PINAGSAMA-

SAMANG BUOD
NG EL
FILIBUSTERISMO
Kabanata 1: Sa Ibabaw Ng Kubyerta (Buod)
Naglalayag ang Bapor Tabo sa may Ilog Pasig, isang umaga ng Disyembre at patungong
Laguna. Nasa ibabaw ng kubyerta ang mga makakapangyarihan na tao tulad nina Don
Custodio, Donya Victorina, Kapitan Heneral, Padre Salvi, Padre Irene, Ben Zayb, Donya
Victorina, at Simoun.

Napapasama si Simoun sa mga mayayaman dahil kilala nila ito bilang isang
maimpluwensiyang alahero. Kilala siya sa buong Maynila dahil naiimpluwensiyahan ito ng
Kapitan Heneral.

Upang mapawi ang pagkainip sa mahaba at mabagal na biyahe, napag-usapan nila ang
pagpapalalim ng Ilog Pasig. Iminungkahi ni Don Custodio na mag-alaga ng itik. Sinambit
naman ni Simoun na kailagang gumawa nang tuwid na kanal na mag-uugnay sa lawa ng
lawa ng Laguna at sa Maynila.

Sandaling nagkainitan sina Don Custodio at ang ilang prayle dahil sa magkaiba nilang
suhestiyon at mithiing ipatupad. Ayaw naman ni Donya Victorina na makapag-alaga ng
pato sa kanilang lugar dahil darami raw ang balut na pinandidirihan niya.

Kabanata 2: Sa Ilalim Ng Kubyerta (Buod)

Nagtungo si Simoun sa ilalim ng kubyerta. Masikip at siksikan doon dahil may mga
pasahero at naroon din ang mga bagahe at kargamenrto.

Naroon si Basilio na isang mag-aaral ng medisina at si Isagani na isang makata mula sa

Ateneo. Kausap nila si Kapitan Basilio. Napag-usapan nila ang balak ng mga mag-aaral
tungkol sa pagtuturo ng wikang Kastila na hindi naging matagumpay.

Napag-usapan din ng dalawa ang nobya ni Isagani na si Paulita Gomez, pamangkin ni

Donya Victorina de Espadaña.

Maya-maya pa ay lumapit si Simoun kina Basilio at Isagani. Ipinakilala ni Basilio si Simoun

kay Isagani. Nagwika si Simoun na hindi siya nadadalaw sa lalawigan nina Basilio at Isagani
dahil mahirap ang lugar at walang bibili ng alahas.

Nagpatuloy ang usapan ng tatlo hanggang sa inalok ni Simoun ng serbesa ang dalawa.
Tumanggi sila at sinabi ni Simoun na ayon daw kay Padre Camorra, kaya mahirap at
tamad ang mga tao sa kanilang lugar ay panay tubig ang iniinom at di alak.

Kabanata 3: Alamat (Buod)

Nauwi ang usapan sa ibabaw ng kubyerta sa mga alamat. Nagsimulang ikuwento ng
Kapitan ang alamat ng Malapad-na-Bato. Ayon sa alamat, itinuturing daw na banal ng
mga katutubo ang lugar at tahanan ng mga espiritu.

Ngunit nang manirahan daw dito ng mga kriminal ay nawala ang pangamba sa mga
kaluluwang naroon. Sa mga tulisan na natakot ang mga tao.

Si Padre Florentino naman ang nagsalaysay ng alamat ni Donya Geronima. Nagkaroon

dawn g kasintahan ang Donya ngunit naging arsobispo ito sa Maynila. Sinundan daw ng
babae ang katipan at kinulit sa alok na kasal. Upang makapagtago, nanahan ang
dalawa sa isang yungib malapit sa Ilog Pasig.

Nakuwento din ang alamat ni San Nicolas na nagligtas sa Intsik na muntik nang patayin ng
isang buwaya. Naging bato daw ang buwaya nang dasalan ng Intsik ang santo.

Nabling naman ang usapan sa lugar kung saan namatay si Ibarra. Ipinaturo ni Ben Zayb
kung saan iyon banda sa Ilog Pasig. Natahimik at namutla naman si Simoun.
Kabanata 4: Kabesang Tales (Buod)
Anak ni Tandang Selo si Kabesang Tales. May tatlong anak naman ang Kabesa na sina
Lucia, Tano, at Juli. Pumanaw si Lucia dahil sa malaria.

Naging marangya ang buhay nila dahil sa sipag ni Tales. Magbubukid siya at umasenso sa
kaniyang tubuhan.

Ninais niyang pag-aralin si Juli ng kolehiyo upang makapantay ang kasintahang si Basilio.
Gayunman, tinaasan sila ng buwis sa tubuhan hanggang sa inangkin ng mga prayle.
Dinala ito sa korte ngunit natalo siya.

Nakulong naman si Tales nang magdala ito ng patalim at may nakitang pera sa kaniya.
Pinatutubos naman siya sa halagang 500. Upang may pantubos sa ama, isinanla niya ang
laket na bigay ng kasintahan na noong ay pagmamay-ari ni Maria Clara.

Ngunit di ito sapat kaya namasukan siyang katulong kay Hermana Penchang noong
bisperas ng Pasko. Dahil sa masalimuot na nangyari sa kanilang pamilya ay hindi na
nakapag-aral pa si Juli na pangarap ng kaniyang ama para sa dalaga.

Kabanata 5: Ang Noche Buena ng Isang Kutsero (Buod)

Gabi na nang makarating si Basilio sa kanilang bayan. Nasabay pa siya sa prusisyong
pang-Noche Buena. Naabala pa sila dahil binubugbog ang isang kutserong si Sinong na
nalimutan ang kaniyang sedula.

Matapos ay napag-usapan nila ang rebulto ni Metusalem, ang pinakamatandang taong

namalagi sa daigdig. Idinaan naman ang rebulto ng tatlong Haring Mago na
nakapagpaalala kay Sinng kay Haring Melchor.

Itinanong naman ng kutsero kay Basilio kung nakaligtas na ang kanang paa ng bayaning si
Bernardo Carpio na naipit umano sa bundok sa San Mateo. Pinaniniwalaan kasing hari ng
mga Pilipino si Carpio na makapagpapalaya sa kanila.

Nahuli muli si Sinong dahil namatay ang ilaw ng kaniyang kalesa. Dinala na siya sa presinto
at si Basilio ay naglakad na lamang.

Sa paglalakad niya ay napansin niyang wala man lang parol at tahimik ang bayan kahit
Pasko na. Dumalaw si Basilio sa bahay ni Kapitan Tiago at naisalaysay ang pangyayari kay
Kabesang Tales at Juli.

Kabanata 6: Si Basilio (Buod)

Umalis si Basilio sa bahay ni Kapitan Tiago, madaling araw pa lamang. Nagtungo siya sa
libingan ng mga Ibarra sapagkat anibersaryo ng pagyao ng kaniyang ina.

Nag-alay siya ng isang panalangin para sa ina. Matapos iyon ay lumisan na rin si Basilio at
bumalik na sa Maynila.

Muntik nang magpatiwakal si Basilio noon dahil sa mga suliraning hinaharap. Nakita
lamang siya nina Tiya Isabel at Kapitan Tiago at kinupkop at pinag-aral ito sa Letran. Hirap
noong unang taon sa eskwela si Basilio at tanging “adsum” o “narito” ang kaniyang
nababanggit.Nakukutya rin siya dahil sa kaniyang lumang kasuotan. Gayunman, walang
nakapigil kay Basilio na mag-aral.

Nagkaroon ng guro si Basilio na tinangka siyang lituhin sa isang aralin. Ngunit nasagot ni
Basilio nang ilang beses ang tangka ng guro.

Dahil dito ay nagkaroon sila ng alitan at nagkaroon pa ng laban sa sable at baston.

Naging sobresaliente din siya o may may pinakamataas na marka.
Hinikayat naman siya ni Tiago na mag-aral sa Ateneo Municipal kung saan siya kumuha ng
medisina.

Kabanata 7: Si Simoun (Buod)

Sa kabanatang ito masisilayan ang talas ng kaisipan ng dalawang tauhan na sina Simoun
at Basilio.

Pagkatapos ng labing-tatlong taon ay muling nakita ni Basilio ang misteryosong lalaki na

tumulong sa paglilibing sa kanyang inang si Sisa. Ito ay ang nagbabalat-kayong mag-
aalahas na si Simoun.

Si Basilio ang unang nakatuklas ng lihim ni Simoun. Bukod sa kanyang huwad na katauhan
ay batid din ng binata ang binabalak ni Simoun na himagsikan laban sa mga mapang-
aping kasapi ng pamahalaan.

Inalok siya ni Simoun na makiisa sa kanyang layunin, ngunit ito ay kanyang tinanggihan.
Ang pangarap ni Simoun ay makatapos ng medisina at matubos sa pagiging alila ang
kanyang kasintahan na si Huli.

Ang mga layunin na ito ay pinagtawanan at kinutya ni Simoun. Sinabihan niya ang binata
na walang kabuluhan ang buhay na hindi inuukol sa dakilang layon. Ayon sa kanya ay
dapat na maging malaya muna sila sa mga mang-aalipin para makamit nila ang
mapayapang buhay.

Hindi naging sapat ang mga pangaral ni Simoun upang tuluyan niyang makumbinsi ang
binatang si Basilio.

Kabanata 8: Maligayang Pasko (Buod)

Si Huli ay larawan ng isang babae na pilit nagpapakatatag na balang araw ang kanyang
mga panalangin ay masasagot ng isang himala.

Kagaya ng nakagawian ni Huli siya ay gumising ng maaga at buong pusong umaasa na

sana ay hindi na sisikat ang araw. Tinignan niya ang ilalim ng larawan ng Birhen sa
pagbabasakaling nagkaroon na ng himala.

Huminga nang malalim ang dalagang si Huli at namulat na lamang bigla na mali pala ang
mga sapantaha niya tungkol sa milagro. Pinagtawanan na lamang niya ang kanyang sarili
habang siya ay abalang nag-gagayak.

Nagmadali siyang nagbihis upang pumunta sa bahay ng bago niyang panginoon, si

Hermana Pencahang. Bago siya umalis kinausap at binilin niya ang kanyang lelong. Nang
mapansin iniya ang nangingilid na luha ng matanda ay dali-dali siyang umalis.

Sa bahay ni Tandang Selo ay dumating ang kanyang mga kamag-anak upang mamasko.
Sinalubong niya ang mga ito, ngunit nagulat siya dahil anumang gawin niyang magsalita o
sumigaw ay walang boses na lumalabas sa kanyang bibig.

Kabanata 9: Ang Mga Pilato (Buod)

Sa kabanata na ito ipinakita ni Rizal ang pamamayani ng kasakiman at pagiging tuso ng
mga prayle.

Ang nakakalunos na sinapit ni Kabesang Tales ay nakarating sa bayan. Ang ilan ay naawa
sa matanda, samantala ang mga guwardiya sibil at mga prayle ay nagkibit lamang ng
balikat.
Si Padre Clemente na siyang tagapangasiwa ng hasyenda ay mabilis na naghugas kamay
sa narinig na balita. Sinisi pa niya si Kabesang Tales dahil sa pagsuway ng huli sa utos ng
korporasyon. Idiniin pa niya ang matanda na nagtatago ng mga armas.

Pinagsabihan ni Hermana Penchang ang alipin na si Huli na magdasal sa wikang Kastila. Ito
daw ang dahilan kung bakit napipi at naghihirap ang kanyang ama. Hindi daw sila
marunong manalangin sa langit.

Buong galak na nagdiwang ang mga pari dahil sa pananalo nila sa usapin tungkol sa
hasyenda. Sinamantala nila ang pagkakataon upang ipamigay ang mga lupain ni
Kabesang Tales. Maging ang matanda ay bibigyan ng kautusan ng tinyente na lisanin ang
kanyang sariling tahanan.

Kabanata 10: Kayamanan At Karalitaan (Buod)

Si Simoun ay tumuloy sa bahay ni Kabesang Tales. Siya ay may dalang pagkain at ang
kanyang ibang kailangan, at dalawang kaban ng mga alahas.

Nagsidatingan na ang mga mamimili ng alahas ni Simoun na sina Kapitan Basilio at ang
kanyang anak na si Sinang at kanyang asawa, at si Hermana Penchang na kung saan may
balak bumili ng isang singsing na may brilyante para sa birhen ng Antipolo.

Lahat sila ay galak na galak sa dala dalang alahas ni Simoun, sapagkat si Kabesang Tales
naman ay napaisip sa kayamanang dala dala ni Simoun.

Inilabas ni Simoun ang kanyang mga bagong hiyas. Dito naman pumili si Sinang at iba pa.
Tinuro ni Sinang ang isang kuwintas at pinabibili ito sa ama niyang si Kabesang Tales.

Ang kuwintas na pinili ni Sinang ay ang kuwintas ng kanyang naging kasintahan na

pumasok sa pagmomongha. Ito ay may halagang limang daang piso.

Kabanata 11: Los Banos (Buod)

Noo’y ika-31 ng Disyembre. Ang Kapitan Heneral kasama si Padre Sibilya at Padre Irene ay
naglalaro ng tresilyo sa bahay-aliwan sa Los Banos.

Nagpatalo ang dalawang kura dahil ang nais lamang nila na mangyari sa panahon na
iyon ay kausapin si Kapitan tungkol sa paaralan ng Kastilang balak ng kabataan. Ngunit
maraming iniisip an Kapitan, kagaya ng papeles ng pamamahala, pagbibigay biyaya,
pagpapatapon, at iba pa.

Ang paaralan ay hindi ganoon ka-importante sa Kapitan. Nagalit naman si Padre Camorra
dahil sa sinadyang pagkatalo ni Padre Irene, at hinayaang manalo si Kapitan.

Pinalitan naman ni Simoun si Padre Camorra. Biniro naman ni Padre Irene ang binata na
ipusta ang kanyang mga brilyante. Pumayag naman ito sapagkat wala namang
maipupusta ang kura. Subalit sinabi ni Simoun na kapag siya ang nanalo, bibigyan nila siya
ng pangako.

Sa kakaibiang kondisyon ng binata ay lumapit si Don Custodio, Padre Fernandez, at

Mataas na Kawani. Tinanong nila ang binata kung para saan ang kanyang mga hiling.
Sinagot naman ng binata ay para ito sa kalinisan at kapayapaan ng bayan.

Kabanata 12: Placido Penitente (Buod)

Si Placido Penitente ay nag-aaral sa Unibersidad ng Santo Tomas at nasa ikaapat na taon
na siya ng kolehiyo. Ngunit, malungkot ang binata at nais na niyang tumigil sa pag-aaral.

Pinakiusapan siya ng kanyang ina na kahit tapusin nalang ang natitira niyang taon sa
eskwelahan. Ang ideyang tumigil sa pag-aaral ay naisipan ni Penitente dahil sa mga
kasamahan niya sa Tanawan. Siya ang pinakamatalinong studyante at bantog sa
paaralan ni Padre Valerio noon.

Isang araw nagulat si Penitente nang tinapik siya ni Juanito Paelez, isang anak ng
mayamang mestizong Kastila.

Kinamusta siya ni Paelez sa bakasyon nito kasama si Padre Camorra at saka kinuwento
naman ito ng binata.

Tinanong din ni Paelez si Penitente tungkol sa kanilang leksyon dahil noong araw lamang
na iyon ang unang pagpasok ni Paelez. Niyaya naman ni Paelez si Penitente na
maglakwatsa, ngunit tumutol naman ito.

Kabanata 13: Ang Klase Sa Pisika (Buod)

Ang silid sa pisika ay maluwag at parihaba ang sukat. Malalaki rin ang mga bintana na
mayroong rehas na bakal. Sa magkabilang panig ng kuwarto ay mayroong upuang kahoy
na aabot sa tatlong baitang ang taas. Doon umuupo ang mga mag-aaral na nakaayos
batay sa titik ng kanilang apelyido.

Kahit malaki ang silid, makikita namang wala itong anumang palamuti. May mga
kagamitan at instrumento para sa pag-aaral sa pisika ngunit nakasalansan naman sa isang
aparador na nakakandado.

Si Padre Millon ang maestro sa Pisika na tanyag sa paaralan ng San Juan de Letran. Isa-isa
niyang tinatawag ang mga mag-aaral upang tanungin ng aralin. Ang magkaibigang
Pelaez at Placido ay nagsesenyasan na magturuan. Inapakan ni Pelaez ang paa ng
kaibigan bilang hudyat ngunit napasigaw si Placido.

Siya tuloy ang napagbalingan ng inis ng guro at tinanong. Utal-utal siyang sumagot at
nagalit ang pari at binigyan siya ng mababang marka habang nakatanggap pa ng lait at
mura mula sa pari. Nainis si Placido at biglang umalis sa klase na ikinagulat ng lahat.

Kabanata 14: Sa Bahay Ng Mga Mag-aaral (Buod)

Pag-aari ni Makaraig ang bahay na tinutuluyan ng mga mag-aaral. Marangya ang
pamumuhay niya at nag-aaral ng abogasya. Siya rin ang pinuno ng mga mag-aaral na
may kilusan para sa nais nilang Akademya sa wikang Kastila.

Inanyayahan niya sina Sandoval, Pecson, Pelaez, at Isagani sa isang pagpupulong. Positibo
ang pananaw nina Isagani at Sandoval na papayagan ang kanilang panukala. Habang si
Pecson naman ay duda kaya nagkaroon sila ng pagtatalo.

Ibinunyag ni Makaraig na ipinagtatanggol daw sila ni Padre Irene sa kanilang plano.

Kailangan na lamang daw nilang mapapayag si Don Custodio, isa sa mga bahagi ng lipon
ng paaralan, sa pamamagitan nina Ginoong Pasta na isang manananggol at si Pepay na
isa namang taga-aliw. Malalapit daw kasi ang mga ito sa pari.

Napagkasunduan ng mga mag-aaral na kay Ginoong Pasta sila hihingi ng tulong dahil
marangal itong tao at tiyak na magiging maayos ang paraan at proseso ng pagkumbinsi
sa prayle.

Kabanata 15: Si Ginoong Pasta (Buod)

Bilang pagtupad sa kanilang misyon, tinungo ni Isagani ang tanggapan ni Ginoong Pasta.
Kilala si Ginoong Pasta sa talas ng kaniyang isip at angking katalinuhan. Sa kaniya
lumalapit ang mga pari upang manghingi ng payo kung nasa isang gipit na sitwasyon.

Nakipag-usap si Isagani sa Ginoo tungkol sa kanilang balak. Nais niyang kausapin ni

Ginoong Pasta si Don Custodio at mapasang-ayon ito.
Naisalaysay ni Isagani kay Ginoong Pasta ang misyon ng kanilang kilusan. Nakinig naman
ang Ginoo ngunit akala mo ay walang alam at walang pakialam sa kilusan ng mga mag-
aaral. Nakiramdam naman si Isagani kung naging mabisa ba ang mga salita niya sa Ginoo.

Pagkatapos ng ilang sandali, sinabi ng Ginoo ang kaniyang pasya. Ayaw niya raw
makialam sa plano ng mga mag-aaral dahil maselan daw ang usapin at mas makabubuti
raw na ang pamahalaan na lamang ang kumilos hinggil dito. Malungkot naman si Isagani
sa naging pasya ng Ginoo.

Kabanata 16: Ang Kasawian Ng Isang Intsik (Buod)

Isang negosyanteng Intsik si Quiroga. Sa kabila ng hinaharap na pagkalugi ng kaniyang
negosyo ay nagawa pa nitong magpatawag ng isang hapunan. Pakay niya na
magkaroon ng konsulado ang Tsina sa bansa. Inimbitahan niya ang mga military, kawani
ng gobyerno, mga prayle, at kapuwa negosyante.

Naroon din si Simoun. Hindi lamang pagsama sa hapunan ang pakay ng alahero kung
hindi maging ang paniningil sa utang ni Quiroga. Gayunman, dahil nga sa pagkalugi ng
kaniyang negosyo, hindi siya makababayad kay Simoun ng limang libong piso.

Inalok naman siya ni Simoun na maaari niyang bawasan ng dalawang libong piso ang
pagkakaurang ng Intsik kung papaya itong maitago ang mga armas sa kaniyang bodega.

Ipinaliwanag ni Simoun na wala raw dapat ikatakot ang negosyante sapagkat unti-unti rin
umanong ililipat ang mga ito sa ibang lagakan. Walang nagawa ang Instik kung hindi
pumayag sa alok ni Simoun.

Nag-uusap naman sina Don Custodio tungkol sa ipadadala sa bansang India upang
matutong gumawa ng sapatos para sa sandatahan.

Kabanata 17: Ang Perya Sa Quiapo (Buod)

Umalis na sa bahay ni Quiroga ang labindalawang bisita niya. Ngayon naman ay pupunta
sila sa isang peryahan sa Quiapo at sa bahay ni Mr. Leeds.

Aliw na aliw ang pari na si Padre Camora sa mga babaeng nakikita niya sa peryahan.
Kilala kasi bilang makamundo ang prayleng iyon. Lalong nadagdagan ang kaniyang tuwa
nang makasalubong si Paulita Gomez. Kasama nito ang kaniyang tiyahin na si Donya
Victorina. Iyon lang, kasama din nila si Isagani na katipan ni Paulita.

Nakarating sila sa isang tindahan ng mga rebultong kahoy. Doon ay nagsabihan ng mga
kahawig ng estatwa ang mga kasama ni Mr. Leeds. Sabi ng isa na ang estatwa ay
kahawig ni Ben Zayb habang ang isa naman daw ay kahawig ni Camora dahil maraming
likha ang mga kahawig ng pari.

Mayroon silang nakitang larawan na kahawig ni Simoun. Wala sa paligid ang alahero kaya
napag-usapan nila ito. Nagwika naman si Ben Zayb na baka natatakot lamang si Simoun
na mabunyag ang lihim ng kaibigan si Mr. Leeds.

Kabanata 18: Ang Mga Kadayaan (Buod)

Sa kabanatang ito makikita ang malaking pagkakahawig ng dalawang karakter na sina
Simoun at Mr. Leeds.
Bago mag-umpisa ang pagtatanghal ni Mr. Leeds ay siniyasat muna ni Ben Zayb ang
buong bulwagan. Maging ang mga gamit ng Amerikano ay hindi rin niya pinalampas.

Pilit siyang naghahanap ng salamin, isang bagay na karaniwang ginagamit sa pandaraya

sa mga tanghalan. Wala siyang natagpuan kaya inumpisahan na ang palabas.

Naglabas ng maitim at luma na kaha si Mr.Leeds. Sinabi niya na natagpuan niya ito sa
isang lumang libingan. Pagkatapos niyang sumigaw ng mga salitang banyaga ay kusang
nabuksan ang kaha.

Dito ay tumambad ang isang ulong anyong bangkay na mayroong mahaba at makapal
na buhok. Mula sa kadiliman ay mayroong nagsalita na parang tumatangis at humihingi
ng tulong.

Ang kuwento ng misteryosong boses ay tungkol sa mga mapang-aping prayle at saserdote

noong panahon ni Amasis (isang pinuno sa Ehipto). Dahil sa mga narinig ay kinilabutan at
hinimatay si Padre Salvi.

Kabanata 20: Si Don Custodio (Buod)

Si Don Custodio Salazar ay isang Katolikong mapaglinlang. Hindi siya naniniwala sa
pangungumpisal, sa milagro ng mga santo at ang pagiging banal ng papa.

Bata pa si Don Custodio nang dumating siya sa Maynila. Dahil sa kanyang mataas na
katungkulan ay nakapangasawa siya ng isang mayamang taga-lunsod. Ginamit niya ang
pera ng kanyang asawa sa pangangalakal. Siya ay naging tanyag at napabilang sa mga
kinikilalang tao sa lipunanan.

Mahigit na dalawang linggo na sa poder ni Don Custodio ang usapin tungkol sa paggamit
ng wikang Kastila sa loob ng akademya. Siya ang naatasan na gumawa ng pag-aaral at
magbigay ng pasya kung ang paggamit ba ng mga estudyante ay naayon o hindi.

Ang pag-iisip ni Don Custudio ay mahirap mawari. Minsan ay kakampi at pinagtatabggol

niya ang mga Indiyo. Samantalang kung minsan ay hiinahamak niya ang pagkatao ng
mga ito.

Sa kanyang pagbibigay ng pasyatungkol sa usapin, isa lang ang gusto niyang mangyari,
ang mapasaya ang mga prayle lalo na si Padre Irene.

Kabanata 21: Mga Anyo Ng Taga-Maynila (Buod)

Ang pagtatanghal sa Dulaang Variadades ay nagdulot ng salungat na opinyon. Ang
grupo nina Padre Salvi ay tutol sa pagtatanghal ng dulaan, habang ang mga kawani,
hukbong dagat at taong lipunan ay nasasabik na sa nalalapit na pagtatanghal ng
nasabing palabas

Maaga pa ang gabi ay ubos na ang mga bilyete. Nagsimula na ring dumating ang mga
panuhin at mga manonood, isa na rito si Camaroncocido.Siya ay buhat sa isang kilalang
angkan ng Kastila ngunit nabubuhay na tila hampas-lupa dahil sa kanyang pananamit.

Dumating din si Tiyo Kiko, ang kayumangging matanda na hinahangaan sa kanyang

maayos na bihis mula ulo hanggang paa. Sila ni Camaroncocido ay parehong nabubuhay
sa pagbabalita at pagdirikit ng mga kartel ng mga dulaan.

Ang katotohanan ay labag sa kalooban ng mga prayle ang pagtatanghal dahil sa isyu ng
moralidad at kalaswaan na paksa ng dula. Ngunit sa huli ay pumayag din sila dahil sa
panghihinayang sa perang malilikom mula sa bentahan ng bilyete.

Kabanata 22: Ang Palabas (Buod)

Marami sa mga nanood ng palabas ay hindi nasiyahan dahil sa hindi mawaring kahulugan
ng wikang Pranses.

Maatagal na naantala ang pagsisimula ng dula dahil sa matagal na pagdating ng

Heneral. Napuno ang lahat ng palko na nakalaan sa mga panauhin maliban sa isa na
nakalaan sa mag-aalahas na si Simoun.

Nabigla ang mga kabataang sa pagdating ng isa sa mga tutol sa pagtatanghal, si Don
Custodio. Ang matapang naman nitong depensa ay inutusan siya ng mga kinauukulan
upang magsilbing ispiya.

Masaya ang lahat nang mag-umpisa na ang palabas. Ngunit habang ito ay tumatagal ay
unti-unting nalilito ang mga nanood. Marami sa mga panauhin ay hindi nakakaintindi ng
wikang Pranses.

Lalo pang nagkalituhan nang tangkain ng ilan na isalin ang dula sa wikang Kastila. Marami
kasi sa mga taga-salin ay pawang mga nagmamagaling lamang ngunit ang katotohanan
ay hindi rin nila lubos na iintindihan ang salitang Pranses.

Ikinagulat ng lahat ang pagtayo at paglabas ng grupo mga mag-aaral sa kalagitnaan ng

dula.

Kabanata 23: Isang Bangkay (Buod)

Naging palasispan kay Basilio ang dahan-dahan na pagkalat ng lason sa buong katawan
ni Kapitan Tiyago.

Tahimik na nag-aaral si Basilio nang biglang dumating ang mag-aalahas sa tahanan ni

Tiyago. Kinumusta muna ni Simoun ang kalagayan ng maysakit pagkatapos ay sinabi niya
agad ang kanyang pakay sa binata

Sa kabila ng matigas na pagtanggi ng binata ay muli niya itong pinakiusapan. Humingi siya
ng pabor na kung puwede ay pamunuan ni Basilio ang isang pulutong upang maghasik ng
kaguluhan sa kalathang Maynila.

Ito ang naisip na paraan ni Simoun upang maitakas niya sa kumbento si Maria Clara.
Nagulat si Basilio sa tinuran ni Simoun kaya sinabi niya sa mag-aalahas na si Maria Clara ay
pumanaw na.

Nagulat at nayanig ang mundo ni Simoun sa narinig na balita. Ayaw niyang maniwala sa
sinabi ni Basilio ngunit ipinakita ng binata ang sulat ni Padre Salvi na labis na tinangisan ng
amang si Tiyago.

Hindi maiwasan ni Basilio ang maawa sa noo’y nanlumumo na si Simoun.

Kabanata 24: Mga Pangarap (Buod)

Lingid sa kaalaman ni Donya Victorina ang kanyang nawawalang asawa na si Don
Tiburcio ay nasa pangangalaga ng tiyuhin ni Isagani.

Kumalat sa bayan ang usapin ng biglaang pagkakasakit ng alaherong si Simoun. Naging

mailap siya sa tao at hindi halos tumatanggap ng sinumang panauhin sa loob ng kanyang
tahanan.

Sa kabilang dako naman ay matiyagang hinihintay ni Isagani ang kaniyang kasintahan na

si Paulita. Habang naghihintay ay sumagi sa kanyang isipan ang mga pangarap niya para
Inang Bayan.

Dahil sa matagal na paghihintay ay naisipan na niyang umuwi nang biglang dumating

ang isang karwahe lulan sina Juanito, Paulita at si Donya Victorina. Magiliw siyang tinanong
ng matanda kung mayroon na ba siyang balita kay Don Tiburcio. Sinagot naman ito ni
Isagani na kunwari ay walang alam.

Ipinagtapat ni Paulita sa kasintahan na ang nililigawan ni Juanito ay ang kanyang Ale.

Dahil dito ay naging lubos ang kagalakan ng binata kaya sinabi rin niya sa dalaga ang
totoong kalagayan ni Don Tiburcio.

Kabanata 25: Tawanan At Iyakan (Buod)

Ang simpleng piging ng mga mag-aaral ang magiging mitsa upang sila ay usigin ng
pamahalaan.

Hindi pa man lumalabas ang pasya ni Don Custodio tungkol sa usapin ng pagtututro ng
wikang Kastila ay batid na ng grupo nina Sandoval ang kahihinatnan nito.

Ayaw ng mga prayle at ng pamahalaan na matuto ng wikang Kastila ang mga Indiyo.
Wala daw karapatan ang mga ito na gamitin ang kanilang wika. Dahil dito ay tiyak na ang
magiging kapasyahan ni Don Custudio. Papanig siya sa kagustuhan ng mga kinauukulan.

Kagaya ng kanilang napagkasunduan ang labing-apat ay nagtipon sa isang pansiterya

upang ipagdiwang ang kahihinatnan ng pasya. Tanging si Basilio at si Juanito ang hindi
nakarating sa nasabing pagtitipon.

Masayang nagbibiruan ang mga mag-aaral at maingay na tinutuligsa ang mga prayle.
Iniugnay pa ang mga ito sa bawat pagkain na kanilang pinili.

Bago sila natapos ay napansin ni Isagani ang isang binata na nagmamasid at tila
sibubaybayan ang kanilang ginagawa. Nang makita siya ay mabilis ito na umalis lulan ng
sasakyan ni Simoun.

Kabanata 26: Mga Paskin (Buod)

Ang araw ng pag-uusig ang babago sa mapayapa at tahimik na buhay ni Basilio.

Maagang gumising si Basilio para pasyalan sa pagamutan ang kanyang mga pasyente.
Bukod dito ay pupuntahan din niya ang kaibigang si Makaraig upang kunin ang hiniram na
pera para makuha na niya ang kanyang grado.

Habang patungo sa pamantasan ang binata ay napansin niya ang grupo ng mga mag-
aaral na pinapalabas sa loob ng paaralan. Maingay nilang pinag-uusapan ang mga mag-
aaral na sangkot sa paglulunsad ng himagsikan.

Gumapang ang takot sa buong katawan ni Basilio dahil sa kanyang mga narinig. Kumalma
lamang ang kanyang kalooban nang malamang walang kinalaman sina Simoun at
Kabesang Tales sa usapin ng himagsikan.

Sa paghahanap niya kay Makaraig ay nakasalubong niya ang mga guwardiya sibil.
Pinigilan siya sa pagpasok at pinaghintay sa labas ng bahay ng kanyang kaibigan.

Paglipas ng ilang sandali ay dumating ang kabo at pati siya ay inimbistigahan.

Laking gulat na lamang ni Basilio dahil pati siya ay isinakay sa karwahe at hinatid papunta
sa tanggapan ng Gobyerno Sibil.

Kabanata 27: Ang Prayle At Ang Estudyante (Buod)

Nasa tanggapan ng katedratikong si Padre Fernandez ang kaniyang mag-aaral na si
Isagani. Inusig ng pari si Isagani sa pagtatalumpati nito sa harap ng mga mag-aaral at
kung kasama ba ito sa hapunan.
Tinatapat siya ng binata na hinangaan naman ng pari dahil karaniwan daw sa mga
ganoon ay tumatanggi. Sumagot si Isagani na kung ano raw ang mga mag-aaral ay dahil
iyon sa mga pari.

Nagpalitan ng papuri ang dalawa sa kabila ng palitan ng argumento. Gayunman, naisa-

isa ni Isagani ang mga sakit ng mga pari sa pagiging guro. Sinabi naman ng pari na
malabis na ang sinasabi ni Isagani.

Nagpatuloy si Isagani at sinabing ang kalayaan at karunungan ay kasama sa pagkatao ng

mga nilalang. Nagwika din si Isagani tungkol sa gawain ng mga pari na pandaraya at
panlalamang sa mga Pilipino upang maging maginhawa lamang.

Hindi nakapagsalita ang pari at ngayon lamang niya naranasang magipit sa pakikipagtalo
sa isang estudyanteng Filipino.

Kabanata 28: Pagkatakot (Buod)

Nagwika ang mamamahayag na si Ben Zayb na wasto ang kaniyang sinasabi na masama
sa Pilipinas ang pagkatuto ng mga kabataan.

Nagdulot ng takot sa lahat ang mga paskil, kabilang ang mga pari, heneral, at mga Intsik.
Hindi na rin dumalo sa pagtitinda ni Quiroga ang mga pari.

Nais namang konsultahin ng takot ding si Quiroga si Simoun tungkol sa mga sandatang
nakatago sa ilalim ng bahay. Ngunit nagpaabot lang ng mensahe si Simoun na wag
galawin ang mga ito.

Nagpunta siya kay Don Custodio ngunit ayaw din nito ng bisita dahil sa takot kaya kay Ben
Zayb siya nagtungo. Nakita niya ang dalawang rebolber sa ibabaw ng mga dokumento
ng manunulat kaya umalis na ito agad.

Nagpunta naman si Padre Irene sa bahay ni Tiago upang ibalita ang kahindik-hindik na
pangyayari. Nabalisa si Tiago dahil sa takot at di kinaya ang kuwento. Nawalan na ito ng
buhay. Kumaripas naman ng takbo ang pari.

May napabalita namang may nagpaagaw ng salapi sa isang binyagan na

pinagkaguluhan ng mga tao roon. Inakalang mga pilibustero ang gumawa noon.

Hinabol ng mga sibil ang mga ito. May nahuli ring dalawang lalaking nagbabaon ng mga
armas na hinabol din ng mga sibil habang isang beterano naman ang napatay.

Kabanata 29: Ang Huling Pati-Ukol Kay Kapitan Tiyago (Buod)

Abala ang marami sa gaganaping marangyang libing ni Kapitan Tiago. Napunta ang
naiwan niyang kayamanan sa Sta. Clara, sa Papa, at sa mga pari. Ang dalawampung
pisong natira ay ibinahagi bilang pangmatrikula ng mga mag-aaral.

Hindi malaman noong una kung ano ang damit na isusuot ni Tiago sa kaniyang libing. May
nagmungkahi na isang damit-Pransiskano, at mayroong nagsabing isang prak na paborito
ng Kapitan. Ngunit nagpasya si Padre Irene na isang lumang damit na lang ang isusuot.

May mga usapang ding nagpapakita ang kaluluwa ni Tiago bitbit ang kaniyang
panabong na manok habang puno ang bibig ng nganga. Sinabi tuloy ng iba na
hahamunin ni Tiago ng sabong si San Pedro sa langit.

Marangya ang libing na maraming padasal at paawit. Marami ding kamanyan at agua
bendita na inialay sa kabaong.

Ang katunggali naman ni Tiago na si Donya Patrocinio ay inggit na inggit sa libing ni Tiago
at nais na ring mamatay upang mailibing rin nang marangya.
Kabanata 30: Si Huli (Buod)
Malaking usapan sa San Diego ang pagpanaw ni Kapitan Tiago at pagkakahuli kay Basilio.
Labis namang nalulungkot si Huli dahil sa nangyari sa kasintahan.

Sa pagnanais na makalaya si Basilio ay naisip niyang lumapit kay Padre Camorra. Ngunit
nag-aalangan ito dahil sa maaaring gawin sa kaniya. Gayunman, ilang gabi nang
binabagabag si Juli sa kaniyang panaginip.

Nabalitaan pa nitong nakalaya na ang mga kasama ni Basilio dahil sa tulong ng mga
kaanak. Naisip niyang wala nang tutulong kay Basilio dahil wala na rin si Tiago.

Ayaw man niya ay nagtungo si Huli kay Padre Camorra bilang nag-iisa niyang pag-asa
para sa nobyo. Nagtungo si Huli sa kombento.

At tulad ng naiisip ni Huli, hinalay siya ng pari. Dahil hindi kinaya ang kahihiyang ginawa,
tumalon si Huli sa bintana ng kombento.

Hindi kinaya ng lolo ni Huli na si Tandang Selo ang nangyari sa apo. Wala siyang makuhang
hustisya para sa apo kaya sumama na lamang ito sa mga tulisan ng bayan.

Kabanata 31: Ang Mataas Na Kawani (Buod)

Sa tulong ng mamamahayag na si Ben Zayb, hindi lumabas sa mga pahayagan ang
pagkamatay ni Huli. Tanging lumabas sa mga sirkulasyon ay ang kabutihan ng Heneral na
gawa-gawa lamang nila.

Nakalaya na sa piitan sina Isagani at Makaraig. Si Basilio na lamang ang nasa loob ng
bilangguan.

May dumating na mataas na kawani at nais nitong palabasin si Basilio sa kulungan. Sinabi
niyang mabuti si Basilio at sa katunayan ay malapit nang matapos sa kurso sa medisina.

Gayunman, lalo lamang napahamak si Basilio sa sinabi ng kawani. Panay kasi ang
pagtuligsa ng Heneral sa mga sinasabi nito.

Sinabihan ng kawani ang heneral na dapat itong matakot at mahiya sa bayan. Sabi
naman ng heneral, sa Espanya siya may utang na loob dahil sila ang nagbigay ng
kapangyarihan at hindi ang mga Pilipino.

Bigong lumisan ang kawani na kinabukasan ay nagbitiw umano sa puwesto at babalik na

lamang Espanya.

Kabanata 32: Ang Bunga Ng Mga Paskil (Buod)

Nagbago ang mukha ng edukasyon sa San Diego dahil sa nangyaring pagpapaskil. Wala
na halos mga magulang ang nagpapaaral ng mga anak. Habang bihira naman ang
nakakapasa sa mga pagsusulit.

Kabilang sa mga hindi nakapasa sina Makaraig, Juanito Pelaez, Pecson, at Tadeo. Natuwa
pa si Tadeo na di nakapasa at sinunog pa ang mga libro nito.

Nagmamadali namang nagpunta ng Europa si Makaraig habang si Juanito naman ay

kasama ng ama nito sa negosyo.

Pinalad namang makapasa sina Isagani at Sandoval habang wala pang pagsusulit si
Basilio dahil nasa piitan pa ito.

Nabalitaan na rin ni Basilio ang nangyari kay Huli at ang nawawalang si Tandang Selo dahil
sa kutserong si Sinong na tanging dumadalaw kay Basilio.
Napabalita ring ikakasal na sina Juanito at Paulita. Dahil doon ay magkakaroon umano ng
isang piging na inaabangan na ng mga tao roon. Ito ang unang malaking pagtitipon
matapos lumaganap ang takot sa kanilang bayan.

Kabanata 33: Ang Huling Matuwid (Buod)

Isang hapon ay nagkulong si Simoun sa kaniyang kuwarto at ayaw magpaabala. Tanging
si Basilio lamang daw ang papapasukin kapag dumating ito. Ilang sandali pa ay dumating
na rin ang binata.

Laking gulat ni Simoun sa hitusra ni Basilio. Payat na payat ito, magulo ang pananamit, at
tila isang patay na nabigyan lamang muli ng buhay.

Agad na ipinarating ni Basilio ang kagustuhan nitong umanib kay Simoun at sumama sa
mga plano nito na dati ay tinanggihan niya. Naisip daw kasi niya na hindi pa niya
naigaganti ang kaniyang magulang at kapatid na yumao.

Natuwa naman si Simoun at nagpunta sila sa laboratoryo at doon ay ipinakita ang isang
pampasabog. Sabi ni Simoun ay gagamitin daw ito sa Kapistahan.

Tila isang ilawan o lampara ang anyo ng pampasabog na gagamitin nila. Nagbilin si
Simoun na magkita sila ni Basilip sa tapat ng parokya ng San Sebastian para sa huling
pagpaplano.

Kabanata 34: Ang Kasal Ni Paulita (Buod)

Nasa lansangan si Basilio at tumungo sa kaibigang si Isagani upang makituloy. Ngunit wala
ang kaibigan sa bahay nito at maghapon daw na di umuwi.

Iniisip ni Basilio ang magaganap na pagsabog. Ikawalo na ng gabi at kakaunting sandali

na lamang ay sasabog na ang lampara.

Nakita niyang bumaba sina Paulito at Juanito sa sasakyan bilang bagong kasal. Nahabag
siya para sa kaibigang si Isagani.

Inisip niyang ayain ito sa himagsikan ngunit naisip niyang di ito papayag dahil wala pa
namang pasakit na naranasan sa buhay. Naisip din ni Basilio ang ina at kapatid. Kaya hindi
na rin siya makapaghintay sa mangyayaring pagsabog.

Dumating na rin si Simoun sa bahay ni Kapitan Tiago kung saan gaganapin ang piging.
Dala nito ang lamparang mayroong pampasabog.

Nanumbalik sa alaala ni Basilio ang mga panahong nasa tahanan siya ni Tiago. Nakita niya
kung gaano karangya ang bahay at kagamitan sa tahanan ni Kapitan Tiago.

Kabanata 35: Ang Piging (Buod)

Nag-umpisa nang dumating ang mga bisita sa piging. Naroon na ang bagong kasal
kasama si Donya Victorina. Nasa loob na rin ng bulwagan si Padre Salvi pero ang heneral
ay hindi pa dumarating.

Nakita na rin ni Basilio si Simoun dala ang ilawan na pampasabog. Nang mga oras na iyon,
nag-iba ang pananaw ni Basilio at nais nang maligtas ang mga tao sa loob sa
nakatakdang pasabog mula sa lampara. Ngunit hindi siya pinapasok dahil sa madungis
niyang anyo.

Sa di kalayuan ay nakita niya ang kaibigang si Isagani. Dali-daling umalis ang binata mula
sa usapan dahil naisip si Paulita.
Habang nasa itaas naman, nakita nila ang isang papel na may nakasulat na “MANE
THACEL PAHRES JUAN CRISOSTOMO IBARRA.”

Sabi ng ilan ay biro lamang iyon ngunit nangangamba na ang ilan na gaganti si Ibarra.
Sinabi ni Don Custodio na baka lasunin sila ni Ibarra kaya binitiwan nila ang mga
kasangkapan sa pagkain.

Nawalan naman ng ilaw ang lampara. Itataas sana ang mitsa ng ilawa nang pumasok
naman si Isagani at kinuha ang ilawan at itinapon sa ilog mula sa asotea.

Kabanata 36: Mga Kapighatian Ni Ben Zayb (Buod)

Agad na umuwi si Ben Zayb mula sa bahay ni Kapitan Tiago at hindi makatulog. Dito ay
nakaisip na naman niyang gumawa ng balita na bayani raw ang kapitan, ang mga
prayleng sina Salvi at Irene, at si Don Custodio.

Gayunman, ibinalik ng patnugot ng kanilang diyaryo ang sulat ni Ben dahil ipinagbawal
daw ng heneral ang pag-alala sa anumang nangyari noong gabing iyon.

Nabalitaan naman ni Ben ang pagsulob sa Ilog Pasig. Ninais na naman niyang gumawa ng
balita ukol doon.

Ngunit natagpuan niya ang sugatang si Padre Camorra na pinagnakawan daw ng mga
naghimagsik. Gustong dagdagan ni Ben ang bilang ng mga lumusob.

`May nahuli sa mga tulisang naghimagsik. Umamin itong kasama sila sa pangkat ng isang
alyas Matanglawin. Hudyat dawn g paglusob nila ang pagputok na nangyari.

Di naniniwala ang mga nag-aklas na si Simoun ang pinuno nila. Ngunit nawawala na si
Simoun at wala na rin ang mga armas doon.

Kabanata 37: Ang Hiwagaan (Buod)

Kahit na gumawa ng hakbang ang pamahalaan ay lumaganap pa rin ang balita sa mga
mamamayan. Isa sa mga sanhi ng pagkalat ng balita ay si Chikoy na nagdala ng alahas
kay Paulita.

Kaniya-kaniya nang hula ang mga tao sa kung sino ang maysala. May nagsasabi na si Don
Timoteo o si Isagani na kaagaw ni Juanito kay Paulita. Binalaan si Isagani ng may-ari ng
tinutuluyan ngunit di ito nakinig.

Nagpatuloy ang mga usapan tungkol sa pagsabog. Lumakas ang hinala ng mga naroon
nang maisip nila si Simoun.

Kapansin-pansin daw kasi ang pag-alis niya bago ang hapunan. Sila rin umano ni Don
Timoteo ang nag-ayos ng piging at pinaalis ang lahat.

May mga nagsabi naman na baka mga prayle ang nagpasabog. Mayroon ding
naniniwala na si Quiroga o si Makaraig.

Ngunit buo na sa isip nila na si Simoun dahil kasalukuyan na ring nawawala ito at
pinaghahanap na ng mga sundalo.

Kabanata 38: Kasawiang Palad (Buod)

Pinagdadakip ng pamahalaan ang pinaghihinalaang tulisan upang mawala ang kanilang
mga kinatatakutan.
Ang mag dinadakip ay pinahihirapan ng mga sibil na Pilipino. Iginagapos ang mga ito at
pinalalakad ng tanghali. Ginagawa nila nang walang anumang pananggalang sa init sa
tanghali ng Mayo.

Nagwika si Mautang na isang Pilipinong guwardiya sibil na may karapatan silang

pahirapan ang mga nakapiit dahil pare-parehas naman silang mga Pilipino.

Maya-maya pa ay may mga tulisang sumugod at pinaulanan sila ng bala. Nasawi si

Mautang at ang ilan pang mga sibil.

May nakita naman si Carolino na isang lalaki sa may talampas na itinataas ang kaniyang
baril ngunit di niya ito makita nang maayos dahil tirik ang araw.

Nakita ni Carolino ang isa sa mga nabaril nila. Nakita niyang iyon ang kaniyang Lolo Selo.
Tumuturo ito sa talampas na ilang sandali lang ay nawalan na ng buhay. Hindi
makapaniwala si Carolino na mapapatay niya ang kaniyang lolo.

Kabanata 39: Ang Katapusan (Buod)

Nagmamadaling umalis si Don Tiburcio dahil akala ay siya ang pinadadakip na Kastila.
Ngunit ang tinutukoy ay si Simoun na nasa puder ni Don Florentino.

Natagpuan niya si Simoun na sugatan at sinabi naman ng alahero na nakuha niya ang
sugat sa isang aksidente.

Naghihinala naman ang pari sa katotohanan. Nalaman niyang isang tulisan si Simoun nang
mabasa ang telegrama. Tanging si Don Tiburcio lamang ang nais ni Simoun na mag-alaga
sa kaniya.

Tumigil sa pagtugtog ng kaniyang harmonya ang pari. Naisip kasi nito ang pakutyang pag-
ngiti ni Simoun.

Nanumbalik ang lahat ng ginawa ni Simoun—ang pagpapalaya ni Simoun kay Isagani sa

piitan at ang paggawa nito ng paraan upang makasal sina Paulita at Juanito.

Agad na pinuntahan ng pari si Simoun sa silid nito. Nakita niyang tila nanghihina na ang
alahero, tila may malubhang sakit. Nalaman ng pari na nagpatiwakal ito at uminom ng
lason. Dinasalan ng pari ang binata hanggang nalagutan ng hininga.
Mga Sangunian:
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-1-sa-ibabaw-ng-kubyerta-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-2-sa-ilalim-ng-kubyerta-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-3-alamat-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-4-kabesang-tales-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-5-ang-noche-buena-ng-isang-kutsero-el-
filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-6-si-basilio-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-7-si-simoun-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-8-maligayang-pasko-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-9-ang-mga-pilato-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-10-kayamanan-at-karalitaan-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-11-los-banos-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-12-placido-penitente-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-13-ang-klase-sa-pisika-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-14-sa-bahay-ng-mga-mag-aaral-el-filibusterismo-
buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-15-si-ginoong-pasta-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-16-ang-kasawian-ng-isang-intsik-el-filibusterismo-
buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-17-ang-perya-sa-quiapo-el-filibusterismo-buod
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-18-ang-mga-kadayaan-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-20-si-don-custodio-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-21-mga-anyo-ng-taga-maynila-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-22-ang-palabas-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-23-isang-bangkay-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-24-mga-pangarap-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-25-tawanan-at-iyakan-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-26-mga-paskin-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-27-ang-prayle-at-ang-estudyante
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-28-pagkatakot-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-29-ang-huling-pati-ukol-kay-kapitan-tiyago-buod-el-
filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-30-si-huli-si-juli-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-31-ang-mataas-na-kawani-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-32-ang-bunga-ng-mga-paskil-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-33-ang-huling-matuwid-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-34-ang-kasal-ni-paulita-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-35-ang-piging-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-36-mga-kapighatian-ni-ben-zayb-buod-el-
filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-37-ang-hiwagaan-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-38-kasawiang-palad-buod-el-filibusterismo
https://www.panitikan.com.ph/kabanata-39-ang-katapusan-buod-el-filibusterismo