ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΕ – ΟΡΓΑΝΑ

Δρ. Χ. Πλατιάς

Μάθημα
Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Ακαδημαϊκού Έτους 2020-2021

ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Πάντειο Πανεπιστήμιο, 18-11-2020

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
 Στόχος της ενότητας:
⚫ Η γνώση και κατανόηση των οργάνων, της θέσης και του ρόλου τους στο
σύστημα της ΕΕ, της φύσης και των χαρακτηριστικών τους, της οργάνωσής
τους και του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν και παράγουν εκροές, μέσα από
τις θεσμοθετημένες, τυπικές και άτυπες διαδικασίες που ακολουθούνται.
 Σημαίνει γνώση και κατανόηση
⚫ του θεσμικού-οργανωτικού συστήματος της ΕΕ,
⚫ του πλαισίου και των μηχανισμών της Ένωσης που παράγουν πολιτική, δίκαιο
και δράσεις και συμμετέχουν στη διακυβέρνηση του συστήματος,
⚫ των σχέσεων των εμπλεκομένων, όπως αναπτύσσονται εντός των δομών της
Ένωσης,
⚫ των εκροών των οργάνων.
 Συνεπώς:
⚫ Η ενασχόληση με τα όργανα έχει ιδιαίτερο θεωρητικό ενδιαφέρον.
⚫ Έχει όμως πρακτική σημασία για την πολιτική και τη διακυβέρνηση, τα
αποτελέσματα του συστήματος και τις επιπτώσεις του.
 Μεθοδολογικά:
⚫ Σε πρώτη φάση, η στατική εικόνα…Η δυναμική εικόνα έπεται.
⚫ Η πραγματικότητα της ΕΕ είναι πολυσύνθετη. Το θεσμικό-οργανωτικό,
δομολειτουργικό περιβάλλον της ΕΕ οριοθετείται μεν στη βάση των Συνθκών
και των Κανονισμών λειτουργίας των Οργάνων και τις διαθεσμικές/διοργανικές
συμφωνίες, όμως η πράξη είναι πολύ πιο σύνθετη και σαφώς διαφορετική.
 ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ

 Τα όργανα της ΕΕ αποτελούν τη “ραχοκοκαλιά” της Ένωσης.

 Ορίζονται στη ΣΕΕ (άρθρο 13 παρ. 1) και εξειδικεύονται στη ΣΛΕΕ.
 Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ είναι τα ακόλουθα:
⚫ Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
⚫ Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
⚫ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
⚫ Ευρωπαϊκή Επιτροπή
⚫ Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
⚫ Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
⚫ Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.
 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή επικουρούνται
από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και από την Επιτροπή των
Περιφερειών, που ασκούν συμβουλευτικά καθήκοντα.
 Κάθε θεσμικό όργανο δρα εντός των ορίων των αρμοδιοτήτων που του
ανατίθενται από τις Συνθήκες, σύμφωνα με τις διαδικασίες, τους όρους και
τους σκοπούς που αυτές προβλέπουν.
 Σε αυτά προστίθενται Υπηρεσίες και Agencies.
 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΡΓΑΝΩΝ (1)
 Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου συνέρχονται αρχηγοί κρατών και/ή
κυβερνήσεων της ΕΕ, θέτει τις πολιτικές κατευθύνσεις και γενικές
προτεραιότητες της ΕΕ, δεν έχει όμως νομοθετική εξουσία.
 Στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αποτελείται από υπουργούς
των κρατών μελών της ΕΕ, οι κυβερνήσεις προασπίζουν και προωθούν τα
εθνικά συμφέροντα των χωρών τους.
 Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι άμεσα εκλεγμένοι ευρωβουλευτές
εκπροσωπούν τους ευρωπαίους πολίτες.
 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, της οποίας τα μέλη διορίζονται από τις εθνικές
κυβερνήσεις, προωθεί τα συμφέροντα της ΕΕ ως συνόλου.
⚫ Τα τρία αυτά κύρια όργανα συμμετέχουν στη θέσπιση της νομοθεσίας της
ΕΕ: Κατά κανόνα, στο πλαίσιο της λεγόμενης "Συνήθους Νομοθετικής
Διαδικασίας”, η Επιτροπή προτείνει νέους νόμους και το Κοινοβούλιο και
το Συμβούλιο τους εγκρίνουν. Στη συνέχεια, οι νομοθετικές αυτές πράξεις
τίθενται σε εφαρμογή από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή, η οποία
μεριμνά και για την ορθή εφαρμογή των νόμων.
 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΡΓΑΝΩΝ (2)
 Το Δικαστήριο εξασφαλίζει την τήρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
 Το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της
Ένωσης.
 Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι υπεύθυνη για την ευρωπαϊκή
νομισματική πολιτική.
 Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης επικουρεί τον Ύπατο
Εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής
Ασφαλείας.
 Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αντιπροσωπεύει την
κοινωνία των πολιτών, τους εργοδότες και τους εργαζομένους.
 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών εκπροσωπεί την τοπική
αυτοδιοίκηση και την περιφερειακή διοίκηση.
 Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων χρηματοδοτεί επενδυτικά έργα της
Ένωσης.
 Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής ερευνά τις καταγγελίες πολιτών κατά των
θεσμικών οργάνων ή οργανισμών της ΕΕ για λόγους κακής διοίκησης.
 Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων διαφυλάττει τον απόρρητο
χαρακτήρα των προσωπικών δεδομένων των πολιτών.
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ ΒΑΣΕΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ
 ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ
 Διάκριση των οργάνων σε διακυβερνητικά και υπερεθνικά, ανάλογα με τη
σύνθεση και την εκπροσώπηση σε αυτά, όπως επίσης το ρόλο και τη
στόχευση τους, κυρίως όμως την έκφραση και επιδίωξη των συμφερόντων.

⚫ Διακυβερνητικά: Απαρτίζονται από εκπρόσωπους των κρατών-μελών, που εκφράζουν εθνικά

συμφέροντα, διεκδικώντας τα μέγιστα οφέλη, στα πλαίσια μίας διαδικασίας
πολυμερούς διαπραγμάτευσης και συμβιβασμών.
⚫ Υπερεθνικά: Υφίσταται επιλεκτική και εθελούσια μεταβίβαση εξουσιών και αρμοδιοτήτων των
κρατών-μελών σε μη εθνικά κέντρα λήψης αποφάσεων.

Διακυβερνητικά θεσμικά όργανα Υπερεθνικά θεσμικά όργανα

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Συμβούλιο της ΕΕ Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Δικαστήριο της ΕΕ

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο
 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ (1)
Σημασία

 Συνιστούν τις δομές της Ένωσης και συγκροτούν το οργανωτικό

περιβάλλον της ολοκλήρωσης.
 Στα όργανα εκφράζονται, συναντώνται και ενδεχομένως αντιπαρατίθενται
οι βουλήσεις των κυβερνήσεων και εθνικών διοικήσεων των κρατών-
μελών, οι απόψεις των λαών και των πολιτών της ΕΕ, η τοπική και κλαδική
γνώση, τα οργανωμένα συμφέροντα, οι θέσεις των εκπροσώπων των
περιφερειακών αρχών και των οικονομικών και κοινωνικών φορέων,
κατατίθενται τεχνοκρατικές θέσεις και απόψεις, που ζυμώνονται με
πολιτικές διεκδικήσεις, λαμβάνονται αποφάσεις και παράγονται εκροές
(δίκαιο, πολιτική, δράσεις).
 Τα όργανα προάγουν την ολοκλήρωση και την προσδιορίζουν ως προς
βασικές επιλογές και γενικότερους προσανατολισμούς και κατευθύνσεις, τις
επιμέρους κατευθύνσεις σε επίπεδο πολιτικής, στρατηγικών ή
πρωτοβουλιών, τις αποφάσεις σε σχέση με τομείς και πεδία πολιτικής,
συγκεκριμένα ζητήματα, τα στοιχεία του συστήματος και τις διαδικασίες.
 Διευθετούν τα ζητήματα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους και παράγουν
εκροές, κάποια συμμετέχουν στην παραγωγή πολιτικής, νομοθεσίας και
δράσεων και στην υλοποίηση της πολιτικής, αλλά έχουν υποστηρικτικό
ρόλο.
 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ (2)
Ιδιαιτερότητες του συστήματος

 Τα όργανα της ΕΕ προσιδιάζουν προφανώς προς την ιδιαίτερη φύση και τα

ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της.
 Οι ιδιαιτερότητες του μορφώματος της ΕΕ επιβάλλουν συγκεκριμένους ρόλους
και αρμοδιότητες για τα όργανα, προσδιορίζουν τις σχέσεις και την ισορροπία
μεταξύ τους.
⚫ Τα οράματα και οι σκοποί της ΕΕ, η συνύπαρξη του διακυβερνητικού με το
υπερεθνικό στοιχείο, η εκχώρηση κρατικής κυριαρχίας από τα κράτη-μέλη στην ΕΕ,
σε συνδυασμό με την εμβέλεια των αποφάσεων της ΕΕ και η ανάγκη πρόβλεψης
δικλείδων ασφαλείας και εγγυήσεων, η υπεροχή του δικαίου της ΕΕ έναντι του
εθνικού δικαίου των κρατών-μελών, η διάκριση μεταξύ πρωτογενούς και
παράγωγου δικαίου, η συμπερίληψη των επιμέρους οργανωμένων
τομεακών/κλαδικών ή/και τοπικών-περιφερειακών/αυτοδιοικητικών συμφερόντων
στη λήψη αποφάσεων, η δημοκρατική συμμετοχή και η φωνή των ευρωπαίων
πολιτών στα ευρωπαϊκά πράγματα και τις αποφάσεις της ΕΕ.
⚫ Και επίσης η εξισορρόπηση των εθνικών συμφερόντων των κρατών-μελών, η
επιδίωξη ευρωπαϊκών απαντήσεων σε κοινά προβλήματα και προκλήσεις μέσα από
υπερεθνικές δομές, η αναγνώριση των συσχετισμών δυνάμεων και των πολιτικών
ομάδων, η επιδίωξη ουσιαστικών και αποτελεσματικών λύσεων, σε συνάρτηση με
τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες και αναγκαιότητες στις διάφορες
ιστορικές φάσεις και περιόδους, αλλά επίσης οι συνεχείς διευρύνσεις και
εμβαθύνσεις της ΕΕ.
 Το σύστημα χαρακτηρίζεται από την επιδίωξη μιας ισορροπημένης και
λειτουργικής κατανομής εξουσιών και αρμοδιοτήτων, του ορθολογισμού και
της μέγιστης δυνατής αποτελεσματικότητας για την εκπλήρωση των σκοπών
του συστήματος, ενώ ταυτόχρονα υπακούει σε συγκεκριμένες επιταγές και
περιορισμούς.
 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ (3)
Εξέλιξη

 Τα όργανα εξελίσσονται διαρκώς, ως αποτέλεσμα των αναγκαιοτήτων στις

οποίες καλείται να ανταποκριθεί το σύστημα της ΕΕ, των επιδιώξεων που
τίθενται και συγκυριακών παραγόντων, αλλά και της ίδιας της δυναμικής που
αναπτύσσουν ή προκύπτει από το σύστημα.
 Προσαρμογές και βελτιώσεις στη θεσμική τους συγκρότηση, την οργάνωση και τη
λειτουργία τους πραγματοποιούνται κυρίως μέσα από τις τροποποιήσεις των
Ιδρυτικών Συνθηκών, όπως άλλωστε μέσα από τις διαδικασίες και τις πρακτικές
που ακολουθούν.
 Διακυβερνητικά vs υπερεθνικά
⚫ Το Συμβούλιο εξοπλίστηκε εξαρχής με ισχυρές εξουσίες, τις οποίες διατήρησε
σε σημαντικό βαθμό σε κάθε τροποποίηση των Συνθηκών μέχρι και τη Συνθήκη
της Λισαβώνας. Τα κράτη-μέλη ήταν σαφώς απρόθυμα να απεμπολήσουν τον
έλεγχο σε πεδία και ζητήματα σημαντικού ενδιαφέροντος που είχαν περάσει
στην αρμοδιότητα της ΕΕ.
⚫ Το όραμα της ολοκλήρωσης και οι σκοποί και στοχεύσεις της Ένωσης έθεσαν
εξαρχής, αλλά επίσης στην όλη πορεία του εγχειρήματος, πρόσθετες
απαιτήσεις και προσδιόρισαν τον υπερεθνικό πυλώνα της ΕΚ/ΕΕ ως αναγκαίο
συμπλήρωμα του διακυβερνητικού.
⚫ Η προστιθέμενη αξία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση πιστώνεται σε μεγάλο
βαθμό στα υπερεθνικά όργανα.
⚫ Στη διάρκεια του χρόνου και όσο η ολοκλήρωση συνεχιζόταν, η ανάγκη για ένα
ευρύτερο και ουσιαστικότερο ρόλο των υπερεθνικών οργάνων, όπως επίσης η
δυναμική που τα όργανα αποκτούν, σε συνδυασμό με απαιτήσεις που
αναδείχθηκαν, οδήγησαν σε ενίσχυση των υπερεθνικών οργάνων και σε νέες
ισορροπίες μεταξύ των οργάνων.
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (1)

 Επίσημο θεσμικό όργανο της ΕΕ μόλις από το 2009.

 Αντιπροσωπεύει το υψηλότερο επίπεδο πολιτικής συνεργασίας μεταξύ των
χωρών της ΕΕ. Οι ηγέτες της ΕΕ συνεδριάζουν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου για να καθορίσουν την ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα και να
λάβουν βασικές αποφάσεις.
 Απαρτίζεται από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων όλων των κρατών-
μελών της ΕΕ, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον Ύπατο
Εκπρόσωπο για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας.
 Συνέρχεται κατόπιν πρωτοβουλίας του προέδρου του, ο οποίος εκλέγεται
από το ίδιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για μια θητεία δυόμισι ετών,
ανανεώσιμη μόνο μία φορά.
 Συνήθως συνεδριάζει 4 φορές τον χρόνο – όμως ο πρόεδρος μπορεί να
συγκαλεί έκτακτες συνεδριάσεις για την επίλυση επειγόντων θεμάτων. Οι
συνεδριάσεις του έχουν τη μορφή συνόδων κορυφής ανάμεσα στους ηγέτες
των χωρών της ΕΕ, υπό την προεδρία μονίμου προέδρου.
 Οι αποφάσεις του λαμβάνονται γενικώς με συναίνεση, σε ορισμένες
περιπτώσεις όμως λαμβάνονται με ομοφωνία ή με ειδική πλειοψηφία.
Δικαίωμα ψήφου έχουν μόνον οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων.
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (2)
Αρμοδιότητες Ι

 Καθορίζει τις γενικές κατευθύνσεις και πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ. Δεν
είναι νομοθετικό θεσμικό όργανο της ΕΕ, επομένως δεν διαπραγματεύεται
ούτε εκδίδει νομοθετικές πράξεις της ΕΕ. Καθορίζει το πολιτικό θεματολόγιο
της ΕΕ, εγκρίνοντας κατά κανόνα «συμπεράσματα» κατά τις συνόδους του
Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στα οποία προσδιορίζονται ζητήματα
προβληματισμού και δράσεις προς ανάληψη.
⚫ Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε το πολιτικό θεματολόγιο για
την περίοδο 2014-2019 και πρόσφατα το νέο θεματολόγιο για την περίοδο 2019-
2024.
 Ασχολείται με σύνθετα ή ευαίσθητα θέματα που δεν μπορούν να επιλυθούν
σε χαμηλότερο επίπεδο διακυβερνητικής συνεργασίας.
 Καθορίζει την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας,
λαμβάνοντας υπόψη τα στρατηγικά συμφέροντα της ΕΕ, καθώς και θέματα
άμυνας.
 Επιλέγει και ορίζει τους υποψηφίους για ορισμένα υψηλά αξιώματα της ΕΕ,
όπως του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (3)
Αρμοδιότητες ΙΙ

 Συζητά τα συμπεράσματα για τους γενικούς προσανατολισμούς των

οικονομικών πολιτικών των κρατών-μελών και της ΕΕ, εξετάζει κατ’ έτος την
κατάσταση της απασχόλησης στην Ένωση και εκδίδει σχετικά
συμπεράσματα, τα οποία καθορίζουν τις κατευθυντήριες γραμμές που τα
κράτη-μέλη λαμβάνουν υπόψη στις πολιτικές τους για την απασχόληση.
 Συμμετέχει στην ετήσια ενωσιακή διαδικασία του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου».
⚫ Ετήσιος κύκλος συντονισμού των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών στην ΕΕ. Κάθε
Μάρτιο, αξιολογεί την οικονομική κατάσταση στην ΕΕ και την πρόοδο προς επίτευξη των στόχων
της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και χαράσσει κατευθύνσεις πολιτικής για υλοποίηση
δημοσιονομικών, οικονομικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
 Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των χωρών που ανήκουν στη ζώνη του
ευρώ συνέρχονται στη Σύνοδο κορυφής της ευρωζώνης, στην οποία
συμμετέχουν επίσης ο πρόεδρος της Συνόδου κορυφής της ευρωζώνης και ο
πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προκειμένου να συζητήσουν και να
αποφασίσουν τους στρατηγικούς προσανατολισμούς και ζητήματα που
αφορούν την οικονομική πολιτική των χωρών που ανήκουν στη ζώνη του
ευρώ.
⚫ Η πρώτη Σύνοδος πραγματοποιήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2008.
⚫ Το Μάρτιο του 2012, 25 Ευρωπαίοι ηγέτες υπέγραψαν τη Συνθήκη για τη Σταθερότητα, τον
Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση, που τέθηκε σε ισχύ
την 1η Ιανουαρίου 2013 και επισημοποίησε τη Σύνοδο κορυφής.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (4)
Ρόλος
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (5)
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (6)
σε καιρούς COVID-19

Βιντεοδιάσκεψη των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου,

19 Νοεμβρίου 2020.
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (7)

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, από 01 Δεκεμβρίου 2019, Charles

Michel, που διαδέχθηκε τον Ντόναλντ Τουσκ, (Διάρκεια θητείας: Ιούνιος 2017-
Nοέμβριος 2019):

 Ηγείται των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τον καθορισμό των
γενικών πολιτικών κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων της ΕΕ, σε συνεργασία
με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
 Προάγει τη συνοχή και τη συναίνεση εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
 Εκπροσωπεί την ΕΕ στη διεθνή σκηνή για θέματα εξωτερικής πολιτικής και
πολιτικής ασφαλείας.
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (8)
Το κτίριο Europa

Το κτίριο Europa ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες του

Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, παρέχοντας τα
απαιτούμενα επίπεδα ασφάλειας, ενώ η έννοια της βιώσιμης
ανάπτυξης αποτυπώνεται τόσο στα υλικά όσο και στις
τεχνολογίες που έχουν χρησιμοποιηθεί.
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ (9)
Αποτίμηση

 Χειρίστηκε και προώθησε για αρκετές δεκαετίες τις ευρωπαϊκές υποθέσεις.

⚫ Αναθεωρήσεις των Συνθηκών, προσανατολισμοί, γενικές κατευθύνσεις και βασικές
επιλογές σε σχέση με θεσμικά ζητήματα, την πολιτική, το νομοθετικό έργο και τη
διακυβέρνηση, το πλαίσιο των στρατηγικών και των μεγάλων οραματικών
πρωτοβουλιών της Ένωσης, αποφάσεις για τη γενικότερη πολιτική και δράση της
ΕΕ στα ζητήματα των εξωτερικών σχέσεων, της εξωτερικής πολιτικής και της
πολιτικής ασφάλειας και της άμυνας, διευρύνσεις και εμβαθύνσεις της Ένωσης,
διαχείριση κρίσεων στην ΕΕ.
 Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναγνωρίζονται σημαντικά επιτεύγματα της ΕΕ
και πιστώνονται πολλά από τα θετικά της ολοκλήρωσης, κυρίως δε η διαρκής
μετεξέλιξη της ΕΕ.
 Η φύση και ο χαρακτήρας του και κυρίως τα εθνικά συμφέροντα των κρατών-
μελών, όπως εκπροσωπήθηκαν από τους αρχηγούς των κρατών και
κυβερνήσεων που το απαρτίζουν, καθώς επίσης η αναζήτηση συμβιβασμών
συχνά επέβαλαν λύσεις και επιλογές κατώτερες των περιστάσεων στα
ζητήματα που το απασχόλησαν και οδήγησαν σε αποφάσεις με περιορισμένη
προστιθέμενη ευρωπαϊκή αξία ή και αποτυχίες.
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (1)

 Το Συμβούλιο, από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είναι το βασικό

όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΕ και η φωνή των κρατών-μελών.
 Στο Συμβούλιο, συνεδριάζουν οι υπουργοί όλων των κρατών μελών της ΕΕ για
να συζητήσουν, να τροποποιήσουν και να θεσπίσουν νομοθετικές πράξεις και
να συντονίσουν πολιτικές. Οι υπουργοί έχουν την εξουσία να δεσμεύουν τις
κυβερνήσεις τους να αναλάβουν τις δράσεις που συμφωνήθηκαν στις
συνεδριάσεις.
 Το Συμβούλιο της ΕΕ δεν έχει μόνιμα μέλη. Συνέρχεται σε 10 διαφορετικές
συνθέσεις, καθεμία από τις οποίες αντιστοιχεί στον υπό συζήτηση τομέα
πολιτικής. Ανάλογα με τη σύνθεση, κάθε χώρα εκπροσωπείται από τον υπουργό
που είναι αρμόδιος για τον αντίστοιχο τομέα πολιτικής.
 Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων έχει μόνιμο πρόεδρο, τον Ύπατο
Εκπρόσωπο για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας της ΕΕ
Σε όλες τις άλλες συνόδους του Συμβουλίου προεδρεύει ο αρμόδιος υπουργός
της χώρας που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ.
 Η γενικότερη συνοχή διασφαλίζεται από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, που
επικουρείται από την Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων των κρατών
μελών στην ΕΕ, οι οποίοι είναι οι εθνικοί πρέσβεις στην ΕΕ.
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (2)
Προεδρία

 Τα κράτη μέλη που ασκούν την Προεδρία συνεργάζονται στενά μεταξύ τους κατά
ομάδες των τριών, τη λεγόμενη «τριάδα των Προεδριών».
⚫ Το σύστημα αυτό καθιερώθηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το 2009. Η τριάδα
Προεδριών καθορίζει μακροπρόθεσμους στόχους και εκπονεί κοινό θεματολόγιο όπου
προσδιορίζονται τα θέματα και τα κυριότερα ζητήματα που θα εξεταστούν από το
Συμβούλιο κατά τη διάρκεια 18μηνης περιόδου. Με βάση το συγκεκριμένο πρόγραμμα,
καθένα από τα τρία κράτη καταρτίζει το δικό του αναλυτικότερο εξαμηνιαίο πρόγραμμα.
⚫ Η σημερινή τριάδα αποτελείται από την Γερμανία, την Πορτογαλία και τη Σλοβενία.
 Προεδρία μεταξύ “honest broker”, “driving seat” και εξισορρόπησης εθνικών
επιδιώξεων και ενωσιακών συμφερόντων.
 Γερμανική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ: 1 Ιουλίου-31 Δεκεμβρίου 2020.

Μαζί για την

ανάκαμψη
της Ευρώπης
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (6)
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (4)
Προπαρασκευαστικά όργανα Ι
 Η Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών-μελών
είναι υπεύθυνη για την προετοιμασία των εργασιών του Συμβουλίου και την
εκτέλεση των εντολών που της αναθέτει το Συμβούλιο.
⚫ Διακρίνεται σε ΕΜΑ Ι ("COREPER I"), που αποτελείται από τους αναπληρωτές μόνιμους
αντιπροσώπους κάθε κράτους μέλους.
Προετοιμάζει τις εργασίες έξι συνθέσεων του Συμβουλίου: γεωργία και αλιεία (μόνον
χρηματοοικονομικά θέματα ή τεχνικά μέτρα που αφορούν τη νομοθεσία στον κτηνιατρικό
και φυτοϋγειονομικό τομέα ή στον τομέα των τροφίμων), ανταγωνιστικότητα, παιδεία,
νεολαία, πολιτισμός και αθλητισμός, απασχόληση, κοινωνική πολιτική, υγεία και
καταναλωτές, περιβάλλον, και τέλος, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες και ενέργεια. Οι
εργασίες της ΕΜΑ Ι προετοιμάζονται από την Ομάδα Mertens. Η άτυπη αυτή ομάδα
συμβάλλει στο να διαμορφωθεί μια πρώτη εικόνα των θέσεων που θα υιοθετήσουν οι
αντιπροσωπίες των κρατών-μελών στη συνεδρίαση της ΕΜΑ.
⚫ Αντίστοιχα, η ΕΜΑ ΙΙ ("COREPER II" ) αποτελείται από τους μόνιμους αντιπροσώπους των
κρατών-μελών.
Προετοιμάζει τις εργασίες για τέσσερις συνθέσεις του Συμβουλίου: οικονομικές και
δημοσιονομικές υποθέσεις εξωτερικές υποθέσεις, γενικές υποθέσεις, δικαιοσύνη και
εσωτερικές υποθέσεις. Τις εργασίες της ΕΜΑ ΙΙ προετοιμάζει η Ομάδα Antici. Αυτή η
άτυπη ομάδα βοηθά να διαμορφωθεί η αρχική ιδέα των θέσεων που θα υποστηρίξουν οι
αντιπροσωπίες των διαφόρων κρατών-μελών κατά τη συνεδρίαση της ΕΜΑ
 Πέραν αυτής, ένα μεγάλο πλήθος εξαιρετικά εξειδικευμένων ομάδων και επιτροπών
υποστηρίζουν το Συμβούλιο στο έργο του στο πεδίο αρμοδιότητάς τους.
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (5)
Προπαρασκευαστικά όργανα ΙΙ
 150 εξαιρετικά ειδικευμένες ομάδες και επιτροπές, που μπορούν να διακριθούν
σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
⚫ επιτροπές που συνιστώνται από τις Συνθήκες, με διακυβερνητική απόφαση
ή με πράξη του Συμβουλίου, είναι κυρίως μόνιμες και συχνά έχουν
διορισμένο ή εκλεγμένο πρόεδρο
 π.χ. Επιτροπή Εμπορικής Πολιτικής / Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής

⚫ επιτροπές ή ομάδες που συνιστώνται από την ΕΜΑ, ασχολούνται με πολύ

ειδικά θέματα και προεδρεύονται από τον αντιπρόσωπο του κράτους που
ασκεί την 6μηνη εκ περιτροπής Προεδρία του Συμβουλίου.
 π.χ. Ομάδα «Φίλοι της Προεδρίας», Ομάδα σχετικά με το Θεματολόγιο
του 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (Ατζέντα 2030) – Γενικές
Υποθέσεις.
 Επιπλέον, είναι δυνατή η σύσταση ad hoc επιτροπών για ειδικό σκοπό, οι
οποίες παύουν να υφίστανται όταν εκπληρωθεί η αποστολή τους.
 π.χ. Ad hoc ομάδα για το άρθρο 50 της ΣΕΕ

https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-15119-2019-INIT/el/pdf
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (6)
Προπαρασκευαστικά όργανα ΙΙΙ
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (7)
Αρμοδιότητες

 Διαπραγματεύεται και θεσπίζει τη νομοθεσία της ΕΕ, από κοινού με το

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με βάση τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής.
 Συντονίζει τις πολιτικές των χωρών της ΕΕ (π.χ. οικονομική πολιτική).
 Χαράσσει την εξωτερική πολιτική της ΕΕ, με βάση τις κατευθυντήριες
γραμμές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και έχει επίσης έχει αρμοδιότητα για
τα ζητήματα της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας.
 Συνάπτει συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών ή διεθνών
οργανισμών.
 Αποφασίζει σε σχέση με τους ίδιους πόρους της Ένωσης, καθορίζει το
Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, εγκρίνει τον ετήσιο προϋπολογισμό της
ΕΕ από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εξετάζει την εκτέλεση
του.
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (8)

 Οι χώρες της Ευρωζώνης συντονίζουν τις οικονομικές πολιτικές τους μέσω

της Ευρωομάδας (Eurogroup), που απαρτίζεται από τους υπουργούς
Οικονομίας και Οικονομικών.
 Η Ευρωομάδα συνεδριάζει την παραμονή του Συμβουλίου Οικονομικών και
Δημοσιονομικών Υποθέσεων.
 Οι συμφωνίες που επιτυγχάνονται στις συνεδριάσεις της Ευρωομάδας
εγκρίνονται επίσημα από το Συμβούλιο την επόμενη ημέρα. Δικαίωμα
ψήφου για τα θέματα έχουν μόνον οι υπουργοί των χωρών της
Ευρωζώνης.
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (9)
Τρόπος λειτουργίας – Ψηφοφορία Ι

 Όλες οι συζητήσεις και οι ψηφοφορίες διεξάγονται δημοσίως.

 Από το “tour de table” στο “who has something to say”.
 Για τη λήψη αποφάσεων απαιτείται συνήθως ειδική πλειοψηφία:
⚫ 55% των χωρών (δηλαδή, με τα 27 πλέον κράτη μέλη, 14 χώρες), που
αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ.
⚫ Εφόσον το Συμβούλιο δεν αποφασίζει μετά από πρόταση της Επιτροπής ή του
ύπατου εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής
ασφαλείας, ως ειδική πλειοψηφία ορίζεται ποσοστό τουλάχιστον 72 % των μελών του
Συμβουλίου που αντιπροσωπεύουν τα συμμετέχοντα κράτη μέλη, εφόσον το ποσοστό
αυτό αντιστοιχεί στο 65 % τουλάχιστον του πληθυσμού της Ένωσης.
 Για να αποτραπεί η λήψη μιας απόφασης, απαιτούνται τουλάχιστον 4 χώρες
(που να αντιπροσωπεύουν το 35% τουλάχιστον του συνολικού πληθυσμού της
ΕΕ). Στην πράξη, οι αποφάσεις λαμβάνονται με συναίνεση.
 Εξαίρεση τα ευαίσθητα θέματα, όπως η εξωτερική πολιτική, συμφωνίες
σύνδεσης και προσχώρησης, ίδιοι πόροι της ΕΕ, πολυετές δημοσιονομικό
πλαίσιο, φορολογία, κοινωνική ασφάλιση, πολιτισμός, βιομηχανική πολιτική,
διαρθρωτικά ταμεία, επιχειρησιακή αστυνομική συνεργασία, τρόπος εκλογής
του ΕΚ, που απαιτούν ομοφωνία.
 Απλή πλειοψηφία απαιτείται για όλα τα διαδικαστικά και διοικητικά θέματα.
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (10)
Τρόπος λειτουργίας – Ψηφοφορία ΙΙ

https://www.consilium.europa.eu/el/council-eu/voting-system/voting-calculator/
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (11)

Από το 2007, το κτίριο

Lex φιλοξενεί τη
γλωσσική υπηρεσία της
Γενικής Γραμματείας του
Το κτίριο Europa είναι η κύρια έδρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Συμβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ.
Φιλοξενεί τις συνόδους κορυφής της ΕΕ, πολυμερείς
διασκέψεις κορυφής και υπουργικές συνόδους.
Στο κτίριο βρίσκονται τα γραφεία των εθνικών
αντιπροσωπιών και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου.

Από το 1995, το κτίριο Justus Lipsius

είναι η έδρα του Συμβουλίου της ΕΕ και
της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου.
 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ (12)
Αποτίμηση
 Η προσήλωση στους εθνικούς στόχους και τις εθνικές επιδιώξεις στο πολυσύνθετο
περιβάλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα
των πολλών διαφορετικών εταίρων καθιστά την επίτευξη αποφάσεων δύσκολη
υπόθεση.
 Συναινέσεις και αποφάσεις διαμορφώνονται συνεπώς μετά από σκληρές και
μακρές συχνά διαπραγματεύσεις, ενίοτε δε σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ των
εθνικών εκπροσώπων των κρατών-μελών, ενώ για κάθε θέμα αξιοποιούνται
ανταλλακτικές πρακτικές και δημιουργούνται συμμαχίες.
 Η οργάνωση των εργασιών του Συμβουλίου σε ομάδες και επιτροπές και η
ύπαρξη μόνιμων αντιπροσώπων διευκολύνουν σημαντικά το χειρισμό των
θεμάτων και την επίτευξη αποφάσεων, αφού δημιουργούν συνεργατικές σχέσεις
και πνεύμα συνεργασίας, όπως επίσης μια ευρωπαϊκή κουλτούρα.
 Οι μεταρρυθμίσεις επιδίωξαν σταθερά τη διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων στο
Συμβούλιο και τον περιορισμό της αρχής της ομοφωνίας, διασφαλίζοντας όμως
παράλληλα, μέσα από δικλείδες ασφαλείας, τα συμφέροντα της εκάστοτε πιθανής
μειοψηφίας.
 Παρά τους περιορισμούς του, έχει συμβάλλει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του,
στην προώθηση της ολοκλήρωσης και τη διευθέτηση των ζητημάτων της ΕΕ, στην
παραγωγή πολιτικής, νομοθεσίας και δράσεων, στο συντονισμό της πολιτικής των
κρατών-μελών και στο χειρισμό των ζητημάτων που αφορούν την εξωτερική
διάσταση της ΕΕ.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!