You are on page 1of 140

‫‪140‬‬

‫ت ت ن‬ ‫ث‬ ‫ز ز‬
‫ااررددوو رربباان ااي يك � �ب �ددم � �ووم � � �۔ببزززم ا ب‬
‫اددب  ااي يك �ت تك اان ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫� يياادد � ��اارر رر� �۔� اا� � � � �ے جبذذذببااب �� � ��ن � ‪:‬‬
‫ت خ‬
‫ببررس � � �آآببآآب آٓ آر ررروو �اا �‬
‫�ح �ح �ي يياادد� ‪ � � �،‬اا � ‬

‫ ‬ ‫٭٭٭    ‬
‫ت‬ ‫ز ت‬ ‫ئغ‬ ‫غغ‬
‫�‪�  :‬م � رراا اا �ن � �� ااوورر  اا�ررت �ج�ت �‬
‫ن‬
‫اان � � ��‪� ،‬وو� ااوورر  ااي ببك � �‪ :‬اا�ززز �‬
‫‪139‬‬

‫�۔� � ددل � ووه � � � � � � � �� � � اا�س ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫بذشن ي ن‬
‫ب  اا�س  زززييااں  �  ��  �  �  �  ببااب  ذذذ�   ن  �  �  �� ‬ ‫�  �باا۔� ب ب‬
‫ز‬
‫ا�ب  � ‬ ‫ب‬ ‫اب  ددرر��  ااوورر  ��  �  � �م�ززن  �۔اا س ا‬ ‫� اا��راادد ��ه ا ب‬
‫ن ددتث‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫��ل  �  �  �  �  اا�  �ي  �  ساات  �وون  تك    ��ن  �اا  � ‬
‫ن ن‬ ‫ز‬
‫� �� ااوورر  اا� � � ��رو رورااں رر�۔اا� � اانساان � � دد�دد � � ‬
‫ت ت‬ ‫ت ت‬ ‫ن‬ ‫ظ‬
‫�ظ  رر� �۔اانساا�  ززز��  � �  � ت  ااوورر  � ت  � � �� ‬
‫ي‬ ‫ي‬
‫نن ن‬ ‫ض‬ ‫بغ غۂۂ ز‬
‫وواا�  ااس   ااب بغ  رروورر�رر  اادد�  �  بباارر  اا�ن  �  هه�ر    بباا  �   ااوورر    ب باا  �رر  اا ساان  � ‬
‫خ‬
‫�ددن  �  رر�  �۔اا�ن  �  �دد  �  �  �  �ي  ززز��  �  ���  �  �رر  � ‬
‫� �ے � � �گ �وورر يياادد �� �۔‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫جج‬‫� جي‬
‫�ي �ت � ��   وورر�‬
‫� ت‬
‫� ززز�� � پ پپ  پ پپتييي ااے ‬
‫خ ت‬ ‫ت‬
‫     )�ي  �ب  �  �  �ي  خدد�ت  �  دد�  �گ    �  ��  �۔�ي ‬
‫ت‬
‫ززز�� � ��� � �رر � � �ي وو�ب � � � ي � ��اا�ں � ‬
‫�گ � �� � (‬
‫ت ز‬ ‫ش‬
‫     ااررددوو شاا�ي � ددببسبآآن � �  � آآ� ب‬
‫ آآددب � ��  ٓآ آ� �وون � �رر ‬
‫اب اا� �م � رر��ں ااوورر  � �� � �ووم � � �۔�� �ے ‬ ‫� رر� �  ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫ ��ب  �ووں  �  ااتااررے  � ‬ ‫ب  ��ر�ب  �  وو اارر تے  �  �  �  آآوورر  �م  آٓ ب‬
‫آ�ب  وو ب‬ ‫ش ب‬
‫ن‬ ‫�قتق‬
‫اب � � �۔ااس � �اا ررنگ � ددرر وو ‬ ‫اب �ل وو �ا ب‬ ‫� �۔�م  ي تتيں ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫دد�اارر  �ت  وو ييااس  �  ��  � � �۔� �  اا� �ي  �  وو�ت  � ‬
‫‪138‬‬

‫خ ت‬ ‫ش ت‬
‫       ��ں � ااشااعب � ووه اادد� خدد�ت ��راارر دد� �۔ووه اا� � � �ررووبباارر ‬
‫ش‬
‫ب  ووه اا� �ي  �� ’’�جج  �جج  ��  ‘‘شاا� �� �  � ‬ ‫�  � �۔� ب ب‬
‫ن‬
‫ �ب  �  �دده  �  ناا�  � ‬ ‫�  �  �  �  اا��  اا�رري  �  �رره  دديياا  ’’يياا  �  ااس ب‬
‫خ ت‬ ‫ت‬
‫ �ب � ااس � ��ر وو�ب � ��۔‘‘� � � � ‬ ‫�ب پ‬ ‫��روو�خت � دديياا �� يياا �دد  ب‬
‫تغ‬
‫�  اا�  �ي  �  رر گ  �  �  �  ووه  �  زززدده  �  �  ��  ؛  ’’اا�  اا�رر  � ‬
‫خ ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫�  اا�  �ي  ااوو�دد �ل  �تاا �ن۔اان  �  ��روو�ب  � ببااررے �  � �� � ‬
‫خ ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ �ب  �  اا�  ��روو�ب ‬ ‫�ب پ‬ ‫�ے  �  ااذذذتيت  ااوورر    �ببب  �  ببااب  �۔رره  �   ب‬
‫خ ت‬ ‫ت‬
‫ �ب � ��ر وو�ب �� � ‬ ‫�� � �مله � � ببااب � � �اارراا � �ں � ب‬
‫ �ج ب‬
‫ �ج ‬ ‫ �ت � � تزيي�م �تناا �تتاا �۔‘‘ ااس � � ب‬ ‫ت‬
‫� اا� �دد دداارري ااوورر ‬
‫اددب ‬‫ب � �  وو ا ب‬ ‫ا�ب ااوورر  اادد�ں �  اا�اازززي � � �۔اا� س ب‬ ‫�� � ااوورر  ا ب‬
‫�  �  وو�  �  دد�  وواا�   ااس  �  �  �رر  �  ززز��  ااس  �  �  ددرر�ں ‬
‫ت‬
‫ررووااتياات � اا� رر�۔‬
‫       دد� ددآآ� آٓ آئبآآدد  رر� �۔اادد� �ن ااوورر  ��وون � اا�دد � � � �رري ‬
‫ز ت‬ ‫ت‬
‫ا�ب  �  دذدرر�  �ن  تاازززه ‬
‫رر�  �  �  اا�  �ي  ااوورر    �  �ببااب  ااوورر    �دد  ا ب‬
‫ڑ‬ ‫ن ت‬ ‫ت‬
‫ئك  ررساا�  �  �  اا�ئاات  �  �  ��  وواا� ا ا�  ززز�ك  �  �رر  ببرري  � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�  �اا  �تاا  �۔اان  �  �  ��‪  ��  �  ،‬ااوورر  اادد�  ��  �  اا�دد  � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫�ق    �ن  اان  �  �  وو�دد �  اا�ب  �� �  وو�  اان  �  �وو�ب  �  � ‬
‫ش‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ۂۂ‬
‫� � ا اي يك ��ئح  � � سآآ� آٓ آتآآ �۔آآتسآآ� آٓ آزززآآددي � اا� � �ش �� � � ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫آٓ آجج  تك � دد�۔ا نان � ااس ببااب � �ييدد رر� � ججددييدد ددوورر � ��ه  ااخ�� ااوورر  ‬
‫ت‬
‫رروو��  اا�رر  �  رروو  �  �ل  �۔�گ  �ف  � اا�ت  �  �  �ييزززااں ‬
‫‪137‬‬

‫ن‬ ‫ت‬
‫ب  ��  دد��  �  � ‬ ‫�  ��  �  �وورر  �  �ش  �۔ووه   ااس  ببااب  �  �ب ب‬
‫ن‬
‫اا�اام ااوورر  � � � ززز�ں � �ووں � زززدد � آٓ آ � � وو باا�دد � � � � ‬
‫ثث‬
‫��  �  � بباا�  رر�  �۔اا�  �� �اا  �  �  ااوورر  اا�  �  � � ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫� � ��� تساا� � �� � ��ه � � رر�� � چچ� �� �۔   ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫ اا�� اان � آٓ آ�� � � آآوورر  آٓ آ�ي � � � � � � رر� � �رر ااوو�ت ‬
‫ز‬ ‫ن‬
‫��  �  ااس  �  ببااوو�دد  اان  �  �ن  �اازززي  �  ��  �  �  آٓ آ�۔اا�ن  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اادد�ں � ف�ح � � ااددااررے � � �� اا�اادد � ددرر�ااست � �۔اا� �ت ‬
‫ن‬ ‫��م‬ ‫ن‬
‫�  ااوورر    �دد  دداارري  �  �م  ��  رر�  اان  �  �   ح  �  رر�۔اان  �  �اا�ه ‬
‫ن‬
‫ص��ں  ااوورر  � وو ااددررااك � ااي يك  �� �ف �۔اان  � � �� وواا� ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫اب  ��۔� ‬ ‫�ن  �ن  آآن  �  تپآآس  آٓ آ�  آآوورر  آآن  �  ���  �  �  �  بيا ب‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�  آآن  � � آٓ آتآآ ووه ددييدده  وو ددل ��رش  ررااه � دد�۔اان  � �ن  ��  هه�ر وو�ت ‬
‫ضض‬
‫م���ں � �اا رر�۔�� � � ددوورر � رر�۔ااس � س اا� ساا� �  ‬
‫ن‬
‫� ااوورر  اادد� � � �رري رر�۔ااس � � اادد� �ن � اا�دد اان � � ببڑڑڑاا ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫�ررناا� �۔اان  �ن �  �كت  � �  ص�� �م �۔نياارراان  � دداان ‬
‫ن‬
‫�  اان  �  �  �رر  اا�دده  �  اا وورر  اا�  �   وو  �  �  �رراا۔�  �  اا�  �ي ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ز‬ ‫ت ز‬
‫�  �ت  اا��روورر  �  اان  �  �  ااوورر  رروو��  ووججدداان  �  �  ��  �۔اان  � ‬
‫ن‬
‫بباا�  �  �  ساا� ا اي يك  ��  �  �  �  �رر  �  ��ه  �  �۔اان  �  �  � ‬
‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ت‬
‫ززز��  �  �  �  �  جبذذذببااب  �وواان  ��۔م���  �ں  �س  �تاا  �  ووه ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ئئ‬
‫اا�  �  �  طاا رر  �رره  ئك  �رر  ��  �  ص��ت يت  �  �  �اا  �  دد�  � ‬
‫ت‬
‫ااوورر  ساا� � �� ء �ق � � � � � � تپااتاا۔‬
‫‪136‬‬

‫ت‬ ‫ن ن‬
‫         وو� ‪،‬اا� وو� ااوورر  �  �ع اابساان  � ساا� �  وواا�  � جبذذذببااب  � ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫اب  � ررے  ددرر�ن  ��دد  �  �   ااس  �  اا�رر  �  � ‬ ‫�شاارر  �  �  اادد�  ا ب‬
‫ۂۂ ت‬ ‫ت‬
‫پپاا�ں � � تاا  اا� �رري رر� �۔��س دد�ں � ااي يك وو�ل  تااززز دد� وواا� ااس ‬
‫ن ش‬ ‫ن‬
‫�ي � �رر � ناام �ييدده ء �� � � � رر� �۔اان � شاا�ي �رري دد� � ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫اانساا�ں  �  �  ��  ااوورر  �ت  �  �  �۔ووه  �دد  �  �  �  �رري  � ‬
‫ن ش‬ ‫ز‬ ‫ن‬
‫�ه�تاا � �� �۔�  اان  � � ااوورر  اا�رر �  دد�  �۔اان  �  شاا�ي  اا وورر  ‬
‫ش‬
‫� � �ش اا� �۔اا�ن � � � ‪:‬‬
‫� � �رري � � �‬
‫��رري � ��جك�� � ‬
‫ن ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫       اانساا�  �ررددي  اان  � ررگ وو � �  �ااتيت  �  �  �۔ اانساان  ��  �  ووه ‬
‫�ل رر� �۔اا�ن � ��  ببررس ددررس وو �رر�  �  �ااررے۔�� ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫��  �  اا�  �رر  ��  �۔اابساا�  �  وو�رر  ااوورر    ��ي  �  �  اان  � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫خ ت‬
‫ن‬
‫ا�ب  ااوورر  �  � اا ساا� ‬ ‫خدد�ب  � �  ��راا�ش  �  �  � �۔اان  � ا ب‬
‫ن‬
‫�ررددي  �  وواا�  ��  دد��  دد�  �۔ووه  هه�ر  �  �  �  �اارر  �۔اان  �  �  �  � ‬
‫ت‬ ‫ش‬
‫ب  �  دد�  ددرردد  �  بب�  اامبييااززز  �ي يك ‬ ‫شااددي  وو  �  �ں  �  �اام  �  ‪،‬اا�  �  ووه  س ب‬
‫ن‬
‫��  ااوورر    اان  �  ددل  �  �  دڈد�ررس  ���۔ددرردد  �وون  ‪�،‬ں  اا وورر  ‬
‫ت ت‬
‫�ك اا�ل � � اا�ن � � � وو� اا�اارر � آآس � آٓ آ�ي وو�ت ئك �� ‬
‫رر�۔اا�  ��  ااوورر    ��  اا�اارر  �  ووه  �اا�  �۔اا�  �س  ‪�،‬اا  ااوورر   رر� ‬
‫ش‬
‫�  �  ووه  ��  ��  �  ��ه  �۔اا�  شاا�ي  ااوورر    �رر�  �  ذذذرر� ‬
‫ظ‬ ‫ثث‬
‫اا�ن � ��  �اا  � � �ف �ظ  �  �  آآ� آٓ آ� ووآآ�  �ن � ‬
‫‪135‬‬

‫خ‬
‫ا�ب � اا� � � � ��ه � � � �رر � � ‬ ‫ب‬ ‫آٓ آجج  � ددوورر � �رره � ا‬
‫ز‬ ‫ن‬
‫�۔�  ��  ��  �ددے  اائساا�  وو�رر  �  ددرر  �   ٓآ رآرآآرر  �۔�ووں ‬
‫ن‬ ‫ئئ‬ ‫ن‬ ‫ت م� ب‬
‫‪��،‬ن ااوورر  �� وو سااكب  ��وون � ررووببرروو دد� ااتساا� � � ب‬
‫ب وو آٓ آ�م �ن ‬
‫ت‬
‫��  وواا�  �  �رر  �  اا�  �س  �تاا  �  �  ااس  �  ررووح  �  �  رر� ‬
‫ت ز‬ ‫ش غ تغغتغ‬ ‫ن‬
‫�۔اان � ززز�� � ااي يك ساان ااست اا �۔ووه � ببااب رروورر ددے � � �� � ‬
‫ن ت‬
‫� � �ن ددوو�ت � �اا� � � ووه ااس � � ��دداان �� � �ں ‬
‫تنتت ش‬ ‫تن ن‬
‫؟۔�س � اا ساان  � � اا ساارر ااوورر  �اا��  �  �  �� دديياا  � ووه ااس � ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫بز‬ ‫ن ش‬
‫رر�ه  �۔اان  �  شاا�ي  �  �  �رر  �  اا اا  ااوورر  �ب  �  �  �ن  �رري  �  اا� ‬
‫�� � � � � ‪:‬‬
‫�� �ه وو ط� � �اا‬
‫ن‬
‫� ��ن � � �اا ‬
‫ت‬ ‫ؤ‬
‫� طااؤؤس � � �ت �‬
‫�ں �رر � � رريياا � �اا‬
‫هه�ر �رر � ددرر � �‬
‫ت‬
‫تااجج  �جج  �م رر� � ‬
‫� �اا� ددرر �رر �ن‬
‫بز ز‬
‫اارر ببرردداارر � ك�ه � ‬
‫‪134‬‬

‫ن‬
‫     ااي يك  �� �رر� �� � �  �ه  � تپاا�ن  ��ه  �  � � ‬
‫ڑ‬ ‫خ‬
‫اا� �ي �ن �� �۔�� � � � ااوورر  كررے � وو � � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ث ن‬
‫ببااعب � باا� � � تك �رر �۔ااس � �� � ااي يك � � ااسااتدذده � � دديياا ‬
‫� ڈ‬
‫ب  � � اا� ‬ ‫ن� �اال � �دد  ھ�ي�ر  ڈڈاال � �ے  � ��  ااوورر  �  �  طاا� ب‬
‫ن ش‬ ‫ت‬ ‫ش ت‬
‫تسست  �  اا�  �  دد�۔�  ��  �گ  ��ت  ااس  تااددرر  ساا�  �  �  �  � ‬
‫ت‬
‫�۔� �  اا� �ي  ااس �م �ررت �ل � دد� � � ددل �� دد�� ‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫ب ��ه � �اا � اا� � ء �ااررب � ھبے � � � � ‬ ‫دد� �۔� ب ب‬
‫�۔ووه � � �� � � � � ؛اا�ن � �� � آٓ آ � اا� دد� � ‬
‫� �‪:‬‬
‫ن ت‬ ‫ن‬
‫   ’’� �م اا�اان �اال � رر�� � ااع�ن �تاا �ن ‘‘‬
‫     �  � � ووه ���  � �  � اا�ے ااوورر  � �  �  رر وواا� � �۔ساارراا ‬
‫�اال � �ف �وون � �� اا�۔�م � ااس � اادد� � �ااجج  � ‬
‫ت‬
‫�  �  رر�  �  �  �  اا�  �  �رر  �  �  �ئبب  �  رر��  دد��۔ااس ‬
‫ز‬
‫�  ��  �رر � � اا�� وواا� ��  � ساا� اا�ن � �م رراا� ‬
‫� � �۔� � ااس �� � �دد� � � ااوورر  � �  اا� �ي � � ‬
‫ن ن‬
‫اب اا� � ااوورر  �رردد اانساان �ن ؟‬
‫اادد� �ن � ررووح رروواان � �۔ا ب‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫       اا�  ززز��  �  � �  اا� �ي  � �ل وو ددوو�ت  دد�  � �ن  وو� وو �ن ‬
‫ن ن‬
‫� �� ااس � �� � � رر�۔ددرر �ي  ٰ� �اا �ناا اان � � � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫خ�ف �۔ووه ااس ببااب � اا� �ج �� � � اان � رروون � �� وو س ااكت ‬
‫ت ڑ‬
‫�ں � ع�ووه � � � �۔ووه � ببااب ببررے دد� � ساا� � �� � � ‬
‫‪133‬‬

‫نش ن‬ ‫ت‬
‫�۔اا� ��  اادداارره � �  ببررس �  اا�ااززز  ج�ت يت  � � �  نساان  � ااس � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫� �رر � � �تاا �۔اان  ��ب  �  � �  اا� �ي  � هه�ر ساال ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫ب  ك�م ‬ ‫�ن  ��  �  �رر  �  بب�يياا  �تاا  �۔��  �  اا�م  �  اان  �  � ب ب‬
‫�� � ��ر�� �� � �اال � � ’’دداا�۔۔۔دداا�۔۔۔دداا�۔۔۔‘‘ � آٓ آووآآززز� ‬
‫ٹ‬ ‫ن‬
‫آٓ آ� �۔� اان � �رر � � � اا�ن � �ٹ � دداا� � ببااررے � ‬
‫خ � خ ت‬ ‫ب يٹ‬ ‫ز‬
‫�‬ ‫ي‬ ‫ٹ‬‫ب‬
‫�  �۔�  ررااه    رر�  �   ھ  �  �  �  دداا�  �ن  �   �روو ب  ��  وواا�  ااس ‬
‫نخ خ‬ ‫تخ‬ ‫ت‬
‫� وو � دداا� � �ت � ‪،‬اا اا ‪�،‬دد دداارري ااوورر  � � �  اارر � هه�ر � ‬
‫�� �۔اا�ن � � � ‪:‬‬
‫ٹ‬
‫�ٹ � دداا� � ‬
‫خ‬
‫دد�ے � خدداا� � ‬
‫ن‬
‫   اان � � دداا� �اانپاا �رري ااوورر  ��ے � �ه �� �۔ااس � � � اا�رر ‬
‫خ ت‬
‫� خدد�ت � ‪:‬‬
‫ئز ز‬
‫�رر ��  ااررك دداا�‬
‫�  � �� آٓ آ�‬
‫ش‬
‫�� � �ساارر � �‬
‫�ل �ي � � اا�اا� ‬
‫� � � �� � �‬
‫ت‬
‫تااررووں � دد� ���‬
‫‪132‬‬

‫ت‬ ‫ز‬
‫ااوورر  رروو��  ببررررگ  �  �  �  �  �  بپااييااں  جبذذذببااب  �  اا�رر  ااس  �ج  �  � ‬
‫� ‪:‬‬
‫ب ب اا� � ررگ �ن � � � �� � ‬
‫خ‬
‫آآس  ررآآرر � ببآآلآٓآ� آآك � � �� � ‬
‫ز‬
‫بباا� � �اا� � ددل رراارر � ��                      ‬
‫ش‬
‫��رددووس � آٓ آ�ش � �اا� ب‬
‫ �ب � ‬
‫بباا� � ددرربباارر � ��‬
‫�ے � ‪ ��� � �،‬‬
‫ز ت‬
‫     �رر� �� � � � �دد اا�اارر وو اامتييااززز � � �ں هه�ر � � ا اي يك �ببل ‬
‫ن‬
‫رر�  اادد�  ��ل  �وواان  �� رر�  �۔�  �  اا�  �ي  ااس  �  اا�ل  اادد� ‬
‫ش‬
‫��ل � �دد �اارروو ں � شاا� �۔ووه �هه�ر �ببل � ددل �ل � �� اا�اا� ‬
‫��  ااوورر    ��اا�ن  �  اادد�  ذذذ ووق  �  �  ��  �  ��  �  اا�  �  رر�۔ه ه ر� ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫آ�ر  �  آآس  تآآرر�  �ددرر  �  �  �  تپاا�ن  �   وو  اادد� ‬
‫�  �ي  سآآل  �  آٓ ر‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اب  ااي يك  �ط  ااوورر    �  ررووااتيت  �  �رر  ت  اا�رر  �  � ‬ ‫��ب  �  اا�دد  ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�۔اان  ��ب  �  �اا�  �  �  ااوورر  بك  �  ��  ااوو رر    ��ب  � �   وو ‬
‫ش‬ ‫ش‬ ‫ت ڑ‬
‫طاا�ب ببررے �س وو �ووس � � � �۔‬
‫نش ن‬ ‫ض‬ ‫ت‬
‫�� �رر � آآوول آٓ آ� ووآآ� � �  �ب �ن بباا�  بباا� �دد� نشاان � � ‬
‫ز‬ ‫نن ش ن‬ ‫ت‬
‫� �تاا �۔�� ��ي � � � اا �  شاان � ددوو �� رروو� � رراا� �� � ‬
‫‪131‬‬

‫ش‬ ‫ز‬ ‫ت ز‬
‫� ااوو�ب ووه رراارر وو �رر رروو� �۔� � �رر اادد� ‪،‬شاا� ااوورر  دداا� وورر ‬
‫اا� اا� � � � �يياا‪:‬‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫   ’’ �ب �ن بباا� � م�راارر � وواا� � � � �  �ي � ااي يك �رر � ساال ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫تخ‬
‫�اا اا � ااوورر  ددرر�خت � ‪،‬ااس ددرر�خت � هه�ر �� � ساال � �س ذخذاا� �ي � ‬
‫ز ز‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫� � �۔اان � ببااررے � � ببااب ااس ع�� � � � � رربباان � � ‬
‫ت‬
‫�  �  �  �  ااوو�دد  �  ��  �  ووه  ااس  �ي  �  ددرر�خت  �  �  اا�  ��  � ‬
‫�‬
‫�رر � � �دد � � ��  پھيي� � رروو رروو �  دد� �� ااوورر  ااوو�دد � � اا� �� ‬
‫� اا� �ے۔اا� �� � � �ے � � �اا � � ااوورر  اا� � �ے � � �اا ‬
‫ض‬ ‫ت‬
‫� �۔� �  اا� �ي � � � ااوو�دد � � ووه ددرربباارر �ب �ن بباا� ‬
‫ت‬ ‫ڈ‬
‫� ااوورر  � � ڈڈ�ے دڈداال دد�۔ااي يك � وو�ں �م � ‪�،‬ززز بباا�عب ‪ �،‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�اا� ااوورر  � � ��۔�ددرر  �ي � ددرر�خت � � � وو�ت � رر� ااوورر  ‬
‫ز‬ ‫ؤ‬ ‫غ‬ ‫ؤ‬
‫دد�ؤؤن‪�،‬ن  �  ��  ااؤؤرر  اا�ؤؤں  �  �  �  �رري  رر�۔ااي يك  ددن  �ززز  �  � ‬
‫ت‬ ‫خخ ن‬ ‫غ‬
‫�ررغ  ��  �  �  دد�  �  �  ددوو  �  ررئگ  �  �  ��  �  ددرر�خت  �  � ‬
‫ۂۂ‬ ‫ن‬
‫� � �ے ااوورر  اان � �� � آٓ آ�ے۔آآ�ن � �  � اادداا � آآوورر  � آٓ آ ‬
‫ن ت‬
‫�  اا�  �  ااوورر    �  �  �  �ييدد  ��۔اا�ن  �  �  �  �  اا�  ساال  اان  �  �تاا  �اا ‬
‫ن‬ ‫ض‬ ‫ت‬ ‫بض‬
‫� �ن  ‘‘ رر� �۔اا� ‬ ‫ن‬ ‫’’‬‫� � ‬ ‫ ‬ ‫ا� �‬ ‫ا‬
‫ب‬ ‫ ب‬ ‫ �ن‬ ‫ام �ب‬ ‫ا‬ ‫�اا  ااس � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ببررس � ا اي يك � �اا � اا� � ناام اا� � اا� � ’’چچنن �ن‘‘ رر� �۔‘‘‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫       � � � � اا� �ي � اان ��ن � م��ت � �۔ددوو�ن � �اان ‬
‫ض‬ ‫ت‬ ‫ن ش‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ڑ‬
‫ب ب ررے �ددب � ااوورر  بي يك �۔اان � شاا�ي � � �ب �ن بباا� � ‬
‫ش‬ ‫ن‬ ‫ؤ‬
‫�ؤ ااؤؤرر  ؤؤاا�� � � اا�رر � � �۔اان � ددل � ااس � �� شاا� ‬ ‫�  ؤ‬
‫‪130‬‬

‫ش‬
‫     ااس � � � � � � شاا� ي  آآس �رر تخآآ � � � آآس � � �م � آٓ آتخآآ �دد ‬
‫ز‬ ‫ن‬ ‫ش‬
‫شاا� � � � �ن دده �۔� �ج �� اا� �وورر �رروون � �وون � ‬
‫ش‬ ‫بز ز‬
‫�  �ل  �   اا�  �وو�   ااساارر�رر  ��ل  �  ��  �  اا�  �ح  ااس  ساا�  � ‬
‫�رره  دديياا  �  �  ووه  اا�  �م  ك�م  اا�  ببااهه�ر  �  ��  ااوورر  اا�  �  �  رر�۔ااس  � ‬
‫ت‬ ‫ش‬
‫ااص�ج  �  ��  ددے  ااوورر    �  اا�دد  �  بباا  ��ه  شاا�ددي  اا�رر  �ے  تاا  �  اا�  اا� ‬
‫ت‬ ‫ظ‬ ‫ش‬
‫شاا�ي  �  ��ه  �  رر�  �ے۔ااي يك  �  �  �  ووه  �ظ  �آآت  �  �  آٓ آ� ‬
‫ظ‬ ‫ن‬
‫اددب  �  اان  �  ���  دد�دد  �  �ظ  رر�  �  �  � ‬ ‫دد��  ااوورر    �  ا ب‬
‫ئئ‬ ‫ن‬
‫ب  �  �� �  ��  �  � ‬ ‫�ووف  رر�۔�  ��  اان  �  دد�  �  اا�  � ب‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�  �۔  ااص�ح    ااوورر    �تيت  �  �  �  �  رر�  �۔  اان  �   ااس ‬
‫��  � ااص��  �ررووں � �دد � �  اادد�ں  �  �  ��  � � ‬
‫�� � �دد �۔‬
‫ت‬ ‫ض‬ ‫ت‬
‫       �ب  �ن  بباا�)‪  �(1691-1630‬ساا�  اا�  �  �ت   وو ‬
‫ٹ‬
‫ب د داا� � نذذذذ� اا� �رر� �� � � �� � � اا�ن ‬ ‫� �۔� ب ب‬
‫ت‬ ‫پي�‬‫پ‬ ‫ش‬
‫�  �ززز  ااشاا�  ااددااررے   ي� جززز  �‪��،‬رر  �  ززز�  اا�م  اا�ت  بباا�  �  ااي يك  � ‬
‫ت‬
‫ب  �۔ااس  �ددے  � �رري  � اا�ں  �  �  �  اا� �ي  � ‬ ‫�  �ب ب‬
‫ن ن‬ ‫ذ‬ ‫ت‬
‫اب ��ں � ‬ ‫� �ووررت � ااوورر  اان � ذذذاا� � �� � ��دد نااددرر وو ناا بيا ب‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ڈڈ‬ ‫ت‬
‫�  �م  �۔اا�ت  بباا�  �  � ا ان ي ڈ�  اا�ت  �  �  اا�  �ددي  �خخذخذ  �  شاا� ‬
‫ت‬ ‫ض‬ ‫ت‬
‫�۔�  �  اا�  �ي  �  �ب  �ن  بباا�  �  �دد  اا�ت  زززبباا�  يياادد ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ن ت‬
‫ب  ووه اان  اا�ت  � � آٓ آووآآرر � �� �  آآن  � رر�ب  طآآرري  � ��  ااوورر  ‬ ‫�۔� ب ب‬
‫‪129‬‬

‫� � �� � ��ريياادد � �ے اا� ‬
‫ت ن ڈ‬
‫� � � �� تاان � ڈڈ� �� �‬
‫ت‬
‫ب �رر � �ررباا �‬ ‫�ب ب‬
‫ت‬
‫� �اا � رر� �تاا � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ز‬
‫       � اا��ل � ��دده رر�� � اا� اانساا� اا�اارر � ززز�ں �� � ااتساا� � ‬
‫غ‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫باا �ببل اا��ل ��ب � ددوو  �رر � دديياا �۔ اا� اا��ب ‪�،‬دد �سب ‪،‬ددررووغ � ‬
‫ڑ‬ ‫ن‬
‫ااوورر    �  �وورر  ددرر�وو  ن  �  �  �  وو  ��رر  ااتساا�  �  �  �  ه  �  �رراا  �  ااس  � ‬
‫ت‬
‫�م اا�اات � رر� � � ‪�،‬ں �رر آآوورر  آٓ آ� � اا� � � رره � �۔ اا� ‬
‫ت‬
‫اب  � سااددتيت  �ي  )‪ � �  (Sadism‬ا اي يك  هه�ر ددل �ييززز  � ‬ ‫�  � � ا ب‬
‫ت‬
‫ب � وواا�ن � � ��ں ‬ ‫� �تاا �۔ � � اا� �ي �  اا� س ب‬
‫ن‬
‫بباا�۔  �  �گ  آآن  �  تپآآس  آآ�  آٓ آوورر  �  ��  آآ�  �  ووه  �  وو  رر�  � ‬
‫ن‬
‫ب ووه �� � ‬ ‫ااس �ح � �� � � � اان � � � اا� � ��۔ � ب ب‬
‫بباا�ں � �ل ��۔ � � � �� ااوورر  � � اا� �� دد� � ‬
‫ش‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�۔ ااي يك �� ااي يك �� ساارر ‪،‬سااررق‪ �،‬ر‬
‫ ددردد �� اان � تپااس اا� شاا�ي � ‬
‫�دده � � �� � اا۔ ووه ��  � � ااس � ااي يك  �� �اا � اا� �� ‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫�ررت  �  شاا�  �اا�۔  �  �  اا�  �ي  �  ااي يك  �  �  ااس ‬
‫ش‬
‫�ددے � �� �� � � ااس �س  � �� �  �دده  وواا� �� ‬
‫�� � ‪:‬‬
‫�ھي‬ ‫ش‬
‫       ’’اا� ااس ساا�ي � �ددے �  بھ�� � � �ل � رر�۔ ‘‘‬
‫‪128‬‬

‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬


‫ب  �  آٓ بآج  بك  �  � ‬‫�  �  دديياا۔  �  آٓ آ�  �وودد  �  �  �ط�ر  �دد  �باا  �  � ب ب‬
‫ت‬ ‫ش‬
‫ب ئباام �۔ �ب � � هه�ر � � ئباا� �� � اا�اادد �� � ‬ ‫�ساا� � ب‬
‫ت‬
‫� � �۔ � ددررست � �  اا� � � � �م � � � � � � � ‬
‫ت‬
‫ع��ب � ااس � ببرر � اا� � � � � � ��ن � ساا� � ‬
‫ت‬ ‫ت نش‬
‫� � � دديياا �� � � ااس ببااب � نشاا� � � � تاا �ل �م �۔ ‬
‫ش‬
‫� � ��ع � � �  اا� �ي � شاا�ي � ااي يك �ببل � اا�ااززز � ‬
‫ن ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫��دد �۔ اان � ببااب ددل � بك��ي � ااوورر  �� ددل � اا�� � �� �۔ ‬
‫ت‬ ‫حخ‬
‫� آٓ آ�ق �  �ق �ت �ووييدد‬
‫ت‬
‫ب ههسب آٓ آيياا � ‬‫�� � � � �� ب‬
‫� اا� � � دد� �‬
‫آب � �� ‬
‫آآب � آٓ ب‬ ‫� ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ب وو�ب � �ڑڑڑباا �‬ ‫� � ب ب‬
‫ن‬
‫ت � � �� � ‬ ‫�دد� �ت پ‬
‫ن‬ ‫ز‬
‫� ر ررري دداان � �� � �‬
‫ن‬
‫� � �ن � � �� � ‬
‫ٹ‬
‫� � �ٹ � �� � �‬
‫آٓ آگ � �س �� � � ‬
‫‪127‬‬

‫شث‬
‫� � ووه اا� � � �� � رر� � �وو  �يياا �� � � �۔ ااس ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ن��ع  �  �  �  اا�  �ي  �  اا�  �ببااب  ااوورر    ��ااب  �  �تيت  ددل ‬
‫ڈ‬ ‫نش‬
‫ب  �  ڈڈ��  �۔  اا�  �ھ  �  �رري  ��  � ‬ ‫�‬
‫ں  اا�ااززز  �  اا�رر  �  � ب‬‫ي‬ ‫ي‬‫ش‬
‫� ‪:‬‬
‫ڈ‬ ‫ن‬
‫�ں � گسن ووں � رر� �  ڈڈووررييااں �‬
‫ي‬ ‫ي‬

‫�ں � �� ��ل �ررييااں �‬
‫اا� �اا�ں �‪،‬اا� �اا�ں �‬
‫��ي � �دد�ن � �� � �� ں �‬
‫ت‬
‫   ���  ااوورر  ��  ززز��  �  � �اادد وواا�ت  رروو� �� رر� �۔ � � ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫اا� �ي � �ف اان وواا�ت � �� ��رر � � � � اا�اادد � � ‬
‫خ‬ ‫ن‬
‫اددب � ��ع � �۔ اان � اا�رر � اان � � �� ااي يك ‬ ‫ووه � ا ب‬
‫خ‬ ‫ش ن‬
‫اا�ااددي  ساان  �  ساا�  �ه  �  ��  �  ووه  آآ�  �ن  �  آآوورر    آٓ آه  �  � ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫اا�ااك � � � ددل � � � �� �۔ اان � �ن �ززز وو سا رار رروو� ااوورر  � ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫اب  رراارري  �  �  �  � � هه�ر � �  �رر �  ببررق �  دد�� � �ددرر ‬ ‫وو با ب‬
‫ت‬ ‫خ ش‬
‫ب ببرر� ببررطاا�ي آآ�آآدد � �ن آٓ آسآآم �ن � �اا � اا � ااس  وو�ت ‬ ‫�۔ � ب ب‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫� � �  اا� �ي � �تيت � � � � رر�۔ اا�ن � � � هه�ر اا�ا رار ‬
‫ن ش‬ ‫ظ‬
‫�دد �� �� هه�ر ظاا� � � � اا� �رر �يياا۔ اان � شاا�ي � � � ‬
‫بث ت ت‬
‫�  �رر  �  ووه �   ااببب  �باا  �  �  �  � �  �  بباا�  دد�  ��  �۔  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ززز� وو آٓ آ�ں � � �آآں �ل � �تاا � � � ااك �جست � ااس � �م � ‬
‫‪126‬‬

‫ن‬
‫ب  ناا�  ��  �  �  رر� ‬‫��  �۔  ووه  اا�  اا�رر  وو  اا�رر  �  �ں  ��  �  �  اا ب‬
‫ز‬ ‫ظ‬
‫�۔ ااس �ظ  � ووه ��  ااوورر  ��  � � �  �� �  آٓ آرررروو� دد�� ‬
‫ث‬
‫دد� �۔ �ث اال � �رر � � اا�رر م�� �ں ‪:‬‬
‫ش‬
‫�اان ساال ساا�ن � دڈد�ن � �ے ‬
‫��ووں � �� � � ‬
‫ت ت‬
‫�بااب � � وو رروو�ن �وورر‬
‫ببرروو� ببرروو� ‪ � �،‬‬
‫       دد��  ززز��  �  �م  رر�ں  �  �اا�ن  �  ددم  �  �۔  �  �  �وواا  �  اا� ‬
‫ز‬
‫�  ��  �  �  �وون  �  �  رريياادده  �ررے  �۔  دد��ں  �  � ‬
‫‪�،‬ئپاال‪  ،‬ددرر�ں  �  ساا� �  �ن  �  ��  وواا�  ددوو�اا�  اا�  ساادد�  ااوورر  ‬
‫ش ن‬
‫شاان  ددل  ررئباا�  �  �رري  �  �  �رر  �  دد�  �۔ ن دد��ں  �  آٓ بآج  �  � ‬
‫نش‬
‫ي‬‫ش‬
‫�اال �م � اا وورر  بب�� ��ن � � � اا�� ددل  يں �۔ ااس � ااوو رر  ‬
‫ز‬ ‫ن‬
‫دد� � ناا� � � �� �رري � اا�رر � � � اا� �ي � اا� ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫اب ��ں ‬ ‫آٓ آ� � دديياا �۔ دد�� ددوو�اا� �ن وو� بباا�� وو�ب � � وو سااددا ب‬
‫ت‬ ‫ڈ‬
‫� � بباارر ااوورر  �� �ں � ساا� اا� �اا�ے �  ڈڈوورري بباا�ھ � ااس ب باات � ‬
‫تخ خ ش خخ � ت‬
‫اا��راارر �� � � � �ج � �م وو  ااررك ساا  وو ت �رر� � ساا� ساا� ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫ااي يك �ط ااوورر  � ااوورر � � �ل �� � اا� �ح ااس � �رر � ررو رور � رروورر  ‬
‫ت‬
‫ب �ں � �� �� ااوو� �� � �  ‬ ‫� � �ئاا جپ� �� �۔ اا� ددوو�اا� � ب ب‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ن‬
‫اان � � � � ووا راري  اا� ااي يك � � � � �� �۔ ااس � � � �تاا ‬
‫‪125‬‬

‫ز‬ ‫ت‬
‫             �ت  � اا�اارر �  �� �  � �ي  �  �ووف � ووه � �   اا� ‬
‫ض ش‬ ‫ش‬
‫�ي � شاا�ي � ااي يك ااوورر  اا� ��ع �۔ اان � شاا�ي � �ي � � ‬
‫ئئ ئئ ز‬
‫� � � � رر � رره � � � � �م �� � � اا�ن � اا� ذذذ� وو ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ذذذ�ووب  ااوورر  �ت  � ئبرروو� �رر ��  �� اا� اا�رر �  ���ں  ااس �ح ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫دد��  �  �  ��  �ت  ‪  ��،‬ززز��  ااوورر    ��  وو  ��ت  �  �  � ‬
‫خ‬
‫ااس  �  ررچچ  �  �  �۔  ووه  ززز��  �  اا�اارر  ��  �  �  �  �اا�ن  �۔  اان ‬
‫ڑ‬ ‫ت‬
‫�  �  ��  ااوورر  اادد�  ��  �  �ف  �اا�ب  �  �  ب ب رري  اا�  �� ‬
‫ز ز‬
‫اددب  � وو�  �� � ‬ ‫�۔ اا�ن  � ��  ‪�،‬رر�  ااوورر  ااررددوو رربباان  � ك��  ا ب‬
‫ت ن‬
‫اددب بك اان � ررساا� اا� �ں � ذذذرر� � �� �ن � ‬ ‫�۔ اا�ييزززي  ا ب‬
‫ن‬ ‫يي ز ز‬
‫اا� زززي  رربباان  �  �رر  ��  �۔  اان  �  �  �س  �ددي  ‪�،‬س  �ي  اا وورر    � ‬
‫ت‬
‫�� اا� � �� اادد�ت � � � ساا� �� � � ۔ اا�ن �  اا� وواا� ‬
‫� �� ك�� � �اا� � � ااس �ح � � اا� �ي � � � �م ‬
‫ز ز‬ ‫ن‬
‫آٓ آسآآن � � � ووه �� ك�� � �� � �۔ اا� � اا� اا�ييزززي رربباان � ‬
‫ز‬
‫�رر �� � � �  ااس � ببااوو�دد ووه اا�ييزززي  زززبباان � � �� وواا� � � ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫ا�ب  ببرر م� ‬
‫�م � �  �۔ �  اان  �  اا��  �ررت  �  � � اان  � ا ب‬
‫ت‬ ‫ن ش‬
‫اا�ااف �� �۔ اان � شاا�ي � ��ت � � ��ي � ااس � � �دده ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫ب ووه �ب �رري � ‬ ‫اان �  وو� �� ‪��،‬ه ااوورر  �� �رر ��ر� �۔ بباا�ص � ب ب‬
‫ن‬
‫�ف آٓ آ� � � اان � اا�رر � اا�ل �� وواا� هه�ر � � ء �� � � ‬
‫ت‬
‫� �باا �۔ �رري � �رر � ووه �م ��‪�،‬دداارر ااوورر  ��ل دد� � � � ‬
‫ن‬
‫�  اا�اال  اا�ن  �  اا�رر  �  �ن  �  �۔  �اانپاا  �رري  �  �  اا�  ييدد  ��ٰ ‬
‫‪124‬‬

‫ن‬
‫�� �چ�ھاان � � � � �اا�ں‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ااررددوو � � ررنگ � �ه� رر� �ن � ‬
‫       ااي يك �ي ‪،‬ززز�ك ااوورر   �ل  � �رر �  � � �  � اا� �ي � ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫اددب بپااررے � اا�ددتيت ‪،‬اادد� � ‬ ‫ااخ�� اا�اارر � �ي اا� � �� ��راارر دديياا۔ ووه ا ب‬
‫ن‬
‫�  ااوورر    �  �  �  ��  �  ااي يك   اا�  �  �  ثاام  دد�  �‪  �  �،‬هه�ر ‬
‫ت‬
‫زززااوو� ااوورر  ه ه ر� � �  بباا� ��ط � ااوورر  اا� رر� وو اارر�ط � �وو�ب � � �رر �ح ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�ن  �  اا�  ددوواام  �  �باا  �۔  اان  �  ززز��  �  �  اا��  �  ��  دد�  � ‬
‫ت ز‬ ‫ث‬
‫�۔  ووه  �  ��  ااوورر  �  بباا�  �  �  ��  �۔  ووه  ااك� ر�  �  ببااب   رروورر  ددے  �  � ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫بز ز‬ ‫ن ن‬
‫� � ووه ااي يك �ه � اانساان � �  ااررك � �اان �ررباا � اا� ددرر �ي  ٰ� هه�راارر ‬
‫غ‬
‫بباارر �ه ررييززز �� � � � �۔ اا�ن � ززز�� � �ن � �� � اا� �رر ‬
‫ن‬
‫�� رر�۔ ووه �� � � �اا� اا� � � اا�ن � � � �۔ �� � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�  �  �  ساا�  اان  �  �  �ت  ااوورر  وواا��  �  �۔  ااس  �ت  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن ش‬
‫اا�رر اان � شاا�ي � � �دد ��ب � �اا �۔ ووه اا� � جبدذدببااب � ببرر م� ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫ا�ب � هه�رااساان ‬ ‫ب‬ ‫�ن �� � �� تاا� � ��۔ ووه � �� � � ا‬
‫نن ن ت ت‬ ‫ز‬ ‫ش‬
‫ب وو ررو رور � � اا ساان � � يت � � � �  رر� ��۔ ‬ ‫ش ب‬
‫ددل � ااوورر  دد��ن � �ررے                    ‬
‫اب � �ررے ‬
‫�ں � ددل � �ا ب‬
‫�� �دد �دد آٓ آ�ں �‬
‫ؤ‬ ‫ت‬
‫� � تاارروون � �ؤؤں � �ررے ‬
‫‪123‬‬

‫نز نز ز‬
‫�ل �ل ززز�� ‪،‬رر گ  رر گ رر��‬
‫� � ززز�� ‪ � �،‬ززز�� ‬
‫ت ن‬
‫دد��ن � تاال � تاا� ��‬
‫نز نز‬
‫بباا� بباا� ززز�� ‪ ،‬وو گ  وو گ ززز�� ‬
‫ٹ‬
‫ددل رربباا �اا� ررس �ي كٹووررييااں‬
‫ددووددھ ددووددھ  ززز�� ‪ � � ،‬ززز��‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫       �  �  اا�  �ي  �  اا�  �دد  ��  ��  �  �  رربگ  �  باام  دديياا  ااوورر  ‬
‫ز ز‬ ‫ظ ش‬ ‫ز ز‬ ‫ت‬
‫ااس  ببااب  �  اا�اارر  �  �  ووه  ااررددوو  رربباان  �  ��  اا�ظ  �  شاا�  �  �  ااررددوو  رربباان ‬
‫ز ز‬ ‫ز‬ ‫ۂۂ ظ‬
‫�  ذخذ�  اا�ظ  �  اا�� � رر� �۔ اان  � ااس �� � ااررددوو رربباان  � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫تض‬ ‫ض‬ ‫ت‬
‫�ووت � اا�� � �۔ اان � � � � ااررددوو � � رر گ � � �� � �� اان ‬
‫ه‬
‫ت‬ ‫نز ز‬
‫�  اا�ااع  �۔  ااس  �  اا�  �   اارر  رر�۔  �  ببااب  بب�  �ف  �ددي ي دد  �  �  �  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�  ااس  �  �  �  اا�  �  ��ت  �  �دد  �  ��  �  اا  ااوورر  ��  �  �ت ‬
‫ز ت‬ ‫ن‬
‫اددب  � �رري  � اان  اا�رر � وو�  � �ن  تاازززه � ا اي يك  � ‬ ‫�۔ ااررددوو ا ب‬
‫ن‬ ‫ز ن‬
‫دد�� ددي۔ � �� ساارري اان � �ن ��راارر  ددي �۔ ‬
‫ز‬
‫اا�ن � � � ااررددوو � ببااررے � � � �� � � ااوورر  � � زززبباان ‬
‫ن‬
‫اب دد� � ااس � � اان � اا�رر � � � ‪:‬‬ ‫� �ا ب‬
‫جج ن‬
‫�� � � �� ااوورر  �اا�  ھت�ي � ‬
‫� � ااررددوو � اا� � �� �‬
‫‪122‬‬

‫�  ��نكے  �رر��  �ييااں  �  هه�ر  �  �  اا�ف  �  �۔  �رر�  ��  �  � ‬


‫ن‬ ‫ش‬
‫ب ‬‫�  وو اادد� � ’’�ررووااں‘‘� � ‪ � �1926‬ساا� � رر� � ��اان طاا� ب‬
‫ت‬ ‫ذ‬
‫�ں � اادد� ااوورر  � ذذذووق �وواان ��� � � اا� �دداارر اادداا �تاا رر� �۔ ‬
‫ت‬
‫ب  �  �  يياادد  دد�تاا  �۔  ااس  �� ‬ ‫�  �  اا�  �ي  �  اا�اا�  ك�م  ززز��  طاا� ب‬
‫ز بز‬ ‫ن‬
‫اددب  � ‬ ‫�  اان  �  ك�م  ’’  �ررووااں  ‘‘‪  ،‬ررو رور اا�  �و بوج  �  ‪،‬اادد�  دد�  ‪،‬ساا�   ااوورر  ا ب‬
‫ت خ‬ ‫ن ش‬
‫�‬ ‫خ‬
‫�  �  رر�۔  اان  �  شاا�ي  �  �  ‪�،‬ه هت  ‪ ،‬ووص  ااوورر    ددرردد�ي  �  �� ‬
‫ظ‬ ‫ن‬
‫��  �۔  ااررددوو  �  ��  ��  ررنگ  ااوورر    ��  ع���  زززبباا�ن  �  اا�ظ  � ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ا�ب � �ن � �۔ ‬ ‫آٓ آ� � � آآ�ن � � �دد �� �� � ووه اان � ا ب‬
‫ااس  �  �  �  ذذذرر�  وو  ه  اا��  �  �رر  �  �اارري  ااوورر  اا�  �اا�  اا�رر  � ‬
‫ن‬
‫ا�ب  �  �  �  �  ااوورر  �  � ‬‫ب  �ش  ��  �۔  اان  �  ا ب‬ ‫��  �  �� ب‬
‫ت‬ ‫ت ز‬ ‫ز‬
‫اا�اارر �رري � �ت رردده � دد� �۔ اا� �ھ � � اادد� � �� �تاا � ااس � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ظ‬ ‫ن‬ ‫ن ظ‬
‫�ن اا�ظ �  � � �۔ اان � اا�ظ � اان � �ن �  �� �‪،‬ززز�� ‬
‫ز‬ ‫تض ت‬
‫ااوورر  ااس � �قتضتياات � ببااررے � اا�ن � � � �اا� �رر � اا�دد ‬
‫ث‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫ن‬
‫� اا� اان � �رر �ص � � � �تاا �۔ ووه ززز�� � ��ں � � �ب ‬
‫ن‬
‫�  �  اا�  �  �  وو  �اارر  �  دد�  �۔  ززز��  �  ببااررے  �  اان  �  �رر   ااس ‬
‫ت‬
‫ااسااس  �  اا�اارر  �  �  ��ردد  �  اا�  ذذذاات  �  �رر  �  �  �  ااس  وو�  وو  �� ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫��ت � �هه�ر �ت � ساا� ااي يك ��� رر� وو � اا�اارر �باا ��۔ ‬
‫بخ‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫ااس �ح ووه رر�� � � �تيت  ااوورر  � � �وون � ع�ووه رر گ ‪ ��،‬‬
‫ااوورر  �  وو  �� �  �م  آآ�ررووں  �  �  آٓ آ��  ��  �  �  �۔  �  � ‬
‫وپ � دد� ااس � �� م�� ��ر��‪:‬‬
‫اا� �ي � ززز�� � � ررو پ‬
‫‪121‬‬

‫ن‬ ‫ن‬
‫ ب �۔ بپآآ�ن � � �م آآ� � ��ن � اان � � ��دد �۔ ‬ ‫�بثآآ ل آٓ آ پ‬
‫خ‬
‫ا�ب  ااوورر  � � �دد � �� � � � �  �ي � ‬ ‫اان � ا ب‬
‫ن‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ڈ‬
‫�  اا�۔  ااے  ‪ ،‬اا�۔  �  ااوورر    �   اا�۔ ڈ ڈي  �  �  ��ب  �  شاا�  �۔  ناا�رر ‬
‫اادد�  �  وو  ��  �  �م  �  ع��  اا�ل  ااوو�  ��رر�  ‪،‬آآس�م  آٓ آببآآدد  �  آآ� ‬
‫ن‬ ‫ت خ ت‬
‫� � � � �� ’’ � �  اا� �ي ‪�:‬ت  وو خدد�ت ‘‘ � �اان � � ‬
‫اب �  اا� ااي يك �ددي �اا� � �حخذخذ � � �� � ‬ ‫ووه �� � � �۔ ا ب‬
‫م ت‬ ‫خ ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫ا�ب  ااوورر  اادد� خدد�ب � � اادد�  جب�ب � �ص � ‬
‫� �۔ اان � �ت ‪،‬ا ب‬
‫خ‬ ‫ش‬
‫شاا� � � ااس ��ء رروورر�رر � �رر � �ااجج  � � �� � �ء �رر ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫�۔ اان � � �ززز �چچ  � ااددااررت � � � اادداارره اادد� �ك � � ‬
‫م‬ ‫ش‬
‫ززز�  اا�م شاا� �� اادد�   �ج�ے ’’ �ك ‘‘ � � �  اا� �ي  � �  يياادد ‬
‫ظ‬ ‫ش ت‬ ‫ت‬
‫ب ‬ ‫رر�  ��  �۔  ااس  ئاارر�  ااسااعت  �  ااي يك  �  �  �ظ  ��  �  �� ب‬
‫ش ت‬
‫�ش  �  �  �۔ ااس �ص ااسااعت  �  دد�  � � �م اا� دداا�رروون � ‬
‫ش‬
‫��  شاا�  �  �ن  �  ااس  �  اادد�  �  �  �  ااوورر  �  اادد�  �م ‬
‫� � � � دد� �۔ ‬
‫غ‬ ‫ز ت‬
‫     �رر�  ��  �  �  �   ااي يك  �دد  اا�اارر  وو  اامتييااززز  �  �  �ں  �  �ررغ ‬
‫اا�  ��  وواا�  �  �  �رري  دد�  �  اا�  دد�ك  �  ددي۔  �وو� ‬
‫خ‬ ‫ٹ ز‬ ‫ئئ ز‬
‫�اا�س�م)�ئبل �اا رر(‪ �،‬اا�‪،‬دداا� وورر� آٓ آ�‪�،‬ددآآرر ببآآ��ر �  �ن ‪�،‬اا� �� ‬
‫غ‬ ‫غ‬ ‫نغ‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ب ر راادده  رر�  �ن  ‪،‬اا�  اا�  �  ‪،‬رراا اا  �ن  �دد  ‪،‬ع�م  � ‬ ‫�‪ ��،‬ب‬
‫�‪�، � � � �،‬ددم م�ھبياا�ي‪ �،‬اا�رر �ي  ‪ � �،‬طااهه�ر ااوورر  � دد ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫حخ‬
‫�ں اا� � � �  دداادداادد  ص��ں � اا�ززز � ��ت � �يياا � �۔ اان ‬
‫‪120‬‬

‫ن‬ ‫ڈ‬
‫�ي  �  �  ��  ���  � �۔ �   ڈڈااڑڈڑ�  ااوورر  �  ��  اان  � ‬
‫ث‬ ‫ت‬
‫�ے  �  وو�ههت  �  اا�� ��  �۔ � ررووااں � ببااعب  �ي  ااوورر  � ‬
‫ت‬
‫ب  �  �  � ‬ ‫�  �  �  ذذذرراا  ساا  �  �  ااوورر  ووه  ��  �  �ررب  �  �  �  �۔  � ب ب‬
‫ٹ‬
‫اا�دد  اا�ااززز  �  ��  ��  �م  آآ��  آٓ آ�  ببڑڑ�۔  �  �  �م  �  � ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫�  اا��  �  ااوورر    ��م۔  ووه  �س  ك�م  اا�  �  �  اان  �  تپااس  ��  �م ‬
‫ت‬
‫� � � م��� � � ددوورر � �� ااوورر   اا� اا�س �تاا � م��� اادد�رري ‬
‫ن‬
‫رره  �  �  ااوورر    �دد  اا�  ااوورر    �وورري  �  �  اا�  ئاا  �  رره  �  �۔  �  �اارر ‬
‫ؤ‬ ‫ٹ‬
‫�  �  �س  ‪�  �  �  �،‬ب  �  ‪�  �  �،‬ه  ك�ه  ؤؤ  دد�رر  ااؤؤرر    بپا ؤاؤں  �  �ھسه ‬
‫ن‬
‫� ووه ��  ��  وو �ن  �ه ��  �� � � سآآ� آٓ آ� �۔ �  �س ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫خ‬
‫�ب � �۔  اان  �  � �ں  وواا�  � �  �  اان  �  وو�ههت �  م�ززييدد ‬ ‫اا�   ب‬
‫ب  ووه  اادد�  �ں  ااوورر    ��ووں  �  اا�  ك�م  ��  �  ووه  �دد ‬ ‫اا��  ��  �۔  � ب ب‬
‫ن‬
‫� �� � اان � ساا� �رري � � � ووججدداا�  � طاارري � ��۔ ‬
‫ن ش‬ ‫ڑ ز‬
‫اا�ن � ببررے ر روورروون � اا� ص��ں � �� �اايياا۔ اان � شاا�ي � � اا� ‬
‫آٓ آ��ر� � ووه � ااوورر  ررووح � �اا�ں � اا� � �رر � دد� �۔ اا�ن �  ‬
‫اا� ببااررے � � � � ‪:‬‬
‫ڈ‬
‫� دد� � ااك �دداا� �� ڈڈ�� ��‬
‫�اا اا� �ل � � اا� �ه��‬
‫     �  �  اا�  �ي  �  �  ي  ��  ’’ساا��  �  ���‘‘‪ �  �  ’’  ،‬اا ‬
‫بث ت‬ ‫ن‬
‫ررنگ ‘‘  ااوورر  ’’ �جج  �جج  �� ‘‘هه�ر � � � �رري  � �  � �  ااببب ‬
‫ڈڈ ش‬ ‫ن‬
‫��۔  اان  �  �دد  ااي ي ڈ�  شاا�  ��۔  اا�  �  پپذذذ�اا�  �  ��  ووه  اا� ‬
‫‪119‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺷﯿﺮ اﻓﻀﻞ ﺟﻌﻔﺮی ‪:‬زﻣﯿﮟ ﮐﮭﺎ‬


‫ﮔﺌﯽ آﺳﻤﺎں ﮐﯿﺴﮯ ﮐﯿﺴﮯ‬

‫ن‬ ‫ش‬ ‫ش‬


‫   ئباا� �رري ‪ � � � �1989‬شاا� ااوورر  ااررددوو شاا�ي � � ررنگ ‬
‫خ ش‬
‫� �ججدد ااوورر  �� �رر شاا� ‪،‬اادد� ‪� �� ،‬رر� ‪،‬دداا� وورر ااوورر  �هه�ر � � � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫خ ت‬
‫اا� �ي  � �م � �چچ  � � رر�ب � بباا�ھ �۔ اان � وو�ت  � ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت ن ش‬
‫وب � �۔ اان � ‬ ‫� � ددببسباان ساا�ي � ااي يك � بااببااں � � � �و ب‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫بز‬ ‫ز ز‬
‫ ددب �  اا �ببل ب�� �ن �۔ اان � � � ‬ ‫ساا�ء اارر�ل � ااررددوو رربباان وواا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ش‬
‫�� شاا� � � � �  رر ببرردد سب بپدذد�اا� �۔ ساادد� ‪ �،‬وو اا�رر‪�،‬تيت ‬
‫�  �  �  �  �  اا�هء  �  �  اا��  وواا�  ااس  �  �  �رر  �  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫آٓ آ�  �وون  تك  آآ�  آآ�رر  �  باابباا�ں  �  �ك  �ں  �  ��رر  �  ااوورر    �اام ‬
‫ت‬
‫� ززز�� � � �تيت � ببااررے � � �رر وو آٓ آ� �اا �� � �وورر ‬
‫ز‬ ‫ن ش‬
‫�  �  �۔  اان  �  شاا�ي  دد�ن  �  �ك رر  �  وو  وو�  ��  ااوورر    ��  �يياا  �  آٓ آ� ‬
‫ز هز‬ ‫ئث ئ ت‬ ‫ئئ ث‬
‫�راارروون �ااج ��دد ‬ ‫ه‬ ‫ � ‬ ‫ان‬ ‫ا‬ ‫۔ دد��  �  ‬ ‫ ��‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫اا‬ ‫ ‬ ‫و�‬ ‫و‬‫ر ‬ ‫�‬ ‫�� � ااي يك  � �‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ظ‬ ‫ن‬
‫اب بك يياادد �۔ �  � ‬ ‫� � اان �  دد� � ااوورر  اا�ظ � اادداا� � �بگ ا ب‬
‫ن‬ ‫�ب ن‬ ‫ت‬
‫ب اان � � � ببررس � � � �۔   اان � رر� � ‬ ‫اا� ااس وو�ت دد�  ب‬
‫‪118‬‬

‫ن‬
‫�  اان  ��  �  �  اا�اا�ن  �  ببااررے  �    �رردداا�  �رر  �  اا��  �  ااوورر  � ‬
‫ؤ‬ ‫ز‬
‫م�رااح  �رري  � �م  � ؤؤن  �  اا�  ا ب‬
‫ا�ب  �  ااسااس  �بياا۔  ووه  اا�اال  �ي  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫غ‬ ‫ز‬ ‫ش‬
‫ررووش اا�� � رروورر دد� �  ااوورر  اان � �م �ت  � �ن  تك �۔ ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫وب  �  �۔  اان  � ‬
‫آ�ب  ‪�  �1999�16‬و ب‬ ‫   آآررددوو  �  ���  شآآ�ي  �  �  آٓ ب‬
‫ن ش‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫وو�ت � ااررددوو � ��� ساا�ي � ااتيك � اا� اا�م � �۔ اان � شاا�ي ‬
‫ئئ ز‬ ‫ت‬
‫اا�  �ت �م ااوورر  �� ددوواام � ددررئباارر �  � �م  � � رر �ے �۔ �ح ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن ن‬
‫�ن  � اان � ب اام � � رر� �۔ ووه ااتيك � اا�ن �ي ررووااتيت � �ججدد ‬
‫خ‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�۔ اان  � وو�ت  � ساا� � ااررددوو شاا�ي �  � وو م�رااح � اات يك ددرر�ن  ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫ا�ب � � �� � � ووه ‬ ‫رروواائيت � � � � � �۔ اان � ببااررے �  ا ب‬
‫اب � ‬ ‫ااس � � �  � �  ددئيدده ء �ئياان  � � اا�  � � � ��۔ ا ب‬
‫ن‬ ‫ز‬
‫رر�ن  � �ررے � �� � � � ��ن  ااوورر  �ن �اا  دد�ں  � رر� وو ‬
‫ڑ‬
‫�م � �رر ددپياا �۔ ‬
‫ت خ‬
‫ببررس � � �آآببآآب آٓ آر ررروو �آآ �‬
‫�ح �ح �ي بياادد�  � � �اا � ‬

‫٭٭٭‬
‫‪117‬‬

‫ز ز‬ ‫ز ز‬ ‫بث ت‬ ‫ش‬
‫� ساا�ررووں  � � � ااوورر  �  ااببب � ددبياا � ااررددوو رربباان دد� � �ن رربباا� ن  ‬
‫ت‬ ‫ن ش‬ ‫ش‬
‫�  شاا� �۔ اان � ساا�ي � �� � ��� �ب � � � � ااوو رر  ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ۂتز‬
‫ااس �ح �رري  اا� اا�رر ااتيك وو�له تاارره �س  �تاا �۔ اا�  �ں  �س �تاا ‬
‫� � هه�ر � � �رر � ئبررق � � � � ااوورر  �� ء �ق � � اا� � ‬
‫�  � نپاا رر�۔ ‬
‫ض‬
‫�‬
‫آب  وو  �  �  �  ��  �رر   �رآآرر  ددبيآآ۔ ‬ ‫   �  �  �ي  �  آآبسآآ�  �  آآس  ��  آٓ ب‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫تذ‬
‫اا ساا�  �  ��‪،‬تذذذ�‪  �،‬ااوورر  �  ��ي  ��  وواا�ن  �  خ�ف  اا�ں  ‬
‫ظ‬
‫�  �  �  �  ��  �  �  دداارر  اادداا  �۔  اا�ن    �  ظاا�  وو  �ك‪�،‬ذذذي  وو  �رر ‬
‫ت‬ ‫ش‬
‫آجج‬
‫اا��  ��  �  �  �  �دده  �س  ��  �  �  باا�  �  �۔  آٓ  �ررے  ددوورر  � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ ت‬
‫اا�  �  �  �  � ر�دد  �  �  ��  ااوورر  �م  ��ب  �  �  ررو رور  �  ررو رور  �  �ررب ‬
‫ت خ‬ ‫خ خ‬ ‫ت‬
‫ا�ب � ��ب �  رر�� � رر��ن  ‬ ‫ب‬ ‫اا�رر �تاا جچ� � رر� �۔  اان �رره � ا‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ط‬ ‫�‬
‫� � � ‪،‬رر�  � �‪�،‬ن  �رر‪،‬آٓ آ�  � آآ�‪،‬رر��ن  �  �ر ااوورر  آٓ آببآآددبيآآں  ‬
‫ش‬
‫�ں  �  � � ددئ �  �۔ � � �ي � ��� ساا�ي ااس اا� � اا�اا رر ‬
‫�بج ن‬ ‫جخ‬
‫ئ‬ ‫ھ‬
‫��  �  �  �اا�  �رر  وو  �  �  �  رر  وو�  �   � ے  �  ددئياا  ��۔  ��  ‪،‬اا� ‬
‫ز‬ ‫ش‬
‫ااوورر  رر��  �  �  �  ���  شاا�ئ  هه�ر  �  �    دد�  ن  �  �كرر  �  وو  وو�  ��  � ‬
‫ش‬ ‫خ‬ ‫بث ت‬
‫وو�  ااببب � �۔ اان � ��� شاا�ي ااتيك �ص �� � اا�� � ااوورر  ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�ب � اا� � � � �وو�ب �م بيااس �  � ددل � �� �  ��� ‬
‫ز ز‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫��  �۔  � اا�  �  اان  �  �  �  �  �م  بك  �  ددبياا۔  اان  �  م�رااح  �ي ‬
‫ت‬
‫�چچ ‪�،‬ي بباا��‪،‬دذد� وو دذد�ووب ااوورر  �� � � �رر �۔ �� �  رر�ن  ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫ ��ب م�رااج �رر � �رر ‬ ‫ب‬ ‫� ااتيك �م �رر��ر� �تاا �۔ � � �ي � اابيك‬
‫‪116‬‬

‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬


‫ � رر�� �  � آآ�آآرر دد� آٓ آررآآدد � ‬
‫ز‬ ‫ب‬ ‫خ مخ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫   اابساا�  �ب  �  ��ن  ‪،‬اا س اا�   �رااج  �  �  اا�اا�ن  ااوو رر  ���  رر��  � ‬
‫ب‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫�  �دداات  �  �  �  �ي  �  اا�    ���  ساا�ي  �    � اادد  �  �رر  � ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫جخ‬
‫ا�ب  �  �رر ‬ ‫ب  ا ب‬ ‫�‬
‫�   ���  �ررب  �  اا�ل  �  �  ووه  اان  �  � ب‬
‫اددب  � ااب يك �� �� � � �� �۔ ‬ ‫�� � وواا� دد� �۔ ووه ا ب‬
‫ن‬
‫ا�ب �  ئپاا� ‬
‫ آآددب � �آآ� �آآ�ن  � آٓ آ� ددآآرر � دديياا �۔ اان � ا ب‬ ‫آآ�ن  � ب‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫ا�ب   �  ‬ ‫�� وواا� � اان  � � � �ست  � � �۔ اان  � ا ب‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫�ررددي‪،‬اا�‪ ،‬ووص‪�،‬ووت‪،‬اا�رر  ااوورر    اا�م   وو  �  �  �  �  �  ووه   اا�  ‬ ‫�‬ ‫خ‬
‫ض‬ ‫ئئ خ‬ ‫خ‬
‫��  م�رااح  �رر  �  �  �م  �  � رر  ��  �۔  اان  �  �ط  اا وورر  �  � ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫�  ااوو�اا��‪  �  �،‬ااوورر  �  م�راا�  �  ��  �رري  �ت  �  ساا�  اا� ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ا�ب �  ‬ ‫��دد� � اا�س دد�� �۔ اان � �رر � � اان � �دد ا ب‬
‫ت‬
‫اا� �رري باابباا�ن � ساا� اا�رر � � � �  اا� ��دد� � اا�س دد�� ‬
‫ن‬
‫ب  �  �م  �  �ي  اارر�  �  ��  �تاا  ��  �  �  ووه  ااس  اا�  � ‬ ‫�۔  اابيك  �دد  � ب ب‬
‫ت‬
‫��  دد�  �  �   ااس  �م  �  ��  �دد  �  �رر  �  �۔  تياادد   رر�  ��  ��ت ‬
‫ز ز‬
‫� � � � � �� �وو ررئ � � �� � �م اا� ررئباان � اا�ل �  ‬
‫ذ‬
‫� �رر دذدههيي بباا�� ااوورر  � � � ه�ره �� �۔ ااس اا� � �� ��  � اا يك � ‬
‫ي‬ ‫ه‬
‫ز ز‬
‫�رر  �  �  ااس  رربباان  �    �اا�  �  �  وو�  ���  ��دد  �۔  �  � ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز ز‬
‫�ي � ااررددوو رربباان  � � وو م�رااج � �اا� � �ووب  � � ددبياا۔ اان  � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ خ‬
‫� �� � ااررددوو رربباان  �  � وو م�رااح � �ووب  �  �ببل � اا�� ‬
‫ز ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫ا�ر  � ااررددوو رربباان � � بپاا� �اا� ‬ ‫�اا۔ اا�ن  � اا� � �ببااب � ا ر‬
‫‪115‬‬

‫� �� �  ددھمك س ااررے � �� �  �‬
‫ؤ‬ ‫خ‬
‫ �� �ي �ن � اا� �ؤؤ � �  � ‬
‫ز ز‬
‫ووه � � � � � �ددآآن � آٓ آررآآدد �  ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫� رر�� �  � آآ�آآرر دد� آٓ آررآآدد �  ‬

‫ددئ�‬ ‫ز‬
‫آآب � �  آٓ رآرآآددئ � �  يھئ�ے‬ ‫آٓ آ�  ب‬
‫ددب�‬
‫ � � � � �اا دد� � دد�  يھب�ے ‬
‫ددئ�‬ ‫ت‬
‫آآ� �ررت آآ� آٓ آ� � آآ�رر  يھئ�ے‬
‫ددئ�‬ ‫ن‬
‫   �م آٓ آ� � � �ن ئبررآآددرر  يھئ�ے ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫� � آٓ آررآآددي � � � � � آٓ رآرآآدد �  ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫� رر�� � � آآ�آآرر دد� آٓ آررآآدد �  ‬

‫خ‬
‫آآب آٓ آررآآددي � � � � �  �‬ ‫� ب‬
‫ز‬
‫ بياارر �رري‪�،‬رر بباارراارري‪،�،‬دداارروو�‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫�ب �  � �اا � � �دده � وورر�‬
‫اا� اا� �ه � � ‪،‬اا� اا� �� �      ‬
‫خ‬ ‫خ ت خ‬
‫� �رر آآمببيآآرر � وو � آٓ آررآآدد �  ‬
‫‪114‬‬

‫ز‬
‫ررآآ�ں  � �ف  �  آٓ آ �� �  ااوورر  �� دد� �� وواا� �م ووساا� � �� ‬
‫ت‬
‫�ف � � �۔ اا� �دد �ست ��ں  � � اا��ں  ااوورر  � � دداارر � �  ‬
‫ش‬ ‫غ غ‬ ‫ش‬
‫ب �بيدده � � رره ‬ ‫س‬
‫اا�اام �� � �  �  �شاا � ددبياا �۔ اا�� ددااغ ددااغ ااوورر  �  ب‬
‫ �ب � �� ووه ‬
‫� �۔ � � �ي � � ’’� آٓ آزززآآدد �  ‘‘اا� اا�رر � ب‬
‫� ۂ‬
‫�ررے �  محه �� �۔ ‬

‫ � آٓ آزززآآدد �  ‬

‫� ر�دد � يياا � �� � ئياارراا � �‬
‫�� �ررے � � � �� اا وورر  �رره � �  ‬
‫بز‬
‫� � � � اا اا� �  �اارره � �‬
‫ت‬
‫ئبااب � �� � � � �اارراا � � ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫� � آٓ آررآآدد �  � � �رر آٓ آررآآدد �  ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫� رر�� �  � آآ�آآرر دد� آٓ آررآآدد � ‬

‫جخ‬
‫آٓ آجج  � دد� � � آآنيك �   وو � �  �‬
‫ ااك �م ��رر �  � اابيك � �  � ‬
‫‪113‬‬

‫ز‬
‫� �رر � � �� � � �ن‬
‫��س ااس �رر � �  اا� � � �  ‬
‫ت‬
‫ااے ررح�ت �م �ي � �خطاا �ف‬
‫ڈ‬
‫�� � � � � � � ڈڈرر � �  ‬
‫ش خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫   �  ااتيك  �  �اا�ت  �  �  ااخ��ت  �  � ��  ساان  � �ل  وو  اا�ف � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ااسااس � اا�اارر �تاا �۔ � � �ي �  ااس ببااب � �بيدد � � � ��ه ‬
‫ث ز ز‬
‫� اا��ل � ببااعب  �ااررن ااوورر  اا�اال � ررااه � � � �۔ �� �  ااس � ‬
‫تنتت ش‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫��ت  �  اا�م  �  �تاا  �۔  �س  �  �ع  ااتساان  �  اا ساارر  ااوورر  اا�ااق  �  �اا� ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�  مببب�  �  ددبياا  �۔  دخداا�  �ددااب  �  ��  �گ  اا�  اا��  �  �  �ن  � ‬
‫��  �  �  �۔  �  �  �ي  ااتيك   ااس��  ف��  �  �  ��  �۔   ووه ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫تخ‬
‫�  ااوورر  اا�ل  �  �   اا  �  ��  ااوورر  ااس  ببااب  �  اا�اارر  ��  �  �  ااوورر  ن اا ‬
‫ظ‬ ‫خ ئخ‬
‫اا�� � ساا� � اا�ا رار � اا � �� �دد اائيك � �۔ ظاا �  �  � ااوو رر  � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫� طاا�ب  وورر � ااس � � � اان  � �رر �۔ �م بپاا�ن  � � رروو� ‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫�� وواا� �� ��ت � ووه  �� ددل �� �۔ اان � �ل � � �ل � ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫ووه �گ �� � � � � �ئيك � � � �۔ اان ��ت �  ��ِ �رر � ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اب  ��ه ء � � � �۔ آٓ آ�تيت  � �م  آآ�آآت  � ��  ااوورر   �ش ‬ ‫�ا ب‬
‫ن‬
‫��  �  رراا�    �وودد  ��  �  �  ااوو رر   ااس  �  �  �  تك�  �  �م  ااوورر  �  � ‬
‫ت‬
‫ب �رر ‬ ‫�آآم  آٓ آزززآآددي � �اات � �ووم � �۔ �رر � �  � � وواا� � ب ب‬
‫ز‬
‫ددررووااررے � �ه وو � � ��� � � � �  � بب� � ��ن  � � ‬
‫‪112‬‬

‫ن‬ ‫ت‬
‫ب اا�رروو� �ددااب‪ �،‬اا�اا�ن  ااوورر  تاا�اارر�ن  � � پ پت سااددھ � � ‬ ‫��ه � ب ب‬
‫ت خ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ااوورر  �  ااص��  ببااب  �  �  �  �  �    �باا  �  �  ببااب  �ط�رے  �  �  �  � ‬
‫ت‬
‫��ه  �  �  �  �  �ھ  �  �  ااوورر  �  �ررت  �ل  �  ��ے  ‪�  ،‬جج  ‬
‫ذ‬ ‫ذ‬
‫ااوورر   �� � � � ببرراا �ن  �۔ آآ�س  دذد� ددآآرري � �آآن  آٓ آجج  �ررآآ  ‬
‫ت‬
‫� ببڑڑڑاا اا� �۔ � اا� �م �تاا�ن  � دذد� دداارري ددوو� وون  � دڈداال � ررااه ��راارر ‬
‫ت‬
‫آآ�ب � آٓ آ�دده �  ��۔ ‬ ‫ب‬ ‫اا�رر �� �  ااوورر  � �ررب �  � آآ� ‬
‫�ْ�رر‬
‫ز‬
‫� ��  � � �اارري �رر اا�تيرر �‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫� ��  �دد � رر بباارراارري �رر اا�بيرر � ‬
‫� �  � � � �� �  � ��  � �‬
‫ڑ‬
‫ااس �  � � �  ببرر اا �رري �رر اا�ييززز �‬
‫ت‬
‫��ت‬
‫�رر� � �رردده �رري �م‬
‫     ااس  اا� �  � � �� �‬
‫ٹ‬
‫�گ ااس اا� � دد� �  ووووت‬
‫ � � � � � � �� �‬
‫�رر‬
‫‪111‬‬

‫خ‬
‫    ااپيك �س‪ �،‬خ�ووص ااوورر  ددرردد� � �رر � � � � � �ي � ‬
‫تخ ت‬ ‫ز‬
‫رر�� � �  ر�� � دد�۔ اا�ن  � � اا�رر � � � اا� اات � ‬ ‫�‬
‫ز‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫ئبرروو�  �رر  ��  �  �وورر  �  �  �۔  ووه  �  بيك  وو�ب  ��‪،��،‬ساا�‪،‬م�رااح ‬
‫ژ ن‬ ‫ن‬ ‫ز ٹ‬
‫�رر‪�،‬بباان‪،‬ببررااڈڈ��  ااوورر    �دد  �۔  تپاا�ن  �  ووتيررن  �  اا�ن    �  � ‬
‫ز‬ ‫ن‬
‫آپ � � ‘‘ � باام � � � ووه � � �ل �اا۔ ااررددوو م�رااح �  ‬ ‫�وو�اام’’ آٓ پ‬
‫ش‬
‫ا�ب  � � اا� ��راارر دد� � اا� �ح ‬ ‫ووه � اا� سااه �رر ي �س � ا ب‬
‫ٹ‬
‫ا�ب  � �۔ اا� اا�رروو� ‬ ‫ببرراادد�� �  اا�  �  دخدوواا�رر � �رري � ا ب‬
‫ش نخ‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�ب‪،‬جبذذذببااب  ااوورر  اا�ساات  �  ووه  �  �  � ا اوورر  �ش  رر گ  دداا�ن  �  ‬
‫خ‬ ‫ش‬
‫ا�ب � دداا� � �ررئ � �رر ‬ ‫ااس �س اا�� � � � �  � اان � ا ب‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫� دد� � ووه � وو م ر�ااح � ��ر�ن  �  � � رر�� � � �اا� ‪ �،‬‬
‫ز‬ ‫ت بش‬ ‫ت‬
‫ب  �  دڈد�� ‬ ‫�‬ ‫ب‬ ‫زش‬
‫اا�اا�ں  ااوورر  �ددااب  �بيب  ددل   ن  اا�اارر  �  اا�رر  � � ب‬
‫ي‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ا�ب  �  اابيك  �‪،‬باا�  ااوورر  �  �  ساا�  �ئاا  �۔  ووه  �  �رر ‬ ‫�۔  اان  �  ا ب‬
‫ز‬
‫� � �� وواا� � � دداارر اادداا �� � � �  �� � م�رااح � � ووه ‬
‫ن‬ ‫خ‬
‫�ل  �  �  ااتيك ر ر�  �ل  ��  �۔  اان  �  ووه  بباا�  �  �  �  ووه  �  � ‬
‫ز‬ ‫ڈ‬ ‫ضض‬
‫ب  �    ڈڈ��  �  اا�  اا�رر  رر��  �  �دد  اا�اارر  وو ‬ ‫�‬
‫�  �  اا�رر  �  � ب‬
‫خ‬ ‫ز‬
‫رر�رر � �� �۔ ووه � اا�اارر �  � � ���ن دد�� �  اا�  دد� � ‬
‫ز ز ز ت‬ ‫ن‬
‫ا�ب � �اا� ااوورر  رربباان وو �ن � باا� � �دد وو  � �ھ ‬ ‫اان � �� � رر�‪،‬ا ب‬
‫ن‬
‫�  ��  �۔  ااتساا�  �  وو�رر  ااوورر  ��ي  �  �  اا�ن  �  �وورر  �  � ‬
‫خ‬
‫�۔  ���  رر��  �    ئپاا�  ��  وواا�  �دد  ��‪�،‬س  ااوورر    �دد  ��  � ‬
‫ن‬ ‫ئخ‬ ‫خ‬ ‫ڑ‬
‫ئبرر� �� رر�ن  � ووه �  اا � �� �  ااوورر   اان  � � � � �� � ‬
‫‪110‬‬

‫�ق � � �‪�،‬رر � �اا �وو‬
‫ڑ‬ ‫ظ‬
‫     ظاا�!�رري � �م � � �اا �وو‬
‫اارر� �� � � � � ��ں  � ��‬
‫ٹ‬
‫�ب � دد�‪،� � �،‬ررااكٹ � � �اا �وو‬‫پ‬
‫بخ‬
‫�‪ ،‬اا�‪،�،‬م� � � � �‬
‫ئياارروو �� اائيك �دد � �اا �وو‬
‫�ئ دد�ااررئ � �� � �ے �رره �وو‬
‫ن‬
‫ � �‪،‬آٓ آسآآن �  ااوورر  � �اا �وو‬
‫�ے � � � � آآوو�دد آٓ آددم � �ے‬
‫بزب ش‬ ‫ز‬
‫اب  ي رر �اا �وو ‬
‫ك‬ ‫ش‬ ‫   � �اارري � � ا ب‬
‫� ��رر � �� �  � � � �‬
‫� �� اا�  بباارر دد� �اا �وو‬
‫ت‬
‫�ي ددرروو� � � تااجج  �� � �‬
‫ااٹيك �� ااوورر  � �� � � �اا �وو‬
‫ڑ‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫�ب اا�ل � ساا�  � � � اارر �‬
‫اب �� اا� �� ��رر �اا �وو ‬
‫ ا ب‬
‫‪109‬‬

‫خ‬
‫     �  �  �ي  �  اا�  رر��  �  ��ن   ااوورر  رراا�ن  �  �  ��  � ‬
‫ن‬ ‫ڑ‬ ‫ن‬
‫ا�ب � ببرري �اادد باا�رر اادد�ن  � � �۔ ‬ ‫� ببڑڑڑي جبدد وو � �۔ اان � ا ب‬
‫نذ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫اان  �    ��  �  �ن‪،‬ئبرر��  ��  ساا�‪  �،‬اا�  �  ��‪ ،‬دذد�  اا� ‬
‫ٹ‬ ‫سث‬ ‫ٹ‬ ‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫ا�‪،‬داا� ‬ ‫ �‪،‬داا� �رر اا� ��ر�‪،‬دداا� رر� �  ا د‬ ‫د‬ ‫ا�‪،‬داا� �‬ ‫�‪ �� �،‬ا د‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫�  ررنيااص‪�،‬وو�  �  ��‪��  �،‬رري‪  �،‬اا�ن‪��  ��،‬ي‪�،‬رر ‬
‫ن‬ ‫بخ‬
‫ا�ب  اان  � ‬ ‫ببااببرر‪ � �،‬طااهه�ر  ااوورر   �دد اا� � �  اام �ببل  دخد� �۔ � ا ب‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ن‬
‫�ن  �۔  ووه   اا�    ددل  وو  �ن  �  �تيرر  رر�  �۔  �  �  �ي  �  �م ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫�  �  وو  �  �  هه�ر  اا�ا رار  �  �  �  اا�  �رر  �بياا۔  ووه  اا�  ���ت  ااوورر  ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫ا�ب �� �   � �  رر�� � �م � وو ��راارر � �ررب ‬ ‫وواا�ب � ا ب‬
‫ڈ‬ ‫ش‬
‫ب  �    ڈڈ�  �   اابيك  �رردداا�  �رر  �  اا��  �� ‬ ‫�    ���  شاا�ي  �  �� ب‬
‫ش‬
‫�۔ ااس ساا�ئ � �ھ � هه�ر � � �گ اا�� �س �� �۔ ااييك ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫رر�ك � �رر � � � اا�ن  � �� � �رر � � ك�م �� � ‬
‫بز‬ ‫ز‬ ‫ت ز ت‬
‫��  ددي  ااوورر  �  وو  �  �  �  اامببيااررااب  �  �  م�رااج  �  �  وو   اا�دد  � ‬
‫ش‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫دديياا۔ اان � ��� ساا�ي � � � �ص � � �  � ااس ساا�ي � ‬
‫تز‬
‫��ع  ااس  �رر  ��رااووااں    ااوورر    �م  ززز��  �  �  �  �  �م   اا ساا�  � ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫��  آآس  �  �  آٓ آ�  �۔  اان  �  �م  ددووست  اا�  ججدد  وو  �  �    �ووف ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫رر� � � �رر ااتساا� � دد�ن  � �ااوواا � � ااوورر  �م اانساا� � زخز�ن  ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�  آآ��ل  �  ��  �ررت  �  آٓ آ�۔  اان  �  م�رااح  �    �ررددئ  �  �  ��� ‬
‫ت‬
‫�اا� � اا�طه �تاا � ‪:‬‬
‫�اا �وو‬
‫‪108‬‬

‫نخ‬ ‫خ نخ‬
‫ � ااك � � ‪� ��،‬ن نپ ساارري �  اام‬
‫�ف �� � � �ل اا� � �‬
‫ن‬
‫� � � � س اا �ي دد�اارري � ناام‬
‫ااس � � � � �� �اا�  �‬
‫ن‬
‫� � ددرر  اا� ااك �رر �اارري � ناام‬
‫ت‬
‫� هه�ر�� � � � دد رردد � �ئاا �‬
‫بذ‬ ‫ت‬
‫   ااك دذدرراا �� � �باا � �رري �  اام‬
‫�� � اا�‪��� ��،� ��،‬‬
‫بز‬ ‫ز‬
‫رر�� � وورر� ااك �ووف � �رري �  اام‬
‫��ں  ددزززددتيدده‪،‬ددزززددنيدده � � دد�‬
‫بز‬ ‫ز‬
‫   � � � ااك �ح � �رر بباارراارري �  اام‬
‫ز‬
‫�  � � آآ� � آٓ آووآآرر� �تي رر �‬
‫تخ‬
‫   � � � رر� � اا� �دد ��رري �  اام‬
‫ش ت ن ن‬ ‫ت‬
‫ب � �ل �� �سب اائساان �‬ ‫ئبااب � � ب ب‬
‫ن‬ ‫ن ٹ‬
‫وورر� � � � � ددوو ااووتت � �رري � تاام‬
‫ن‬
‫ددل � يياا دد� �‪،‬دداائاا� � ئباا�� �‬
‫بخ‬ ‫خ‬
‫   رر�� � � اا� � �بيدداارري �  اام‬
‫‪107‬‬

‫ت‬ ‫ز‬
‫�  �  �  اا�  �  اابساا�  �رر  �  ��  �  �  باا  �  ااوورر  �رري  ااس  �  �   اا� ‬
‫ت‬
‫�ل  �باا  �۔  �  �  �ي  �  �  ��  اا�  اا�  �  اا�رر  �  �ن  ‬
‫ذ‬ ‫ذ‬
‫�رري  ���  رر��  �  دذدههيي  اا�اادد  �  �س  �    وو�ں    ااس  �    �رري ‬
‫ت‬
‫��‪ ���،��،‬ااوورر  �اا� اا�اارر وو رروواابيااب � اا�اال � ��رر �۔ اا�ن ‬
‫ش ت‬ ‫ش‬
‫�  اا�  ���  شاا�ي  �  دذدرر�  اا�  �  �  �م  اارر�ساات  �  �  � ‬
‫ڈ‬ ‫ت خ‬
‫ب‬
‫ب  �    ڈڈ��  �  ووه  اا يك ‬ ‫�‬
‫�ررت‪ ،‬ووص  ااوورر  ددرردد�ي  �  ساا�  اا�رر  �  � ب‬ ‫�‬ ‫خ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�دد �� � � � � ئياادد رر� �� �۔ ووه � �ع اائساان � �� � ‬
‫نز‬ ‫ز‬ ‫ش‬ ‫ئئ ذ ئذ‬
‫� رره اا ساا� �ررددئ � جبدذد� � �ساارر � � � �  ااوورر  ااس �ح رر�� �  اا ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫�اارر�ں  �  ببااررے  �  اان  �  �رردداا�  �رر  بيدد  �  �  �ه  دد�باا  �۔  اا�ن  ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫�  ااررددوو  �  ���  ساا�ئ  �  �  اا�سااب‪�،‬ع  �ئبااب   ااوورر  �  �ت  � ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز ش‬
‫�� �ل � دديياا۔ اان � شاا�ي �  رر�� ااوورر  ااس � �م � وو ��را رار � ببااررے ‬
‫�  �  �  رر�  �ه  �  �  آآس  �  �رر  �  آآ�  آٓ آ��ر�  �رري  �   اا�  ��  � ‬
‫ت‬ ‫ن ش‬
‫� � �۔ اان � شاا�ي � � ااوورر  �بيب � ��دد� � �رري � �اارر اا ‬
‫ت خ‬
‫� �� �۔ اا�   �س �تاا � ررهه�ر � � � � �ررے �م ��ل � وو اا� ‬
‫ن‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫اددب ااوورر  � � �م � ساا� �� �۔ اان ‬ ‫�تيااق �۔ اان � ��� شاا�ي ا ب‬
‫ن‬
‫� � ’’ �رري � باام ‘‘ �ببل �رر � ‪:‬‬
‫ن‬ ‫خ‬
‫رر�� � � جبدخد�ن � �اارري � ناام‬
‫ن‬
‫آٓ آدد� � � وو �� � ��رري � تآآم‬
‫ن‬
‫� اا�رري �‪� �،‬رردد�اارري � باام‬
‫‪106‬‬

‫ئئ�ئ ٹ‬
‫اا�ن  � �ييززز � ااوورر  اادد�ں  � � ااوورر  �� � رراا ئ � اا� �� � ‬
‫خ ت‬
‫� �اايياا۔ �  � �ي �  �ااں  �رر �‪،‬اادد� ااوورر  �  خدد�ت � اا�ااف ‬
‫ذ‬ ‫ذ ت‬
‫�  اا� �رر� دذد� اا�ا راراات � �ا راراا �‪:‬‬
‫ت‬
‫‪1‬۔ ��ں  �� �بيدڈدل )� ددسب � � �اا�ددرر(     ‪1936‬‬
‫‪2‬۔ � ��  اا�  ‪1967‬‬
‫‪3‬۔ �اارر� � ئبرراا� � �رر � دد� ‪1985‬‬
‫ن‬
‫   � � �ي � �� � �اادد �س � ��ر� �۔ اان � ك�م ه ه ر� � � ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫�ب  �    شاا�  �۔  دد�  �  �  ��ب  �  اان  �  �  ااوورر  �  �  ��� ‬
‫ب‬
‫ش‬ ‫ن‬
‫�  �م  �  �  �رري  �۔  اان  �  ���  شاا�ي  �  �رر�  ذذذ�  �  � ‬
‫�ل ��  ‪:‬‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ز زش‬ ‫ز‬
‫� � اا�‪�،‬س � ��‪،‬وو�� رر�اان‪،‬بسااط �ساا)�ب(‬
‫   �  �  �ئ  �  �  �  وو  �ل  �  �  �  �  �  رر�  � ‬
‫ت ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ا�ب  � اامببياارري ‬ ‫�ببااب‪�،‬ع ���ب  ااوورر   � �اا� اا�رر اان  � ا ب‬
‫ذ‬
‫ااوو�ف �۔ ووه � � � �ن  �  م�ذزااح � اات يك اا�  ذذذههيي � � ‬
‫خ‬
‫� �� � � � وو � � ااس اا�اارر �  � �ے � �رري  �ه ء � اا�رر ‬
‫ت‬ ‫غ � ت‬
‫� � �  ٓآ آ� � ااوورر  � � اا�س  ددل  وو دد�غ �  �ر�ت‪�،‬ت ااوورر  آٓ آ�دد� ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫� � ددرر وواا � ددے۔ اان � ��� شاا�ي � �ف دد�ن  � تااززز� ااوورر  �ت ‬
‫ذ‬ ‫ش‬
‫�  اا�س  �  �ساارر  ��  �  �  ااذذذ�ن  �  �  وو  ��  �  �  اا�م  ��  � ‬
‫ش ز‬ ‫ش‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫اان  �  ��  وو  م�راا�  شاا�ي  �  اانيك  ���  شاان  ااوورر  اا�س  ددل  ررئباا�  �  � ‬
‫‪105‬‬

‫وب ‬‫ب  ‪  �1947‬ببررطاا�ي  اا�اارر  �  �ر برج  �و ب‬ ‫اا�ن  �  �  ��  �۔  � ب ب‬
‫ت‬ ‫ب جخ ت‬ ‫خ‬
‫ �ج �   دد�ب اا�م دد�۔ ذذذاا� وو��ب � � � ووه ‬ ‫�اا � اا�ن  � بپاا�ن ببرري‬
‫‪�    �1949‬جج  �  اا�  �  �  ااوورر  �  �  ��  �  وو اا�  �  �۔   اا� ‬
‫خ بخ‬
‫ ��ب اا�رر ‬
‫ب‬ ‫ساال ررااوول �ي � اا� ررو رور اا� اا�رر ’’بباادد �ل‪� ،،‬رري � � اابيك‬
‫سث ت‬ ‫ث‬ ‫ت‬ ‫بخ‬
‫� � �  اا�� ��ب � ببااعب ووه ااس اا�رر � اا ااعب � �رري � رر� �۔ ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫ت‬ ‫س‬
‫‪  �1951‬اا�ن  �  �رر  رراارر خ � ت  �    �م  رر�  ااوورر  �  �  اا يك  دد�� ‬
‫ب شس ت‬ ‫ۂۂ‬
‫ا�ب �  � � � �� ‬ ‫ �ب اا� �  سب � �  ا ب‬ ‫ا�ب � ب‬ ‫ج�ق  ا ب‬
‫ص �ب ت ب ن ن‬
‫ب �  �ببل  ااوورر  ببآآ  � يب  آآ سآآن �  آٓ آ�  آٓ آ�  دد�  �۔  �  � ‬ ‫ااوورر  �ے  ك ب‬
‫خ‬
‫ب  وو�  ااوورر  �ددرر  ��  � ‬ ‫ ��ب  �  �  �۔  ووه  اابيك  م� ب‬ ‫ب‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫ا�ب‬
‫ب‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫ه‬ ‫و‬
‫و‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬‫ك‬ ‫ب‬
‫ �ج �  �� � � � ااس � � ووه �� � ‬ ‫اا�ن  � ‪  �1952‬ددووبباارره ب‬
‫ئئ‬ ‫ت‬
‫� � � �ے تك � ااوورر  اا� �ے � رر� رر ��۔ وو�‪،‬اا� وو� ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ااوورر  اابساا� � ساا� اان � وواا�� � ااوورر  � وواا� � اابيك �� �ف �۔ ‬
‫ت‬ ‫ٹ ئئ‬ ‫كئ ٹ ٹ‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫     حكوو�ت ئپاا�ن � اا�  ي پئ يئئل ڈڈوو� اا �رر� �  ڈ ڈاا رر� �ت �� ‬
‫ت جخ ت‬
‫�رر �۔ اا�ن  � ااس �ے � �رره ببررس بك  دد�ب  اا�م دد�۔ ووه � ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز ت‬ ‫ٹ ٹ ئئ‬ ‫ن‬
‫�� ئپاا�ن � � � ڈ ڈ� ڈ ڈ اا رر� �ل ااوورر  � و رورااررب ��ب اا�ن ‬
‫ز ز‬
‫ب  اا�ن  � ‬ ‫���  �  �  �رر  ��۔  اان  �  رر��  �  نياادد�رر  ددوورر  ووه  �  � ب ب‬
‫ت‬ ‫جخ ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫آآ�دد� آآدد�ب  بپآآ�ن‪،‬آآس�م آٓ آببآآدد �   آآ�  دد�ب  آآ�م دد�۔ ووه اا�دد� اادد�ت ‬
‫ت‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫بپاا�ن �  �  وو اادد�  �ج�ے ’’  اادد�ب‘‘ � �� اا� �رر ��۔ اا�ن  � ااس ‬
‫م‬
‫اددب � ��ه ‬ ‫ج��ے � �رر ااوورر  وو�رر � رر� � آٓ آ� �۔  ��‪،‬ع��� ااوورر  �� ا ب‬
‫ت ز‬
‫���  اادد�ب  � ر ر�  �  رر�۔  بپاا��  اادد�ن  �  ف�ح  �  �دد  �� ‬
‫‪104‬‬

‫ز‬ ‫ت‬ ‫ڈ‬


‫ااے � ڈڈ�ي �� �۔ �۔ ااے بك � � �� � � ووه رروورر�رر � ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت ش‬
‫ت�ش �  � ااوورر  � رر�� � آٓ آ�رر  دد� �   ك �م �ك � � � �۔ ‬
‫ي‬ ‫آآت‬
‫ن‬ ‫ز نز‬
‫� � ووه � �� � وواا� � �۔ اا�ن  � ررو رور اا� ’’ اا�ن‘‘ ��رر‪ ،‬‬
‫جخ ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫ااوورر � رروورره ’’�اازززه‘‘ � � ااددااررت �  ساا� � � اا�  دد�ت اا�م دد�۔ ‬
‫ز‬
‫اا�ن  �  �  ��  �  رروورره  ’’  �اا  �رر‘‘  ��رر  �  ��   اا�  �  �  � ‬
‫جخ ت‬
‫آزززآآددي  اا�رر  �  �ي  اا�  �  ��  ��راارر ‬ ‫�  �اان    �رر   دد�ب  اا�م  دد�۔  ووه  آٓ ِ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ظ آآتز‬
‫دد� �  ااوورر   آآ�  آآ� �� � �ظ  �  سآآ� آٓ آررآآددي � آآت يك �ررت  � ‬
‫ۂ‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ث‬
‫�  ��  �۔  ووه   ااك��ر  �  ��  �  �  �تيت  �  �  رر�ه  رر�  �  �  اا�ه ‬
‫بض‬
‫� � � �اا � اا � � �وورري �۔ �� � اا�ن  � � � وو� ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اا�اارر � �م � اا� �بياا ااوورر  � ااوو�ب �  � اا�ررااب ااوورر  �اا� �  �� ‬
‫ت جخ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫�‬
‫� رر�۔ اا�ررااب �  اا�ن  � � �� �� � اان �  ووه �بيب  ووص ااوورر  ‬
‫ت ت ز‬ ‫ز‬
‫ددرردد�ي  � رر�� � �قبضزبيااب � رر� � �� رر�۔ ‬
‫ز‬
‫ب ببرر� � آٓ آببآآددبيآآ� �م � � �  � � � ااوورر  ببررطاا� � رر� � ‬ ‫     � ب ب‬
‫بخ‬ ‫ش‬ ‫خ‬ ‫بخ‬
‫�  ااس  ��  �    ددوو�ي  ��   ب� گ  ااس   �طے  �  ببااس ددوون  �  �  ددووهه�رے ‬
‫ �ج �  �� � � ببررطاا� ‬ ‫اب � ئبااع ثب � �۔ �� بباا شش نبددوون  � ببررطاا�ي ب‬ ‫�ا ب‬
‫ �ج �  �� ‬ ‫� اا� � نببگ � � �  �بنك ددبياا۔ اا� �� �  ووه ببررطاا�ي ب‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ �ب  �� �ن  �  � � �ن  ��۔ ووه � ‬ ‫��  ااوورر   اان  � �� ب‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�ب  ��  �  وواا�  �   ااوورر  ااس  �ن  �  �  �اارر�  ��رر  �    �۔  ددوو�ي ‬
‫جخ ت‬ ‫خ‬ ‫جتخ‬
‫�� � گ � ددوورراان اا�   ��  دد�ت � � �  دد� � �دد مماا� � ‬
‫ت‬
‫اددب‪ ��،‬وو ��‪  ��،‬ااوورر   �اا� �� � ‬ ‫��ب  � � �� م�۔ �� ا ب‬
‫‪103‬‬

‫ﺳﯿﺪ ﺿﻤﯿﺮ ﺟﻌﻔﺮی ‪:‬اردو ﺷﺎﻋﺮی ﻣﯿﮟ‬


‫طﻨﺰ و ﻣﺰاح ﮐﺎ ﺳﺎﻻر‬

‫ش‬ ‫تض‬
‫   �  �  �ي  �  اا�   اام  �  �  سااه �۔  ووه  �  �رري  ‪  �1916‬ااييك  ‬
‫ن‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫�رر  ساادداات  �اا�  �    �اا  ��۔  اان  �  ��اان  �   وو  ا ب‬
‫اددب  �  �اا�  � ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫�ررے ع�� �  �دد  ااوورر   �رر � رر�ھتاا �۔ اا� � �� �� جپك ‬
‫�اا��  �  اا�اا�  �  �  ��  �  �  اا�ن  �  �رر�  ��  �ل ‬
‫خ‬ ‫ٹ‬
‫� �  دداا�  � �ن  � اا�ن  � � يت� ر�ك � اا�ن اا� �رر �دد� � �هه�ره ‬
‫خ‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ذ‬
‫�  �  پپااس  �۔  اان  �  ااساائذذذه    اا�  اا��  ذذذ�  ااوورر    �  شاا�دد  �  خدداادداادد ‬
‫اددب � ‬ ‫ب � � �  اا�ن  � � ا ب‬ ‫ص��ں  � �ف �۔ زخز�� طاا� ب‬
‫اددب � �ل ااوورر  � ‬ ‫�اا� � اا� ص��ن  � �� �ااتياا۔ ووه �ل � ببزززم ا ب‬
‫ن‬
‫رر� �۔ اا�اا� � � � اان � � م�ززاا� �  دد�م �۔ �� �اا�  ااوورر  � ‬
‫ٹ‬ ‫ت ز‬ ‫ز‬
‫اا�� ء �رر اان � اامتتياارري ااوو�ف �۔ �رر� �� �ل � � �ئي��رك ‬
‫ٹ ٹ‬ ‫ٹ‬ ‫ن‬
‫� اا�ن بپااس �� � � ووه �رر� �� � �رر )اابك(�  اا� �ب يددبيب ‬
‫ش‬ ‫ٹ ٹ‬
‫ك�س  �    دداا�  ��۔  اا��ب يددبيب  �    شاا�اارر  ���  ��  ��  �  �  ووه  ‬
‫��رر  �  ااوورر  ااس��  ��‪��،‬رر  �    دداا�  �  ااوورر  ‪  �1938‬اا�ن  �  �۔ ‬
‫‪102‬‬

‫� �ں  � �دد �  ااوو� �� � � رر� �۔ ااس � � � اا�ن  ‬


‫ن‬ ‫ن‬ ‫ش‬
‫� �اان  � � �ص � � شاا� �۔ اان �  � � � ناام � � ‪:‬‬
‫ت‬
‫   �اا�  ��ربيدد  �‪،‬رر�  �  �‪،‬اا�  اا�  رر��وواا  �‪،�  �  �،‬اا�باا  �� ‬
‫ٹ‬ ‫ش‬
‫كي‬
‫�‪�،�  �،‬دد  �رر  �س  �‪،‬اا�  رراا�  �‪   ��،‬ضجباا�  �  ااوورر   ڈڈاا� ‬
‫� � � �۔ ‬
‫ن‬ ‫ز ز‬
‫   اان  �  رر��  �    �اان  اادد�  �رردڈد  �  �  �رر��  �ئياان  اا�م  دد�  اان  �  �ررئ ‬
‫ش ت‬
‫دد�  �  ئپدذد�اا� �۔ ااييك � � ��ر� � � ااشااعب � �� � �م �رري ‬
‫ٹ‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�۔ آآن �  � � رر�رر �عب �  ٓآ آررآآ� � � � �م � آٓ آ � �۔  ڈڈ اا� ‬
‫خ‬
‫� اا� � اا� � رر�� ااتيك � � �� �رري۔ رروو�ن  � � � � ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫آٓ آ�رر آآ�ن  � � �ي � � �  ووه بآآ آآ� �رري رر� �۔ ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�ت � � �� �باا � � ببرر�ں‬
‫خ خ خ ت‬ ‫ت‬
‫ب �ك � �ددے � اابساان بك�بے �  ‬ ‫     ب ب‬
‫٭٭٭‬
‫‪101‬‬

‫ش‬ ‫ش‬
‫اا�دد  �  �  اا�اارردڈد‪�،‬دد  �رر  �س  اا�اارردڈد‪  �،‬سااه  اا�اارردڈد‪،‬ساا�  ��  � ‬
‫ت‬ ‫ڈ‬ ‫ڈ‬ ‫ڈ‬
‫اا�ااررڈڈ‪�،‬وو� �رراا � �وو� اا�ااررڈڈ)�اا(‪ �� ،‬وو� � اا�ااررڈڈ)�ررب(   ووه ‬
‫ش‬ ‫ز‬
‫ �ر � ووررس �ح وو � �  �ووف رر�۔ ‬ ‫�م � ��  ااوورر  � � � � � ر‬
‫ڑ خ‬ ‫خ‬
‫ااتيك  �‪�،‬ي  ااوورر  رر�ك �  �رر  � �رر  �  اا�ن  �  ببررے  رروورروون  � ‬
‫ز‬ ‫ث‬ ‫خ‬
‫آپ  �  �آآنيآآ۔  اان  �  �  ��  �  �ددوو  �  �ھ  �  ��  �۔  آآك��ر  �  آٓ آ�رر ‬ ‫آآ�  آٓ پ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫اادد�ں  � اان � وو� � اادد� �ن  ئك ررساا� � ��۔ اان � اادد� � � ‬
‫ت‬
‫� اادد�ن  � اابيك �� �ه �  �ن  ��رر ااوورر  بباا ص��ب يب اادد�ں  � ص��ں  ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ب � ‬ ‫� � � �تاا  �۔ ااس �م �م �   ووه � وو�ت �ووف رر� ااوورر  اا� س ب‬
‫ن‬
‫ااس �م � � وو� � دديياا۔ اان � اادد� � � اا�ااف �  اا�  � اا� ‬
‫جج‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬
‫دذد� ددااررييااں  ااوورر  اا�اارر � اان �  � � ددرر  دذد� � ‪:‬‬
‫ٹ‬ ‫ش‬ ‫ٹ‬
‫   �� ساا� �رردد � � �مله � رر�‪�،‬دد �رر �س  �سب  ��رر � ‬
‫لئئز‬ ‫ٹ‬ ‫س ئزئئ‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ي‬ ‫ئ‬ ‫گ‬ ‫ي‬
‫ر�‪�،‬ب  آآ�  �ب  آٓ آف   وو� ‬ ‫ب‬ ‫�‬
‫آآ�ر  �  �   ي�ر  ر‬ ‫ئ‬
‫ي‬ ‫آآدد�  �‪،‬ئپآآ�ن  رر ر‬
‫ڈ‬ ‫ٹ‬
‫آٓ آررٹ  آآ�  �  )‪�  �(PILAC‬ر ڈرڈ  �  ااوورر    �اان    اادد�  �رردڈد  �  �ل ‬
‫عض‬ ‫ضض بض‬
‫�‬
‫��ي۔  �ن  �  �  � اا  �وورري  �  �  �اان  اادد�  �رردڈد  �  �م   �روو  �   وو ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫اددب �  � ي اا� � �� اا�اام �۔ �  اا� �رر � �م �باا � � � � ‬ ‫ا ب‬
‫ش‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ڑ‬
‫�� � دداارراا� اا� گررھ �م �تاا �۔ اان � �اا� � � دد� � � سااه ‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫�رر  اادد�  �ب  �  �اا�  ��  �    شاا�  �  ��۔  ااس  �ح  ددوو  � ‬
‫ت‬
‫��ن  � �� � � اابيك �ررب �اا  � � �۔ �اان  اادد� �رردڈد �  اا� ‬
‫ز بز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫رر�� � اابيك اا� �� � اا� ��راارر دد� �۔ ااس � ر ر� اا�م ووه اان  اا� ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫رروورر�رر آآدد�ن  � �رر�� �ئيآآن  � �م � �� � آٓ آرررروو� � � آآ� آآئيآآم ‬
‫‪100‬‬

‫ز ز‬ ‫ز‬
‫��  زززبباان  �  ك��  اادد�  وورر�  �  ��  �  �  اا�ن  �  ااس  رربباان  �  اادد� ‬
‫ڑ‬ ‫ت‬
‫ررووآآبيآآب  �  ٓآ آ� ببرر�� � �م � � �۔ ‪  �1965‬اا�ن � اا� اانيك ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫اادد� �  �رري � � � باام ’’ �ااں ‘‘ �۔ وو�ت  �رر� � ساا� ساا� ااس ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ز ز م‬
‫رر�ن  سا رار  اادد�   �ج�ے  �  اابيك  �ط  ااوورر  �  ررووااتيت  �  �ررت  اا�رر  �  �۔  اا� ‬
‫ز‬ ‫ش‬
‫آب  �  �  سآآ�  ��  ووآآ�  ��  زززئبآآن  �  �  آآدد�  �  �ك  �ن  �  ‬ ‫�دد  آٓ پ‬
‫ت‬ ‫بث ت‬ ‫ذ‬ ‫ۂ‬
‫اب بك ‬ ‫�رره � � � ااذذذ�ن � �  وو �� � وو�  ااببب �اا۔ رروو� � � � ا ب‬
‫�رري � ااوو رر  ’’�ااں  ‘‘ �  � ‪� �2011‬رره دد� � آٓ آ�  � � �۔ ‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫آآب  �  سآآ�  سآآ�  �  آآ  �  �  ف  �  آآددآآررب  �  � ‬ ‫آب  وو  ئ ب‬
‫�  آآ�  �ررئ   ٓآ ب‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫بخ‬ ‫ٹ‬
‫دداا� � اا� � اا� �  اام  جدخدف � ددبياا � � ا ب‬
‫اب �  باارر� � اان � ب ي اادد �  ‬
‫ٹ‬ ‫ن ن‬ ‫ش‬
‫اب اان � باام �اان  � بباا� ااب ديد� � �رر � ددر برج � � � ‬ ‫شاا� �اا �ے �۔  ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫تاارر� � � � �ه�تاا �۔ ‬
‫ددآآ� آٓ آئبآآدد رر� � دد�‬
‫� � �ن  � �� � س اا � �‬
‫     اابيك  وو�   اا�  اادد�  �  �  �  اا�ن  �  اا�  �  ��  �  ااس  �ح ‬
‫ز‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫اا�ب  �  �  �رري  دد�  �  اان  �  �م  �  �  ��۔  ��  زززبباان  وو  ا ب‬
‫اددب  � ‬
‫خ خ ت‬ ‫عخ‬
‫خ‬
‫��روو  � � اان � � اا�ن  دد�ت � � وو اادد� �ں  �  اا�ااف � �۔ ‬
‫خ‬
‫ب ذذذ� � ‬‫اا�  �دد � ااوورر  � اا��اا� اا�ااررذڈذ � � �  � اا� اا� ااررذڈذ �س ب‬
‫‪:‬‬
‫‪99‬‬

‫   �ح �ح �ي بياادد�  � � �اا � ‬
‫ٹ‬
‫ب وو�  بپاا�� �۔ وو�‪،‬اا� وو�  ااوورر  ‬ ‫     ڈڈاا� � اا�  � اا� اابيك  � م� ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�رري  اابساا�  �  ساا�  اان  �  وواا��  �  ااوورر  �  وواا�  �  اابيك  ��  �ف ‬
‫ز‬ ‫ز ز‬ ‫ز‬
‫�۔  اان  �  �ددرري  رربباان  اا��  �  �  �  اا�    دد�  �  �  اا�  رربباا�ن  �  �رر ‬
‫ن‬
‫ �  ‬ ‫ اان‬ ‫ �۔‬ ‫��‬
‫ئز‬
‫ااررددوو‪�،‬رر�‪،��،‬اا� يررئ‪�،‬ئ‪�،��،��،‬اا�‪،��،��،��،‬‬
‫ت‬ ‫ذ‬
‫�نپاا�‪  �،‬ااوورر   �� رربباا�  �ببل  ذذذ� �۔ �� اادد�ب  � اا�ن  � � ‬
‫�� �  ااوورر  آآس �ح �� � آٓ آ� � � �وورر � � �۔ دد� � � ‬
‫ن‬ ‫حخ ت‬ ‫ن‬
‫اادد�  اان  �  �  وو  اادد�   دد�ب  �  �  �  �  دد�  �۔  اان  �    رراا� ‬
‫ٹ‬ ‫ت‬
‫ر‪،‬داا� �رر اا� ‬ ‫رر�‪ ،‬ب�ئيكوو� ددررئيدداا‪ � ،‬اا� �‪ ،‬اا�دد دداا�‪��،‬رة اا� �ر د‬
‫خ‬ ‫ٹ‬
‫ر�‪،‬داا�  �  �‪�،‬ن    اا�ل  رر�‪  ��،‬كيخجباا�‪  �،‬اا�  ��ر�‪،‬اا� ‬ ‫�� د‬
‫خ‬
‫�  �  ددآآرري‪،‬ررآآ�  ررسآآ�‪  �،‬آٓ آ�  �ن‪�،‬رر  آآ�  بثآآ� ب‬
‫ب‪،‬آآ�آآرر  ووآآجبدد‪،‬ررآآم ‬
‫ن � ۂۂ‬ ‫ز ش‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ضض‬
‫ب ر راادده  رر�  �ن  ساا�  �۔  اان  �  ح ق  ا ب‬
‫ا�ب ‬ ‫رربياا ‪  �،‬باا�  ااوورر      �� ب‬
‫ن‬
‫�  وو�  �   ااُن  �  ددوو�ن  �  �وودد  �  �  �  �  ساا�  ��  رر� ‬
‫ث‬ ‫خ‬
‫�  �  ووه  رروواادداارر  �  �۔  اان  �  �  �  �ب ‬
‫ب ت‬ ‫خ‬ ‫حخ‬
‫ي‬ ‫ب‬
‫�‪ ،‬ووص‪،‬ددرردد�ي‪،‬اا�رر‪،‬اا ساا� �ررددي‪ � ،‬ب � وو � ااوورر  �� وو�رر ااوورر ‬ ‫�‬
‫� �ي � ااوو�ف � � �۔ ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز ز‬
‫اددب  � � رروواابيااب  � اا�  � �۔ ووه ��  زززبباان  � ‬
‫   �� رربباان  وو ا ب‬
‫ض‬ ‫ت‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ڑ‬
‫ك�� �اا � � ببررے  �ااح �۔ ووه سااه �‪ �،‬سااه‪�،‬ب  �ن ‬
‫ش‬ ‫ث ث‬
‫بباا�‪�،‬ن  � �‪،‬ووااررب شااه‪� �،‬رر ��  ااوورر  � � � شااه � �اا� �۔ ‬
‫‪98‬‬

‫ڈاﮐﮣﺮ ﺳﯿﺪ اﺧﺘﺮ ﺣﺴﯿﻦ اﺧﺘﺮ‪:‬اﯾﮏ‬


‫روﺷﻦ دﻣﺎغ ﺗﮭﺎﻧہ رﮨﺎ‬
‫ٹ‬ ‫بز ز‬ ‫ت‬
‫   �� �ب  � �� ��  اارر اادد� دداا�رر‪�،‬هه�ر �  ااوورر   �� دداا� � اا� ‬
‫ٹ‬ ‫ت‬
‫� اا� � �ك رر��ت �۔ ‪ �1937 �3‬ببيگرراام)بباا�(� حچك ددرره ‬
‫خ‬ ‫ژ خ‬
‫� دد� �� � ددووبيررن  �� � �ن  �ااه � �ع �� وواا� �  وو ا ب‬
‫اددب  � ‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫وب � �۔ ‬ ‫آآب ‪� 15‬ررچچ  ‪ �2011‬شاام � ��رر � اا� � �و ب‬ ‫آ�ب �ں  ب ب‬
‫آٓ ب‬
‫�  ددرروو�  �  �  �رر  �رري  دد�  �  اا�  اا�رر  �  �  تپاا�ن  �  �رر  �� ‬
‫ن ڈ‬ ‫ڈ‬ ‫ن‬
‫ب ��رر �۔ �ڈڈ�اال ��� �ن ررو ڈوڈ ‬ ‫� � �م � � �اا ن  وواادد�ن  � �ب ب‬
‫ش‬
‫��رر � � �� � وواا� �  ��شاان  � ااب يك �� �  � ��� اادد� ‬
‫عز‬ ‫ز‬
‫اددب  �  ��روو  �  �  وو�  �  دد� ‬ ‫آٓ آ�دده  ء    �ك  �۔  اا�  �م  رر��  �  وو  ا ب‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫وواا�  �بيب �  �  ااس  �  اا�رر  ��  �  باام  �بيدده  ء  ��  �باا  اا�  �  رر�  �۔ ‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫اددب‪،‬باارر�‪  ��،‬وو  ��‪  ،‬رر��  �  اا�اارر  ��  ااوورر  ��� ‬ ‫اا�ن  �  �‪،‬ا ب‬
‫جخ ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫�‬
‫رر�� �   آآ� وو آٓ آ� �  �رووغ  � �� � �آآن  �رر  دد�ت  آآ�م دد�  ووه  ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اب  �۔  اان  �  وو�ت   ااتيك ‬‫اددب  �  اابيك  ددرر�ں    ببا ب‬
‫�رري  ��  تاارر�  ااوورر  باارر�  ا ب‬
‫� ببڑڑڑاا ساا� �۔ ‬
‫ت خ‬
‫ببررس � � �آآببآآب آٓ آر ررروو �آآ �‬
‫‪97‬‬

‫ن‬
‫�ن دد� �‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ب آٓ آ� �‬ ‫� ددن � �  � ووه ددن ك ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫اا� دد�ن �   ااس  ااك ددن � �ن دد� � ‬
‫غ‬
‫ااس اانيك ددن � � � ررجج  � رراا� �  �ن ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫اا� دد�ن � ��وون  �  � ‪� ،‬ن دد� �‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫�  رروورر اادد� � �ررتاا �ں  �ن دد� � ‬
‫ز‬
‫ب اادد� � � �رروون  � �ن دد� �‬ ‫� � ب ب‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ه ه ر�آآرر �ے �دد آٓ آررآآ � �ٍن �� �‬
‫ن‬
‫�ے � �� � �� � �ن دد� � ‬
‫ن‬ ‫ٹ‬
‫اب  ااس  دد�  �  �  رر�۔  اان  �  �  ��  � ‬ ‫ دداا�  �رر  اا�  ��ر�  ا ب‬ ‫  ‬
‫ڑ‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫�� دد� � � اان  � ��ن  شاا�دد  ااوورر   �ووررووں  �ااح �� � �� ‬
‫اب   ااب يك � ‬
‫�� زخز�ن  � ئبااوو�دد زخز�ه �۔ � � � � � � ززز�� ا ب‬
‫�وو� � �اا � �  رر�۔ ‬
‫٭٭٭‬
‫‪96‬‬

‫ز‬ ‫ظ‬
‫ررووح  ��رسآآ  آآ�  �ح  �ظ  �  �  ددتيآآ  �  �  �  �م  �س  �  � ر ردد  �  آٓ آ  �   رر�  ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫� ااوورر  � �ف اا� �� � ذذذااب � �۔ � � آآ� � � � � �  آٓ آتآآ � ‬
‫ز‬ ‫ئز‬
‫ااوورر    �  �  ��  دداا اا� رراارر  ااس �  �ه  �� �  �  �  �  ووه  �گ  �  �ك ‬
‫تض‬ ‫ۂ‬
‫�ں  �    �رره  �  �  ��  �  �ن    رر�  �  ‪  �  �،‬وو�دد   اا ساا�  � ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫جخ‬ ‫ت‬
‫ف�ح‪�،‬ت  ااوورر  وو�رر  �  �  �  ء   ددااوو�ي  �تاا  �  ‪  �  �،‬رر��  �  � ‬
‫بض ت‬
‫ددرردد  �وون  ااوورر  �ن  �  �  � اا  �باا  �  ‪  �،‬اابيك  �  ساا�  دداارر  �  �� ‬
‫ش ت‬
‫��  �  �  �دد  �ر برج  �  �  دد�  وواا�  ��  ببررددااشت  ��  �  �  دد� ‬
‫ن‬ ‫� ت‬ ‫تخ‬ ‫ؤ‬ ‫تخ‬
‫اا ساا� � � �ؤؤن   �راا� �� �  اا� ك  ااوورر   وو ت  � � � اان  � ‬ ‫�‬
‫ت‬
‫رر��ت  �  �ں    �ووم  �  ��  �۔  اا�  �  ��  اا�  �  �  ��ن  � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ٹ‬ ‫ن‬
‫وو�اان  �ن    �  دد�  �۔  دداا�  �رر  اا�  ��ر�  �  اا�تك  وو�ت  �  ددل  ددهه� ‬
‫ن‬
‫دديياا‪ ���،‬ااوورر  �وو� � �ن �آآ � �  �� آآ� ئبرر �  آٓ آ� ااوورر  � ‬
‫ت‬ ‫ن ن‬ ‫ئ ت‬ ‫ن‬
‫ �  �ئ ل  ��  �  � ب  �  �   ے  �  ��  �ررب  �  آٓ آ�  �۔  ززز��  ااوورر  ‬
‫ئ‬ ‫�‬ ‫ك‬‫ئ‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫گ‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�ب  � رراارر �� �� � � � �ن  �ددرر �۔   ��ر� ء اا� اان  �رره ‬
‫�ووں  ااوو رر  � � ��ں  � � � � �رر � ججدد اا � دد� � �  � دد� ‬
‫ت‬
‫� � � ووه �  دداا� �رر�ب ددے � �  ااس پ‬
‫ دد�ب �ئ دد� �  � ئياارر ‬
‫ز‬ ‫ڑ‬
‫ �ر  �  �  �  ��  �۔  ااوورر  ااس  �  �  �  �  اازززل  �  اان  � ‬ ‫وو  �دد  �رر ر‬
‫ؤ‬ ‫ت‬
‫آ�ؤن  ااوورر  �ن  � � �� دد� �۔ ااس ‬ ‫ددآآ� �رر�ت ددے � آٓ آ�ن ‪ٓ ،‬آ ؤ‬
‫ت‬
‫ب  �  �  اا�  اابيك  �  اا�دد  �  �ووم  �  �  �    �رري  �  �  ااوورر  ‬ ‫وو�ب  � ب ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�  �رر�  �  اا�س  �ن  �ے  �  ااوورر  �ن  �  �  دد�  �۔  �  اا�  �  � ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫اا�رر � �ررت �ل � �رر �   ؎‬
‫‪95‬‬

‫ت‬ ‫ش‬
‫اادد�‪،‬دداا�رر‪�،‬دد‪  �،‬ااوورر  �  ساا�  �۔  ووه  ااس  ببااب  �  �  رر�  �  � ‬
‫خ ت‬ ‫ت‬ ‫ت بخ‬
‫�ب ااوورر   اا�اا� �ب � دخدرر� ��ردد � �م ��ت � � � � � �۔ ‬
‫ت بن ش‬
‫اا�ن  � ززز�� �ل ااوورر   �� � اا� وواا�ت ااوورر   شاا�ن  � � اا� �دداا� ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫�� اان  � � � � �۔ اان  � ���  �ن  تك �اادد � � � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫ظ‬
‫ا�ب � �ظ � اان � اا�ااددبيب � �۔ ‬ ‫‪،‬اا�� �� � �  � � ا ب‬
‫ض‬ ‫خ‬
‫ا�ب  �    ��  �  �  �  اا�   اا� ‬ ‫اان  �  �  �  اابيك  وواا�  ��  اان  �  ا ب‬
‫ز‬ ‫ۂ‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�� اا� � � � �تاا �۔ ووه �ببرر �ن � ساا� ك�مه � � اا� رر�� ‬
‫نغ‬ ‫ظ‬
‫� � اا� � �۔  اا�ظ � ��ر�ن  �  � � � � اا ااوورر  � � ‬
‫ز تز ز تز ز‬ ‫ۂۂ‬
‫� � ك�م  � اادداا �� � �تي رر � اا اان �  ررددتيك �� ااوورر  رريياا �رري � ‬
‫جج تخ خ‬ ‫جخ‬ ‫ش ت ن‬ ‫بث‬
‫� � اال �۔ � � ببررددااشب  �باا  ااوورر   ااس �  �ف اا�  � � اا اان  � ‬
‫بز ت‬ ‫بز ز‬
‫ررددبيك � آآ� ب آٓ آ� رروو� �۔ اا� �م ززز�� �  اا�ن  � � � ببا ب‬
‫اب ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ٹ‬ ‫ت‬
‫رر�تيت  �  دداا�  ��  �  �ش  �  �۔  ووه    �ب  � ر رببررددسب  ��  �۔ ‬
‫ٹ‬ ‫ز‬
‫اا�ن    �  �  رر��  �    �ب  �  بباا�  دد�  �  �  ��  �  �وورر  � ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫اب دد� �  اا� �ن  ‬ ‫�ش � ااوورر  � � �ررس بياا �� � دد�ن � ددبياا۔ ا ب‬
‫�ں؟‬
‫ز‬ ‫بز‬ ‫ت‬
‫   �ت  � ��ه ��  ااوورر   ااس �  اا �ببل اا��ل �� ااررل � ‬ ‫ ‬
‫�‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫اائساان � �رر �  � دد� � �۔ �ت �  بھ� � � رر�رري � آٓ بآج ووه ‬
‫� ااس � � � �رري بباارري �۔ ئياان  � س ب‬
‫ب ئياارر � ئباا�� �� � � �رر ‬
‫خ‬ ‫تخ‬
‫� �۔ رر� � � رروو �  � ‪� � � �،‬م � � �ن  � � ؟ اا ساان ‬
‫ن‬
‫ر�ب �  �۔ � �ع اابساان � �رر �  � ‬ ‫� � � �� ببااگ � � ااوورر  � � بپاا ر ب‬
‫‪94‬‬

‫ۂۂ‬ ‫ن‬ ‫ت‬


‫ب  �� دد��۔  جبذذذب ب  ‬ ‫�رر وو ��ت   ااوورر   ���  � � � �� � �ب ب‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫اابساا� �ا راري � � � �رر اان � � �  ��دد � ��دده رر�� �  � ‬
‫ن‬
‫�۔  وو�‪،‬اا�  وو�  ااوورر  �  �ع  اابساان  �  ساا�  وواا��  �  ااوورر  �  وواا� ‬
‫خ‬
‫اان � � � �تياان  ��  وو� �۔ اا� ��وون  �  ووه اارر�ط وو � �  اابيك ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ب ووه  اا� جبذذذببااب‪،‬اا�سااب‪�،‬ببااب ااوورر  ‬ ‫�رر � دد� � �اا � � �۔  � ب ب‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫ا�ب  � �ووبيدده � �باا۔ ‬ ‫��ااب  � �اا� اا�رر � �� � �رري اان  � ا ب‬
‫ت‬
‫� ااس � ددل �  ��دد �۔ � ‬ ‫ت‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫ي‬ ‫ �ب‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫ب‬
‫ب‬ ‫س‬‫ ‬ ‫�‬‫ ‬ ‫�‬‫ ‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫اا� � �س �ب‬
‫ت‬ ‫� ت‬
‫وو  �  �  �  �‪  ��  �،‬وو  �  ئباا�   � ختي�ت  �  ��ي‪��،‬اات  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ا�ب  � اا�ااددبيب  ااوورر   �� � � � � اا�ااجج  � ووه تيدد ‬ ‫�ررب‪،‬ا ب‬
‫ن‬
‫� � �ه دد��۔ ااس �ح اان  � ���  ررووح � ��  � �  ساا� ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫آٓ آ�  ااوورر  � ووں  �  �  �م  �  دد�۔  اان  �  �م  ��ت‪�،‬ل   وو  �  ااوورر  ‬
‫ئخ ئخ‬ ‫خ‬
‫�رر وو � دداارر �  اان � � � ددھ ك رر گ � �ف دد�� دد� �۔ ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫   �دداات  ااوورر  ااررااددي  اا�ل  �  �  ووه  ااس  اا�ا رار  �    ��  �  �ت  ااوورر  ‬ ‫ ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫ت خ‬
‫�  دداارر  �    �رر  �اا  �  �تاا۔  آآن  �  �ل  �  �  ووه  �م  �ددآآت  وو  آآ�ل  �  آٓ آ�رر  �رر ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�  وو�ت  �رري  ااوورر  اا�رري  �ررب  �  رروو  �  �  ��  ��  �    ئبآآلآٓآ�  وو� ‬
‫خ ت‬
‫�‬
‫ت‬ ‫تن ن‬
‫وب �  �ه � � � ااس � � ب � وو� � ‬ ‫اا ساان � �ت ااوورر  � دداارر � ررو پ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫�� �  �ب � ووه � دداارر � بباا� � � باام دد� �۔ �ت ااوورر  � دد اارر � ‬
‫�ج  �  �  اا�  �ل  ��  �۔  �  وو�  �  �  ووه  ‬ ‫�  �  ووه  ��ے  ااوورر   ب‬
‫ن ن‬ ‫ن‬ ‫ۂ‬
‫ا�ب  �  � اا�ط � �م � �۔ اان  � �ن  اان  � ‬ ‫ا�ب  � ا ب‬ ‫ح�قه  ا ب‬
‫ۂۂ‬ ‫ز‬
‫ا�ب  �    دد�  �  �ززز ‬ ‫�  �  �  �  �  �۔  اان  �  ح�ق  ا ب‬
‫‪93‬‬

‫نتش‬ ‫ن‬
‫ااس � � �ووم رره �� �۔ �س � �ع ااتساان  � � ااتتساارر ااوورر  �اا�� ‬
‫ث‬
‫� � �� رر� � ااس � ببااعب  اا� �ن  � ��ن  � �اا� � ‬
‫ؤ‬ ‫ز ؤ‬ ‫ز‬
‫�ؤن  � ااتيك � �ؤؤدد ااوورر  ‬ ‫رؤؤؤن ‪،‬آآ�ن  ااوورر   ؤ‬ ‫�� � �رر � � �۔ رر�� آٓ آررر ؤ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫تخ‬
‫�  �  �  �   اام  �۔  اان  ��ب  �  �  �  ددل  �   رر�  وواا�  اا�  � ‬
‫ت ت زتز‬ ‫ز‬ ‫ٹ‬
‫ااتيك  اا�  ررااه  �  �  �  �  �۔   دداا�  �رر  اا�  ��ر�  �  رر��  �عت‪،‬ااستع اا  ااوورر  ‬
‫ش ت‬ ‫تث‬
‫آت  �  آآ� �آآههشآآت  � �  آآ�آآل  ااوورر  ‬ ‫�دد دداارري � ددرر�ں  � اال �۔ آٓ پ‬
‫خ‬ ‫ز ز‬
‫ب �۔ اان �  � ‬ ‫ب �  � ررااك ب‬ ‫�ااررن �  رر� ااس � ووه اابياام  � �ك ب‬
‫ز‬
‫� � �ي ااوورر  ااوورر  �اا �رر � � رراارر � � � ووه � اا�ط � �م � ااوورر  ‬
‫تز‬ ‫ز‬
‫دداا� �اا� دذداا� رراا� � رروو� �  � ��۔ ووه �ن م�ززااجج  ��ن  �  اا� ‬
‫ٹ‬
‫�� �۔  دد اا� �رر اا� ��ر� �� � �� � � ااس � �م � � ‬
‫ز‬
‫�رر� ااوورر  � �اا� ااوورر  � ��اارراا� اا�اارر �  اابيك �ط ااوورر  � اا�ااززز ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�  رراا� �� � �۔ ااس � � ااس � �ئيب اا��ب � ساا� �� رر� ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫ااوورر  هه�ر  �  �  آٓ آرر��  �  �رر�  �  �رر  �  ��۔  �رراا�  �ي  �رراات  � ‬
‫ز‬ ‫ز ت‬
‫اا�ن  � � �دد � ااوورر  �ن تاازززه � � � اا� �� ��رر رر�۔ ‬
‫ت حخ‬ ‫ٹ‬
‫   اا�  ��  � د داا�  �رر  اا�  ��ر�  �  ااطااعب   ددااوو�ي‪ �،‬‬ ‫ ‬
‫ذ‬ ‫ت‬ ‫ذ ذ‬
‫�‪،�،‬ببررددبباارري ااوورر  �ااررن � ��رااوواان  دد وو�ت � � � اان � دذدووق � ااوورر  ‬
‫عز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�ه �ت �  ااتيك �� �ف �۔ رر�� � اا�اارر  �� � ��روو  �  اا�ن  � ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫�ي دد� �۔ ااتساا� � وو�رر ااوورر  ��ي � � ووه � � ��ب � اا�اارر ‬
‫ز‬
‫اددب � اا� ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫ف‬ ‫ �‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫ن‬ ‫ا�‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫دد‬‫ �‬ ‫ار‬
‫ر‬ ‫�� �۔ اابيك � �ا‬
‫ت‬ ‫ت جخ‬ ‫ت‬
‫ااوورر  اا�ددبيب  �  �بيب   ووص  �  ساا�  اا��  �  �  اادد�  �  �ب  �‪  ،‬ااوورر ‬ ‫�‬
‫‪92‬‬

‫خ‬ ‫خ‬
‫�� اا�اارر �  � � � اان � � اائيك �� ��اان � � ‪ � �،‬‬
‫ز‬
‫ح‬
‫اا�  �  ااوورر  �  �  اا�  �  ر رررق   �ل  �  �اا�  �اا  �۔  ��  ااوورر  �ل ‬
‫ش‬
‫� ببااررے �  �رر وو � � ووه اا� ساا�ددوون  � دخد�ن  � جب� � ااوورر  اا�اادد ‬
‫آآنز ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫رآآددي آآ�رر � ووه  سآآ� آٓ آررآآددي � � ‬ ‫�رر � � ��۔   �تيت � وو � ااوورر  آٓ آر ِ‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫تز‬
‫اا �� � �۔ آآن  � �ل � �  آآ�  آآ� �  آآ�رر � � آٓ آررآآددي � ‬
‫اا�س  ووه  �ه ه ر�  �  �  �  �رر   ااوورر  ذذذ�  �  اا رر�  �  �  �ززز�  �  ااوو رر  اا�  � ‬
‫ث‬ ‫ث‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�‬ ‫ك‬
‫ا�ر � �� رر� � �� � رر� �  �ووس �تياا � � � �۔ ووه اا ر� ‬ ‫ا ر‬
‫ت‬
‫� � �� � � �ب � �ج �� � � �ي �� � ااس � ��  ‬
‫ت ت‬ ‫ؤ‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫ب ‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ �‬ ‫اب‬ ‫ا‬ ‫ا�‬ ‫ا‬ ‫رس ‬ ‫ر‬ ‫ر ‬ ‫ر‬ ‫ؤن  �  � ددؤؤ‬ ‫ر�� � �م �ؤ‬ ‫��� ر‬ ‫وو  ��ت  ااوورر   ‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫ب  � � �� � � � ��۔  ‬ ‫�� �۔ �ت  � �  � � � هه�ر س ب‬
‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ت‬
‫�� �ررت ااوورر  ررم�ر ��  � � � � � �ع اابساان  � اا� �� � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�  �  ��  �  ااس  �  وو�دد  �ررئ  ئاائباا�  �  ساا�  ئبرر��راارر  رر�  ااوورر  هه�ر  ررنگ  �  ‬
‫ت‬
‫آآس � وو�دد � آآ�ب سآآ� آٓ آ�۔ ‬
‫ش خخ تخ خ‬ ‫ٹ‬
‫    ڈڈاا�  �رر  اا� ��ر�  اا�� وو� دداارر‪  ��،‬ااوورر   �س  اا �ق اا ساان  �۔ �ں  ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ث‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫ئك  �  �م  وو�  �  اان  �  ��  رر�۔  ووه  ااك��ر  �  ��  رروورر�ه  ��ت ‬
‫ش خ‬
‫خ‬
‫�  م���ن  � ساا� � �ك ااوورر  �س آآ �� �  � آٓ آبخآآ �  يك � ‬
‫آآب‬
‫� � � اا�  اا� �� � بباارر�ه � �وورر � �۔ � ااييك اا� � � � � ‬
‫ت‬ ‫ڑ‬
‫� � � بياا � ب ب رري � � �ووررب �۔ ددرردد آٓ آ� ��ن  � � آآس � ‬
‫ت‬ ‫ز ش‬
‫ب � ددآآ� ددآآ� �رر  �� وو�ب سآآ� آٓ آ� �۔  � ‬‫��رآآووآآن  �آآ�  � ررو رور وو س ب‬
‫ع ث‬ ‫حخ‬ ‫ث‬
‫� � � ااك��ر �گ  ووص‪،‬ددرردد�ي  ااوورر   اا�رر � �رري �� � بباا ب ‬
‫�‬
‫‪91‬‬

‫خ‬ ‫ت دۂۂ‬ ‫خ‬ ‫جخ ت‬


‫اا�  ��ر�  �  �  �اان    �رر   دد�ب  اا�م  دد�  ‪،‬اان  �  �وو�ب  �ب يد  ��  �  اان  � ‬
‫ن ت‬
‫باام باا اا� �بياان  �رر � � رر� �۔ ‬
‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ٹ‬
‫ب � � اا� �م �� رر�۔ �ددااب ااوورر  ‬ ‫      دداا� �رر اا� � ر�� � رر�� �  �ه ه ب‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫ك‬
‫�� � ووه � �ئ �م � �� �۔ �رررر‪��،‬ب‪،�� ،‬اادد� �� ‬
‫ز‬
‫ �ر � � وو� �وورر رر� ااوورر  � �ش �� � ‬ ‫ااوورر  ��وون  �  �  ووه ر‬
‫ٹ‬ ‫ش‬ ‫ت ز‬
‫ب ووه  اا� ساا�ددوون  � ��ب �  � ‬ ‫ �ر ��۔ � ب ب‬‫�م ��� بباا �عب ر‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫�    ددررس  ��رآٓ آن  دد�  �  آآ�  �س  �بآآ  � ب‬
‫ ��ب  ااوورر  �رر ووں  �  ااتيك  �ں  ‬
‫� � � � �ن  � ��رر �� � � �  اا�ك � �ووف � �۔ ‬
‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ظ‬
‫ووه اا�ظ � ببرر � اا�ل � اا� ذذذههيي ااوورر  رروو�� �ت � ساا� � �رر ‬
‫ت‬
‫�  دد�۔  باارر�  �  ووه  اابيك  �  �  �  �  ��  ااوورر  اا�  ��  بباا�� ‬
‫ت‬ ‫تز‬
‫�  �   اا��  ��راارر  دد�۔  ووه  ئاارر�  ااس�م  �  ذخذرر�  �  �  �  ااس�م  � ‬
‫ن‬
‫�� ااوورر  ��  وورر� � رروو�س �اا� � � �� �۔ اان � اا��ل � ‬
‫ن‬
‫� � �� ااوورر  �ن � � وو اارر� ااوورر  ببآآ�� � �� � � � �ي آٓ آ� � ‬
‫� ت‬ ‫غ‬
‫ئ‬ ‫ه‬
‫��روو غ  ددئياا ��  ااوورر   آآ�� وو ب  � ��  ه�ر � � � � �ه  رر آٓ آ ‬
‫ب‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫�� � � �دد � �رر رر� ��۔ ��رآٓ آن � � �ب � ووه � آآ� ��رآآ رر ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫ �ب �م � �ع اابساان  � ‬ ‫ب �� دد�� � � اا�� ب‬ ‫دد� ااوورر  ااس ببااب � �ب ب‬
‫خ جخ ت‬
‫�  �م  �  �رر  �۔  آآ�  آٓ آببآآ  وو  آآجبددآآدد  �  �بيك  بپآآ�ن  �   دد�ب  ااوورر  ���  ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫رر�� � ررااه ررااست � �� � اا� ججددوو� � ‬
‫خ‬ ‫ن‬ ‫ت ڑ‬
‫ببااررے  �    �م  �  وواا�ب  ووه  ب ب ررے  اا�رر  �  �ن  ��۔  اا�  ��اان  � ‬
‫ت‬ ‫بخ خ‬ ‫جخ ت‬
‫� وو اادد�  دد�ب  � اا� � �رر �  اارر �۔ ااس � ساا� � ووه ااس ببااب  � ‬
‫‪90‬‬

‫ڑ‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬


‫ �ر اا� �� �ررب �  شاا� � ��  � � � ئ ب ررئ ‬ ‫� �� �اا �۔ اان � ر‬
‫ت‬ ‫خ ت‬
‫آآب  بك ‬ ‫�  خدد�ت  �  �۔  ع��  آآ�ل  آآوو�  ��رر�  آآس�م  آٓ آببآآدد  �  �ف  �   ب‬
‫ٹ‬ ‫ن‬
‫آآررددوو � � �� � شثآآ� �� �   آآِن �  ددآآ� �رر آآ� � ر�� � �� آٓ آررآآ ‬
‫ش‬
‫�  ااوورر   �ي �� شاا� �۔   دد� � � مماا� �  �ن  ااررددوو � ‬
‫ن‬
‫�رر�  �رري  �  وو�ں  �  �  �  �  �ل  �۔  ددرر�  �  �  ع�ووه  اان  � ‬
‫ن‬
‫ �ب ’’ دد� � � ‬ ‫� ااوورر  �ي � � �اادد � � ��ر� �۔ اان � ب‬
‫ت‬ ‫تخ‬ ‫ت‬
‫رروو�  �  ‘‘  �  �  �ل  ��۔  ااس  تاا�  �  اا�ن  �   اا�رر  �ت  � ‬
‫خ‬ ‫خ بخ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫ب �� اان  اا� رروورر�رر ‬ ‫اان � �ئيدده ااساائدخده � �اا� �� �اا�۔ � س ب‬
‫ئذ‬ ‫ذ‬ ‫ت‬
‫ااساائدذده  �  ئبااررے  �  �  �  �  �  �  �ن  �  �  �ع  اا ساان  �  �� ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ �ب اابيك ‬ ‫�ل �� �۔ ززز�� � �تيت ااوورر  �بيب � اا�� �� �  � ب‬
‫غغ‬ ‫خ ��م‬ ‫ت بخ‬
‫� �اا�� �۔ اا� � وو�دد � اا�ب � اا � اان �  ج � رر�۔  ��  �م ‬
‫بث‬ ‫ت حخ ت خ‬
‫ �ب ااس � ددرر�ن  � اال �۔ ‬ ‫� � � �ب ااوورر   دد�ب � اان � � ب‬
‫ئخ ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫ووه اائيك � ساارر � �  اا� � �ئبااب � دخدرر� ووه � اا� ااب � � ‬
‫ت تز‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫ا�ب �ررب‪،‬باارر� ااوورر  �ع � ‬ ‫�  � وو�ت �ووف � رر�۔  اان � �  ااوورر  ا ب‬
‫ز‬ ‫ز ز‬ ‫ت‬
‫اددب  � �رر� � � �رري دد� �  رروورر ‬ ‫� �۔    ااس وو�ب  ااررددوو رربباان  وو  ا ب‬
‫خ‬ ‫سث‬ ‫ٹ‬
‫اا�وون  � ااس � �دد �  بب� � د داا� �رر اا� ��ر� � �  اا� ااوورر  �ن � ‬
‫ت‬ ‫ز ز‬ ‫ش‬
‫اددب  ااس  وو�ب  ااف�ك  �  وو�ن  �  آٓ آ� ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫و‬
‫و‬ ‫ ‬ ‫ان‬ ‫ا‬
‫ب‬ ‫رب‬
‫ ر‬ ‫و‬
‫و‬ ‫ردد‬ ‫ر‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫ ‬ ‫۔‬‫ �‬ ‫دد‬ ‫ ��‬ ‫آ�ش‬ ‫�  آٓ‬
‫ٹ‬ ‫ت‬
‫� ااس اارر� �م ئك ررساا� � � �� �  اا� د د اا� �رر اا� � ر�� � � ‬
‫ٹ‬ ‫ز‬ ‫ن ت‬ ‫ثث‬
‫�  ااوورر  دداا�رراا� اا�بب � رر� �۔  ااس � � ��روورراان   رر� �  ڈڈاا� � رر ‬
‫‪89‬‬

‫ن‬
‫اب  �� �  دڈدھبگ � �اا� � �  اادد� �  � � رر� ‬ ‫��۔ ا ب‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫�  ااوورر  �   ڈ ڈرراا�  �ل  �  اا�م  �  رر�  �۔  دداا�  �رر  اا�  ��ر�  �  � ‬
‫�م �  ئپاا�  �� وواا�  �‪  �  �،�  �،‬ااوورر   �دد  �  رر�  �� � ‬
‫��  �  ��  �  رر�  وو  �  جبددوو  �  �  ��  �  �  اا�  �  �  دد� ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ �ر �‪ � � ،‬ااوورر  هه�ر � � �رر � ئبررق ‬
‫�۔  اان � � �‪ �� ،‬ر‬
‫� � � � � وو � � � � �۔ ع�� اا�ل آآوو� ��رر� آآس�م آٓ آببآآدد ‬
‫ت‬
‫�  بآآرر�  �  آٓ آرر�  �  �  �  آآس  �رر  �  �  آآس  �  �  �  �  دد� ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫آآب آآن � وو�ب � � � آٓ آرر� �ب وو بيآآس � �� � آٓ آبآآ �۔ ‬ ‫� ااوورر   ب‬
‫ت‬
‫� آآ � � � � � � سآآ� �ں  � آٓ آ �بآآ �   ؎‬
‫ن‬
‫ وو�ااں  � � �ه � وو ساا� ااددااس �             � � � � رروو� � ددن �رر � ‬
‫ٹ‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫   تپاا�ن  �  ااوو  رربپاا�ن  �  ببااهه�ر  رر�  وواا�  دداا�رروون  � د داا�  �رر ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫اا�  ��ر�  �  ��ر�  �ب  �۔  �رر  ��راا�  دداا�رر  ددررتيدداا  ‪ a) (Derrid‬‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت ٹ‬
‫�ڈ �ي �ااس � ووه � � � اان � �بيااب � ببااررے ‬ ‫ااوورر  �ه ه ر� �بيااب ك ڈ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫ب  ووه  رردد  �‪،‬جبددبيددبيب‪ ��،‬‬ ‫اان  �  �دد�  �ل  ��  �  �  � ب ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ججددييددي يت‪،‬ساا�ت  ااوورر   � ساا�ب  � ببااررے �  �� � �� � � وو ‬
‫ت‬
‫� � � ددرر� وواا �� � ��۔ اا� �س �تاا � ددررتياا � رروواا� � ‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫�� دد�� � � رروواان  � � ��ت � � وو �سااك � �ررب �� � � ‬
‫ش‬ ‫نن‬
‫ب وو ه �� �ووع �� � سببے وواا� � � �س � ��۔  �� � ‬ ‫رر� �۔ � ب ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫آآ� آٓ آ��ر� � � �� �ئآآ � � � ووه � ووه �  وو ررووج � �آآ�ن  �  � �ئآآ۔ ‬
‫ت‬ ‫ن ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫اان � ببااب ددل � بك�يي ااوورر  ددل �  اا�� � �� ااوورر  �ووں  � � اا� باا� ‬
‫‪88‬‬

‫��  ااوورر  دد��  �  �� ��  ‪  �  �  ��  ،‬اا�رر  �  �  �  �  �   وو ‬


‫غ‬ ‫ش‬
‫اا�رر � ررووس اا��۔ � �  � � ��  اا� �� اان �  ��دد� �  � � ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�  �باا  � �  �  ااس  �  مماا�  ��۔  اان  �  �  �  �  ��� رر�� � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫ب ‬ ‫�  �  ��   ااوورر  �ددااب  �  �ددي  سب ببب  �  �  �۔  اان  �  �  �  � ب ب‬
‫ن‬ ‫ئخ‬
‫ �ب  �ااه ووه  �  �  ��  اان  �  س اا� ‬ ‫��   اا  دداا�  �رر  �  �  � � ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫بغ‬ ‫غ ت ٹ‬
‫ا � داا� �رر اا� ��ر� � �ے � رر گ � � �باا  ااوورر   ووه �تيت ‬ ‫�ن  �با د‬
‫ث‬ ‫ن‬
‫تاا�اارري � اا� �� ااوورر   ااك��ر � �ع �� ‬
‫ � � �اا� � �ئ اا� � �‬
‫ٹ‬
‫  دداا� �رر اا� � ر�� ‪  � 2001‬ع�� اا�ل  ااوو� ��رر� ااس�م آٓ آببآآدد ‬ ‫ ‬
‫ڈ‬
‫�  � اارردد وو � �رر �رر ��۔ ااس � � ‪  � 2005‬آآ�  ڈڈ� آٓ آف ‬
‫ئ‬ ‫خ‬ ‫ئئ ز‬
‫ب‬ ‫ص‬
‫آٓ آرر� � � � � رر � �۔ اا� خدداادداادد  ��ں  ااوورر  وو� �� �  رروو� � ‬
‫نن‬
‫آب � آآس ��رر� � � � ��رر�ن  � ررئيئكئگ �  � ‬ ‫رر�� ��  ٓآ پ‬
‫ز‬ ‫بز‬ ‫بز‬ ‫ت‬
‫آٓ آ�  �  ددنيآآ۔  ��  ��ت  �   رربي ك گ  �  �  ااس  �  �ددرر  �  �  �رر  ااوورر  ‬
‫ت‬ ‫ٹ‬
‫ب ��اا�ن  د د اا� �رر اا� ��ر� � وو�� اا� �ددب ‬ ‫�دد �م � �اا۔ � س ب‬
‫ت‬
‫ااوو رر� اا�ل �ببرر � � �۔ ع�� اا�ل ااوو� ��رر� � باارر� �  � �ج  ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫خ ت‬ ‫ٹ‬
‫دداا� �رر اا� � ر�� � �‪،‬اادد� ااوورر  �رر� خدد�ت � اا�رروون � ااوورر  �وون � ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫هه�ر � � اا� ااف � � ااوورر  اان � اا�ا رار �  � وو�رر ��ب � اا�دد � اان ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫� ر رئبررددسب �ا باج � � � �‪،‬ااس � � اا� �� ئاا�ه رروواائيب ��دد ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫� �۔ اا�ن  � ااس �� �  � �رررر � اا�م � � �  �رر �هه�ر� ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫��ب‪،‬دداا�رر‪،‬اادد�‪،�،‬ااساابدذده‪�،�،‬هه�ر�  �ب  ااوورر    �دد  شاا� ‬
‫‪87‬‬

‫ت‬ ‫ن‬
‫اان � �ن  ااوورر  �ددآآب � � � �گ آٓ آ�ه �۔ اا� �مله � � � ووه  ااك ‬
‫ن‬ ‫ش غ ستتغغتغ‬
‫ساان  اا اا  �  �  �۔  �دد  وو  ��  ااوورر  ررتياا  �رري  �  اان  �  �  �۔  ووه  بپاا� ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ةة‬
‫ �ر  �  آآس�م  آٓ آببآآدد  �  �  �  �  آآددآآ  ��۔   اا� ‬ ‫�م  وو  �  �۔  ه ه ر�  رروورر  ووه ر‬
‫ز‬ ‫ٹ‬ ‫ت‬
‫رر�� �ه � � ئك � �� � ��ر�ً  اان يك � �ني��ر � ووه ررو روراا� �ل � ‬
‫ز ش‬ ‫ز‬
‫��۔  �  اان  �  ووررررش  �  ااوورر  اا�  �  ووه  �  �  �  �  �ل  ��  �۔  � ‬
‫خ‬
‫� اا�ا باج اان � � � �رر� � دد� �۔ ووه بباا وو� � � ‬ ‫ااوورر  � � � ‬
‫ض‬ ‫ت‬ ‫بببيي ٹ ت‬
‫اا�  دد�  �   ھبے  �بيب  �ي  ااوورر  ��رص  ��  �   اا�  ��راا�  �  اادداا ‬
‫ن ت‬ ‫ن‬
‫ب  �  ��  �۔ ‬ ‫��۔  اان  �  �  وورراا�  ددتيااتت  ااوورر  اا�س  دذد�  دداارري  �  س ب‬
‫غ� ت‬ ‫ن‬
‫اان � دد� �  دد��ن  ااوورر  ��ن  � �رر � � �۔ �ررغ وو ت �  ددرروودد تپااك ‬
‫ث‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫ااوورر  آٓ آبيآآب  ��رآٓ آن  �  �  �  ��۔    �رراا  ��ه  �  اا��ل  �  ببااعب  �� ‬
‫ۂ‬
‫اا�رر  �  �  �  �  �رر  �  �  �  ببااررے  �  ك�مه  �  اادد اا  ��  �    بباا�م ‬
‫ث‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫تاا� � �م � �تاا �۔ اا� � � � � ااوو رر  � وو �دد  � ببااعب � � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ز‬
‫ا�ب � ��ب �  ووه ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫ان‬ ‫ا‬‫ ‬ ‫۔‬ ‫ �‬ ‫�‬ ‫ �‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫ر‬
‫ر‬ ‫آآ‬‫آر‬
‫ر‬ ‫�وورر �گ بب� وو� � ددرر �  ٓآ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫ب � � � ‬ ‫اا� وو�ب �اارر� � � دداا�ن  �  رربباان رر� �۔  ووه س ب‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ض‬
‫ررساان  �  �  �گ  �رر  ررساان    ��  اان  �  �  ددوورر  رر�  �ن  تك  �  اان ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫ث ت‬ ‫ت‬
‫�  ��ئ  م��ب  �  �  ااك��ر  ئاا�  ��    ئاا  �  �  �  خ�ف  ��   رردد  � ‬
‫ث ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ظ‬
‫� ظآآهه�ر � �� آآ� ��رآٓ آن � � �رره آآ�س ااوورر  �ررة اا  �ف�ق � ك��رت � وورردد ‬
‫ن ت ؤ‬
‫ب � ساا� �رردداا� ااوورر  �� رر� � � � ذذذاا� رر� ‬ ‫��۔ اان � ببرربا ؤاؤ س ب‬
‫ن‬
‫ا�ب � ��ن  � � رر�  ااوورر  اان ‬ ‫� � � اا�ن  � � �ف � � �بياا۔ ووه ا ب‬
‫� � � � �اا� اا� � � �� �� اا�  �م �� � اا� �� �  ‬
‫‪86‬‬

‫خ‬ ‫ٹ‬
‫دداا�  �رر  اا�  ��ر�  ك�س  �    آٓ آ�  آآس  �  �  ��ئ  �  وو�  �ن  �  � ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�ب  �  �  اا�  وو�ب  اا�  �  �  ددرر�ااسب  �  ااوورر    شاا�دد  �  �  � ‬ ‫ب‬
‫ت‬ ‫ٹ‬ ‫ٹ‬ ‫ز‬
‫ئپآآ�ن  آآ�  �ب  آٓ آف  �ئ يدد�  سآآ�  آآس�م  آٓ آئبآآدد  �۔    ااددووتياات  �  �م ‬
‫ت ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش ت‬ ‫ت‬
‫ب ئك �رر � �ب � � ��  ااس وو�ب ئك ئباا  وو� ‬ ‫اا�اا�ب �دد ئبررددااسب � � ب ب‬
‫ۂۂ‬ ‫ش‬
‫ب  ساا�دد  اا�  �  اا�دد  �  �  � ‬ ‫�  �  دد��  ��  رر�۔  �  �  �  �  � ب ب‬
‫ڑ‬ ‫ت‬
‫�  پپااپياا۔ ووه  ��رط �ب � � �� � � آٓ آ� ببرر� ااوورر   اا� دد � ��ں  �  ‬
‫ٹ‬
‫� �اا۔  دداا� �رر اا� ��ر� ااس  � � � رروو� � ااوورر  �  �اا� ع�� � ‬
‫ت‬ ‫ش ت‬ ‫ڑ‬ ‫شن‬
‫ببااسبددے �رري ع��ن  � �بيدد �ددي ب برردد ااست  �   سكتے اا� � �  � ‬
‫ش‬ ‫خ‬
‫�� ددوورره �ح � ددتياا �۔ ااس ساا�دد �  اا� �ت ي دد � � اا�س � � �۔ ‬
‫ٹ‬
‫آپ ‬‫ااس  �  ��  �  اا��  �  �  دداا�  �رر  اا�  ��ر�  �  �اا  �  �  ’’اا�  ��  آٓ پ‬
‫ٹ‬ ‫ت‬
‫ � � � � ڈاا� �رر اا� ��ر� ‬ ‫ڈ‬ ‫ب  � � آٓ آسآآ�ن  �آآ �ے ‘‘۔ � ببااب‬ ‫س ب‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫ددوو�وون  �  �  آٓ آسآآ�ن  ب�س  ��  ��  �  آآوو�ب  �دد  �  �ن  �  ‬
‫ز ز‬ ‫ز ز‬
‫دڈداال  دد�۔  اان  �  رر��  اا�  �  �    �رري  �  �رر   وو  سا رار  رروو�  ااوورر  �  �  وو ‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫اب رراارري۔ ااس � ببااوو�دد اان � �ے � � �دد م�ل � � � دد�۔ دد� ‬ ‫با ب‬
‫ن‬ ‫ن ن‬
‫�  � ااوورر  ف�ح � �م اا� � تتيك ااتساا�ن  � وو�دد � ��ن � �۔ ‬
‫خ‬ ‫ٹ‬
‫        دداا� �رر اا� ��ر� رراا� اا�ه � �ن  �۔   هه�ر � � �  ااوورر   ��ر� ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�‬
‫ب  � اا�  �بيدد �ب  �۔   اا�ن  � �رر ��  �ر� � � ‬ ‫وواارراا� ب ص ب‬
‫ع‬
‫ت‬ ‫ض‬ ‫ت‬
‫�ددت  ��  �  ااوورر  �رر  ��  رر�ن  اا�ررك  �  �  �    �ه  �  �ددت ‬
‫خ‬
‫ ��۔  �  ه  �  ددووررآآن  �ه  �م  �  آٓ آ�ي  �ے  �  ووه  � ‬ ‫ٹ‬ ‫اب‬
‫�  �  ئيا ب‬
‫ت ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ببيي‬
‫�ي اا�ف �   ب ھبے ااوو رر  ه ه ر� �ے رروورر ووه ��رآٓ آن � � � ت�ووت � �۔ ‬
‫‪85‬‬

‫ن‬
‫�� �  �ل �� �۔ اان � ددوو�ن  � � وودد �  � � � ساا� دد� ‬
‫ن‬
‫�  ببااررے  �  اا�ن  �  �  �  ��  ااوورر  �  �  اان  �  ��  دد�  �۔  �  � ‬
‫ن‬ ‫ن ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫�  اان  �  �  اان  �  �ووبيدده  �  �باا  ااوورر  اان  �  �  اا�  �ن  بك  ��ربباان  �� ‬
‫ز‬ ‫ش‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�  �  �  وو�ت  �رر  رر�۔  و رور�  آٓ آببآآدد  �  �  آآن  �  آآبيك  شآآ�دد  �  آآن  � ‬
‫ٹ‬ ‫تخ‬ ‫خ خ ت‬ ‫ٹ‬
‫�  �ي  �  اابيك  �  �  سب يب  �  ااوورر  اان  �  خدد�ت  �  �  � اا  ��۔   ڈڈاا� ‬
‫ت‬
‫�رر اا� ��ر� � ااس � � �ل �� � �ررب � � ااوورر  � � � ااس � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫��روو�خت  �  �  ااس  �  �  وواا�  رر�  �  �ووررت  �  �اا�  �  ددے  ددي ‬
‫ز‬ ‫ٹ‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫��۔ �� آآن � �آآبيب � �� آآس سب يب � رر� وورر� آٓ آببآآدد � آآبيك � ‬
‫ض‬ ‫ضض‬
‫ااوورر   � �رراا �ه �  � ددئ �۔ � � �ل وو �  �  اان  � ��ن  ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫ب ااس ببااب � � ساا� �  � اا�ن  � �م � � � ‬ ‫ساا�دد ��دد �  ووه س ب‬
‫ت‬
‫ �خ � ددي۔ �ووررب � � وو طاا�ب � دداا� ‬
‫ت‬ ‫�� اا� ش شاا�ددوون  � ف�ج � پ‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫خ‬ ‫نخ‬
‫ا�ب � بب� اامببيااززز  ‬ ‫ب ساا�ددووں  ااوورر  ا ب‬ ‫‪،‬ددرر � � �دد � اا � اان � �ه رر�۔  ووه س ب‬
‫ن‬
‫�دد  ��  ااوورر  �  اان  �  �ف  �  اا�س  �  ااوورر  ��  �  ��  �  رر�۔ ‬
‫ت‬ ‫ن ن‬ ‫ن‬
‫اا�ن  �  �  �ل  �باا  اان  �  �ددب  �۔  ��  �  �  �  رر�  وواا�  اانيك ‬
‫ر�ت � � �  آٓ آ� �� � ‪ ،‬‬ ‫�وو� � � آآس�م آٓ آببآآدد �  آآ�۔ � � وور پ‬
‫ث ٹ‬
‫� اا�اا �م � �� ددووررے � �وو�اام �رر � �� � ببااعب د داا� �رر ‬
‫ٹ‬
‫اا� ��ر� � اا� �ے۔   ڈڈاا� �رر  آآ� ��ر� �  آآ� آٓ آببآآدد  اا وورر   �ي � ب ب ررف ‬
‫ٹ‬ ‫جخ‬
‫بباارري  ااوورر    �تيدد دد� � وو� � �� ددوورره �  � ددتياا �۔    دداا� �رر اا� ‬
‫��ر� � � �بياا � ووه ددل � ددل �  رر�ه رر�۔ دد� � � � �ي � ‬
‫ث‬ ‫ؤ‬
‫ب  �ئيدد  ��  �  �رر  �  �۔ ‬ ‫ �آآؤن  �  ئبآآعب  ؤؤه  �ؤؤ�  �� ب‬ ‫آٓ آ�  ؤؤآآ�  ئبرر�� ؤ‬
‫‪84‬‬

‫ن‬ ‫ڑ‬
‫ب ب ررے �هه�ر � � �� � � �  اا� �رر ساا� �م � ددوورراان �   ووه � ‬
‫ز ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫�  �ل  ااوورر  �  �رر  �  دداارر  اادد اا  ��  رر�۔  دد�  �  �رر  ��ب  �  ااررددوو  رربباان  ‬
‫ز ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ �ر � �وو�ب ااررددوو ررئباان � � ��ه �۔ � � ‬ ‫� اارر� � اان � �� ر‬
‫ڈ‬ ‫ن‬
‫ب طاا� � اان � �اا� �  اارردد وو اا�� � اارر� � � اا�۔ ڈڈي � � ‬ ‫ااييك  � ب‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�� �۔ دد� � �دد مماا� � � � رربباان �� وواا� اان � ااررددوو � ‬
‫ز ز ز‬
‫اددب �  اا� �ن �� ااوورر  اا�ك � �هه�ره �� � ااررددوو رربباان � اان ‬ ‫ااوورر  � ا ب‬
‫ش‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫� اا�� �ررب � �ت ��۔  ووه ااس ددرردد�ي ااوورر  خ� ووص � ساا�ددووں  � ‬
‫ٹ‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�‬ ‫ب‬
‫ب � ڈڈاا� �رر ‬ ‫ص��ن  � � �� � �هه�ر �ببل  �ر � سآآ� آٓ آ �بآآ۔ � س ب‬
‫ھ‬
‫اا� ��ر� � � � �رر� � �� �۔ اا�ن  � �� � � � �� ‬
‫ز‬
‫وواا�  �ص��  �م  �  �  ببااررے  �دد  �رررر  �  �ي  �� �  � ‬
‫ٹ‬
‫‪  �  �  �،‬ئپدذد�اا�  �  ��۔  اا�ن  �  �ني��رك  �  �  �  اا�۔  ااے۔ ‬
‫ت‬ ‫ز ز‬
‫ �ب � �م ددرر� � �بيب ‬ ‫اا� � ااوورر  � اا�۔ دڈدي � � ااررددوو رربباان � ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ب �اا�۔  ااس وو�ب � � �رري دد� �  �ص�� ‬ ‫� ااوورر  دذداا� دد� � �ئ ب‬
‫غ‬
‫ز ز‬
‫اددب � ��رووغ � � ‬ ‫�� � � ذذذرر� ��� � رر� �۔  ااررددوو رربباان وو ا ب‬
‫خ‬ ‫خ خ‬ ‫حخ ت‬ ‫ٹ‬
‫ �ر  �م  �� ‬ ‫دداا�  �رر  اا�  ��ر�  �   دد�ب  �  ااس  رربباان  �  �رري  دد�  �   ر‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫�اا۔ اان � بباارر اا�ن � ااررددوو دداان  اا� � � �ددن � � رر� �۔ ‬
‫ن‬ ‫ئن ن‬
‫           دد� �  � �ج � اا ساان ئپاا� �� �۔ اان �  �  اا� � � �  � ‬
‫ٹ‬ ‫ن ن‬
‫ب  �  وو�‪،‬اا�  وو�   ااوورر  �  �ع  اابساان  �  �   وو�  �  دد�۔  ڈڈ اا�  � رر ‬ ‫اا�  س ب‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫اا� ��ر� اا� � ااتساان �۔ ��دده ددوورر �  ��ردد � � �� ااوورر  �م ��خت � ‬
‫نن ن‬ ‫ٹ‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ خ‬
‫� رروورر ئبرروورر � �ررب اا�رر �ئاا جچ� � رر� �۔ ڈڈاا� �رر اا� ��ر� � اا ساان ‬
‫‪83‬‬

‫ب  �ن  � �بيدده ‬ ‫ب  � � � طاا� ب‬ ‫��رر� � �� �  �م �� � ب ب‬


‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت ٹ‬
‫اا��ت �ه دداا� �رر اا� ��ر� � � � ��راارر تپااتاا۔  ووه ااتيك �هه�ر �ت � ووه دد�ن  � ‬
‫ن ئث‬
‫ب  اا�اال  ��  �۔  �ه  ��  �    ��  اان  �   اا�  �  �۔  ووه  �دد  �  �  � ‬ ‫س ب‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫دد�ت  ددے  �   اا�  �ن    �اا�  ااوورر  آآن  �  آٓ آررآآم  وو  آٓ آسآآ�  �  �ررآآ  �ل  رر�۔ ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫ب � اائيك اا�� �س �ئاا ااوورر  � � اا� �� � � ‬ ‫اان � �ن  هه�ر ط اا� ب‬
‫خ‬ ‫ت خ‬
‫ع‬
‫�تاا۔  اان  �   ووص  ااوورر  �ه  �وورري  �  ��ن    دد�ن  �  �  �  �  �۔   �� ‬ ‫�‬ ‫خ‬
‫ز‬
‫آآ�ل  آآوو� ��رر� آآس�م آٓ آببآآدد �  �م �رر� �‪،‬دد�ي م�رر�  ااوورر   ددرر� ‬
‫� شس ت‬ ‫ز‬ ‫ضز‬ ‫ز‬
‫ب �  ك�ب ااوورر  ‬ ‫ب اان � وواا�� � ��۔ ووه س ب‬ ‫�ررم � م�رر� �  س ب‬
‫ن‬ ‫ث‬ ‫ن‬ ‫نت‬
‫�� سئئے ااوورر  � اا�� اان � دد�ي ��۔ ااك��ر �گ اان � اا� رراا� ��راارر ‬
‫دد� � س ب‬
‫ب � ساا� �۔ ‬
‫ت‬ ‫ٹ‬
‫  دداا� �رر اا� � ر�� � � فضضتي�ت ااوورر  �� � دد� � �  اا� ااف � ‬ ‫ ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ا�رهه�ر �هه�ره ) � ( ‬ ‫ا�ب  � �وو� ااررددوو �� ا ر‬ ‫�۔ ‪  �1995‬اان  � ا ب‬
‫ز ز‬ ‫ت‬
‫�اا۔ اا�ن  � �رر ساال تك دد� � ااس �� �� ��رر� �   ااررددوو رربباان  وو ‬
‫جخ ت‬
‫اددب � �رر� �  اا�  دد�ب اا�م دد�۔ ااس �� �  اا�ن  � �� � ‬ ‫ا ب‬
‫ض‬
‫� �دد �رر � �اا�۔ ااس �� �  � اا� �‪ �،‬اا�‪،‬ن۔ ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫ا�‪�،‬ر  �‪��،‬رة  اا� ‬ ‫ر‬ ‫م۔  رراا�‪�  ،‬اا  �‪�،‬ددت  �  �‪،‬اا�ق  ا‬
‫ن‬ ‫خ ن‬
‫�رر‪ �،‬اا��‪� � ��،‬ن  ااوورر  تاا� �� � اان � � �م � تياادد رر� ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫ز ز‬ ‫ٹ‬
‫اددب � ��رووغ � � اا� رر�� ‬ ‫�� �۔  دداا� �رر اا� ��ر� � ااررددوو رربباان وو ا ب‬
‫ز‬
‫ز ز‬
‫اددب � � ر�ووغ ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫و‬
‫و‬ ‫ ‬ ‫ان‬ ‫وو� � رر� � اا�ن  � دد� � �م مم اا� �  ااررددوو ررببا‬
‫ز‬
‫ب  � ‬ ‫�  �    ��  ااوورر  �  آٓ رآر�  جبددوو�  �۔  دد�  �    �ص��  �  �  ووه  س ب‬
‫‪82‬‬

‫ش‬ ‫ڈ ئئ‬ ‫ن ت‬
‫ددئ ے۔ ووه �دد ااييك �ددرر اا�ك�م شاا�‪ �،‬‬ ‫�اان ئك اا� ��� � �ے �رر  �‬
‫ن‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ض‬ ‫ض‬
‫�ن  �رر‪  �،‬بپاا�  �ن  �رر‪  ،‬ااوورر  �هه�ر  �  �  ااس  �  اان  �  ساا�دد  اان  � ‬
‫ت ز‬
‫� �وورر ااوورر  �ب اا��رو رور  رر�� �  � �� ��ن  � � �  رروواان  ددوواان  ‬
‫خ‬
‫آ�ب �� � � آآ� �ن ‬ ‫رر� �۔ ووه �ك � اا� �� ااوورر  ذخذررے � آٓ ب‬
‫ش‬
‫�  �  آٓ آ�س  �  بيدد  �  �  �ه  دد��  �  �ددرر  �۔  �رر  ررااه  �  �ه  �  � ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن ن‬
‫�تاا اان � اا� �اا�ت � � �  اان � �� �ئ يك ااوورر  � � �۔ ‬
‫ٹ‬
‫‪    �            1978‬ددآآ�  �رر  آآ�  ��ر�  ع��  آآ�ل  آآوو�  ��رر�  آآس�م  آٓ آببآآدد  �  ‬
‫ن‬
‫�رر ااررددوو � ��۔ �ن  آآن � آٓ آ� � � وو آآدد� �ں  �  �� � � ‬
‫ز‬
‫اددب � � � اا�� سا رار �رر � �۔  ااس ‬ ‫ددووڑڑڑ �۔ �دد � �� � � ااوورر  � ا ب‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ بخ‬
‫ددوورر �  بپاا�ن �  اا�رر اادد� ع�� اا�ل ااوو� ��رر� �  �رر� خدد�ب � ‬
‫ضخ‬ ‫ٹ‬ ‫ش‬ ‫ٹ‬ ‫خ‬
‫ا�‪،‬داا�  �  رربياا ‪�،‬وو�  � ‬ ‫��رر  �۔  اان  �   د داا�  رر�  �  سا د‬
‫بذ‬ ‫ٹ‬ ‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫��‪،‬داا� �دد اا��‪ ،‬د داا� �� � ااوورر   ذذاا� � �  �  اام �ببل ذذذ� ‬ ‫د‬
‫خ‬ ‫ڈ‬
‫ا�ر  �  �ن  ااتيك  اا�  � ‬ ‫�۔   ڈڈاا�  �رر   اا�  ��ر�  �  ��  �  �  ا ر‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫�وواان  � ھتے  �  �  �  ��ت  �  �تياا  �  ددي  ااوورر  �اا  �  �اارر  �    �ل  ددبياا ‬
‫ز‬ ‫�۔  �ررے �  �  ر پ‬
‫ر�ج  ��رر  ااس  �  ��  �    دداادد  �  دد�  �۔ ‬
‫ز‬ ‫ض بض‬ ‫ض‬ ‫ضض‬
‫ا�ب ‬ ‫�  �  �ل  وو  �  �  �ن  �  اان   اا  �  ء  رروورر�رر  دداا�رروون  �  ا ب‬
‫بض ت‬
‫ب آٓ آبآآ ‬ ‫� �� � � آآ� دد�آآ� ووآآرر �ن  آٓ آ� � � �سآآ ��  � � ب‬
‫ٹ‬ ‫بث‬ ‫ذ ت‬
‫ب � �ف �۔  ڈڈاا� �رر ‬ ‫�۔ اان ااساابذذذه � � � اال � ااوورر  اا�رر � هه�ر طاا� ب‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫آآ� ��ر� � � ددوورر ددررآآرر ع��ن  � آٓ آ� ووآآ� � � � �ن �� � �تاا ‬
‫ت ز ت‬ ‫ظ‬
‫�۔  �� �ط � � � وو طاا�ب � ووررااررب � � �� بياا ع�� اا�ل ااوو� ‬
‫‪81‬‬

‫ن‬ ‫خ ت‬
‫�    �رر�  خدد�ت  �  ��رر  ��۔  ااس  ��  �  اان  �  �  ااوورر  اادد�  �� ‬
‫�  �  �ه  اا��  �  �۔  رراا وول  �ي   اا  وورر  ااس  �  �دد   وو  �ااح  �  �  �� ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫وواا� �  وو اادد� �ن  �  اان � �� � اان �� � رروو� � �رر �� � ‬
‫ش ت‬ ‫ز ز‬
‫اددب  �  � وو�  وو  ااسااعب  �  اابيك  وو� �  � ‬ ‫��  ااوورر  ااس  �ج  ااررددوو  رربباان  وو  ا ب‬
‫ز‬
‫آٓ آ�ززز � �۔ ااس �� �  اا�  � �رر اادد�ن  � ساا� � ااوورر  � � �م ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫��  �  ��  م�  اان  �    �  �  �ئ‪�  �  ��،‬ن‪،‬ئبرر��  � ‬
‫خ‬
‫اا��‪ � � �،‬طااهه�ر‪ �� �،‬اا�‪� � ��،‬ن‪�� �� ،‬ي‪ �،‬‬
‫ضض‬ ‫غ غغ‬
‫اا�ن‪�  ،‬م � ��‪�،‬رر ببااببرر‪ �،�  �،‬اا� �ي‪،‬رراام رريياا ‪ �،‬‬
‫بذ‬
‫اا�  ااوورر   � �بپاا� �  اام �ببل  ذذذ� �۔ ررااوول �ي �  �ي �ن  ‬
‫بز‬ ‫ٹ‬
‫�  بباا��ه  اا�دد  �  �  �   د داا�  � رر  اا�  ��ر�  �   اام   ااس  �  �دد  � اارروون  ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ض‬ ‫ش‬
‫�    شاا�  �۔  اان  �  اادد�  ��  ااوورر  �ي  �ت  ‪  �  1960‬ساا�  � ‬
‫ٹ‬
‫رر�  �۔  اا�  �  � �م  اادد�  �ن  �  ئپدذد�اا� �  ��۔   ڈڈاا�  �رر ‬
‫عغ‬
‫اددب  �  ��روو  �  �  �  اابيك پ‬
‫ �ب  �اا ‬ ‫اا�  ��ر�  �   ااس  ع��  �  �  وو  ا ب‬
‫ز ز‬ ‫ئتز‬
‫اددب  �  �اا�ن  ‬ ‫�  ددي  ااوورر  دد�ن  �  اائيك  وو�له  ئا راره  �اا  �  �  ااررددوو  ررئباان  وو  ا ب‬
‫ٹ‬ ‫ن‬
‫�  اائيك � رر ووح �ئك ددئ۔ �رر� �� اا� �ل ررااوول �ي �  ڈ ڈاا� �رر ‬
‫ن‬ ‫حخ ت‬ ‫ت‬
‫اا�  ��ر�  �  �رر  ساال  تك  �رر�   دد�ت  اا�م  دد�۔  اان  �رر  ببرر�ن  �  ااس ‬
‫ز‬ ‫بز‬
‫اددب � � � اا�ل ��اا�ن  �� �  اان � � ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫� �ددرر � �   ب‬
‫ٹ‬ ‫ز ت‬ ‫ئث‬
‫�� � اال �  �۔ آٓ بآج � آآس آآددآآررے  � آآ� رآآرآآب �  ددآآ� �رر آآ� ��ر�  ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫جخ ت‬
‫� �اان  �رر   دد�ب � �� � جبدخدببااب � اا�ااف � �باا �۔ � تپاا�ن ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫� وو اادد� ��ب �  ااس ااددااررے � � � � �رر �كب � ااوورر  � � ‬
‫‪80‬‬

‫ت ز ت ز‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫اانساا� �وواات � ااوو� �� دد�۔ ع���‪ �،��،‬ااوورر  دد� اامتتيا راراات اان � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ئز ز‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫رر ك �� � �   رر� �۔ اا س اا� � وو�رر ااوورر  اا ساا� �ق � نپاا�اارري ‬ ‫ي‬ ‫ددئ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫رر�� � اان  � � اا� رر�۔ � � دد�  ااوورر   � � �� �  دد� � ووه ‬
‫ن‬
‫�ت  اا�  ااوورر   �وورر  �  �  ش  ��  �  آآن  دد�ن  �  �آآووآآ  �  �  آٓ آسآآ�  � ‬‫پ‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫��  �ررت  ئ�س  �  �۔  ��ن  �  حماابيب‪،‬دد رردد  �وون  ااوورر  �ں  � ‬
‫جخ �بج ئخ‬ ‫ن ��م‬
‫ھ‬
‫� � اان �  ح � رر�۔ �اا� �رر وو � �  � ووه رر   وو� �  � ے � دد� ‬
‫ذ‬ ‫ت‬ ‫ز ز‬
‫�۔ اان � رر�� � � �ررت � ااوورر  ووه ااذذذ�ن � �  وو �� � �  وو� ‬
‫�۔ ‬
‫خ‬
‫ �ب ‬
‫��  �ن  �  اا�اا�  �  �  ��  �  �  اا�ن    � ب‬ ‫  ‬
‫ڈ‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫اددب  �  اا�۔  ااے  �  ڈڈ�ي  ��  �۔  ااس ‬ ‫��رر�  ‪��  ،‬رر  �  ااررددوو  رربباان  وو  ا ب‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫آ�ر  اا�ن  � ‬ ‫�  �  ووه  �  �رر�  �  وواا�  �  �۔  آآ�  �رر�  رر��  �  آٓ ر‬
‫ض‬
‫‪    �1972‬ئپاا�ن  ��  �  ��  �پك��  ررااوول  �ي  �  �  �رر  �۔ ‬
‫جخ ت‬
‫�ن  اا�ن  �  ددوو  ساال  �رر�   دد�ت  اا�م  دد�۔  ااس  ددوورر  �  نيااددوون  �  ووه  اا� ‬
‫ت‬ ‫بث‬ ‫ز‬
‫رر�� � �� اا اا� ��راارر دد� �۔ ددوو ساال � ووه �رر� �� �ااب   �  ‬
‫ڑ ز‬ ‫خ ت‬
‫�رر� خدد�ت � ��رر � �۔ اا�ن  � ب ب ررے ر روورروون  � اا� ص��ن  � � � ‬
‫ن‬
‫ �ب  ��رر�‪��،‬رر  �  ناا�رر  �هه�ر  �  ااوورر  اادد�    �� ‬ ‫�اانياا۔  اا�ن  � ب‬
‫حخ ت‬ ‫ت‬ ‫غغ‬
‫�م  �  �  �  �ب  ااوورر  اادد�   دد�ب  �  ��ع  �  �  ��  �  �  �  ‬
‫ن‬ ‫ڈ‬ ‫ڈ‬
‫اا�۔   ڈڈي  �  ڈڈ�ي  ��  �۔  اان  �  �  �  ��  �رر  ااوورر  وو�رر  �  رر�  � ‬
‫ن‬
‫آث  �۔   اا� � اان  � � اا� � ااس � � ووه ‬ ‫اا�رر �  آآ� �ثثآآل آٓ پ‬
‫ٹ‬ ‫غ‬
‫بپاا�ن  �  اابيك  �  ببررے  �  ااددااررے  �رر�  ��  اا�  �ل‪،‬ررااوول  �ي ‬
‫‪79‬‬

‫ت‬ ‫ت ڑ‬ ‫ن‬ ‫ن‬


‫�� �ف �۔ اان � اا�بك وو�ب اا� ب ب رراا ساا� � � � اا�ااب �� � � ‬
‫ت‬ ‫غ‬
‫ب  ��۔  �رري  دد�  �  �  ااوورر  اادد�  �ں  ‬ ‫��رووغ  ااررددوو  ��ں  �  �  �ئ ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�  اان  �  وو�ب  �  �  �� �  �  ااوورر  �  �رر  ��  ��ت  آٓ آ�۔  ووه  ع�� ‬
‫آآ�ل  آآوو�  ��رر�  آآس�م  آٓ آببآآدد  �  �  آآررددوو  �  �ببررآآه  ااوورر  �  آٓ آف  آٓ آرر� ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ڈ‬
‫� ڈ ڈ�  �۔  آآن  �  �ددب  �  ع��  آآ�ل  آآوو�  �  �رر�  آآس�م  آٓ آببآآدد  �  � ‬
‫اب رر� �۔ اا�ن  � نپاا� � ‬ ‫ااررددوو � �� �ن  ااوورر  ��اا�ن  � ددرر�ن  ببا ب‬
‫ت‬
‫�  زززاا� �  ااوورر   طاا�ب  � اا�۔  � ااررددوو � �  ددي  ااوورر   �س �  � ر�� ‬
‫ڈ‬ ‫ن‬ ‫ز‬ ‫رر�چچ‬
‫ ��ر � اان  � رر�� �  � اا�۔  ڈڈي � � �� �� � � ‬ ‫ر‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫� اان � �دد اا�اارر �۔   ؎‬
‫ن ت‬
‫ب ساا� � ص� �ے �‬ ‫�ن �باا � �� � �دد  اا� �           � � رر � ب‬
‫ن‬ ‫خ‬ ‫ز‬ ‫ٹ‬
‫ �ر � ااوورر  اادد� ��اان � �۔ اان ‬ ‫  دداا� �رر اا� ��ر� � � ااتيك ر‬ ‫ ‬
‫ت‬
‫� وواا� اابيك �� بباا � �۔ �ررے ع�� �  اا�  �ت وو �� � �ه � ‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫دد� �تاا �۔  بپاا�ن  � �  ااس � ��اان  � �اا�‪� ،‬دد  دداارري‪،‬اابساا� ‬
‫خ‬
‫آت �آآ �� ‬ ‫�ررددي‪ ،‬ووص ااوورر  � ددوو� � �۔  � �  ووه آآ� دد� آٓ پ‬ ‫�‬‫خ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫وواا� � �۔ اان � ��اا� رروواابيااب � اا�  وورر� �  �  اان � �� ‬
‫تغزتز‬ ‫ز‬
‫اان � م زز�ااجج  �  ااتيك ااست اا �۔  ووه ددرر �ئ  ٰ� �اا �� � �� � � � ‬
‫بز ز‬
‫اان  ��  � � �رر � �� � �� دد� �۔   ووه �ددي � ببرر��راارر رر� � ‬
‫ز ز‬ ‫بغ‬
‫�� �   اام �اا �� � � �� �۔ �� �� ااوورر  ااررددوو رربباان  وو ا ب‬
‫اددب � ‬
‫ز ز‬ ‫ت‬
‫اددب  �  اا�رر ‬ ‫آآ�  ئبڑڑڑآآ  �آآ�  �  �  آٓ بآج  ئك  �    دد�۔  ��  ااوورر  رربباان  وو  ا ب‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫� ووه آٓ آ�� � �� �۔ اان  � �� � اا� اا�اارر �  �� � � ووه ‬
‫‪78‬‬

‫ڈاﮐﮣﺮ ﻧﺜﺎر اﺣﻤﺪ ﻗﺮﯾﺸﯽ‬


‫    ‬

‫ظ‬ ‫ز‬
‫ � � �  �نيآآن  �  �        �ي آٓ آووآآرر � �ظ رر�‬
‫بز‬ ‫ز ز‬ ‫ت‬
‫اددب  �   اا�رر  اا�دد‪ �،‬‬ ‫ ��  �ب  �  ��  ااررددوو  رربباان  وو  ا ب‬ ‫ ‬
‫ٹ‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�‪،‬رر�ك �دد‪�،‬رر دداا�رر ااوورر  �� رروورر�رر �� �وو� ڈڈ اا� �رر اا� � ر��  ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫آآب ‬
‫آ�ب �ں  ب ب‬ ‫‪� 23‬ن ‪ � 2007‬دداا� �رر�ت ددے �۔ �  وو ب‬
‫ آآددب � ووه آٓ ب‬
‫ن‬ ‫خ‬
‫�ب    بپاا�ن  (  �  �ع  �اا    �رري ‬ ‫�  ‪�  ��    �1948‬ن  )ررااوول  �ي۔   ب‬
‫دد� � اا� � نپاا�ن  � �رر �� ااوورر  �ك �ن  � ��رر �� � � ‬
‫�ب خ‬
‫ب آآن � آٓ آ�ي ددبيددآآرر ‬‫وب � �۔ آآس�م آٓ آببآآدد �   ب‬
‫�م �  � ااں  وواادد�ں  �  �و ب‬
‫ض‬ ‫ضض‬ ‫ن‬
‫��  �  اان  �  رر��  �ه  �  �  �  �  �  �ل  وو  �  �  آٓ آ�  ووآآ�  آآن ‬
‫ت‬ ‫ڑ‬ ‫ش‬ ‫ز‬
‫� هه�رااررووں  شاا�دد دد�رر�  �رر �رر � رروو رر� �۔ �رراا � �ت  وو تيااس � ‬
‫ش‬
‫�� � � �۔ هه�ر ددل ��اارر ااوورر  هه�ر آٓ آ� آآشكببآآرر �۔ دد�ں  � � �� وواا� ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اددب �  ‬ ‫ااس � اا�دد � ااررددوو � وو � � �ووب �  � اا�� � ووه باارر� ا ب‬
‫ز ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫اددب � � اا وورر  ‬ ‫آب رررر � � �� �۔ اان � اا�ك وو�ب � ااررددوو رربباان وو ا ب‬ ‫آٓ ب‬
‫ت‬
‫ااساابدخده  �دد  �  �  بياارر  وو  �دد�رر  �س  ��  �۔  ااررددوو  �  ااوورر  �  �  �  �دد ‬
‫خ خ خ‬ ‫خ خ‬ ‫ت‬
‫آٓ آ�  آآ�  ذذذآآت  �  ااتيك  اا�  �۔  رربباان  وو  �ن  �  اان  �  خ���  دد�س  �  اابيك ‬
‫‪77‬‬

‫ث‬ ‫ز‬ ‫ت‬


‫اب  �  رر�ن  �  ببااعب  �م ‬ ‫�  �ي  بك  اا�  ا ب‬
‫اددب  �  �  �ن  رر�  �  ا ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫آآب �� ززز�  � � �۔ اان � �ررناا� ‬
‫�قت ت‬ ‫� � � �  �۔ � س ب‬
‫ب آٓ آ�ن   ب‬
‫ق‬
‫اا� اا� � �ں  � �دد �   رر� رر� ااوو� � رر� �۔  �  ي تتين  �ل ‬
‫ث‬
‫اب  �  �  �  �  �  ددل  �  ئبااعب  ووه  �  �  �  �  ��  � ‬ ‫وو  �ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫� جچ� �� �� � � �  �  �ئاا۔  اا� �س �تاا � � �ررووااں  � ‬
‫ن‬
‫ددل  � اا�س زخزتيااں  � � � �۔ � � طااهه�ر � � � � �اا  رربگ ‬
‫ز‬
‫اب  ��  �  �  �  �  �۔  رر��  ��  ��  �ے ‬ ‫�  اادد�  �ن  �  ووه  �  ��  ا ب‬
‫خ‬
‫اا� �� رروورر�رر � �رر � �اا �  � �۔ ‬
‫س ب‬
‫ب �ن  � �� وو � �  �ئياان  � �                 �ك �  � ‬ ‫ ‬
‫�رر�  � � � �ں  � �  ‬

‫٭٭٭‬
‫‪76‬‬

‫ن‬ ‫جخ‬
‫�۔ دد� � �  ��� �م � �� � �  �ف � اادد�ن  � �بگ ‬
‫ش‬ ‫بض‬ ‫ض ض‬
‫ب � ‬‫دد� اا� � � اا� �ن � اان �  � � طااهه�ر �  اام � ساا� �۔ ووه � ب ب‬
‫� آٓ آ� �ن  � �ززز آآ� � � ساا� � � � � �� اادد� �� ‬
‫ن‬
‫�وورر � ��۔ � �  � �ن بباا� � �م �  اا�ن  � � �رر ‬
‫ت‬ ‫ت ڑ‬ ‫ض‬ ‫ت‬
‫�  �۔  ووه  �ب  �ن  بباا�ؒ  �  اا�ب  �  ببرري  �ب  �  ساا�  �� ‬
‫ت‬ ‫نذ‬ ‫ٹ‬
‫ب  اا�ب ‬ ‫��  �۔  �رر�  ��  �  �  �� د داا�  �   دذد�  اا�  � ب ب‬
‫جخ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫ب � رر� � � آآ�ن  � � � طآآهه�ر � � آآ� � خدد � ‬ ‫�ن ببآآ� �ب ب‬
‫بض‬ ‫ت‬
‫� �  � ااوورر ت �۔ � � طااهه�ر �  اا� ذخذاا� � �� � �  اادد رر ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫�� ااوورر  � �خدخد آآ�  دد�۔ � � طااهه�ر اا� دذداات �   ااتيك اا� �۔ ‬
‫ض‬ ‫ت‬
‫� � اادد� �ن  � ووه اابيك باا�ه �ررے �۔  اان � اا�رر � � نپاا�ن  ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫�  �وورري  دد�  �  اا�ااف  �  �۔  اان  �  �  �  �  �  ��  �  �  اان  � ‬
‫خ‬
‫جخ ت‬ ‫خ خ‬
‫اددب  � ��رووغ  � � �اان   �رر   دد�ب  اا�م ‬ ‫��� �  ااررددوو رربباان  وو  ا ب‬
‫ز ئز‬ ‫ز‬
‫دد�۔    �  رر�  �  �  �  رر�  وواا�  اان  �   اا�رر  رر��  �رر  �  � ‬
‫خ‬ ‫بخ‬ ‫خ‬
‫ب ر راادده ‬ ‫�‬ ‫ي‬
‫اا� �ي‪� ،‬ددم رررر�‪� � � � ،‬ي‪�،‬اا� رر ��‪ �،‬ب‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫رر�  �ن‪،‬رراام  رربيااص‪  �،‬اا�رر  �ي‪�  �،��  ��،‬ب  �ن ‬
‫بغ‬ ‫ب غ‬
‫ا�ج  � ع�م  �  � گ‪��  �،‬رر�رري‪ � �،�  � �  �،‬‬ ‫�ل‪،‬ا‬
‫ت‬ ‫ش‬
‫اا��  اا�  )�(‪�،‬اا�  ساا�  �‪  �،‬ئاا�‪  �،‬ل  ئپاا�  �‪ �،‬‬
‫اادد�‪�،‬دد �رري‪،‬اا� اا� �‪،‬اا� ��‪�،‬ددم م�ھبياا�ي‪ �،� ��،‬اا�� ‬
‫ش‬ ‫غ‬ ‫غ‬ ‫نغ‬ ‫غ‬
‫رب  اا�رري  ااوو رر  ‬ ‫اا�رري‪،‬ع�م  �  �‪،‬رر اا اا  �ن  �دد‪  ��  �  ،‬ع�م    �‪،‬شاار ب‬
‫خ‬ ‫بخ‬
‫ ��ب  �  � ‬ ‫آ�ب  وو ب‬ ‫ �ر  �  رر� �۔  �  ووه  آٓ ب‬ ‫�  ااددرر�  �رري  �   اام ر‬
‫‪75‬‬

‫ت‬
‫ووه � � �ررت اا�رر � �ووم وو � ‬
‫ت‬
‫اددب بك � ‬
‫� � وو � وو ا ب‬

‫خ‬
‫� خددااوو� ��ٰ  � �م � �رر‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫� � ��ر�ن �  اا� � � ساارري رر� ‬
‫ش‬
‫� � ااررس اادد � هه�ر � � �م  �رر‬

‫��ِ  �رر  �  �  �  طااهه�ر  �  �  �رر  �  �ه  �  دد�۔  ووه  طاا� ‬


‫ت‬ ‫خ‬
‫ب  ووه  �رربيب  � ‬ ‫آٓ رآر�  �  �  ��  �  آآس  � ددآآرر  �  �  بخآآ �  ��  � � ب ب‬
‫ٹ‬
‫�ط � �  ٓآ آ� � ئپآآ�ل � � �ررے �ررئ دد�� � � � � دد� ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ب ‪  �1971‬ساا� �� بپاا�ن �  �ل �ٰ �ن � � � �� ‬ ‫�۔ � ب ب‬
‫ن‬
‫�رررروواا� �� � � � طااهه�ر � �ئيدد  �� �۔ اا�ن  � اا� ناام � ‬
‫ت‬
‫ �ب  � � رر  �رراا ‬
‫ � �ك � ددتياا۔ �ط  دڈد�� � � �ب ب‬ ‫ساا�  �‬
‫نن ش‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫اانيك �ه ووه ��  شنين رر�  ااوورر  � � ��ں  � �۔ اان � � � ااس �دد� ‬
‫خ خ‬ ‫خ‬
‫� اان � ررووح � رر� رر� ااوورر  وو�دد � �� �� � دديياا �۔ ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫ � � طااهه�ر � ئپاا�ن � �م ع��� ررئباا�ن  � �رر �� �۔ دد� ‬ ‫  ‬
‫ڑ‬ ‫ز‬
‫اددب  بپااررے  اا�ن  �  ببرري  ��  �  ��۔  اا�  ‬ ‫�  اا�  رربباا�ن    �  �رر  ا ب‬
‫ز ز‬ ‫ز‬
‫��‪�،‬بپاا�‪،‬ببرر�‪�،��،‬رر�‪،‬اا�بيرري  ااوورر    رروو�  رربباان  �  دد�س  �� ‬
‫‪74‬‬

‫ئذ‬ ‫ث‬
‫�۔ � � طااهه�ر � � � � �� �ااب � � � � ب‬
‫ب � �رر �� ‬
‫ددي۔ ‬
‫ت‬
‫� � رر� �باا رر� ببرر�ن  اا� ‬
‫ش ت‬
‫دداا�  ددشب � ااهه�راام  اا�� � رر� ‬

‫ت ت‬ ‫ت‬
‫وو�ب � �دد �  باا�ب اا�� � رر� ‬
‫�گ � � � �� رر� � � ‬

‫اب � �  اا� وورر �اا� دد� ‬
‫ ااوورر ا ب‬
‫هه�ر ددرر وو بباام  � �� � اا�� دد� ‬

‫اب � ااوو�م � ووه � �� � رر�م‬
‫ا ب‬
‫�ِ � وو �ن  � �  وو بباا� دد�‬

‫ت‬
‫اب � اا� ااو ِ بوج � بك � ‬‫� �اا ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ �ب بك � ‬
‫اب ب‬ ‫ب � باا ببا ب‬‫� � ب‬
‫‪73‬‬

‫ااس دڈد� �� � � � �ن  �ے ‬
‫�� �� دد�اارر �م �م رر� �ں  ‬
‫ن‬
‫وو�‪،‬اا� وو� ااوورر  � �ع اابسا نان � ساا� وواا�� � � � طااه�ر ه‬
‫ن‬
‫ا�ب  � �بياان    ��  �  �۔  ااتس اا�  �  وو�رر  ااوورر  �  �ي  �  ووه  � ‬ ‫�  ا ب‬
‫ت ز‬ ‫تخ‬ ‫ت‬
‫اا� دد� �۔ ووه تاارر� � ااتيك � � �  اام دد� � ااوورر  � ببااب ر روورر ددے ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫� � � � اا�اام باارر� � � �  �  اان �  �اا� � �ل �باا � ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫ب‬
‫ااوورر  �  رر�ن  �  �اا  اا�    �ب  �   اا يك  �  �  دد�  �۔  ���  رر��  �  ‬
‫ت‬
‫ئپاا�  ��  وواا�  �  �  �  ووه  ئاارر�  �  �  �  �  ��راارر  دد�  �۔  �  � ‬
‫ت‬ ‫ت خ ت‬
‫� � � ااوورر  �� اامتتيا راراات � �  سكتے � ‪� � ��،‬رر �ووم � � � ‬
‫ز‬
‫� �� � اارر� � هه�ر �ل �رري رر� �۔ رر�� � �م رر��ن  اا� اارر�  � � ‬
‫ت‬
‫�۔ اا� ��ب ااس �رر اا� � ��  � �� اارر� � � � � �� � � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ش ت‬
‫��  وو�شب وو ببرر ببرربيب � � �ھ �� �۔ اان �م ��ت �  ددرر�ن  ‬
‫ئئ‬ ‫ت‬
‫ب � �� �  � �� � � � �۔ ااجج�ف وو ‬ ‫اا�اارر وو رروواائيااب اا� � ب‬
‫ددبث ۂ ت‬ ‫ز‬
‫اارررراال ااوورر  س�هاا � تپاا�ن  � �  �� �۔ ااس � ه وو�ب � � �� � ااس ‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫�  ��ت  �  اا�م  �  �  ااوورر  �س  �   وو�  ��  �  �  ااوورر  �اا�ں  � ‬
‫�� � � آآ� ددرردد � آٓ آ�ن  �  دد�ل �� �  ااوورر  اا� اا� �� �� ‬
‫ت‬
‫�  �  �    �  رر�  �۔  �  �  طااهه�ر  �  تاارر�  �  �  �  �   اا� ‬
‫ن‬
‫ا�ب  �  ااسااس  ��  ��  ااس  �ئ ب‬
‫ب  ��  �  �  رروو�ن  �  ررااه  �    �� ‬ ‫ا ب‬
‫تض ت‬
‫�� وواا� �� �� دد�اارروون  � ء �ف � �م � اا وو�ت � اا� �� �� ‬
‫‪72‬‬

‫ اا�اا�  ززز��  �  �  �  طآآهه�ر  �  سثآآ�ي  �  رروو��  �  آٓ آبثآآرر  � ‬ ‫  ‬


‫ز‬ ‫ز‬ ‫ن‬
‫� �۔ اا� �اا�‪�،‬اا �۔ ن۔ م۔ رراا� ااوورر  � ر ربيددي � اان � ��ر� ‬
‫ڑ‬ ‫ز ش‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�ت  �۔  ااس  رر��  �  اان  �  ساا�ي  �  �  �  ��  ببررے  دد� ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫ز‬
‫ب  �   دڈد�� � �۔ ووه �دد �ااپپاا‪،‬خ�ووص وو �ووت ‬ ‫اا�اارر �  اا�رر � �� ب‬
‫ت ذ‬ ‫ن‬ ‫ث‬
‫�۔ � �ب �‪،‬اابساا� �ررددي ااوورر  اا�رر � جبذذذببااب اان � رر� رر� �  ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�  � �۔ اا� �س �ئاا � � اان � � �  رر�� � � � � � �۔ ‬
‫ز‬
‫� وو� � � رردد�ں  � � � �‬
‫رر�  وو دداارر � �� �  �ن  � � � �‬

‫ت‬
‫�ت اا� �‪،‬اا� � � � � � ‬
‫ۂ‬
‫�ه  � �اان ‪� �،‬اان  � � � �‬

‫� رر� �  �دداارر �دد�  � � ‬
‫� ن‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ھ‬
‫� �� �  ��ن  � دد ين  � �‬

‫ز‬
‫� �  � آٓ آ� �  � رر��ن‬
‫اا� دد� رر� �ن  ��  �  �‬
‫‪71‬‬

‫ت‬ ‫ش‬
‫   وواا� �بب� � � � طااهه�ر � ساا�ي �  �بيب  � � ااب يك اا�ررے � ‬
‫ت ت‬
‫� �� �۔ �اا� �ئب� � اا� � اا�ل ��رئباا� � ��ب ئك � ‬
‫ن ش‬
‫� اا�اادد � � وو � � اا�ڑڑڑ �۔ اان � شاا�ي �  �م �ي � � ‬
‫ن‬ ‫ث‬
‫اا�ي  �  �رر  �  �  �  �  �۔   وو  ه  ااك��ر  �  ��  �  �  �  �  �دد  �  ددن ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�  �ڑڑڑے �  �  �۔  �ه  وو  باارر  �بك  رراا�ن  �  � �ع  �  �رراان  � ‬
‫ررااه  �    ��  ��  �  �  �۔  ااع��  �  اا�  �  �  �  �  ��ربباا�  � ‬
‫ز‬ ‫ئغ هئئئ ب ت‬
‫ددرر�  �    � اا  � � � ے۔  � يب  �  �  ساا�  رر��  �  ��  وواا�ن  �  � ‬
‫ئ‬
‫اا�ه �ئ هه�ر � �  �� � رر� �۔ ‬
‫ڑ‬ ‫ت‬
‫دد�ب � � � ئبررھ � � وو�ن  �� �خطاا‬
‫آت � �� � � �م وو �آآ‬ ‫آٓ پ‬
‫ددن�‬
‫يھن�ے �� ساا��ِ  �وودد وو �‬
‫ت‬
‫� � �ں  �‪�،‬ت � � �� �رري ‬
‫خ‬
‫ااك � � �ئبل �  خدد اا� سااررئ ‬

‫ت‬
‫ �ب �ل � �ل ‬
‫�ب � � ررب � پ‬
‫ب‬
‫ ااوورر �وودد �اا �جچ  رر� � � ‬
‫ز‬ ‫بز‬
‫اب رر گ �ن �رراان  � � �‬ ‫�� ا ب‬
‫ت‬
‫� � �ں ‪ ،‬تاا�ررااں  � � �‬
‫‪70‬‬

‫ت‬
‫� � � ددررب ي اا �   �ب�بے دد�‬
‫ن‬
‫�ن � � � �  دد رردد � �رري �‬

‫ئز ز ت‬
‫اارر ه ه ر� ئبب � اا� ئپاا� � � طااهه�ر                       ‬
‫ئئ‬
‫ددئ ے � � � �ررئ � ‬ ‫�م � رر�  �‬
‫ز‬
‫ �ددي ددوورر � �ن  � رر�� � اا�اارر �� � �تيدد � �تياا �۔ ‬ ‫  ‬
‫ت‬ ‫ظ‬
‫ظاا�  وو  �ك‪�،‬ذذذي   وو  �رر  اا��  ��  �  �  �  ��ن  �  ��  �ب  � ‬
‫ت‬ ‫تذ‬
‫�۔  اا ساا� � ��‪،‬تذذذ�‪ � ،‬ااوورر  � ��ئ �م � � �۔ � � وو � ‬
‫ث‬ ‫سث‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ه‬
‫�رر اائساا� � �� � ساان �ل �۔ � � طاا �ر � اا�  اا�ي �  � �ب ‬
‫ه‬
‫ت خ‬ ‫ت‬
‫�‬ ‫�  ااوورر  �  ببااك  �اا�ب  �  اا�  ا ب‬
‫ا�ب  �  ااسااس  �بياا  ااوورر  �تيت   ووص  ااوورر  ‬
‫خ‬
‫خ‬
‫ددرردد�ي  �  اا�  �ن  �  رر�ن  �  ��  رر�  �  �  �  �۔  اا�ن  � ‬
‫ز‬ ‫غغ‬
‫��‪،‬ددوو ��  ااوورر  �س رررر �  �  ��  اا�دداادد  �اائياا  ااوورر  �  دداارر  � �رري ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�� �سب اا� اا��ب �� � �� �۔ ‬
‫ش‬
‫��  � � � ددرردد آٓ آئبشآآررووں  � ‬
‫ڑ‬
‫� �رر � دداا� �  رروو � �� ‬
‫�ے رر� � � آٓ آ� ووآآ� �‬
‫�ے � � صلئيئ ب ووں  � دد� � ��   ‬
‫‪69‬‬

‫ �ج  �  �  ااوورر  ااييك ‬ ‫ �ج  � ب‬‫�    ئتاا�  ��۔  �  �  طااهه�ر  �  اا�  �ن  � ب‬
‫ئئ ٹ ت‬ ‫ئئ ٹ‬
‫�رر �  � رراا ب‪ �،‬رراا ب �ئاا �اا اا� اا� � � � � �۔  اا� � ‬
‫ت ز‬
‫�ن  �  آآبيك  �  �رر  �  آآ�  �  �  �ف  آٓ آ�  دد�  �  �ب  رردده  �  �  ببآآه ه ر� ‬
‫ت‬
‫�  آٓ آنيآآ۔  �م    ��ت  �م  �  ااوورر  �  �  طااهه�ر  �  �ااه  �  �ررئ  اادداا�  � ‬
‫ٹ‬ ‫ت‬
‫اا��ت  �ددرر  �  دد�۔  �  �  طااهه�ر  �   اا�  �ن  �  �ب  �  ااوورر  � ‬
‫ ��ج‪��،‬رر‪232 �,,2010 � ���،‬‬ ‫ب‬ ‫ووآآ� آٓ آ �۔ ‘‘)� ��‬
‫ز‬
‫         � � طااهه�ر  اات يك � � � �� �۔ اان  � � م�ززاا�  ااوورر   � ‬
‫ش نخ‬
‫اا��ِ  �رر  �  ااتيك  ��  �ف  �۔  �  �  �س  رر گ  ددآآ�ن  �  آآ�  آٓ آ� ‬
‫ض‬
‫ �ب �� �۔ ه ه ر� �ل �  رراا� �  رر� رر� اان � � رر�۔ ‬ ‫�� � �  ووه ب‬
‫نز ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫ب � � ��۔ اا�  � اا وورر  � � ساا� � اا�ا رار � اا اان ‬ ‫ووه � �ف �ئيب � ب‬
‫ظ‬
‫� ئخزخزددئيك � �� �دد اائيك � � �ااددف �۔ ظاا� �  � � ااوورر  � � ‬
‫ن‬
‫� �  � ااس � � � دد اارر � �ف � �باا ااوورر  ااس � � �ف � � ‬
‫ن ش‬ ‫ن‬
‫اان � � اا� رر�۔ اان � ساا�ي �  ع��ن  �  ااتيك وو� � ��دد �۔ ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫اان  �م  ع��ت  �  ددرر  اا�  ااتيك  اا�  ��  �  �  �  ��  �  �  � ‬
‫�  �  اا�  � �  �رر  �  �اا�ه  ص��  �  �  �  �  وو  �  �  � �� ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫تث‬
‫�۔ � اال � �رر � اان اا�رر �  � � ع��ت  �ي �تيت � �� � ‬

‫�  � � �ے �رر �  �اا� � �‬
‫� � ووه � �ے � � �ررئ �‬
‫‪68‬‬

‫عغ‬ ‫غ ش‬ ‫ت‬
‫�  ااس  �  �ررب  �  �اا�  اا�رر  �  ��  �  �  اان  �  ساا�ي  اابب�  �  �ه ‬
‫آب  وو  �  �  �  وو  �  ��  �  ووه  آآ�  � ‬
‫��  �  ��  �۔  آآس  ��  آٓ ب‬
‫� � �اادد � �� �  ااوورر  ااس � � � � � �ن  �  � وون  � ‬
‫ن ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫� �م �� � ص��ئ يب � � دد�� دد� �۔ اان � ببااب ددل � بك�يي ‬
‫� ااوورر  ددل � �اا�ں  �   اا� �� �۔ ووه  اا� �ج �� �  � ااس �ن  ‬
‫�  � رر ااوورر  �آآن  � �وون �� سآآ� آٓ آ� �۔  � � �اا�ں  � � ‬
‫ن ش‬
‫�  اا�  ���ن  دد��  ��۔  اان  �  شاا�ئ  �  ه ه ر�  �  �  �رر  �  ئبررق  �  � ‬
‫ت‬
‫� �رري � اا� �� �  � � �۔    ووه �ك �ں  �  ججددت‪ ،‬‬
‫ز تز‬ ‫تز‬
‫�ع ااوورر  اا�رر تاارره � � ��  ااتيك اا� �ن تا راره � � �  �ووف �  ‬
‫خ‬
‫�ں  ��ں  � ددوورر ددوورره �۔ آآن � �ل � � آٓ آبثآآرر � � آآ�س �آآرر �بخآآ ‬
‫تيش ۂ‬ ‫ش‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫وو�ت � اا� �� �� � �� اا� � اا�رر � اا�و رور � �ررس �  اا� سه  �ردداا  ‬
‫�‬
‫ت‬
‫� �باا �۔ ووه اا� �رر� � �  �� ااوورر  اا� � اا� � �ن  رر� � ‬
‫اا�اارر �� �۔ ‬
‫ز ز‬
‫ �  ززز��  �  �  �  طآآهه�ر  �  �  �  �م  آٓ آ�۔  اان  �  رر��  � ‬ ‫ ‬
‫غغتغ تث‬ ‫ت‬
‫آت �آآ �� � �� �۔ اا�ن  � � ‬ ‫ااوورر  ااست اا � � اال �۔ ووه آآ� دد� آٓ پ‬
‫ددرر �ي  ٰ� �اا � �۔ ووه �� � � ��   ااوورر  �رر � � دد� ددرردد � � ‬
‫ؤ �پھت ي ن ن‬ ‫ت‬
‫سكتے � ؟۔ اا� � ووه � اا�ل � � �ددرر دد� � تپا ؤاؤن   �تاا اان � �ه �۔ ‬
‫خ ت‬
‫ااتيك دد� وواا� � خدد�ت � ‪:‬‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫   ’’ �بيب  �رري � ببااوو�دد �ااه اان  � �ن  � �رري �ج � � �۔ ‬
‫ت‬ ‫غ‬
‫آآبيك دد� آآن � �ي  وو�ب آٓ آ �اا۔ � �� �رررروواا� � وو� � �ااه � اادداا� ‬
‫‪67‬‬

‫�� ��رري وو � � �ي‬
‫خ‬
‫�اا� اائيك ئباارر ووه رر�ِ �دد �رر‬
‫�� � � �ي وو � � �ي‬
‫ز‬ ‫�‬
‫آآ� �  په�ي ببآآ رر جبدد� �  آٓ آرررروو‬
‫ووه  �گ � � � ووه � � �ي  ‬
‫ت‬
‫�  �ن  � آٓ آ� ء �  ذذذآآب � ‬
‫ز‬
‫رراا� � ااس �  � �� � �ي‬
‫�� � � � �رراان  � � � ‬
‫دد� � آآبيك آٓ آگ ببرر� � �ي‬
‫� � �ن  � �  � � ��‬
‫ڈ‬ ‫ن‬
‫تاا� � �ل �ل � ڈڈ� � �ي‬
‫ت‬
‫�ب � �  اا� �ف  � � �ل‬
‫ت‬
‫� � �  � �ررت � � �ي ‬
‫ن‬
‫� � �� �� � � � � �ن ددي‬
‫ن ن‬
‫طااهه�رؔ �ن �ن � �� � �ي‬
‫ت‬ ‫ئئ ز‬
‫ه‬
‫اا��� � ررے � � �م �ئاا � � � � طاا ه�ر � ساادد� ااوورر  ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫س�سب  �  بباا�م  �  �  رر�۔  ووه  اا�  ذذذاا�  �ببااب‪  ،‬اا�سااب  ااوورر  ��اات ‬
‫‪66‬‬

‫ش‬
‫� �ب  ’’� كشوورر ‘‘ � آٓ آددم � آآدد�  آآ�م � �آآززز � �۔ � � طااهه�ر � ‬
‫ب‬
‫ش‬ ‫ش‬
‫��  شاا�ي  اا وورر  ��  �  �  �ئ  ��  ’’  �  ‘‘ااس  �  �  ساا�  �   اا ‬
‫ااوورر    اا�  �  �  وو  اادد�  �ں    �  �ف  �  �  ئپدذد�اا�  �۔  ‪ �  25‬‬
‫ن‬
‫‪   �1977‬اا�  �  ��  �  �  �وواا�  �  ااس  �  �  �  طااهه�ر  �  باام  �  رر� ‬
‫خ‬ ‫ش‬
‫وب � �۔ اان � � �� ‬ ‫آ�ب ررآآوول �ي � آآ� � �و ب‬
‫�۔ آآررددوو شآآ�ي � � آٓ ب‬
‫خ‬ ‫ن‬
‫ب‬ ‫ب‬
‫آآن  �  آٓ آئبآآ�  وو�  �  �ئيآآ  �  ااوورر  �  رر�ك  �  �رر  � �  �رري  �  � ‬
‫آآييك �� �  آٓ آ�دده ء �ك �۔ ‬
‫�وورر � � �ك � ��ن  � ااے �                      � � ووه � �� �اان  ‬
‫�� � � ‬
‫ش‬
‫ � � طااهه�ر � ساا�ي  ددررووں  � � � �رر � �� �۔ ‬ ‫  ‬
‫ز‬ ‫ز ش‬
‫�  ااوورر    ررووج �  �اا�ن   �    اا�  ��  وواا�  اان  �  شاا�ئ  رر��  � � ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�بيب � �بيرر �۔ ووه �تيت � � �� �۔ ووه �م � �� ااوورر  � � ‬
‫ن‬ ‫ش‬ ‫ز‬
‫� � � �رر �ووررس  � ح وو � �  �ووف رر�۔ � � اان  � ددل � ‬
‫ن ش‬ ‫ت‬
‫�رر�  رر�  ووه  اا�  �  �  وو  �سب  رر�  ��  رر�۔  اان  �  ساا�ي    �    � وو ‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫رروو�ن  �  ��ع  �  �تيت  دد�  اا�اارر  �  �  �  �۔  اان  �  �  �� ‬
‫تث‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�رري  �  �رر  �  ��  آآن  �  ك�م  �  تآآ�  �  ددوو  آٓ آتسه  �  دد�  �۔  �ااپپاا ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�رري‪�  �،‬رري‪،‬جبذذذببااب  �رري  ااوورر  �ت  �رري  �  ووه   اا�  �  ��  � ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ئئ ز‬ ‫ت ز‬
‫ �ر �م � � رر دد�� دد� �۔ �ررووں  �اا�‪،‬دد� �ب‪،‬ددل ‬ ‫ن�وو�ب ر‬
‫ن ش‬ ‫ت‬ ‫تش‬
‫ن‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫س‬
‫ا�ب اان � ساا�ي � �ن �  ؎‬ ‫ن  اا�رراات ااوورر  �دد ا ب‬
‫تز ز‬
‫� �  �   اارر � � � �ي‬
‫‪65‬‬

‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬


‫�� �  � باا�رر �هه�ر� � � اان � � وو اادد� ص��ن  � � � اان ‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫بخ‬
‫ع‬
‫�  رراا اا �اا� �ن ��‪�،‬وو�  �م رر�ل �ق‪�،‬دداارر �� �‪�،‬ل � ‬
‫ن‬ ‫ت بذ‬ ‫خ‬
‫��‪�،‬وو�  �  اا�  �ن  ااوورر  � وو�  �۔  �اا�ب  �   اام  �ببل  ذذذ�  �۔  اان  � ‬
‫ت‬ ‫ش‬
‫ب  ووه �  آآ�� ��وون  ‬ ‫شاا�اا� ص��   آآس وو�ب  � � سآآ� آٓ آ�  � ب ب‬
‫خ‬ ‫بخ ت‬
‫�  آآوول آآ�م � � آٓ آ�۔ � � �� گ بك �م � اادداارروون  �  اان � ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫شاا�ئ  �  دد�م  �  �۔  ��  اا�ررااب  ااوورر  �  اادداارروون  �  مجج�ت  �  اان  � ‬
‫م‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫ �ب  ئپذخذ�اا�  �۔  ��باا  ص�ج  اا�� اا�  �  اادد�   �ج�ے ‬
‫ك�م  شاا�  �ئاا  رر�  ااوورر  اا� ب‬
‫ش‬ ‫ز‬
‫’’اادد� دد� ‘‘�  اان � � �ل ‪  �1946‬ش اا� ��۔ ‬
‫�� �م � � � �� �ن  �  ررآآه                         �� �ن  � آٓ آ � � ‬
‫� �ں  � ررااه ‬
‫تخ‬
‫ �� اا ص�ج اا�� اا� � � � طااهه�ر � � ص��ن  � � � ‬ ‫  ‬
‫ش‬ ‫غ‬ ‫ت‬
‫اددب  � � �ں  رر�۔ اان  � شاا�ي ببرر � ‬ ‫�اا�۔ ووه �رر �ووں  بك اا� ا ب‬
‫ز م ت ز‬
‫بپااك  وو  �  �  �رر  اادد�   جب�ب  �  رر�  �  رر�۔  اا�ن  �  هه�ر  �  �  �  ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ خ‬
‫ا�ب  � �ررب  � ‬ ‫خ‬
‫� آٓ آززز�� �  ااوورر   رربباان  وو �ن  � اا�  ��� اا�اادد  ااوورر   ا ب‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫�رر�  �  �رر  �  ددئياا۔  اان  �  م�ززااجج  �  ججددت  ااوورر  �ع  �  �  �تياان    �۔  ووه ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اددب  �  �ووب  �  اا��  �  �اا�  �  �۔ ‬ ‫�  �ئبااب  �  دخدرر�  ااررددوو  ا ب‬
‫نٹ‬ ‫ش‬
‫اا�ن  � ااررددوو شاا�ئ � اائيك ئباا� � � � ’’ ك ينننوو‘‘ � �ررف �ااتياا۔ ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫آآب � سآآ� �ه � ‬ ‫آب وو ب ب‬‫آآس �  آآن � � آآ�رر � �م آآ�بخآآب �رري آٓ ب‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ش‬ ‫ٹ‬ ‫ز‬
‫ب  ‪    �1962‬رر�رر  �عب  � ‬ ‫�۔  اان  �  ك يننزنووززز  �  ��  ’’  �  كشوورر  ‘‘� ب ب‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫آٓ آررآآ� � � � �م � آٓ آتيآآ � آآن � � اا وورر  �ب � ببرر م� اا�ااف � �۔  اان ‬
‫‪64‬‬

‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬


‫�ببگ  �  ددوورراان  ووه  ببرر�‪�،‬بپاان‪��،‬رر‪  �،‬ااوورر    �ااق  �  �  �ذخذووں    � ‬
‫جتخ‬ ‫نز ز‬
‫�‬
‫اارر�ن � �ووف �رر رر�۔ ‪   �1945‬گ � اا�م � ووه  ررااوول �ي ‬
‫ت‬ ‫بخ‬ ‫ن‬
‫�۔  اان  �  �رر  �  ’’  وواا�  ‘‘  آآبيآآم   ب� گ  �  �  �  �بيب  وو�  ووآآ�  آٓ آ� ‬
‫� ببااررے �  �۔ ‬
‫� ت‬ ‫ئئ‬
‫ �  �  طااهه�ر  ‪�    �1966‬جج  �  رر� رر  ��۔  ااس  وو ت  ووه    �  ‬
‫جج‬ ‫  ‬
‫ز‬ ‫ب‬
‫ا�� �ج  � �ززز اادد�ن  � ساا� اان  � ‬ ‫�  � � رر� � �۔ بپا‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�بيب  ��ر�  �ت  �۔  اان  �  �  �  �ئ‪�  �  ��،‬ن‪،‬ئبرر�� ‬
‫ن‬ ‫بذ‬ ‫ح ن‬
‫ا�ن ببرري ب‬
‫ �ج � ‬ ‫� اا� �ٰن ااوورر  �� �� س اا� �  اام �ببل دذد� �۔ بپا‬
‫ز‬ ‫ش‬ ‫ز ت‬
‫ه‬
‫�ر�ب � �ووس �� � � � � طاا ه�ر رربيدڈد� بپاا�ن ررااوول �ي �  ‬ ‫م ر‬
‫ٹ‬ ‫جخ ت‬
‫� وو�  دد�ت � ��رر ��۔  اا�ن  � اابيك � بپاا� ببررااڈڈ �� � � � ‬
‫ن‬
‫اا� ص��ن  � �� �ااتياا۔ اان  � � � �اا ’’ �� ��ں  � �وو�اام ‘‘ ااس ‬
‫ز ٹ‬ ‫ٹ‬
‫ززز��  �  �  �ل  �  اا۔  ببررا ڈاڈ  ��  �  ووه ر رب يڈڈ۔  ااے  �رري  �  �  �� ‬
‫ش‬
‫�۔ ك�م اا�ل � اا�‪�،‬س �� � اا� ااوورر  � ���ي � شاا�� ‬
‫ن‬
‫ااس�م � اا� � ھتے �   اا�  � �� �۔ ررااوول �ي �  اا� �م � ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫ددوورراان  اا�ن  �  ااس  ع��  �  اادد�ن  �  �  �  بباا  ��ه  اادد�  ��ب  � ‬
‫خ‬ ‫ت بخ‬ ‫خ‬
‫اا�دد  �  �  �ووع  �۔  اان  اادد�  ��ب  �   دخد�  اا�  �‪�،‬ررغ  �رري‪،‬رر� ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫�اا�‪��،‬ن  �‪�،‬رر ببااببرر‪،‬رر�  �ن‪ �،‬اا�‪ �� �،‬اا اا�  ااوورر   � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫اا� �ي �كت ��۔ � � طااهه�ر اان اادد� �ن  � ررووج رروواان  �۔ ‬
‫ز‬ ‫ش‬
‫ آآ� سآآ�ي � آٓ آ�رر � � طآآهه�ر � �ه سآآل � � �  �۔ �رر� ‬ ‫ ‬
‫ت‬
‫�ب‘‘  �  �  ااددااررب  �  وواا�  رر�۔  ااس ‬ ‫��  �  �  ووه  ��  �نيگززز�  ’’   ب‬
‫‪63‬‬

‫ﺳﯿﺪ ﺟﻌﻔﺮ طﺎﮨﺮ‪:‬اب ﮐﮩﺎں دﻧﯿﺎ ﻣﯿﮟ‬


‫اﯾﺴﯽ ﮨﺴﺘﯿﺎں‬

‫ت‬
‫ �  �  طااهه�ر  ‪�  29‬ررچچ  ‪  �  �  �1917‬اات يك  �ززز  ساادداات ‬ ‫ ‬
‫�اا� �  �اا ��۔ اا�اا� �  �رر� اا�۔ � �� �ل � � � ‬
‫ز‬ ‫ئز ز‬ ‫ت‬
‫�� �۔  �  � ��  �ت � �� ��  ا رار ئپاا�� ساا� دداان  �وو� ‬
‫ز‬ ‫ٹ‬
‫دداا�  �اا�س�م  �  �  اا�اا�  �  �  �۔  ااس  رر��  �  �  �  اا�  وو ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫آٓ آ�‪�،‬رر  وو  �  ااوورر  �   وو  رروو�ن  �  �اارره  �۔  �رر  رروو��  دداا�ن  �  رراا�  � ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫� � اا� � �اا رربگ � �۔ اا�اا� � � �� � � ووه ئاارر� ‬
‫�  ااددااررے  �رر�  ��  �  �    دداا�  ��۔  �  �  �ددرر  � ‬
‫ذ‬
‫‪� �1926‬ك �ن  � ��رر � � ااذذذ�ن � � وو �� � اا�م � رر� ‬
‫ٹ ز‬ ‫ن‬ ‫ٹ‬
‫�۔   �وو� د د اا�  �اا�س�م  )�ئبل  اا�م  ئياا�  ساا�  دداان(  اا وورر   ڈڈآآ�  وورر�  آٓ آ� ‬
‫غ‬
‫ �ب ��رر�‪��،‬رر ‬ ‫� �  � �ررغ اا� �۔ ااس � � اا�ن  � ب‬
‫ �ج  �    ��  �  �۔  ددوو�ي  �� ‬ ‫�  �۔  ااے  �  اا� نن  نپااس  �  اا وورر  ئبررطاا�ئ ب‬
‫ت‬ ‫جخ ت‬ ‫جتخ خ‬
‫� گ � رر�� �  ووه � �دخدوون  � �ي   دد�ت  � �  �  �ت رر�۔ ‬
‫‪62‬‬

‫ت‬ ‫خ‬ ‫ٹ ٹ‬
‫�س �۔  ووه � � �۔ �ي � �ت ااوورر  ئاا� �  اان � � �ئيت ‬
‫ب ااوورر  � وو�رر � آٓ آ�۔ اا� �� �� �  ووه اا�اال � �۔ اا� � � ‬ ‫بباا ررع ب‬
‫ت‬
‫�ح  اا�ن  �  �دد  ��نياا۔  ووه هه�ر  �  �  اا�  ئبااب  دد�� � �دد  �  �اا� � ‬
‫نن‬ ‫ت‬
‫اب ‬ ‫اا�اادد رر� �۔ ددوو�وون  � ببااب � � سبباا ااوورر  �س دد�� � �ا ب‬
‫ن‬
‫دد� اان � �ه �۔ ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫آب  وو � � � �بيب  � ببآآررے �  � �رر وو آٓ آ� �ووآآن ‬ ‫     آآس �� آٓ ب‬
‫ن‬
‫��� ووآآ� ددآآ� وورر آٓ آجج  �ررے ددرر�ن  �  رر�۔ �وو� � اا� ��ر� � ‬
‫ز بز‬ ‫ث‬
‫��  �  �  �  �ب  �  �  اا�رر  �   اارر  �  �  �اارر  �بياا  �  �  �۔  � ‬
‫ث‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ب‬
‫ااتساا�ن  � �� � � دد�ل � � �۔ اا ساا� � � �ب  � �� ‬
‫بخ‬ ‫ت‬ ‫جخ ت‬
‫وواا� ااس � اا�رر اا�دد �  دد�ب �  اا� جبدخدببااب ��  �  دخدرراا� � �� ‬
‫ت‬
‫�� �اا ددل �اا� دد� � � اائيك � اا�دد  � اا�رر � �اا�ب � � � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ب بك دد� بباا� �  اا� ااساابدذده ‬ ‫ااوورر  ررووح � دد�� � بآآ آآ� � آٓ آ� رر� �۔ � ب ب‬
‫جخ‬
‫ا�ب � � � �� رر� � � �  � اا �ق � وو �ل � ووااددي  � هه�ر ‬ ‫� ا ب‬
‫ض‬ ‫ؤ‬ ‫بث ت‬
‫ �ؤن  �  هه�ر  �  اان  �  دد�  �  تياادد�  ‬ ‫ررهه�روو  �  �  �  ررااه   ااببب  �  �۔ ٖ ؤ‬
‫ڑ‬
‫�ئ  ��  �۔  �  �  �  �  �ه  ددوورراا�  �    �وو�  �  اا�  ��ر�  � ‬
‫ز‬
‫�اا� ئباارر� �� دد� �  � �  �� � � � �۔ ‬
‫ت‬
‫ �ت  ددئيدده  وو  ددل  �  �ئ  �  آٓ آ�              �  �  �  ووه  �ل ‬ ‫ ‬
‫آآ� �  آٓ آ�‬
‫٭٭٭    ‬
‫‪61‬‬

‫ششاا�دد � �ي �وو�ں  ااوو رر  � �رر� ااوورر  �� � �� �  �م � پ‬


‫ �چ ‬
‫ش‬ ‫خ ت‬
‫ب  ااس  �  �  �  �  ‬ ‫ب‬ ‫�‬ ‫ك‬‫س‬
‫�  �  �  �  رر�ب  �  بباا�ھ  �  �  اا بباارر  �  ‘‘۔   ب‬
‫ت‬
‫ب  �  �� �  �  �  �  ’’  �ييزززوو  ااس  � ااوورر  ااس  �م  � ‬ ‫اائااررئ  � �  �  س ب‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫ب � � � �� �۔ ‘‘‬ ‫� ��راا�ش � �باا۔ � ززز�ں  � �ے س ب‬
‫ت‬
‫وب � آٓ آبآآ �۔ ااييك ‬ ‫   �وو� � آآ� ��ر� � � �  � � آآبيك �دد ررو پ‬
‫خ‬ ‫ن‬
‫�ف � ووه � وو رروو�ن  � دد�اادده  � � ددوو�ي �ف � � اان  � ‬
‫خ‬
‫وب اان � � � اابيك �ع ‬ ‫رر� رر� �  � � �۔ � � � ددوو�ن  ررو پ‬
‫تز‬ ‫بز‬ ‫ز‬
‫�  ��۔  اان  �  �  �  اابيك  اا اا�  �  �  رر�  �  هه�ر  �  � وو  باارره  ااوورر  � ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫دد�� دد� �۔ �وو� �اا�رري �� � اان  � �م رراارر رر� �ب ياا �� ‬
‫ت‬
‫�  �  �وو�  �  اا�  ��ر�  �  �  اائيك  ئزئيك  �ب  ددوو�ه  �  �  �  � ‬
‫ش‬
‫ااوورر  اا�ن  �  ااس  �  �  �  وو�  اا�اارر  �  اا�  ع�جج  �ددس  �  وو  �رر � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫�� ااس � �ق ددل � � �۔ � ��ن � �  اان � �بيك �ب �۔ ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ب  �  ��دد  �  �  �  �  �  ’’اا�ت‘‘۔ ‬ ‫اا�  �  ئاام  �  اان  �  رر��  �ه   اا ب‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫خ‬
‫�  ااس  ��ن  �  �  �  ��  م�  �۔  آآن  �  م�رآآجج  �    ��  �  آٓ آ�  دد�  �  ‬
‫ن‬ ‫ن ن‬
‫آت  �۔  ااس  � � اان  � ‬ ‫�  �  � �  آآتسآآن  ��  �   ووه  آآ�  �تثآآل  آٓ پ‬
‫� � �رر � �۔ � � � �ووي ااوورر  �� �دد � اا�اارر رر� ددوو�ن  ‬
‫ش‬ ‫ز‬
‫� � �� اابيك ددوو�ے � � � �بي رر رروو� � �ساارر �� رر�۔ ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ ��ب رر�� � رراارر � �۔ ‬ ‫ب‬ ‫اا� �  اان �‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫     اا� رر�� �  ووه هه�ر � � � � ددوورر رر�۔ ووه ااس��ت  � � وو� ‬
‫ز‬ ‫ث‬
‫ا�ب  �  ووه  وو�  دداارري  �  �ل  رر�۔  ووه  ااك��ر اا�ثيرري ‬
‫�۔  اا�  �س  �  ا ب‬
‫‪60‬‬

‫تخ خ ت ش‬ ‫خ‬ ‫خ‬


‫�۔  اان  �  �ل  �  �  �س ر ررر  �  اا ساان  �   ااتختساارر  ااوورر  �اا��  �  �  �� ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫ددتياا  �  ااس  �  اارراا�  �ف  اا� �ررت  �  �  �  �  اا�ت  �  �ن  �ي  ااوورر  ‬
‫� � ��رااوواا� � � �ئياا ��۔ ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫�‬ ‫�‬
‫   �  اا��ل � ��دده رر�� �   �ردد � � �� ااوورر  �م � خت � � � ‬
‫ت‬ ‫نن ن‬ ‫ت‬
‫� �ررب اا�رر � � �۔ �وو� � اا� ��ر� � اا ساان �� �  �ررت ‬
‫ت‬
‫�� �۔ ووه � � ساا� �  سكتے � � م��� � م�ززااجج  ااوورر  � � � ‬
‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬
‫�۔  اان  �  �  �  اان  �  ��  وو  �ن  �  اارر�  �رر  �  �  �    �وون ‬
‫�تث‬ ‫� ت‬ ‫ن‬ ‫بث ت ت ن‬
‫ااببب �باا۔ ااتساان �� � �  � يت � ووه � �  ااس �  اا يك  اال �  ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ص‬
‫ث‬ ‫ن‬
‫� � دد�۔ ااييك � � آآن � آآك��ر � آٓ آ� �۔ ااس � � � ساال � ‬
‫ض‬
‫ �ب  �  ‬ ‫��ر� �۔ �ے اا�رر � اا�ن  � �بياا � ااس � � �اان ب‬
‫� � ببااهه�ر ااب يك � �م اا�بياا  ااوورر    ب‬
‫آآب  ��  آآ� سآآل � �ل �  بزآآ آٓ آ�  ‬
‫ت‬
‫�ك � � دد رر ددرر � ���  �� �� �۔ ااس وو�ت ووه � � ��دد � ‬
‫�  �  آٓ آ�ن  �  ��  �ن  ررووآآن    �  ااوورر  �  �ں  �  دد�ل  �  ااس  � ‬
‫ت‬ ‫ك ٹ‬ ‫آآتز ز ز‬ ‫ت‬ ‫ت ت‬
‫�ه ااوورر  تآآرر تآآرر ددآآ� �دد آٓ آ�دد  �ھ ٓآآآآ�  سآآن � رر�� � � �  � �  ت � �تآآ ‬
‫ت‬ ‫ٹ ت‬
‫ب بك ‬ ‫� � ااس � � ررووج ااوورر  �رراا � ��ں  �  ببب �باا �۔ ووه � � ب ب‬
‫ت‬
‫ززز�ه رر� ااس � ��ب � دخد� دد اارري �وو� � اا� ��ر� � �دد �ل رر� ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�۔ ااس � �ررت � وو�ت ‪،��  �2002‬ااس � � وو � � �م ‬
‫ش‬ ‫ش ت‬ ‫ت‬
‫ب � �دد ببررددااشب �۔  اا تس � �زززے �  ساا� �� ‬ ‫اا�اا�ب ��ر� �� ب‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫�‬ ‫ز‬
‫اا توورر   رراارر وو �رر رروو رر� �  ااوورر  � رر� � ’’  مھاارراا اا�ا راره � بك� فضزبي�ب بباا� � ‬
‫�‬
‫مھاارراا رروو� وواا� �� �  �۔ � �ف �  � �ے ساا�  ااوورر   �ے ‬
‫‪59‬‬

‫ن‬
‫��۔ �� � �� � ببررطاا�ي �جج  �  اا� � ااوورر   ددوو�ي �� �جنگ �  ‬
‫خ‬ ‫حخ‬ ‫خ‬ ‫ن‬
‫�بپاان‪،‬ببرر�‪�،‬ااق  ااوورر    �  �  �  �دخدوون    �  بخآآرر�ن    �   �ف  �دد  آٓ آرر� ‬
‫غخ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫رر�۔ � �كب  �ب  كبپ��‪�  �،‬م  �ربيدد  پ��‪،‬اا� ا تا� �  ااوورر   �دد اا� ‬
‫ب‬ ‫ك‬ ‫�‬
‫س �قبق‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫اب ‬ ‫اب �ل وو �ا ب‬ ‫ب  ي ببيں  ا ب‬ ‫�ت � اا�وو�رر  � �۔ � � � �  ب‬
‫غ‬
‫وب � � � � آآن ‬ ‫آآب � � � �و ب‬ ‫ ��ب  ب‬
‫آ�ب وو ب‬ ‫ب آٓ ب‬ ‫� �۔ � س ب‬
‫خ ت‬ ‫ت‬ ‫ظ‬ ‫ن‬
‫ب � ‬ ‫� �اا� � �رروواان � ااوورر ااق �  �ظ � � � اا� باارر� دد�ووبيرر �ب ب‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫� � ااس � �م اا�اارر  �وو� � اا� ��ر� � �ئاا �۔ ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫خ � ت �ب خ‬
‫ب اان � ��اان �ب � � ��رر � � ووه س بب اا�� ‬ ‫     �م بپاا�ن � وو ب  ب‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫��  �  ��ت  �    �۔  اان  �  وواا�  �  �  �  �  رروورر�ه  اا�اا�ت  � ‬
‫ٹ‬
‫�رراا �� � � ااس �� � � )�  اا� ��ر�(� �ب ب رري �� �ي۔ ‬
‫ٹ‬
‫ب ووه �اا � رر� � ’’ ‬ ‫ووه � بپاا� � بببييھ � �ے � �� �۔  اابيك بباارر � ب ب‬
‫ت‬
‫ب  �ب  �  �  ااس  � ‬ ‫اا�  �ے۔  ۔  ۔  ۔  اا�  �ے  ‘‘  �  اابيك  �� ب‬
‫� � � � دد� ددي ااوو رر  � ’’ �ن  وواا� اا� � �ے۔ ۔ ۔ اا� � �ے  ‘‘� ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫� � ووه ببررررگ رراارر وو �رر رروو� �  ااوورر  ااس � دد� � � � دد� � �ل �۔ � ‬
‫ت‬
‫وواا� ددااباا �  � � رروو� � سآآ� � آٓ آنيآآ۔  � آآ�  � ر�� � آٓ آتيآآ � ووآآ� � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫وو��ب � � ببررررگ � � � � � � �  اا� � )رر��ب(� اا�رر �باا ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫�  ووه  آٓ آ�م  رروورر�رر  �  �  ررووآآن  �  �  �وون  �  �  �  �  �ررے  بك ‬
‫ت ت‬ ‫�  �تتاا  �۔  ااس  وواا�  �  �  �  �  اا�  � ر��  � پ‬
‫ب ‬ ‫ �چ  �  �ے  اا�ااب  �ب ب‬
‫ن‬ ‫ظ‬
‫�۔  ووه  �م  �  اا�  �  �  �اا�  رر�۔  ه ه ر�  ظاا�  �  �  �تاا  ااوورر  ه ه ر�  �م ‬
‫حخ‬ ‫ت ن ن‬
‫� حمااتيت �تاا اان � �ه رر�۔ ووه ��ردد � ��ں  ��ردد � اا�ل � �  �ف ‬
‫‪58‬‬

‫ش‬ ‫ت‬
‫� ااددااررت �  ساا� رر�۔ �وو� �  اا� ��ر� � � رروواان  � �� �ل ‬
‫ش‬ ‫ٹ ئئ‬ ‫ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫�دده � رر�۔  � � �ئبب  �  شاا� �ئاا  �۔ ااس � � � ئ اا پ‬
‫ب  �  ساا� ‬
‫�� �۔ �وو� � اا� ��ر� � اا� جبددبيدد �ي ��ن  � �� ‬
‫ش‬ ‫زززنز‬
‫�� � گ �  ‪   �1985‬شاا� �� � اا�م �۔  ااس ززز�� �  � ‬
‫ز ئز‬ ‫ت‬
‫ �ر گ �اا� ‬ ‫ دد�ب � �  ااس � � جبددئ ي دد �� رر � ااس � ر‬ ‫ب‬ ‫�  � ��ب‬
‫بي ز ز ز‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫م‬
‫اددب � � � �باا �۔ ااررددوو‪ ��،‬ااوورر  اا� رري رربباان ‬ ‫�۔ ااس  �ج�ے � �رروواان ا ب‬
‫ش‬ ‫م‬ ‫ش‬
‫�    ساا�  ��  وواا�  ااس   �ج�ے  �  اا��  �ررئ  ���    شاا�  ��  رر�  �۔ ‬
‫ئئ ز‬
‫ب  �وو�  �  اا�  ��ر�  ��  �  �  �  �  � رر  ��  �  اا�ن  � ‬ ‫�ب ب‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫�رم �� اا� � �  � �ب � � اا�وو� ‬ ‫ااس �  اابيك ددرر� �ررم � م ر‬
‫خ‬ ‫ش‬
‫شاا� �۔ ااس �  �اان  � �رر� �� � � �� �� اا� �  � زززبباا�۔ ‬
‫ز‬ ‫ز ت‬
‫�ر�ت  �  آٓ ر‬
‫آ�ر  �  ااوو رر  ‬ ‫��  اا�  �  �  ‪�    �1926‬رر�  ��  �  �  م ر‬
‫ز‬
‫�م � اا� ااددااررے �  �اارر ددي۔ اا� �� �  �� � � اا�وو�رر � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫ز‬
‫ ؤؤ�ر  تاارر�  �  ���ر   وو  � ‬ ‫�رروواان  � ر ر�  �۔  �  �  گ  �ااغ  �ي  �  �  اا� ر‬
‫ت‬
‫ب  �  �  �  ‪1940  �1930‬تك  �  �� ‬ ‫�اا�  �۔  �  ووه  ��  طاا� ب‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�  ااس � �ددرر � �  رر� � رر�۔ اان � ��ن  � اا�وو�رر  � رراا� ‬
‫ن‬
‫اا�رر � ��رر � �۔ � �� � اا�وو� �� �  ��� �� اان  �  ‬
‫ن‬ ‫بخ‬ ‫ش‬
‫�دداارر  بباا��ر  �  �  ن  �  ساا�  �  �  اا دڈد�  �ل  �ووس  �  ��  �  اا�ن ‬
‫ن‬ ‫ئئ‬ ‫ن‬
‫آب � � ‬ ‫�  آآوول آٓ آ� اا وورر  �ن � � � �ے � رر� رر ��۔ آآن � آٓ پ‬
‫ن‬ ‫ؤ‬ ‫ن‬
‫�دده  ’’ � ااي يك ددرروو� �‘‘  آآن  � آٓ آئبآآ� �ؤؤن � � �   آآن  � � ‬
‫ئئ‬ ‫خ‬
‫�� �  ��دد �۔ � �ن  � �� �ووس �  اا� �ے � رر� رر ‬
‫‪57‬‬

‫ز‬
‫ذذذ�  �    �۔   ووه  ساا�  �  ااوورر  ساا�  اا�اارر  �  �  ��  �۔  هه�ر  �  �  �� ‬
‫ن ��م‬ ‫ت‬
‫�� ااوورر  �وو�ب � � وو � � اا�ڑڑڑ � � اان �  ح � رر�۔ ‬
‫خ‬
‫اددب  �  اان  �  دد�  �م  �  ببرر��راارر  رر�۔  ��ع  ااوورر  �اادد  �  اا�رر ‬ ‫     �  ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫� اا�ن  � � ججددت � � � رر�۔ � ااوورر  �رر � ججددت ااوورر  �ع ‬
‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ن‬
‫ا�ب  � �بياان  وو� رر�۔ اان  � �ن  � � جبذذذببااب  � ��رااوواا� ‬ ‫اان  � ا ب‬
‫جب ۂ‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ث‬
‫�۔ � � � �ب  اا�ااززز �  �م � �ع اابساان  � � �  ااوورر   ووه  ذذذببه ‬
‫ز‬ ‫ش‬ ‫ز‬ ‫تز‬
‫اا ساا�  �اارري  �  �ساارر  �  �  سااررے  �ن  �  دد رردد  �   اا�  �  �    ��ن ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫�س ��  �۔ � � ه ه ر� اا�ا رار �دد �  � اا ساا� � وو�رر ااوورر  ��ي � ‬
‫ب‬
‫ن‬ ‫بث ت‬
‫�� � � � �� � � دداا رر اادداا � � اا�ن  �  ااببب � ددبياا � �رروواان � ‬
‫ت‬
‫�  �  ��ن  �  �  �  رر�  �باا  �۔   ااس  �  ببااوو�دد   اا�  �  �  � ‬
‫ز نز ز‬
‫�  �  ��  ببآآلآٓآ�  �  �ن  �  �  رر�  �۔ �  �  ساا�  �  اا�ا رار  � اا  اان  � ‬
‫ت‬ ‫ت بذ‬
‫بذزذزددب يك �  � � زذزبياادده اادذدبيب   ااك  ااوورر    آآ�تزت  آٓ آ�  � �۔  ووه  � � ‬
‫ز‬ ‫ٹ‬ ‫ن‬
‫ ��ب  �  ��۔  ووه  �  �ب  �  بباا�  دد�  � ر روورر  دد� ‬ ‫ب‬ ‫��ر�ن  ئياا  �وودد  �‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫�۔ �رر ددررووآآررے � ددآآ� � � �ه وو � � ��ن  � �ب�� �ن آٓ آووآآرره ‬
‫ت‬ ‫ت ز‬ ‫ت‬
‫اب  رر�بيب  � ‬ ‫ا‬
‫ب ب‬ ‫ ب‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ دد‬ ‫ر‬
‫ر‬ ‫و‬
‫و‬ ‫ر‬ ‫ ر‬ ‫�  اا�  �  �ت  �۔  ووه  ااس  ببااب  �‬
‫ٹ ٹ‬
‫دداا� � � �ي �وون  � ��� � �� وواا�ن  � � �م � لببياا � د د� ددي ‬
‫� ‬
‫     �رر� �� � � اادد� � �رروواان  � ‪ �1926‬بباا��� � ساا� ‬
‫ٹ‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ش‬
‫ساا� � رر� � ااس  �ج�ے � �دد ئاا�رر اادد�ن  � �وواان  ��ئياا۔ �وو�  ڈڈاا� ‬
‫ز ز م‬ ‫ز‬ ‫ٹ ز‬
‫�اا�س�م  ااوورر   ڈڈآآ�  و رور�  آٓ آ�  آآ�  رر��  طآآ� ب‬
‫ب  �  �  ااس  رر�ن  ساارر  اادد�   ج��ے  � ‬
‫‪56‬‬

‫ن‬ ‫ز‬
‫� ’’� رر� � آٓ آتثآآرر وو ��‘‘ آٓ آثثآآرر �� � آآن � �ي دد� � � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�۔  آٓ آتثآآرر  ��  �  آآن  �  دد�  �  �  ��  �  �  ووه  �آآ�  �ررآآت  ااوورر  �رراات ‬
‫ش‬ ‫ت ش‬ ‫ت‬
‫تك �� � � � � ااوورر  وو�ن  � �اا� اا� ااوورر  �� ت�س ��۔ � شااه ‬
‫ن‬
‫�ررئ � �� �� �ك � اائيك � � � اائيك �� � �ن � بپااس ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫� �ررتاا �۔ � �باا � � وو�ن  ��دد �رر �رر هه�راارر � � � � ‬
‫ز ز ز ز‬ ‫ت‬
‫رر�ھتاا �۔  �ن  اابيك �� �� � �م � دداا�ن رربباان ر ردد �م رر� �۔ ااس ‬
‫ظ‬ ‫ضض‬ ‫نض‬
‫�  �  اانيك  نپل   �  �  �  �  اا ساا�  اا اا  ااوورر  ���ں  �  ��دد�  �  ظاا   ه�ر ‬
‫ه‬ ‫ع‬
‫ت‬ ‫خخ‬
‫�� � ووه آٓ آددم �رر �� �۔ �� � � ااس ع�� �  رر  � �ئاا۔ �وو� ‬
‫ت‬ ‫�  آآ�  ��ر�  �  آآس  �م  ع��  �  آٓ آبثآآرر  ��  � ب‬
‫ �ج  �  �  بثآآببب  �  � ‬
‫غ‬
‫ااس  ع��  �   اائيك  ��  ��ن  �  �  ددررئياا�  �  �  ��ن  �  �ئ ي دد ‬
‫ت‬ ‫ضض ن‬ ‫ن‬
‫�ن �۔ � �م ااع اا ااوورر  اابساا� ��بياان  اا� ��ه �ووں  � بباا�ب �۔ ‬
‫�رر اا� � ااتيك �� �� �ن  � �رراا �۔ �وو� � اا� � ر�� � ‬
‫ت‬ ‫ن ن‬ ‫بث ت‬
‫�  �   ااببب  �  �  �باان  �  �  �  دد�ي  �    �)‪�  �(Heer‬تاا  �۔ ‬
‫ت‬
‫ااس � �ن  اات يك �رر � � � � دد�ي � �رر � �تاا �۔ �� �ك ‬
‫ت‬ ‫ث سث‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫دداا�ن � � ااوورر  رراا� � دداا�ن � � ووه ووااررب  ااه � اابيك � �ب � ‬
‫ت‬ ‫بز‬
‫�� �۔ ااس �� �  اام � �ب � � � ااوورر  آآس � � آٓ آ� � بخآآم �آآدد � ‬
‫بخ‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫�۔  اان  �  �  �  �  باارر�  اا� زرر  �  �  دداا�ن  بباا�  اا�  �ج  �  �  �  اا اارر ‬
‫ز‬ ‫ت ز‬ ‫في‬ ‫ن‬
‫� ااوورر  اا� � دداا�ن � وو�  پچ � � � � �دد � � �ب اا�اارر �  �ن � ‬
‫خ‬ ‫جخ‬ ‫خ‬
‫� �� �ن � � ااوورر  �رر  � اا� � �� � اان � �ن  ااس � �  ‬
‫‪55‬‬

‫ئئ ز‬
‫     ’’�  � �� �� ددررس وو �رر� �  �اارراا‪،‬اا� اا�� �وون  � � � رر ‬
‫غ ت‬
‫�  � �  وو �م ‬ ‫رر� � �ے  دداا� � �� ددااغ �اا�ب ئباا� �۔ اا� � ٰ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫اب رروورر�رر وواا� ‬
‫� � � اا� � �ددب � � � � �۔ �ے � ا ب‬
‫ااوورر  اا� � بباارر وواا� � � �۔ ااس �ددرر � � �ے ه ه ر� �اا� �رري � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�۔ ااس وو�ت �ئ ددل �  � �� �ت � ااوورر  � � �� ئخآآ آٓ آ�دده �آآ�۔ ‬
‫رب  �  �ن  �  �  �ح  �  اادداا  ��۔  �  �رر  اا�م  وو  اا�اام  �  � ‬
‫�  اا�  ر ب‬
‫ن‬
‫�وورردد�رر  ��  �  �  �  ‪  �،‬اان  �  �  �رر  �  اادداا  � وون  ‪�  �،‬۔  �  اا� ‬
‫� ااوورر  اا� �� � � � � تياادد رر� �� ‘‘‬
‫تن ن‬ ‫ن‬ ‫ش خ‬
‫   �س اا �� � ووه اابيك � � � � �� �۔ اان � � � � اا ساان � اا� ‬ ‫خ‬
‫ئئ‬ ‫ز‬ ‫ز ؤ‬
‫رؤؤؤن  ‪،‬آآ�ن  ااوورر  دد�ن  �  �اازززن  ااوورر  اا�اال  �  �وودد  �  رر�  � �ه �ئ ے۔ ‬ ‫آٓ آررر ؤ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫اا� �� � رر�� �  �ااررن ااوورر  اا�اال � �وودد � �و رور �تاا � � اا� اا� ‬
‫ت‬ ‫ذ‬
‫اب  � �باا �۔ ووه اا� � �ئ‪�،‬رر �ئ � �� � � ‬ ‫�ن  � ددووهه�راا  �ا ب‬
‫ت ڑ‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�ف دد� � � اان � �م اا�ااب � ببااررے �  �چچ  � � وو�ت كرر� ‬
‫تخ‬ ‫ت‬ ‫ذ‬
‫� رر� �۔ ووه  دذدههيي بباا�� � � جبددب  ااوورر   �ع �  اا �� �ل �� ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫�۔ � � ررووس  � ووه �دد � � اات يك �ررت  �  ااوورر   ااس ببااب  � اا� اارر ‬
‫خ‬ ‫ش‬ ‫خ‬ ‫ڑ‬ ‫خخ‬
‫ ��ر � ‬‫ر‬ ‫ �ر � � رر�� � � وو ساام �اا �� � ��‬ ‫�� � ���ر � �دداا ر‬
‫ت‬
‫��۔  ززز��  �  ووه  �  آٓ آددم  ااوورر  �  �  �ن  �   اابيك  �ببل  �رر  �ررب  � ‬
‫�۔ ‬
‫ن‬
‫   آٓ آبثآآرر �� � �وو� � آآ� ��ر� � � دد� �۔ اان � � � � �� ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�ں  ااوورر  �ررآآب  �    ��  �  �  �دد  آٓ آئثآآرر  ئپآآ�  ��  �۔  اان  �   وو� ‬
‫‪54‬‬

‫بث ت‬ ‫ن‬
‫وواا� �ددي اان � �  � � دده  ااببب �� �۔ �وو� � اا� ��ر� هه�ر ‬
‫ئئ ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ه‬ ‫ه‬
‫سآآل �� �� � آٓ آ�رر � � ��رر �� ااوورر  �اا ئبا راراارر �  �ر ساا رر � �م ‬
‫ن‬ ‫ڑ‬
‫�ے  اا�  �ه  �      ببرري  �اادد  �  �بيدد  ��۔  اان  �  ��ن ‬
‫ش‬ ‫ٹ‬
‫‪�،��،‬ب‪،�،‬دد�� ‪�،‬اا�  ااوورر  ��ں  وو�ه شاا� ��۔ �م �ووں  ‬
‫� � �رري �� � ووه آآ� رر�� � ته � ئبررآٓ آ�ے �  رر�آآ دد�۔ ااس � � ‬
‫ه‬ ‫ص‬ ‫�سئ�قئ ي ن‬ ‫ز‬
‫ه‬
‫ن � �  �� �م �۔  �ر �� اا� ‬ ‫ددرر� �ررم � �م م�رر� ااوورر  ‬
‫ن ت‬ ‫ئئ ز‬ ‫ت‬
‫ب‬ ‫�‬‫ك‬ ‫ب‬ ‫ه‬
‫ب  �  �گ  بباا ه�ر   ے  � ‬ ‫ب‬ ‫�‬
‫�ووررت‪  �،‬ااوورر  ساا رر  �  ��  �م  �ے  اا�    �۔   ب‬
‫ن‬
‫اان  �  ��ن  �    �م  �ے    ��  ااوورر  �ے  �  ��  �  �  ااوورر  ددل  �  ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ث ت‬
‫�  ااوورر   اا�اام � ك��رت۔  �وو� �  آآ� ��ر� � نآآك آٓ آ�ن  �  آآن ‬
‫ز‬ ‫ث‬
‫��ں   � � دد� ��  ااوورر  ااك��ر � ساارري دد� �ل رر� � � � ررددوون  � ‬
‫ز ز‬
‫�ل  �  �ں  �  �ں    �۔  آٓ آه  �ررے  ��ے  �  ووه  �  �  �ددن  ��رآآرر  �  � ‬
‫ن‬
‫�  وو  ناادداارر  �  �  �  دڈد��  �  �  اا�  اابيك  �اا  دد�  �  رروواادداارر  � ‬
‫ز‬ ‫ش‬
‫�۔ �س ووه �وو� � اا� ��ر� � رر�� � �� � �۔    ‬
‫ذ‬
‫ب  �  ساا�  اان  �  �  وواا�  ااوورر  وواا��  �  �  اابيك ‬ ‫     وو�‪،‬اا�  وو�  ااوورر  �ه ه ب‬
‫ت‬ ‫ئئ‬
‫�� �ف  �۔ اا�ن  � رر� رر� �  اابيك ببررس � � ر�� � � �ددب ‬
‫ن‬
‫ب  �ل  �ق  وو  �� ‬ ‫��  �۔  ااس  ��  �  �  اان  �  �  �  �   اا�  �س ب‬
‫ش‬ ‫ش ش ش ش‬
‫�‬
‫ااوورر   ههشااش  ببشااش  بپاابياا۔ ��ن  � � ووه ددتيدده وو ددل  �رش  ررااه � دد� �۔ ‬
‫آب � ’’ � �ں  ‬
‫اا�ن  � �ے � � � �� � اا�م �۔  ااوورر آآ� آٓ پ‬
‫�پ‘‘  اا�  دد�ن  �  ساا�  �  �  �۔  �  اا�ددااع  �  ��  ووه  � ‬
‫�  پ‬
‫� ‪:‬‬
‫‪53‬‬

‫ش‬ ‫خ‬
‫�� �� � � ووه اان �  شاا� �� وواا� اا� �� � ��ن  � � ‬
‫ذ‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫اا�رر ااررساال �� باا � ووه � اان �  اا�دده � �۔ � اان � ذذذووق � � ‬
‫ض‬ ‫ت‬ ‫�ب ض‬
‫ب اان � م��ب �� � ووه اان �� � �اا� � � �� ‬ ‫دد� �۔  ب‬
‫غ‬
‫� �� ااوورر  ااس �ج � � دذدرر� �م �� � �ن  ��۔ � ر�ووغ ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫اددب  �  �  اان  �  �  اا�اارر  ددوو�ے  ��ن  �  �ي  �رر  �  �  � ‬
‫�  وو  ا ب‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫�۔ اان � �م ��ن  � � اا��ب � �اازخزاا �۔  اا� �� � � وواا� ‬
‫ات  � پ‬‫ت‬
‫ �خ ‬ ‫اا�م  �  رر�  اا�ن  �  �  ��  ااوورر  �  �  �  �  �ووررتيا‬
‫�۔ هه�ر ساال ووه  ددس بباارره  طاا� ب‬
‫ب  �ن  � دداا� � اا� �ه � اادداا ��۔ ‬
‫��رري  �  �    �  �  �  �وورر  �  ��  اا�اادد  ��  ااوورر  اا�  �  �  � ‬
‫ز‬
‫�وو� � اا�س � �� دد�۔ اان � � ددوو� � اا�ززز � �دد � � اا� ‬
‫خ ت‬ ‫ت‬
‫� � �ااررجج  � � ااوورر  ااس وو�ت � وو �م � خدد�ت �  �ووف �۔ ‬
‫ت‬ ‫تخ‬ ‫خ‬
‫�‬
‫     خدداا  ��‪،‬اا س اا�  �ررددي‪،‬اا�رر ااوورر  �ووت  �  � �رر  �وو� �  اا�   �ر�  � ‬
‫ن‬
‫آث  �۔  اان  �  ووساا�  �وودد  �  ااس  �  ئبااوو�دد  ووه ‬ ‫��  �  ووه  آآ�  �ثثآآل  آٓ پ‬
‫ن‬
‫��ے � � ��ه‪�،‬ك اا�ل ‪ ��،‬ااوورر  � �  �ووم دد� ااتساا� ‬
‫ت‬ ‫�‬
‫�   بھ��  �  �  �  وو�ب  جبددوو�  �  �ووف  رر�۔  �رر�  ��  � ‬
‫ٹ‬
‫�  �  ڈڈوو�  �ساا�  �  اا�ن  �  �ل  �ئياا۔  ااس  �  � ��  ��ں  ‬
‫ت‬ ‫تض‬ ‫خ‬
‫�  � � � � �ن  ااوورر   ��  ااوورر    اادداارر ��ن  � � ااددووتياات  � ‬
‫ن‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫��راا� � اائيك �ررت �اا � �۔ ووه هه�ر ساال �دد � �ن � � دد� ااوورر  اان �  ‬
‫جخ ت‬ ‫تخ‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫�ت يك  �  هه�راارروون    ��اان  �  وو�ت  دد�  اا ساا�  �   دد�ت  �  �  � ‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫رر�۔ �ن  � ��ن  � � هه�ر �� � � �باا � � �ن � � دد� ‬
‫‪52‬‬

‫ڑ‬ ‫خ‬ ‫ن‬


‫� تاام � �� �۔ اا� �� هه�ر �‪،‬هه�ر �م اابساا� �� � � حخح�ے � اارراا ددے � � ‬
‫ووه �� � �ه� � � ؟‘‘‬
‫ن‬
‫   �وو� �  اا� ��ر� �  اا� رر�� �رر � �وون � �رر� �� � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫� باارر� � �� � اا� � � � � �� �  ��� �� �۔ � اان ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫ڑ‬
‫آب ر ررر � � � �ببل �۔ ‬ ‫� آآ� ب ب ررآآ  �رربخآآ� � � آآس آآددآآررے � بآآرر� �  آٓ ب‬
‫ٹ‬
‫اا� � � �� � ااوورر  �� � دد�ن  � �ڑڑ � � اا� �� � ااوورر  ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫��  ااوورر  �  �  �  �  �  �رر  رر�  اان  �  �ه  �۔  دد�  ��  ��  �  �ااررجج  ‬
‫ث ئن ن‬
‫اب �  �  �  �۔ ‬ ‫� �� � �� اا� � �ب اا ساان ا ب‬
‫تز ز‬ ‫ز‬
‫     ���  رر��  �  اا ساان  اا��راادد  ��ه  �  ساا�  اا�  رروو�  ااوورر  �  دد�  � ‬
‫ن ت‬
‫�ناا �تاا �۔ � ووه �س � � ااس � � � وو�رر  ااوورر   اا�رر  � �  ‬
‫ت‬
‫��  �  وو�  �۔  �وو�  �  اا�  ��ر�  �  دذدااب  �  �  �  �  �  �  دد� ‬
‫�  ��رااوواا� �۔ ووه �ااتپاا دد� � دد� � ااوورر  دد� ااوورر  � �� � � � نيك ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ب  �  �  �  ررسااں  �۔  �ن  تك �  �تاا  ووه  ددوو�ووں  ‬ ‫��  �۔  ووه  س ب‬
‫ش‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫ �ب  شاا� ‬ ‫ب  �  اان  �  ��  � ب‬ ‫ا�ب  ب�س  �  �  �۔  � ب ب‬ ‫�  �  �  �  ا ب‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ز هز‬
‫�� �  دد� �  � اان  �   ه ر� اارروون   ساا�دد  اا وورر   �ااح اا�  �� �ت  � ‬
‫ت‬
‫�ااززز�۔  �  ببااب  �ببل  ذذذ�  �  �  اا�  � ر��  رر��  �رر �  ووه  اا�  �  اا� ‬
‫ن‬
‫دد�  �  �  �  �  ��  ااوورر  ساا�  �  ��  �  �  ددر برج  �  دد�۔  اان ‬
‫ئث ت‬
‫� ااس � � ااص�� اا�اام ددوورر ررس �� � ��  اائبب ��۔ ااييك �� ‬
‫ت ن‬
‫تك اان  � تيااددوون  � � ��ر� �ن  � � رر�۔ ووه � اا�� � � ‬
‫ن‬ ‫ت ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫‪�  ��،‬ب  �  ��  �اا�‪،‬اادد�  مجب�ب  ااوورر  اا�ررااب  اان  �  �ن  آٓ آ�۔  اان  � ‬
‫‪51‬‬

‫�ب  �  � �۔ ااس � � ‬ ‫�۔ �رر� ��  � � � �� ااس سب ي ب‬


‫ؤ‬
‫ �ؤ � � اا ك � � ااؤؤ� �� � � � اارردد �دد � � ‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫�ب � ؤ‬ ‫سب ي ب‬
‫ظ‬
‫اب  ووه  ددررئياا  �  ��  �  �ط  �  �  �۔  ساادده ‬
‫�۔  اا�  �  �  �  �  �  ا ب‬
‫ن‬
‫ب ررااه �  بپاا� � باا� �ھ �� �۔ ااس �ح ‬ ‫�ح ��ں  � � �م � � ب ب‬
‫ت‬
‫ �ب � ��ب � ��  �� � � � � ‬ ‫‪12‬۔ اا�‪ �1973‬ددررئياا� ب‬
‫ت ت‬
‫�ب � � � � رربي� ررااب � باارر� �  �ررے � � � � ‬ ‫�۔  ااوورر سب ي ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�ب �  � �ه �� �ن � اا۔ � � اابساا�ن  � ببڑڑڑي � ‬ ‫� �۔ ااس سب ي ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫� �ن ��۔ ددس ددن � � ددرربياا � بپاا� �رر ے اا�اا � �وو� � اا� ��ر� ‬
‫�رر� �� � � ‪  � ��،‬آآ� آٓ آ� آٓ آ� � بپآآ� �آآ � ووه آآبيك � � ‬
‫خ‬
‫�اارر  � �  ٓآ آ� �۔   � �� � � �دد�ي � �� اان  � �ااه ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�۔  �م  م�رر�    دد رر�  �ررم  �  �  �  آٓ آ�۔  س ب‬
‫ب  �  �ن  �  بباارري  �  � ‬
‫�م ��  �وون  � � � � �۔  ‬
‫ز‬
‫� ر راارر وو �رر رروو رر� �۔ ااييك ااييك ‬ ‫ دد�ب  �  � � وو� � اا� � ر� ن‬ ‫پچ�چپ�� پ‬
‫ٹت‬ ‫�ج ت‬
‫�ب اا�� ‪،‬بپاا�ه ااوورر  اا� �ددرر � اا� � پھتے ااس � ااتيك ااتيك ووررق اا لتتے اا وورر  ‬
‫ب‬
‫ؤ‬ ‫ن‬
‫�ؤن  اا وورر  ‬ ‫آٓ آ� �  � �� ااوورر ااق � اا� �� ااوورر  آآن � � ��ن  � آٓ آ ؤ‬
‫آٓ آ�ن  � تذذذذررآآ� � ��۔ ووه � � � �  آٓ آه � � � ‪:‬‬
‫ن‬ ‫ن ن‬
‫آآب � �ن � آٓ آ�  � ؟۔ اان � � � ددوو�اا ‬‫آآب آآ� ئآآددرر وو ئآآئ ي ب‬
‫’’  ب‬
‫ڈڈ‬
‫اب ‬‫اب �  � � � �  �۔ ا ب‬ ‫ااب ي ڈ� � �  �۔  ااوورر � � � � � ا ب‬
‫حخ ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫� ااوورر  آآسآآئدخده � �ح آآن �ددئ � خدد ئك ررسآآ� �� � �  � ؟آآ� ‬
‫‪50‬‬

‫ن‬ ‫ز ت ز‬ ‫ت‬
‫     �وو� �  اا� ��ر� � � � � �ت �وودداان  � رراارر ست�ي�ر �  ��ه �۔ اان ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ئ پئيه‬ ‫خ‬
‫�‬
‫�  �ر � � � �ِ  م � �اارروو� � وو � �ت  �راارر ددئياا۔ � ااوو رر  � ‬ ‫ط‬ ‫�‬
‫خ‬
‫اا��اا� � � �دد � وو اادد� ��ن  �  اا�ن  � � � ااوورر  اا� خدداا دد اادد ‬
‫خ خ ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫ ��ب  وو  ��اان  رر�۔  اان  �  خدد�ت  � ‬ ‫ب‬ ‫ص��ن  �  �وو�ب  هه�ر  ��  �  ‬
‫ذ‬ ‫ذ‬
‫ب دذد� � ‬ ‫اا�ااف �  اا�  �دد اا�اا رردڈدرر � �اارراا � � �  � � اا� �س ب‬
‫‪:‬‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬ ‫ز‬
‫‪�،‬ب  �رر  �ررم  اا�اارردد‪�،‬م  ددررك  اا�اار درد ‬ ‫ب‬ ‫ساا�ل  اا�اارردڈد  ‪1991‬‬
‫ش‬
‫‪�،1992‬دد �رر �س اا�اارردڈد‪،2002‬‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫     بپاا�ن  �  اا� هه�ر �‪،‬اادد�  ااوورر   �� ��� �  �� � �باا �۔ �� ‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫وب  اا وورر  ��  �رر  شاا�  ��۔  �� ‬ ‫�ت  ���  �  ووه  �  ئباارر  �  �رر  �و ب‬
‫ت‬
‫ااررددوو ���  ااوورر   ��وون    �   � اا�ن    �  �  �كب  �  ااوورر    اا�  ‬
‫ن‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ذ‬
‫ررئبررددسب  ئپدذد�اا�  �۔  اان  �  �  �  ��ر�  وو�  ��  ساا�  �  �  �۔  اان ‬
‫ز‬ ‫ث‬
‫�  � ااك��ر � اا�  اا�م � �اارراا �۔ �وو� � اا�  ��ر� ��ں  � ‬
‫ن‬
‫�اا�  �۔  ووه  ��ن    �  اا�    ااوو�دد  �  �ح  �رر  ��  �۔  اان  �  دد� ‬
‫ش‬
‫�ل‪�،‬دد �ش‪� �،‬ي  ااوورر   �� �  � � اا�اارر �� �۔ �رر� ‬
‫بخ بخ‬
‫اب � � �اادد  اابيك �� � ��ر� ‬ ‫�� � � � �� � �   ااددرر وو  اا بيا ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�۔ اان � دد� �ل  ااوورر  �ل �  اا�ن  � دذداا� دد� �۔ تپاا�ن � ااس ‬
‫ت‬ ‫ئخ‬ ‫ڑ‬
‫�ب � ددوو ��  اا � ئبل ئ�� ‬ ‫ �ب � سئ ي ب‬ ‫�  ئبررے � �اا� � ددررئياا� ب‬
‫�‬ ‫ن‬
‫ �ب  �    ��  �ررے  �  وواا�  �۔   په�ي  �� ‬ ‫�ن  �نياا۔  �  ددررئياا� ب‬
‫ب � � � � ‬ ‫‪  �1950‬ددررئياا � ��� ��  � �  دد اا� � �  ااوورر  س ب‬
‫‪49‬‬

‫جچل‬
‫�  اا� � �  رر� �۔ � اا� �ع � ااس � � ��رر �  ني�ي � ااوورر  ‬
‫ااس � �ن  � � وو اادد�  دذدووق � � � � دد�۔ ‪   �1951‬ووه ‬
‫ااس��  �� �ل ��‪��،‬رر �  �۔ ااے �  دداا� ��  ااوورر   ااس � � ‬
‫ت‬
‫�� �ب‪��،‬رر � ااس��ب  �  اا�۔ ااے �۔ ‪25‬۔ �� ‪ �1959‬‬ ‫ب‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫اا�ن  � � � �رر ااس��ب  �رر� �� �وول � � م�رر�ب  � ‬
‫ت‬
‫آٓ آ�ززز �۔ ااس � � ووه ‪9‬اا�ببرر ‪ � �1963‬ااوورر  تاارر� �ددرر � �رر� ‬
‫بز‬ ‫ز‬
‫ب  �  �  �  �اا   رر گ  �  �  �  �رري ‬ ‫��  �  �۔  �  ووه  رر��  �  � ب ب‬
‫دد� �  اا� �م �� �۔ � � اادد� �ن  � � بپاا�ن  � ��  �ه ‬
‫بغ‬ ‫غ‬ ‫غ‬
‫��  �۔  اان  �    �  �  طااهه�ر‪  �،‬ع�م  �  � گ‪ �،‬‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫��رر�رري‪�،‬اا�بيرر ��‪�،‬ددم رررر�‪ �،‬اا�‪ �،‬اا�رر �ي‪  �،‬اا� ‬
‫خ‬ ‫بخ‬ ‫خ خ‬ ‫خ‬
‫ع‬
‫ب ر راادده  رر�  �ن‪� ،‬م  �  �‪،‬رراا اا  �ن ‬ ‫�ي‪،‬اا�  اا�  �‪ ��،‬ب‬
‫ش‬ ‫ت خ‬
‫رب اا�رري‪�،‬وو� � اا�� ‬ ‫�دد‪ �،‬اا�� اا�رري‪� �،‬ب �ن �ل‪،‬ساار ب‬
‫ذ‬ ‫بذ‬ ‫ٹ‬
‫و��‪،‬داا�  �   دذد�  اا�‪  �،‬اادد�‪�،‬رراا  � ‬ ‫اا�  )�(‪  �،‬ررو د‬
‫�‬ ‫م‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫باا�‪�،‬ل بپاا� �‪،‬اا� ��‪ �،‬بباا�‪،‬طااهه�ر �ددھبووي‪�،‬ددم  بياا�ي‪ � �،‬‬
‫ھ‬
‫ئخ‬ ‫ش‬ ‫خ‬
‫�  �‪،‬آٓ آ�  �  �رر  �  �ن  ااوورر  �اا�  ساا�  �  �   اام  �ئبل  ذخذ�  �۔  � ‬
‫�  � وواارر اادد� �ن  � بباا��ه اا�دد �  �وو� � اا� ��ر� � �ي ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫دد� �۔ اا�ن  � اا� اابيك اادد� � � �� � � � ئاام � �ن ئباا� ‬
‫ز‬
‫�۔  ااس  �  �  اادد�  ��  �  ساارر�رر  �  � ر�اا�  �  ااوورر    �اام  �  �  �رر  وو ‬
‫آٓ آ� �آآرر �� �  �ي � ددآآرر آآددآآ �۔ ‬
‫‪48‬‬

‫ش‬ ‫ز‬
‫�‪،‬ئبررم ا ب‬
‫اددب ��اارر � ااوورر  ه ه ر� آٓ آ�  آآشكببآآرر �۔  اانيك � دداا�رر ااوورر  �ه ه ر� � � ‬
‫بغ ب ت‬ ‫عغ‬ ‫ت‬
‫غ‬
‫اددب  �  ��  �   اا� بل  ب��  �ن  �  �۔  ��� ‬ ‫ررح�ب  �  ��روو  �  وو  ا ب‬
‫� ت‬ ‫ث‬ ‫ت‬ ‫حخ‬ ‫خ‬
‫رر�� �  آآ� وو آٓ آ�‪ ،‬ووص وو �ووب‪� �،‬ب � ااوورر  � ببااك �اا ب � ‬ ‫�‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫ن‬
‫اب �ررے ددرر�ن �  رر�۔ اان � � � �رر � �ذخذ� اان � ‬ ‫� � ا ب‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫اا�ااددتيت � ��ن � �۔ وواا� �وو� � � � اا�م ر� ااجج ‪�،‬عت ااوورر  � ‬
‫ز ز‬ ‫ت‬ ‫�بث‬ ‫سبتغزبز‬
‫وو اا اا  � �  اال �� اا� �م باابباا�ن  � رر� رر�  � � �۔ � ‬
‫بن ن‬ ‫�‬
‫خ‬
‫خ‬
‫اب �ن ؟‬ ‫�ك ااوورر   ووص � ااس �رر اارر� �رر � �� اا ساان ا ب‬
‫ن‬
‫   �وو� �  اا� ��ر�‪�6‬ن‪ �1936‬ااس�م �رر ��ں  �  �اا ��۔ � ‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫ؤ‬
‫ �ب � � �رردداا�رر �  ؤؤاا� �۔ اان � ��اان � �ررے ‬ ‫�ؤن  �� ب‬ ‫ؤ‬
‫ت‬
‫ع�� �  �ت  ااوورر   وو�رر �� �۔ � �اا� اا� � وو اادد� ��اا�ن   ااوو رر  ‬
‫ش‬ ‫ز‬
‫ �ر �م � �� �۔ اا�اا� � � اا�  ساا�اارر � ��ل ‬ ‫�اا� � وو� � ر‬
‫ز‬ ‫م‬ ‫ن‬
‫� آٓ آييآآ۔ اان  � � �    آآس ززز�� � �ل آآدد�  �ج�ے آٓ آ� �  آآن  �  �� ‬
‫ش‬ ‫خ‬
‫اددب  �‪،‬رر��‪،‬اادد� دد�   ااوورر   شااه �رر �ببل  ذذذ� �۔   � � � ‬ ‫�‪�،‬م‪،‬ا ب‬
‫ن‬ ‫� ب بث‬ ‫ش‬
‫ب  �  �  �  اان  � ‬ ‫ب  ووه   اا�ي  ك�س  �  طاا� ب‬ ‫اا�    ساا�ي �  دد�  �۔   ب‬
‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ش‬
‫شاا�ئ � دد�م � �۔ � � اا�ن   � � ب ب ررس � � �  � � اان � ااسااتذذذه ‬
‫ت ز‬ ‫ز ز ز ز‬ ‫ن‬
‫ا�ب  ااوورر  ررئباان وو �ن � اان � دد�س � �ب رردده رره �۔ ‬
‫اان � ا ب‬
‫ؤ‬
‫دد�اارر � �� �  � ددتيدداارر � �                         ررك �ؤؤ � � � ‬
‫آآ ددررببآآن  � آٓ آبيآآ‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫     �م بپاا�ن  � � اان  � ��اان  ��رر �  ااوورر   بباازززاارر �ں ‪  � � ��،‬‬
‫ز‬ ‫ش‬
‫وواا�  ااييك  �ں  �    �م  �۔  اادد�  �  �س  �  ��  �  �  �  ااس  رر�� ‬
‫‪47‬‬

‫ﭘﺮوﻓﯿﺴﺮ ﺳﻤﯿﻊ ﷲ ﻗﺮﯾﺸﯽ‪:‬ﻓﺼﯿﻞ دل‬


‫ﮐﮯ ﮐﻠﺲ ﭘﺮ ﺳﺘﺎره ﺟﻮ ﺗﯿﺮا ﻏﻢ‬

‫   �  �ررچچ  ‪�  �  �2011‬وو�  �  اا�  ��ر�  �  ساا�  اارر�ل  �  ااط�ع ‬


‫�۔ �ي آٓ آ�ن  � آٓ آ�  آآ�ھ�ي�رآآ � �۔ �� �رر �ووں  � � بباا� ‬
‫ت‬
‫اا�اام ااوورر  � � �م ئا باج � � ززز�ں  �  � ��ں  �  � �۔ � ‬
‫اددب  �  ووه  �ل  �زڑز  �  �  �  �  �ي  �  � ‬
‫�  اازززل  �  �  �  وو  ا ب‬
‫ساا� ببررس � اا�ف �� � �� �� � رر� �۔ � وو ا ب‬
‫اددب � ووه  �رر� � ‬
‫�  �  بپاا�ن  �  �ك  �ن  �  ��رر  ��  �    �دد  �‪�،‬م  �  �  �اان  ‬
‫ن‬ ‫ت ن‬
‫اددب  �  ااب يك   ااوورر  �  ه  �ن�ي�ر  �  � ‬ ‫وب  �  �۔  �  �  ددببسباان  ا ب‬ ‫وواادد�ں  �    �و ب‬
‫ت‬
‫اددب �  �بيب �‪،‬رروو� ��‪� �،‬رر وو ‬ ‫� بباادد�ں  �  ااوو� � �۔ ا ب‬
‫ز‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫آٓ آ�‪�،‬بيب � � � � ررووس  � �رر �� ووآآ� � بزآآ� ء رروورر�رر آآدد� � ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫� � �رر � ددن � � � � �رر � رر وو� �۔ �ت  وو تيااس � ااتيك اا� ‬
‫ت‬ ‫جخ‬
‫اب � ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫و�‬ ‫و‬‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫ل‬ ‫دد‬ ‫ ‬ ‫۔‬ ‫آ�‬ ‫آ‬
‫ٓ‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫رت‬ ‫ر‬ ‫ �‬ ‫�‬ ‫ �‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬‫�‬ ‫�� � � � � ‬
‫ڑ ئغ‬
‫��رر �۔ �م � �  ددل � �ل � آٓ آ� ئ ب رر ھ ے � �� آآ� ئبرر �  آٓ آ�۔ ‬
‫ت‬
‫�وو�  �   اا�  ��ر�  �  اا�ك  وو�ب  �  �   وو  اادد�  �ن  �  �  ��  � ‬
‫‪46‬‬

‫ن‬ ‫ت‬
‫   ااتيك � اا�دد � ررج�ت هه�ر �ل � ااتيك �ن �اا �� ااوورر  �� � �  � ‬
‫�بث‬ ‫خظ‬ ‫ٹ‬
‫ �ب اا�دد‪ ��،‬اا�ب �ر �‪  �،‬اال � ‬‫ي‬ ‫�‬ ‫ظ‬ ‫� �� �۔ دداا� � � � ب‬
‫ب   وو�  تپاا��  �  �  �  اا�ل  ��اا�ن  �  �رري  دد�  �    �رر  � ‬ ‫�رر  ااوورر  م� ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ب  اا�بك  �ررے  ددرر�ن  �  اا� ��  �  �  �وو�  � ‬ ‫�ه  �  دد� �  �  � ب ب‬
‫ت‬ ‫�‬ ‫ت‬
‫آآبيك  آآ�  ��ك  �  آٓ آبآآ  �  �ن    �م  بيآآس  �  ددل   ھ�ب�رآآ  �بآآ  �۔  �  � � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫اابساا�ن  �  �  �  �  �ن  �اا  اا�  �  ددتياا  �  �  �  �ت  �  ددرردد  �  ددوواا  � ‬
‫ز‬
‫اا� ددل � � �۔ �رري رر�� �� وواا�ن  � بياادد �  � � � � �� ‬
‫ت‬
‫ب � بباا�� ‬ ‫� ااتيك �ررت � � �۔ � س ب‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ٹ‬
‫�� � � �رر � �۔ اا�دد �م دداا� � �  � وو�ب � � رر�� � ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�م � ناا� � � � �۔ ززز�� ااوورر  �ب � رراارر �� � � � �ه �� ‬
‫ت‬
‫اب � �  �۔ ‬ ‫� با ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫م�‬ ‫�‬
‫مھااررے � �ن  ووه وو� � ��             �� �ن  �  ھاارراا ‬
‫اب �� �‬
‫�ا ب‬
‫٭٭٭‬

‫   ‬
‫‪45‬‬

‫خ‬
‫�  ��  رر�  �  �  �  اا�  دد�  �  ئباارر  �  ��  ددے  �۔  ززز��  �� ‬
‫سكب ت ن‬
‫�� �ے اا� �� �ل � � ��ن  �  ررس � �ل  ے۔ اان  � ‬
‫ئن ش‬ ‫ش‬
‫ساا�ئ‪،‬اا��  �ررئ‪،‬اا ساا�  �ررئ‪  �،�،‬ااوورر  ��  �رر�  �  �رري  دد� ‬
‫ت‬
‫�  اا� اا� وو اا�ددتيت � � �ااتياا۔ ‬
‫ن‬ ‫ٹ‬
‫آ�ب  �ں  ‬ ‫و آآددب  � � آٓ ب‬‫     ددآآ� � � آٓ بآج  �ررے ددرر�ن  ��دد �۔ � و ب‬
‫بض‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اب  �رري دد� � اا� � بپاا�ن  � �رر �� � � �ب  � � ك ‬ ‫با ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اددب ‬‫باارربيك بباادد�ں  �  � � �۔ � � ببااب بياادد رر� �� � ااس � وو ا ب‬
‫ت‬
‫�  �رر�  �    باابباا�ن    ��ن  �  �ه  �  دد�  �۔  �ص��  �  �  ذذذرر� ‬
‫ٹ‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫�رري دد� �   اان  � ددس �� � ��ر� ساا�دد ��دد �۔ �ٹي��رك‪،‬اا�۔ ‬
‫ز‬ ‫ڈ‬
‫ااے ‪�،‬۔ ااے ‪،‬اا� � ااوورر  � اا�۔  ڈڈئ � � �رر� � � اان � � � ‬
‫ئئ ز‬ ‫ت‬ ‫ن ٹ ن‬
‫�� �بب اان � �ب �م ااوورر  �� ددوواام � � � � رر � � �۔ ااس ‬
‫ت‬
‫دد� �  ااساائدذده � �� � �۔ هه�ر �اا�س � ااس �� � ��ل � � � ‬
‫ٹ‬ ‫ �ج  � ب‬ ‫�ش  �  �۔  ااساابتدذده �  ااس ب‬
‫ �ج �   د داا�  � �  �  اا�دد �  ‬
‫شۂۂ‬
‫دد��  �    دد�۔  �رر�  �  بپبيس  �ي  ��راارر  دد�  وواا�  ااس  �  اا�دد  �  بباارر ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫اددب  � � � �ددن  � � رر� �۔ ووه � � � اا�  ذذذاا� ‬ ‫اا�ن  � ا ب‬
‫�‬ ‫ت‬
‫ااوو�ف � وو� � �۔ ووه �ب �� � بببيساا ھبيوون  � � �ززز �۔ ووه  ااييك ‬
‫ن‬
‫اا� � �� اا�ن � �� � � هه�ر � � �رر � ئبررق � � �  ساا� ‬
‫ز‬
‫ا�ب  بيدد  �  �  �ه  دد��  �  �ددرر  �۔  ووه  ددل  � ‬ ‫��  �  �ددرر  �۔  ااوورر  اان  �  ا ب‬
‫ت‬ ‫عغ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ن‬
‫�اا�ں  �  ئبااب  ��  �  ااوورر  اان  �  �  ووااررددااب  �  اابب�  �  اا�  �عب ‬
‫ت ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫� �تاا �۔ اان � ببااب � �ب �وواارر � �وودد �۔ ‬
‫‪44‬‬

‫ن‬
‫ب  �  اا�ااززز ‬ ‫�رر  �    ��۔  ووه  �م  �ي  �  �  اا�ي  �  باام  دد�  �۔  � ب ب‬
‫ش‬ ‫ت ت‬ ‫ز ز‬ ‫ش ب پيه‬
‫�� وو شاا�  ي م �� رر� �۔ اان  � رر�� � ت  � � � � ساا�اارر ‬
‫ي‬
‫ۂۂ‬
‫�� ��راارر ددي � � �۔ ااس � � اا�ن  � اا�  � � � � � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫تز ز‬
‫رر�۔ ووه ااتيك � م�ززااجج  ااوورر  ااوو�اا�م اا ساان �۔ اان � � � دداارر اان � � ‬
‫ت‬ ‫ذ‬ ‫خ‬
‫ذذذب  ااوورر  �  �  �  �  � ‬ ‫اا�ن  �  �  ااسااس  �۔  اان  �  م�ذزا باج  �  بذذذب ب ب‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ز ز ز‬
‫�  دد� �۔ اان � رربباان � اان � ددل � رر� رر�۔ � اان � �رر �ددق ‬
‫ب  ووه  �  دد�  ااس  �  ��  �  ��۔  ��  �  �  �وواا  ووه  اا�  � ‬ ‫�  �  � ج ب‬
‫ت ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ٹ ٹ‬
‫�اا� �� � ددت ��۔ اان � � �� ااوورر  � بباا� � اان � ددووسب اان � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫��‬
‫دد�رر اا مل ��راارر دد� �۔ اان � �ط � �  � وواا�� � بپاابياا �باا � ووه ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ش ن‬
‫اا� اا�رر اائيك شاان ددل ررئباا�  � �ئاا �‪ �،‬هه�ر  � وواا� � اان � �ووبيدده �  دد� ‬
‫�۔ ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ب‬
‫ب  ك � رر� � اا� دد� دد� �  اا يك ‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫�‬
‫     رر�� � سا رار � � � سا رار �  ب‬
‫ت � ش ۂۂت‬ ‫ز‬ ‫ٹ‬
‫اب  �  باارر   �رسب  اا� ‬ ‫��  �  �رر  �  دد�  �۔   دداا�  �  �  �  رر��  �  ررببا ب‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ڑ‬
‫اب � �ررب �  �ل �باا � �۔ ااس � ‬ ‫� ااس �ح �ررے � اان � ا ب‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫ٹ‬ ‫ت‬
‫ببااوو�دد  �  ببااب  بب�  �ف  �ددبيدد  �  �  �  �  � د داا�  �  �  �  رر��  �  ساارر ‬
‫ز‬ ‫ش‬ ‫ز‬
‫ب‬ ‫ب‬
‫�  �  �  ااوورر  دد�  دد�  �    �رري  دد�  آآن  �  �ش   رر   ٓآ آوو رآآر  �۔  اا�ن  ‬
‫�  �دد  �  ��  �  ااوورر  �  �  �  �  وو  �  �  اا�ڑڑڑ�  �  اا�  �م  ص��  ‬
‫ت‬
‫اب  �  �  �  �  �  ��  ووه  باا  اا� ‬‫ئبرروو�  �رر  ��  رر�۔  ااس  �رر  �  ررببا ب‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫تز‬
‫دد�ں  � ااتيك وو�� ء تا راره �  �� رر�   �  ااوورر  اان �  �ووي �� وو اا� اان ‬
‫� �ے �� وواا� �ن  � دد� � هه�ر ددوورر �  اا� �رر � � ‬
‫‪43‬‬

‫سئغئغ‬ ‫ئغ‬ ‫ذ نذ‬


‫��ن  اا� �۔ �ن  � � وو ��رر اا ساا� � �ن   ے وو اا� �� �۔ �ي ‬
‫ٹ‬ ‫ئث ت‬
‫سآآرري  آٓ آه  وو  �ں  �آآ  �  �اا   اائبب  ��۔  �  �  ه  �  �  �م  �اا  � د داا�  � ‬
‫ت‬
‫� � ��ب � �  رر�۔ ااس بباارر �  � دد� � ووه ��ن  � دڈد�� � ‬
‫ن‬ ‫ن ڑ‬ ‫ن‬
‫� � ااِن  �  ددوو�ن  �ددے �م �ئاا �رر � �۔ اان  � ع�جج  � � ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫نز ز‬ ‫ن‬
‫�وون � � �اابياا � � ااوورر  �ن  اانيك � اا ساان ززز� رر�  وو�ت � � �   اا� ‬
‫بث ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�  �م  �ں    پپاارر  �  �۔  اان  �  وو�ب  �  �   ااببب  �  �  �  ااس  �  � ‬
‫ن‬
‫��ے �  اا�دد � �� �ساان �ل �۔ ‬
‫ش‬ ‫عز‬ ‫ز‬ ‫ٹ‬
‫اددب �  �رري۔ ووه �ووررش �ح وو � ‬ ‫�‬
‫     دداا� � � � �رري رر��  �روو  � وو ا ب‬
‫ز‬ ‫تز‬
‫�  ذذذرر�  �  ��  ااوورر  �  ��ن  �  �  ��   ااددرر  اا�ا رار  اا�ن  �  اا�تياا  ووه ‬
‫ضز ب ب ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫اان  �  دخداات  �  ددرر�ن  �  ساا�  �تاا  �۔  ووه  رر��  �  �  وو   رر�ب  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ب  � ‬ ‫�ف  �۔  اان  �  �  �  �  رر��  �  �كب  وو  �ااررب  �  �ررب  �  � ب ب‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫�دد  �  ووه  �ب  �  �  �  ��  �۔  اان  �  �ل  �  �  �ت  ااتيك  �ن  �اا ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�� � ناام �۔ � � آآس � �ل آٓ آتآآ � دد�ں  � زخز� تآآزخزه � �� �۔ ‬
‫ت‬
‫اا�  ��وون  ‪�  ،‬رر�‪  �،‬ااوورر  �  �  ذخذ رر�  اا�ن  �  تاارر�  �  � ‬
‫ن‬
‫�  �  ببآآررے  �  �  �رر  وو  آٓ آ�  �آآرر  ��  �  �  ��  �  آآن  � ‬
‫خ‬ ‫ت ت‬
‫ب  �ں    �۔  اان  �  �ل  �  �  ��  اارر� ‬ ‫اددب  �  ددوورر  ررس  اا�ااب  �ب ب‬
‫�ررے  ا ب‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫ددرراا�  تاارر�  �رر  �  ��ن  �  �۔  اان  �  �  �  ‬
‫ن‬ ‫خ‬
‫�‪،‬خ�ووص‪،‬ددرردد�ي‪ �،‬ساا�  ااوورر   ��� � �� اان  � اا�دد � � ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫ب ووه �  وو اادد� �ن  � اا�م �� � اان � �ت ��ه  اا� ‬ ‫� �۔ � ب ب‬
‫ت‬ ‫ز ت‬
‫�ن تاازززه � �تيدد ��۔ ووه ررااست �� � دد�اادده �۔ ووه � � �ي � ‬
‫‪42‬‬

‫ش ۂۂ‬
‫ا�ب  �  ااوورر  آٓ بآج  آآ�  رروو�  �  �  �  �  ���  � ‬ ‫��چ�م  �  �  ا ب‬
‫ز‬
‫�م�ززن �۔ ‬
‫خ‬ ‫خ تجخ‬
‫ا� راا�� � � ‬ ‫       �اا � اا�اارر وو اافئ اارر � � � � �هه�ر � � سا ر‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ڑ‬ ‫ن‬ ‫ن ش‬
‫��  �  ��  م�  �۔  اان  �  ساا�دد  �باا  اابيك  �  ببرري  �ددب  ااوورر  �س  � ‬
‫�۔ اا�ن  � �ئ اا� ئپذذذ�اا� � � �ے � � ااوورر  � � �اا� ‬
‫ڈ ت‬ ‫ن‬
‫آٓ آسآآن �� � �۔ �  ي اا�۔ � ااوورر  � اا�۔  ڈڈي تك  � �م اا� � اا� ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫خ خ ئث ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�  اان � �  ااوورر ب �ے � ���ر ررااه  اائبب ��۔ � اان � اا� ببڑڑڑاا اا�ن � ‬
‫ددبي� ت‬ ‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ت‬
‫� �ي  �ب � �بي رر آٓ آ�  �� � جبدذدببآآب � �� � �  ھيي ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�  ااوورر  �اا  �ب  �اا  ددل  اان  �  ��ن  �    �   ااوورر  ��  �  �  � ‬
‫ت‬ ‫ظ ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫اب � � �س �باا � اا�ظ اان � �  �م  وو � اا وورر  �تياات � اا�رر ‬ ‫با ب‬
‫� ��  � � �رر � �� �۔ ‬
‫بز ز‬ ‫ٹ‬
‫   ‪  �2002‬ااوواا�  �    �  �م  �اا  �  ڈڈاا�  �  �  �  �   ااساارر  رر� ‬
‫ن‬
‫� �۔ �  � اا�رر �� � � � اان � � ررااوول �ي �۔ �  � دد� ‬
‫�‬ ‫ز ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫م‬
‫� آآن � �ل  � �ه آٓ آ�م رروورر�رر � �ررت � � �رر ے  � � �۔ � � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ظ‬ ‫ن‬
‫اان � اا�ظ �  �تگ � ااوورر  � � � دد� �۔ �  � �تيت ددررتياا� � � ‬
‫ت‬ ‫ن ڑ‬
‫� � اابيك �ددے � �م �باا �رر ددبياا �  باا� ددوو�اا �دده ��رر � �م ‬
‫� رر� �۔ اا�ن  � � �� دد�� �� �  � �  اا وورر   اا�� � �� ‬
‫ت‬
‫�ووررت  �۔  �  �  ددل  �م  �  ااوورر  ��  ��ن  �  سآآ�  �  آٓ آ  �۔ ‬
‫ �ب � دذدرر� ااس � دداا�رر � ع ب‬
‫�ج ‬ ‫�  � �م � اادداارروون  � اابيك ب‬
‫ت‬
‫� اا� �۔ اا� �س �ئاا � � �  اائيك � �  � � �  � �  � � ‬
‫‪41‬‬

‫خ ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫   � اا��ل �  ��دده رر�� �  رر�� � اا�اارر �� � �تيدد �ط�راات � ساا�  ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ن‬
‫ب‬ ‫ب‬
‫�۔ ناا اا� ااوورر  � �� �رر ددررووااررے � � � رر�ب ااوورر  �ررش �  ل ‬
‫ٹ‬
‫ ��ب  �  �  �۔  ڈڈاا�  �  � � ‬ ‫ب‬ ‫�  �ه  وو  �  �  ���  �  ��  �  ‬
‫ز‬ ‫ٹ‬
‫� �ٹ ااوورر  اا�ق � بباا� دد� � � �� � رروورر ددبياا۔ ‪ �19995‬وو اا� ‬
‫ٹ‬
‫�  اابيك  �رروو�بيب  �  �  �  اا�۔  �  �    دداا�  �  ووه  �  �م  �  �  �  ااوورر  ‬
‫ن‬ ‫ؤ‬ ‫ٹ‬
‫ب‬
‫�� ��ن  � � �� � � ڈ ڈاا� � � � ددببا ؤاؤ دڈداا� �۔ اا�ن  � � گ ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫دد� � ’’�   اا� �م �  � �تاا۔ �  آآ� � � آٓ آوو رآآر � � � �� هه�ر ‬
‫ت‬
‫�م  �تاا  �ں۔  �  �  دد��‪،‬دد�  بياا  �  �  �  �  ه ه ر�ااساان  �    �اا۔ ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ااس طاا� � هه�ر �ل �  � �م �باا � ے � وورر� ااس � � �م �  ناا�� � �نه ‬
‫ٹ‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫� ڈاا� � � اا� ‬ ‫دد� �ے �‘‘  اان  ��ن  � اا� اا� اائاا � � � �   ڈ‬
‫ت‬ ‫ؤ‬
‫اا��ں  � � �۔ ه ه ر� � � ددببا ؤاؤ ااوورر  �� � � ئپاا� اا��ب � �� ‬
‫ت‬ ‫ن ن‬ ‫ن ن‬
‫�ررناا ا ان � �ه �۔ ااس بباارر � اا�ن  � ��رااعبه  � اان � ااوو�ب بياادد دد� ددي۔ � ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫خ‬
‫دداارر ااوورر  �  � وو�رر �  ااس  �رر � �رر اان � �دد  ااوورر  �رر �م �  �تاا ‬
‫� ٹ‬ ‫ت‬
‫ب  �  �  �  آآس  �   مبيس��ر  �  � ‬ ‫�۔  آٓ آ�  �رر  آآس  طآآ�  �  �  �م  �بخآآ  �آآ  ب ب‬
‫ش‬ ‫ن‬ ‫ظ‬ ‫�‬
‫ب  �ں  �   بھ��  �  �  �ط  رر�  �۔  اان  �  ��ن    شاا�دد ‬ ‫�۔  ووه  طاا� ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬
‫ااس ببااب  � شاا� � � اا�ن  �  دذد�  اا وورر   بباا ص��ب يب  �  ااوورر   طاا�ب  � ‬
‫ن ت‬
‫�وورر � اا�بب  �  ااوورر   اا�  ��  ااوورر   اا�دد � ساا� اا� � � �رري ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫رر�  �  آٓ آ�دده  �۔  ��  ااوو رر  �  �  وو  طاا�ب  �  �  اا�اا�ب  �رراا  �� ‬
‫ت‬
‫� � �  اا�ن  � هه�ر � � ججددوو�  �۔ � �  اا وورر   طاا�ب  �  ااس ‬
‫‪40‬‬

‫ٹ‬ ‫خ‬
‫ �ر �� �  ��اارر �  � �� ‬ ‫�رم  � � ��رر� � ر‬ ‫   ددرر� �ررم � اابيك م ر‬
‫ٹ‬ ‫ت‬
‫اا�دد  �ي  ااس  � �دد�  ررااب  �  �  �  �  ددبياا  �۔  ااس  � رروو  رروو  �  ڈڈاا�  � ‬
‫ت‬
‫� � �بياا � ااس � اا� � اا�ل � � �۔ � � � �  � ررااب � �� � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت ت‬
‫اب �  �  سكبے۔ ووه ددرر�ااست � � �رراا �رراا � رر� � � �� ااس � ‬ ‫ااذذذبيب � با ب‬
‫ز‬ ‫ن‬
‫�ساان  �ل  �۔  �  �  �  ووه ر راارر   وو  �رر  رروو�  �  ااوورر  ��ي  �  �ب ب اادد  �  � ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ٹ‬
‫�م � اا� رر �۔ دداا� � � � اا�  وو�ب ددرر�ااسب ااس م�ررم � � �  ااوورر  ‬
‫ٹ‬
‫ااس � اا� �ٹ �  �‪:‬‬
‫ٹ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫’’اا� � م�ررم ررااب � ��رر� � �رر �� � �� � ��رر � � � ااس � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫�  �  �  �ن  �  ��  �ن  �ے  �  ؟اان  ��ب  �  اا�  ااس  �  �ن  � ‬
‫ذ‬
‫��  �ن  �  �  �  ااس  �  �م  دذد�  ددااررئ  �  ��  ااددااررے  ��رر�  � ‬
‫خخ‬ ‫ٹ‬
‫دداا�  �  ااس � ��رر� � �دد � �� � �دد� �رري �رر � �  �� ‬
‫� اا�� � �� � ‪،،‬‬
‫جخ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ رر�آآرر آٓ آ� �  � ددرر�آآسب �ن  � � آآ� وو�ب �دد� �  � ددبيآآ �۔ ووه ‬
‫ن‬
‫م�زززم  دد��    دد�  �  چچ�  �۔  �رر‪  �  �،‬ااوورر  �م  ااتساا�  �  ساا�  اا�ن  ‬
‫خ ت‬ ‫تخ‬ ‫ز‬
‫� � � وو� اا�اارر � اا� رر�� � �بياا۔ دد� ااوورر  � اا ساا� � خدد�ت  ‬
‫ض‬ ‫ڑ‬
‫�  ��ں  �  ووه  ب ب ررھ  �ھ  �  �  �  ااوورر  هه�ر  �ل  �  رراا�  �  رر�  رر�  اان  � ‬
‫ز‬ ‫ز ز‬
‫�ه �۔ آآن  � رر�� � آآب يك � � � � � �رر آٓ آ�م رروورر�رر � � ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫��ں  �  زززدد  �  آٓ آ�  ووآآ�  �رر  آآبسآآ�ن  �  رر��  �    ��  ااوورر  اا�  �  � ‬
‫��رووزززااں  � ��۔ ‬
‫‪39‬‬

‫خ‬ ‫ت‬
‫ررتياا�رري  �  �تيدد  �ت  ��  �۔  ووه  �دد  وو  ��  �  �  خ�ف  �۔  دد� ‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫�  �  اان  �    ��ن  شاا�دد  �  رر��  �    �ل  �  دداارر  اادد اا  �  رر�  �۔  اان ‬
‫ز‬ ‫ئئ ز‬
‫�  � � � � �� ااوورر  �ئ �وون  � � � رر �  � اا�ن  � � اان � ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫ب  ��  ساا�دد  اان  � ‬ ‫ ��ب  ��  �  �ش  �  �۔  � ب ب‬ ‫ب‬ ‫�اا�  ددے  �  �  �‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫� � � آٓ آتآآ � آآس � �� �آآ� �  �� � اا� � رر�۔ آآن � آٓ آررآآم  ااوورر  ‬
‫ش‬ ‫خ‬
‫آٓ آسآآ� � � �وورر � �ش ��۔ � اا� اا� اان � اابيك شاا �دد  � ‬
‫خ‬
‫اا�  � �رر �ن � �رر� �� �۔ آآس�م آٓ آببآآدد �  ��ي �آآ � �ل ااوورر  ووه ‬
‫ن ٹ‬
‫� �� ئياا رر�ررئب  �  �� � �� � �ااددف �۔   اات يك  � ‬
‫ش‬
‫كئيس ن‬
‫ر�ٹ � � �  � �ئ آٓ آف آآ� ن  � �� �  �ے �� ‬ ‫وور پ‬
‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫�ر  �  �ئل  �  ��  �  �  �  اا�  اا� �  �  �  �۔ ‬ ‫�۔  �  ااوورر  ر‬
‫ٹ‬
‫ب  � �  �ااه  �  �  اا�  � ‬ ‫ڈڈاا�  �  � �  �م  �اا �  �رري  �رر  �  ااس  طاا� ب‬
‫ئذ‬
‫�  ااوورر   ااس � ��  �اا � �  اا� �� �ئياان ‪ � � � �،‬اا‪  ،‬ااوورر ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫��وول � ئپااك � �  � �� اا� ساا� �  اان � ��راا� � � �ئياا۔ ‬
‫�ف اا� � اا� � � � � �ي � �� �ب ي دد � اا� � �  �ف �اابياا ‬
‫ز‬
‫ااوورر  ��� بباارراارر ررااوول �ي  � اابيك � � � � �� � �� �� � � ‬
‫ش ش ش ش‬ ‫ن‬
‫ب  �  �  �  ههسااس  ببسااس ‬ ‫�اا  ��۔  ااس  �ح  اابيك  ددن  �  �  �  ااس  طاا� ب‬
‫ن‬
‫�  �۔  ووه  آآ�  آآ�دد  �  آآس  �  �ك  �  آآس  �رر  ��  �  �  آآن  �   ٓآ آ�  � ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ت ٹ‬ ‫ش‬
‫ددتيدده وو ددل ��رش ررااه �تاا۔  ڈڈاا� � � � � �رر � �� رر�� � �باا �‪،‬ووه دد�ں ‬
‫� � �� � � �� �۔ ‬
‫‪38‬‬

‫ز ش‬ ‫ز‬
‫� �  رر� �  ااوورر  رر�� � � � آآن � سآآ�ئ �  � آٓ آ� �۔ اا� ‬
‫ت خ‬ ‫ئخ‬ ‫ش‬
‫�‬ ‫خ‬ ‫ي‬ ‫ئ‬
‫ساا�ئ �  اا�ن � دد�  اا ساا� � ��  �  � ت  ووص ااوورر  ددرردد�ي ‬
‫ز‬ ‫ڈ‬
‫ب �  ڈڈ�� �۔ � رر�� �  � ووه �� ااوورر  � ‬ ‫� ساا� اا�رر � �� ب‬
‫��ه  �  �  س اا�  �  �رر  ��  �۔  ه ه ر�  ساال  �  ااوورر  ��رب ب اا�  �  ��  �  ووه ‬
‫ز‬
‫�� ع�� اا�ل � ددرر� �ررم � �م م�رر� � �ي دد� ااوورر  اا� �� ‬
‫� ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫� ��۔ اان  � دد� � ددررووااررے  �ر � وواا� � � � وو ت  � ‬ ‫ه‬ ‫ه‬
‫ب‬ ‫ز مز‬ ‫ئئ ز‬
‫رر�  �۔  اا��  ووه  �  �  �  اا�  �  �  � رر  �  �  اان  �   ر�ااج  �  ‬
‫تغغتغ‬
‫ب وو دد�� ااوورر  �ه وو جب�ل بباا� ��دد � �۔ �  وو اا�رر ااوورر  �  وو ااست اا ‬ ‫�� ررع ب‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫اان � م�رااجج  �  اا� �� � رر�۔ دد� � �ك � اان � � بك�فاا� � �  ‬
‫ش‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�رم � اا�  � ساا�ي  � ‬ ‫م‬ ‫ب‬
‫ببااب �� �۔ � بپاا�� رربباا�  � اا يك  ر‬
‫خ‬ ‫ن‬
‫اددب �  � �ئ ‬ ‫�اا� � �ف رراا� �۔ اان � �ل � � ع��� ررئباا�ن  � ا ب‬
‫بض‬
‫��� ��دد � ااس � اا�دده � اا � �وورري �۔ ‬
‫ت ٹ‬
‫   اادد�  اا�اارر  وو  رروواابيااب  � د داا�  �  �  �   اا�  �ل  ��  �  ووه  �رر  �  اابيك ‬
‫ت‬
‫اا� �س � � �� � � � �وو�ب  � �  ااوورر   � �رر � ‬
‫ز نز ز‬
‫اا�ل  �  رر�  �  ��  ااوورر  ��  �  �  �۔  اان  �   ررددنيك  �رر  �  اانيك  كسوو� ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫���  �  ���  رر��  �  اا��راادد  �  �م  اا�ل  ااوورر  اا�ل  �  رر�   وو  �  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ آآددب  � ‬ ‫�  �ررت  �    ساا�  ��  �  �ددرر  �۔  ووه  �ب  آٓ آ� ر��  آآ�آآرر  � ب‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫تز‬
‫�  اا�� � �۔ اا� � �وو�ب ااب يك اادد� � � � �ن  �  �ن ‬
‫ن‬
‫ا�ب  ااوورر  ززز�  � ‬ ‫�  �  ررگ  �  �  اا�  �  �۔  اان  �  �‪،‬رروو�  ‪،‬ا ب‬
‫ن ظ‬ ‫ت‬ ‫ظ‬
‫اا�اارر � � �ف طااهه�ر �تاا � � اان � طااهه�ر ااوورر  بباا� �ن  �۔ ووه �� ااوو رر  ‬
‫‪37‬‬

‫خ‬ ‫خ‬ ‫ٹ‬


‫ڈڈاا� � �‪� � �:‬ن � ل � � � � �ج �� � اا� �ن ررااه � ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫ب ئك �دد � � ‬ ‫�  ��رئباان � � � �  �ه� � اا� �ج �� � � ب ب‬
‫�ے � � �  �ه� �۔ ‬
‫ت‬
‫ب � اا� ��ن  � آٓ آ� �بآآ � آآ وو�ن  � رر� � � ‬ ‫ � � � ووه � � طاا� ب‬
‫ش‬
‫�۔ � � � � ااس � � �   اا اا� �م � � ��رووس � �وواا � �  ااوو رر   ااس ‬
‫ٹ‬ ‫خ‬
‫�ح    �رر  ددررووااررے  �  دداا�  �  �  �ب  �  �  �م  �م  �  ددبياا۔  ااس  �  � ‬
‫ٹ‬ ‫ن‬
‫��ے  �  ه ه�ر  اا��وو�  �  �۔   ڈڈاا�  �  �  �  اا�  �  �  اا�  �  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اا�تخت �ل �۔ � ااوورر  � � ��ب  � �� اا�ن � �وورر � جبددوو� �۔ ‬
‫ضض‬ ‫ش‬
‫اا� شاا�ددوون  � ووه � �‪ �،‬ااوورر  ��ر  �� � � �� �رر �� �� ‬
‫ن‬
‫� � �� �۔ ووه اا� �ن ��ن  �  دڈداال � �رر� � �� � رر� ‬
‫ث‬
‫�  �ووس �ثياا �� � �� �  � رر�۔ ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫   وو� اا� وو� ااوورر  � �ع اابساان  � ساا� وواا�� � ااوورر  � وواا� � اان ‬
‫ش‬ ‫ن‬
‫�  �  اا�  رر�۔  اان  �  ئباارره  �  ��ر�   وو�  ��  شاا�  �  �  �۔  اا�ن ‬
‫ظ‬ ‫ز‬
‫�  �  �� ا اوورر  �  �  �  �  �۔  �  �  اان  �  ددل  �  �رر�  ووه  اا�  اا�ظ ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫ب �  دڈد�ل دد�۔ ووه �م � �ووررش �ح وو � �  �ووف رر�۔ اان ‬ ‫� �� ب‬
‫ت‬
‫�  ���    �بيب  �  �  �  ��  �رر  �  ��  �۔  �‪  ��،‬ااوورر  �  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫� اان  � ���  اان  � ددبياابب  دداارري‪�،‬اا�ب‪  �،‬بباا�  ااوورر   دذد�تذت  � دد� ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�۔  آآن  �  شثآآ�ي  �  �  �رر  وو  آٓ آ�  �ووآآن  ���  �  �ش  �ف ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫دد�� دد� �۔ اان � �ي �� ’’��دد‪ ،،‬شاا� �اا � اان � �ب �  � ‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫اا��  �اا۔  اا�  �س  �تاا  �  �  ووه  اا�  ساا�ي  �  اا�  �  �  �  � ‬
‫‪36‬‬

‫خ‬ ‫تخ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬


‫ ددردد  �  اا ساا�  �  �  خدداا  � ‬
‫ب  �  س ااررق‪  ��،�،‬سا رار  ااوورر  � ر‬ ‫��  �باا  �  � ب ب‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�رر � �� �� ‪ �،‬اابساا�ن  � رر� وو � � �� �۔ ااس � � ووه باام �دد ‬
‫ت‬ ‫ئئ‬
‫ب  �اا  �  ��  �  �  �  �۔  ااس  �  �  �ب ‬ ‫��  اا�    � ب‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫اا��روورر‪� �،‬وورر ااوورر  �ل اا� وواا�ب � اان � اادد� رر�� �بيرر �۔ ‬
‫ٹ‬
‫     اادد� �‪ �،‬ااوورر  � �  ڈڈاا� � � � � �ووي � �هه�ره ��  ووه ‬
‫خ ت‬
‫آث  �۔ �ددئ �خدخد ئك ررسآآ� � �� ووه �م ووسآآ� ئبرروو� �رر ‬ ‫آآ� �ثثآآل آٓ پ‬
‫ض‬
‫��۔ اات يك � � � � اان  � � �� � � ووه ��ع � � ببرر ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫وو�ب � �  اان � �دد ��  � � � � �  �ب �دد � � ددے دد�۔ ‬
‫ذ‬ ‫ٹ‬
‫ڈڈاا�  �  �  �  ااس  �  �  �  �ي‪�،‬رر  �ي  ااوورر  ذذذههيي  اا �س  �  �س ‬
‫ف‬
‫ذ‬ ‫ت‬
‫ب دذد� � ‪:‬‬ ‫�� �� ااس � � �اا�ب ددررئياا� � اان � � �س ب‬
‫ٹ‬
‫  دد اا� � � ‪  � :‬كسے � �  ؟‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ب � ‪ :‬ووه � ررااه � �  �ن ��ربباان � ددے۔ ‬ ‫طاا� ب‬
‫ن‬ ‫ٹ‬
‫ڈڈاا� � � ‪� � �:‬ن ؟‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ظ‬
‫ب � ‬ ‫ب � ‪ ( �� �):‬طااهه�ر � ووه اا� �ن ررااه � � ��رئباان �ے � ئ ب‬ ‫طاا� ب‬
‫ووه � �ه�� �‪ �،‬ااس � اال � �ے � � � � � ؟� � � ‬
‫ت‬
‫آت  � ‬‫آت  �ي  �  �ے  �  ��  �  �  �  دد�  �  آٓ پ‬ ‫�  �  آٓ آتآآ  آٓ پ‬
‫ن‬
‫�ن  � �ں  � ااوو رر۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ‬
‫‪35‬‬

‫ن‬ ‫بث‬ ‫ز‬


‫بباا�ن  � دد�ن  � �ك رر � وو وو� �� �  اا�  اا� �  رر� �۔ اان � � ‬
‫ب ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ي‬
‫� � �ف رر�� � � � �� � رر�� � � � ب � اا�س  �وون  ‬
‫ت‬
‫� � �تاا۔ ‬
‫ت‬ ‫ٹ‬
‫    دداا� � � � � ��  ااب يك اادد� �بيددے  � � اادد ااررب  � رر� � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫جخ ت‬
‫� �  دد�ت اا�م دد�۔ � آٓ آ�رر � �رروون  � آآتيك آآ� � � � ووه �تآآ ‬
‫ڑ‬
‫ااوورر  � ددو روراا � اا�ل � اا� وو�ه � � �۔ �� اا� �م �� ٹوون  � �رري ‬
‫ن‬ ‫ببيي ت‬ ‫ز‬ ‫ش ت‬
‫ااشااعت  � اا�اارر  �� �    ااوورر   �� ساارر رروواا� � دداا� �  ب ھبے �۔ اان ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫��ب  �  �� � اا� ��ب  � اا�م �� �� �  �� هه�ر �� اا�ل ‬
‫ت‬ ‫ددبث ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�تاا � ااوورر  وو�ب اا� � ااب ساا� �باا � � �ك � � � � � ‬
‫ز‬ ‫ٹ ٹ‬ ‫بز‬
‫جبه�  اا�  � ه    �ن  �  �  �  �  �رر  �رر  �  اا�  �  سا راري  �  �  �  � ‬
‫ٹ‬
‫آآ� ڈآآ� � � � سآآ� � � آٓ آبيآآ۔  ااييك ‬ ‫رر� �۔ آآ� � � آآب يك وو ڈ‬
‫ت‬ ‫ث‬
‫ �ب ‬ ‫��  �  �   ااك��ر  اا�  ��ر�دده  ���  اا�  ااررساال  �  �باا  �  اا�  اابيك ب‬
‫�  اا�    �  �  ااس  �  وواا�  اا�  �  �  �  رروو�  �  �  ��  �دد ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�تاا � ااوورر  ااس � � باادد� رروو� ااس � � � � ررااه �  دد�ااررپيااں  �اا � ‬
‫خ‬ ‫ظ‬
‫رر� �۔ آآس � � � �  � ووه آآس ظآآ�� آآ�آآم � خ�ف آٓ آووآآزخز آآ��  ااوورر  ااس ‬
‫ز‬ ‫ٹ‬
‫اب �  ڈ ڈاا� � � � ااس �� سا رار �� � � � ‬ ‫� �دد ��۔ ااس � �ا ب‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫� � � �� ‬ ‫� �ت � ���   ووه اا�  رروواا ت� �باا � اا�  �ھ � اان �  ت‬
‫�‬ ‫�‬ ‫�‬
‫ �ب    دد��  �  ��۔   مھاارري  ااص�ح ‬ ‫�  �   مھااررے  وواا�  �  �  �   مھااررئ ت ب‬
‫ن‬ ‫ن �‬
‫ب  �  ‬ ‫�  �  �  �  اا�اام  �  �  رر�  اان  �   مھااررے  وواا�  �  �  �  �ب ب‬
‫ش‬ ‫ن‬
‫ااوورر  �  اان  �  �  �ن۔  اا�  �  �  �  �  �  �  �  �  �  ااساارره  � ‬
‫‪34‬‬

‫ٹ‬
‫ب  � ‬ ‫ا�دد  داا� � � � اا�  دذد نووق � � � �� ووه س ب‬ ‫د‬ ‫     اادد� �ن � ا‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫��رببآآن �� � �  وو�ب آٓ آ�دده رر� �۔ اادد� بسسب � � � ووه هه�ر �ل �  ‬
‫ن‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫وو�ن  �  ااوورر   اا� �ب  � � � � رر�اان  � دد�۔ اان  � � ‬
‫ذ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫م ر�آآ�‪� �،‬ب‪�،‬ي آٓ آ�‪�،‬ي �رر‪  � �،‬ااوورر   ذذذووق � اان ‬
‫خ‬
‫�  ووه  ااوو�ف  �    �  اان  �  �  �  �  اا�م  �  دد�  �۔  رراا وول ‬
‫�ي‪،‬آآس�م آٓ آببآآدد �  ووه ه آآدد� �� � ررووح ررووآآن  ��۔ اا�ن  � � ‬
‫ت ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫م��ب  اادد� �ن  � اا�دد � ااب يك � �ووع � � اان  � وو�ب  بك ‬
‫ب‬ ‫ب‬ ‫سبت غبغ‬ ‫ٹ‬
‫�رري رر�۔  ڈڈاا� � � � اا� ��ٰ � � وو اا ع اا  ااوورر   �  وو  ررددبباارري  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫��رااووااں    دد وو�ت  �  �  �۔  ووه  ��وون  �    ��وون  �  ك�م  �  �بيب  � ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ب ت‬ ‫نت‬
‫ب  � � ��۔ � �� ساارر‪،‬سااررق‪ �،‬ددرردد‪ �،‬‬ ‫� سببے � �ف � ب   ب‬
‫�‬ ‫ي‬
‫ت‬ ‫ظ‬ ‫ش‬
‫اددب  �  �  ااوورر  �ظ  �اات  �  �  �� ‬ ‫�‬ ‫س‬
‫سااززز  ااوورر  �س  �   هاا  �  �  ا ب‬
‫ز‬ ‫ن‬
‫�  آٓ آ�  �   ووه  آآن  �  �ف ر ر�  �  �  �  � پ پب  سااددھ  �  ااوورر  �  �  ددل  � ‬
‫ت‬ ‫ث‬
‫�  �  ��۔  ووه  ااك��ر  �  ��  �  اا��  �  اا�  �  �  �  تاارر�  � ‬
‫ااددررااك  �وورري  �۔  اا�  ��  �  �ن    �  ��ن    � ‬
‫ت خ خ ت بخ‬
‫�سب‪،‬بررااكب‪،‬رر گ‪  ��،‬ااوورر  �  وو  ��  �  اا�رروون  �  �  �  � ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫�  ؟اان  �  ززز��  ااتيك  �  ��رو روراان  �  ��  �۔  ووه  �م  �  رروو�  �  �  � ‬
‫�ررئ رر� � اا�اارر �� رر� اا�  � � � �م � اائ يك �� �� ‬
‫ت‬
‫اب  دد�  وواا�  اا�ن  � ‬
‫�ررب  �  ااس  �  ساا�  �    ��  �  �  �  �ا ب‬
‫نت‬
‫�جتت  �  رر� �۔ رروو�ن  � ررااه �  �ااه � �رري  � �� � � ‬
‫ش‬ ‫خ‬
‫رر�ں  � �ے اا� � وو �سااك � �ج � � �� �۔ ووه اا� دد� ‬
‫‪33‬‬

‫ت‬
‫ آآددب  �  �آآن  �  آٓ آبثآآرر  �بيآآن    �۔  دد�  ئب��  ددآآ�  آٓ آئبآآدد ‬ ‫�م  آآ�آآب  �  � ب‬
‫ٹ‬
‫رر� � � اا� � � �ں  � ��  � ڈڈ اا� � � � � � �۔ ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫آآب بك � بزآآ� ء رروورر�رر آآدد� ااوورر  ‬ ‫   ع�� اا�ل اا وو� ��رر�‪،‬آآس�م آٓ آببآآدد �   ب‬
‫بب ڑ‬ ‫جخ ت‬ ‫خ‬
‫�� رروورر�رر �� �رر�  دد�ب � ��رر رر� � ‪،‬ووه ااس � �� � �  رراا ‬
‫خ تفي خ‬ ‫ت‬
‫اا�ااززز وو اامتتيااززز �۔ دد� � �� ااوورر  ��رر� ااس اا�ا رار وو اا خاارر � ااس � �تيك  وو ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫ب  ااس باارر� �ددرر � �  تپاا�ن  � �� � ‬ ‫� �۔ ااب يك رر�� � � ب ب‬
‫ن ٹ‬ ‫خخ‬
‫�هه�ر� �‪،‬دداا� وورر ‪�،‬رر  ااوورر  اادد� �رر� �م �  � �۔ اان �  ڈڈ اا� ‬
‫ٹ‬ ‫خ‬ ‫ٹ‬ ‫ش‬ ‫ضخ ٹ‬
‫ا�‪،‬داا� �دد اا��‪�،‬وو� � ‬ ‫ا�ر ررا د‬ ‫� رربياا ‪،‬دداا� رر� � ساا�‪،‬دداا� ا ر‬
‫ن‬ ‫ٹ‬ ‫ٹ‬
‫��‪،‬دداا� �رر اا� ��ر�  ااوورر    ڈڈاا� � �  � باام � �ررف � �جج  ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫ب  بپااررس  �  �  �  �م  �  �ن  �� �  ص��ب يب  � ‬ ‫ب  �  س ب‬ ‫�۔  �  س ب‬
‫آ�ب  �  � ‬ ‫ب  آآس  �ج  ب ي دد  �  �  �ه    دد��  �  دذدررے  �  آٓ ب‬ ‫�  �۔  �  س ب‬
‫آآب ‬‫آ�ب   ب‬ ‫ آآددب  �  �  س ب‬
‫ب  آٓ ب‬ ‫��رآآووآآں  �آآ�  �  آٓ آ  ��۔  �  �  �  �  وو ب‬
‫جخخ‬
‫وب � � �  � ببااغ  دداا �� � � � � ‬ ‫�م � � �ااں  وواادد�ں  �  �و ب‬
‫ٹ‬
‫اب ددل � وو�اا� � � ��رر �۔ دداا� � � � � � ااررددوو � �۔ ‬ ‫�۔ ا ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ب �� � اان � بباا�ں � ‬ ‫اددب اان � � �۔ ووه � ب ب‬ ‫اددب ااوورر  �رر� ا ب‬‫� ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�ل �� ‪ � ���،‬دد�ن  � اابيك وو�� ء باازززه � �باا  اا وورر  ساا� � � ‬
‫ذ‬ ‫زت‬ ‫ت ز‬ ‫ز‬ ‫ش‬
‫ب‬ ‫سب‬
‫�س  � � اان  � �ب  اا �روورر بباا�   ے۔ ؤؤه اا� �� �رر� � اادذد�ن  � ‬ ‫�‬
‫ن‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫�  وو  ��  �   ااس  �ج  اا�م  ��  �  اان  �  ساا�دد  اان  �  �اا�  �  �� ‬
‫ن‬
‫‪،‬اان � �� � � ددوو �م �س ��۔ ‬
‫‪32‬‬

‫ڈاﮐﮣﺮ ﺑﺸﯿﺮ ﺳﯿﻔﯽ‬

‫ز ش‬ ‫ز‬
‫ب � دداا� دداا� �رر � � ‬ ‫   آٓ آ�م رروورر�رر � � ��ن  �  �اا اا� � ررو رور وو س ب‬
‫ٹ‬
‫ �ب � رر� � � د داا� � � � دد�  � بيااددوون  � � ب‬
‫ �ب ‬ ‫بياادد اابياام � ب‬
‫ز‬
‫آٓ رآررردده  �  ددييآآ۔  آٓ بآج  �  ددس  ئ ب ررس  �  ووه  �م  �  �  �جچ  �  �۔  ااس  �� ‬
‫ت‬
‫�  ووه ااب يك � � � � بيااددوون  � � � �  �۔ اا� �س �تاا � ‬
‫ز‬ ‫ؤ‬
‫�ؤؤن  �  هه�ر � اان  � � � ئياادد�  �ئ �� � ‪ � � � �،‬‬
‫خ‬ ‫جخ‬ ‫خ‬
‫اا� � اان � � اا �ق � �ددوو �رر � دد� � ااوورر  اان � � � � � ‬
‫خ‬
‫�� دداا� ددل �  �۔ اان � �� � �� ددل �  وو�اا� ااوورر  اادداا� � ‬
‫خ‬ ‫ڈ‬ ‫ڈ‬
‫� �رر � ڈڈ�ے ڈ ڈاال رر� �۔ � ئبآآرر ددل �  � �ل آٓ آئيآآ � آآن � ئبآآررے ‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫�  � �ن � اان � نيااددوون  � رر� ااس �رر �ے �  اان � ررووح رر� ‬
‫ب � � � � � � ‬ ‫زخز� ااوورر  ددل �� �� � �۔ اا� �رر اا�ن  � � ب ب‬
‫ظ‬ ‫ؤ‬ ‫ؤ‬
‫�‬
‫ددئ يددۂ  �ئيآآن  � آٓ آ�ؤؤن  � �ئ � �  ااوورر   �م اا�ط  � ء  �رطااس � ‬
‫تز‬ ‫ؤ‬
‫�ؤن  �  �  �۔  ووه  ااس  �رر  �  ��  وواا�  ‪�،‬رردد  ااوورر  اا ساا�  �ااززز  � ‬ ‫آٓ آ ؤ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫جخ‬ ‫خ‬
‫�  اان  �  ��دد�  اابيك  �   ددااوو�ي  �  ببررااببرر  �۔  اان  �   ررح�ب  �  ا ب‬
‫ا�ب ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫� � �‪� �،‬رر� ااوورر  � � وو ساا�� � � �� ددبياا۔ اان � اا�تك وو�ت ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ڑ‬
‫اا� ببرري �وو� � � � ب�� � �  � �۔ � اا� ببڑڑڑاا �ن � � � ‬
‫‪31‬‬

‫ت‬ ‫ز‬
‫اا�اال وو �اازززن � � دد� � ��دد � ااس � اا�ززز � ��ت‪ � ،‬وو ‬
‫ض‬ ‫بض‬ ‫ت‬
‫�اا�ت  ااوورر   � � �رر � بباا� اا�ااك � اا�  ااددرر ا ب‬
‫اددب  بپااررے �ب ه ‬
‫ص‬
‫ذ‬ ‫ت‬ ‫ت ت‬
‫�دد � آٓ آ� �  � وو�ب بآآ� � �وو�ب  �رري � دذد� � � وو �� � سآآ�ن ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ ��ب ‬‫آ�ب وو ب‬
‫آآب � آٓ ب‬ ‫� �� �۔  �ن � � � بآآم آآ� ب‬
‫ آآددب � بآآ  ب‬
‫ض‬
‫� �ں  رر� �۔ اان  � اا�رر � � نپاا�ں  � � � �رري رر� �۔ ‬
‫ت‬ ‫خ خ‬
‫اددب  � �ووب  �  ‬‫اا�ن  � اا� � ��اا�ن  � � �ف ااررددوو رربباان  وو ا ب‬
‫اددب  �  �  �رر  ااوورر  وو�رر  �  رر�  �  آٓ آ�  �  �۔  ووه ‬
‫اا��  �  �  �  �  ا ب‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫دد�ن  � � �� � � �� �   ااس �  اا�  �� رر�� � �تاا �۔ ااييك ‬
‫خ‬ ‫ز‬
‫رر�ك‪�،‬ي  ااوورر   �ل � �رر � � � �ن  � � � �  ااوورر  ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫�� � ��   ااوورر   رر�� � �� � �ررت  �ئ ااس �ح � � � ‬
‫�رري � اا�رر �رر اا� � ؎‬
‫ااے �رر �ے ��ں  � ئب��  � �ں ‬
‫٭٭٭‬
‫‪30‬‬

‫ت‬
‫��  �  �  �  �  �  آٓ آ�دده  �۔  �گ  آٓ آ�  �  �  �  سآآ�  آٓ آ  �تآآ  � ‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ش‬
‫‪،‬اا�  ��ن  � �  �  ��راا�س  �    ��  ��  �  � ساارري‪  ��،‬ساارري ‬
‫خ‬
‫ااوورر  � ت ددررددي  �  �  اا��  �  �  ��  وواا�  �  �  �  رراا��  � ‬
‫ن‬ ‫� �م‬
‫ب   كبين  �  � �‪ � � ��،‬وو بباا� �ن  � � دد�  � �ھ � ‬ ‫� ب‬
‫�ب �  � �‪�،‬ن  � ددرر�ن  � �ه � � � � �ه دد�ں  �  ‬ ‫ب‬
‫ ��ب  �  �ه�  �‪ �  �  �  �  �،‬‬ ‫ب‬ ‫�  رر�  �  �م  �  �رر‬
‫ت‬ ‫ت ت‬ ‫�ش ت‬
‫�  � ي�ر �  ساا� اا� � �� � ببااوو�دد � � ب بك � �  � �باا اا� ‬
‫�‬ ‫�‬ ‫ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�ج �ه وو � � اا�� طاا�ب  ااوورر   �� دد� � � �م �ب  � ببل ‬
‫ز‬ ‫خ خ‬
‫��  �  ��  �� ٹر�ن  خدداا  �  �ه�  �۔  �  رر�ں  �  ااتيك  �ے  �  دد�  � ‬
‫خ �چنخگ� خ‬ ‫خ نخ‬ ‫خ‬ ‫�‬
‫ااس  �  �   ھب�كے  دداارر  �  �ن‪�،‬چكله  دداارر   ٓآ آ�  اا�ل  �ن‪ ،‬ااددرر  �ن‪ ،‬ي ر� ‬
‫ش‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫�ن‪،‬ررذخذ� �� رر�  ااوورر   �ههب  � � �  اابساا� وو� � وو �سااك � ‬
‫ن ن نش ت‬
‫�ج � �� �۔ اان � تاام  وو تشاان  تك �  �۔ � �� دد�اارر � ااوورر  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�  وو �رر � � � ااس � � � � �۔ �ت � ���  �تيت � ‬
‫� ‪�،‬ه دد�ن  � ااس � �� �  رر� ��۔  ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ذ‬
‫         �ن � � � اا� ��ااب‪�،‬ببااب‪،‬جبدذدببااب ااوورر  اا�ساات � ااس � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�ررت  � اا��ن  �  � � � � اان  � ���  �ن  �رري � � ‬
‫ت‬ ‫بث ت‬
‫� وو ررووح � ��   ااببب �� �  وو�ن  اا�� �� � � � �ب ‬
‫ن ت‬ ‫ن‬
‫� ���  � �� �۔ �ن  � �  � بباا�  ددل � بك�يي �    ااوورر  ‬
‫�� ددل �  اا�� � �� �۔ ققاارري ااس �م � � �  �دد � �تيك ‬
‫ث �بث‬ ‫غ‬ ‫ت‬
‫ن‬
‫��ب  اابب�غ  � � شاا�اارر  اال �۔ اان  � اا��ن  �  ‬
‫ب‬ ‫�س �تاا �۔   ‬
‫‪29‬‬

‫ز‬ ‫ز‬
‫ �ن � � � آآ��ن  � �م � ددآآرر ��� رر�� �  � � � آٓ آ� ‬
‫ن‬ ‫ث‬
‫�۔  ٹ�ثاال � �رر � اان � اا�� ’’�ك � �اا‘‘ �  ااييك � دداا رر � � � ‬
‫خ‬ ‫ن �‬
‫ناام  ’’ ھن�كے  دداارر  �  �ن  ‘‘  �  اا ٹس  �  �  �  ااس  اا��  �   ااس  �ح  �  �  � ‬
‫خ‬ ‫ك‬ ‫ب‬‫ھ‬ ‫خ �‬
‫� � �رري ااس � اابساا�  � ے دداارر � �ن  � � اا��ن  ااوورر  � � دداارر � ‬
‫ت‬
‫�ت �� � �۔ ‬
‫ٹ‬
‫خ‬ ‫ھ‬ ‫�‬
‫   ’’ �نكے دداارر � �ن  �ے �� وواا� �۔ بپاا� ببررس � � رروو� اادد� رر ‬
‫اب  �وون    ��  �ي  � ددي � ‪��،‬ن  �  �  �۔ ‬ ‫�� آٓ آ� �۔ ا ب‬
‫ش‬
‫‘‘)ااييك شاام � �۔ ۔ � ‪(٣٦‬‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫�� �سب ددوورراان  � � � ��ن  � اان ��ن  � ��� � � � � � ‬
‫ظ نن‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫�تيك  �  �  �  �۔  اان  ��ن  �  �ته  �  �  اا�دد  �  اا�ظ  ستتے  �  رر� ‬
‫ز‬
‫�  �  �رري دد� � � ��ر اارر ددے � �۔ � �رري ��� رر�� � اا� ‬
‫�  � �رر � �  � � وو اا� ‪� �،‬رري‪ ،‬ااوورر �� دد� � اا� �ررتياان ‬
‫ش ت‬
‫ب   ددههشب  �دد ��)‪ � � � �(Under World‬‬ ‫�� وواا� � ب ب‬
‫ز‬
‫�رر � �رر ددررووااررے � � � �ه وو � � ��� � � � �  � �ررے ‬
‫ن‬
‫��ے �  ��ل  �  �  �ررووں  ‪��،‬ں  ااوورر  �  �  اابساا�ن  �  �م  � ‬
‫ت پييه‬ ‫ش‬
‫دداام حپ�� � � �ااس اا� �� � � � ر�اا�س  � دد� � ‪ ،‬م �اام ‬
‫ش‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫�رري اان � وو�ه � �باا � � ساارري � � ��رووس �م � �گ � ��ر� ‬
‫ت‬
‫�رري �  �ووف رر� �۔ اا�� � �� اا� � �ت  � اا�م تپاا� �  ‬
‫ت‬ ‫ن ؤ‬ ‫ن‬
‫ب � �� �  � اان � �ھبا ؤاؤ� �ررب اا� ددرردد � � ��ه �  رره ‬ ‫�� ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫بخ‬ ‫ت‬
‫�۔ باارر� ااب يك � � �  اام � باارر� � ااب يك � � � � باارر� � ‬
‫‪28‬‬

‫ب  ااوورر  �  � ‬ ‫ب  وو�    بپاا��    �۔  اا�  ��‪�،��،‬ه ه ب‬ ‫�  اانيك  �  م� ب‬


‫خ‬ ‫ن‬
‫� اان � رر� رر� �  � � �۔ اان � �ل � �  وو� � � �� ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫�وون  � باام �  � � � اا� وو� � � ااوورر  ررووح � �ررب �۔ وو� � ‬
‫ضذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬
‫آآنيك  آآنيك  دذدرره  آآ�  آآ�  �ن  �  �ررآآ  �  آآن  �  ددل  �  آٓ آووآآرر  �  �  �  آآ رر  ‬
‫ؤ‬ ‫نخ خ‬
‫ؤؤ�  �  اا�  �  �  �   ررؤؤل  �  �  �اان  �  �م  �ااؤؤن  �  اا��  �  � ‬
‫ز تز ز‬
‫�ززز  �۔  ��ردد  �  ��ن  ��ردد  �  اا�ل  اان  �   رر يك  ددرر��  ااوورر  ��  �  اا� ‬
‫ددت‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ �ب  دد�  �  �  �رر  رر�  ��۔  �ن ‬ ‫�۔  هه�ر  ��ر�ن  �  اا�  ��ردد  �  � ب‬
‫ز‬
‫�  �  �  اا��ن  �    ��  ااوورر  اا�  �  �  ��رو رورااں  رر�  �  �  ووه   ااس ‬
‫ت‬ ‫ت ئخ‬ ‫جخ‬ ‫ت‬
‫ببااب � اا�اارر �� �  � � �  �ف � � ئبااب � اا اا�� وو�ب �۔ ‬
‫بخ‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫س�هاا � �� �  ااوورر   اان  �  �ف � �ووب  � � � اا �� � دد� ‬ ‫خ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�۔ �ن � � ه ه ر� � � رربياادد� � � �  سكبے �  � ��� رر�� �  ‬
‫ت‬
‫رروو�  ��  ووآآ�  �ووب  آٓ آ�  بزآآ  آآ��ن  ‪  �،‬ررحماا�  اا��  �رررروواا�ن    ااوورر  ‬
‫ت ز‬
‫ �ب اا� �۔ ووه � � �رر � � � � ‬ ‫�ن  � � اامببيا راري �ك � ووه پ‬
‫ن‬
‫اا�اارر �� �  ااوو رر  ددرر�ه � وو�ن  � � �� �  � اا� اان �   اا� ‬
‫ن‬ ‫ش ش‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫چچ‬
‫�ب � � ووه اان � � بپااش بپااش � دد�۔  ااس � �    �ف اان � �  � ‬
‫ت ن ن‬ ‫ت‬ ‫ڈ‬
‫� ڈڈاال � � �� �۔ ووه  اا� اا��ب‪�،‬دد �سب ااوورر  اابساان � ��ن  ‬
‫ت‬ ‫ض‬
‫ب  ئك ‬ ‫ �ب  �  ددئ  ��  وورر�  � ب ب‬ ‫اب  اان  �  �  اائيك  �ررئ ب‬ ‫�  �رر�  �  �  ا ب‬
‫ت‬
‫ساا� � ووه � � ساا� اا� � � دد� � بباازززي �� � � � وو�ب ‬
‫ئث‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�رر رر�  �۔ اان � � �رر � � �� وو � ئباا� � ددرر�ں  � اال �۔ ‬
‫‪27‬‬

‫ن ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬


‫   �ن  �  �  �  اابساا�  �ب  �  �رر  ��  �۔  ووه  اا�ااددي  �تي�تاات  اا وو رر  ‬
‫ت ئث ت‬ ‫ت‬
‫اا�سااب  � ئبااررے �  � رراا� �� � � �  ووه � � � ددررسب   اائبب ‬
‫هخ‬ ‫خ‬ ‫تخ‬
‫ه‬
‫�� �۔ اا ساان � ددل �   ه�راارروون  �اا�  اا� � � �  �  ه�ر �اا� � ‬
‫ت‬ ‫�‬ ‫بن ن‬ ‫ن ت‬
‫ب اا�رر � باا� � � ‬ ‫ب‬ ‫ددم تك�تاا �۔  ااس � ببااوو�دد اا ساان � �  �  �� �  ‬
‫ش‬ ‫غ غ‬ ‫ز‬
‫ز‬
‫ب ‬ ‫ب  اا�� ددااغ  ددااغ  ااوورر   � س ب‬ ‫رر�� � ددن  �ررے �� � �رر �۔ � ب ب‬
‫�ئيدده � ددئ �� � �ك آآ�ل � آآ� ��ن  � آٓ آ� � � آآ� آآ� �� � ‬
‫ن‬
‫� ��راارر دد� �۔ �ن � � � � � ‪:‬‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫ ’’آآن ��ب �  � ب ب‬
‫ب آآ� �آآ�ن  � سآآ� سآآ� آآ� آٓ آووآآرر � � �� �   رر� ‬
‫بخ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�وورري  �‪،‬اابيك  �  �  ببااب  �‪��،‬ن  �  �ف  �  مببب�  �  � اا‪��،‬ر� ‬
‫ش‬ ‫نز ش ز‬
‫� �  ساان �ل � �۔ ۔ ۔ � � � � دد� �۔ )ااييك شاام � �۔ ۔ ۔ ‬
‫� ‪(٧٤‬‬
‫ن‬
‫�� � � ئبااررے �  �ن � � � �� �اا� �رر � ئبرروو� �رر ‬
‫ظ‬
‫ ��ب  �  �  �۔  اا�ن  �  ظ اا�  وو  �ك‪�،‬ذذذي  وو  �رر  ااوورر  ��اارر ‬ ‫ب‬ ‫��  �‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫��� دداارروون  � اائساان  دد� ��ن  � �ت  � �ه  � دد� �� اا�  ‬
‫ز‬
‫�ف � �بياا �۔ اا�ن  � وواا� � دديياا � � اا� ااوورر  �� آٓ آدد� � رر�� ‬
‫ئئ‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫ب  وو آٓ آ�م � � ‬ ‫�  رر� آٓ آ�ن � � ر�ق �۔ � � � ��ر�ن  � � ب‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫ب  �  آآ��  �  ��ن  �  �ن  �س  �  �� ‬ ‫بپآآ�ن  �  بپسبآآ  جپ�  آٓ آ  رر�  �  � ب ب‬
‫ۂۂ‬ ‫ت ت‬ ‫خ‬
‫ي‬
‫ااوورر  اا �� � ررااه ررووي � �رر � � �۔ � ت � � � وواا� ااوورر  اا�  � ‬ ‫خ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ب � اا� اا��ب‪�،‬دد �سب ‬ ‫اب بك ��ن  � � �  �   � ب ب‬ ‫� � وواا� ا ب‬
‫ن‬
‫ااوورر  آٓ آددم �رر � �وون  � بپآآ�ن  � �  اا وورر  ووااررے �ررے �۔ �ن � ‬
‫‪26‬‬

‫ت‬
‫�  ببااررے  �    ��  �  �  �۔  ��ردد  �  �  اا�  ��  ااوورر  ��ت  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�تاا  �  ‪�،‬رر�  ااوورر  �  ��ب  �  اا�  اا�  �  اا�رر  �  ���  ��ب ‬
‫ئئ ئئ ز‬ ‫ز‬
‫�  �  رر�  �۔  �ن  �  �  �  ��  ك��  �  �  � رر  � رره  � ‬
‫ئئ‬
‫ا�ب � ااسااس �ئ ياا �۔ ‬ ‫اددب � � � رر � � اا� ا ب‬ ‫� � جبددبيدد �� ا ب‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫ا�ب  � ‬ ‫اان  �  اا��ن    �    ���ب  �  �ع‪،‬اا�اارر  �  �  �ررب‪  ،‬ا ب‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫بي ت خ خ خ‬
‫�‬ ‫خ‬ ‫س‬ ‫س‬
‫اا�اادد ب‪،‬رربباان وو �ن � بپاا��‪ � ،‬ب‪،‬رروواا�‪  ،� ،‬ووص‪،‬ددرردد�ي ااوورر  ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫�بيب � � �� اا� �م � باابباا�ن   ااوورر  �ه سآآ��ن  � سآآ� سآآ� آٓ آ � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ن‬ ‫ز ت‬
‫�ن تاازززه � �تيدد ز �� �۔ اان � اا��ن  �  اابساا� جبذذذببااب ااوورر  اا�ساات � ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫بش‬
‫ب‬ ‫س‬ ‫ز‬
‫�ن ااس �رر ددل  ين  اا�ا رار � � � � � �� � اابيك اابيك � ددل �  اا�باا ‬
‫بث‬ ‫ت‬
‫جچ� �تاا �۔ � اال � �رر � � � �ببل �� � ‪:‬‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ دد�ت �  آٓ آدد� ددھ�ي�رے ددھ�ي�رے ��ھتآآ �۔ وو�ت اا� � �ے ‬ ‫’’ آآ�رر � پ‬
‫ڑت‬
‫� �ح ااييك ددم �  �رربآآ � آٓ آ� آٓ آ� ببل ددے � آآس � � � �� �� ‬
‫ت‬
‫�ئآآ رر� � )�  آآئيك آٓ آ� �ن  ‪(١٦٥ � :‬‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫آآئز ز‬
‫ب �� �م رر رآآر آآس � ددرردد � ددرر�ن  ‬ ‫ب‬ ‫�‬
‫سآآ� رر�� �  آآ� �ب � آٓ آ� �   ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت ش‬
‫ب�ش  �    �باا  �  �  �  �  �باا  �  وو�  �  �اا    دد�  �  �۔  � رر  آٓ آ� ‬
‫ز‬ ‫جج ٹ ت‬ ‫ٹ‬
‫اا� ڈ ڈ�  �  �  ااس  �   ھ پتتتے  �  ااوورر  ااس  �ج  ااس  �  �  رر��  ااس  �ج ‬
‫عذ‬
‫اب  �  ددي ��  �۔ ‬ ‫� �اا  ررساا�ن  � �� ��ن   � وو� � �ا ب‬
‫ن‬
‫�ن � � � � � ‪:‬‬
‫ب  �  اا�س  �  ��  �  هه�ر  �  ��  دد�  رر�  �  � ‬‫ ’’ددل  �  �ل  ااوورر  اا�  �  �‪ �،‬ب ب‬
‫ت‬ ‫بن ن‬
‫اا ساان � � �ط � �باا �۔ ‘‘‬
‫‪25‬‬

‫ ’’�  �م � � اا��راارر �اا� � � اا� �� اا�ل �  � �� ‬
‫ز‬
‫�ں  � � �� ووه � � آٓ آرر� رر� �۔ �� � �ك � اا�ن  � �ے ‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫ن‬
‫�ن  �  �دد  دڈداا�  �۔  �رر�  ��  �اا�ں  � ر راارر  وو  �رر  رروو�  ��  رر�ں  �  ‬
‫نٹ ن‬ ‫ش‬
‫�ن  �  ررنخگ  ��رش  �  ��  ااوورر  �ے  �ي  �ي    �وون  �   ن�ك ے ن‬ ‫خ‬
‫�ل  ددبياا  �۔  ‬
‫ٹن‬ ‫�  �  �ه  �  �  �‪�،‬ئ  آآئيك  آٓ آ� ب‬
‫ �ج  �  �  �  �  �۔  ددوو�ن    �نٹ � ‬ ‫ت‬
‫خ‬ ‫نخ‬ ‫�ھ ٹ‬ ‫ش ت‬
‫�  �  �شت  �  �   �رے  �  �ح  �  �  �۔   ااك  �    �ن  �  ��  � ‬
‫ش‬
‫ساا� � دد�اارر � � �۔ ‘‘)ااييك شاام � �۔ ۔ ۔ ۔ � ‪( ١٢‬‬
‫ت‬
‫   ��  اا�رر  �  �رراا  ��ه  اا��  �  �رر  �  اا�م�ت يت  �  دداا�  �  � �ن  ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش ت‬ ‫ت‬
‫بك رروو�� � � � �  وو�سب  وو ببررببرربيب  � �بيب  آٓ بآج  �ررے �وون  � ‬
‫ڑ‬
‫اب ‬ ‫�� رر� �۔ دد�ں  �  �� ببرر� � � رر� �۔ ددل � آٓ آزززآآددي � �رر ا ب‬
‫ز ز‬
‫اب  �  �  �۔  ���  �  ددل  �  �  �  �رر   وو  ساارر  رروو�  �  اا�  �۔ ‬ ‫�ل  وو  �ا ب‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫�ن � � � اا�� ’’�رراا‘‘ �  ددل � �اا� � ببزڑزي � � ببااب ‬
‫� � ‪:‬‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫ ’’ددل � �  �ئاا �ن  ئيااددوون  � دد� � ددئياا �� � � اان � �ررت � � � ‬
‫ش‬ ‫ڈ‬ ‫ت‬
‫آٓ آ�۔ ددل � ددررتياا �تاا � �ن  ڈڈوو� ووآآ�ن  � ��  آآ� آٓ آ� � ‘‘)ااييك شاام ‬
‫� �۔ ۔  � ‪(١٠٤‬‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫ �ن  �  �  �  اا��ن  �    ��  �  ساا� رر�� �  ��  �  �رر ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫�بياان  � اان  � �اا� � � � � �ررب  �ل � ااس � �ه بپبيساا�  � ‬
‫ز‬
‫ساا� � �� ااوورر  � � ساا� � اا�ا رار �� ‬
‫‪24‬‬

‫ز‬
‫   ززز�� � �� ��ع اا� �  � �ن  � � � اا��ن  �  ��دد ‬
‫ن‬
‫�۔ �م بپاا�ن  � � � اا�� �رروون  � ججددتيدد �ي ��ن  � ‬
‫خ‬ ‫بخ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫اددب  � � اان  �  �ن  � � �  اام  ااس اا�رر �  �رر �م ‬ ‫�� ا ب‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫رر�ھتاا � � اا�ن  � رر�� � � �تيت ااوورر  �تيت � �ل اا�ااززز �  ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ا�ب  �  اا�ن  � �بيب  وو��ب  ااوورر   �اا�ت  � ساا� ‬ ‫� �۔ اا� ا ب‬
‫ت‬
‫��  ززز�  �  اا�  اا��ن  �  ��ع  �ئياا۔  اا�ن  �  �  �  ��ت  �  ‬
‫ز‬
‫� �� ااوورر   اا� � �  ��روورراان  رر� � ررااه دد� �  وو ه ��  �  � � � ‬
‫ذ‬ ‫ت‬ ‫غذ‬
‫��  �  �  �  �  ��  �  ااس  �  �م  اا�ااب  �  ��  وو  �ن  �  � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫�تاا �۔ �ن  � � � �بيب  � � �اا� � ��ع �بياا �۔ ‬
‫خ‬ ‫تخ‬
‫اا ساا� � � � ددرر اا� ��ے � � �ن � �۔ اا� �ي  �  اا� ‬
‫�‬ ‫ظ‬
‫ه‬ ‫�‬ ‫تن ن‬
‫اا ساان   � �  �۔ ااس �ظ  � دد�  �  �ردد � � اا� ��ے � ‬
‫ن‬
‫اا�  ��  �  �  رر�۔  �ن  �  �  �  اا�  اا��ن  �    ��� ‬
‫ت‬
‫ززز�� �  رروو� �� وواا� � � �بيب ��� � ساا� � � � ااوورر  ااس � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ئز ت ئئ ز‬
‫ااص�ج � اا� اات � � رره ااس � �ررت � � � � �ررئ ااس � �اا ئاا� ‬
‫ت‬
‫�ل �باا �۔ ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫تز‬
‫ �  اادداارروون  �  �  �  اا س اا�  رروو�  ددوورراان  �  ��ن  �  ساا�  اا�تياا  �تاا ‬
‫� ااس � �رر � � رروو� �ے � �� �۔ �ص �رر � �رري �� ‬
‫ن‬ ‫ث‬ ‫ن‬
‫� وو�� �دد �ررے � �رري دد� �  � باا� � ببااعب  � �  �۔ �ن ‬
‫�  �  �  اا�  اا��  ’’اا�ف‘‘  �  ااييك  �  دداارر  �  �اا�  �  �  � ‬
‫� آآس � ددآآرر � � � ووه آٓ بآج � � �� � ‪:‬‬
‫‪23‬‬

‫ن‬ ‫ن‬
‫�� وواارر رره ووااددي ء �ل ��� � � � � �۔   اان � � � �� اان ‬
‫�  �   وو    ررووح  �  �اا�ں    �  ��  �۔  ااررددوو  اا��  � ‬
‫ن‬ ‫ظ‬ ‫ٹ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫���ت‪�،‬اادد‪��،‬ت‪،‬تپ�ت  ااوورر   � دداارر �رري � �ط  � �ن  � ‬
‫خ‬
‫ا�ب �� � �� �ن  �� ء ‬ ‫� � �ط ااوورر  � �دد � � � اان � ا ب‬
‫ئخ‬ ‫خ ت‬ ‫�‬
‫ددل � � � دد� �۔ اا�ن  � � �ل  ھ�� �  اان � ئاازخز� �اان  �  اا ‬
‫آٓ آ� �۔ ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ �ن  �  �  �  اا��ن  �    �دد  ع��  اا�ل  ��  �۔  اان  ع��ت ‬
‫ن‬
‫� ااتيك �� � � � � دد� ��۔ � � � � � �رر � �اائاا� ‬
‫ڈ‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫� � �� �  اان  ع��ت  � اات يك اا� � دداارر �۔ اان  اا��ن  �  ڈڈ�ررس  ‬
‫ڈ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫تااززز� ااوورر  �ررت � � �  �� �۔ � ڈڈ�ررس � �رر‪�،‬رري ااوورر  �م � ‬
‫ت‬
‫ددااررووں  �  بباا�  اا�ااك  �  �  �  �۔  اابيك  بباا�  �ررب  ااوورر  ااس  �  �ه ه ر� ‬
‫پ‬ ‫بخ‬ ‫� ت ت بب ڈ‬
‫� �� اا خب��ب �  رر اا  ببب ااوو�دد � � � اا � � � دڈد�ررس  �رري � �خ � ‬
‫سب‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫ز‬
‫� ددررووااررے �� �۔ اان � اانيك اا�� ر روواال � اانيك � دداارر �رر� � � ‬
‫اب �  ااس �ج � اا��ل � �رراا � � � ‬ ‫اا� �هه�ر � ااوو�دد � � � �ا ب‬
‫ت‬
‫�چچ  ااس  �ررت � اا�رروو� �رر ااوورر  جبدذدببآآ� بذآآ آٓ آ�دد�  � �بيآآن  �� � ‪:‬‬
‫ت‬
‫   ’’آآ� � ��  � آٓ بآج  � ددوو�ن  � سآآ� �ررآآ � � �بآآ‘‘ � � �هه�ر ‬
‫خت‬
‫�ے � � اا� �اا� � اا�رر �۔ � �رر� � سببے � � ش وو � ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫�  �  �۔  �دد  شااددي  �  ��  �  �  �ں  �  �  ‪�،‬ن  �  �ج  �  � ‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫� �ن  رر�ھتاا �۔ ددوو�ن  �ن  �ي � �� رر�� � ��  � �ن  �  ‬
‫��؟‘‘)�  آٓ آ� �ن۔ ۔ ۔ � ‪(٦٨‬‬
‫‪22‬‬

‫ن‬
‫ا�ب  ااوورر  �  �  ���  ��  �  �  �رر ‬ ‫   �ن  �  �  �  اا��  ا ب‬
‫ز‬ ‫ن‬
‫ا�ب � � � رراارر اا� �� �  � �۔ ‬ ‫ساا� �� � ‪،‬اان � �دد ا ب‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫اا� اا��ن  �  اا�ن  �  ااتساا� �ت � �دد �ن  �� � �ش ‬
‫ت‬
‫�  �  ااوورر  ااس �  �  اا�  ئبڑڑڑئ  �  ئك  ���  ��  ��  �۔  اا�  ��ل ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ذ‬
‫ااوورر  ��ے � �اا� � اا�ن  � � � � ووه اان � ذذذااب � �بيب � ‬
‫ذ‬
‫�اا�  �  �  سآآ�  آٓ آبيآآ  �  آآن  �  �  آآس  ��  وو  ��  �  ��  ااوورر  اا�  �  � ‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�رري  ��  رر��  �    ��ن  �  �وواان  �ھ  رر�  �۔  اا�ن  �  تپاا�ن  � ‬
‫اددب  �  �  اا�دده  �  �  ااس  �  ساا� ‬ ‫��  ااوورر  ع���  زززئباا�ن  �  ك��  ا ب‬
‫ز‬ ‫ن ن‬ ‫ت‬
‫ساا�  ��  اادد�ب  �  �  ��  ررئگ  ررئگ  �  �  �بياان  �  اان  �  ��وون  ‬
‫ت‬
‫�  اا�  �ه  دد�  رر�  �۔  اا�ن  �  ددوو�ي  ��ن  �  اا�اارر  وو  رروواابيااب  � ‬
‫ن‬
‫اددب � �ررف �اا � اابيك � اا�اام � �۔ اان اا��ن  � �� ‬ ‫ااررددوو ا ب‬
‫بخ‬ ‫جخ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫ب � ��ے �  اابس اا� �  �ف  اارروواا ‬ ‫� � ببااب وو اا� � �� � � � ب ب‬
‫ت‬
‫�ك ا اوورر   اا� ل � � رروو� �م � � بباا� اا�اام � جبذذذببااب � �� � ‬
‫��  �  ااس � � �� � � ��ے � ااس �م � � دد� � ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫اب  �  ��  �۔  اان  �  �  جبذخذ�  �  �  �   ااس ‬ ‫�ن  اابساا�  اا�اارر  �ل  وو  �ا ب‬
‫خ‬
‫� اان � � � � � �ن  � ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫�  �  �  رر�  �۔  اان  �  �ت  �    ��‪�،‬ل  ااوورر  �  �  ببااررے  ‬
‫ن‬ ‫ز‬
‫�  � �  آآ�آآرر � دد�� دد� � ووه �ئ آٓ آ� �ه �ئثآآل �۔ اان  � � ‬
‫خ‬
‫ذذذب  ااوورر  �ل  �  �  رر رآآر  �  �  �  ووه  آآ�  �  �  آٓ آ�ه  �  اا وو رر  ‬ ‫�‪ �،‬ب‬
‫ت‬
‫�دد � �ن  �� � � ��  �  �ں بك � �م �ق �  � ووه ‬
‫‪21‬‬

‫شت‬ ‫خ‬ ‫خ ت‬
‫آٓ آ�  نزآآ  آآ��ن ‪،‬آآ�بب  آٓ آ� �ك‪،‬آآبسآآ� �ق � بپآآ��‪� �،‬رري‪،‬ددههسب ‬
‫ث‬ ‫ت‬ ‫شث ت‬ ‫ن ٹ‬
‫�ددي‪�  �،‬ن‪�،‬ٹ  � رر  ااوورر      وو� ب  وو  ببررببرربيب  �  ببااعب  رر�    � ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ط‬
‫�‪�،‬ن  �رر‪،�  ��،‬رر��ن  �  �ر ااوورر  �ں  �ں  �  � � ددئ � �  ‬ ‫�‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ڑ‬ ‫خ‬
‫ا�ر � � آٓ آرررروو� �   � �ت وو ‬ ‫ووه اان �م �وو� �اا� � � وو � � ا ر‬
‫ث‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫شاادد��  �  ررااه  �    ئاارر  �ب  �  �  �۔  اان  �  ��  رروو�  �  ببااعب  � ‬
‫ت‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫تغ‬
‫�  ااوورر  �م  اا ساا�ن  �  اا�وون  �  �  �ررت  ااوورر  �  شاام  �  �  اا�ررب ‬
‫ن‬
‫ا�ب  �  ددوو�اا  �دد  �  �  �  �  ووه  � ‬ ‫�  ��  �۔  �ن  �  �  �  ا ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�� � � وو ��رر اابساا�  � ساا� اا�رر بيك � �باا اا� � اا� � ‬
‫ز‬
‫آت � �  ااوورر  � � ه ه ر� اا�اارر ‬ ‫�۔ تيآآدد رر� �� � � � � � � �ے  ووه آٓ پ‬
‫ت‬ ‫ش ت‬ ‫ت‬
‫�� اا�دداادد �  �اائاا ووه �� � � ئبررددااسب �� � اا�رر �  �ئاا اا� ‬
‫�ن‬
‫دد� �  رر � ��۔ ‬‫ك‬ ‫ن‬
‫بز ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫ �ن  �  �  �  �رر  ��  �ب  �  ��  ��     اارر    بپاا��  اادد�ن    ااوورر  ‬
‫خ خ ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫دداا�رروون  �  �تاا �۔ ااتس اا� � وو� رر اا وورر  � �ي � � اان � خدد�ب � ‬
‫�م  اا�ااف  �  �ف  ��  �  �اا�  �  ��  �  �ااددف  �  �  �  اا� ‬
‫ن‬ ‫ن ت‬ ‫ن‬
‫اددب  � �� ددئياائب  دداارر �دد اان  � ‬
‫اا�ن  ��راا�� � �ل � �� �۔ ااررددوو ا ب‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫��ب � اا�ااف � � �  رره �۔ اان � ببااررے �  اا� اا��ن � � � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫� �� اائ يك �� �� � اا�س �ئاا � � ااس وو�ت  ااررددوو اا�� � � ‬
‫خ‬
‫آ�ب  �  �ن  �  ؛اا�  اا��ن  �  � ‬ ‫ آآددب  �  �  آٓ ب‬
‫�  �  بخآآ�  �  ووه  آآ� ب‬
‫ن‬
‫ا�ب � ببااررے � ببرر � �   ؎‬ ‫� �ن � � � ا ب‬
‫ن‬
‫�ن �ررے � � �      ررااه �  ساا� اا� �� � ‬
‫‪20‬‬

‫ٹ‬
‫��ل � �� حچ� �۔ � ااس � � � ددوو� � �ح �ا ب‬
‫اب ااووررھ � رراا�ن  ‬
‫ت‬ ‫ڈ‬
‫اب دد� رر� � � ��ر� � ‬ ‫� � ڈڈ� �۔  ااس ررااب � ووه اابيك اا� � �ا ب‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫�� �ن  �  اا� �ل � �� � سااررے �ن � � � �ررب �ن  رر� ‬
‫� � � � ��ئ آٓ آ ��۔ ‘‘) �  آٓ آ� �ن۔ ۔ � ‪( ١٦٤‬‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫       �ن � � � � دداارر �ررئ  �  � � � اا�� � ووه اان � �ررب � ‬
‫خ‬ ‫ز خ‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫ا�ب �  اان � ذخذ ووق ‬ ‫�به �� �ب �۔  ��ع‪� ،‬اادد ااوورر  زززبباان وو �ن � ا ب‬
‫ض‬ ‫ت‬
‫� � دداادد دد� �وورري �۔ �� ااوورر  ��ع � �سب بب � اان � � دداارر � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫� �� �  ووه �وون  � � اا� باا� � �� �اا � �۔ اان � ���  ببرر ‬
‫بث ب ت‬ ‫غ‬
‫�‪،‬ببرر � ااوورر  �رري اابب�غ � وو�  اا ب �� � ‪:‬‬
‫ب‬
‫ڈ‬
‫ ’’�� آٓ آ�ن  �  �� �آآ�ن  � ��ن  � � � گ�� ڈڈووررووں  � اا� �ل ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫� ددبياا �  � � � �ف � اا� �� ووه اا� � � رره �باا۔ ۔ ۔ اا� اان � � ‬
‫ن‬ ‫ٹ‬
‫ب ووه �وو� � � �� � � آآ� آآس � آآو رور� �ئآآ � ‬ ‫ووآآ آٓ آ�ن  � سآآ� � ب ب‬
‫� رره � ‘‘  )�  آٓ آ� �ن۔ ۔ ۔ ۔ ۔ � ‪( ١٦٦‬‬
‫ز‬ ‫ز ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫وت �ن � ‬ ‫ ززز�� � � �تيت ااوورر  � رر�� � �ررت � � �دد ررو پ‬
‫ن‬ ‫ث‬ ‫ت ش‬ ‫ن‬
‫� � اا��ن  �  دد�� دد� �  ووه اان � اا�ااددئيت � ساا�اارر �ثاال �۔ اان ‬
‫ت‬
‫ا�ب � دد وو � �ص �رر � �ببل ��  �  اابيك � �  � ووه ااس ببااب  � ‬ ‫� ا ب‬
‫�بج ن‬ ‫جخ‬
‫�  �  �  �اا�  �رر  وو  �  �  �  رر  وو�  �   �ھئے  �  ددئياا  ��۔  ززز��  � ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫�رر�  ��  �  �  �  رر�  ��  اان  �م  اا�رر  �  �ه  ��رر  �  ددئ  ��  � ‬
‫ز‬
‫رر��  �  رر��ن  �  �  دد�  �  سئ ببب  �  ��  �۔  �  دد�  �وورري  �  � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫ج‬
‫آٓ آ�  ووه  �ن  �  �  آآبسآآ�  ددرر�ے  �  �  �  �  رر مآآ�  �  �‪�،‬ووب ‬
‫‪19‬‬

‫ت‬ ‫ڑ‬
‫ ’’ببرراا  �  �س  �  �باا  �۔  ��  آٓ آدد�  �    �۔  �گ  �  �ں  �  �اا  دد�ه ‬
‫اب � �‘‘)�  آٓ آ� �ن۔ ۔ ۔   � ‪(١٠٢‬‬ ‫�ا ب‬
‫ن‬ ‫ش ت‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫       ��� رر�� � �دداات‪،‬اارر�شاات ااوورر  � اا�اا�ن  دد� � �ن � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫� � ددل �ن  � آٓ آ� ررووتآآ �۔ اا�  ااس ببااب  � �بيدد  � � � �� ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫ساارر‪،‬سااررق‪  �،‬ددرردد  ااوورر  ��  اا�  �  �    �س  ررذذذ�  ��   وو�  رروواا�  � ‬
‫ز‬ ‫ت‬
‫دداا� � � � اا� �س �باا � � ��� رر�� � � � �  ااس ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫اب  �    مببب�  �  ددبياا  �۔  اا�  نااك ‬ ‫رر�ك  �  �رر  �  �بيدد ب‬
‫ �ب  ااوورر    اا�ا ب‬
‫ت‬ ‫ددبث ت‬ ‫ت‬
‫�ببااب‪،‬ررووج  ��رساا  � ااب‪  ،‬ااوورر  �  وو  �  �  �  اا��ت  �  اا�    ددل  � ‬
‫�  دديياا  �۔  ��  اا�رر  �  اا�  �  �اارري  �  �ك  �  ��  �  ااوورر  اا� ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫ب �ن � � � �  وو ددل ��ن  ‬ ‫�باا اابيك �ي ببااب �م �� �۔ � ب ب‬
‫�‬ ‫ن‬ ‫ت‬
‫ا�ب  � ‬
‫ب‬ ‫�  �  �تاا  �  ااوورر  �م  بيااس  �  اان  �  ددل   ھ�ب�راا�  �  �  �  اا�  ا‬
‫��  رر�  �  ااوورر  ��  �  �  ذذذرر�  ��  �  �  ��رطااس  �  �  �� ‬
‫خ‬
‫� �� � اا�ن  � رر�� � � ااددوواارر � ببااررے �  � وو �ل � � ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫�  �ن  ااس  �  �  �  دد��  �  �  اان  �  �  ��  �ررئ  �  اا�رر  � ‬
‫ز ز‬ ‫ز ز‬
‫�رري � �رر � دد�ں  � �م �� دد� � �۔ رربباان  وو �ن  � اان  � ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ب ‬ ‫�‬
‫ ��ب ااوورر  � ب‬
‫ب‬ ‫ب‬
‫ب �  �ف � آٓ آ� �۔ اا يك‬ ‫��� دد�س اان � اا� ب‬ ‫خ‬
‫ت‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬
‫ا�ب  اان  �  ذذذااب  � � �اا� � � ‬ ‫�رر اا�� �رر � � � اان  � � ا ب‬
‫ت‬
‫سآآ� آٓ آتآآ � ‪:‬‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫اب �  � � �اا�ن  �  رر�� �� �۔ � � ززز�� �  � ‬ ‫     ’’رر�� �ا ب‬
‫ڈ ڈ‬
‫�اا�ن  � � رراا�ن  � ڈڈ�اا ڈڈ اال  � �۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ � � ساا� �اا�ں  � ‬
‫‪18‬‬

‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬


‫هه�ر  ددوورر  �    اان  �  تاام  �  �  �ے  �۔  اان  �  ا ب‬
‫ا�ب  �ن    اان  � ‬
‫� ن ت‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫ي‬ ‫ت‬
‫رر��‪�� ���،‬ت‪�  ��،‬تاات  ااوورر   �� وو �� اا�اارر � اا� دداا� ‬
‫ئز ئز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫�    ��  ��  �  وو�ن    رر��  �  �ع  �ت‪��،‬ن  �  ددھ ك  رر گ ‬
‫ذ‬ ‫ذ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫دد��‪�،‬بيدد ��  جبدذدببااب  وو  اا�سااب  �  بباان �  اان  �  ا ب‬
‫ا�ب  �  �  �رر  � ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫دد� �۔ ددل � � ااوورر  ��� � �� �� � ئاا� اان � ��ووں  ‬
‫�ف � �۔ ‬
‫ن‬
‫اابيك � بپاا� اا�� �رر � � � �ن � � � اا� اا��ن  �  � ‬
‫ؤ‬ ‫خ‬
‫ �ؤن  �  �  �  �  �۔  �  � ‬ ‫�  دداارر  �ررف  �اا�  �    اان  �  ��  � ؤ‬
‫بث‬
‫دداارر  �  �  �  اابيك  اا�  �  ساا�  ��  �۔  � اال  �  �رر  �  � ب ب‬
‫ب  ووه  اابيك ‬
‫اا�‪� �،�،‬وورر‪ �� ،‬ااوورر  � اا� � دداارر � ذذذ� �� �  � اا� � دداا رر ‬
‫�  �‪  ��  �،��  �،‬ااوورر  �  �ي  �  ااررااددي  �رر  �  ااس  �  اا�ل   وو ‬
‫ٹ‬ ‫ن‬ ‫ظ‬
‫اا�ل � ظااهه�ر �� � �� �۔ �ن  اان � اا�� ’’ �بھبكاا �اا ‘‘ � ااييك � ‬
‫نخ‬
‫دداارر  ’’�رراان  ‘‘�  دذد�  دد�  �  ��  �  �  �  �  �رراا   اا�  اانيك  �  �  � ‬
‫ن‬
‫�رر � �م � ددنياا۔  �ن � � � �رراان  � ببااررے �  � � � ااس ‬
‫ؤ‬
‫ �ؤن  � اا� � �  � � �‪:‬‬ ‫�اان  ساال �� � اا� �اا� �ررے ؤ‬
‫خ‬ ‫ش‬ ‫ؤ‬
‫� � � �ررس � ااس رر� � �ج � � � �� ‬ ‫ �ؤ ت‬
‫ ‬ ‫ن‬ ‫ ’’�رراان  � ؤؤ�دد ؤ‬
‫بس ن‬
‫� � �� � �  كبين � � �۔ ‘‘‬
‫ش خ‬ ‫ش‬ ‫خ‬
‫�رراا � ئبرر� �دد اائ يك � �س  � اا� اائ يك �  �رووس  رررر� �اا� � ‬
‫�‬
‫ت‬ ‫بخ ت‬
‫ب  ووه اا� �ررب � � � ‪:‬‬ ‫��ن  � � ساا� � اا �باا � � ب ب‬
‫‪17‬‬

‫ز‬
‫ب  �اان  � �� �    ااوورر   � � �دده ��  �� � ‬ ‫��  �� �  س ب‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫‪،‬ززز�ه  �وون  �  �  ��  �۔  �دده  �  �  رر�ه  �  �  �باا  �  �  رر�ه  � ‬
‫بز‬ ‫ز‬
‫�  رر�ه  �  � اا  �  �  ااوورر    �  ززز��  �۔  ‘‘)  �اا�  �  � ‬
‫ا�ب‪�،‬اا�‪،‬بباارر  ااوول  ‪١٩٨٦‬۔  � ‬
‫�)��(‪  �  �:‬ااوورر    �‪  �،‬ا ب‬
‫‪٣٥‬۔ (‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫ا�ب �  ‬ ‫ �ن � � � رر�� � ببااررے �   اا� � ��ب � اا� ا ب‬
‫ذ‬
‫رروو  �  �  ��  �  �ش  �  �۔  رر��  �  �  �  دذدرر�  ددرر  اا�  ووه  اا� ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ذذذاات  ااوورر    ��ب  � � � ئبااب  �� �  ااس �ح � � � � ‬
‫ن ت‬
‫اا�تاات رروو� � �� � �� �۔ ؤؤه ااررااددي اا�ل � �� � � دذدرر� ‬
‫ث‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت خ‬ ‫خ‬
‫ااخ��ب  �  رر��  �  ��ط  ��  �  ببااب  ��  �۔  اابساا�  �  �  �ب ‬
‫ت‬ ‫ت بث‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�  �هه�ر  اان  �  �ددب  �  �  �  �  �  اان  �  �ب   اا�  �  �ررت ‬
‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫اا�رر  �  �  �۔  اان  �  �  دداارر  �  بباا�  �  اان  �  �ب  �  �رر  �  � ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫ب سآآ� آٓ آ� �  � �رري آآن � �ووبيدده � �بآآ �۔ ‬ ‫� آآن � ��وون  �  � ب ب‬
‫اا�  اا��ن  �  ووه  �م  ااررااددي  اا�ل  �  �  �رري  تياا  ااررااددي  �رر  �  ااس  �  � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫� رر� �  � آآص�ح � �� �ررت سآآ� آٓ آ �۔ اان � �ت � �رر� � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫ب � � ددآآرر � �هه�ر �ب � ‬ ‫�  آآن � آآ� � ددآآرر � �ررب �  سآآ� آٓ آبآآ  � � ب ب‬
‫ن‬
‫ا�ب  اابيك  �  �  ��  �  �  �  � ‬ ‫�  �    دد�  �  �  �۔  اان  �  ا ب‬
‫خ‬
‫� � اان � � � � �م � �رري � ددل وو �ں  � � � � �۔ ‬
‫ن‬ ‫خ‬
‫�ن � � � ��اا� �اا� ااوورر  � �  ااتيك �� �ف �۔ اان � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫جخ ت ت‬ ‫خ‬
‫آب رررر � � ��  �۔ تاارر� ‬ ‫ آآددب �   ٓآ ب‬
‫��آآن � � وو آآدد�  دد�ب ئآآرر� ب‬
‫‪16‬‬

‫’’�ررے  ��ے  �  دد�اارروون  �   اابيك  �ف  �  �  �  �ن  �  ��  � ‬


‫ڑ‬
‫�ب دد�اارر �رر ددے �‪ � �،‬‬ ‫�� آٓ آ رر� � آآ� � � �ف � � �  � � سب ي ب‬
‫ذ‬ ‫ن‬
‫ب  � ��  ‬ ‫رر� �  �رر وو �‪،‬اا� وو �ن  ااوورر   �� وو �ن  وو�ه س ب‬
‫ش‬
‫�۔ ‘‘)ااييك شاام � �۔ ۔ ۔ � ‪(١٠٠‬‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫ �ن � � � اا��ن  �  اا��� �� �� � � �  ررو رور رروو� ‬
‫ � ‬ ‫ ‬ ‫�  �ج  وواا�  �  ��  �  �  اا�ن‬
‫ن‬ ‫خ‬ ‫ۂۂ خ‬ ‫جخ‬
‫ااوو�اا��‪،‬اا�رر‪� ،‬ووص‪،‬ددرردد�ي‪،‬جبدخدب ب  اابساا� �اارري ااوورر  �ددي اابساا� �ق � ‬
‫اا� ��وون  �  �ي  �م ددتياا �۔ ووه  � � هه�ر � � آٓ آ�دد� � نپآآك دد� ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫�  آٓ آرررروو�  �۔  ووه  ��  �  �ت  �  �ه  �  دد�  �  ‪،‬اان  �  اا��ن  ‬
‫خ‬ ‫جخ‬ ‫خ‬ ‫ڑ‬ ‫خ‬
‫�  �س  رررر  �  ئبرر�  ��  رر�ن  �   �ف  �  �رر  وو  آٓ آ�  �ووآآن ‬
‫بز‬ ‫ت‬
‫��� � ��رر �ش  � � �۔ ووه اا� � � ج بذذذببااب  � � � اا ‬
‫ن‬ ‫خ‬ ‫ش ت‬
‫�� �  �  � �ااههساات‪�،‬س �ل  وو رررر‪�،‬دد ��‪ �� �،‬ااوورر  �� ااناا ‬
‫ت‬ ‫ز‬
‫� � ��ن  � � � دد�ں � �ك رر �  وو وو� � ددے۔ اا� �س �تاا � � ‬
‫ز‬
‫ووه � �  �ي‪  � �،‬ااوورر   � �ي  اا�اارر � �  �� � � ‬
‫ز‬
‫ساا�  ااوورر    وواا��  �  اا�    ددل   وو  �ن  �  �نيززز  �۔  ززز�� ا اوورر    ااس  � ‬
‫ڈ‬ ‫ت‬ ‫ض‬ ‫�قت ت ت‬
‫ضضتياات  �  �  اان  �  �تيآآت  �ي  آٓ آ�  �  آآ�  ��  �۔  ڈڈي۔  اا�۔ ‬
‫�رر� � � �‪:‬‬
‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫ ’’ ززز�� � �اا �� � اا� �۔ �ن  تك �اا � � ‪  �،‬رر�� � رر�ه ‬
‫ز‬ ‫ڑ‬
‫ب � ببرراا � رر�ه � ‬ ‫�ن  � اا�رر � دد� � �ن  ببااهه�ر � �  ااوورر  س ب‬
‫ت‬ ‫ت ز‬ ‫ش‬
‫�۔  �ن  �  ببااررش  �    ��  �  �  بك  رر��  �  ��  �باا  �  ااوورر  �  ززز�ه ‬
‫‪15‬‬

‫� �ئ �  ه ه ر� � �ووف � � ااس � ئبااوو�دد � وو�� ااوورر  �م ييااس � ‬


‫خ‬ ‫ت‬ ‫�‬
‫��ردد   ھ�ب�راا  �باا  �۔  �  ��ن  هه�ر  ااس  �  �  �  ��ن  ررووج  �  ��  �    � ‬
‫ش ت‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�ن  �    �س  �  اا�  �  بببزباا  �  �بيب  �  �  رر�ه  رر�  �  ررووس  اا�تاا ‬
‫�۔ ��ه ججه� �  �  اا � �� � � �رر � � �رر � � � �� �ن  ‬
‫اب �  اا� � ئباا�  دڈداا� �ن  �۔  اا� ‬
‫�� �رر � � �رر � اا� � �  ا ب‬
‫ن‬
‫اا�� ’’ دد� ‘‘ �  �ن � � � � � ‪:‬‬
‫   ’’� ب ب‬
‫ب آٓ آدد� آآ�رر � �آآ �  � رر� � � �وون  � �م  � ااس � �� ددوو رر ‬
‫�  � �۔ ‘‘ )�  آٓ آ� �ن۔ ۔ ۔ ۔ � ‪(٧٩‬‬
‫ن‬
‫آت � �� � دد�يٰ �ن � � �۔ �� � ددوو�ے �  ااوورر  آٓ آدد� ‬ ‫’’  آآ� آٓ پ‬
‫ت‬ ‫ئئ‬ ‫ن‬
‫سااررئ � ددوو�وون  � �ن  � دداا ررے �  � �ئاا رر� �۔ ‘‘)�  آٓ آ� ‬
‫�ں۔ ۔ � ‪(١٢٢‬‬
‫نض‬ ‫ز ز‬
‫اب  �ررددي  ��  �  �  �  رربباان  ااوورر  �  �م  � اا  �وورري  �  �  �۔  ۔  ۔ ‬
‫ ’’ا ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫اا� �ووه � � � �ن �اا دد� �  �  ددوو�ے � �ن � � � � � ااس ‬
‫ن‬
‫� ��رتياادد  � �ن � �ن  �  رر�‘‘‬
‫ت‬ ‫خ ت‬
‫ب  ددرر�ب  � �ج  � اا�تاا � � ووه ‬ ‫’’ �رر �� � جبدخد� � آٓ آدد�  �  آآ�رر � ب ب‬
‫سااررئ دد� � اا� ساا� �  � � �  � � �ن  �س �اا  � �  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ااوو� �ن۔ ۔ � دد�تاا � �ح۔ ۔ ۔   � �  ااوورر ددرر�خت   � ��۔ ۔ ۔   � ‬
‫ؤ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫ �ؤن  �ے اا�رر �  �۔ ‘  ‘)�  آٓ آ� �ن۔ ‬ ‫ دد�ت ااوورر  رر�� � ؤ‬
‫�ت � پ‬
‫۔ ۔ � ‪(١٦٣‬‬
‫‪14‬‬

‫ت‬ ‫ت‬ ‫ت‬


‫   ��ت  �  ��ي‪  �،‬وو  �دد  �  �ووت‪  �،‬وو  ااددررااك  �  وو�  ااوورر  �ببااب   وو ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫��اات  �  �ع  ااوورر  �ررت  ووه  ��  �  رر�  وو  �  ااوو�ف  �  �  �ن ‬
‫بث ت‬ ‫بث‬ ‫بض‬ ‫ت‬
‫� � � �� �ب � �� � �� �  اا� ااوورر  � � اال اا�� �رر  ااببب ‬
‫�� �۔ ووه اا��ن  �    � �رري � اا� اا�اام �� �  �  �  ااوورر  ‬
‫ت ت‬
‫�ي  �اا�ن  �  �دد وو  �  �ھ  �  ��  �  اا وورر  وو�ت  تاا  �  �  ��  دداا�  ددل ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫�‬
‫� �۔ آآن � آآ�� �رري رر�� � �ت آٓ آ �ر�  اا�اارر � ��� �� � ااوو رر  ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫�گ آٓ آ��ر�  ��ن  � خ�ف � �دد آٓ آرر�   رر� � دد�ب دد� �۔ ووه �دد � ‬
‫ت خ‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫��  ��  �    اا�  �  رر��  �  �كت  وو  �ااررت  اان  �  ��وون  �  ��رااوواان  ‬
‫بث ت‬ ‫ت ن‬
‫�۔ � �بيب اان � ��وون  � � �� � �� �� وو�  ااببب �� ‬
‫ذ‬
‫�۔  ووه  �  وواا�  �    دد�  �  �  �  دداارر  �  �رري  دذدههيي  اا �س  �  �ررے  � ‬
‫ف‬
‫ت‬ ‫ش ت‬ ‫� ٹ‬ ‫ز‬
‫ااجج�ف وو اارررراال اا��  ھئئياا ��  ااوورر  � �ااههسااب � باا� � � اا� � � ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫گ�  �� �� � �اا�ن ‪،‬ااخ�� اا�اارر‪ �� ،‬رروو تاائيااب  ااوورر   ��� وو ‬
‫ت‬ ‫ت �خ‬ ‫ئئ‬
‫آب  �  ذخذ�ب‪� ،‬رر�‪�،‬سب‪ �،‬‬ ‫��  � رر  � �  �  ��  ��  آآ� آٓ پ‬
‫ن‬
‫ببرر�‪ �� �،‬ااوورر  � �ئ  � اا �ه �اا�ں  �  �ق � دد� �۔ �ن ‬
‫ز‬ ‫ن‬
‫�  �  �     ااب يك  �  �  ��  �  �  �  اان  �م  �� ر رااددووں    ااوورر  ‬
‫ت‬ ‫ز‬ ‫حخ‬
‫�ك � � وو�ن  �  �ف �� ااوورر  � آٓ رآر� جبددوو � � �۔ وو�ت ‬
‫خ‬ ‫خ چبخ خ خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ‬
‫�  هه�ر ��ر�ن‪�،‬وودد‪�،‬رروون‪،� ،‬بي رربيدد‪،‬هه�� �ن‪ � ،‬گ�ي�ر �ن‪،‬آٓ آ� بب� �ن  ااوورر  ‬
‫آجج آآن ن ن‬ ‫��‬ ‫ن ن‬ ‫ت‬
‫�ههب  ��  �  �ف  �  �م  �باا  اان  �  دد�رر  اا مل  رر�  �۔  آٓ  �   سآآن ‬
‫ز‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫آ�ب �  مئبئ� �۔ آآس � �� �سآآ � � آٓ آ�م رروورر�رر � ‬ ‫ذذذآآب � �� � آٓ ب‬
‫ت‬
‫� �� ااس � � ززز� ��  � ددرر � �۔ �  � � �ب �� � ‬
‫‪13‬‬

‫ت‬ ‫خ خ‬ ‫ت‬
‫��ب  �  ررح  �ن  �  �  �  اا��  ��  �  �ووت   ٓآ آ�  تزآآ  آآ��ن  ‪ �،‬‬
‫خ ش‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ث ت‬
‫�  ��ں  ااوورر   وو�سب  وو  ببررببرربيب  �  �م  اا�ااب  �  �ن  �  �۔  ووه  اان  �ش ‬
‫اب  � � دداارر �  دد� � ‬ ‫� وو�ن  � ببگ� � �  � � اا� ببا پ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫�بيب دد�  �س �باا � ‪�،‬ن � � � ااس � ببااررے �  � � ‪:‬‬
‫خخ‬
‫ب ااوورر  �ص رر  � � � � � � � ‬ ‫           ’’۔ ۔ ۔ �رر � ذخذ�  اابيك �ص ذڈذھ ب‬
‫آآب � � � �   � � ‬ ‫آآب آآس � � �  � آٓ آ � آآس � ب ب پ‬ ‫� �رري رر�‪  �،‬ب‬
‫ت‬
‫�  �  � ‬
‫ش‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ دد‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬‫ ‬ ‫�‬ ‫ �‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫۔‬ ‫ �‬ ‫�‬ ‫ا‬
‫ا‬ ‫�  �    بباا  اا�  �  �رر  ااوورر  ت‬
‫�� � �ڑڑڑ دد� � ‪� � �� � �،‬تيدد �۔ � ااوورر  � � �� سص � ‬
‫� �  �۔ ۔ ۔ ۔ ۔ �رر � � � � � ااس � �ن  اا� � ��ن  � �اا ‬
‫ظ‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ دد�ب  � دد�اارر �۔ ددوو�ت  � اات يك �ظ  � � � ‬
‫پ‬ ‫� رر� � ددوو�ب‬
‫ت‬
‫�� وواا� � اا� �ه �  رر�ھباا �۔ ‘‘ ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫�ں  � � ��ب � �رر � ��راارر دد� � ددرر اا� اان � �اا�ب � � ‬
‫�� �۔ آآس � �ن  �  � آآ� تيآآدد آٓ آ� � � آآس � ددل آآس � �آآ� دد� � ‬
‫ت‬
‫�  �ن  �  �  �  �۔  ووه  �ن  �  �هه�ر  �  �ه  ��  �  �  �ے  �  �ررب ‬
‫ظ‬
‫�  اا� ظاا� �هه�ر � � � �ل �� � آٓ آ�دده �  آآ� � � � � �� ‬
‫�۔ ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫ ’’هه�ر � � اا� رر�� � ��۔ �ت  ااوورر   �رري � ع�ووه هه�ر � �ب ي دد ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫سكتے �۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ددل � � � �م  وو� اا� �ئاا �۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ � رر ‬
‫ز‬
‫�  ددوو�وون  �  رر��  �  ااوورر  ووه  �   اا�  �  �  �  �  �  �  �  �‪ �،‬‬
‫ز‬
‫رر�ه رر� وواا�ن  � �ه �۔ ‘‘)�  آٓ آ� �ن  �  ‪(٥٤‬‬
‫‪12‬‬

‫ت‬ ‫ش ت‬
‫��ه‪� � ،�� �،‬ه بياادد ددااسب‪ ،‬اا� �ب‪،‬دذدووق �‪ �،‬وو ااددررااك � ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت ظ‬
‫اارر�  ��  �‪�،‬م  �  حمااتيت  ااوورر  ظاا�  �  �ت  اا�  ااوو�ف  �  �  اان  � ‬
‫ز‬
‫�ر �م � �� �۔ اا� بباا � ل اادد� � وو�دد �‪�،‬م ااوورر  �ع ‬ ‫�دد ااوورر   ر‬
‫ب ب بث‬ ‫ن‬
‫اابساا� � � �  ڑڑڑاا اا اا� �۔ ‬
‫تزتت ش‬ ‫تز‬ ‫ز‬
‫   � اا��ل � ��دده  رر�� �  �س � �ع اا ساان  � اا س اارر ااوورر  �اا�� � ‬
‫ت �ي ااوورر  �� � دداارراا� پ‬ ‫ددت ت‬
‫ �ج اا�ل � � �� � ‬ ‫� � ددبياا �۔ � ي‬
‫ت‬
‫� ��ك اا�اات � اا� اا�رر �� �� �۔ آٓ آجج  � ددوورر � آآ� � �  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫ددوو�ت  � � �رر �اا� � � رر� �۔ � �� ‪�،‬ببب  ��  ااوورر   � وو ‬
‫ڈ‬ ‫ن‬ ‫ش‬
‫ه‬
‫��  جچ��  وواا�  �  ��رووش  �م  �  ��   ه�ر  �ف  دد�تاا�  ��  �۔  ڈڈووم ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫بخڈڈ‬ ‫ڈ‬
‫ڈڈ�رري‪ �،‬ڈ‪�،‬ووے ‪�،‬ے ‪ �،‬ااوورر  �ے ددوو�ب � ببل �� � �رروون ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫� � �  ااوو رر  اان � س�هاا ااوورر  اان � سااتاا رروو� ��ن  � �ن  � �اا� ‬
‫ظ‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫باا � � � �  رر� اا� �  � � �� �۔ �ن � � � هه�ر طاا� ‬
‫ض‬ ‫ت‬
‫�  ااس  �  ااوو�ب  ئياادد  دد��  ��  ااس  �  وواا�  �  ددئياا  �  �  اان  �  �  �  � ‬
‫ت‬
‫اابيك  �  ددوو�ب‪�،‬ه  وو  �  �  ���  ��  �  ااس  �  �  �  ززز�  �  �  ووه  ‬
‫ت‬
‫�ددرر � � � تياادد رر� �� هه�ر ااتيك � � ساا� � � � رره �تاا � ‬
‫خ‬
‫‪،‬س��   � �ن  � وو �رر � �وون  �  آٓ آ �� �  �رر  ااوورر   دداارراا � ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫بخ ش‬ ‫بخ‬
‫اا�ن  �  �  �   ساان  �  � �  �م  � �ن  �  �  اا�  ��ب  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫اا�رر ببرر م� �� �   ااوورر   اان  � � دداارر � ��ت  � اا� ��ت  � اا�رر ‬
‫ث‬
‫�� �  � � � وو � � � ددرر� وواا �� � �� �۔ �ثاال � ‬
‫ن‬
‫�رر  �  اان  �  اا��  ’’وواا�‘‘  �  ااي يك  �  دداارر  ’’�رر‘‘  �۔  �رر  ددرر   اا� ‬
‫‪11‬‬

‫ت‬ ‫ت‬
‫ا�ب  � ببااررے �  � ببااب  � � � � � � � � �باا ‬ ‫       ا ب‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ا�ب  �  اان  � � � وو اا�  � � دد�� دد� ‬ ‫�۔ �ن  � � � ا ب‬
‫خ‬
‫�۔ وو� ااوورر   اا� وو� � � وواا� ااوورر  وواا�� � اان � � � �بياان  ‬
‫ئئ‬ ‫ن‬
‫ب وو آٓ آ�م ااوورر  ددرردد وو � � ووه اا� ذذذاا� � ‬ ‫�� وو� �۔ ووه �ع آآئسآآن  � � ب‬
‫ن‬
‫ااوورر   �� � � �� �۔ ددرروون  � � � � اان  � اا��ن  � ‬
‫ز‬ ‫بث ت‬
‫آٓ آ�� � �� � وو�   ااببب �� �۔ � �رر � � رر� �� � �رر ‬
‫�  � اابيك �� � � � � � �۔ �� � � �� نں  آٓ بآج ��ں  ‬
‫ن‬ ‫ن�‬ ‫ن‬ ‫خ خ‬
‫�  ررووح  رر�  رر�  ااوورر  ددل  ��  ��  �  �  �۔  �ن  �   م  �  اان  � ‬
‫غ‬ ‫ن‬
‫ددرردد  �  �  ااوورر  �  �  ددل  �  �س  ��  ��  اان  �  دداا�ن  �  �  اا� ‬
‫ت‬
‫اا��ن  �  � � �ررب  � ساا� � � � ووه  ااب يك �دد �� �۔ ‬
‫ن ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫�ن  �  �  �  اا�  �ع  �ببااب  �  ااررددوو  اا��  �  ددھبك  رربگ ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫��� � ددنياا �۔ � ���  ااتساا� �ررددي ااوورر  � وو �آآ�ت � آٓ آ�� ااوورر  ‬
‫ذ‬ ‫ت‬
‫آآ� آٓ آ� �ررآآب � آٓ آ� ددآآرر �۔ اان ااررددوو اا��ن  � � اا�� بپاا�� �� ‬
‫ضض‬ ‫ت‬
‫وو  ��ت  ااوورر  �جج  �  �  اا وورر  ااس  �  ��  اارر  وو�  �  �  ��  �  ‬
‫خ‬ ‫ت‬
‫�  �  ببااب  بب�  �ف  �ددبيدد  �  �  �  �  �  اان  اا��ن    �  �  ثپاا�ن  ‪،‬اا� ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫آٓ آ��ر�ن  ‪  ،‬ااوورر  �  �ئيآآن    �وودد  وو�ب  �  �  آٓ آ�  �  �  �۔  ��ں  تك ‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫اان اا��ن  � ئبا رار � �� دد� رر� �۔ � � اا�اام � � اارر� �رر �ن ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫� � � ��وون  �  دد�� دد� � ووه ااس ببااب � �ب � � ووه � �� ‬
‫ت‬
‫�    �تيت  �  �  �  ��  �۔  �  ااوورر  �رر  �  بباا�  اا�ااك  �  � ‬
‫ن‬
‫اا�ززز  �  اا�ن    �  �   وو  ذذذ�  �  �  �  آٓ آ�ق  �  �  �  �۔  اان  �  �ي ‬
‫‪10‬‬

‫         ’’ووه � � �‪�،‬ے رروو�  رروو�  � اا� وواا� �ن  � اا�س  � �۔ ‬


‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫اب  �  �دد�ي۔  ۔  ۔    اان  �  وودڈد�ے  اان  �  �دداارر  اان ‬
‫ووه  �  �  �۔  ۔  ۔  ا ب‬
‫بجئ‬
‫اب  ��    �  ��  ‬ ‫�  �  �  �   يئئئيں    �  ووه  �  �  �۔  ۔  ۔  ا ب‬
‫خ‬
‫اب  � �گ � �ف � � رر�ه ‬ ‫آآززز�  ددب  ��  �۔ ووه � � � ا ب‬
‫ب‬ ‫�‪،‬آٓ آوو‬
‫ش‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫رر�    �  ااوو رر  �  �  ددههسب  وو  �ف  �  رروورر  ��  رر�  �  ‘‘)ااييك  شاام  � ‬
‫� ‪(١٦ � :‬‬
‫خ خخ‬ ‫ن‬
‫       �ن � � � �وون  ااوورر  سبگ�  ��ن  � �ے ااس ��ے �  ‬
‫ن‬
‫ب‬
‫ش‬ ‫خ‬ ‫عق‬ ‫خ �چبخگ� ي خ‬
‫��دد هه�� �ن‪� ،‬خز �ن‪  ��،‬بباال �ن ااوورر  �� �س � � اا ساا�  ‬
‫خ‬ ‫خ ش‬
‫�ن آٓ آشآآم ددرر�وون  � آآن � � � ددآآرر ااوورر  � �دد�ن  � � � �ف � �بياا ‬
‫ئئ‬ ‫آآئخ‬
‫�۔  آآئيك  �س  �  �رر  �  �  �  ووه  دد�   سآآ�  �  � ب‬
‫ب  وو  آٓ آ�م  � ‬
‫ش ت‬
‫�ت  اا� �۔ ��‪،‬ررتياا �رري‪،‬ددههست  �ددي‪   �� ��،‬ااوورر   ددرر�� � ‬ ‫پ‬
‫ت‬ ‫ت ن‬
‫�ت اان � رر� رر� �  � � �۔ ووه �ف �آآ�ت �  ٓآ آ� � ��ر� � ر�� ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�م  �  حماائيت  �    دد�اا�  وواارر  ��  دد��  دد�  �۔  اان  �  ��وون  �  � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫ببااب  وواا�  �  ��  �  �  ووه  �  وو  �  �  �  �  �  ااوورر  ��  �  �  اان  � ‬
‫ت‬ ‫ن ن‬ ‫خ‬
‫�  اا�ن  �۔  ووه  �  �  �  �ج  ��  �  اائساان  �  �رر  �  �  �ررب  �� ‬
‫ن‬
‫اس � � � � �۔ �� هه�ر �‪،‬هه�ر ��  ااوورر   هه�ر �م � اانساا� ‬ ‫�� � ا خخ‬
‫ت‬ ‫خ‬ ‫خ‬ ‫ڑ‬
‫��  �  � خ�ے  اارراا  �  اابساان  �  ااس  �  ااوو�ب  بياادد    دد��  �۔  �  ززز�ں  �  ااييك ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫ب  �  �  �  �  �باا  �۔  �ن  �  �  � ‬ ‫�اا  �  وو  ك�ه  وو  با باج  �  س ب‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اائيك � �رر � � � وو��‪،‬ئاارر� ااوورر  باارر� � � � � ببااررے ‬
‫ش‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫ت‬ ‫تزش‬
‫�  � اا�اارر � اا�تياا � ووه �تيت ددل  ين  �۔ ‬
‫‪9‬‬

‫نن ش‬
‫ن‬
‫�  �  �   سنين  �  ااوورر  �ررووں  �  �م  �  دداام  جچ�  رر�  �۔  �  �گ ‬
‫ڑ ڑ‬ ‫ئئ‬ ‫آآئخ‬
‫ب  وو آٓ آ�م � �رر �رر� � � رر� �۔ ‬ ‫��  آآ�م � �  سآآ� � � ب‬
‫ش‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫�ن � � � آآ�آآرر � � آٓ بآج � آآ� آآئسآآن � �س � � �� � � ‬
‫ن‬
‫دد��  اا�  وو  �  �  �اارره  �  �  �۔  �ن  �  �  �  اارر�  اا��  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫اب �۔ اارردد وو ‬‫اددب � اابيك ددرر�ں  ببا ب‬ ‫�ووب �  � � �ه اا�� � � ووه باارر� ا ب‬
‫خ‬ ‫خ‬ ‫خ خ‬
‫اددب � � �� وواا�ن  � � اان � بباارر اا�ن � � � رر� �۔ ‬ ‫رربباان وو ا ب‬
‫ض‬ ‫ت‬
‫     ااررددوو  اا�� �  ���ت  �  �  �ع  �ن  �  �  � �  �  �  ووه   اا� ‬
‫ش‬ ‫ن‬
‫آث �۔ اا�ن  � اان  �م ددرر�ه  � وو�ں  � � � �دده �ش � ‬ ‫�ثثآآل آٓ پ‬
‫ز‬ ‫خ‬
‫�  �  ��  اا�م  �  �  اابساا�  �  ددرر  �  آٓ آررآآرر  �۔  �  آٓ آددم  �رر  آآ�  ��م ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫خ‬
‫�� � �� �رر اابساا�ن  � �� �ت � � � اان � �م � دداام حچ�� ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫�   ااوورر   �ت  ااتيذذذاا �� �� �۔ اان  ��ن  �  �  � اا�ف � ‬
‫ٹ‬
‫�  � �� اا�ف � �  اابيك � � � � � ددب ب اا � � �ب � �� ‬
‫غ‬ ‫ث‬ ‫غ‬ ‫ز‬
‫� � � رررر ددرر�رر �۔ �ن � �  � �م � �ب � � � � اان ‬
‫ش‬ ‫ئخ خ‬
‫�  �ل  �  �   اا�  دد�  �  �  اا ساان  �  �س �  �  ��  �  اا��  �� ‬
‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫�  �نه  � �ناا  �ے  �۔  ااس  �ح  �  دد��  اا�  وو  رراا�ب  � �اارره  �  � �۔ ‬
‫ب  � ��ن  �  �  ��  �  �  ��  �  � � ‬ ‫اائيك  �  �ف �اا  � ب ب‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ت‬
‫� � �� � �باا � � �ررب �ل  اابساا� وو�رر � � � ببرراا �ن �۔ ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�ن � � � اا� اا�� ’’اا�ف‘‘ �  اانيك اا� � دد�ووززز ساا� �ن ‬
‫� � ‪:‬‬
‫‪8‬‬

‫ز‬
‫         آٓ بآج  � ددوورر �  � � ��ے �  آآس  آآ�آآرر �  � پ پب  � � � � ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ن‬
‫اابساا� � باا � ل اا��ل ��ب � ددوو �رر �باا � رر� �۔ �ن � � � ‬ ‫ب‬ ‫ب‬
‫خ‬ ‫ۂ‬ ‫ت‬
‫�بيب � � � � � � اا�ه  �ؑ � اا�بياا �۔ اان � �ل � � � ‬
‫ض‬ ‫ت ت‬ ‫ز‬ ‫آآتز‬
‫� آٓ آووآآززز �  سآآن  �گ  آآ� �۔ � يت  � � �رر  ااوورر   � � �رر اان  � ‬
‫ت خ‬ ‫خ‬ ‫ت‬
‫ا�ب  �  اامببياازززي  وو�  �۔  زخز��  � � ��  اان  �  اا��ن  �  ددئبسئاان ‬ ‫ا ب‬
‫ذ‬ ‫ذ‬
‫ذ‬
‫وب �  �ه � � � ااذذذ�ن � � وو �� � ‬ ‫ددل � �ل ااوورر  �ااغ � ااررل � ررو پ‬
‫خ‬ ‫بث ت‬
‫وو�  ااببب �� �۔ � � �  � هه�ر �ل �  اان � دد�س �  �۔ ‬
‫ت‬ ‫ن‬
‫اان  �  وو�  ��‪��  �،‬ه  ااوورر  �ت  � رري  �  �  �ل  �  �  ��ر�  �ن  � ‬
‫ز‬
‫�  �  دد�  �۔  اا�ن  �  ززز�   وو  ززز�ن  ‪   �،‬وو  �ن  اا وورر  �ا راره  �وو  وو  �  � ‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫ب‬ ‫ب‬
‫ا�ب � � �رري � �طه  ررگ وو � � ‬ ‫ااس اا�اارر �  � � � � اان � ا ب‬
‫حخ‬ ‫خ‬
‫ددم �دد �۔ اان � �� �  � � اا�رر‪� ،‬ووص‪،‬ددرردد�ي ااوورر  � � � ‬
‫ت‬ ‫ث‬
‫تپاا�ن  ��ن  � �ه � دد� �۔ � �ب  �  ااوورر   � ببااك �اا�ب  � ‬
‫خ‬ ‫ت بز ز‬ ‫ز‬
‫رر�� � �ررب  � اا اان  � اادد� � اا� �۔ اات يك رر�ك � �رر � ‬
‫ز‬
‫�  �  �  �  هه�ر  اا�ا رار  �دد  ��  ��  �  ��ن  �  �  وو�  اا�اارر ‬
‫ش‬ ‫خ‬
‫ب‬ ‫ئ‬
‫رر� �۔ آآن � �ل � � �ددس �  وو  �رر � �� � �ه  ررآٓ آ �� � ‬
‫� وواا� �� �۔ ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫ظ‬
‫       ه ه ر�  ظاا�  �  �  �  ااوورر  �ك  اا�ل  �  �  دد�  ددرردد  �    ساا�  �باا  �ن ‬
‫ز‬
‫�  �  �  نززززددبيك  اابيك  �  ببرري  �  �۔  اان  �  اا��  ززز��  �  �م ‬
‫ن‬ ‫ز‬
‫وه � دد�� �  ��ب  رر� �  � �رروواان ‬
‫ب‬ ‫و‬ ‫۔ ‬‫ا� �� �‬ ‫ا‬‫ر س‬‫ار‬ ‫� وو ��را‬
‫ب � � ااوورر  بيزززبيدد آٓ بآج � ‬‫�  � هه�ر ددوورر �  ��ن  � � ددرر� رر�  � � ب ب‬
‫‪7‬‬

‫ز‬ ‫ن‬
‫ااتساا�  �  ددرر  �  آٓ رآرآآرر  �۔  ااس  �  ببڑڑڑھ  �   اا�  �  �  �  �  �ك  �  � ‬
‫ب ت‬ ‫ذ‬ ‫ش‬
‫ي‬ ‫ف‬ ‫ي‬‫ه‬ ‫ه‬
‫وو� � �  �ش � � � � � � �ي‪  ،� �،‬دذد ي اا �س‪ ،‬ساادد ب ‬
‫ش‬ ‫ت‬
‫�ي)‪�(Sadism‬رر  �ي  ااوورر    ��ب  ��  �  آآب يك  ��  شآآ�  �  ووه  � ‬
‫ت‬ ‫ت‬
‫رروواا� � دداا� � �۔ اا� � �ب‪ �� � � �،‬اا� ��ب � اا�م ‬
‫بخ‬ ‫ت‬
‫ب � اا�� � � � ��� � � � � ااس � دد� وو�ب � �  اام ‬ ‫پپاا � � ب ب‬
‫ظ‬ ‫ذ‬
‫� � � � � �۔ �ن � � � اا�� طاا� وو �ك‪�،‬ذذذي وو �رر ‬
‫ت‬ ‫ئث ت‬ ‫تز‬ ‫ت‬
‫اا�� �� � � �ب  � ئااررئياا�  اائبب  ��۔ ووه � � ��ت  � ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ددل وو �ن  � �تيرر  رر�  �   اان  � دد� �اا� � � � � �  � � ‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫اا�اا�ن    �  �م  ��  �    تاا�  �    �تاا ��۔   اات يك  �ي  �  �رر  � ‬
‫خ‬ ‫ت‬ ‫ن‬
‫خ‬
‫� � �ن � � � �دد �سب اا�� �� � � �  �ف � ‬
‫ن‬
‫� � �۔ آآن � �� �  ئب� � آآ� آٓ آ��ر� � � رر ووج � �آآ�ن  �  آآ�� � ‬
‫ز‬ ‫خ‬
‫اب  ااوورر  ��  �  اانيك  �  دداارر  ااس  اا�ا رار  �  ااس ‬
‫��  �۔  اان  �  اابيك  اا��  �ا ب‬
‫ت‬ ‫حخ‬ ‫خ‬
‫ا�ب  �  ااوورر    �م  ��ل  �   �ف  �ف  � اا�ت  �  � ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ �‪،‬‬ ‫�ر‬
‫ره‬
‫ن‬
‫ئبااررے �  اا� �م اا�ن � اا�رر �� �� � �۔ ‬
‫اب � � ااوورر  ‬‫     ’’� �ن  � � � رر آآ�ل �� �� � آٓ آ � �۔ ا ب‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫�ب۔ ‬ ‫ب �گ � رر� �  ��� اابق ب‬ ‫�تاا �� �۔ ۔ ۔ ۔ ووه �م � دد� � س ب‬
‫ن‬
‫۔ ۔ �� �اارري۔ ۔ ۔ اا�� �دد  � س بب  � � اا� �۔ اان  � �  �  ‬
‫ن‬ ‫ظ‬ ‫ت‬
‫�ررئ �ت �� � � وو۔ � � ررووح اا�ظ ااوورر  � �ن � � �� رر� �  ‬
‫ش‬
‫رر� ��۔ ‘‘ )ااييك شاام � �‪(١٢١ � :‬‬
‫‪6‬‬

‫خ‬ ‫خ خ‬ ‫ت‬
‫��ت � تپاا� � � �اا�ن  �  �طه ررن � � رر��  � � ��  � ‬
‫� �� آٓ آ�آآرر � �آآ� � � ووه  �ے � آٓ آ�دده � �۔ � � ددل ‬
‫بخ‬ ‫ث‬
‫�  ببااعب  اابيك  �ف   ااك  �  �  �  اا�  اا�  ��  �  �  �  �۔  �يياا ‬
‫ش‬
‫�آآ آٓ آدد� �  سآآ�  آآ�� ��ردد � اا� جبدذدبباا�  ااوورر   �� � � � �م � ‬
‫ن‬
‫ دد�پ‘‘ ‪� �  � ١٩٨٩‬م  � ‬ ‫�� �۔ اان � ددوو�اا ا ا��ي �� ’’ساا� ساا� پ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ش‬
‫آٓ آييآآ۔  ااس  � �  ’’ااييك  شاام �  �‘‘  �  �اان  �  اان  � �اا  اا��ي �� ‬
‫ن‬ ‫ن‬ ‫ش‬
‫‪    �  ٢٠٠٠‬شاا�  �اا۔  ’’�  آٓ آ�  �ن  ‘‘  �  �اان  �  �ن  �  �  � ‬
‫ن‬ ‫ش‬
‫اا��ن  � �� ��  ‪  � ٢٠٠٢‬شاا� �اا۔ �ن � � �  � � � � ‬
‫ش ت‬
‫ب وو � �  �ن  ددسب �ن  � ه ه ر� �رر � � رر� �� � ‪،‬آآس ‬ ‫� آآس �� آٓ آ ب‬
‫ظ‬ ‫ز‬ ‫بز‬ ‫ز‬ ‫ز‬
‫وب � �ااغ رر�� ب پ اا اا � اا� رر�� �۔ ووه آٓ آ� آآ�ظ �  ‬ ‫�  اا� � �  ددو ب‬
‫ت‬
‫ ��ب  �ش  ��  �  ووه  ��  �  � ‬ ‫ب‬ ‫��ب  �  �  �وو�  دد��  �‬
‫ن‬ ‫ز‬ ‫ز‬ ‫ت ت‬
‫ئبآآهه�ر  �  دد�  �  آٓ آ  ئآآ  �ئآآ  �  �  رر��  وو�آآن  �آآ�  �  دد�  �  ��  �۔  اان  � ‬
‫ت‬
‫���  �ھ � �م  آآ�آآل � جپ� �ئآآ �  آٓ آ� �  رر�  �ے  ااوورر   �رر� ‬
‫ت‬
‫ب �� � ��ن  � دد� �� ‬ ‫ب‬ ‫�ثثاال � �ج �ں  � �ف �رر � �� �ب‬
‫غ‬ ‫ت‬ ‫ش‬
‫ب  � ر��ب  �  ووااررے  ��  �  ااوورر  �  اا�  �  �  �ااغ  � ‬ ‫�۔  ��  �ے  ش ب‬
‫ز ت‬ ‫ز ز‬
‫�  �  آآس   ٓآ آس  �  رر�  دد�  �  �  رر�  رر�    �ك  �  آآن  �  بآآببآآ�ن  ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫� ��رر � ��۔ �ن � � � اا�� ااتساا� � وو�رر ااوورر  ��ي ‬
‫ت‬
‫� � �۔  اا�  ااس ببااب � �بيدد � � � � اا��ل � ��دده ززز�� ‬
‫ن‬ ‫ت‬ ‫تذ‬
‫�   اا ساا� � ��‪،‬تذذذ�‪ �،‬ااوورر  � ��ي �� وواا� دد�باا� �� ‬
‫ش‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫خ‬ ‫بخ‬
‫�  �� اا� � �  �س  اا� �ل �ن  ااوورر   �ههب  � �ش  � �ش ‬
‫‪5‬‬

‫آآ�ن  � �آآ �ررف آآبيك �ي طآآ� � �آآبيآآ � آآس�م آٓ آببآآدد �  آآررددوو آآ�� ‬


‫ٹ‬
‫�  �  �� �  رر�  �۔  �  �  �� د داا�  �رر  اا�  ��ر�  � �اا� �  � ‬
‫ت‬ ‫ڈ‬
‫اا�۔   ڈڈي � � � � � رر� �۔ � آٓ بآج  � � سآآل �  � ببااب  � ‬
‫ز‬
‫‪�،‬ے ددل �  � � �اا �اا � �ن  � �  � ااس �� رروورر�رر اادد� ااوورر ‬
‫ت‬
‫ا�ب  �  �  ��  �وون۔  ااس  �  �  �    �ب  �  اا� ‬ ‫اا��  �رر  �  ا ب‬
‫آٓ آببآآددي  �  ��  �رري  �  دد وو  �بيآآ�  ��  �  �  �  �  �  �    �ه  بزآآ� ‬
‫ش‬
‫اددب  � ‬ ‫�س‪،‬آآس�م آٓ آببآآدد  ااوورر    � �� �ئيدد � ��رر �  ساا� �� �  ا ب‬
‫ڑ خ تخ‬
‫�ه �رر� � � � دد�۔ �ے � � � ب ب رراا اا�اارر وو اافيخاارر � � ‬
‫ز ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬
‫�  �ب  �  آآ�  آٓ آببآآددي  �  بپآآ�  ��  �  �  ��  م�‪،‬آآن  �  ك�م  آآن  �  ررببآآ� ‬
‫خ خ ت‬ ‫خ‬
‫ن‬
‫�۔ ااررددوو �� � ��رووغ  �  اان  �  دد�ت  � اا يك  �� �ف �۔   اان  � ‬
‫ت‬ ‫خ‬
‫ز ت‬ ‫ت‬
‫��  �رري  اا�  دد�  �  رروواابيب  ااوورر  �  ججددئيدد  �  ��  �  �ررت  اا�  اا�رر ‬
‫��  ��  �۔  اا�  ببڑڑڑے  �  ااوورر    اادد�  �اا�  �  �  رر�  وو اا� ‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫ب  � اا�� �رري � اا�بياا � �ن  � � ااس � ‬ ‫�ن  � � � � ب ب‬
‫ن‬
‫آآددب � آٓ آ�رري �۔ اان � اا��ي ��  آٓ آ بج � دد� � �  �ل �۔ ‬ ‫ب‬
‫ن‬ ‫ش‬ ‫ن‬
‫           �ن  �  �  �  �  اا��ي  ��  ‪    �  ١٩٨٥‬ساا�  �اا  ااس  �  ئاام  �  ’’�يياا ‬
‫ت ش‬
‫�آآ آٓ آدد�‘‘ آٓ بآج � ددوورر آآ� ببررآآ� ؑ � ب�ش �  �۔ � �ن  � �ه �  ااس �  ‬
‫ز ؤ‬ ‫ت‬ ‫ز‬ ‫ن‬
‫ؤؤؤں ‬ ‫آآب  �  � آٓ آدد�  آآن  � �ن  �آآ �ت  �  � �  آآ� آٓ آر ررر ؤ‬ ‫آآس �رر � ب‬
‫ش‬
‫‪،‬اا�ن  ااوورر  آآرر��ن  � �س آآ� � ��ن  � آآ� � آآ� ��ن  � �دد � آٓ آ� ‬
‫خ‬
‫ا�ب � � � � �رراا � � � ‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ ‬ ‫�‬ ‫ ‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ �ر‬ ‫�� �� �۔ � اابيك‬
‫خ‬ ‫خ‬
‫�۔ � � � � � آٓ بآج  �  آآبسآآن  �دد �  آآ� � � �سآآ �۔ اا� � ‬
‫‪4‬‬

‫ﺳﻠﻄﺎن ﺟﻤﯿﻞ ﻧﺴﯿﻢ‪ :‬اﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﮕﺎر‬


‫اﻓﺴﺎﻧہ ﻧﻮﯾﺲ‬

‫ �ج � ووه �� ‬ ‫�ن � � � بزاام �� اادد� �ن  �  � �ررف � ب‬ ‫ن‬


‫   ‬
‫ز‬ ‫بز‬ ‫ش‬
‫�  �ووں    �  �ووررس  �ح  وو  �  �    �ووف  �۔     اا�  رروورر�رر  �� ‬
‫ڑ ز‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ز‬
‫�رر‪�،‬رر دداا�رر  �ب  �  آآ� آٓ آببآآددي �  آآس � ��ررر� � ببررے رروورروون ‬
‫ت‬
‫� اا� ص��ن ‪�� �،‬اا�ن ‪،‬اادد� �ل يببوون   ااوورر    اا��ن  � �� � ‬
‫خ‬ ‫خ خ خ‬ ‫ز‬
‫ا�ب ااوورر  رربباان وو �ن � اا� خ��� دد�س ‬ ‫�اا� �  �ن �� � � � ا ب‬
‫ز‬ ‫ز‬
‫�  ��  �اانياا  �۔  �ن  �  �  �  رروو�  �  آآس  �  �  آٓ آ�رر  ‪ �  �  ١٩٥٣‬‬
‫ش‬ ‫ت ز‬ ‫ش‬ ‫�ب ن‬
‫اب ئك اان � اازڑز�� � � زززاا� اا�� ساا� � ‬ ‫ب اان � � اا�� ساا� �اا۔ ا ب‬
‫ب‬
‫بز‬ ‫ز‬
‫ا�ر  �  ااررددوو  �   اا�رر  ااوورر  �ززز‬
‫ا�ب  �  ا ر‬
‫�  �۔  اا�ن  �  اا�  �دد  ا ب‬
‫ن‬ ‫ت‬
‫اا�� �رر �  � �رري دد� �   �ت �� �۔ اان  � اا��ن  � �اا� ‬
‫ٹ‬ ‫ش‬
‫دد�  �  ئبزڑزئ  زززئباا�ن    �    شاا�  �  �  �۔  اا�دد  �م د داا�  �رر  اا�  ��ر� ‬
‫)��م(� �رر ببررس �هه�ره � اا�� ��رر� �  �رر� ااررددوو � ��رر رر� ‬
‫ﻓﮩﺮﺳﺖ‬

‫ن‬
‫�ن � �‪ :‬ااي يك � �رر اا�� ��‪4…………….‬‬
‫ٹ‬
‫ڈڈاا� � �‪32………………………………….‬‬

‫�وو� � اا� ��ر�‪ �:‬ددل � � � �رره � �اا �‪47…...‬‬

‫� � طااهه�ر‪:‬ا ب‬
‫اب �ں  دد� �  اا� �ں‪63………….…..‬‬
‫ٹ‬
‫ڈڈاا� �رر اا� ��ر�‪78……………………………….‬‬
‫غ‬ ‫ٹ‬
‫ڈڈاا� � اا� � اا�‪:‬ااي يك رروو� دد�غ  �� رر�‪98…………..‬‬
‫ش‬
‫� � �ي ‪:‬ااررددوو شاا�ي �  � وو م�ززااح � ساا�رر‪103………..‬‬

‫� � اا� �ي ‪:‬ززز� � � آٓ آ�ں � �…………‪119‬‬
‫ادب ﻣﻨﺎرے‬

‫ﭘﺮوﻓﯿﺴﺮ ڈاﮐﮣﺮ ﻏﻼم ﺷﺒﯿﺮ راﻧﺎ‬

You might also like