فشار دادن ) و یا کشیدن معادل وارد کردن یا اعمال نیرو هست‬

‫به زبان ساده نیرو همان کشش و رانش می باشد ‪.‬‬

‫نیروه در تمام زندگی ما حضور دارند ما آنها را نمی بینیم اما می توانیم اثر آنها را بروی اجسام یا خودمان مشاهده کنیم‬
 ‫کره ی زمین و همه ی موجودات درون آن را تصور کنید ‪.‬‬

‫اگر نیرو (کشش و رانش ) در جهان وجود نداشت چه می شد ؟‬

‫اگر از شما و دوستانتان بخواهیم تصوری از کره ی زمین یا جهان هستی بدون حضور نیرو رسم کنید‬
‫در ذهنتان چگونه تصویری نقش می بندد؟‬

‫تعدادی از دانش آموزان یک کالس برگه سفید خود را به عنوان نقاشی خود به معلم تحویل دادند ‪.‬‬
‫آنها گفتند ‪ :‬اگر در جهان نیرو یعنی کشش و رانشی نباشد ذرات نمی توانند به هم نزدیک شوند و مواد و‬
‫اجسام را تشکیل دهند و همه ی ذرات مواد به صورت گاز در جهان پراکنده می شوند ‪.‬‬
‫و همان طور که هوا به صورت گاز می باشد و قابل دیدن و نقاشی کشیدن نیست جهان بدون نیرو نیز‬
‫چیزی قابل دیدن و برای به تصویر کشیدن ندارد ‪.‬‬
 ‫در هر یک از مثالهای زیر نیرو موجب چه چیز می شود ؟‬

‫توپ به جلو و کنار هل داده می شود‬ ‫کش تیروکمان به عقب کشیده می شود‬ ‫مولکولهای هوا بادبادک را به‬
‫اطراف و باال هل می دهند‬

‫نیرو موجب تغییر جهت حرکت‬ ‫نیرو موجب تغییر شکل‬ ‫نیرو موجب تغییر جهت حرکت‬
‫جسم می شود‬ ‫جسم می شود‬ ‫جسم می شود‬

‫تیر با سرعت به جلو هل داده می شود‬

‫نیرو موجب تند شدن حرکت‬

‫جسم می شود‬
 ‫موشک به باال هل داده می شود‬ ‫دروازه بان توپ را به جلو هل می دهد‬ ‫وزنه بردار وزنه را به باالی سر خود هل‬
‫می دهد‬

‫نیرو موجب شروع حرکت‬ ‫نیرو موجب کند شدن حرکت‬ ‫نیرو موجب توقف‬
‫جسم و تند شدن حرکت جسم‬ ‫جسم و تغییر جهت حرکت‬ ‫حرکت جسم می شود‬
‫می شود‬ ‫جسم می شود‬
‫حرکت‬
‫کند‬
‫تند‬
‫توقف حرکت‬
‫جهت‬
‫بلند کردن کیف مدرسه‬
 ‫به امید با هم بودن با‬
‫شما‬

‫الهه سام نژاد‬

 ‫فعالیت ‪:‬‬
‫‪ -1‬این دونفر همدیگر را هل می دهند یا می کشند(یعنی به هم نیرو وارد می کنند )؟ خیر‬
‫چرا ؟ چون با هم در تماس نیستند‪.‬‬

‫‪ -2‬آیا این دو نفر به همدیگر نیرو وارد می کنند ؟ چرا؟ بله‬

‫چون با هم در تماس هستند و همدیگر را هل می دهند‪.‬‬

‫‪ -3‬شخصی در پشت خودرو ایستاده است آیا خودرو به علت ایستادن شخص‬
‫در پشت آن حرکت میکند ؟ خیر چرا ؟‬

‫چون با خودرو در تماس نیست و نمی تواند آن را هل دهد و به آن نیرو‬

‫وارد کند و تا آن زمانی که به آن نیرو وارد نشود خودرو حرکت نمی کند‪.‬‬
 ‫آیا شخص پشت خودرو به خودرو نیرو وارد می کند ؟ چرا ؟‬
‫بله چون با خودرو در تماس است و آن را هل می دهد به آن نیرو وارد‬
‫می کند و خودرو ممکن است در جهت نیروی وارد شده حرکت کند‪.‬‬

‫اگر دو جسم بر هم اثر نگذارند مانند حالتی است که شخص در نزدیکی خودرو‬
‫ایستاده است و نمی تواند خودرو را هل بدهد و به آن نیرو وارد کند ‪.‬‬

‫از فعالیت های باال چه نتیجه ای گرفتید ؟‬

‫نیرو اثر متقابل بین دو جسم است یعنی باید حداقل‬

‫دو جسم بر هم اثر کنند تا نیرو حاصل شود ‪.‬‬
 ‫فعالیت‪:‬‬
‫الف‪ :‬دست خود را به دیوار بزنید و بار دیگر محکم تر از قبل این کار را تکرار کنید چه احساسی می کنید؟‬
‫دیوار هم به دست ما ضربه وارد می کند و اگر ضربه ی محکم تری بزنیم دیوار هم به دست ما ضربه ی‬
‫محکم تری می زند ‪.‬‬

‫ب‪ :‬با پا به توپ ضربه بزنید و بار دیگر این کار را محکم تر انجام دهید از انجام این فعالیت چه نتیجه ای می‬
‫گیرید ؟‬
‫هر چه ما نیروی بیشتری به جسم (توپ ) وارد کنیم جسم ( توپ ) نیز همان اندازه و در خالف جهت به پای ما‬
‫نیرو وارد می کند ‪.‬‬

‫در تصویر روبرو مرد و اسب به همدیگر نیرو وارد می کنند ؟ بله‬

‫هر اندازه مرد اسب را به سمت خود بکشد (نیرو وارد کند ) اسب نیز به همان‬
‫اندازه در خالف جهت مرد را به سمت خود می کشد (نیرو وارد می کند ) ‪.‬‬
 ‫نتیجه گیری ‪:‬‬

‫از فعالیت های قبل چه نتیجه ای می توان گرفت ؟‬

‫هر عملی را عکس العملی است اگر به جسمی نیرو وارد کنیم آن‬
‫جسم هم به همان اندازه در خالف جهت به ما نیرو وارد می کند‪.‬‬
‫(قانون سوم نیوتن )‬
‫خداوند پاهای کک را طوری آفریده است که پاهای کک مانند‬
‫یک اهرم عمل می کنند و موجب افزایش نیرو می شوند و کک‬
‫می تواند اجسامی را که جرم آنها چندین برابر جرم خودشان‬
‫هست را بکشند ‪.‬‬
‫الف ‪ :‬زمانیکه دو گروه نیروی هم اندازه به طرفین وارد کنند نیروها اثر همدیگر را خنثی می کنند‪.‬‬

‫ب‪ :‬در صورتی که نیروهای دو گروه برابر نباشد گروهی برنده مسابقه خواهد شد که نیروی‬
‫بیشتری وارد کرده و گروه دیگر را به سمت خود می کشد ‪.‬‬
 ‫آزمایش کنید‬
‫‪1‬‬ ‫الف ‪ :‬علی تالش می کند که با هل دادن جعبه را حرکت دهد اما نمی تواند آن را به حرکت در آورد ‪.‬‬
‫چرا ؟ چون نیروی او برای به حرکت در آوردن جعبه کافی نیست‬

‫ب ‪ :‬علی از دوستش محمد می خواهد که به او کمک کند محمد جعبه را‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫در چه جهت هل دهد که جعبه حرکت کند ؟ چرا ؟‬

‫محمد هم به جسم در جهت هل دادن علی نیرو وارد کند (حالت ‪ )2‬زیرا دو نیرو با هم ترکیب می شوند‬
‫و نیروی بیشتری به جسم وارد می شود ‪.‬‬

‫ج ‪ :‬چرا زمانی که محمد در جهت مخالف علی به جعبه نیرو وارد می کند(حالت ‪ )3‬جعبه حرکت نمی کند ؟‬

‫زیرا اگر نیروها در جهت مخالف یکدیگر به جسم وارد شوند نیروها اثر همدیگر را خنثی می کنند و جسم حرکت نمی کند‪.‬‬
‫؟‪...‬‬ ‫نتیجه گیری آزمایش‪:‬‬

‫از آزمایش فوق چه نتیجه ای گرفتید ؟‬

‫اگر نیروهایی که به یک جسم وارد می شوند در یک جهت باشند‬

‫با هم جمع می شوند و نیروی بزرگتری حاصل می شود ‪.‬‬

‫اگر نیروهایی که به یک جسم وارد می شوند جهتشان بر خالف یکدیگر‬

‫باشد نیروها همدیگر را خنثی می کنند و نیروی کمتری حاصل می شود‪.‬‬

‫نیرو جهت و اندازه دارد‪.‬‬

‫( نیرو یک کمیت برداری است )‬
 ‫مرور فصل ‪:‬‬
‫‪ -1‬نیرو کشش و رانش می باشد ‪.‬‬

‫‪ -2‬واحد نیرو نیوتن است و وسیله اندازه گیری آن نیرو سنج است ‪.‬‬

‫‪ -3‬نیرو کمیت برداری است یعنی دارای جهت و اندازه می باشد ‪.‬‬

‫‪ -4‬نیرو اثر متقابل حداقل دو جسم بر هم می باشد ‪.‬‬

‫‪ -5‬مجموع نیروهای مختلف وارد بر یک جسم را برایند نیروها ( نیروی خالص ) می گویند ‪.‬‬

‫‪ -6‬برایند نیروهای هم جهت از حاصل جمع نیروها بدست می آید و نیروی بزرگتری حاصل می شود‪.‬‬

‫‪ -7‬برایند نیروهایی که خالف جهت یکدیگر هستند از تفاضل نیروها بدست می آید و نیروها اثر یکدیگر را‬
‫خنثی می کنند و اگر برایند نیروها صفر شود جسم حرکت نمی کند و اگر برایند نیروها صفر نشود جسم‬
‫حرکت می کند ‪.‬‬
 ‫به امید با هم بودن با‬
‫شما‬

‫الهه سام نژاد‬

 ‫فعالیت ‪:‬‬
‫‪ 100‬نیوتن‬
‫‪ 150‬نیوتن‬
‫‪ 50‬نیوتن‬

‫الف ‪ :‬به جسم باال دو نیرو وارد می شود ‪ .‬برایند نیروهای (نیروی خالص ) وارد به جسم چقدر است ؟‬
‫چون دو نیروی وارد شده به جسم هم جهت هستند نیروها باهم جمع می شوند و برایند نیروهای وارد‬
‫به جسم ‪ 150‬نیوتن می باشد ‪.‬‬
‫‪50 +100=150‬‬
‫ب ‪:‬آیا جسم شروع به حرکت کردن می کند ؟ چرا ؟‬
‫بله چون نیروی خالص وارد بر جسم از صفر بیشتر شده جسم شروع به حرکت کردن می کند ‪.‬‬

‫ج‪ :‬جسم در چه جهتی حرکت می کند ؟‬

‫جسم در جهت نیروهای وارد شده یعنی به سمت راست حرکت می کند ‪.‬‬
 ‫‪ 200‬نیوتن‬ ‫‪ 150‬نیوتن‬ ‫‪ 50‬نیوتن‬

‫الف ‪ :‬به جسم باال دو نیرو وارد می شود ‪ .‬برایند نیروهای (نیروی خالص ) وارد به جسم چقدر است ؟‬
‫چون دو نیروی واردشده بر جسم خالف جهت یکدیگرند برایند نیروها از تفاضل نیروها‬
‫بدست می آید‪.‬‬
‫‪200-50 =150‬‬
‫ب ‪:‬آیا جسم شروع به حرکت کردن می کند ؟ چرا ؟‬
‫بله ‪ ،‬چون نیروی خالص وارد بر جسم از صفر بیشتر شده است جسم حرکت می کند ‪.‬‬

‫ج‪ :‬جسم در چه جهتی حرکت می کند ؟‬

‫در جهت نیروی بزرگتر یعنی به سمت چپ حرکت می کند ‪.‬‬
 ‫‪ 100‬نیوتن‬ ‫صفر‬ ‫‪ 100‬نیوتن‬

‫الف ‪ :‬به جسم باال دو نیرو وارد می شود ‪ .‬برایند نیروهای (نیروی خالص ) وارد به جسم چقدر است ؟‬
‫چون نیروی های وارد بر جسم بر خالف یکدیگر هستند برایند نیروها از تفاضل دو نیرو بدست می آید ‪.‬‬

‫‪100-100 =0‬‬
‫ب ‪:‬آیا جسم شروع به حرکت کردن می کند ؟ چرا ؟‬

‫خیر ‪ ،‬چون نیروی خالص وارد به جسم صفر شده است جسم حرکت نمی کند ‪.‬‬
 ‫‪ 70‬نیوتن‬ ‫‪ 250‬نیوتن‬

‫‪ 350‬نیوتن‬
‫‪ 100‬نیوتن‬ ‫‪ 100‬نیوتن‬

‫‪ 30‬نیوتن‬

‫الف ‪ :‬نیروی خالص (برایند ) وارد بر جعبه چقدر است ؟ ‪ 350‬نیوتن‬

‫‪250+70+30=350‬‬ ‫نیروهای هم جهت با هم جمع می شوند ‪.‬‬

‫نیروهای خالف جهت همدیگر را خنثی می کنند و تفریق می شوند ‪.‬‬

‫‪100 -100 =0‬‬

‫ب ‪ :‬جعبه به کدام سمت حرکت می کند ؟ در جهت پایین‬

‫‪ -4‬چهار چرخه حرکت نمی کند ‪ .‬چون از دوطرف به آن دو نیروی یکسان و خالف جهت هم وارد می شود که همدیگر را خنثی می کنند ‪.‬‬

‫‪ -5‬چهار چرخه بسمت وزنه ‪ 200‬گرمی حرکت می کند‪.‬‬

 ‫ثابت می ماند و حرکت نمی کند‬

‫ثابت می ماند و حرکت نمی کند‬

‫به سمت وزنه ی سنگین تر(شماره ‪ )1‬حرکت می کند‪.‬‬
‫به سمت وزنه ی سنگین تر(شماره ‪ )2‬حرکت می کند‪.‬‬

‫در حالتی که دو نیروی یکسان (دو وزنه ی یکسان ) و خالف جهت هم به جسم وارد شده چهارچرخه ثابت می ماند و حرکت نمی کند ‪.‬‬
‫در حالتی که نیرویی که به دو طرف چهار چرخه وارد می شود یکسان نباشد ‪.‬‬
‫بله ‪ ،‬چون دو نیروی وارد شده یکسان می باشد و خالف جهت یکدیگرند و همدیگر را خنثی می کنند مانند این می ماند که هیچ نیرویی‬
‫به چهار چرخه وارد نمی شود ‪.‬‬
‫وارد کردن نیرو به جسم است ‪.‬‬
‫وقتی به جسمی در دوجهت مخالف نیرو وارد شود جهت حرکت جسم در جهت نیروی بزرگتر می باشد ‪.‬و جهت نیروی خالص وارد بر‬
‫جسم در جهت نیروی بزرگتر می باشد ‪.‬‬
 ‫به امید با هم بودن با‬
‫شما‬

‫الهه سام نژاد‬