Professional Documents
Culture Documents
ت ت ن ث ز ز
ااررددوو رربباان ااي يك � �ب �ددم � �ووم � � �۔ببزززم ا ب
اددب ااي يك �ت تك اان
ن ت
� يياادد � ��اارر رر� �۔� اا� � � � �ے جبذذذببااب �� � ��ن � :
ت خ
ببررس � � �آآببآآب آٓ آر ررروو �اا �
�ح �ح �ي يياادد� � � �،اا �
٭٭٭
ت ز ت ئغ غغ
�� :م � رراا اا �ن � �� ااوورر اا�ررت �ج�ت �
ن
اان � � ��� ،وو� ااوورر ااي ببك � � :اا�ززز �
139
�۔� � ددل � ووه � � � � � � � �� � � اا�س
ش ت ت
بذشن ي ن
ب اا�س زززييااں � �� � � � ببااب ذذذ� ن � � �� � �باا۔� ب ب
ز
ا�ب � ب اب ددرر�� ااوورر �� � � �م�ززن �۔اا س ا � اا��راادد ��ه ا ب
ن ددتث ت ت
��ل � � � � اا� �ي � ساات �وون تك ��ن �اا �
ن ن ز
� �� ااوورر اا� � � ��رو رورااں رر�۔اا� � اانساان � � دد�دد � �
ت ت ت ت ن ظ
�ظ رر� �۔اانساا� ززز�� � � � ت ااوورر � ت � � ��
ي ي
نن ن ض بغ غۂۂ ز
وواا� ااس ااب بغ رروورر�رر اادد� � بباارر اا�ن � هه�ر بباا � ااوورر ب باا �رر اا ساان �
خ
�ددن � رر� �۔اا�ن � �دد � � � �ي ززز�� � ��� � �رر �
� �ے � � �گ �وورر يياادد �� �۔
ن ت
جج� جي
�ي �ت � �� وورر�
� ت
� ززز�� � پ پپ پ پپتييي ااے
خ ت ت
)�ي �ب � � �ي خدد�ت � دد� �گ � �� �۔�ي
ت
ززز�� � ��� � �رر � � �ي وو�ب � � � ي � ��اا�ں �
�گ � �� � (
ت ز ش
ااررددوو شاا�ي � ددببسبآآن � � � آآ� ب
آآددب � �� ٓآ آ� �وون � �رر
اب اا� �م � رر��ں ااوورر � �� � �ووم � � �۔�� �ے � رر� � ا ب
ت ت ش
��ب �ووں � ااتااررے � ب ��ر�ب � وو اارر تے � � � آآوورر �م آٓ ب
آ�ب وو ب ش ب
ن �قتق
اب � � �۔ااس � �اا ررنگ � ددرر وو اب �ل وو �ا ب � �۔�م ي تتيں ا ب
ت ت
دد�اارر �ت وو ييااس � �� � � �۔� � اا� �ي � وو�ت �
138
خ ت ش ت
��ں � ااشااعب � ووه اادد� خدد�ت ��راارر دد� �۔ووه اا� � � �ررووبباارر
ش
ب ووه اا� �ي �� ’’�جج �جج �� ‘‘شاا� �� � � � � �۔� ب ب
ن
�ب � �دده � ناا� � � � � � اا�� اا�رري � �رره دديياا ’’يياا � ااس ب
خ ت ت
�ب � ااس � ��ر وو�ب � ��۔‘‘� � � � �ب پ ��روو�خت � دديياا �� يياا �دد ب
تغ
� اا� �ي � رر گ � � � ووه � زززدده � � �� ؛ ’’اا� اا�رر �
خ ت ن ت
� اا� �ي ااوو�دد �ل �تاا �ن۔اان � ��روو�ب � ببااررے � � �� �
خ ت ت ت ت
�ب � اا� ��روو�ب �ب پ �ے � ااذذذتيت ااوورر �ببب � ببااب �۔رره � ب
خ ت ت
�ب � ��ر وو�ب �� � �� � �مله � � ببااب � � �اارراا � �ں � ب
�ج ب
�ج �ت � � تزيي�م �تناا �تتاا �۔‘‘ ااس � � ب ت
� اا� �دد دداارري ااوورر
اددب ب � � وو ا ب ا�ب ااوورر اادد�ں � اا�اازززي � � �۔اا� س ب �� � ااوورر ا ب
� � وو� � دد� وواا� ااس � � �رر � ززز�� ااس � � ددرر�ں
ت
ررووااتياات � اا� رر�۔
دد� ددآآ� آٓ آئبآآدد رر� �۔اادد� �ن ااوورر ��وون � اا�دد � � � �رري
ز ت ت
ا�ب � دذدرر� �ن تاازززه
رر� � � اا� �ي ااوورر � �ببااب ااوورر �دد ا ب
ڑ ن ت ت
ئك ررساا� � � اا�ئاات � � �� وواا� ا ا� ززز�ك � �رر ببرري �
ن ت
� �اا �تاا �۔اان � � �� �� � ،ااوورر اادد� �� � اا�دد �
ت ن ت خ
�ق �ن اان � � وو�دد � اا�ب �� � وو� اان � �وو�ب � �
ش ن ت ۂۂ
� � ا اي يك ��ئح � � سآآ� آٓ آتآآ �۔آآتسآآ� آٓ آزززآآددي � اا� � �ش �� � �
خ ت ت
آٓ آجج تك � دد�۔ا نان � ااس ببااب � �ييدد رر� � ججددييدد ددوورر � ��ه ااخ�� ااوورر
ت
رروو�� اا�رر � رروو � �ل �۔�گ �ف � اا�ت � � �ييزززااں
137
ن ت
ب �� دد�� � � � �� � �وورر � �ش �۔ووه ااس ببااب � �ب ب
ن
اا�اام ااوورر � � � ززز�ں � �ووں � زززدد � آٓ آ � � وو باا�دد � � � �
ثث
�� � � بباا� رر� �۔اا� �� �اا � � ااوورر اا� � � �
ز ت
� � ��� تساا� � �� � ��ه � � رر�� � چچ� �� �۔
ت ن
اا�� اان � آٓ آ�� � � آآوورر آٓ آ�ي � � � � � � رر� � �رر ااوو�ت
ز ن
�� � ااس � ببااوو�دد اان � �ن �اازززي � �� � � آٓ آ�۔اا�ن �
ت ت
اادد�ں � ف�ح � � ااددااررے � � �� اا�اادد � ددرر�ااست � �۔اا� �ت
ن ��م ن
� ااوورر �دد دداارري � �م �� رر� اان � � ح � رر�۔اان � �اا�ه
ن
ص��ں ااوورر � وو ااددررااك � ااي يك �� �ف �۔اان � � �� وواا�
ن ن
اب ��۔� �ن �ن آآن � تپآآس آٓ آ� آآوورر آآن � ��� � � � بيا ب
ت خ خ ش ت ن
� آآن � � آٓ آتآآ ووه ددييدده وو ددل ��رش ررااه � دد�۔اان � �ن �� هه�ر وو�ت
ضض
م���ں � �اا رر�۔�� � � ددوورر � رر�۔ااس � س اا� ساا� �
ن
� ااوورر اادد� � � �رري رر�۔ااس � � اادد� �ن � اا�دد اان � � ببڑڑڑاا
ن ت ن ن
�ررناا� �۔اان �ن � �كت � � ص�� �م �۔نياارراان � دداان
ن
� اان � � �رر اا�دده � اا وورر اا� � وو � � �رراا۔� � اا� �ي
ن ن ز ت ز
� �ت اا��روورر � اان � � ااوورر رروو�� ووججدداان � � �� �۔اان �
ن
بباا� � � ساا� ا اي يك �� � � � �رر � ��ه � �۔اان � � �
ت ذ ت
ززز�� � � � � جبذذذببااب �وواان ��۔م��� �ں �س �تاا � ووه
ت ت ئئ
اا� � � طاا رر �رره ئك �رر �� � ص��ت يت � � �اا � دد� �
ت
ااوورر ساا� � �� ء �ق � � � � � � تپااتاا۔
136
ت ن ن
وو� ،اا� وو� ااوورر � �ع اابساان � ساا� � وواا� � جبذذذببااب �
ن ش
اب � ررے ددرر�ن ��دد � � ااس � اا�رر � � �شاارر � � اادد� ا ب
ۂۂ ت ت
پپاا�ں � � تاا اا� �رري رر� �۔��س دد�ں � ااي يك وو�ل تااززز دد� وواا� ااس
ن ش ن
�ي � �رر � ناام �ييدده ء �� � � � رر� �۔اان � شاا�ي �رري دد� �
ت ن
اانساا�ں � � �� ااوورر �ت � � �۔ووه �دد � � � �رري �
ن ش ز ن
�ه�تاا � �� �۔� اان � � ااوورر اا�رر � دد� �۔اان � شاا�ي اا وورر
ش
� � �ش اا� �۔اا�ن � � � :
� � �رري � � �
��رري � ��جك�� �
ن ن ت ن ن
اانساا� �ررددي اان � ررگ وو � � �ااتيت � � �۔ اانساان �� � ووه
�ل رر� �۔اا�ن � �� ببررس ددررس وو �رر� � �ااررے۔��
ن ن
�� � اا� �رر �� �۔اابساا� � وو�رر ااوورر ��ي � � اان �
ن ن ش خ ت
ن
ا�ب ااوورر � � اا ساا� خدد�ب � � ��راا�ش � � � �۔اان � ا ب
ن
�ررددي � وواا� �� دد�� دد� �۔ووه هه�ر � � � �اارر �۔اان � � � �
ت ش
ب � دد� ددرردد � بب� اامبييااززز �ي يك شااددي وو � �ں � �اام � ،اا� � ووه س ب
ن
�� ااوورر اان � ددل � � دڈد�ررس ���۔ددرردد �وون �،ں اا وورر
ت ت
�ك اا�ل � � اا�ن � � � وو� اا�اارر � آآس � آٓ آ�ي وو�ت ئك ��
رر�۔اا� �� ااوورر �� اا�اارر � ووه �اا� �۔اا� �س �،اا ااوورر رر�
ش
� � ووه �� �� � ��ه �۔اا� شاا�ي ااوورر �رر� � ذذذرر�
ظ ثث
اا�ن � �� �اا � � �ف �ظ � � آآ� آٓ آ� ووآآ� �ن �
135
خ
ا�ب � اا� � � � ��ه � � � �رر � � ب آٓ آجج � ددوورر � �رره � ا
ز ن
�۔� �� �� �ددے اائساا� وو�رر � ددرر � ٓآ رآرآآرر �۔�ووں
ن ئئ ن ت م� ب
��،ن ااوورر �� وو سااكب ��وون � ررووببرروو دد� ااتساا� � � ب
ب وو آٓ آ�م �ن
ت
�� وواا� � �رر � اا� �س �تاا � � ااس � ررووح � � رر�
ت ز ش غ تغغتغ ن
�۔اان � ززز�� � ااي يك ساان ااست اا �۔ووه � ببااب رروورر ددے � � �� �
ن ت
� � �ن ددوو�ت � �اا� � � ووه ااس � � ��دداان �� � �ں
تنتت ش تن ن
؟۔�س � اا ساان � � اا ساارر ااوورر �اا�� � � �� دديياا � ووه ااس �
ن ت بز ن ش
رر�ه �۔اان � شاا�ي � � �رر � اا اا ااوورر �ب � � �ن �رري � اا�
�� � � � � :
�� �ه وو ط� � �اا
ن
� ��ن � � �اا
ت ؤ
� طااؤؤس � � �ت �
�ں �رر � � رريياا � �اا
هه�ر �رر � ددرر � �
ت
تااجج �جج �م رر� �
� �اا� ددرر �رر �ن
بز ز
اارر ببرردداارر � ك�ه �
134
ن
ااي يك �� �رر� �� � � �ه � تپاا�ن ��ه � � �
ڑ خ
اا� �ي �ن �� �۔�� � � � ااوورر كررے � وو � �
ت ت ث ن
ببااعب � باا� � � تك �رر �۔ااس � �� � ااي يك � � ااسااتدذده � � دديياا
� ڈ
ب � � اا� ن� �اال � �دد ھ�ي�ر ڈڈاال � �ے � �� ااوورر � � طاا� ب
ن ش ت ش ت
تسست � اا� � دد�۔� �� �گ ��ت ااس تااددرر ساا� � � � �
ت
�۔� � اا� �ي ااس �م �ررت �ل � دد� � � ددل �� دد��
خ ت
ب ��ه � �اا � اا� � ء �ااررب � ھبے � � � � دد� �۔� ب ب
�۔ووه � � �� � � � � ؛اا�ن � �� � آٓ آ � اا� دد� �
� �:
ن ت ن
’’� �م اا�اان �اال � رر�� � ااع�ن �تاا �ن ‘‘
� � � ووه ��� � � � اا�ے ااوورر � � � رر وواا� � �۔ساارراا
�اال � �ف �وون � �� اا�۔�م � ااس � اادد� � �ااجج �
ت
� � رر� � � � اا� � �رر � � �ئبب � رر�� دد��۔ااس
ز
� �� �رر � � اا�� وواا� �� � ساا� اا�ن � �م رراا�
� � �۔� � ااس �� � �دد� � � ااوورر � � اا� �ي � �
ن ن
اب اا� � ااوورر �رردد اانساان �ن ؟
اادد� �ن � ررووح رروواان � �۔ا ب
ن ت
اا� ززز�� � � � اا� �ي � �ل وو ددوو�ت دد� � �ن وو� وو �ن
ن ن
� �� ااس � �� � � رر�۔ددرر �ي ٰ� �اا �ناا اان � � �
ت ن ت خ
خ�ف �۔ووه ااس ببااب � اا� �ج �� � � اان � رروون � �� وو س ااكت
ت ڑ
�ں � ع�ووه � � � �۔ووه � ببااب ببررے دد� � ساا� � �� � �
133
نش ن ت
�۔اا� �� اادداارره � � ببررس � اا�ااززز ج�ت يت � � � نساان � ااس �
ت ن ت
� �رر � � �تاا �۔اان ��ب � � � اا� �ي � هه�ر ساال
خ ت خ
ب ك�م �ن �� � �رر � بب�يياا �تاا �۔�� � اا�م � اان � � ب ب
�� � ��ر�� �� � �اال � � ’’دداا�۔۔۔دداا�۔۔۔دداا�۔۔۔‘‘ � آٓ آووآآززز�
ٹ ن
آٓ آ� �۔� اان � �رر � � � اا�ن � �ٹ � دداا� � ببااررے �
خ � خ ت ب يٹ ز
� ي ٹب
� �۔� ررااه رر� � ھ � � � دداا� �ن � �روو ب �� وواا� ااس
نخ خ تخ ت
� وو � دداا� � �ت � ،اا اا �،دد دداارري ااوورر � � � اارر � هه�ر �
�� �۔اا�ن � � � :
ٹ
�ٹ � دداا� �
خ
دد�ے � خدداا� �
ن
اان � � دداا� �اانپاا �رري ااوورر ��ے � �ه �� �۔ااس � � � اا�رر
خ ت
� خدد�ت � :
ئز ز
�رر �� ااررك دداا�
� � �� آٓ آ�
ش
�� � �ساارر � �
�ل �ي � � اا�اا�
� � � �� � �
ت
تااررووں � دد� ���
132
ت ز
ااوورر رروو�� ببررررگ � � � � � بپااييااں جبذذذببااب � اا�رر ااس �ج � �
� :
ب ب اا� � ررگ �ن � � � �� �
خ
آآس ررآآرر � ببآآلآٓآ� آآك � � �� �
ز
بباا� � �اا� � ددل رراارر � ��
ش
��رددووس � آٓ آ�ش � �اا� ب
�ب �
بباا� � ددرربباارر � ��
�ے � ��� � �،
ز ت
�رر� �� � � � �دد اا�اارر وو اامتييااززز � � �ں هه�ر � � ا اي يك �ببل
ن
رر� اادد� ��ل �وواان �� رر� �۔� � اا� �ي ااس � اا�ل اادد�
ش
��ل � �دد �اارروو ں � شاا� �۔ووه �هه�ر �ببل � ددل �ل � �� اا�اا�
�� ااوورر ��اا�ن � اادد� ذذذ ووق � � �� � �� � اا� � رر�۔ه ه ر�
ن ت ز
آ�ر � آآس تآآرر� �ددرر � � � تپاا�ن � وو اادد�
� �ي سآآل � آٓ ر
ت ت ت
اب ااي يك �ط ااوورر � ررووااتيت � �رر ت اا�رر � � ��ب � اا�دد ا ب
ت ت ت ن
�۔اان ��ب � �اا� � � ااوورر بك � �� ااوو رر ��ب � � وو
ش ش ت ڑ
طاا�ب ببررے �س وو �ووس � � � �۔
نش ن ض ت
�� �رر � آآوول آٓ آ� ووآآ� � � �ب �ن بباا� بباا� �دد� نشاان � �
ز نن ش ن ت
� �تاا �۔�� ��ي � � � اا � شاان � ددوو �� رروو� � رراا� �� �
131
ش ز ت ز
� ااوو�ب ووه رراارر وو �رر رروو� �۔� � �رر اادد� ،شاا� ااوورر دداا� وورر
اا� اا� � � � �يياا:
ز ز ت
’’ �ب �ن بباا� � م�راارر � وواا� � � � � �ي � ااي يك �رر � ساال
ش ت ت تخ
�اا اا � ااوورر ددرر�خت � ،ااس ددرر�خت � هه�ر �� � ساال � �س ذخذاا� �ي �
ز ز ت ن
� � �۔اان � ببااررے � � ببااب ااس ع�� � � � � رربباان � �
ت
� � � � ااوو�دد � �� � ووه ااس �ي � ددرر�خت � � اا� �� �
�
�رر � � �دد � � �� پھيي� � رروو رروو � دد� �� ااوورر ااوو�دد � � اا� ��
� اا� �ے۔اا� �� � � �ے � � �اا � � ااوورر اا� � �ے � � �اا
ض ت
� �۔� � اا� �ي � � � ااوو�دد � � ووه ددرربباارر �ب �ن بباا�
ت ڈ
� ااوورر � � ڈڈ�ے دڈداال دد�۔ااي يك � وو�ں �م � �،ززز بباا�عب �،
ت ت
�اا� ااوورر � � ��۔�ددرر �ي � ددرر�خت � � � وو�ت � رر� ااوورر
ز ؤ غ ؤ
دد�ؤؤن�،ن � �� ااؤؤرر اا�ؤؤں � � � �رري رر�۔ااي يك ددن �ززز � �
ت خخ ن غ
�ررغ �� � � دد� � � ددوو � ررئگ � � �� � ددرر�خت � �
ۂۂ ن
� � �ے ااوورر اان � �� � آٓ آ�ے۔آآ�ن � � � اادداا � آآوورر � آٓ آ
ن ت
� اا� � ااوورر � � � �ييدد ��۔اا�ن � � � � اا� ساال اان � �تاا �اا
ن ض ت بض
� �ن ‘‘ رر� �۔اا� ن ’’� � ا� � ا
ب ب �ن ام �ب ا �اا ااس �
ن ن ن
ببررس � ا اي يك � �اا � اا� � ناام اا� � اا� � ’’چچنن �ن‘‘ رر� �۔‘‘
ن ت ن
� � � � اا� �ي � اان ��ن � م��ت � �۔ددوو�ن � �اان
ض ت ن ش ن ت ڑ
ب ب ررے �ددب � ااوورر بي يك �۔اان � شاا�ي � � �ب �ن بباا� �
ش ن ؤ
�ؤ ااؤؤرر ؤؤاا�� � � اا�رر � � �۔اان � ددل � ااس � �� شاا� � ؤ
130
ش
ااس � � � � � � شاا� ي آآس �رر تخآآ � � � آآس � � �م � آٓ آتخآآ �دد
ز ن ش
شاا� � � � �ن دده �۔� �ج �� اا� �وورر �رروون � �وون �
ش بز ز
� �ل � اا� �وو� ااساارر�رر ��ل � �� � اا� �ح ااس ساا� �
�رره دديياا � � ووه اا� �م ك�م اا� ببااهه�ر � �� ااوورر اا� � � رر�۔ااس �
ت ش
ااص�ج � �� ددے ااوورر � اا�دد � بباا ��ه شاا�ددي اا�رر �ے تاا � اا� اا�
ت ظ ش
شاا�ي � ��ه � رر� �ے۔ااي يك � � � ووه �ظ �آآت � � آٓ آ�
ظ ن
اددب � اان � ��� دد�دد � �ظ رر� � � � دد�� ااوورر � ا ب
ئئ ن
ب � �� � �� � � �ووف رر�۔� �� اان � دد� � اا� � ب
ن ت
� �۔ ااص�ح ااوورر �تيت � � � � رر� �۔ اان � ااس
�� � ااص�� �ررووں � �دد � � اادد�ں � � �� � �
�� � �دد �۔
ت ض ت
�ب �ن بباا�) �(1691-1630ساا� اا� � �ت وو
ٹ
ب د داا� � نذذذذ� اا� �رر� �� � � �� � � اا�ن � �۔� ب ب
ت پي�پ ش
� �ززز ااشاا� ااددااررے ي� جززز ���،رر � ززز� اا�م اا�ت بباا� � ااي يك �
ت
ب �۔ااس �ددے � �رري � اا�ں � � � اا� �ي � � �ب ب
ن ن ذ ت
اب ��ں � � �ووررت � ااوورر اان � ذذذاا� � �� � ��دد نااددرر وو ناا بيا ب
ش ت ڈڈ ت
� �م �۔اا�ت بباا� � � ا ان ي ڈ� اا�ت � � اا� �ددي �خخذخذ � شاا�
ت ض ت
�۔� � اا� �ي � �ب �ن بباا� � �دد اا�ت زززبباا� يياادد
ت ز ز ن ت
ب ووه اان اا�ت � � آٓ آووآآرر � �� � آآن � رر�ب طآآرري � �� ااوورر �۔� ب ب
129
� � �� � ��ريياادد � �ے اا�
ت ن ڈ
� � � �� تاان � ڈڈ� �� �
ت
ب �رر � �ررباا � �ب ب
ت
� �اا � رر� �تاا �
ن ن ز
� اا��ل � ��دده رر�� � اا� اانساا� اا�اارر � ززز�ں �� � ااتساا� �
غ ت ت ت ن
باا �ببل اا��ل ��ب � ددوو �رر � دديياا �۔ اا� اا��ب �،دد �سب ،ددررووغ �
ڑ ن
ااوورر � �وورر ددرر�وو ن � � � وو ��رر ااتساا� � � � ه � �رراا � ااس �
ت
�م اا�اات � رر� � � �،ں �رر آآوورر آٓ آ� � اا� � � رره � �۔ اا�
ت
اب � سااددتيت �ي ) � � (Sadismا اي يك هه�ر ددل �ييززز � � � � ا ب
ت
ب � وواا�ن � � ��ں � �تاا �۔ � � اا� �ي � اا� س ب
ن
بباا�۔ � �گ آآن � تپآآس آآ� آٓ آوورر � �� آآ� � ووه � وو رر� �
ن
ب ووه �� � ااس �ح � �� � � � اان � � � اا� � ��۔ � ب ب
بباا�ں � �ل ��۔ � � � �� ااوورر � � اا� �� دد� �
ش ز ز ز
�۔ ااي يك �� ااي يك �� ساارر ،سااررق �،ر
ددردد �� اان � تپااس اا� شاا�ي �
�دده � � �� � اا۔ ووه �� � � ااس � ااي يك �� �اا � اا� ��
ش ت
�ررت � شاا� �اا�۔ � � اا� �ي � ااي يك � � ااس
ش
�ددے � �� �� � � ااس �س � �� � �دده وواا� ��
�� � :
�ھي ش
’’اا� ااس ساا�ي � �ددے � بھ�� � � �ل � رر�۔ ‘‘
128
شث
� � ووه اا� � � �� � رر� � �وو �يياا �� � � �۔ ااس
ت ت ت
ن��ع � � � اا� �ي � اا� �ببااب ااوورر ��ااب � �تيت ددل
ڈ نش
ب � ڈڈ�� �۔ اا� �ھ � �رري �� � �
ں اا�ااززز � اا�رر � � بي يش
� :
ڈ ن
�ں � گسن ووں � رر� � ڈڈووررييااں �
ي ي
�ں � �� ��ل �ررييااں �
اا� �اا�ں �،اا� �اا�ں �
��ي � �دد�ن � �� � �� ں �
ت
��� ااوورر �� ززز�� � � �اادد وواا�ت رروو� �� رر� �۔ � �
ز ت ز
اا� �ي � �ف اان وواا�ت � �� ��رر � � � � اا�اادد � �
خ ن
اددب � ��ع � �۔ اان � اا�رر � اان � � �� ااي يك ووه � ا ب
خ ش ن
اا�ااددي ساان � ساا� �ه � �� � ووه آآ� �ن � آآوورر آٓ آه � �
ز ز
اا�ااك � � � ددل � � � �� �۔ اان � �ن �ززز وو سا رار رروو� ااوورر �
ز ت
اب رراارري � � � � � هه�ر � � �رر � ببررق � دد�� � �ددرر وو با ب
ت خ ش
ب ببرر� ببررطاا�ي آآ�آآدد � �ن آٓ آسآآم �ن � �اا � اا � ااس وو�ت �۔ � ب ب
ز ت
� � � اا� �ي � �تيت � � � � رر�۔ اا�ن � � � هه�ر اا�ا رار
ن ش ظ
�دد �� �� هه�ر ظاا� � � � اا� �رر �يياا۔ اان � شاا�ي � � �
بث ت ت
� �رر � ووه � ااببب �باا � � � � � � بباا� دد� �� �۔ �
ت ت
ززز� وو آٓ آ�ں � � �آآں �ل � �تاا � � � ااك �جست � ااس � �م �
126
ن
ب ناا� �� � � رر� �� �۔ ووه اا� اا�رر وو اا�رر � �ں �� � � اا ب
ز ظ
�۔ ااس �ظ � ووه �� ااوورر �� � � � �� � آٓ آرررروو� دد��
ث
دد� �۔ �ث اال � �رر � � اا�رر م�� �ں :
ش
�اان ساال ساا�ن � دڈد�ن � �ے
��ووں � �� � �
ت ت
�بااب � � وو رروو�ن �وورر
ببرروو� ببرروو� � �،
دد�� ززز�� � �م رر�ں � �اا�ن � ددم � �۔ � � �وواا � اا�
ز
� �� � � �وون � � رريياادده �ررے �۔ دد��ں � �
�،ئپاال ،ددرر�ں � ساا� � �ن � �� وواا� ددوو�اا� اا� ساادد� ااوورر
ش ن
شاان ددل ررئباا� � �رري � � �رر � دد� �۔ ن دد��ں � آٓ بآج � �
نش
يش
�اال �م � اا وورر بب�� ��ن � � � اا�� ددل يں �۔ ااس � ااوو رر
ز ن
دد� � ناا� � � �� �رري � اا�رر � � � اا� �ي � اا�
ش ت ن
اب ��ں آٓ آ� � دديياا �۔ دد�� ددوو�اا� �ن وو� بباا�� وو�ب � � وو سااددا ب
ت ڈ
� � بباارر ااوورر �� �ں � ساا� اا� �اا�ے � ڈڈوورري بباا�ھ � ااس ب باات �
تخ خ ش خخ � ت
اا��راارر �� � � � �ج � �م وو ااررك ساا وو ت �رر� � ساا� ساا�
ز ز
ااي يك �ط ااوورر � ااوورر � � �ل �� � اا� �ح ااس � �رر � ررو رور � رروورر
ت
ب �ں � �� �� ااوو� �� � � � � �ئاا جپ� �� �۔ اا� ددوو�اا� � ب ب
ت ز ن
اان � � � � ووا راري اا� ااي يك � � � � �� �۔ ااس � � � �تاا
125
ز ت
�ت � اا�اارر � �� � � �ي � �ووف � ووه � � اا�
ض ش ش
�ي � شاا�ي � ااي يك ااوورر اا� ��ع �۔ اان � شاا�ي � �ي � �
ئئ ئئ ز
� � � � رر � رره � � � � �م �� � � اا�ن � اا� ذذذ� وو
ت ت
ذذذ�ووب ااوورر �ت � ئبرروو� �رر �� �� اا� اا�رر � ���ں ااس �ح
ت ت
دد�� � � �� �ت ��،ززز�� ااوورر �� وو ��ت � � �
خ
ااس � ررچچ � � �۔ ووه ززز�� � اا�اارر �� � � � �اا�ن �۔ اان
ڑ ت
� � �� ااوورر اادد� �� � �ف �اا�ب � � ب ب رري اا� ��
ز ز
اددب � وو� �� � �۔ اا�ن � �� �،رر� ااوورر ااررددوو رربباان � ك�� ا ب
ت ن
اددب بك اان � ررساا� اا� �ں � ذذذرر� � �� �ن � �۔ اا�ييزززي ا ب
ن يي ز ز
اا� زززي رربباان � �رر �� �۔ اان � � �س �ددي �،س �ي اا وورر �
ت
�� اا� � �� اادد�ت � � � ساا� �� � � ۔ اا�ن � اا� وواا�
� �� ك�� � �اا� � � ااس �ح � � اا� �ي � � � �م
ز ز ن
آٓ آسآآن � � � ووه �� ك�� � �� � �۔ اا� � اا� اا�ييزززي رربباان �
ز
�رر �� � � � ااس � ببااوو�دد ووه اا�ييزززي زززبباان � � �� وواا� � �
ن ت ن
ا�ب ببرر م�
�م � � �۔ � اان � اا�� �ررت � � � اان � ا ب
ت ن ش
اا�ااف �� �۔ اان � شاا�ي � ��ت � � ��ي � ااس � � �دده
ت ن
ب ووه �ب �رري � اان � وو� �� ��،ه ااوورر �� �رر ��ر� �۔ بباا�ص � ب ب
ن
�ف آٓ آ� � � اان � اا�رر � اا�ل �� وواا� هه�ر � � ء �� � �
ت
� �باا �۔ �رري � �رر � ووه �م ���،دداارر ااوورر ��ل دد� � � �
ن
� اا�اال اا�ن � اا�رر � �ن � �۔ �اانپاا �رري � � اا� ييدد ��ٰ
124
ن
�� �چ�ھاان � � � � �اا�ں
ن ن
ااررددوو � � ررنگ � �ه� رر� �ن �
ااي يك �ي ،ززز�ك ااوورر �ل � �رر � � � � � اا� �ي �
ت خ
اددب بپااررے � اا�ددتيت ،اادد� � ااخ�� اا�اارر � �ي اا� � �� ��راارر دديياا۔ ووه ا ب
ن
� ااوورر � � � �� � ااي يك اا� � � ثاام دد� � � �،هه�ر
ت
زززااوو� ااوورر ه ه ر� � � بباا� ��ط � ااوورر اا� رر� وو اارر�ط � �وو�ب � � �رر �ح
ن ت
�ن � اا� ددوواام � �باا �۔ اان � ززز�� � � اا�� � �� دد� �
ت ز ث
�۔ ووه � �� ااوورر � بباا� � � �� �۔ ووه ااك� ر� � ببااب رروورر ددے � �
ز ت بز ز ن ن
� � ووه ااي يك �ه � اانساان � � ااررك � �اان �ررباا � اا� ددرر �ي ٰ� هه�راارر
غ
بباارر �ه ررييززز �� � � � �۔ اا�ن � ززز�� � �ن � �� � اا� �رر
ن
�� رر�۔ ووه �� � � �اا� اا� � � اا�ن � � � �۔ �� �
ت ت ن
� � � ساا� اان � � �ت ااوورر وواا�� � �۔ ااس �ت �
ت ت ن ش
اا�رر اان � شاا�ي � � �دد ��ب � �اا �۔ ووه اا� � جبدذدببااب � ببرر م�
ت ن
ا�ب � هه�رااساان ب �ن �� � �� تاا� � ��۔ ووه � �� � � ا
نن ن ت ت ز ش
ب وو ررو رور � � اا ساان � � يت � � � � رر� ��۔ ش ب
ددل � ااوورر دد��ن � �ررے
اب � �ررے
�ں � ددل � �ا ب
�� �دد �دد آٓ آ�ں �
ؤ ت
� � تاارروون � �ؤؤں � �ررے
123
نز نز ز
�ل �ل ززز�� ،رر گ رر گ رر��
� � ززز�� � �،ززز��
ت ن
دد��ن � تاال � تاا� ��
نز نز
بباا� بباا� ززز�� ،وو گ وو گ ززز��
ٹ
ددل رربباا �اا� ررس �ي كٹووررييااں
ددووددھ ددووددھ ززز�� � � ،ززز��
ن ن
� � اا� �ي � اا� �دد �� �� � � رربگ � باام دديياا ااوورر
ز ز ظ ش ز ز ت
ااس ببااب � اا�اارر � � ووه ااررددوو رربباان � �� اا�ظ � شاا� � � ااررددوو رربباان
ز ز ز ۂۂ ظ
� ذخذ� اا�ظ � اا�� � رر� �۔ اان � ااس �� � ااررددوو رربباان �
ن ن تض ض ت
�ووت � اا�� � �۔ اان � � � � ااررددوو � � رر گ � � �� � �� اان
ه
ت نز ز
� اا�ااع �۔ ااس � اا� � اارر رر�۔ � ببااب بب� �ف �ددي ي دد � � � �
ت ت
� ااس � � � اا� � ��ت � �دد � �� � اا ااوورر �� � �ت
ز ت ن
اددب � �رري � اان اا�رر � وو� � �ن تاازززه � ا اي يك � �۔ ااررددوو ا ب
ن ز ن
دد�� ددي۔ � �� ساارري اان � �ن ��راارر ددي �۔
ز
اا�ن � � � ااررددوو � ببااررے � � � �� � � ااوورر � � زززبباان
ن
اب دد� � ااس � � اان � اا�رر � � � : � �ا ب
جج ن
�� � � �� ااوورر �اا� ھت�ي �
� � ااررددوو � اا� � �� �
122
ن ن
ب �۔ بپآآ�ن � � �م آآ� � ��ن � اان � � ��دد �۔ �بثآآ ل آٓ آ پ
خ
ا�ب ااوورر � � �دد � �� � � � � �ي � اان � ا ب
ن ش ت ڈ
� اا�۔ ااے ،اا�۔ � ااوورر � اا�۔ ڈ ڈي � � ��ب � شاا� �۔ ناا�رر
اادد� � وو �� � �م � ع�� اا�ل ااوو� ��رر� ،آآس�م آٓ آببآآدد � آآ�
ن ت خ ت
� � � � �� ’’ � � اا� �ي �:ت وو خدد�ت ‘‘ � �اان � �
اب � اا� ااي يك �ددي �اا� � �حخذخذ � � �� � ووه �� � � �۔ ا ب
م ت خ ت ت ن
ا�ب ااوورر اادد� خدد�ب � � اادد� جب�ب � �ص �
� �۔ اان � �ت ،ا ب
خ ش
شاا� � � ااس ��ء رروورر�رر � �رر � �ااجج � � �� � �ء �رر
ت ن
�۔ اان � � �ززز �چچ � ااددااررت � � � اادداارره اادد� �ك � �
م ش
ززز� اا�م شاا� �� اادد� �ج�ے ’’ �ك ‘‘ � � � اا� �ي � � يياادد
ظ ش ت ت
ب رر� �� �۔ ااس ئاارر� ااسااعت � ااي يك � � �ظ �� � �� ب
ش ت
�ش � � �۔ ااس �ص ااسااعت � دد� � � �م اا� دداا�رروون �
ش
�� شاا� � �ن � ااس � اادد� � � � ااوورر � اادد� �م
� � � � دد� �۔
غ ز ت
�رر� �� � � � ااي يك �دد اا�اارر وو اامتييااززز � � �ں � �ررغ
اا� �� وواا� � � �رري دد� � اا� دد�ك � ددي۔ �وو�
خ ٹ ز ئئ ز
�اا�س�م)�ئبل �اا رر( �،اا�،دداا� وورر� آٓ آ��،ددآآرر ببآآ��ر � �ن �،اا� ��
غ غ نغ ز ز
ب ر راادده رر� �ن ،اا� اا� � ،رراا اا �ن �دد ،ع�م � � ��،ب
��، � � � �،ددم م�ھبياا�ي �،اا�رر �ي � �،طااهه�ر ااوورر � دد
ن ت حخ
�ں اا� � � � دداادداادد ص��ں � اا�ززز � ��ت � �يياا � �۔ اان
120
ن ڈ
�ي � � �� ��� � �۔ � ڈڈااڑڈڑ� ااوورر � �� اان �
ث ت
�ے � وو�ههت � اا�� �� �۔ � ررووااں � ببااعب �ي ااوورر �
ت
ب � � � � � � ذذذرراا ساا � � ااوورر ووه �� � �ررب � � � �۔ � ب ب
ٹ
اا�دد اا�ااززز � �� �� �م آآ�� آٓ آ� ببڑڑ�۔ � � �م � �
ن ش
� اا�� � ااوورر ��م۔ ووه �س ك�م اا� � � اان � تپااس �� �م
ت
� � � م��� � � ددوورر � �� ااوورر اا� اا�س �تاا � م��� اادد�رري
ن
رره � � ااوورر �دد اا� ااوورر �وورري � � اا� ئاا � رره � �۔ � �اارر
ؤ ٹ
� � �س � � � �،ب � � � �،ه ك�ه ؤؤ دد�رر ااؤؤرر بپا ؤاؤں � �ھسه
ن
� ووه �� �� وو �ن �ه �� �� � � سآآ� آٓ آ� �۔ � �س
ت ن خ
�ب � �۔ اان � � �ں وواا� � � � اان � وو�ههت � م�ززييدد اا� ب
ب ووه اادد� �ں ااوورر ��ووں � اا� ك�م �� � ووه �دد اا�� �� �۔ � ب ب
ن
� �� � اان � ساا� �رري � � � ووججدداا� � طاارري � ��۔
ن ش ڑ ز
اا�ن � ببررے ر روورروون � اا� ص��ں � �� �اايياا۔ اان � شاا�ي � � اا�
آٓ آ��ر� � ووه � ااوورر ررووح � �اا�ں � اا� � �رر � دد� �۔ اا�ن �
اا� ببااررے � � � � :
ڈ
� دد� � ااك �دداا� �� ڈڈ�� ��
�اا اا� �ل � � اا� �ه��
� � اا� �ي � � ي �� ’’ساا�� � ���‘‘ � � ’’ ،اا
بث ت ن
ررنگ ‘‘ ااوورر ’’ �جج �جج �� ‘‘هه�ر � � � �رري � � � � ااببب
ڈڈ ش ن
��۔ اان � �دد ااي ي ڈ� شاا� ��۔ اا� � پپذذذ�اا� � �� ووه اا�
119
ن
� اان �� � � اا�اا�ن � ببااررے � �رردداا� �رر � اا�� � ااوورر �
ؤ ز
م�رااح �رري � �م � ؤؤن � اا� ا ب
ا�ب � ااسااس �بياا۔ ووه اا�اال �ي �
ت ت غ ز ش
ررووش اا�� � رروورر دد� � ااوورر اان � �م �ت � �ن تك �۔
ن ش
وب � �۔ اان �
آ�ب � �1999�16و ب آآررددوو � ��� شآآ�ي � � آٓ ب
ن ش ش ت
وو�ت � ااررددوو � ��� ساا�ي � ااتيك � اا� اا�م � �۔ اان � شاا�ي
ئئ ز ت
اا� �ت �م ااوورر �� ددوواام � ددررئباارر � � �م � � رر �ے �۔ �ح
ت ن ن ن
�ن � اان � ب اام � � رر� �۔ ووه ااتيك � اا�ن �ي ررووااتيت � �ججدد
خ ش ت ن
�۔ اان � وو�ت � ساا� � ااررددوو شاا�ي � � وو م�رااح � اات يك ددرر�ن
ن ت
ا�ب � � �� � � ووه رروواائيت � � � � � �۔ اان � ببااررے � ا ب
اب � ااس � � � � � ددئيدده ء �ئياان � � اا� � � � ��۔ ا ب
ن ز
رر�ن � �ررے � �� � � � ��ن ااوورر �ن �اا دد�ں � رر� وو
ڑ
�م � �رر ددپياا �۔
ت خ
ببررس � � �آآببآآب آٓ آر ررروو �آآ �
�ح �ح �ي بياادد� � � �اا �
٭٭٭
117
ز ز ز ز بث ت ش
� ساا�ررووں � � � ااوورر � ااببب � ددبياا � ااررددوو رربباان دد� � �ن رربباا� ن
ت ن ش ش
� شاا� �۔ اان � ساا�ي � �� � ��� �ب � � � � ااوو رر
ت ت ۂتز
ااس �ح �رري اا� اا�رر ااتيك وو�له تاارره �س �تاا �۔ اا� �ں �س �تاا
� � هه�ر � � �رر � ئبررق � � � � ااوورر �� ء �ق � � اا� �
� � نپاا رر�۔
ض
�
آب وو � � � �� �رر �رآآرر ددبيآآ۔ � � �ي � آآبسآآ� � آآس �� آٓ ب
خ ت تذ
اا ساا� � ��،تذذذ� �،ااوورر � ��ي �� وواا�ن � خ�ف اا�ں
ظ
� � � � �� � � دداارر اادداا �۔ اا�ن � ظاا� وو �ك�،ذذذي وو �رر
ت ش
آجج
اا�� �� � � � �دده �س �� � � باا� � �۔ آٓ �ررے ددوورر �
ت خ خ خ ت
اا� � � � � ر�دد � � �� ااوورر �م ��ب � � ررو رور � ررو رور � �ررب
ت خ خ خ ت
ا�ب � ��ب � رر�� � رر��ن ب اا�رر �تاا جچ� � رر� �۔ اان �رره � ا
خ خ
ط �
� � � ،رر� � ��،ن �رر،آٓ آ� � آآ�،رر��ن � �ر ااوورر آٓ آببآآددبيآآں
ش
�ں � � � ددئ � �۔ � � �ي � ��� ساا�ي ااس اا� � اا�اا رر
�بج ن جخ
ئ ھ
�� � � �اا� �رر وو � � � رر وو� � � ے � ددئياا ��۔ �� ،اا�
ز ش
ااوورر رر�� � � � ��� شاا�ئ هه�ر � � دد� ن � �كرر � وو وو� �� �
ش خ بث ت
وو� ااببب � �۔ اان � ��� شاا�ي ااتيك �ص �� � اا�� � ااوورر
ت ت
�ب � اا� � � � �وو�ب �م بيااس � � ددل � �� � ���
ز ز ت ن
�� �۔ � اا� � اان � � � � �م بك � ددبياا۔ اان � م�رااح �ي
ت
�چچ �،ي بباا��،دذد� وو دذد�ووب ااوورر �� � � �رر �۔ �� � رر�ن
ز ت
��ب م�رااج �رر � �رر ب � ااتيك �م �رر��ر� �تاا �۔ � � �ي � اابيك
116
� �� � ددھمك س ااررے � �� � �
ؤ خ
�� �ي �ن � اا� �ؤؤ � � �
ز ز
ووه � � � � � �ددآآن � آٓ آررآآدد �
ز ز ز
� رر�� � � آآ�آآرر دد� آٓ آررآآدد �
ددئ� ز
آآب � � آٓ رآرآآددئ � � يھئ�ے آٓ آ� ب
ددب�
� � � � �اا دد� � دد� يھب�ے
ددئ� ت
آآ� �ررت آآ� آٓ آ� � آآ�رر يھئ�ے
ددئ� ن
�م آٓ آ� � � �ن ئبررآآددرر يھئ�ے
ز ز
� � آٓ آررآآددي � � � � � آٓ رآرآآدد �
ز ز ز
� رر�� � � آآ�آآرر دد� آٓ آررآآدد �
خ
آآب آٓ آررآآددي � � � � � � � ب
ز
بياارر �رري�،رر بباارراارري،�،دداارروو�
ز ت
�ب � � �اا � � �دده � وورر�
اا� اا� �ه � � ،اا� اا� �� �
خ خ ت خ
� �رر آآمببيآآرر � وو � آٓ آررآآدد �
114
ز
ررآآ�ں � �ف � آٓ آ �� � ااوورر �� دد� �� وواا� �م ووساا� � ��
ت
�ف � � �۔ اا� �دد �ست ��ں � � اا��ں ااوورر � � دداارر � �
ش غ غ ش
ب �بيدده � � رره س
اا�اام �� � � � �شاا � ددبياا �۔ اا�� ددااغ ددااغ ااوورر � ب
�ب � �� ووه
� �۔ � � �ي � � ’’� آٓ آزززآآدد � ‘‘اا� اا�رر � ب
� ۂ
�ررے � محه �� �۔
� آٓ آزززآآدد �
� ر�دد � يياا � �� � ئياارراا � �
�� �ررے � � � �� اا وورر �رره � �
بز
� � � � اا اا� � �اارره � �
ت
ئبااب � �� � � � �اارراا � �
ز ز
� � آٓ آررآآدد � � � �رر آٓ آررآآدد �
ز ز ز
� رر�� � � آآ�آآرر دد� آٓ آررآآدد �
جخ
آٓ آجج � دد� � � آآنيك � وو � � �
ااك �م ��رر � � اابيك � � �
113
ز
� �رر � � �� � � �ن
��س ااس �رر � � اا� � � �
ت
ااے ررح�ت �م �ي � �خطاا �ف
ڈ
�� � � � � � � ڈڈرر � �
ش خ ت خ ت
� ااتيك � �اا�ت � � ااخ��ت � � �� ساان � �ل وو اا�ف �
ت ت
ااسااس � اا�اارر �تاا �۔ � � �ي � ااس ببااب � �بيدد � � � ��ه
ث ز ز
� اا��ل � ببااعب �ااررن ااوورر اا�اال � ررااه � � � �۔ �� � ااس �
تنتت ش ن ت ت
��ت � اا�م � �تاا �۔ �س � �ع ااتساان � اا ساارر ااوورر اا�ااق � �اا�
خ ت ت
� مببب� � ددبياا �۔ دخداا� �ددااب � �� �گ اا� اا�� � � �ن �
�� � � �۔ � � �ي ااتيك ااس�� ف�� � � �� �۔ ووه
ن ت تخ
� ااوورر اا�ل � � اا � �� ااوورر ااس ببااب � اا�اارر �� � � ااوورر ن اا
ظ خ ئخ
اا�� � ساا� � اا�ا رار � اا � �� �دد اائيك � �۔ ظاا � � � ااوو رر �
ن ن ت
� طاا�ب وورر � ااس � � � اان � �رر �۔ �م بپاا�ن � � رروو�
خ ت
�� وواا� �� ��ت � ووه �� ددل �� �۔ اان � �ل � � �ل �
ت ن
ووه �گ �� � � � � �ئيك � � � �۔ اان ��ت � ��ِ �رر �
ش ت ت
اب ��ه ء � � � �۔ آٓ آ�تيت � �م آآ�آآت � �� ااوورر �ش �ا ب
ن
�� � رراا� �وودد �� � � ااوو رر ااس � � � تك� � �م ااوورر � �
ت
ب �رر �آآم آٓ آزززآآددي � �اات � �ووم � �۔ �رر � � � � وواا� � ب ب
ز
ددررووااررے � �ه وو � � ��� � � � � � بب� � ��ن � �
112
ن ت
ب اا�رروو� �ددااب �،اا�اا�ن ااوورر تاا�اارر�ن � � پ پت سااددھ � � ��ه � ب ب
ت خ ت ت
ااوورر � ااص�� ببااب � � � � � �باا � � ببااب �ط�رے � � � �
ت
��ه � � � � �ھ � � ااوورر � �ررت �ل � ��ے � ،جج
ذ ذ
ااوورر �� � � � ببرراا �ن �۔ آآ�س دذد� ددآآرري � �آآن آٓ آجج �ررآآ
ت
� ببڑڑڑاا اا� �۔ � اا� �م �تاا�ن � دذد� دداارري ددوو� وون � دڈداال � ررااه ��راارر
ت
آآ�ب � آٓ آ�دده � ��۔ ب اا�رر �� � ااوورر � �ررب � � آآ�
�ْ�رر
ز
� �� � � �اارري �رر اا�تيرر �
خ خ
� �� �دد � رر بباارراارري �رر اا�بيرر �
� � � � � �� � � �� � �
ڑ
ااس � � � � ببرر اا �رري �رر اا�ييززز �
ت
��ت
�رر� � �رردده �رري �م
ااس اا� � � � �� �
ٹ
�گ ااس اا� � دد� � ووووت
� � � � � � �� �
�رر
111
خ
ااپيك �س �،خ�ووص ااوورر ددرردد� � �رر � � � � � �ي �
تخ ت ز
رر�� � � ر�� � دد�۔ اا�ن � � اا�رر � � � اا� اات � �
ز ش ت
ئبرروو� �رر �� � �وورر � � �۔ ووه � بيك وو�ب ��،��،ساا�،م�رااح
ژ ن ن ز ٹ
�رر�،بباان،ببررااڈڈ�� ااوورر �دد �۔ تپاا�ن � ووتيررن � اا�ن � �
ز ن
آپ � � ‘‘ � باام � � � ووه � � �ل �اا۔ ااررددوو م�رااح � �وو�اام’’ آٓ پ
ش
ا�ب � � اا� ��راارر دد� � اا� �ح ووه � اا� سااه �رر ي �س � ا ب
ٹ
ا�ب � �۔ اا� اا�رروو� ببرراادد�� � اا� � دخدوواا�رر � �رري � ا ب
ش نخ ت ت ت
�ب،جبذذذببااب ااوورر اا�ساات � ووه � � � ا اوورر �ش رر گ دداا�ن �
خ ش
ا�ب � دداا� � �ررئ � �رر ااس �س اا�� � � � � � اان � ا ب
خ خ
� دد� � ووه � وو م ر�ااح � ��ر�ن � � � رر�� � � �اا� �،
ز ت بش ت
ب � دڈد�� � ب زش
اا�اا�ں ااوورر �ددااب �بيب ددل ن اا�اارر � اا�رر � � ب
ي
ت ش ن ن
ا�ب � اابيك �،باا� ااوورر � � ساا� �ئاا �۔ ووه � �رر �۔ اان � ا ب
ز
� � �� وواا� � � دداارر اادداا �� � � � �� � م�رااح � � ووه
ن خ
�ل � � ااتيك ر ر� �ل �� �۔ اان � ووه بباا� � � � ووه � �
ز ڈ ضض
ب � ڈڈ�� � اا� اا�رر رر�� � �دد اا�اارر وو �
� � اا�رر � � ب
خ ز
رر�رر � �� �۔ ووه � اا�اارر � � � ���ن دد�� � اا� دد� �
ز ز ز ت ن
ا�ب � �اا� ااوورر رربباان وو �ن � باا� � �دد وو � �ھ اان � �� � رر�،ا ب
ن
� �� �۔ ااتساا� � وو�رر ااوورر ��ي � � اا�ن � �وورر � �
خ
�۔ ��� رر�� � ئپاا� �� وواا� �دد ���،س ااوورر �دد �� �
ن ئخ خ ڑ
ئبرر� �� رر�ن � ووه � اا � �� � ااوورر اان � � � � �� �
110
�ق � � ��،رر � �اا �وو
ڑ ظ
ظاا�!�رري � �م � � �اا �وو
اارر� �� � � � � ��ں � ��
ٹ
�ب � دد�،� � �،ررااكٹ � � �اا �ووپ
بخ
� ،اا�،�،م� � � � �
ئياارروو �� اائيك �دد � �اا �وو
�ئ دد�ااررئ � �� � �ے �رره �وو
ن
� �،آٓ آسآآن � ااوورر � �اا �وو
�ے � � � � آآوو�دد آٓ آددم � �ے
بزب ش ز
اب ي رر �اا �وو
ك ش � �اارري � � ا ب
� ��رر � �� � � � � �
� �� اا� بباارر دد� �اا �وو
ت
�ي ددرروو� � � تااجج �� � �
ااٹيك �� ااوورر � �� � � �اا �وو
ڑ ش ت
�ب اا�ل � ساا� � � � اارر �
اب �� اا� �� ��رر �اا �وو
ا ب
109
خ
� � �ي � اا� رر�� � ��ن ااوورر رراا�ن � � �� �
ن ڑ ن
ا�ب � ببرري �اادد باا�رر اادد�ن � � �۔ � ببڑڑڑي جبدد وو � �۔ اان � ا ب
نذ خ خ
اان � �� � �ن،ئبرر�� �� ساا� �،اا� � �� ،دذد� اا�
ٹ سث ٹ ٹ ٹ
ا�،داا� �،داا� �رر اا� ��ر�،دداا� رر� � ا د د ا�،داا� � � �� �،ا د
خ خ
� ررنيااص�،وو� � ���� �،رري �،اا�ن�� ��،ي�،رر
ن بخ
ا�ب اان � ببااببرر � �،طااهه�ر ااوورر �دد اا� � � اام �ببل دخد� �۔ � ا ب
ز ز ن
�ن �۔ ووه اا� ددل وو �ن � �تيرر رر� �۔ � � �ي � �م
ت ز
� � وو � � هه�ر اا�ا رار � � � اا� �رر �بياا۔ ووه اا� ���ت ااوورر
ت خ خ ت
ا�ب �� � � � رر�� � �م � وو ��راارر � �ررب وواا�ب � ا ب
ڈ ش
ب � ڈڈ� � اابيك �رردداا� �رر � اا�� �� � ��� شاا�ي � �� ب
ش
�۔ ااس ساا�ئ � �ھ � هه�ر � � �گ اا�� �س �� �۔ ااييك
خ خ
رر�ك � �رر � � � اا�ن � �� � �رر � � ك�م �� �
بز ز ت ز ت
�� ددي ااوورر � وو � � � اامببيااررااب � � م�رااج � � وو اا�دد �
ش ش ن
دديياا۔ اان � ��� ساا�ي � � � �ص � � � � ااس ساا�ي �
تز
��ع ااس �رر ��رااووااں ااوورر �م ززز�� � � � � �م اا ساا� �
ت ن
�� آآس � � آٓ آ� �۔ اان � �م ددووست اا� ججدد وو � � �ووف
ن ن
رر� � � �رر ااتساا� � دد�ن � �ااوواا � � ااوورر �م اانساا� � زخز�ن
ز ز ت
� آآ��ل � �� �ررت � آٓ آ�۔ اان � م�رااح � �ررددئ � � ���
ت
�اا� � اا�طه �تاا � :
�اا �وو
108
نخ خ نخ
� ااك � � � ��،ن نپ ساارري � اام
�ف �� � � �ل اا� � �
ن
� � � � س اا �ي دد�اارري � ناام
ااس � � � � �� �اا� �
ن
� � ددرر اا� ااك �رر �اارري � ناام
ت
� هه�ر�� � � � دد رردد � �ئاا �
بذ ت
ااك دذدرراا �� � �باا � �رري � اام
�� � اا���� ��،� ��،
بز ز
رر�� � وورر� ااك �ووف � �رري � اام
��ں ددزززددتيدده،ددزززددنيدده � � دد�
بز ز
� � � ااك �ح � �رر بباارراارري � اام
ز
� � � آآ� � آٓ آووآآرر� �تي رر �
تخ
� � � رر� � اا� �دد ��رري � اام
ش ت ن ن ت
ب � �ل �� �سب اائساان � ئبااب � � ب ب
ن ن ٹ
وورر� � � � � ددوو ااووتت � �رري � تاام
ن
ددل � يياا دد� �،دداائاا� � ئباا�� �
بخ خ
رر�� � � اا� � �بيدداارري � اام
107
ت ز
� � � اا� � اابساا� �رر � �� � � باا � ااوورر �رري ااس � � اا�
ت
�ل �باا �۔ � � �ي � � �� اا� اا� � اا�رر � �ن
ذ ذ
�رري ��� رر�� � دذدههيي اا�اادد � �س � وو�ں ااس � �رري
ت
�� ���،��،ااوورر �اا� اا�اارر وو رروواابيااب � اا�اال � ��رر �۔ اا�ن
ش ت ش
� اا� ��� شاا�ي � دذدرر� اا� � � �م اارر�ساات � � �
ڈ ت خ
ب
ب � ڈڈ�� � ووه اا يك �
�ررت ،ووص ااوورر ددرردد�ي � ساا� اا�رر � � ب � خ
ن ن
�دد �� � � � � ئياادد رر� �� �۔ ووه � �ع اائساان � �� �
نز ز ش ئئ ذ ئذ
� رره اا ساا� �ررددئ � جبدذد� � �ساارر � � � � ااوورر ااس �ح رر�� � اا
ت ز
�اارر�ں � ببااررے � اان � �رردداا� �رر بيدد � � �ه دد�باا �۔ اا�ن
ت ت ت ش
� ااررددوو � ��� ساا�ئ � � اا�سااب�،ع �ئبااب ااوورر � �ت �
ز ز ز ش
�� �ل � دديياا۔ اان � شاا�ي � رر�� ااوورر ااس � �م � وو ��را رار � ببااررے
� � � رر� �ه � � آآس � �رر � آآ� آٓ آ��ر� �رري � اا� �� �
ت ن ش
� � �۔ اان � شاا�ي � � ااوورر �بيب � ��دد� � �رري � �اارر اا
ت خ
� �� �۔ اا� �س �تاا � ررهه�ر � � � � �ررے �م ��ل � وو اا�
ن ش ن
اددب ااوورر � � �م � ساا� �� �۔ اان �تيااق �۔ اان � ��� شاا�ي ا ب
ن
� � ’’ �رري � باام ‘‘ �ببل �رر � :
ن خ
رر�� � � جبدخد�ن � �اارري � ناام
ن
آٓ آدد� � � وو �� � ��رري � تآآم
ن
� اا�رري �� �،رردد�اارري � باام
106
ئئ�ئ ٹ
اا�ن � �ييززز � ااوورر اادد�ں � � ااوورر �� � رراا ئ � اا� �� �
خ ت
� �اايياا۔ � � �ي � �ااں �رر �،اادد� ااوورر � خدد�ت � اا�ااف
ذ ذ ت
� اا� �رر� دذد� اا�ا راراات � �ا راراا �:
ت
1۔ ��ں �� �بيدڈدل )� ددسب � � �اا�ددرر( 1936
2۔ � �� اا� 1967
3۔ �اارر� � ئبرراا� � �رر � دد� 1985
ن
� � �ي � �� � �اادد �س � ��ر� �۔ اان � ك�م ه ه ر� � �
خ ت ش
�ب � شاا� �۔ دد� � � ��ب � اان � � ااوورر � � ���
ب
ش ن
� �م � � �رري �۔ اان � ��� شاا�ي � �رر� ذذذ� � �
�ل �� :
ت ش ز زش ز
� � اا��،س � ��،وو�� رر�اان،بسااط �ساا)�ب(
� � �ئ � � � وو �ل � � � � � رر� �
ت ز ز ت ت
ا�ب � اامببياارري �ببااب�،ع ���ب ااوورر � �اا� اا�رر اان � ا ب
ذ
ااوو�ف �۔ ووه � � � �ن � م�ذزااح � اات يك اا� ذذذههيي � �
خ
� �� � � � وو � � ااس اا�اارر � � �ے � �رري �ه ء � اا�رر
ت غ � ت
� � � ٓآ آ� � ااوورر � � اا�س ددل وو دد�غ � �ر�ت�،ت ااوورر آٓ آ�دد�
ت ت ش ن
� � ددرر وواا � ددے۔ اان � ��� شاا�ي � �ف دد�ن � تااززز� ااوورر �ت
ذ ش
� اا�س � �ساارر �� � � ااذذذ�ن � � وو �� � � اا�م �� �
ش ز ش ز ز
اان � �� وو م�راا� شاا�ي � اانيك ��� شاان ااوورر اا�س ددل ررئباا� � �
105
وب ب �1947ببررطاا�ي اا�اارر � �ر برج �و ب اا�ن � � �� �۔ � ب ب
ت ب جخ ت خ
�ج � دد�ب اا�م دد�۔ ذذذاا� وو��ب � � � ووه �اا � اا�ن � بپاا�ن ببرري
� �1949جج � اا� � � ااوورر � � �� � وو اا� � �۔ اا�
خ بخ
��ب اا�رر
ب ساال ررااوول �ي � اا� ررو رور اا� اا�رر ’’بباادد �ل� ،،رري � � اابيك
سث ت ث ت بخ
� � � اا�� ��ب � ببااعب ووه ااس اا�رر � اا ااعب � �رري � رر� �۔
ت خ
ت س
�1951اا�ن � �رر رراارر خ � ت � �م رر� ااوورر � � اا يك دد��
ب شس ت ۂۂ
ا�ب � � � � �� �ب اا� � سب � � ا ب ا�ب � ب ج�ق ا ب
ص �ب ت ب ن ن
ب � �ببل ااوورر ببآآ � يب آآ سآآن � آٓ آ� آٓ آ� دد� �۔ � � ااوورر �ے ك ب
خ
ب وو� ااوورر �ددرر �� � ��ب � � �۔ ووه اابيك م� ب ب � ا�ب
ب ا ه و
و � �ك ب
�ج � �� � � � ااس � � ووه �� � اا�ن � �1952ددووبباارره ب
ئئ ت
� � � �ے تك � ااوورر اا� �ے � رر� رر ��۔ وو�،اا� وو�
ن ن
ااوورر اابساا� � ساا� اان � وواا�� � ااوورر � وواا� � اابيك �� �ف �۔
ت ٹ ئئ كئ ٹ ٹ ن ت
حكوو�ت ئپاا�ن � اا� ي پئ يئئل ڈڈوو� اا �رر� � ڈ ڈاا رر� �ت ��
ت جخ ت
�رر �۔ اا�ن � ااس �ے � �رره ببررس بك دد�ب اا�م دد�۔ ووه �
ز ت ز ت ٹ ٹ ئئ ن
�� ئپاا�ن � � � ڈ ڈ� ڈ ڈ اا رر� �ل ااوورر � و رورااررب ��ب اا�ن
ز ز
ب اا�ن � ��� � � �رر ��۔ اان � رر�� � نياادد�رر ددوورر ووه � � ب ب
ت جخ ت خ ت
آآ�دد� آآدد�ب بپآآ�ن،آآس�م آٓ آببآآدد � آآ� دد�ب آآ�م دد�۔ ووه اا�دد� اادد�ت
ت م ن
بپاا�ن � � وو اادد� �ج�ے ’’ اادد�ب‘‘ � �� اا� �رر ��۔ اا�ن � ااس
م
اددب � ��ه ج��ے � �رر ااوورر وو�رر � رر� � آٓ آ� �۔ ��،ع��� ااوورر �� ا ب
ت ز
��� اادد�ب � ر ر� � رر�۔ بپاا�� اادد�ن � ف�ح � �دد ��
104
ش تض
� � �ي � اا� اام � � سااه �۔ ووه � �رري �1916ااييك
ن خ ت ز
�رر ساادداات �اا� � �اا ��۔ اان � ��اان � وو ا ب
اددب � �اا� �
ت ز
�ررے ع�� � �دد ااوورر �رر � رر�ھتاا �۔ اا� � �� �� جپك
�اا�� � اا�اا� � � �� � � اا�ن � �رر� �� �ل
خ ٹ
� � دداا� � �ن � اا�ن � � يت� ر�ك � اا�ن اا� �رر �دد� � �هه�ره
خ ش ت ذ
� � پپااس �۔ اان � ااساائذذذه اا� اا�� ذذذ� ااوورر � شاا�دد � خدداادداادد
اددب � ب � � � اا�ن � � ا ب ص��ں � �ف �۔ زخز�� طاا� ب
اددب � �ل ااوورر � �اا� � اا� ص��ن � �� �ااتياا۔ ووه �ل � ببزززم ا ب
ن
رر� �۔ اا�اا� � � � اان � � م�ززاا� � دد�م �۔ �� �اا� ااوورر �
ٹ ت ز ز
اا�� ء �رر اان � اامتتياارري ااوو�ف �۔ �رر� �� �ل � � �ئي��رك
ٹ ٹ ٹ ن
� اا�ن بپااس �� � � ووه �رر� �� � �رر )اابك(� اا� �ب يددبيب
ش ٹ ٹ
ك�س � دداا� ��۔ اا��ب يددبيب � شاا�اارر ��� �� �� � � ووه
��رر � ااوورر ااس�� ����،رر � دداا� � ااوورر �1938اا�ن � �۔
102
ش ش
اا�دد � � اا�اارردڈد�،دد �رر �س اا�اارردڈد �،سااه اا�اارردڈد،ساا� �� �
ت ڈ ڈ ڈ
اا�ااررڈڈ�،وو� �رراا � �وو� اا�ااررڈڈ)�اا( �� ،وو� � اا�ااررڈڈ)�ررب( ووه
ش ز
�ر � ووررس �ح وو � � �ووف رر�۔ �م � �� ااوورر � � � � � ر
ڑ خ خ
ااتيك ��،ي ااوورر رر�ك � �رر � �رر � اا�ن � ببررے رروورروون �
ز ث خ
آپ � �آآنيآآ۔ اان � � �� � �ددوو � �ھ � �� �۔ آآك��ر � آٓ آ�رر آآ� آٓ پ
ن ت ن
اادد�ں � اان � وو� � اادد� �ن ئك ررساا� � ��۔ اان � اادد� � �
ت
� اادد�ن � اابيك �� �ه � �ن ��رر ااوورر بباا ص��ب يب اادد�ں � ص��ں
ت ت
ب � � � � �تاا �۔ ااس �م �م � ووه � وو�ت �ووف رر� ااوورر اا� س ب
ن
ااس �م � � وو� � دديياا۔ اان � اادد� � � اا�ااف � اا� � اا�
جج ذ ذ
دذد� ددااررييااں ااوورر اا�اارر � اان � � � ددرر دذد� � :
ٹ ش ٹ
�� ساا� �رردد � � �مله � رر��،دد �رر �س �سب ��رر �
لئئز ٹ س ئزئئ ز ز
ي ئ گ ي
ر��،ب آآ� �ب آٓ آف وو� ب �
آآ�ر � � ي�ر ر ئ
ي آآدد� �،ئپآآ�ن رر ر
ڈ ٹ
آٓ آررٹ آآ� � )� �(PILACر ڈرڈ � ااوورر �اان اادد� �رردڈد � �ل
عض ضض بض
�
��ي۔ �ن � � � اا �وورري � � �اان اادد� �رردڈد � �م �روو � وو
ت ز
اددب � � ي اا� � �� اا�اام �۔ � اا� �رر � �م �باا � � � � ا ب
ش ن ت ڑ
�� � دداارراا� اا� گررھ �م �تاا �۔ اان � �اا� � � دد� � � سااه
ش ت
�رر اادد� �ب � �اا� �� � شاا� � ��۔ ااس �ح ددوو �
ت
��ن � �� � � اابيك �ررب �اا � � �۔ �اان اادد� �رردڈد � اا�
ز بز ز ز
رر�� � اابيك اا� �� � اا� ��راارر دد� �۔ ااس � ر ر� اا�م ووه اان اا�
ز ز
رروورر�رر آآدد�ن � �رر�� �ئيآآن � �م � �� � آٓ آرررروو� � � آآ� آآئيآآم
100
ز ز ز
�� زززبباان � ك�� اادد� وورر� � �� � � اا�ن � ااس رربباان � اادد�
ڑ ت
ررووآآبيآآب � ٓآ آ� ببرر�� � �م � � �۔ �1965اا�ن � اا� اانيك
ت ن
اادد� � �رري � � � باام ’’ �ااں ‘‘ �۔ وو�ت �رر� � ساا� ساا� ااس
ت ت ز ز م
رر�ن سا رار اادد� �ج�ے � اابيك �ط ااوورر � ررووااتيت � �ررت اا�رر � �۔ اا�
ز ش
آب � � سآآ� �� ووآآ� �� زززئبآآن � � آآدد� � �ك �ن � �دد آٓ پ
ت بث ت ذ ۂ
اب بك �رره � � � ااذذذ�ن � � وو �� � وو� ااببب �اا۔ رروو� � � � ا ب
�رري � ااوو رر ’’�ااں ‘‘ � � � �2011رره دد� � آٓ آ� � � �۔
ت ش ت
آآب � سآآ� سآآ� � آآ � � ف � آآددآآررب � � آب وو ئ ب
� آآ� �ررئ ٓآ ب
خ ت بخ ٹ
دداا� � اا� � اا� � اام جدخدف � ددبياا � � ا ب
اب � باارر� � اان � ب ي اادد �
ٹ ن ن ش
اب اان � باام �اان � بباا� ااب ديد� � �رر � ددر برج � � � شاا� �اا �ے �۔ ا ب
ت ت
تاارر� � � � �ه�تاا �۔
ددآآ� آٓ آئبآآدد رر� � دد�
� � �ن � �� � س اا � �
اابيك وو� اا� اادد� � � � اا�ن � اا� � �� � ااس �ح
ز ن ت
اا�ب � � �رري دد� � اان � �م � � ��۔ �� زززبباان وو ا ب
اددب �
خ خ ت عخ
خ
��روو � � اان � � اا�ن دد�ت � � وو اادد� �ں � اا�ااف � �۔
خ
ب ذذذ� � اا� �دد � ااوورر � اا��اا� اا�ااررذڈذ � � � � اا� اا� ااررذڈذ �س ب
:
99
�ح �ح �ي بياادد� � � �اا �
ٹ
ب وو� بپاا�� �۔ وو�،اا� وو� ااوورر ڈڈاا� � اا� � اا� اابيك � م� ب
ن ن
�رري اابساا� � ساا� اان � وواا�� � ااوورر � وواا� � اابيك �� �ف
ز ز ز ز
�۔ اان � �ددرري رربباان اا�� � � � اا� دد� � � اا� رربباا�ن � �رر
ن
� اان �۔ ��
ئز
ااررددوو�،رر�،��،اا� يررئ�،ئ�،��،��،اا�،��،��،��،
ت ذ
�نپاا� �،ااوورر �� رربباا� �ببل ذذذ� �۔ �� اادد�ب � اا�ن � �
�� � ااوورر آآس �ح �� � آٓ آ� � � �وورر � � �۔ دد� � �
ن حخ ت ن
اادد� اان � � وو اادد� دد�ب � � � � دد� �۔ اان � رراا�
ٹ ت
ر،داا� �رر اا� رر� ،ب�ئيكوو� ددررئيدداا � ،اا� � ،اا�دد دداا���،رة اا� �ر د
خ ٹ
ر�،داا� � ��،ن اا�ل رر� ��،كيخجباا� �،اا� ��ر�،اا� �� د
خ
� � ددآآرري،ررآآ� ررسآآ� �،آٓ آ� �ن�،رر آآ� بثآآ� ب
ب،آآ�آآرر ووآآجبدد،ررآآم
ن � ۂۂ ز ش ز ت ضض
ب ر راادده رر� �ن ساا� �۔ اان � ح ق ا ب
ا�ب رربياا �،باا� ااوورر �� ب
ن
� وو� � ااُن � ددوو�ن � �وودد � � � � ساا� �� رر�
ث خ
� � ووه رروواادداارر � �۔ اان � � � �ب
ب ت خ حخ
ي ب
� ،ووص،ددرردد�ي،اا�رر،اا ساا� �ررددي � ،ب � وو � ااوورر �� وو�رر ااوورر �
� �ي � ااوو�ف � � �۔
ز ت ز ز
اددب � � رروواابيااب � اا� � �۔ ووه �� زززبباان �
�� رربباان وو ا ب
ض ت ش ش ڑ
ك�� �اا � � ببررے �ااح �۔ ووه سااه � �،سااه�،ب �ن
ش ث ث
بباا��،ن � �،ووااررب شااه� �،رر �� ااوورر � � � شااه � �اا� �۔
98
ن
�ن دد� �
ن ن
ب آٓ آ� � � ددن � � � ووه ددن ك ب
ن ن
اا� دد�ن � ااس ااك ددن � �ن دد� �
غ
ااس اانيك ددن � � � ررجج � رراا� � �ن
ن ت
اا� دد�ن � ��وون � � � ،ن دد� �
ن ت ز
� رروورر اادد� � �ررتاا �ں �ن دد� �
ز
ب اادد� � � �رروون � �ن دد� � � � ب ب
خ خ
ه ه ر�آآرر �ے �دد آٓ آررآآ � �ٍن �� �
ن
�ے � �� � �� � �ن دد� �
ن ٹ
اب ااس دد� � � رر�۔ اان � � �� � دداا� �رر اا� ��ر� ا ب
ڑ ش ن
�� دد� � � اان � ��ن شاا�دد ااوورر �ووررووں �ااح �� � ��
اب ااب يك �
�� زخز�ن � ئبااوو�دد زخز�ه �۔ � � � � � � ززز�� ا ب
�وو� � �اا � � رر�۔
٭٭٭
96
ز ظ
ررووح ��رسآآ آآ� �ح �ظ � � ددتيآآ � � � �م �س � � ر ردد � آٓ آ � رر�
ت ت
� ااوورر � �ف اا� �� � ذذذااب � �۔ � � آآ� � � � � � آٓ آتآآ �
ز ئز
ااوورر � � �� دداا اا� رراارر ااس � �ه �� � � � � ووه �گ � �ك
تض ۂ
�ں � �رره � � �� � �ن رر� � � �،وو�دد اا ساا� �
خ ت جخ ت
ف�ح�،ت ااوورر وو�رر � � � ء ددااوو�ي �تاا � � �،رر�� � �
بض ت
ددرردد �وون ااوورر �ن � � � اا �باا � �،اابيك � ساا� دداارر � ��
ش ت
�� � � �دد �ر برج � � دد� وواا� �� ببررددااشت �� � � دد�
ن � ت تخ ؤ تخ
اا ساا� � � �ؤؤن �راا� �� � اا� ك ااوورر وو ت � � � اان � �
ت
رر��ت � �ں �ووم � �� �۔ اا� � �� اا� � � ��ن �
ت ن ٹ ن
وو�اان �ن � دد� �۔ دداا� �رر اا� ��ر� � اا�تك وو�ت � ددل ددهه�
ن
دديياا ���،ااوورر �وو� � �ن �آآ � � �� آآ� ئبرر � آٓ آ� ااوورر �
ت ن ن ئ ت ن
� �ئ ل �� � � ب � � ے � �� �ررب � آٓ آ� �۔ ززز�� ااوورر
ئ � كئ ب س گ
ن ز ز ت
�ب � رراارر �� �� � � � �ن �ددرر �۔ ��ر� ء اا� اان �رره
�ووں ااوو رر � � ��ں � � � � �رر � ججدد اا � دد� � � � دد�
ت
� � � ووه � دداا� �رر�ب ددے � � ااس پ
دد�ب �ئ دد� � � ئياارر
ز ڑ
�ر � � � �� �۔ ااوورر ااس � � � � اازززل � اان � وو �دد �رر ر
ؤ ت
آ�ؤن ااوورر �ن � � �� دد� �۔ ااس ددآآ� �رر�ت ددے � آٓ آ�ن ٓ ،آ ؤ
ت
ب � � اا� اابيك � اا�دد � �ووم � � � �رري � � ااوورر وو�ب � ب ب
ن ن
� �رر� � اا�س �ن �ے � ااوورر �ن � � دد� �۔ � اا� � �
ز ت
اا�رر � �ررت �ل � �رر � ؎
95
ت ش
اادد�،دداا�رر�،دد �،ااوورر � ساا� �۔ ووه ااس ببااب � � رر� � �
خ ت ت ت بخ
�ب ااوورر اا�اا� �ب � دخدرر� ��ردد � �م ��ت � � � � � �۔
ت بن ش
اا�ن � ززز�� �ل ااوورر �� � اا� وواا�ت ااوورر شاا�ن � � اا� �دداا�
ت ن ن
�� اان � � � � �۔ اان � ��� �ن تك �اادد � � �
ت خ ظ
ا�ب � �ظ � اان � اا�ااددبيب � �۔ ،اا�� �� � � � � ا ب
ض خ
ا�ب � �� � � � اا� اا� اان � � � اابيك وواا� �� اان � ا ب
ز ۂ ز ت
�� اا� � � � �تاا �۔ ووه �ببرر �ن � ساا� ك�مه � � اا� رر��
نغ ظ
� � اا� � �۔ اا�ظ � ��ر�ن � � � � � اا ااوورر � �
ز تز ز تز ز ۂۂ
� � ك�م � اادداا �� � �تي رر � اا اان � ررددتيك �� ااوورر رريياا �رري �
جج تخ خ جخ ش ت ن بث
� � اال �۔ � � ببررددااشب �باا ااوورر ااس � �ف اا� � � اا اان �
بز ت بز ز
ررددبيك � آآ� ب آٓ آ� رروو� �۔ اا� �م ززز�� � اا�ن � � � ببا ب
اب
ت ز ٹ ت
رر�تيت � دداا� �� � �ش � �۔ ووه �ب � ر رببررددسب �� �۔
ٹ ز
اا�ن � � رر�� � �ب � بباا� دد� � � �� � �وورر �
ن ش
اب دد� � اا� �ن �ش � ااوورر � � �ررس بياا �� � دد�ن � ددبياا۔ ا ب
�ں؟
ز بز ت
�ت � ��ه �� ااوورر ااس � اا �ببل اا��ل �� ااررل �
� ت ن ن
اائساان � �رر � � دد� � �۔ �ت � بھ� � � رر�رري � آٓ بآج ووه
� ااس � � � �رري بباارري �۔ ئياان � س ب
ب ئياارر � ئباا�� �� � � �رر
خ تخ
� �۔ رر� � � رروو � � � � � �،م � � �ن � � ؟ اا ساان
ن
ر�ب � �۔ � �ع اابساان � �رر � � � � � �� ببااگ � � ااوورر � � بپاا ر ب
94
نتش ن
ااس � � �ووم رره �� �۔ �س � �ع ااتساان � � ااتتساارر ااوورر �اا��
ث
� � �� رر� � ااس � ببااعب اا� �ن � ��ن � �اا� �
ؤ ز ؤ ز
�ؤن � ااتيك � �ؤؤدد ااوورر رؤؤؤن ،آآ�ن ااوورر ؤ �� � �رر � � �۔ رر�� آٓ آررر ؤ
ت ن تخ
� � � � اام �۔ اان ��ب � � � ددل � رر� وواا� اا� �
ت ت زتز ز ٹ
ااتيك اا� ررااه � � � � �۔ دداا� �رر اا� ��ر� � رر�� �عت،ااستع اا ااوورر
ش ت تث
آت � آآ� �آآههشآآت � � آآ�آآل ااوورر �دد دداارري � ددرر�ں � اال �۔ آٓ پ
خ ز ز
ب �۔ اان � � ب � � ررااك ب �ااررن � رر� ااس � ووه اابياام � �ك ب
ز
� � �ي ااوورر ااوورر �اا �رر � � رراارر � � � ووه � اا�ط � �م � ااوورر
تز ز
دداا� �اا� دذداا� رراا� � رروو� � � ��۔ ووه �ن م�ززااجج ��ن � اا�
ٹ
�� �۔ دد اا� �رر اا� ��ر� �� � �� � � ااس � �م � �
ز
�رر� ااوورر � �اا� ااوورر � ��اارراا� اا�اارر � اابيك �ط ااوورر � اا�ااززز
ت ت
� رراا� �� � �۔ ااس � � ااس � �ئيب اا��ب � ساا� �� رر�
ت ز
ااوورر هه�ر � � آٓ آرر�� � �رر� � �رر � ��۔ �رراا� �ي �رراات �
ز ز ت
اا�ن � � �دد � ااوورر �ن تاازززه � � � اا� �� ��رر رر�۔
ت حخ ٹ
اا� �� � د داا� �رر اا� ��ر� � ااطااعب ددااوو�ي �،
ذ ت ذ ذ
�،�،ببررددبباارري ااوورر �ااررن � ��رااوواان دد وو�ت � � � اان � دذدووق � ااوورر
عز ز ت
�ه �ت � ااتيك �� �ف �۔ رر�� � اا�اارر �� � ��روو � اا�ن �
ت ن
�ي دد� �۔ ااتساا� � وو�رر ااوورر ��ي � � ووه � � ��ب � اا�اارر
ز
اددب � اا� ب ا ف � � � ن ا� ا � � � دد � ار
ر �� �۔ اابيك � �ا
ت ت جخ ت
ااوورر اا�ددبيب � �بيب ووص � ساا� اا�� � � اادد� � �ب � ،ااوورر �
92
خ خ
�� اا�اارر � � � � اان � � اائيك �� ��اان � � � �،
ز
ح
اا� � ااوورر � � اا� � ر رررق �ل � �اا� �اا �۔ �� ااوورر �ل
ش
� ببااررے � �رر وو � � ووه اا� ساا�ددوون � دخد�ن � جب� � ااوورر اا�اادد
آآنز ز ز ت
رآآددي آآ�رر � ووه سآآ� آٓ آررآآددي � � �رر � � ��۔ �تيت � وو � ااوورر آٓ آر ِ
خ خ تز
اا �� � �۔ آآن � �ل � � آآ� آآ� � آآ�رر � � آٓ آررآآددي �
اا�س ووه �ه ه ر� � � � �رر ااوورر ذذذ� � اا رر� � � �ززز� � ااوو رر اا� �
ث ث ز ز
� ك
ا�ر � �� رر� � �� � رر� � �ووس �تياا � � � �۔ ووه اا ر� ا ر
ت
� � �� � � �ب � �ج �� � � �ي �� � ااس � ��
ت ت ؤ ز ت
ب ب ب � اب ا ا� ا رس ر ر ر ؤن � � ددؤؤ ر�� � �م �ؤ ��� ر وو ��ت ااوورر
ش ت
ب � � �� � � � ��۔ �� �۔ �ت � � � � � هه�ر س ب
ذ ذ ت
�� �ررت ااوورر ررم�ر �� � � � � � �ع اابساان � اا� �� �
ن ت
� � �� � ااس � وو�دد �ررئ ئاائباا� � ساا� ئبرر��راارر رر� ااوورر هه�ر ررنگ �
ت
آآس � وو�دد � آآ�ب سآآ� آٓ آ�۔
ش خخ تخ خ ٹ
ڈڈاا� �رر اا� ��ر� اا�� وو� دداارر ��،ااوورر �س اا �ق اا ساان �۔ �ں
ت ز ث خ ت
ئك � �م وو� � اان � �� رر�۔ ووه ااك��ر � �� رروورر�ه ��ت
ش خ
خ
� م���ن � ساا� � �ك ااوورر �س آآ �� � � آٓ آبخآآ � يك �
آآب
� � � اا� اا� �� � بباارر�ه � �وورر � �۔ � ااييك اا� � � � �
ت ڑ
� � � بياا � ب ب رري � � �ووررب �۔ ددرردد آٓ آ� ��ن � � آآس �
ت ز ش
ب � ددآآ� ددآآ� �رر �� وو�ب سآآ� آٓ آ� �۔ � ��رآآووآآن �آآ� � ررو رور وو س ب
ع ث حخ ث
� � � ااك��ر �گ ووص،ددرردد�ي ااوورر اا�رر � �رري �� � بباا ب
�
91
ن
اب �� � دڈدھبگ � �اا� � � اادد� � � � رر� ��۔ ا ب
ٹ ٹ
� ااوورر � ڈ ڈرراا� �ل � اا�م � رر� �۔ دداا� �رر اا� ��ر� � �
�م � ئپاا� �� وواا� � � �،� �،ااوورر �دد � رر� �� �
�� � �� � رر� وو � جبددوو � � �� � � اا� � � دد�
خ خ
�ر � � � ،ااوورر هه�ر � � �رر � ئبررق
�۔ اان � � � �� ،ر
� � � � � وو � � � � �۔ ع�� اا�ل آآوو� ��رر� آآس�م آٓ آببآآدد
ت
� بآآرر� � آٓ آرر� � � � آآس �رر � � آآس � � � � دد�
ت ت ت ن
آآب آآن � وو�ب � � � آٓ آرر� �ب وو بيآآس � �� � آٓ آبآآ �۔ � ااوورر ب
ت
� آآ � � � � � � سآآ� �ں � آٓ آ �بآآ � ؎
ن
وو�ااں � � �ه � وو ساا� ااددااس � � � � � رروو� � ددن �رر �
ٹ ن ن
تپاا�ن � ااوو رربپاا�ن � ببااهه�ر رر� وواا� دداا�رروون � د داا� �رر
ز ت
اا� ��ر� � ��ر� �ب �۔ �رر ��راا� دداا�رر ددررتيدداا a) (Derrid
ت ن ت ٹ
�ڈ �ي �ااس � ووه � � � اان � �بيااب � ببااررے ااوورر �ه ه ر� �بيااب ك ڈ
ت خ
ب ووه رردد �،جبددبيددبيب ��، اان � �دد� �ل �� � � � ب ب
ت ت ت
ججددييددي يت،ساا�ت ااوورر � ساا�ب � ببااررے � �� � �� � � وو
ت
� � � ددرر� وواا �� � ��۔ اا� �س �تاا � ددررتياا � رروواا� �
ت ش ت
�� دد�� � � رروواان � � ��ت � � وو �سااك � �ررب �� � �
ش نن
ب وو ه �� �ووع �� � سببے وواا� � � �س � ��۔ �� � رر� �۔ � ب ب
ت ت
آآ� آٓ آ��ر� � � �� �ئآآ � � � ووه � ووه � وو ررووج � �آآ�ن � � �ئآآ۔
ت ن ت ت ن
اان � ببااب ددل � بك�يي ااوورر ددل � اا�� � �� ااوورر �ووں � � اا� باا�
88
ت ن
اان � �ن ااوورر �ددآآب � � � �گ آٓ آ�ه �۔ اا� �مله � � � ووه ااك
ن ش غ ستتغغتغ
ساان اا اا � � �۔ �دد وو �� ااوورر ررتياا �رري � اان � � �۔ ووه بپاا�
ز ز ةة
�ر � آآس�م آٓ آببآآدد � � � � آآددآآ ��۔ اا� �م وو � �۔ ه ه ر� رروورر ووه ر
ز ٹ ت
رر�� �ه � � ئك � �� � ��ر�ً اان يك � �ني��ر � ووه ررو روراا� �ل �
ز ش ز
��۔ � اان � ووررررش � ااوورر اا� � ووه � � � � �ل �� �۔ �
خ
� اا�ا باج اان � � � �رر� � دد� �۔ ووه بباا وو� � � ااوورر � � �
ض ت بببيي ٹ ت
اا� دد� � ھبے �بيب �ي ااوورر ��رص �� � اا� ��راا� � اادداا
ن ت ن
ب � �� �۔ ��۔ اان � � وورراا� ددتيااتت ااوورر اا�س دذد� دداارري � س ب
غ� ت ن
اان � دد� � دد��ن ااوورر ��ن � �رر � � �۔ �ررغ وو ت � ددرروودد تپااك
ث ن ت
ااوورر آٓ آبيآآب ��رآٓ آن � � � ��۔ �رراا ��ه � اا��ل � ببااعب ��
ۂ
اا�رر � � � � �رر � � � ببااررے � ك�مه � اادد اا �� � بباا�م
ث ت ت
تاا� � �م � �تاا �۔ اا� � � � � ااوو رر � وو �دد � ببااعب � �
ت ن ز
ا�ب � ��ب � ووه ب ا ان ا ۔ � � � � ر
ر آآآر
ر �وورر �گ بب� وو� � ددرر � ٓآ
ز ز ت
ب � � � اا� وو�ب �اارر� � � دداا�ن � رربباان رر� �۔ ووه س ب
ن ت ض
ررساان � � �گ �رر ررساان �� اان � � ددوورر رر� �ن تك � اان
خ ت ث ت ت
� ��ئ م��ب � � ااك��ر ئاا� �� ئاا � � � خ�ف �� رردد �
ث ت ت ت ن ظ
� ظآآهه�ر � �� آآ� ��رآٓ آن � � �رره آآ�س ااوورر �ررة اا �ف�ق � ك��رت � وورردد
ن ت ؤ
ب � ساا� �رردداا� ااوورر �� رر� � � � ذذذاا� رر� ��۔ اان � ببرربا ؤاؤ س ب
ن
ا�ب � ��ن � � رر� ااوورر اان � � � اا�ن � � �ف � � �بياا۔ ووه ا ب
� � � � �اا� اا� � � �� �� اا� �م �� � اا� �� �
86
خ ٹ
دداا� �رر اا� ��ر� ك�س � آٓ آ� آآس � � ��ئ � وو� �ن � �
ش ت ت
�ب � � اا� وو�ب اا� � � ددرر�ااسب � ااوورر شاا�دد � � � ب
ت ٹ ٹ ز
ئپآآ�ن آآ� �ب آٓ آف �ئ يدد� سآآ� آآس�م آٓ آئبآآدد �۔ ااددووتياات � �م
ت ت ت ت ش ت ت
ب ئك �رر � �ب � � �� ااس وو�ب ئك ئباا وو� اا�اا�ب �دد ئبررددااسب � � ب ب
ۂۂ ش
ب ساا�دد اا� � اا�دد � � � � � دد�� �� رر�۔ � � � � � ب ب
ڑ ت
� پپااپياا۔ ووه ��رط �ب � � �� � � آٓ آ� ببرر� ااوورر اا� دد � ��ں �
ٹ
� �اا۔ دداا� �رر اا� ��ر� ااس � � � رروو� � ااوورر � �اا� ع�� �
ت ش ت ڑ شن
ببااسبددے �رري ع��ن � �بيدد �ددي ب برردد ااست � سكتے اا� � � �
ش خ
�� ددوورره �ح � ددتياا �۔ ااس ساا�دد � اا� �ت ي دد � � اا�س � � �۔
ٹ
آپ ااس � �� � اا�� � � دداا� �رر اا� ��ر� � �اا � � ’’اا� �� آٓ پ
ٹ ت
� � � � ڈاا� �رر اا� ��ر� ڈ ب � � آٓ آسآآ�ن �آآ �ے ‘‘۔ � ببااب س ب
ت ش ت
ددوو�وون � � آٓ آسآآ�ن ب�س �� �� � آآوو�ب �دد � �ن �
ز ز ز ز
دڈداال دد�۔ اان � رر�� اا� � � �رري � �رر وو سا رار رروو� ااوورر � � وو
ن ز ت
اب رراارري۔ ااس � ببااوو�دد اان � �ے � � �دد م�ل � � � دد�۔ دد� با ب
ن ن ن
� � ااوورر ف�ح � �م اا� � تتيك ااتساا�ن � وو�دد � ��ن � �۔
خ ٹ
دداا� �رر اا� ��ر� رراا� اا�ه � �ن �۔ هه�ر � � � ااوورر ��ر�
ت ت
�
ب � اا� �بيدد �ب �۔ اا�ن � �رر �� �ر� � � وواارراا� ب ص ب
ع
ت ض ت
�ددت �� � ااوورر �رر �� رر�ن اا�ررك � � � �ه � �ددت
خ
��۔ � ه � ددووررآآن �ه �م � آٓ آ�ي �ے � ووه � ٹ اب
� � ئيا ب
ت ت ز ز ت ببيي
�ي اا�ف � ب ھبے ااوو رر ه ه ر� �ے رروورر ووه ��رآٓ آن � � � ت�ووت � �۔
85
ن
�� � �ل �� �۔ اان � ددوو�ن � � وودد � � � � ساا� دد�
ن
� ببااررے � اا�ن � � � �� ااوورر � � اان � �� دد� �۔ � �
ن ن ت ن ت ن ن
� اان � � اان � �ووبيدده � �باا ااوورر اان � � اا� �ن بك ��ربباان ��
ز ش ز ز ت
� � � وو�ت �رر رر�۔ و رور� آٓ آببآآدد � � آآن � آآبيك شآآ�دد � آآن �
ٹ تخ خ خ ت ٹ
� �ي � اابيك � � سب يب � ااوورر اان � خدد�ت � � � اا ��۔ ڈڈاا�
ت
�رر اا� ��ر� � ااس � � �ل �� � �ررب � � ااوورر � � � ااس �
ت ت
��روو�خت � � ااس � � وواا� رر� � �ووررت � �اا� � ددے ددي
ز ٹ ت ز
��۔ �� آآن � �آآبيب � �� آآس سب يب � رر� وورر� آٓ آببآآدد � آآبيك �
ض ضض
ااوورر � �رراا �ه � � ددئ �۔ � � �ل وو � � اان � ��ن
ش ت ش
ب ااس ببااب � � ساا� � � اا�ن � �م � � � ساا�دد ��دد � ووه س ب
ت
�خ � ددي۔ �ووررب � � وو طاا�ب � دداا�
ت �� اا� ش شاا�ددوون � ف�ج � پ
ت ش خ نخ
ا�ب � بب� اامببيااززز ب ساا�ددووں ااوورر ا ب ،ددرر � � �دد � اا � اان � �ه رر�۔ ووه س ب
ن
�دد �� ااوورر � اان � �ف � اا�س � ااوورر �� � �� � رر�۔
ت ن ن ن
اا�ن � � �ل �باا اان � �ددب �۔ �� � � � رر� وواا� اانيك
ر�ت � � � آٓ آ� �� � ، �وو� � � آآس�م آٓ آببآآدد � آآ�۔ � � وور پ
ث ٹ
� اا�اا �م � �� ددووررے � �وو�اام �رر � �� � ببااعب د داا� �رر
ٹ
اا� ��ر� � اا� �ے۔ ڈڈاا� �رر آآ� ��ر� � آآ� آٓ آببآآدد اا وورر �ي � ب ب ررف
ٹ جخ
بباارري ااوورر �تيدد دد� � وو� � �� ددوورره � � ددتياا �۔ دداا� �رر اا�
��ر� � � �بياا � ووه ددل � ددل � رر�ه رر�۔ دد� � � � �ي �
ث ؤ
ب �ئيدد �� � �رر � �۔ �آآؤن � ئبآآعب ؤؤه �ؤؤ� �� ب آٓ آ� ؤؤآآ� ئبرر�� ؤ
84
ن ڑ
ب ب ررے �هه�ر � � �� � � � اا� �رر ساا� �م � ددوورراان � ووه �
ز ز ت ز
� �ل ااوورر � �رر � دداارر اادد اا �� رر�۔ دد� � �رر ��ب � ااررددوو رربباان
ز ز ت ز ز
�ر � �وو�ب ااررددوو ررئباان � � ��ه �۔ � � � اارر� � اان � �� ر
ڈ ن
ب طاا� � اان � �اا� � اارردد وو اا�� � اارر� � � اا�۔ ڈڈي � � ااييك � ب
ز ز ز
�� �۔ دد� � �دد مماا� � � � رربباان �� وواا� اان � ااررددوو �
ز ز ز
اددب � اا� �ن �� ااوورر اا�ك � �هه�ره �� � ااررددوو رربباان � اان ااوورر � ا ب
ش خ ت ت
� اا�� �ررب � �ت ��۔ ووه ااس ددرردد�ي ااوورر خ� ووص � ساا�ددووں �
ٹ ت ن
� ب
ب � ڈڈاا� �رر ص��ن � � �� � �هه�ر �ببل �ر � سآآ� آٓ آ �بآآ۔ � س ب
ھ
اا� ��ر� � � � �رر� � �� �۔ اا�ن � �� � � � ��
ز
وواا� �ص�� �م � � ببااررے �دد �رررر � �ي �� � �
ٹ
� � �،ئپدذد�اا� � ��۔ اا�ن � �ني��رك � � � اا�۔ ااے۔
ت ز ز
�ب � �م ددرر� � �بيب اا� � ااوورر � اا�۔ دڈدي � � ااررددوو رربباان � ب
ت ت
ب �اا�۔ ااس وو�ب � � �رري دد� � �ص�� � ااوورر دذداا� دد� � �ئ ب
غ
ز ز
اددب � ��رووغ � � �� � � ذذذرر� ��� � رر� �۔ ااررددوو رربباان وو ا ب
خ خ خ حخ ت ٹ
�ر �م �� دداا� �رر اا� ��ر� � دد�ب � ااس رربباان � �رري دد� � ر
خ خ خ
�اا۔ اان � بباارر اا�ن � ااررددوو دداان اا� � � �ددن � � رر� �۔
ن ئن ن
دد� � � �ج � اا ساان ئپاا� �� �۔ اان � � اا� � � � �
ٹ ن ن
ب � وو�،اا� وو� ااوورر � �ع اابساان � � وو� � دد�۔ ڈڈ اا� � رر اا� س ب
ت ن ن
اا� ��ر� اا� � ااتساان �۔ ��دده ددوورر � ��ردد � � �� ااوورر �م ��خت �
نن ن ٹ ت ت خ خ
� رروورر ئبرروورر � �ررب اا�رر �ئاا جچ� � رر� �۔ ڈڈاا� �رر اا� ��ر� � اا ساان
83
ش ڈ ئئ ن ت
ددئ ے۔ ووه �دد ااييك �ددرر اا�ك�م شاا� �، �اان ئك اا� ��� � �ے �رر �
ن ش ن ض ض
�ن �رر �،بپاا� �ن �رر ،ااوورر �هه�ر � � ااس � اان � ساا�دد اان �
ت ز
� �وورر ااوورر �ب اا��رو رور رر�� � � �� ��ن � � � رروواان ددوواان
خ
آ�ب �� � � آآ� �ن رر� �۔ ووه �ك � اا� �� ااوورر ذخذررے � آٓ ب
ش
� � آٓ آ�س � بيدد � � �ه دد�� � �ددرر �۔ �رر ررااه � �ه � �
ن ت ن ن
�تاا اان � اا� �اا�ت � � � اان � �� �ئ يك ااوورر � � �۔
ٹ
� 1978ددآآ� �رر آآ� ��ر� ع�� آآ�ل آآوو� ��رر� آآس�م آٓ آببآآدد �
ن
�رر ااررددوو � ��۔ �ن آآن � آٓ آ� � � وو آآدد� �ں � �� � �
ز
اددب � � � اا�� سا رار �رر � �۔ ااس ددووڑڑڑ �۔ �دد � �� � � ااوورر � ا ب
ت خ خ بخ
ددوورر � بپاا�ن � اا�رر اادد� ع�� اا�ل ااوو� ��رر� � �رر� خدد�ب �
ضخ ٹ ش ٹ خ
ا�،داا� � رربياا �،وو� � ��رر �۔ اان � د داا� رر� � سا د
بذ ٹ ٹ ٹ
��،داا� �دد اا�� ،د داا� �� � ااوورر ذذاا� � � � اام �ببل ذذذ� د
خ ڈ
ا�ر � �ن ااتيك اا� � �۔ ڈڈاا� �رر اا� ��ر� � �� � � ا ر
ت ن ن
�وواان � ھتے � � � ��ت � �تياا � ددي ااوورر �اا � �اارر � �ل ددبياا
ز �۔ �ررے � � ر پ
ر�ج ��رر ااس � �� � دداادد � دد� �۔
ز ض بض ض ضض
ا�ب � � �ل وو � � �ن � اان اا � ء رروورر�رر دداا�رروون � ا ب
بض ت
ب آٓ آبآآ � �� � � آآ� دد�آآ� ووآآرر �ن آٓ آ� � � �سآآ �� � � ب
ٹ بث ذ ت
ب � �ف �۔ ڈڈاا� �رر �۔ اان ااساابذذذه � � � اال � ااوورر اا�رر � هه�ر طاا� ب
ت خ خ
آآ� ��ر� � � ددوورر ددررآآرر ع��ن � آٓ آ� ووآآ� � � � �ن �� � �تاا
ت ز ت ظ
�۔ �� �ط � � � وو طاا�ب � ووررااررب � � �� بياا ع�� اا�ل ااوو�
81
ن خ ت
� �رر� خدد�ت � ��رر ��۔ ااس �� � اان � � ااوورر اادد� ��
� � �ه اا�� � �۔ رراا وول �ي اا وورر ااس � �دد وو �ااح � � ��
ن ن
وواا� � وو اادد� �ن � اان � �� � اان �� � رروو� � �رر �� �
ش ت ز ز
اددب � � وو� وو ااسااعب � اابيك وو� � � �� ااوورر ااس �ج ااررددوو رربباان وو ا ب
ز
آٓ آ�ززز � �۔ ااس �� � اا� � �رر اادد�ن � ساا� � ااوورر � � �م
خ خ
�� � �� م� اان � � � �ئ� � ��،ن،ئبرر�� �
خ
اا�� � � �،طااهه�ر �� �،اا�� � ��،ن�� �� ،ي �،
ضض غ غغ
اا�ن� ،م � ���،رر ببااببرر �،� �،اا� �ي،رراام رريياا �،
بذ
اا� ااوورر � �بپاا� � اام �ببل ذذذ� �۔ ررااوول �ي � �ي �ن
بز ٹ
� بباا��ه اا�دد � � � د داا� � رر اا� ��ر� � اام ااس � �دد � اارروون
ش ت ض ش
� شاا� �۔ اان � اادد� �� ااوورر �ي �ت � 1960ساا� �
ٹ
رر� �۔ اا� � � �م اادد� �ن � ئپدذد�اا� � ��۔ ڈڈاا� �رر
عغ
اددب � ��روو � � � اابيك پ
�ب �اا اا� ��ر� � ااس ع�� � � وو ا ب
ز ز ئتز
اددب � �اا�ن � ددي ااوورر دد�ن � اائيك وو�له ئا راره �اا � � ااررددوو ررئباان وو ا ب
ٹ ن
� اائيك � رر ووح �ئك ددئ۔ �رر� �� اا� �ل ررااوول �ي � ڈ ڈاا� �رر
ن حخ ت ت
اا� ��ر� � �رر ساال تك �رر� دد�ت اا�م دد�۔ اان �رر ببرر�ن � ااس
ز بز
اددب � � � اا�ل ��اا�ن �� � اان � � ب ا م ر ر � �ددرر � � ب
ٹ ز ت ئث
�� � اال � �۔ آٓ بآج � آآس آآددآآررے � آآ� رآآرآآب � ددآآ� �رر آآ� ��ر�
ن ت ت جخ ت
� �اان �رر دد�ب � �� � جبدخدببااب � اا�ااف � �باا �۔ � تپاا�ن
ت ت
� وو اادد� ��ب � ااس ااددااررے � � � � �رر �كب � ااوورر � �
80
ت ز ت ز ت ن
اانساا� �وواات � ااوو� �� دد�۔ ع��� �،��،ااوورر دد� اامتتيا راراات اان �
ن ن ئز ز
ن ت
رر ك �� � � رر� �۔ اا س اا� � وو�رر ااوورر اا ساا� �ق � نپاا�اارري ي ددئ
ز ز
رر�� � اان � � اا� رر�۔ � � دد� ااوورر � � �� � دد� � ووه
ن
�ت اا� ااوورر �وورر � � ش �� � آآن دد�ن � �آآووآآ � � آٓ آسآآ� � پ
ت ش ت ت
�� �ررت ئ�س � �۔ ��ن � حماابيب،دد رردد �وون ااوورر �ں �
جخ �بج ئخ ن ��م
ھ
� � اان � ح � رر�۔ �اا� �رر وو � � � ووه رر وو� � � ے � دد�
ذ ت ز ز
�۔ اان � رر�� � � �ررت � ااوورر ووه ااذذذ�ن � � وو �� � � وو�
�۔
خ
�ب
�� �ن � اا�اا� � � �� � � اا�ن � ب
ڈ ز ز
اددب � اا�۔ ااے � ڈڈ�ي �� �۔ ااس ��رر� �� ،رر � ااررددوو رربباان وو ا ب
ز ز
آ�ر اا�ن � � � ووه � �رر� � وواا� � �۔ آآ� �رر� رر�� � آٓ ر
ض
�1972ئپاا�ن �� � �� �پك�� ررااوول �ي � � �رر �۔
جخ ت
�ن اا�ن � ددوو ساال �رر� دد�ت اا�م دد�۔ ااس ددوورر � نيااددوون � ووه اا�
ت بث ز
رر�� � �� اا اا� ��راارر دد� �۔ ددوو ساال � ووه �رر� �� �ااب �
ڑ ز خ ت
�رر� خدد�ت � ��رر � �۔ اا�ن � ب ب ررے ر روورروون � اا� ص��ن � � �
ن
�ب ��رر���،رر � ناا�رر �هه�ر � ااوورر اادد� �� �اانياا۔ اا�ن � ب
حخ ت ت غغ
�م � � � �ب ااوورر اادد� دد�ب � ��ع � � �� � � �
ن ڈ ڈ
اا�۔ ڈڈي � ڈڈ�ي �� �۔ اان � � � �� �رر ااوورر وو�رر � رر� �
ن
آث �۔ اا� � اان � � اا� � ااس � � ووه اا�رر � آآ� �ثثآآل آٓ پ
ٹ غ
بپاا�ن � اابيك � ببررے � ااددااررے �رر� �� اا� �ل،ررااوول �ي
79
ظ ز
� � � �نيآآن � � �ي آٓ آووآآرر � �ظ رر�
بز ز ز ت
اددب � اا�رر اا�دد �، �� �ب � �� ااررددوو رربباان وو ا ب
ٹ ز ز ز
�،رر�ك �دد�،رر دداا�رر ااوورر �� رروورر�رر �� �وو� ڈڈ اا� �رر اا� � ر��
ت ت ن
آآب
آ�ب �ں ب ب � 23ن � 2007دداا� �رر�ت ددے �۔ � وو ب
آآددب � ووه آٓ ب
ن خ
�ب بپاا�ن ( � �ع �اا �رري � � �� �1948ن )ررااوول �ي۔ ب
دد� � اا� � نپاا�ن � �رر �� ااوورر �ك �ن � ��رر �� � �
�ب خ
ب آآن � آٓ آ�ي ددبيددآآرر وب � �۔ آآس�م آٓ آببآآدد � ب
�م � � ااں وواادد�ں � �و ب
ض ضض ن
�� � اان � رر�� �ه � � � � � �ل وو � � آٓ آ� ووآآ� آآن
ت ڑ ش ز
� هه�رااررووں شاا�دد دد�رر� �رر �رر � رروو رر� �۔ �رراا � �ت وو تيااس �
ش
�� � � �۔ هه�ر ددل ��اارر ااوورر هه�ر آٓ آ� آآشكببآآرر �۔ دد�ں � � �� وواا�
ت ت
اددب � ااس � اا�دد � ااررددوو � وو � � �ووب � � اا�� � ووه باارر� ا ب
ز ز ت ز ز
اددب � � اا وورر آب رررر � � �� �۔ اان � اا�ك وو�ب � ااررددوو رربباان وو ا ب آٓ ب
ت
ااساابدخده �دد � � بياارر وو �دد�رر �س �� �۔ ااررددوو � ااوورر � � � �دد
خ خ خ خ خ ت
آٓ آ� آآ� ذذذآآت � ااتيك اا� �۔ رربباان وو �ن � اان � خ��� دد�س � اابيك
77
٭٭٭
76
ن جخ
�۔ دد� � � ��� �م � �� � � �ف � اادد�ن � �بگ
ش بض ض ض
ب � دد� اا� � � اا� �ن � اان � � � طااهه�ر � اام � ساا� �۔ ووه � ب ب
� آٓ آ� �ن � �ززز آآ� � � ساا� � � � � �� اادد� ��
ن
�وورر � ��۔ � � � �ن بباا� � �م � اا�ن � � �رر
ت ت ڑ ض ت
� �۔ ووه �ب �ن بباا�ؒ � اا�ب � ببرري �ب � ساا� ��
ت نذ ٹ
ب اا�ب �� �۔ �رر� �� � � �� د داا� � دذد� اا� � ب ب
جخ ت خ
ب � رر� � � آآ�ن � � � طآآهه�ر � � آآ� � خدد � �ن ببآآ� �ب ب
بض ت
� � � ااوورر ت �۔ � � طااهه�ر � اا� ذخذاا� � �� � � اادد رر
ت خ
�� ااوورر � �خدخد آآ� دد�۔ � � طااهه�ر اا� دذداات � ااتيك اا� �۔
ض ت
� � اادد� �ن � ووه اابيك باا�ه �ررے �۔ اان � اا�رر � � نپاا�ن
خ خ
� �وورري دد� � اا�ااف � �۔ اان � � � � � �� � � اان �
خ
جخ ت خ خ
اددب � ��رووغ � � �اان �رر دد�ب اا�م ��� � ااررددوو رربباان وو ا ب
ز ئز ز
دد�۔ � رر� � � � رر� وواا� اان � اا�رر رر�� �رر � �
خ بخ خ
ب ر راادده � ي
اا� �ي� ،ددم رررر�� � � � ،ي�،اا� رر �� �،ب
خ ت خ خ
رر� �ن،رراام رربيااص �،اا�رر �ي� �،�� ��،ب �ن
بغ ب غ
ا�ج � ع�م � � گ�� �،رر�رري � �،� � � �، �ل،ا
ت ش
اا�� اا� )�(�،اا� ساا� � �،ئاا� �،ل ئپاا� � �،
اادد��،دد �رري،اا� اا� �،اا� ���،ددم م�ھبياا�ي �،� ��،اا��
ش غ غ نغ غ
رب اا�رري ااوو رر اا�رري،ع�م � �،رر اا اا �ن �دد �� � ،ع�م �،شاار ب
خ بخ
��ب � � آ�ب وو ب �ر � رر� �۔ � ووه آٓ ب � ااددرر� �رري � اام ر
75
ت
ووه � � �ررت اا�رر � �ووم وو �
ت
اددب بك �
� � وو � وو ا ب
خ
� خددااوو� ��ٰ � �م � �رر
ز ز
� � ��ر�ن � اا� � � ساارري رر�
ش
� � ااررس اادد � هه�ر � � �م �رر
ئذ ث
�۔ � � طااهه�ر � � � � �� �ااب � � � � ب
ب � �رر ��
ددي۔
ت
� � رر� �باا رر� ببرر�ن اا�
ش ت
دداا� ددشب � ااهه�راام اا�� � رر�
ت ت ت
وو�ب � �دد � باا�ب اا�� � رر�
�گ � � � �� رر� � �
اب � � اا� وورر �اا� دد�
ااوورر ا ب
هه�ر ددرر وو بباام � �� � اا�� دد�
اب � ااوو�م � ووه � �� � رر�م
ا ب
�ِ � وو �ن � � وو بباا� دد�
ت
اب � اا� ااو ِ بوج � بك � � �اا ا ب
ت ت
�ب بك �
اب ب ب � باا ببا ب� � ب
73
ااس دڈد� �� � � � �ن �ے
�� �� دد�اارر �م �م رر� �ں
ن
وو�،اا� وو� ااوورر � �ع اابسا نان � ساا� وواا�� � � � طااه�ر ه
ن
ا�ب � �بياان �� � �۔ ااتس اا� � وو�رر ااوورر � �ي � ووه � � ا ب
ت ز تخ ت
اا� دد� �۔ ووه تاارر� � ااتيك � � � اام دد� � ااوورر � ببااب ر روورر ددے
ت خ ت
� � � � اا�اام باارر� � � � � اان � �اا� � �ل �باا �
ز ت ز
ب
ااوورر � رر�ن � �اا اا� �ب � اا يك � � دد� �۔ ��� رر�� �
ت
ئپاا� �� وواا� � � � ووه ئاارر� � � � � ��راارر دد� �۔ � �
ت ت خ ت
� � � ااوورر �� اامتتيا راراات � � سكتے � � � ��،رر �ووم � � �
ز
� �� � اارر� � هه�ر �ل �رري رر� �۔ رر�� � �م رر��ن اا� اارر� � �
ت
�۔ اا� ��ب ااس �رر اا� � �� � �� اارر� � � � � �� � �
ت خ ت ش ت
�� وو�شب وو ببرر ببرربيب � � �ھ �� �۔ اان �م ��ت � ددرر�ن
ئئ ت
ب � �� � � �� � � � �۔ ااجج�ف وو اا�اارر وو رروواائيااب اا� � ب
ددبث ۂ ت ز
اارررراال ااوورر س�هاا � تپاا�ن � � �� �۔ ااس � ه وو�ب � � �� � ااس
ش ت
� ��ت � اا�م � � ااوورر �س � وو� �� � � ااوورر �اا�ں �
�� � � آآ� ددرردد � آٓ آ�ن � دد�ل �� � ااوورر اا� اا� �� ��
ت
� � � � رر� �۔ � � طااهه�ر � تاارر� � � � � اا�
ن
ا�ب � ااسااس �� �� ااس �ئ ب
ب �� � � رروو�ن � ررااه � �� ا ب
تض ت
�� وواا� �� �� دد�اارروون � ء �ف � �م � اا وو�ت � اا� �� ��
72
ت
�ت اا� �،اا� � � � � �
ۂ
�ه � �اان � �،اان � � � �
� رر� � �دداارر �دد� � �
� ن
ت ت ھ
� �� � ��ن � دد ين � �
ز
� � � آٓ آ� � � رر��ن
اا� دد� رر� �ن �� � �
71
ت ش
وواا� �بب� � � � طااهه�ر � ساا�ي � �بيب � � ااب يك اا�ررے �
ت ت
� �� �۔ �اا� �ئب� � اا� � اا�ل ��رئباا� � ��ب ئك �
ن ش
� اا�اادد � � وو � � اا�ڑڑڑ �۔ اان � شاا�ي � �م �ي � �
ن ث
اا�ي � �رر � � � � �۔ وو ه ااك��ر � �� � � � � �دد � ددن
ن ت
� �ڑڑڑے � � �۔ �ه وو باارر �بك رراا�ن � � �ع � �رراان �
ررااه � �� �� � � �۔ ااع�� � اا� � � � � ��ربباا� �
ز ئغ هئئئ ب ت
ددرر� � � اا � � � ے۔ � يب � � ساا� رر�� � �� وواا�ن � �
ئ
اا�ه �ئ هه�ر � � �� � رر� �۔
ڑ ت
دد�ب � � � ئبررھ � � وو�ن �� �خطاا
آت � �� � � �م وو �آآ آٓ پ
ددن�
يھن�ے �� ساا��ِ �وودد وو �
ت
� � �ں ��،ت � � �� �رري
خ
ااك � � �ئبل � خدد اا� سااررئ
ت
�ب �ل � �ل
�ب � � ررب � پ
ب
ااوورر �وودد �اا �جچ رر� � �
ز بز
اب رر گ �ن �رراان � � � �� ا ب
ت
� � �ں ،تاا�ررااں � � �
70
ت
� � � ددررب ي اا � �ب�بے دد�
ن
�ن � � � � دد رردد � �رري �
ئز ز ت
اارر ه ه ر� ئبب � اا� ئپاا� � � طااهه�ر
ئئ
ددئ ے � � � �ررئ � �م � رر� �
ز
�ددي ددوورر � �ن � رر�� � اا�اارر �� � �تيدد � �تياا �۔
ت ظ
ظاا� وو �ك�،ذذذي وو �رر اا�� �� � � � ��ن � �� �ب �
ت تذ
�۔ اا ساا� � ��،تذذذ� � ،ااوورر � ��ئ �م � � �۔ � � وو �
ث سث ن ن
ه
�رر اائساا� � �� � ساان �ل �۔ � � طاا �ر � اا� اا�ي � � �ب
ه
ت خ ت
� � ااوورر � ببااك �اا�ب � اا� ا ب
ا�ب � ااسااس �بياا ااوورر �تيت ووص ااوورر
خ
خ
ددرردد�ي � اا� �ن � رر�ن � �� رر� � � � �۔ اا�ن �
ز غغ
��،ددوو �� ااوورر �س رررر � � �� اا�دداادد �اائياا ااوورر � دداارر � �رري
ت ت
�� �سب اا� اا��ب �� � �� �۔
ش
�� � � � ددرردد آٓ آئبشآآررووں �
ڑ
� �رر � دداا� � رروو � ��
�ے رر� � � آٓ آ� ووآآ� �
�ے � � صلئيئ ب ووں � دد� � ��
69
�ج � � ااوورر ااييك �ج � ب� ئتاا� ��۔ � � طااهه�ر � اا� �ن � ب
ئئ ٹ ت ئئ ٹ
�رر � � رراا ب �،رراا ب �ئاا �اا اا� اا� � � � � �۔ اا� �
ت ز
�ن � آآبيك � �رر � آآ� � � �ف آٓ آ� دد� � �ب رردده � � ببآآه ه ر�
ت
� آٓ آنيآآ۔ �م ��ت �م � ااوورر � � طااهه�ر � �ااه � �ررئ اادداا� �
ٹ ت
اا��ت �ددرر � دد�۔ � � طااهه�ر � اا� �ن � �ب � ااوورر �
��ج��،رر232 �,,2010 � ���، ب ووآآ� آٓ آ �۔ ‘‘)� ��
ز
� � طااهه�ر اات يك � � � �� �۔ اان � � م�ززاا� ااوورر �
ش نخ
اا��ِ �رر � ااتيك �� �ف �۔ � � �س رر گ ددآآ�ن � آآ� آٓ آ�
ض
�ب �� �۔ ه ه ر� �ل � رراا� � رر� رر� اان � � رر�۔ �� � � ووه ب
نز ز ز ت
ب � � ��۔ اا� � اا وورر � � ساا� � اا�ا رار � اا اان ووه � �ف �ئيب � ب
ظ
� ئخزخزددئيك � �� �دد اائيك � � �ااددف �۔ ظاا� � � � ااوورر � �
ن
� � � ااس � � � دد اارر � �ف � �باا ااوورر ااس � � �ف � �
ن ش ن
اان � � اا� رر�۔ اان � ساا�ي � ع��ن � ااتيك وو� � ��دد �۔
ت ن
اان �م ع��ت � ددرر اا� ااتيك اا� �� � � � �� � � �
� � اا� � � �رر � �اا�ه ص�� � � � � وو � � � ��
ت ت ن تث
�۔ � اال � �رر � اان اا�رر � � � ع��ت �ي �تيت � �� �
� � � �ے �رر � �اا� � �
� � ووه � �ے � � �ررئ �
68
عغ غ ش ت
� ااس � �ررب � �اا� اا�رر � �� � � اان � ساا�ي اابب� � �ه
آب وو � � � وو � �� � ووه آآ� �
�� � �� �۔ آآس �� آٓ ب
� � �اادد � �� � ااوورر ااس � � � � � �ن � � وون �
ن ت ت ن ت
� �م �� � ص��ئ يب � � دد�� دد� �۔ اان � ببااب ددل � بك�يي
� ااوورر ددل � �اا�ں � اا� �� �۔ ووه اا� �ج �� � � ااس �ن
� � رر ااوورر �آآن � �وون �� سآآ� آٓ آ� �۔ � � �اا�ں � �
ن ش
� اا� ���ن دد�� ��۔ اان � شاا�ئ � ه ه ر� � � �رر � ئبررق � �
ت
� �رري � اا� �� � � � �۔ ووه �ك �ں � ججددت ،
ز تز تز
�ع ااوورر اا�رر تاارره � � �� ااتيك اا� �ن تا راره � � � �ووف �
خ
�ں ��ں � ددوورر ددوورره �۔ آآن � �ل � � آٓ آبثآآرر � � آآ�س �آآرر �بخآآ
تيش ۂ ش ز ز ت
وو�ت � اا� �� �� � �� اا� � اا�رر � اا�و رور � �ررس � اا� سه �ردداا
�
ت
� �باا �۔ ووه اا� �رر� � � �� ااوورر اا� � اا� � �ن رر� �
اا�اارر �� �۔
ز ز
� ززز�� � � � طآآهه�ر � � � �م آٓ آ�۔ اان � رر�� �
غغتغ تث ت
آت �آآ �� � �� �۔ اا�ن � � ااوورر ااست اا � � اال �۔ ووه آآ� دد� آٓ پ
ددرر �ي ٰ� �اا � �۔ ووه �� � � �� ااوورر �رر � � دد� ددرردد � �
ؤ �پھت ي ن ن ت
سكتے � ؟۔ اا� � ووه � اا�ل � � �ددرر دد� � تپا ؤاؤن �تاا اان � �ه �۔
خ ت
ااتيك دد� وواا� � خدد�ت � :
خ ت
’’ �بيب �رري � ببااوو�دد �ااه اان � �ن � �رري �ج � � �۔
ت غ
آآبيك دد� آآن � �ي وو�ب آٓ آ �اا۔ � �� �رررروواا� � وو� � �ااه � اادداا�
67
�� ��رري وو � � �ي
خ
�اا� اائيك ئباارر ووه رر�ِ �دد �رر
�� � � �ي وو � � �ي
ز �
آآ� � په�ي ببآآ رر جبدد� � آٓ آرررروو
ووه �گ � � � ووه � � �ي
ت
� �ن � آٓ آ� ء � ذذذآآب �
ز
رراا� � ااس � � �� � �ي
�� � � � �رراان � � �
دد� � آآبيك آٓ آگ ببرر� � �ي
� � �ن � � � � ��
ڈ ن
تاا� � �ل �ل � ڈڈ� � �ي
ت
�ب � � اا� �ف � � �ل
ت
� � � � �ررت � � �ي
ن
� � �� �� � � � � �ن ددي
ن ن
طااهه�رؔ �ن �ن � �� � �ي
ت ئئ ز
ه
اا��� � ررے � � �م �ئاا � � � � طاا ه�ر � ساادد� ااوورر
ت ت ت ت
س�سب � بباا�م � � رر�۔ ووه اا� ذذذاا� �ببااب ،اا�سااب ااوورر ��اات
66
ش
� �ب ’’� كشوورر ‘‘ � آٓ آددم � آآدد� آآ�م � �آآززز � �۔ � � طااهه�ر �
ب
ش ش
�� شاا�ي اا وورر �� � � �ئ �� ’’ � ‘‘ااس � � ساا� � اا
ااوورر اا� � � وو اادد� �ں � �ف � � ئپدذد�اا� �۔ � 25
ن
�1977اا� � �� � � �وواا� � ااس � � � طااهه�ر � باام � رر�
خ ش
وب � �۔ اان � � �� آ�ب ررآآوول �ي � آآ� � �و ب
�۔ آآررددوو شآآ�ي � � آٓ ب
خ ن
ب ب
آآن � آٓ آئبآآ� وو� � �ئيآآ � ااوورر � رر�ك � �رر � � �رري � �
آآييك �� � آٓ آ�دده ء �ك �۔
�وورر � � �ك � ��ن � ااے � � � ووه � �� �اان
�� � �
ش
� � طااهه�ر � ساا�ي ددررووں � � � �رر � �� �۔
ز ز ش
� ااوورر ررووج � �اا�ن � اا� �� وواا� اان � شاا�ئ رر�� � �
ت ز ت
�بيب � �بيرر �۔ ووه �تيت � � �� �۔ ووه �م � �� ااوورر � �
ن ش ز
� � � �رر �ووررس � ح وو � � �ووف رر�۔ � � اان � ددل �
ن ش ت
�رر� رر� ووه اا� � � وو �سب رر� �� رر�۔ اان � ساا�ي � � وو
ن ز ت ز
رروو�ن � ��ع � �تيت دد� اا�اارر � � � �۔ اان � � ��
تث ت ن
�رري � �رر � �� آآن � ك�م � تآآ� � ددوو آٓ آتسه � دد� �۔ �ااپپاا
ت ت
�رري� �،رري،جبذذذببااب �رري ااوورر �ت �رري � ووه اا� � �� �
ت ز ئئ ز ت ز
�ر �م � � رر دد�� دد� �۔ �ررووں �اا�،دد� �ب،ددل ن�وو�ب ر
ن ش ت تش
ن ي ت س
ا�ب اان � ساا�ي � �ن � ؎ ن اا�رراات ااوورر �دد ا ب
تز ز
� � � اارر � � � �ي
65
ت
� � طااهه�ر � 29ررچچ � � �1917اات يك �ززز ساادداات
�اا� � �اا ��۔ اا�اا� � �رر� اا�۔ � �� �ل � � �
ز ئز ز ت
�� �۔ � � �� �ت � �� �� ا رار ئپاا�� ساا� دداان �وو�
ز ٹ
دداا� �اا�س�م � � اا�اا� � � �۔ ااس رر�� � � � اا� وو
ن ن
آٓ آ��،رر وو � ااوورر � وو رروو�ن � �اارره �۔ �رر رروو�� دداا�ن � رراا� �
ت ن
� � اا� � �اا رربگ � �۔ اا�اا� � � �� � � ووه ئاارر�
� ااددااررے �رر� �� � � دداا� ��۔ � � �ددرر �
ذ
� �1926ك �ن � ��رر � � ااذذذ�ن � � وو �� � اا�م � رر�
ٹ ز ن ٹ
�۔ �وو� د د اا� �اا�س�م )�ئبل اا�م ئياا� ساا� دداان( اا وورر ڈڈآآ� وورر� آٓ آ�
غ
�ب ��رر���،رر � � � �ررغ اا� �۔ ااس � � اا�ن � ب
�ج � �� � �۔ ددوو�ي �� � �۔ ااے � اا� نن نپااس � اا وورر ئبررطاا�ئ ب
ت جخ ت جتخ خ
� گ � رر�� � ووه � �دخدوون � �ي دد�ت � � � �ت رر�۔
62
ت خ ٹ ٹ
�س �۔ ووه � � �۔ �ي � �ت ااوورر ئاا� � اان � � �ئيت
ب ااوورر � وو�رر � آٓ آ�۔ اا� �� �� � ووه اا�اال � �۔ اا� � � بباا ررع ب
ت
�ح اا�ن � �دد ��نياا۔ ووه هه�ر � � اا� ئبااب دد�� � �دد � �اا� �
نن ت
اب اا�اادد رر� �۔ ددوو�وون � ببااب � � سبباا ااوورر �س دد�� � �ا ب
ن
دد� اان � �ه �۔
ن ت
آب وو � � � �بيب � ببآآررے � � �رر وو آٓ آ� �ووآآن آآس �� آٓ ب
ن
��� ووآآ� ددآآ� وورر آٓ آجج �ررے ددرر�ن � رر�۔ �وو� � اا� ��ر� �
ز بز ث
�� � � � �ب � � اا�رر � اارر � � �اارر �بياا � � �۔ �
ث ن ن
ب
ااتساا�ن � �� � � دد�ل � � �۔ اا ساا� � � �ب � ��
بخ ت جخ ت
وواا� ااس � اا�رر اا�دد � دد�ب � اا� جبدخدببااب �� � دخدرراا� � ��
ت
�� �اا ددل �اا� دد� � � اائيك � اا�دد � اا�رر � �اا�ب � � �
ت ت ت
ب بك دد� بباا� � اا� ااساابدذده ااوورر ررووح � دد�� � بآآ آآ� � آٓ آ� رر� �۔ � ب ب
جخ
ا�ب � � � �� رر� � � � � اا �ق � وو �ل � ووااددي � هه�ر � ا ب
ض ؤ بث ت
�ؤن � هه�ر � اان � دد� � تياادد� ررهه�روو � � � ررااه ااببب � �۔ ٖ ؤ
ڑ
�ئ �� �۔ � � � � �ه ددوورراا� � �وو� � اا� ��ر� �
ز
�اا� ئباارر� �� دد� � � � �� � � � �۔
ت
�ت ددئيدده وو ددل � �ئ � آٓ آ� � � � ووه �ل
آآ� � آٓ آ�
٭٭٭
61
ن
��۔ �� � �� � ببررطاا�ي �جج � اا� � ااوورر ددوو�ي �� �جنگ �
خ حخ خ ن
�بپاان،ببرر��،ااق ااوورر � � � �دخدوون � بخآآرر�ن � �ف �دد آٓ آرر�
غخ ت ت
رر�۔ � �كب �ب كبپ��� �،م �ربيدد پ��،اا� ا تا� � ااوورر �دد اا�
ب ك �
س �قبق خ ت
اب اب �ل وو �ا ب ب ي ببيں ا ب �ت � اا�وو�رر � �۔ � � � � ب
غ
وب � � � � آآن آآب � � � �و ب ��ب ب
آ�ب وو ب ب آٓ ب � �۔ � س ب
خ ت ت ظ ن
ب � � �اا� � �رروواان � ااوورر ااق � �ظ � � � اا� باارر� دد�ووبيرر �ب ب
ت ز
� � ااس � �م اا�اارر �وو� � اا� ��ر� � �ئاا �۔
ت ن خ � ت �ب خ
ب اان � ��اان �ب � � ��رر � � ووه س بب اا�� �م بپاا�ن � وو ب ب
ت خ خ ت
�� � ��ت � �۔ اان � وواا� � � � � رروورر�ه اا�اا�ت �
ٹ
�رراا �� � � ااس �� � � )� اا� ��ر�(� �ب ب رري �� �ي۔
ٹ
ب ووه �اا � رر� � ’’ ووه � بپاا� � بببييھ � �ے � �� �۔ اابيك بباارر � ب ب
ت
ب �ب � � ااس � اا� �ے۔ ۔ ۔ ۔ اا� �ے ‘‘ � اابيك �� ب
� � � � دد� ددي ااوو رر � ’’ �ن وواا� اا� � �ے۔ ۔ ۔ اا� � �ے ‘‘�
ز ز
� � ووه ببررررگ رراارر وو �رر رروو� � ااوورر ااس � دد� � � � دد� � �ل �۔ �
ت
وواا� ددااباا � � � رروو� � سآآ� � آٓ آنيآآ۔ � آآ� � ر�� � آٓ آتيآآ � ووآآ� �
ت ت خ ت
وو��ب � � ببررررگ � � � � � � � اا� � )رر��ب(� اا�رر �باا
ت ز
� ووه آٓ آ�م رروورر�رر � � ررووآآن � � �وون � � � � �ررے بك
ت ت � �تتاا �۔ ااس وواا� � � � � اا� � ر�� � پ
ب �چ � �ے اا�ااب �ب ب
ن ظ
�۔ ووه �م � اا� � � �اا� رر�۔ ه ه ر� ظاا� � � �تاا ااوورر ه ه ر� �م
حخ ت ن ن
� حمااتيت �تاا اان � �ه رر�۔ ووه ��ردد � ��ں ��ردد � اا�ل � � �ف
58
ش ت
� ااددااررت � ساا� رر�۔ �وو� � اا� ��ر� � � رروواان � �� �ل
ش ٹ ئئ ت ش ت
�دده � رر�۔ � � �ئبب � شاا� �ئاا �۔ ااس � � � ئ اا پ
ب � ساا�
�� �۔ �وو� � اا� ��ر� � اا� جبددبيدد �ي ��ن � ��
ش زززنز
�� � گ � �1985شاا� �� � اا�م �۔ ااس ززز�� � �
ز ئز ت
�ر گ �اا� دد�ب � � ااس � � جبددئ ي دد �� رر � ااس � ر ب � � ��ب
بي ز ز ز ت ن م
اددب � � � �باا �۔ ااررددوو ��،ااوورر اا� رري رربباان �۔ ااس �ج�ے � �رروواان ا ب
ش م ش
� ساا� �� وواا� ااس �ج�ے � اا�� �ررئ ��� شاا� �� رر� �۔
ئئ ز
ب �وو� � اا� ��ر� �� � � � � � رر �� � اا�ن � �ب ب
ت خ
�رم �� اا� � � � �ب � � اا�وو� ااس � اابيك ددرر� �ررم � م ر
خ ش
شاا� �۔ ااس � �اان � �رر� �� � � �� �� اا� � � زززبباا�۔
ز ز ت
�ر�ت � آٓ ر
آ�ر � ااوو رر �� اا� � � � �1926رر� �� � � م ر
ز
�م � اا� ااددااررے � �اارر ددي۔ اا� �� � �� � � اا�وو�رر �
ت خ خ ز
ؤؤ�ر تاارر� � ���ر وو � �رروواان � ر ر� �۔ � � گ �ااغ �ي � � اا� ر
ت
ب � � � 1940 �1930تك � �� �اا� �۔ � ووه �� طاا� ب
ز ز ز
� ااس � �ددرر � � رر� � رر�۔ اان � ��ن � اا�وو�رر � رراا�
ن
اا�رر � ��رر � �۔ � �� � اا�وو� �� � ��� �� اان �
ن بخ ش
�دداارر بباا��ر � � ن � ساا� � � اا دڈد� �ل �ووس � �� � اا�ن
ن ئئ ن
آب � � � آآوول آٓ آ� اا وورر �ن � � � �ے � رر� رر ��۔ آآن � آٓ پ
ن ؤ ن
�دده ’’ � ااي يك ددرروو� �‘‘ آآن � آٓ آئبآآ� �ؤؤن � � � آآن � �
ئئ خ
�� � ��دد �۔ � �ن � �� �ووس � اا� �ے � رر� رر
57
ز
ذذذ� � �۔ ووه ساا� � ااوورر ساا� اا�اارر � � �� �۔ هه�ر � � ��
ن ��م ت
�� ااوورر �وو�ب � � وو � � اا�ڑڑڑ � � اان � ح � رر�۔
خ
اددب � اان � دد� �م � ببرر��راارر رر�۔ ��ع ااوورر �اادد � اا�رر � ا ب
ت ت
� اا�ن � � ججددت � � � رر�۔ � ااوورر �رر � ججددت ااوورر �ع
ت ذ ن
ا�ب � �بياان وو� رر�۔ اان � �ن � � جبذذذببااب � ��رااوواا� اان � ا ب
جب ۂ ز ز ث
�۔ � � � �ب اا�ااززز � �م � �ع اابساان � � � ااوورر ووه ذذذببه
ز ش ز تز
اا ساا� �اارري � �ساارر � � سااررے �ن � دد رردد � اا� � � ��ن
ز ز
�س �� �۔ � � ه ه ر� اا�ا رار �دد � � اا ساا� � وو�رر ااوورر ��ي �
ب
ن بث ت
�� � � � �� � � دداا رر اادداا � � اا�ن � ااببب � ددبياا � �رروواان �
ت
� � ��ن � � � رر� �باا �۔ ااس � ببااوو�دد اا� � � �
ز نز ز
� � �� ببآآلآٓآ� � �ن � � رر� �۔ � � ساا� � اا�ا رار � اا اان �
ت ت بذ
بذزذزددب يك � � � زذزبياادده اادذدبيب ااك ااوورر آآ�تزت آٓ آ� � �۔ ووه � �
ز ٹ ن
��ب � ��۔ ووه � �ب � بباا� دد� � ر روورر دد� ب ��ر�ن ئياا �وودد �
خ ت خ
�۔ �رر ددررووآآررے � ددآآ� � � �ه وو � � ��ن � �ب�� �ن آٓ آووآآرره
ت ت ز ت
اب رر�بيب � ا
ب ب ب � � � دد ر
ر و
و ر ر � اا� � �ت �۔ ووه ااس ببااب �
ٹ ٹ
دداا� � � �ي �وون � ��� � �� وواا�ن � � �م � لببياا � د د� ددي
�
�رر� �� � � اادد� � �رروواان � �1926بباا��� � ساا�
ٹ ن ن م ش
ساا� � رر� � ااس �ج�ے � �دد ئاا�رر اادد�ن � �وواان ��ئياا۔ �وو� ڈڈاا�
ز ز م ز ٹ ز
�اا�س�م ااوورر ڈڈآآ� و رور� آٓ آ� آآ� رر�� طآآ� ب
ب � � ااس رر�ن ساارر اادد� ج��ے �
56
ن ز
� ’’� رر� � آٓ آتثآآرر وو ��‘‘ آٓ آثثآآرر �� � آآن � �ي دد� � �
ت ت ن
�۔ آٓ آتثآآرر �� � آآن � دد� � � �� � � ووه �آآ� �ررآآت ااوورر �رراات
ش ت ش ت
تك �� � � � � ااوورر وو�ن � �اا� اا� ااوورر �� ت�س ��۔ � شااه
ن
�ررئ � �� �� �ك � اائيك � � � اائيك �� � �ن � بپااس
ز ت ت
� �ررتاا �۔ � �باا � � وو�ن ��دد �رر �رر هه�راارر � � � �
ز ز ز ز ت
رر�ھتاا �۔ �ن اابيك �� �� � �م � دداا�ن رربباان ر ردد �م رر� �۔ ااس
ظ ضض نض
� � اانيك نپل � � � � اا ساا� اا اا ااوورر ���ں � ��دد� � ظاا ه�ر
ه ع
ت خخ
�� � ووه آٓ آددم �رر �� �۔ �� � � ااس ع�� � رر � �ئاا۔ �وو�
ت � آآ� ��ر� � آآس �م ع�� � آٓ آبثآآرر �� � ب
�ج � � بثآآببب � �
غ
ااس ع�� � اائيك �� ��ن � � ددررئياا� � � ��ن � �ئ ي دد
ت ضض ن ن
�ن �۔ � �م ااع اا ااوورر اابساا� ��بياان اا� ��ه �ووں � بباا�ب �۔
�رر اا� � ااتيك �� �� �ن � �رراا �۔ �وو� � اا� � ر�� �
ت ن ن بث ت
� � ااببب � � �باان � � � دد�ي � �)� �(Heerتاا �۔
ت
ااس � �ن اات يك �رر � � � � دد�ي � �رر � �تاا �۔ �� �ك
ت ث سث ن ن
دداا�ن � � ااوورر رراا� � دداا�ن � � ووه ووااررب ااه � اابيك � �ب �
ت بز
�� �۔ ااس �� � اام � �ب � � � ااوورر آآس � � آٓ آ� � بخآآم �آآدد �
بخ خ ت خ
�۔ اان � � � � باارر� اا� زرر � � دداا�ن بباا� اا� �ج � � � اا اارر
ز ت ز في ن
� ااوورر اا� � دداا�ن � وو� پچ � � � � �دد � � �ب اا�اارر � �ن �
خ جخ خ
� �� �ن � � ااوورر �رر � اا� � �� � اان � �ن ااس � �
55
ئئ ز
’’� � �� �� ددررس وو �رر� � �اارراا،اا� اا�� �وون � � � رر
غ ت
� � � وو �م رر� � �ے دداا� � �� ددااغ �اا�ب ئباا� �۔ اا� � ٰ
ز ت
اب رروورر�رر وواا�
� � � اا� � �ددب � � � � �۔ �ے � ا ب
ااوورر اا� � بباارر وواا� � � �۔ ااس �ددرر � � �ے ه ه ر� �اا� �رري �
ت ت
�۔ ااس وو�ت �ئ ددل � � �� �ت � ااوورر � � �� ئخآآ آٓ آ�دده �آآ�۔
رب � �ن � � �ح � اادداا ��۔ � �رر اا�م وو اا�اام � �
� اا� ر ب
ن
�وورردد�رر �� � � � �،اان � � �رر � اادداا � وون � �،۔ � اا�
� ااوورر اا� �� � � � � تياادد رر� �� ‘‘
تن ن ن ش خ
�س اا �� � ووه اابيك � � � � �� �۔ اان � � � � اا ساان � اا� خ
ئئ ز ز ؤ
رؤؤؤن ،آآ�ن ااوورر دد�ن � �اازززن ااوورر اا�اال � �وودد � رر� � �ه �ئ ے۔ آٓ آررر ؤ
ت ز خ خ خ
اا� �� � رر�� � �ااررن ااوورر اا�اال � �وودد � �و رور �تاا � � اا� اا�
ت ذ
اب � �باا �۔ ووه اا� � �ئ�،رر �ئ � �� � � �ن � ددووهه�راا �ا ب
ت ڑ ت ن
�ف دد� � � اان � �م اا�ااب � ببااررے � �چچ � � وو�ت كرر�
تخ ت ذ
� رر� �۔ ووه دذدههيي بباا�� � � جبددب ااوورر �ع � اا �� �ل ��
ت ت ش
�۔ � � ررووس � ووه �دد � � اات يك �ررت � ااوورر ااس ببااب � اا� اارر
خ ش خ ڑ خخ
��ر � ر �ر � � رر�� � � وو ساام �اا �� � �� �� � ���ر � �دداا ر
ت
��۔ ززز�� � ووه � آٓ آددم ااوورر � � �ن � اابيك �ببل �رر �ررب �
�۔
ن
آٓ آبثآآرر �� � �وو� � آآ� ��ر� � � دد� �۔ اان � � � � ��
ن ت
�ں ااوورر �ررآآب � �� � � �دد آٓ آئثآآرر ئپآآ� �� �۔ اان � وو�
54
بث ت ن
وواا� �ددي اان � � � � دده ااببب �� �۔ �وو� � اا� ��ر� هه�ر
ئئ ز ز ز
ه ه
سآآل �� �� � آٓ آ�رر � � ��رر �� ااوورر �اا ئبا راراارر � �ر ساا رر � �م
ن ڑ
�ے اا� �ه � ببرري �اادد � �بيدد ��۔ اان � ��ن
ش ٹ
�،��،ب،�،دد�� �،اا� ااوورر ��ں وو�ه شاا� ��۔ �م �ووں
� � �رري �� � ووه آآ� رر�� � ته � ئبررآٓ آ�ے � رر�آآ دد�۔ ااس � �
ه ص �سئ�قئ ي ن ز
ه
ن � � �� �م �۔ �ر �� اا� ددرر� �ررم � �م م�رر� ااوورر
ن ت ئئ ز ت
ب �ك ب ه
ب � �گ بباا ه�ر ے � ب �
�ووررت �،ااوورر ساا رر � �� �م �ے اا� �۔ ب
ن
اان � ��ن � �م �ے �� ااوورر �ے � �� � � ااوورر ددل �
ن ن ث ت
� ااوورر اا�اام � ك��رت۔ �وو� � آآ� ��ر� � نآآك آٓ آ�ن � آآن
ز ث
��ں � � دد� �� ااوورر ااك��ر � ساارري دد� �ل رر� � � � ررددوون �
ز ز
�ل � �ں � �ں �۔ آٓ آه �ررے ��ے � ووه � � �ددن ��رآآرر � �
ن
� وو ناادداارر � � � دڈد�� � � اا� اابيك �اا دد� � رروواادداارر �
ز ش
�۔ �س ووه �وو� � اا� ��ر� � رر�� � �� � �۔
ذ
ب � ساا� اان � � وواا� ااوورر وواا�� � � اابيك وو�،اا� وو� ااوورر �ه ه ب
ت ئئ
�� �ف �۔ اا�ن � رر� رر� � اابيك ببررس � � ر�� � � �ددب
ن
ب �ل �ق وو �� �� �۔ ااس �� � � اان � � � � اا� �س ب
ش ش ش ش ش
�
ااوورر ههشااش ببشااش بپاابياا۔ ��ن � � ووه ددتيدده وو ددل �رش ررااه � دد� �۔
آب � ’’ � �ں
اا�ن � �ے � � � �� � اا�م �۔ ااوورر آآ� آٓ پ
�پ‘‘ اا� دد�ن � ساا� � � �۔ � اا�ددااع � �� ووه �
� پ
� :
53
ش خ
�� �� � � ووه اان � شاا� �� وواا� اا� �� � ��ن � �
ذ ن ت
اا�رر ااررساال �� باا � ووه � اان � اا�دده � �۔ � اان � ذذذووق � �
ض ت �ب ض
ب اان � م��ب �� � ووه اان �� � �اا� � � �� دد� �۔ ب
غ
� �� ااوورر ااس �ج � � دذدرر� �م �� � �ن ��۔ � ر�ووغ
ز ز
اددب � � اان � � اا�اارر ددوو�ے ��ن � �ي �رر � � �
� وو ا ب
ت خ
�۔ اان � �م ��ن � � اا��ب � �اازخزاا �۔ اا� �� � � وواا�
ات � پت
�خ اا�م � رر� اا�ن � � �� ااوورر � � � � �ووررتيا
�۔ هه�ر ساال ووه ددس بباارره طاا� ب
ب �ن � دداا� � اا� �ه � اادداا ��۔
��رري � � � � � �وورر � �� اا�اادد �� ااوورر اا� � � �
ز
�وو� � اا�س � �� دد�۔ اان � � ددوو� � اا�ززز � �دد � � اا�
خ ت ت
� � �ااررجج � � ااوورر ااس وو�ت � وو �م � خدد�ت � �ووف �۔
ت تخ خ
�
خدداا ��،اا س اا� �ررددي،اا�رر ااوورر �ووت � � �رر �وو� � اا� �ر� �
ن
آث �۔ اان � ووساا� �وودد � ااس � ئبااوو�دد ووه �� � ووه آآ� �ثثآآل آٓ پ
ن
��ے � � ��ه�،ك اا�ل ��،ااوورر � � �ووم دد� ااتساا�
ت �
� بھ�� � � � وو�ب جبددوو� � �ووف رر�۔ �رر� �� �
ٹ
� � ڈڈوو� �ساا� � اا�ن � �ل �ئياا۔ ااس � � �� ��ں
ت تض خ
� � � � � �ن ااوورر �� ااوورر اادداارر ��ن � � ااددووتياات �
ن خ ت
��راا� � اائيك �ررت �اا � �۔ ووه هه�ر ساال �دد � �ن � � دد� ااوورر اان �
جخ ت تخ ت خ خ
�ت يك � هه�راارروون ��اان � وو�ت دد� اا ساا� � دد�ت � � �
خ ت
رر�۔ �ن � ��ن � � هه�ر �� � � �باا � � �ن � � دد�
52
ن ز ت ز ت
�وو� � اا� ��ر� � � � � �ت �وودداان � رراارر ست�ي�ر � ��ه �۔ اان
ت ز ئ پئيه خ
�
� �ر � � � �ِ م � �اارروو� � وو � �ت �راارر ددئياا۔ � ااوو رر � ط �
خ
اا��اا� � � �دد � وو اادد� ��ن � اا�ن � � � ااوورر اا� خدداا دد اادد
خ خ ت ن ت
��ب وو ��اان رر�۔ اان � خدد�ت � ب ص��ن � �وو�ب هه�ر �� �
ذ ذ
ب دذد� � اا�ااف � اا� �دد اا�اا رردڈدرر � �اارراا � � � � � اا� �س ب
:
ٹ ٹ ز
�،ب �رر �ررم اا�اارردد�،م ددررك اا�اار درد ب ساا�ل اا�اارردڈد 1991
ش
�،1992دد �رر �س اا�اارردڈد،2002
ت ن
بپاا�ن � اا� هه�ر �،اادد� ااوورر �� ��� � �� � �باا �۔ ��
ش ت
وب اا وورر �� �رر شاا� ��۔ �� �ت ��� � ووه � ئباارر � �رر �و ب
ت
ااررددوو ��� ااوورر ��وون � � اا�ن � � �كب � ااوورر اا�
ن ش ن ت ذ
ررئبررددسب ئپدذد�اا� �۔ اان � � � ��ر� وو� �� ساا� � � �۔ اان
ز ث
� � ااك��ر � اا� اا�م � �اارراا �۔ �وو� � اا� ��ر� ��ں �
ن
�اا� �۔ ووه ��ن � اا� ااوو�دد � �ح �رر �� �۔ اان � دد�
ش
�ل�،دد �ش� �،ي ااوورر �� � � � اا�اارر �� �۔ �رر�
بخ بخ
اب � � �اادد اابيك �� � ��ر� �� � � � �� � � ااددرر وو اا بيا ب
ن ن
�۔ اان � دد� �ل ااوورر �ل � اا�ن � دذداا� دد� �۔ تپاا�ن � ااس
ت ئخ ڑ
�ب � ددوو �� اا � ئبل ئ�� �ب � سئ ي ب � ئبررے � �اا� � ددررئياا� ب
� ن
�ب � �� �ررے � وواا� �۔ په�ي �� �ن �نياا۔ � ددررئياا� ب
ب � � � � �1950ددررئياا � ��� �� � � دد اا� � � ااوورر س ب
49
جچل
� اا� � � رر� �۔ � اا� �ع � ااس � � ��رر � ني�ي � ااوورر
ااس � �ن � � وو اادد� دذدووق � � � � دد�۔ �1951ووه
ااس�� �� �ل ����،رر � �۔ ااے � دداا� �� ااوورر ااس � �
ت
�� �ب��،رر � ااس��ب � اا�۔ ااے �۔ 25۔ �� �1959 ب
ت ز ت
اا�ن � � � �رر ااس��ب �رر� �� �وول � � م�رر�ب �
ت
آٓ آ�ززز �۔ ااس � � ووه 9اا�ببرر � �1963ااوورر تاارر� �ددرر � �رر�
بز ز
ب � � � �اا رر گ � � � �رري �� � �۔ � ووه رر�� � � ب ب
دد� � اا� �م �� �۔ � � اادد� �ن � � بپاا�ن � �� �ه
بغ غ غ
�� �۔ اان � � � طااهه�ر �،ع�م � � گ �،
خ خ
��رر�رري�،اا�بيرر ���،ددم رررر� �،اا� �،اا�رر �ي �،اا�
خ بخ خ خ خ
ع
ب ر راادده رر� �ن� ،م � �،رراا اا �ن �ي،اا� اا� � ��،ب
ش ت خ
رب اا�رري�،وو� � اا�� �دد �،اا�� اا�رري� �،ب �ن �ل،ساار ب
ذ بذ ٹ
و��،داا� � دذد� اا� �،اادد��،رراا � اا� )�( �،ررو د
� م خ ت
باا��،ل بپاا� �،اا� �� �،بباا�،طااهه�ر �ددھبووي�،ددم بياا�ي � �،
ھ
ئخ ش خ
� �،آٓ آ� � �رر � �ن ااوورر �اا� ساا� � � اام �ئبل ذخذ� �۔ �
� � وواارر اادد� �ن � بباا��ه اا�دد � �وو� � اا� ��ر� � �ي
ن ن
دد� �۔ اا�ن � اا� اابيك اادد� � � �� � � � ئاام � �ن ئباا�
ز
�۔ ااس � � اادد� �� � ساارر�رر � � ر�اا� � ااوورر �اام � � �رر وو
آٓ آ� �آآرر �� � �ي � ددآآرر آآددآآ �۔
48
ش ز
�،ئبررم ا ب
اددب ��اارر � ااوورر ه ه ر� آٓ آ� آآشكببآآرر �۔ اانيك � دداا�رر ااوورر �ه ه ر� � �
بغ ب ت عغ ت
غ
اددب � �� � اا� بل ب�� �ن � �۔ ��� ررح�ب � ��روو � وو ا ب
� ت ث ت حخ خ
رر�� � آآ� وو آٓ آ� ،ووص وو �ووب� �،ب � ااوورر � ببااك �اا ب � �
خ خ ن
اب �ررے ددرر�ن � رر�۔ اان � � � �رر � �ذخذ� اان � � � ا ب
ت ز ن ت
اا�ااددتيت � ��ن � �۔ وواا� �وو� � � � اا�م ر� ااجج �،عت ااوورر �
ز ز ت �بث سبتغزبز
وو اا اا � � اال �� اا� �م باابباا�ن � رر� رر� � � �۔ �
بن ن �
خ
خ
اب �ن ؟ �ك ااوورر ووص � ااس �رر اارر� �رر � �� اا ساان ا ب
ن
�وو� � اا� ��ر��6ن �1936ااس�م �رر ��ں � �اا ��۔ �
خ خ ؤ
�ب � � �رردداا�رر � ؤؤاا� �۔ اان � ��اان � �ررے �ؤن �� ب ؤ
ت
ع�� � �ت ااوورر وو�رر �� �۔ � �اا� اا� � وو اادد� ��اا�ن ااوو رر
ش ز
�ر �م � �� �۔ اا�اا� � � اا� ساا�اارر � ��ل �اا� � وو� � ر
ز م ن
� آٓ آييآآ۔ اان � � � آآس ززز�� � �ل آآدد� �ج�ے آٓ آ� � آآن � ��
ش خ
اددب �،رر��،اادد� دد� ااوورر شااه �رر �ببل ذذذ� �۔ � � � ��،م،ا ب
ن � ب بث ش
ب � � � اان � ب ووه اا�ي ك�س � طاا� ب اا� ساا�ي � دد� �۔ ب
ت ذ ش
شاا�ئ � دد�م � �۔ � � اا�ن � � ب ب ررس � � � � � اان � ااسااتذذذه
ت ز ز ز ز ز ن
ا�ب ااوورر ررئباان وو �ن � اان � دد�س � �ب رردده رره �۔
اان � ا ب
ؤ
دد�اارر � �� � � ددتيدداارر � � ررك �ؤؤ � � �
آآ ددررببآآن � آٓ آبيآآ
خ خ خ
�م بپاا�ن � � اان � ��اان ��رر � ااوورر بباازززاارر �ں � � ��،
ز ش
وواا� ااييك �ں � �م �۔ اادد� � �س � �� � � � ااس رر��
47
ن ت
ااتيك � اا�دد � ررج�ت هه�ر �ل � ااتيك �ن �اا �� ااوورر �� � � �
�بث خظ ٹ
�ب اا�دد ��،اا�ب �ر � �،اال � ي � ظ � �� �۔ دداا� � � � ب
ب وو� تپاا�� � � � اا�ل ��اا�ن � �رري دد� � �رر � �رر ااوورر م� ب
ن ن
ب اا�بك �ررے ددرر�ن � اا� �� � � �وو� � �ه � دد� � � � ب ب
ت � ت
آآبيك آآ� ��ك � آٓ آبآآ � �ن �م بيآآس � ددل ھ�ب�رآآ �بآآ �۔ � � �
ت ن ن
اابساا�ن � � � � �ن �اا اا� � ددتياا � � � �ت � ددرردد � ددوواا �
ز
اا� ددل � � �۔ �رري رر�� �� وواا�ن � بياادد � � � � � ��
ت
ب � بباا�� � ااتيك �ررت � � �۔ � س ب
ز ت ٹ
�� � � �رر � �۔ اا�دد �م دداا� � � � وو�ب � � رر�� �
ز ت ن
�م � ناا� � � � �۔ ززز�� ااوورر �ب � رراارر �� � � � �ه ��
ت
اب � � �۔ � با ب
ت ت
م� �
مھااررے � �ن ووه وو� � �� �� �ن � ھاارراا
اب �� �
�ا ب
٭٭٭
45
خ
� �� رر� � � � اا� دد� � ئباارر � �� ددے �۔ ززز�� ��
سكب ت ن
�� �ے اا� �� �ل � � ��ن � ررس � �ل ے۔ اان �
ئن ش ش
ساا�ئ،اا�� �ررئ،اا ساا� �ررئ �،�،ااوورر �� �رر� � �رري دد�
ت
� اا� اا� وو اا�ددتيت � � �ااتياا۔
ن ٹ
آ�ب �ں و آآددب � � آٓ ب ددآآ� � � آٓ بآج �ررے ددرر�ن ��دد �۔ � و ب
بض ت ت
اب �رري دد� � اا� � بپاا�ن � �رر �� � � �ب � � ك با ب
ت ت
اددب باارربيك بباادد�ں � � � �۔ � � ببااب بياادد رر� �� � ااس � وو ا ب
ت
� �رر� � باابباا�ن ��ن � �ه � دد� �۔ �ص�� � � ذذذرر�
ٹ ش ن
�رري دد� � اان � ددس �� � ��ر� ساا�دد ��دد �۔ �ٹي��رك،اا�۔
ز ڈ
ااے �،۔ ااے ،اا� � ااوورر � اا�۔ ڈڈئ � � �رر� � � اان � � �
ئئ ز ت ن ٹ ن
�� �بب اان � �ب �م ااوورر �� ددوواام � � � � رر � � �۔ ااس
ت
دد� � ااساائدذده � �� � �۔ هه�ر �اا�س � ااس �� � ��ل � � �
ٹ �ج � ب �ش � �۔ ااساابتدذده � ااس ب
�ج � د داا� � � � اا�دد �
شۂۂ
دد�� � دد�۔ �رر� � بپبيس �ي ��راارر دد� وواا� ااس � اا�دد � بباارر
خ خ
اددب � � � �ددن � � رر� �۔ ووه � � � اا� ذذذاا� اا�ن � ا ب
� ت
ااوو�ف � وو� � �۔ ووه �ب �� � بببيساا ھبيوون � � �ززز �۔ ووه ااييك
ن
اا� � �� اا�ن � �� � � هه�ر � � �رر � ئبررق � � � ساا�
ز
ا�ب بيدد � � �ه دد�� � �ددرر �۔ ووه ددل � �� � �ددرر �۔ ااوورر اان � ا ب
ت عغ ت ت
ن
�اا�ں � ئبااب �� � ااوورر اان � � ووااررددااب � اابب� � اا� �عب
ت ز ت ز ت
� �تاا �۔ اان � ببااب � �ب �وواارر � �وودد �۔
44
ن
ب � اا�ااززز �رر � ��۔ ووه �م �ي � � اا�ي � باام دد� �۔ � ب ب
ش ت ت ز ز ش ب پيه
�� وو شاا� ي م �� رر� �۔ اان � رر�� � ت � � � � ساا�اارر
ي
ۂۂ
�� ��راارر ددي � � �۔ ااس � � اا�ن � اا� � � � � �
ن ن تز ز
رر�۔ ووه ااتيك � م�ززااجج ااوورر ااوو�اا�م اا ساان �۔ اان � � � دداارر اان � �
ت ذ خ
ذذذب ااوورر � � � � � اا�ن � � ااسااس �۔ اان � م�ذزا باج � بذذذب ب ب
ن ز ز ز ز
� دد� �۔ اان � رربباان � اان � ددل � رر� رر�۔ � اان � �رر �ددق
ب ووه � دد� ااس � �� � ��۔ �� � � �وواا ووه اا� � � � � ج ب
ت ن ن ن ٹ ٹ
�اا� �� � ددت ��۔ اان � � �� ااوورر � بباا� � اان � ددووسب اان �
ت خ ��
دد�رر اا مل ��راارر دد� �۔ اان � �ط � � � وواا�� � بپاابياا �باا � ووه
ن ت ش ن
اا� اا�رر اائيك شاان ددل ررئباا� � �ئاا � �،هه�ر � وواا� � اان � �ووبيدده � دد�
�۔
ت ز ز ز
ب
ب ك � رر� � اا� دد� دد� � اا يك ب ب �
رر�� � سا رار � � � سا رار � ب
ت � ش ۂۂت ز ٹ
اب � باارر �رسب اا� �� � �رر � دد� �۔ دداا� � � � رر�� � ررببا ب
ن ت ن ڑ
اب � �ررب � �ل �باا � �۔ ااس � � ااس �ح �ررے � اان � ا ب
خ خ ٹ ت
ببااوو�دد � ببااب بب� �ف �ددبيدد � � � � � د داا� � � � رر�� � ساارر
ز ش ز
ب ب
� � � ااوورر دد� دد� � �رري دد� آآن � �ش رر ٓآ آوو رآآر �۔ اا�ن
� �دد � �� � ااوورر � � � � وو � � اا�ڑڑڑ� � اا� �م ص��
ت
اب � � � � � �� ووه باا اا� ئبرروو� �رر �� رر�۔ ااس �رر � ررببا ب
ن ن تز
دد�ں � ااتيك وو�� ء تا راره � �� رر� � ااوورر اان � �ووي �� وو اا� اان
� �ے �� وواا� �ن � دد� � هه�ر ددوورر � اا� �رر � �
43
ش ۂۂ
ا�ب � ااوورر آٓ بآج آآ� رروو� � � � � ��� � ��چ�م � � ا ب
ز
�م�ززن �۔
خ خ تجخ
ا� راا�� � � �اا � اا�اارر وو اافئ اارر � � � � �هه�ر � � سا ر
ش ت ڑ ن ن ش
�� � �� م� �۔ اان � ساا�دد �باا اابيك � ببرري �ددب ااوورر �س �
�۔ اا�ن � �ئ اا� ئپذذذ�اا� � � �ے � � ااوورر � � �اا�
ڈ ت ن
آٓ آسآآن �� � �۔ � ي اا�۔ � ااوورر � اا�۔ ڈڈي تك � �م اا� � اا�
ن ن خ خ ئث ت ت ن
� اان � � ااوورر ب �ے � ���ر ررااه اائبب ��۔ � اان � اا� ببڑڑڑاا اا�ن �
ددبي� ت ت ذ ت
� �ي �ب � �بي رر آٓ آ� �� � جبدذدببآآب � �� � � ھيي
ن ت
� ااوورر �اا �ب �اا ددل اان � ��ن � � ااوورر �� � � �
ت ظ ن ت ت
اب � � �س �باا � اا�ظ اان � � �م وو � اا وورر �تياات � اا�رر با ب
� �� � � �رر � �� �۔
بز ز ٹ
�2002ااوواا� � � �م �اا � ڈڈاا� � � � � ااساارر رر�
ن
� �۔ � � اا�رر �� � � � اان � � ررااوول �ي �۔ � � دد�
� ز ت ز ز
م
� آآن � �ل � �ه آٓ آ�م رروورر�رر � �ررت � � �رر ے � � �۔ � �
ت ن ظ ن
اان � اا�ظ � �تگ � ااوورر � � � دد� �۔ � � �تيت ددررتياا� � �
ت ن ڑ
� � اابيك �ددے � �م �باا �رر ددبياا � باا� ددوو�اا �دده ��رر � �م
� رر� �۔ اا�ن � � �� دد�� �� � � � اا وورر اا�� � ��
ت
�ووررت �۔ � � ددل �م � ااوورر �� ��ن � سآآ� � آٓ آ �۔
�ب � دذدرر� ااس � دداا�رر � ع ب
�ج � � �م � اادداارروون � اابيك ب
ت
� اا� �۔ اا� �س �ئاا � � � اائيك � � � � � � � � �
41
خ ت خ خ
� اا��ل � ��دده رر�� � رر�� � اا�اارر �� � �تيدد �ط�راات � ساا�
ش ت ز ن
ب ب
�۔ ناا اا� ااوورر � �� �رر ددررووااررے � � � رر�ب ااوورر �ررش � ل
ٹ
��ب � � �۔ ڈڈاا� � � � ب � �ه وو � � ��� � �� �
ز ٹ
� �ٹ ااوورر اا�ق � بباا� دد� � � �� � رروورر ددبياا۔ �19995وو اا�
ٹ
� اابيك �رروو�بيب � � � اا�۔ � � دداا� � ووه � �م � � � ااوورر
ن ؤ ٹ
ب
�� ��ن � � �� � � ڈ ڈاا� � � � ددببا ؤاؤ دڈداا� �۔ اا�ن � � گ
ز ت
دد� � ’’� اا� �م � � �تاا۔ � آآ� � � آٓ آوو رآآر � � � �� هه�ر
ت
�م �تاا �ں۔ � � دد��،دد� بياا � � � � ه ه ر�ااساان � �اا۔
ن ن ن
ااس طاا� � هه�ر �ل � � �م �باا � ے � وورر� ااس � � �م � ناا�� � �نه
ٹ ن ن
� ڈاا� � � اا� دد� �ے �‘‘ اان ��ن � اا� اا� اائاا � � � � ڈ
ت ؤ
اا��ں � � �۔ ه ه ر� � � ددببا ؤاؤ ااوورر �� � � ئپاا� اا��ب � ��
ت ن ن ن ن
�ررناا ا ان � �ه �۔ ااس بباارر � اا�ن � ��رااعبه � اان � ااوو�ب بياادد دد� ددي۔ �
ت ز خ
دداارر ااوورر � � وو�رر � ااس �رر � �رر اان � �دد ااوورر �رر �م � �تاا
� ٹ ت
ب � � � آآس � مبيس��ر � � �۔ آٓ آ� �رر آآس طآآ� � � �م �بخآآ �آآ ب ب
ش ن ظ �
ب �ں � بھ�� � � �ط رر� �۔ اان � ��ن شاا�دد �۔ ووه طاا� ب
ت ت ش ت
ااس ببااب � شاا� � � اا�ن � دذد� اا وورر بباا ص��ب يب � ااوورر طاا�ب �
ن ت
�وورر � اا�بب � ااوورر اا� �� ااوورر اا�دد � ساا� اا� � � �رري
ت ت
رر� � آٓ آ�دده �۔ �� ااوو رر � � وو طاا�ب � � اا�اا�ب �رراا ��
ت
� � � اا�ن � هه�ر � � ججددوو� �۔ � � اا وورر طاا�ب � ااس
40
ٹ خ
�ر �� � ��اارر � � �� �رم � � ��رر� � ر ددرر� �ررم � اابيك م ر
ٹ ت
اا�دد �ي ااس � �دد� ررااب � � � � ددبياا �۔ ااس � رروو رروو � ڈڈاا� �
ت
� � �بياا � ااس � اا� � اا�ل � � �۔ � � � � � ررااب � �� �
ت ت ت ت
اب � � سكبے۔ ووه ددرر�ااست � � �رراا �رراا � رر� � � �� ااس � ااذذذبيب � با ب
ز ن
�ساان �ل �۔ � � � ووه ر راارر وو �رر رروو� � ااوورر ��ي � �ب ب اادد � �
خ ت ت ٹ
�م � اا� رر �۔ دداا� � � � اا� وو�ب ددرر�ااسب ااس م�ررم � � � ااوورر
ٹ
ااس � اا� �ٹ � �:
ٹ ت خ
’’اا� � م�ررم ررااب � ��رر� � �رر �� � �� � ��رر � � � ااس �
ت ن ن
� � � �ن � �� �ن �ے � ؟اان ��ب � اا� ااس � �ن �
ذ
�� �ن � � � ااس � �م دذد� ددااررئ � �� ااددااررے ��رر� �
خخ ٹ
دداا� � ااس � ��رر� � �دد � �� � �دد� �رري �رر � � ��
� اا�� � �� � ،،
جخ ت ت
رر�آآرر آٓ آ� � � ددرر�آآسب �ن � � آآ� وو�ب �دد� � � ددبيآآ �۔ ووه
ن
م�زززم دد�� دد� � چچ� �۔ �رر � �،ااوورر �م ااتساا� � ساا� اا�ن
خ ت تخ ز
� � � وو� اا�اارر � اا� رر�� � �بياا۔ دد� ااوورر � اا ساا� � خدد�ت
ض ڑ
� ��ں � ووه ب ب ررھ �ھ � � � ااوورر هه�ر �ل � رراا� � رر� رر� اان �
ز ز ز
�ه �۔ آآن � رر�� � آآب يك � � � � � �رر آٓ آ�م رروورر�رر � �
ز ز
��ں � زززدد � آٓ آ� ووآآ� �رر آآبسآآ�ن � رر�� � �� ااوورر اا� � �
��رووزززااں � ��۔
39
خ ت
ررتياا�رري � �تيدد �ت �� �۔ ووه �دد وو �� � � خ�ف �۔ دد�
ن ز ش ن
� � اان � ��ن شاا�دد � رر�� � �ل � دداارر اادد اا � رر� �۔ اان
ز ئئ ز
� � � � � �� ااوورر �ئ �وون � � � رر � � اا�ن � � اان �
ن ش
ب �� ساا�دد اان � ��ب �� � �ش � �۔ � ب ب ب �اا� ددے � � �
ن ت
� � � آٓ آتآآ � آآس � �� �آآ� � �� � اا� � رر�۔ آآن � آٓ آررآآم ااوورر
ش خ
آٓ آسآآ� � � �وورر � �ش ��۔ � اا� اا� اان � اابيك شاا �دد �
خ
اا� � �رر �ن � �رر� �� �۔ آآس�م آٓ آببآآدد � ��ي �آآ � �ل ااوورر ووه
ن ٹ
� �� ئياا رر�ررئب � �� � �� � �ااددف �۔ اات يك �
ش
كئيس ن
ر�ٹ � � � � �ئ آٓ آف آآ� ن � �� � �ے �� وور پ
ٹ ٹ
�ر � �ئل � �� � � � اا� اا� � � � �۔ �۔ � ااوورر ر
ٹ
ب � � �ااه � � اا� � ڈڈاا� � � � �م �اا � �رري �رر � ااس طاا� ب
ئذ
� ااوورر ااس � �� �اا � � اا� �� �ئياان � � � �،اا ،ااوورر
ن ش
��وول � ئپااك � � � �� اا� ساا� � اان � ��راا� � � �ئياا۔
�ف اا� � اا� � � � � �ي � �� �ب ي دد � اا� � � �ف �اابياا
ز
ااوورر ��� بباارراارر ررااوول �ي � اابيك � � � � �� � �� �� � �
ش ش ش ش ن
ب � � � ههسااس ببسااس �اا ��۔ ااس �ح اابيك ددن � � � ااس طاا� ب
ن
� �۔ ووه آآ� آآ�دد � آآس � �ك � آآس �رر �� � � آآن � ٓآ آ� �
ت ز ت ٹ ش
ددتيدده وو ددل ��رش ررااه �تاا۔ ڈڈاا� � � � � �رر � �� رر�� � �باا �،ووه دد�ں
� � �� � � �� �۔
38
ز ش ز
� � رر� � ااوورر رر�� � � � آآن � سآآ�ئ � � آٓ آ� �۔ اا�
ت خ ئخ ش
� خ ي ئ
ساا�ئ � اا�ن � دد� اا ساا� � �� � � ت ووص ااوورر ددرردد�ي
ز ڈ
ب � ڈڈ�� �۔ � رر�� � � ووه �� ااوورر � � ساا� اا�رر � �� ب
��ه � � س اا� � �رر �� �۔ ه ه ر� ساال � ااوورر ��رب ب اا� � �� � ووه
ز
�� ع�� اا�ل � ددرر� �ررم � �م م�رر� � �ي دد� ااوورر اا� ��
� ت ز ز
� ��۔ اان � دد� � ددررووااررے �ر � وواا� � � � وو ت � ه ه
ب ز مز ئئ ز
رر� �۔ اا�� ووه � � � اا� � � � رر � � اان � ر�ااج �
تغغتغ
ب وو دد�� ااوورر �ه وو جب�ل بباا� ��دد � �۔ � وو اا�رر ااوورر � وو ااست اا �� ررع ب
ت ن ز ز
اان � م�رااجج � اا� �� � رر�۔ دد� � �ك � اان � � بك�فاا� � �
ش ز ز ت
�رم � اا� � ساا�ي � م ب
ببااب �� �۔ � بپاا�� رربباا� � اا يك ر
خ ن
اددب � � �ئ �اا� � �ف رراا� �۔ اان � �ل � � ع��� ررئباا�ن � ا ب
بض
��� ��دد � ااس � اا�دده � اا � �وورري �۔
ت ٹ
اادد� اا�اارر وو رروواابيااب � د داا� � � � اا� �ل �� � ووه �رر � اابيك
ت
اا� �س � � �� � � � �وو�ب � � ااوورر � �رر �
ز نز ز
اا�ل � رر� � �� ااوورر �� � � �۔ اان � ررددنيك �رر � اانيك كسوو�
ز ز
��� � ��� رر�� � اا��راادد � �م اا�ل ااوورر اا�ل � رر� وو � �
ت ت
آآددب � � �ررت � ساا� �� � �ددرر �۔ ووه �ب آٓ آ� ر�� آآ�آآرر � ب
خ ت تز
� اا�� � �۔ اا� � �وو�ب ااب يك اادد� � � � �ن � �ن
ن
ا�ب ااوورر ززز� � � � ررگ � � اا� � �۔ اان � �،رروو� ،ا ب
ن ظ ت ظ
اا�اارر � � �ف طااهه�ر �تاا � � اان � طااهه�ر ااوورر بباا� �ن �۔ ووه �� ااوو رر
37
ٹ
ب � ا�دد داا� � � � اا� دذد نووق � � � �� ووه س ب د اادد� �ن � ا
ت ش ت ن
��رببآآن �� � � وو�ب آٓ آ�دده رر� �۔ اادد� بسسب � � � ووه هه�ر �ل �
ن خ خ ت
وو�ن � ااوورر اا� �ب � � � � رر�اان � دد�۔ اان � �
ذ ت خ
م ر�آآ�� �،ب�،ي آٓ آ��،ي �رر � �،ااوورر ذذذووق � اان
خ
� ووه ااوو�ف � � اان � � � � اا�م � دد� �۔ رراا وول
�ي،آآس�م آٓ آببآآدد � ووه ه آآدد� �� � ررووح ررووآآن ��۔ اا�ن � �
ت ت ن ت
م��ب اادد� �ن � اا�دد � ااب يك � �ووع � � اان � وو�ب بك
ب ب سبت غبغ ٹ
�رري رر�۔ ڈڈاا� � � � اا� ��ٰ � � وو اا ع اا ااوورر � وو ررددبباارري �
ت ت
��رااووااں دد وو�ت � � �۔ ووه ��وون � ��وون � ك�م � �بيب �
ز ز ب ت نت
ب � � ��۔ � �� ساارر،سااررق �،ددرردد �، � سببے � �ف � ب ب
� ي
ت ظ ش
اددب � � ااوورر �ظ �اات � � �� � س
سااززز ااوورر �س � هاا � � ا ب
ز ن
� آٓ آ� � ووه آآن � �ف ر ر� � � � � پ پب سااددھ � ااوورر � � ددل �
ت ث
� � ��۔ ووه ااك��ر � �� � اا�� � اا� � � � تاارر� �
ااددررااك �وورري �۔ اا� �� � �ن � ��ن �
ت خ خ ت بخ
�سب،بررااكب،رر گ ��،ااوورر � وو �� � اا�رروون � � � �
ز ز
� ؟اان � ززز�� ااتيك � ��رو روراان � �� �۔ ووه �م � رروو� � � �
�ررئ رر� � اا�اارر �� رر� اا� � � � �م � اائ يك �� ��
ت
اب دد� وواا� اا�ن �
�ررب � ااس � ساا� � �� � � � �ا ب
نت
�جتت � رر� �۔ رروو�ن � ررااه � �ااه � �رري � �� � �
ش خ
رر�ں � �ے اا� � وو �سااك � �ج � � �� �۔ ووه اا� دد�
33
ت
آآددب � �آآن � آٓ آبثآآرر �بيآآن �۔ دد� ئب�� ددآآ� آٓ آئبآآدد �م آآ�آآب � � ب
ٹ
رر� � � اا� � � �ں � �� � ڈڈ اا� � � � � � �۔
ز ت
آآب بك � بزآآ� ء رروورر�رر آآدد� ااوورر ع�� اا�ل اا وو� ��رر�،آآس�م آٓ آببآآدد � ب
بب ڑ جخ ت خ
�� رروورر�رر �� �رر� دد�ب � ��رر رر� � ،ووه ااس � �� � � رراا
خ تفي خ ت
اا�ااززز وو اامتتيااززز �۔ دد� � �� ااوورر ��رر� ااس اا�ا رار وو اا خاارر � ااس � �تيك وو
ن ت خ
ب ااس باارر� �ددرر � � تپاا�ن � �� � � �۔ ااب يك رر�� � � ب ب
ن ٹ خخ
�هه�ر� �،دداا� وورر �،رر ااوورر اادد� �رر� �م � � �۔ اان � ڈڈ اا�
ٹ خ ٹ ش ضخ ٹ
ا�،داا� �دد اا���،وو� � ا�ر ررا د � رربياا ،دداا� رر� � ساا�،دداا� ا ر
ن ٹ ٹ
��،دداا� �رر اا� ��ر� ااوورر ڈڈاا� � � � باام � �ررف � �جج
ت خ
ب بپااررس � � � �م � �ن �� � ص��ب يب � ب � س ب �۔ � س ب
آ�ب � � ب آآس �ج ب ي دد � � �ه دد�� � دذدررے � آٓ ب � �۔ � س ب
آآب آ�ب ب آآددب � � س ب
ب آٓ ب ��رآآووآآں �آآ� � آٓ آ ��۔ � � � � وو ب
جخخ
وب � � � � ببااغ دداا �� � � � � �م � � �ااں وواادد�ں � �و ب
ٹ
اب ددل � وو�اا� � � ��رر �۔ دداا� � � � � � ااررددوو � �۔ �۔ ا ب
ن ن
ب �� � اان � بباا�ں � اددب اان � � �۔ ووه � ب ب اددب ااوورر �رر� ا ب� ا ب
ت ت
�ل �� � ���،دد�ن � اابيك وو�� ء باازززه � �باا اا وورر ساا� � �
ذ زت ت ز ز ش
ب سب
�س � � اان � �ب اا �روورر بباا� ے۔ ؤؤه اا� �� �رر� � اادذد�ن � �
ن ش ن
� وو �� � ااس �ج اا�م �� � اان � ساا�دد اان � �اا� � ��
ن
،اان � �� � � ددوو �م �س ��۔
32
ز ش ز
ب � دداا� دداا� �رر � � آٓ آ�م رروورر�رر � � ��ن � �اا اا� � ررو رور وو س ب
ٹ
�ب � رر� � � د داا� � � � دد� � بيااددوون � � ب
�ب بياادد اابياام � ب
ز
آٓ رآررردده � ددييآآ۔ آٓ بآج � ددس ئ ب ررس � ووه �م � � �جچ � �۔ ااس ��
ت
� ووه ااب يك � � � � بيااددوون � � � � �۔ اا� �س �تاا �
ز ؤ
�ؤؤن � هه�ر � اان � � � ئياادد� �ئ �� � � � � �،
خ جخ خ
اا� � اان � � اا �ق � �ددوو �رر � دد� � ااوورر اان � � � � �
خ
�� دداا� ددل � �۔ اان � �� � �� ددل � وو�اا� ااوورر اادداا� �
خ ڈ ڈ
� �رر � ڈڈ�ے ڈ ڈاال رر� �۔ � ئبآآرر ددل � � �ل آٓ آئيآآ � آآن � ئبآآررے
خ خ خ خ
� � �ن � اان � نيااددوون � رر� ااس �رر �ے � اان � ررووح رر�
ب � � � � � � زخز� ااوورر ددل �� �� � �۔ اا� �رر اا�ن � � ب ب
ظ ؤ ؤ
�
ددئ يددۂ �ئيآآن � آٓ آ�ؤؤن � �ئ � � ااوورر �م اا�ط � ء �رطااس �
تز ؤ
�ؤن � � �۔ ووه ااس �رر � �� وواا� �،رردد ااوورر اا ساا� �ااززز � آٓ آ ؤ
ت ن جخ خ
� اان � ��دد� اابيك � ددااوو�ي � ببررااببرر �۔ اان � ررح�ب � ا ب
ا�ب
ت ن ن
� � �� �،رر� ااوورر � � وو ساا�� � � �� ددبياا۔ اان � اا�تك وو�ت
ن ت ڑ
اا� ببرري �وو� � � � ب�� � � � �۔ � اا� ببڑڑڑاا �ن � � �
31
ت ز
اا�اال وو �اازززن � � دد� � ��دد � ااس � اا�ززز � ��ت � ،وو
ض بض ت
�اا�ت ااوورر � � �رر � بباا� اا�ااك � اا� ااددرر ا ب
اددب بپااررے �ب ه
ص
ذ ت ت ت
�دد � آٓ آ� � � وو�ب بآآ� � �وو�ب �رري � دذد� � � وو �� � سآآ�ن
ت ن ن
��ب آ�ب وو ب
آآب � آٓ ب � �� �۔ �ن � � � بآآم آآ� ب
آآددب � بآآ ب
ض
� �ں رر� �۔ اان � اا�رر � � نپاا�ں � � � �رري رر� �۔
ت خ خ
اددب � �ووب � اا�ن � اا� � ��اا�ن � � �ف ااررددوو رربباان وو ا ب
اددب � � �رر ااوورر وو�رر � رر� � آٓ آ� � �۔ ووه
اا�� � � � � ا ب
ت خ
دد�ن � � �� � � �� � ااس � اا� �� رر�� � �تاا �۔ ااييك
خ ز
رر�ك�،ي ااوورر �ل � �رر � � � �ن � � � � ااوورر
ت ز
�� � �� ااوورر رر�� � �� � �ررت �ئ ااس �ح � � �
�رري � اا�رر �رر اا� � ؎
ااے �رر �ے ��ں � ئب�� � �ں
٭٭٭
30
ت
�� � � � � � آٓ آ�دده �۔ �گ آٓ آ� � � � سآآ� آٓ آ �تآآ �
ز ز ش
،اا� ��ن � � � ��راا�س � �� �� � � ساارري ��،ساارري
خ
ااوورر � ت ددررددي � � اا�� � � �� وواا� � � � رراا�� �
ن � �م
ب كبين � � � � � ��،وو بباا� �ن � � دد� � �ھ � � ب
�ب � � ��،ن � ددرر�ن � �ه � � � � �ه دد�ں � ب
��ب � �ه� � � � � � �، ب � رر� � �م � �رر
ت ت ت �ش ت
� � ي�ر � ساا� اا� � �� � ببااوو�دد � � ب بك � � � �باا اا�
� � ب
ت ت
�ج �ه وو � � اا�� طاا�ب ااوورر �� دد� � � �م �ب � ببل
ز خ خ
�� � �� �� ٹر�ن خدداا � �ه� �۔ � رر�ں � ااتيك �ے � دد� �
خ �چنخگ� خ خ نخ خ �
ااس � � ھب�كے دداارر � �ن�،چكله دداارر ٓآ آ� اا�ل �ن ،ااددرر �ن ،ي ر�
ش خ ت خ
�ن،ررذخذ� �� رر� ااوورر �ههب � � � اابساا� وو� � وو �سااك �
ن ن نش ت
�ج � �� �۔ اان � تاام وو تشاان تك � �۔ � �� دد�اارر � ااوورر �
ت ت
� وو �رر � � � ااس � � � � �۔ �ت � ��� �تيت �
� �،ه دد�ن � ااس � �� � رر� ��۔
ت ت ت ت ذ
�ن � � � اا� ��ااب�،ببااب،جبدذدببااب ااوورر اا�ساات � ااس �
ن ت
�ررت � اا��ن � � � � � اان � ��� �ن �رري � �
ت بث ت
� وو ررووح � �� ااببب �� � وو�ن اا�� �� � � � �ب
ن ت ن
� ��� � �� �۔ �ن � � � بباا� ددل � بك�يي � ااوورر
�� ددل � اا�� � �� �۔ ققاارري ااس �م � � � �دد � �تيك
ث �بث غ ت
ن
��ب اابب�غ � � شاا�اارر اال �۔ اان � اا��ن �
ب �س �تاا �۔
29
ز ز
�ن � � � آآ��ن � �م � ددآآرر ��� رر�� � � � � آٓ آ�
ن ث
�۔ ٹ�ثاال � �رر � اان � اا�� ’’�ك � �اا‘‘ � ااييك � دداا رر � � �
خ ن �
ناام ’’ ھن�كے دداارر � �ن ‘‘ � اا ٹس � � � ااس اا�� � ااس �ح � � �
خ ك بھ خ �
� � �رري ااس � اابساا� � ے دداارر � �ن � � اا��ن ااوورر � � دداارر �
ت
�ت �� � �۔
ٹ
خ ھ �
’’ �نكے دداارر � �ن �ے �� وواا� �۔ بپاا� ببررس � � رروو� اادد� رر
اب �وون �� �ي � ددي � ��،ن � � �۔ �� آٓ آ� �۔ ا ب
ش
‘‘)ااييك شاام � �۔ ۔ � (٣٦
ز ت
�� �سب ددوورراان � � � ��ن � اان ��ن � ��� � � � � �
ظ نن ن ن
�تيك � � � �۔ اان ��ن � �ته � � اا�دد � اا�ظ ستتے � رر�
ز
� � �رري دد� � � ��ر اارر ددے � �۔ � �رري ��� رر�� � اا�
� � �رر � � � � وو اا� � �،رري ،ااوورر �� دد� � اا� �ررتياان
ش ت
ب ددههشب �دد ��) � � � �(Under World �� وواا� � ب ب
ز
�رر � �رر ددررووااررے � � � �ه وو � � ��� � � � � � �ررے
ن
��ے � ��ل � � �ررووں ��،ں ااوورر � � اابساا�ن � �م �
ت پييه ش
دداام حپ�� � � �ااس اا� �� � � � ر�اا�س � دد� � ،م �اام
ش خ ت خ
�رري اان � وو�ه � �باا � � ساارري � � ��رووس �م � �گ � ��ر�
ت
�رري � �ووف رر� �۔ اا�� � �� اا� � �ت � اا�م تپاا� �
ت ن ؤ ن
ب � �� � � اان � �ھبا ؤاؤ� �ررب اا� ددرردد � � ��ه � رره �� ب
ت ت بخ ت
�۔ باارر� ااب يك � � � اام � باارر� � ااب يك � � � � باارر� �
28
ت
� ببااررے � �� � � �۔ ��ردد � � اا� �� ااوورر ��ت �
ت ت ت
�تاا � �،رر� ااوورر � ��ب � اا� اا� � اا�رر � ��� ��ب
ئئ ئئ ز ز
� � رر� �۔ �ن � � � �� ك�� � � � رر � رره �
ئئ
ا�ب � ااسااس �ئ ياا �۔ اددب � � � رر � � اا� ا ب � � جبددبيدد �� ا ب
ت ز ت ز
ا�ب � اان � اا��ن � ���ب � �ع،اا�اارر � � �ررب ،ا ب
خ ت بي ت خ خ خ
� خ س س
اا�اادد ب،رربباان وو �ن � بپاا�� � ،ب،رروواا� ،� ،ووص،ددرردد�ي ااوورر
ت ت
�بيب � � �� اا� �م � باابباا�ن ااوورر �ه سآآ��ن � سآآ� سآآ� آٓ آ �
ت ت ذ ن ز ت
�ن تاازززه � �تيدد ز �� �۔ اان � اا��ن � اابساا� جبذذذببااب ااوورر اا�ساات �
ت ز بش
ب س ز
�ن ااس �رر ددل ين اا�ا رار � � � � � �� � اابيك اابيك � ددل � اا�باا
بث ت
جچ� �تاا �۔ � اال � �رر � � � �ببل �� � :
ت ت
دد�ت � آٓ آدد� ددھ�ي�رے ددھ�ي�رے ��ھتآآ �۔ وو�ت اا� � �ے ’’ آآ�رر � پ
ڑت
� �ح ااييك ددم � �رربآآ � آٓ آ� آٓ آ� ببل ددے � آآس � � � �� ��
ت
�ئآآ رر� � )� آآئيك آٓ آ� �ن (١٦٥ � :
ز ت آآئز ز
ب �� �م رر رآآر آآس � ددرردد � ددرر�ن ب �
سآآ� رر�� � آآ� �ب � آٓ آ� � ب
ت ت ت ش
ب�ش � �باا � � � � �باا � وو� � �اا دد� � �۔ � رر آٓ آ�
ز جج ٹ ت ٹ
اا� ڈ ڈ� � � ااس � ھ پتتتے � ااوورر ااس �ج ااس � � رر�� ااس �ج
عذ
اب � ددي �� �۔ � �اا ررساا�ن � �� ��ن � وو� � �ا ب
ن
�ن � � � � � :
ب � اا�س � �� � هه�ر � �� دد� رر� � � ’’ددل � �ل ااوورر اا� � � �،ب ب
ت بن ن
اا ساان � � �ط � �باا �۔ ‘‘
25
’’� �م � � اا��راارر �اا� � � اا� �� اا�ل � � ��
ز
�ں � � �� ووه � � آٓ آرر� رر� �۔ �� � �ك � اا�ن � �ے
خ خ ن
�ن � �دد دڈداا� �۔ �رر� �� �اا�ں � ر راارر وو �رر رروو� �� رر�ں �
نٹ ن ش
�ن � ررنخگ ��رش � �� ااوورر �ے �ي �ي �وون � ن�ك ے ن خ
�ل ددبياا �۔
ٹن � � �ه � � ��،ئ آآئيك آٓ آ� ب
�ج � � � � �۔ ددوو�ن �نٹ � ت
خ نخ �ھ ٹ ش ت
� � �شت � � �رے � �ح � � �۔ ااك � �ن � �� �
ش
ساا� � دد�اارر � � �۔ ‘‘)ااييك شاام � �۔ ۔ ۔ ۔ � ( ١٢
ت
�� اا�رر � �رراا ��ه اا�� � �رر � اا�م�ت يت � دداا� � � �ن
ت ت ش ت ت
بك رروو�� � � � � وو�سب وو ببررببرربيب � �بيب آٓ بآج �ررے �وون �
ڑ
اب �� رر� �۔ دد�ں � �� ببرر� � � رر� �۔ ددل � آٓ آزززآآددي � �رر ا ب
ز ز
اب � � �۔ ��� � ددل � � � �رر وو ساارر رروو� � اا� �۔ �ل وو �ا ب
ت ن
�ن � � � اا�� ’’�رراا‘‘ � ددل � �اا� � ببزڑزي � � ببااب
� � :
ت ن ت
’’ددل � � �ئاا �ن ئيااددوون � دد� � ددئياا �� � � اان � �ررت � � �
ش ڈ ت
آٓ آ�۔ ددل � ددررتياا �تاا � �ن ڈڈوو� ووآآ�ن � �� آآ� آٓ آ� � ‘‘)ااييك شاام
� �۔ ۔ � (١٠٤
ز ز
�ن � � � اا��ن � �� � ساا� رر�� � �� � �رر
ش ت خ
�بياان � اان � �اا� � � � � �ررب �ل � ااس � �ه بپبيساا� �
ز
ساا� � �� ااوورر � � ساا� � اا�ا رار ��
24
ز
ززز�� � �� ��ع اا� � � �ن � � � اا��ن � ��دد
ن
�۔ �م بپاا�ن � � � اا�� �رروون � ججددتيدد �ي ��ن �
خ بخ خ خ
اددب � � اان � �ن � � � اام ااس اا�رر � �رر �م �� ا ب
ت ت ز ت
رر�ھتاا � � اا�ن � رر�� � � �تيت ااوورر �تيت � �ل اا�ااززز �
ت ت ت
ا�ب � اا�ن � �بيب وو��ب ااوورر �اا�ت � ساا� � �۔ اا� ا ب
ت
�� ززز� � اا� اا��ن � ��ع �ئياا۔ اا�ن � � � ��ت �
ز
� �� ااوورر اا� � � ��روورراان رر� � ررااه دد� � وو ه �� � � � �
ذ ت غذ
�� � � � � �� � ااس � �م اا�ااب � �� وو �ن � �
ت ن ت
�تاا �۔ �ن � � � �بيب � � �اا� � ��ع �بياا �۔
خ تخ
اا ساا� � � � ددرر اا� ��ے � � �ن � �۔ اا� �ي � اا�
� ظ
ه � تن ن
اا ساان � � �۔ ااس �ظ � دد� � �ردد � � اا� ��ے �
ن
اا� �� � � رر�۔ �ن � � � اا� اا��ن � ���
ت
ززز�� � رروو� �� وواا� � � �بيب ��� � ساا� � � � ااوورر ااس �
ت ت ئز ت ئئ ز
ااص�ج � اا� اات � � رره ااس � �ررت � � � � �ررئ ااس � �اا ئاا�
ت
�ل �باا �۔
ت ز تز
� اادداارروون � � � اا س اا� رروو� ددوورراان � ��ن � ساا� اا�تياا �تاا
� ااس � �رر � � رروو� �ے � �� �۔ �ص �رر � �رري ��
ن ث ن
� وو�� �دد �ررے � �رري دد� � � باا� � ببااعب � � �۔ �ن
� � � اا� اا�� ’’اا�ف‘‘ � ااييك � دداارر � �اا� � � �
� آآس � ددآآرر � � � ووه آٓ بآج � � �� � :
23
ن ن
�� وواارر رره ووااددي ء �ل ��� � � � � �۔ اان � � � �� اان
� � وو ررووح � �اا�ں � �� �۔ ااررددوو اا�� �
ن ظ ٹ ت ت
���ت�،اادد��،ت،تپ�ت ااوورر � دداارر �رري � �ط � �ن �
خ
ا�ب �� � �� �ن �� ء � � �ط ااوورر � �دد � � � اان � ا ب
ئخ خ ت �
ددل � � � دد� �۔ اا�ن � � �ل ھ�� � اان � ئاازخز� �اان � اا
آٓ آ� �۔
ت ن ن
�ن � � � اا��ن � �دد ع�� اا�ل �� �۔ اان ع��ت
ن
� ااتيك �� � � � � دد� ��۔ � � � � � �رر � �اائاا�
ڈ ن ت ز
� � �� � اان ع��ت � اات يك اا� � دداارر �۔ اان اا��ن � ڈڈ�ررس
ڈ ت ت
تااززز� ااوورر �ررت � � � �� �۔ � ڈڈ�ررس � �رر�،رري ااوورر �م �
ت
ددااررووں � بباا� اا�ااك � � � �۔ اابيك بباا� �ررب ااوورر ااس � �ه ه ر�
پ بخ � ت ت بب ڈ
� �� اا خب��ب � رر اا ببب ااوو�دد � � � اا � � � دڈد�ررس �رري � �خ �
سب
خ خ ز
� ددررووااررے �� �۔ اان � اانيك اا�� ر روواال � اانيك � دداارر �رر� � �
اب � ااس �ج � اا��ل � �رراا � � � اا� �هه�ر � ااوو�دد � � � �ا ب
ت
�چچ ااس �ررت � اا�رروو� �رر ااوورر جبدذدببآآ� بذآآ آٓ آ�دد� � �بيآآن �� � :
ت
’’آآ� � �� � آٓ بآج � ددوو�ن � سآآ� �ررآآ � � �بآآ‘‘ � � �هه�ر
خت
�ے � � اا� �اا� � اا�رر �۔ � �رر� � سببے � � ش وو �
ن ش
� � �۔ �دد شااددي � �� � � �ں � � �،ن � �ج � �
خ ت
� �ن رر�ھتاا �۔ ددوو�ن �ن �ي � �� رر�� � �� � �ن �
��؟‘‘)� آٓ آ� �ن۔ ۔ ۔ � (٦٨
22
ن
ا�ب ااوورر � � ��� �� � � �رر �ن � � � اا�� ا ب
ز ن
ا�ب � � � رراارر اا� �� � � �۔ ساا� �� � ،اان � �دد ا ب
ت ن
اا� اا��ن � اا�ن � ااتساا� �ت � �دد �ن �� � �ش
ت
� � ااوورر ااس � � اا� ئبڑڑڑئ � ئك ��� �� �� �۔ اا� ��ل
ت ت ذ
ااوورر ��ے � �اا� � اا�ن � � � � ووه اان � ذذذااب � �بيب �
ذ
�اا� � � سآآ� آٓ آبيآآ � آآن � � آآس �� وو �� � �� ااوورر اا� � �
ن ز ز
�رري �� رر�� � ��ن � �وواان �ھ رر� �۔ اا�ن � تپاا�ن �
اددب � � اا�دده � � ااس � ساا� �� ااوورر ع��� زززئباا�ن � ك�� ا ب
ز ن ن ت
ساا� �� اادد�ب � � �� ررئگ ررئگ � � �بياان � اان � ��وون
ت
� اا� �ه دد� رر� �۔ اا�ن � ددوو�ي ��ن � اا�اارر وو رروواابيااب �
ن
اددب � �ررف �اا � اابيك � اا�اام � �۔ اان اا��ن � �� ااررددوو ا ب
بخ جخ خ ت
ب � ��ے � اابس اا� � �ف اارروواا � � ببااب وو اا� � �� � � � ب ب
ت
�ك ا اوورر اا� ل � � رروو� �م � � بباا� اا�اام � جبذذذببااب � �� �
�� � ااس � � �� � � ��ے � ااس �م � � دد� �
خ خ
اب � �� �۔ اان � � جبذخذ� � � � ااس �ن اابساا� اا�اارر �ل وو �ا ب
خ
� اان � � � � � �ن �
ت خ
� � � رر� �۔ اان � �ت � ���،ل ااوورر � � ببااررے
ن ز
� � � آآ�آآرر � دد�� دد� � ووه �ئ آٓ آ� �ه �ئثآآل �۔ اان � �
خ
ذذذب ااوورر �ل � � رر رآآر � � � ووه آآ� � � آٓ آ�ه � اا وو رر � �،ب
ت
�دد � �ن �� � � �� � �ں بك � �م �ق � � ووه
21
شت خ خ ت
آٓ آ� نزآآ آآ��ن ،آآ�بب آٓ آ� �ك،آآبسآآ� �ق � بپآآ��� �،رري،ددههسب
ث ت شث ت ن ٹ
�ددي� �،ن�،ٹ � رر ااوورر وو� ب وو ببررببرربيب � ببااعب رر� �
خ خ
ط
��،ن �رر،� ��،رر��ن � �ر ااوورر �ں �ں � � � ددئ � � �
ت ز ڑ خ
ا�ر � � آٓ آرررروو� � � �ت وو ووه اان �م �وو� �اا� � � وو � � ا ر
ث ن ت ت ش
شاادد�� � ررااه � ئاارر �ب � � �۔ اان � �� رروو� � ببااعب �
ت ش ت تغ
� ااوورر �م اا ساا�ن � اا�وون � � �ررت ااوورر � شاام � � اا�ررب
ن
ا�ب � ددوو�اا �دد � � � � ووه � � �� �۔ �ن � � � ا ب
ن ن
�� � � وو ��رر اابساا� � ساا� اا�رر بيك � �باا اا� � اا� �
ز
آت � � ااوورر � � ه ه ر� اا�اارر �۔ تيآآدد رر� �� � � � � � � �ے ووه آٓ پ
ت ش ت ت
�� اا�دداادد � �اائاا ووه �� � � ئبررددااسب �� � اا�رر � �ئاا اا�
�ن
دد� � رر � ��۔ ك ن
بز ز ت ز
�ن � � � �رر �� �ب � �� �� اارر بپاا�� اادد�ن ااوورر
خ خ ت ن ت
دداا�رروون � �تاا �۔ ااتس اا� � وو� رر اا وورر � �ي � � اان � خدد�ب �
�م اا�ااف � �ف �� � �اا� � �� � �ااددف � � � اا�
ن ن ت ن
اددب � �� ددئياائب دداارر �دد اان �
اا�ن ��راا�� � �ل � �� �۔ ااررددوو ا ب
خ خ ت
��ب � اا�ااف � � � رره �۔ اان � ببااررے � اا� اا��ن � � �
ت ت
� �� اائ يك �� �� � اا�س �ئاا � � ااس وو�ت ااررددوو اا�� � �
خ
آ�ب � �ن � ؛اا� اا��ن � � آآددب � � آٓ ب
� � بخآآ� � ووه آآ� ب
ن
ا�ب � ببااررے � ببرر � � ؎ � �ن � � � ا ب
ن
�ن �ررے � � � ررااه � ساا� اا� �� �
20
ٹ
��ل � �� حچ� �۔ � ااس � � � ددوو� � �ح �ا ب
اب ااووررھ � رراا�ن
ت ڈ
اب دد� رر� � � ��ر� � � � ڈڈ� �۔ ااس ررااب � ووه اابيك اا� � �ا ب
ت خ
�� �ن � اا� �ل � �� � سااررے �ن � � � �ررب �ن رر�
� � � � ��ئ آٓ آ ��۔ ‘‘) � آٓ آ� �ن۔ ۔ � ( ١٦٤
ت ن ن
�ن � � � � دداارر �ررئ � � � � اا�� � ووه اان � �ررب �
خ ز خ ت ن
ا�ب � اان � ذخذ ووق �به �� �ب �۔ ��ع� ،اادد ااوورر زززبباان وو �ن � ا ب
ض ت
� � دداادد دد� �وورري �۔ �� ااوورر ��ع � �سب بب � اان � � دداارر �
ن ت
� �� � ووه �وون � � اا� باا� � �� �اا � �۔ اان � ��� ببرر
بث ب ت غ
�،ببرر � ااوورر �رري اابب�غ � وو� اا ب �� � :
ب
ڈ
’’�� آٓ آ�ن � �� �آآ�ن � ��ن � � � گ�� ڈڈووررووں � اا� �ل
ن ت
� ددبياا � � � � �ف � اا� �� ووه اا� � � رره �باا۔ ۔ ۔ اا� اان � �
ن ٹ
ب ووه �وو� � � �� � � آآ� آآس � آآو رور� �ئآآ � ووآآ آٓ آ�ن � سآآ� � ب ب
� رره � ‘‘ )� آٓ آ� �ن۔ ۔ ۔ ۔ ۔ � ( ١٦٦
ز ز ت ز ت
وت �ن � ززز�� � � �تيت ااوورر � رر�� � �ررت � � �دد ررو پ
ن ث ت ش ن
� � اا��ن � دد�� دد� � ووه اان � اا�ااددئيت � ساا�اارر �ثاال �۔ اان
ت
ا�ب � دد وو � �ص �رر � �ببل �� � اابيك � � � ووه ااس ببااب � � ا ب
�بج ن جخ
� � � �اا� �رر وو � � � رر وو� � �ھئے � ددئياا ��۔ ززز�� �
خ خ
�رر� �� � � � رر� �� اان �م اا�رر � �ه ��رر � ددئ �� �
ز
رر�� � رر��ن � � دد� � سئ ببب � �� �۔ � دد� �وورري � �
ت خ خ
ج
آٓ آ� ووه �ن � � آآبسآآ� ددرر�ے � � � � رر مآآ� � ��،ووب
19
ت ڑ
’’ببرراا � �س � �باا �۔ �� آٓ آدد� � �۔ �گ � �ں � �اا دد�ه
اب � �‘‘)� آٓ آ� �ن۔ ۔ ۔ � (١٠٢ �ا ب
ن ش ت ت ز
��� رر�� � �دداات،اارر�شاات ااوورر � اا�اا�ن دد� � �ن �
ت ت خ
� � ددل �ن � آٓ آ� ررووتآآ �۔ اا� ااس ببااب � �بيدد � � � ��
ز ز
ساارر،سااررق �،ددرردد ااوورر �� اا� � � �س ررذذذ� �� وو� رروواا� �
ز ت
دداا� � � � اا� �س �باا � � ��� رر�� � � � � ااس
ن ت خ
اب � مببب� � ددبياا �۔ اا� نااك رر�ك � �رر � �بيدد ب
�ب ااوورر اا�ا ب
ت ددبث ت ت
�ببااب،ررووج ��رساا � ااب ،ااوورر � وو � � � اا��ت � اا� ددل �
� دديياا �۔ �� اا�رر � اا� � �اارري � �ك � �� � ااوورر اا�
ن ت ن
ب �ن � � � � وو ددل ��ن �باا اابيك �ي ببااب �م �� �۔ � ب ب
� ن ت
ا�ب �
ب � � �تاا � ااوورر �م بيااس � اان � ددل ھ�ب�راا� � � � اا� ا
�� رر� � ااوورر �� � � ذذذرر� �� � � ��رطااس � � ��
خ
� �� � اا�ن � رر�� � � ااددوواارر � ببااررے � � وو �ل � �
ز ز
� �ن ااس � � � دد�� � � اان � � �� �ررئ � اا�رر �
ز ز ز ز
�رري � �رر � دد�ں � �م �� دد� � �۔ رربباان وو �ن � اان �
خ خ
ب �
��ب ااوورر � ب
ب ب
ب � �ف � آٓ آ� �۔ اا يك ��� دد�س اان � اا� ب خ
ت ذ ذ ذ
ا�ب اان � ذذذااب � � �اا� � � �رر اا�� �رر � � � اان � � ا ب
ت
سآآ� آٓ آتآآ � :
خ خ
اب � � � �اا�ن � رر�� �� �۔ � � ززز�� � � ’’رر�� �ا ب
ڈ ڈ
�اا�ن � � رراا�ن � ڈڈ�اا ڈڈ اال � �۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ � � ساا� �اا�ں �
18
ز
ب �اان � �� � ااوورر � � �دده �� �� � �� �� � س ب
ز ت ز
،ززز�ه �وون � � �� �۔ �دده � � رر�ه � � �باا � � رر�ه �
بز ز
� رر�ه � � اا � � ااوورر � ززز�� �۔ ‘‘) �اا� � �
ا�ب�،اا�،بباارر ااوول ١٩٨٦۔ �
�)��( � �:ااوورر � �،ا ب
٣٥۔ (
ت خ خ
ا�ب � �ن � � � رر�� � ببااررے � اا� � ��ب � اا� ا ب
ذ
رروو � � �� � �ش � �۔ رر�� � � � دذدرر� ددرر اا� ووه اا�
ت ت ت
ذذذاات ااوورر ��ب � � � ئبااب �� � ااس �ح � � � �
ن ت
اا�تاات رروو� � �� � �� �۔ ؤؤه ااررااددي اا�ل � �� � � دذدرر�
ث ن ت ت خ خ
ااخ��ب � رر�� � ��ط �� � ببااب �� �۔ اابساا� � � �ب
ت ت بث ن ت ن
� �هه�ر اان � �ددب � � � � � اان � �ب اا� � �ررت
ز ت ز ز
اا�رر � � �۔ اان � � دداارر � بباا� � اان � �ب � �رر � �
ت ن ن
ب سآآ� آٓ آ� � � �رري آآن � �ووبيدده � �بآآ �۔ � آآن � ��وون � � ب ب
اا� اا��ن � ووه �م ااررااددي اا�ل � � �رري تياا ااررااددي �رر � ااس � �
ت خ ت
� رر� � � آآص�ح � �� �ررت سآآ� آٓ آ �۔ اان � �ت � �رر� �
ت ت ت ن
ب � � ددآآرر � �هه�ر �ب � � آآن � آآ� � ددآآرر � �ررب � سآآ� آٓ آبآآ � � ب ب
ن
ا�ب اابيك � � �� � � � � � � دد� � � �۔ اان � ا ب
خ
� � اان � � � � �م � �رري � ددل وو �ں � � � � �۔
ن خ
�ن � � � ��اا� �اا� ااوورر � � ااتيك �� �ف �۔ اان �
ت خ جخ ت ت خ
آب رررر � � �� �۔ تاارر� آآددب � ٓآ ب
��آآن � � وو آآدد� دد�ب ئآآرر� ب
16
ت خ خ ت
��ب � ررح �ن � � � اا�� �� � �ووت ٓآ آ� تزآآ آآ��ن �،
خ ش ن ت ت ث ت
� ��ں ااوورر وو�سب وو ببررببرربيب � �م اا�ااب � �ن � �۔ ووه اان �ش
اب � � دداارر � دد� � � وو�ن � ببگ� � � � � اا� ببا پ
ن ت ت
�بيب دد� �س �باا � �،ن � � � ااس � ببااررے � � � :
خخ
ب ااوورر �ص رر � � � � � � � ’’۔ ۔ ۔ �رر � ذخذ� اابيك �ص ذڈذھ ب
آآب � � � � � � آآب آآس � � � � آٓ آ � آآس � ب ب پ � �رري رر� �،ب
ت
� � �
ش � دد � � � � � � � ۔ � � ا
ا � � بباا اا� � �رر ااوورر ت
�� � �ڑڑڑ دد� � � � �� � �،تيدد �۔ � ااوورر � � �� سص �
� � �۔ ۔ ۔ ۔ ۔ �رر � � � � � ااس � �ن اا� � ��ن � �اا
ظ ت ت
دد�ب � دد�اارر �۔ ددوو�ت � اات يك �ظ � � �
پ � رر� � ددوو�ب
ت
�� وواا� � اا� �ه � رر�ھباا �۔ ‘‘
ت خ ت
�ں � � ��ب � �رر � ��راارر دد� � ددرر اا� اان � �اا�ب � �
�� �۔ آآس � �ن � � آآ� تيآآدد آٓ آ� � � آآس � ددل آآس � �آآ� دد� �
ت
� �ن � � � �۔ ووه �ن � �هه�ر � �ه �� � � �ے � �ررب
ظ
� اا� ظاا� �هه�ر � � � �ل �� � آٓ آ�دده � آآ� � � � � ��
�۔
ت خ
’’هه�ر � � اا� رر�� � ��۔ �ت ااوورر �رري � ع�ووه هه�ر � �ب ي دد
ت ت
سكتے �۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ددل � � � �م وو� اا� �ئاا �۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ � رر
ز
� ددوو�وون � رر�� � ااوورر ووه � اا� � � � � � � � � �،
ز
رر�ه رر� وواا�ن � �ه �۔ ‘‘)� آٓ آ� �ن � (٥٤
12
ت ش ت
��ه� � ،�� �،ه بياادد ددااسب ،اا� �ب،دذدووق � �،وو ااددررااك �
ن ت ت ظ
اارر� �� ��،م � حمااتيت ااوورر ظاا� � �ت اا� ااوو�ف � � اان �
ز
�ر �م � �� �۔ اا� بباا � ل اادد� � وو�دد ��،م ااوورر �ع �دد ااوورر ر
ب ب بث ن
اابساا� � � � ڑڑڑاا اا اا� �۔
تزتت ش تز ز
� اا��ل � ��دده رر�� � �س � �ع اا ساان � اا س اارر ااوورر �اا�� �
ت �ي ااوورر �� � دداارراا� پ ددت ت
�ج اا�ل � � �� � � � ددبياا �۔ � ي
ت
� ��ك اا�اات � اا� اا�رر �� �� �۔ آٓ آجج � ددوورر � آآ� � � �
ت ت
ددوو�ت � � �رر �اا� � � رر� �۔ � �� �،ببب �� ااوورر � وو
ڈ ن ش
ه
�� جچ�� وواا� � ��رووش �م � �� ه�ر �ف دد�تاا� �� �۔ ڈڈووم
ن ت بخڈڈ ڈ
ڈڈ�رري �،ڈ�،ووے �،ے �،ااوورر �ے ددوو�ب � ببل �� � �رروون
ت ن ن
� � � ااوو رر اان � س�هاا ااوورر اان � سااتاا رروو� ��ن � �ن � �اا�
ظ ن ن
باا � � � � رر� اا� � � � �� �۔ �ن � � � هه�ر طاا�
ض ت
� ااس � ااوو�ب ئياادد دد�� �� ااس � وواا� � ددئياا � � اان � � � �
ت
اابيك � ددوو�ب�،ه وو � � ��� �� � ااس � � � ززز� � � ووه
ت
�ددرر � � � تياادد رر� �� هه�ر ااتيك � � ساا� � � � رره �تاا �
خ
،س�� � �ن � وو �رر � �وون � آٓ آ �� � �رر ااوورر دداارراا �
ت خ بخ ش بخ
اا�ن � � � ساان � � � �م � �ن � � اا� ��ب �
ت ت خ
اا�رر ببرر م� �� � ااوورر اان � � دداارر � ��ت � اا� ��ت � اا�رر
ث
�� � � � � وو � � � ددرر� وواا �� � �� �۔ �ثاال �
ن
�رر � اان � اا�� ’’وواا�‘‘ � ااي يك � دداارر ’’�رر‘‘ �۔ �رر ددرر اا�
11
ت ت
ا�ب � ببااررے � � ببااب � � � � � � � � �باا ا ب
خ خ
ا�ب � اان � � � وو اا� � � دد�� دد� �۔ �ن � � � ا ب
خ
�۔ وو� ااوورر اا� وو� � � وواا� ااوورر وواا�� � اان � � � �بياان
ئئ ن
ب وو آٓ آ�م ااوورر ددرردد وو � � ووه اا� ذذذاا� � �� وو� �۔ ووه �ع آآئسآآن � � ب
ن
ااوورر �� � � �� �۔ ددرروون � � � � اان � اا��ن �
ز بث ت
آٓ آ�� � �� � وو� ااببب �� �۔ � �رر � � رر� �� � �رر
� � اابيك �� � � � � � �۔ �� � � �� نں آٓ بآج ��ں
ن ن� ن خ خ
� ررووح رر� رر� ااوورر ددل �� �� � � �۔ �ن � م � اان �
غ ن
ددرردد � � ااوورر � � ددل � �س �� �� اان � دداا�ن � � اا�
ت
اا��ن � � � �ررب � ساا� � � � ووه ااب يك �دد �� �۔
ن ن ت ن
�ن � � � اا� �ع �ببااب � ااررددوو اا�� � ددھبك رربگ
ت ن
��� � ددنياا �۔ � ��� ااتساا� �ررددي ااوورر � وو �آآ�ت � آٓ آ�� ااوورر
ذ ت
آآ� آٓ آ� �ررآآب � آٓ آ� ددآآرر �۔ اان ااررددوو اا��ن � � اا�� بپاا�� ��
ضض ت
وو ��ت ااوورر �جج � � اا وورر ااس � �� اارر وو� � � �� �
خ ت
� � ببااب بب� �ف �ددبيدد � � � � � اان اا��ن � � ثپاا�ن ،اا�
ت ت
آٓ آ��ر�ن ،ااوورر � �ئيآآن �وودد وو�ب � � آٓ آ� � � �۔ ��ں تك
ن ز ز
اان اا��ن � ئبا رار � �� دد� رر� �۔ � � اا�اام � � اارر� �رر �ن
ت ت
� � � ��وون � دد�� دد� � ووه ااس ببااب � �ب � � ووه � ��
ت
� �تيت � � � �� �۔ � ااوورر �رر � بباا� اا�ااك � �
ن
اا�ززز � اا�ن � � وو ذذذ� � � � آٓ آ�ق � � � �۔ اان � �ي
10
نن ش
ن
� � � سنين � ااوورر �ررووں � �م � دداام جچ� رر� �۔ � �گ
ڑ ڑ ئئ آآئخ
ب وو آٓ آ�م � �رر �رر� � � رر� �۔ �� آآ�م � � سآآ� � � ب
ش ن ن ن
�ن � � � آآ�آآرر � � آٓ بآج � آآ� آآئسآآن � �س � � �� � �
ن
دد�� اا� وو � � �اارره � � �۔ �ن � � � اارر� اا�� �
ت ت
اب �۔ اارردد وو اددب � اابيك ددرر�ں ببا ب �ووب � � � �ه اا�� � � ووه باارر� ا ب
خ خ خ خ
اددب � � �� وواا�ن � � اان � بباارر اا�ن � � � رر� �۔ رربباان وو ا ب
ض ت
ااررددوو اا�� � ���ت � � �ع �ن � � � � � � ووه اا�
ش ن
آث �۔ اا�ن � اان �م ددرر�ه � وو�ں � � � �دده �ش � �ثثآآل آٓ پ
ز خ
� � �� اا�م � � اابساا� � ددرر � آٓ آررآآرر �۔ � آٓ آددم �رر آآ� ��م
ن ت خ
�� � �� �رر اابساا�ن � �� �ت � � � اان � �م � دداام حچ��
ن ت
� ااوورر �ت ااتيذذذاا �� �� �۔ اان ��ن � � � اا�ف �
ٹ
� � �� اا�ف � � اابيك � � � � � ددب ب اا � � �ب � ��
غ ث غ ز
� � � رررر ددرر�رر �۔ �ن � � � �م � �ب � � � � اان
ش ئخ خ
� �ل � � اا� دد� � � اا ساان � �س � � �� � اا�� ��
ت ن ن
� �نه � �ناا �ے �۔ ااس �ح � دد�� اا� وو رراا�ب � �اارره � � �۔
ب � ��ن � � �� � � �� � � � اائيك � �ف �اا � ب ب
ن ن ت ت
� � �� � �باا � � �ررب �ل اابساا� وو�رر � � � ببرراا �ن �۔
ن ن
�ن � � � اا� اا�� ’’اا�ف‘‘ � اانيك اا� � دد�ووززز ساا� �ن
� � :
8
ز
آٓ بآج � ددوورر � � � ��ے � آآس آآ�آآرر � � پ پب � � � �
ن ن ت ن ن
اابساا� � باا � ل اا��ل ��ب � ددوو �رر �باا � رر� �۔ �ن � � � ب ب
خ ۂ ت
�بيب � � � � � � اا�ه �ؑ � اا�بياا �۔ اان � �ل � � �
ض ت ت ز آآتز
� آٓ آووآآززز � سآآن �گ آآ� �۔ � يت � � �رر ااوورر � � �رر اان �
ت خ خ ت
ا�ب � اامببياازززي وو� �۔ زخز�� � � �� اان � اا��ن � ددئبسئاان ا ب
ذ ذ
ذ
وب � �ه � � � ااذذذ�ن � � وو �� � ددل � �ل ااوورر �ااغ � ااررل � ررو پ
خ بث ت
وو� ااببب �� �۔ � � � � هه�ر �ل � اان � دد�س � �۔
ت ن
اان � وو� ���� �،ه ااوورر �ت � رري � � �ل � � ��ر� �ن �
ز
� � دد� �۔ اا�ن � ززز� وو ززز�ن �،وو �ن اا وورر �ا راره �وو وو � �
ز ز
ب ب
ا�ب � � �رري � �طه ررگ وو � � ااس اا�اارر � � � � � اان � ا ب
حخ خ
ددم �دد �۔ اان � �� � � � اا�رر� ،ووص،ددرردد�ي ااوورر � � �
ت ث
تپاا�ن ��ن � �ه � دد� �۔ � �ب � ااوورر � ببااك �اا�ب �
خ ت بز ز ز
رر�� � �ررب � اا اان � اادد� � اا� �۔ اات يك رر�ك � �رر �
ز
� � � � هه�ر اا�ا رار �دد �� �� � ��ن � � وو� اا�اارر
ش خ
ب ئ
رر� �۔ آآن � �ل � � �ددس � وو �رر � �� � �ه ررآٓ آ �� �
� وواا� �� �۔
ن ن ش ظ
ه ه ر� ظاا� � � � ااوورر �ك اا�ل � � دد� ددرردد � ساا� �باا �ن
ز
� � � نززززددبيك اابيك � ببرري � �۔ اان � اا�� ززز�� � �م
ن ز
وه � دد�� � ��ب رر� � � �رروواان
ب و ۔ ا� �� � ار سار � وو ��را
ب � � ااوورر بيزززبيدد آٓ بآج � � � هه�ر ددوورر � ��ن � � ددرر� رر� � � ب ب
7
ز ن
ااتساا� � ددرر � آٓ رآرآآرر �۔ ااس � ببڑڑڑھ � اا� � � � � �ك � �
ب ت ذ ش
ي ف يه ه
وو� � � �ش � � � � � � �ي ،� �،دذد ي اا �س ،ساادد ب
ش ت
�ي)�(Sadismرر �ي ااوورر ��ب �� � آآب يك �� شآآ� � ووه �
ت ت
رروواا� � دداا� � �۔ اا� � �ب �� � � �،اا� ��ب � اا�م
بخ ت
ب � اا�� � � � ��� � � � � ااس � دد� وو�ب � � اام پپاا � � ب ب
ظ ذ
� � � � � �۔ �ن � � � اا�� طاا� وو �ك�،ذذذي وو �رر
ت ئث ت تز ت
اا�� �� � � �ب � ئااررئياا� اائبب ��۔ ووه � � ��ت �
خ خ
ددل وو �ن � �تيرر رر� � اان � دد� �اا� � � � � � � �
ن ت
اا�اا�ن � �م �� � تاا� � �تاا ��۔ اات يك �ي � �رر �
خ ت ن
خ
� � �ن � � � �دد �سب اا�� �� � � � �ف �
ن
� � �۔ آآن � �� � ئب� � آآ� آٓ آ��ر� � � رر ووج � �آآ�ن � آآ�� �
ز خ
اب ااوورر �� � اانيك � دداارر ااس اا�ا رار � ااس
�� �۔ اان � اابيك اا�� �ا ب
ت حخ خ
ا�ب � ااوورر �م ��ل � �ف �ف � اا�ت � � ب ا �، �ر
ره
ن
ئبااررے � اا� �م اا�ن � اا�رر �� �� � �۔
اب � � ااوورر ’’� �ن � � � رر آآ�ل �� �� � آٓ آ � �۔ ا ب
ن ن
�ب۔ ب �گ � رر� � ��� اابق ب �تاا �� �۔ ۔ ۔ ۔ ووه �م � دد� � س ب
ن
۔ ۔ �� �اارري۔ ۔ ۔ اا�� �دد � س بب � � اا� �۔ اان � � �
ن ظ ت
�ررئ �ت �� � � وو۔ � � ررووح اا�ظ ااوورر � �ن � � �� رر� �
ش
رر� ��۔ ‘‘ )ااييك شاام � �(١٢١ � :
6
خ خ خ ت
��ت � تپاا� � � �اا�ن � �طه ررن � � رر�� � � �� �
� �� آٓ آ�آآرر � �آآ� � � ووه �ے � آٓ آ�دده � �۔ � � ددل
بخ ث
� ببااعب اابيك �ف ااك � � � اا� اا� �� � � � �۔ �يياا
ش
�آآ آٓ آدد� � سآآ� آآ�� ��ردد � اا� جبدذدبباا� ااوورر �� � � � �م �
ن
دد�پ‘‘ � � � ١٩٨٩م � �� �۔ اان � ددوو�اا ا ا��ي �� ’’ساا� ساا� پ
ن ن ش
آٓ آييآآ۔ ااس � � ’’ااييك شاام � �‘‘ � �اان � اان � �اا اا��ي ��
ن ن ش
� ٢٠٠٠شاا� �اا۔ ’’� آٓ آ� �ن ‘‘ � �اان � �ن � � �
ن ش
اا��ن � �� �� � ٢٠٠٢شاا� �اا۔ �ن � � � � � � �
ش ت
ب وو � � �ن ددسب �ن � ه ه ر� �رر � � رر� �� � ،آآس � آآس �� آٓ آ ب
ظ ز بز ز ز
وب � �ااغ رر�� ب پ اا اا � اا� رر�� �۔ ووه آٓ آ� آآ�ظ � � اا� � � ددو ب
ت
��ب �ش �� � ووه �� � � ب ��ب � � �وو� دد�� �
ن ز ز ت ت
ئبآآهه�ر � دد� � آٓ آ ئآآ �ئآآ � � رر�� وو�آآن �آآ� � دد� � �� �۔ اان �
ت
��� �ھ � �م آآ�آآل � جپ� �ئآآ � آٓ آ� � رر� �ے ااوورر �رر�
ت
ب �� � ��ن � دد� �� ب �ثثاال � �ج �ں � �ف �رر � �� �ب
غ ت ش
ب � ر��ب � ووااررے �� � ااوورر � اا� � � �ااغ � �۔ �� �ے ش ب
ز ت ز ز
� � آآس ٓآ آس � رر� دد� � � رر� رر� �ك � آآن � بآآببآآ�ن
ن ن
� ��رر � ��۔ �ن � � � اا�� ااتساا� � وو�رر ااوورر ��ي
ت
� � �۔ اا� ااس ببااب � �بيدد � � � � اا��ل � ��دده ززز��
ن ت تذ
� اا ساا� � ��،تذذذ� �،ااوورر � ��ي �� وواا� دد�باا� ��
ش ش ت خ بخ
� �� اا� � � �س اا� �ل �ن ااوورر �ههب � �ش � �ش
5
ن
�ن � � :ااي يك � �رر اا�� ��4…………….
ٹ
ڈڈاا� � �32………………………………….
�وو� � اا� ��ر� �:ددل � � � �رره � �اا �47…...
� � طااهه�ر:ا ب
اب �ں دد� � اا� �ں63………….…..
ٹ
ڈڈاا� �رر اا� ��ر�78……………………………….
غ ٹ
ڈڈاا� � اا� � اا�:ااي يك رروو� دد�غ �� رر�98…………..
ش
� � �ي :ااررددوو شاا�ي � � وو م�ززااح � ساا�رر103………..
� � اا� �ي :ززز� � � آٓ آ�ں � �…………119
ادب ﻣﻨﺎرے