Machine Translated by Google

Torino Politeknik
eşlik kursu

2. kart

Temel fonksiyonlar

1 Özellikler

1.1 Tanımlar
Gerçek değişkenin gerçek bir işlevi, en fazla bir gerçek sayı y ile ilişkilendirilen bir f yasasıdır;
bu gerçeği belirtmek için y = f (x) yazarız.

Örnek 1.1 "Her gerçek sayıya aynı sayıyı 3 ile çarpıp 1'e ekliyoruz" yasası. Bu yasa y = 3x +
1'dir; her gerçek x için, karşılık gelen bir y değerini benzersiz bir şekilde belirlemek mümkündür.

Örnek 1.2 "Kare kökünü ilişkilendirdiğimiz her gerçek sayıya" yasası benzersizdir, ancak önceki
durumdan farklı olarak, bu yasa her gerçek sayıya uygulanamaz, sadece negatif olmayan
sayılara uygulanabilir.

Örnek 1.3 "Her x sayısına, kareleri x'e eşit olan gerçek sayıları ilişkilendiririz" yasası bir
fonksiyon tanımlamaz; örneğin, ax = 9 hem 3 hem de 3'ü ilişkilendirebiliriz; bu nedenle
benzersizlik özelliği tatmin edici değildir.

Bir x0 R ve f fonksiyonu aracılığıyla elde edilen karşılık gelen y0 = f (x0)' ı sabitleriz ve 2

R = R × R Kartezyen çarpımında sıralı (x0, f (x0)) çiftini oluştururuz . Prosedürü tekrar edersek
her x R için bir R alt kümesi tanımlanır
2
buna f fonksiyonunun grafiği diyoruz.
Grafiğin x eksenine izdüşümü fonksiyonun etki alanıdır, grafiğin y eksenine izdüşümü ise
fonksiyonun görüntüsüdür.

2
Örnek 1.4 Koyu nokta noktanın grafiğe dahil edildiğini, açık nokta şekilde
ise noktanın
gösterilen
hariç (evet
tutulduğunu gösterir) kuralını benimseyen R'nin iki alt kümesini ele alalım .

Soldaki bir fonksiyonun grafiği değil. Aslında, her x 'de (0, 1)

y'nin iki değerine (biri pozitif, diğeri negatif) karşılık gelir.
Sağdaki ise tek olma özelliğini karşılar; grafiği eksenlere yansıttığımızda, fonksiyonun
tanım kümesinin [ 4, 4] olduğunu, görüntünün ise [ 4, 3] olduğunu buluyoruz.
Machine Translated by Google

Y Y

1 x 1 x

1.2 Fonksiyon örnekleri

1. Sabit fonksiyonlar

Bir f fonksiyonu, tanım kümesinin tüm elemanları için aynı değeri alıyorsa sabit olarak adlandırılır.

dom (f) = R ise, y = c sabit fonksiyonunun grafiği, aynı ordinata sahip tüm noktalardan oluşan apsis
eksenine paralel düz çizgidir.
AC.

2. Doğrusal fonksiyonlar ve afin fonksiyonlar

Doğrudan orantılılık ilişkisi y = mx, grafiği olarak orijinden geçen düz bir çizgiye sahiptir; m sayısı
(ax ve y nicelikleri arasındaki orantı katsayısı) doğrunun açısal katsayısıdır.

Bir afin fonksiyonunun y = mx + q gibi bir denklemi vardır. Bu fonksiyon (0, q) noktasından geçen
doğrunun ve açı katsayısının grafiğini çizer.
m.

q
- q - q
metrekare m

x x x
q

m=0 m>0 m<0

3. İkinci dereceden fonksiyon

2
En basit ikinci dereceden fonksiyon ey = x'tir, tepe noktası . Grafiği bir paraboldür
orijinde, eksen ekseni ordinat ekseninde ve dışbükeydir (gevşek bir şekilde "içbükeylik yukarıya
doğru" deriz); fonksiyonun etki alanı R ve görüntü [0, + ).

Genel olarak, y = ax2 + bx + c (6 = 0 ile) türündeki her fonksiyonun grafiği olarak aşağıdaki özelliklere
sahip bir parabolü vardır.

c Torino Politeknik 2 eşlik kursu

Machine Translated by Google

• köşe V'nin koordinatları var 2 b 4ac b 4a 2a ,

;

-b
• eksen x = denkleminin dikey çizgisidir • a> 0 ise parabol 2a ;
dışbükey, a <0 ise dışbükeydir;

İÇİNDE

- b x
a
- b
a
x
İÇİNDE

bir > 0 bir < 0

n
4. y = x fonksiyonları

n = 1 ise grafiğin düz bir çizgi olduğunu, n = 2 ise bir parabolümüz olduğunu gördük. n = 0 ise
fonksiyon sabittir ve her x <0 ve x> 0 için 1'dir; x = 0 noktasında fonksiyon tanımlı değildir.

n
Bu durumlar hariç tutulduğunda, güç fonksiyonları olarak da adlandırılan n N
ile y = x ailesinin fonksiyonları, n'nin çift veya tek olmasına bağlı olarak niteliksel
olarak farklı grafiklere sahiptir.

3x _ 4x _

x x

n pozitif ve tek n pozitif ve hatta

n negatif ve tek ise, fonksiyonun grafiği hiperbolünkine niteliksel olarak benzerken, n negatifse
ve hatta şeklin eğilimine sahibiz.

c Torino Politeknik 3 eşlik kursu

Machine Translated by Google

-3 -2
x x

x x

n negatif ve tek negatif n ve hatta

Özellikle önemli olan durum n = -1; bu ters orantılılık fonksiyonudur, k 6 = 0 ile y = şeklinde
k
yazılabilir. Bu şekilde tanımlanan fonksiyon R \ {0} alanına sahiptir. Grafiği, koordinat
,x eksenleri
asimptot
olan eşkenar hiperbol ile temsil edilir.

5. Kök işlevleri

y= n x kök fonksiyonlarının davranışı, n'nin tek veya çift olmasına bağlı olarak farklılık gösterir.

n tek ve n 3 ise, y = n x fonksiyonunun etki alanı ve görüntüsü R'ye eşittir (şekilde n = 3

durumu gösterilmiştir).

Bunun yerine n çift ise, n x fonksiyonunu sadece x [0, ) için tanımlayabiliriz ve fonksiyonun
görüntüsü [0, ) olur (şekilde n = 2 gösterilmektedir). 3x x

x x

n garip n pari

6. Mutlak değer fonksiyonu

Mutlak değer fonksiyonu şu şekilde tanımlanır:

x için x <0 x için x

|x| =
0

c Torino Politeknik 4 eşlik kursu

Machine Translated by Google

|x|

2 Plan ve grafiklerin dönüşümleri

Tanıtılan grafiklerden başlayarak, düzlem dönüşümleri adı verilen basit işlemlerle başka
grafikler çizebiliriz.
Planın dönüşümleri konusuna girmeyelim ama bakalım nasıl olacak
en yaygın durumlarda pratikte davranır.

1. Dikey çeviri (bir miktarınq)

y = f(x) = y = f(x) + q

2. Yatay öteleme (p niceliğinin)

y = f(x) = y = f(x - p)

3. Apsis eksenine göre simetri

y = f(x) = y= f(x)

4. Ordinat eksenine göre simetri

y = f(x) = y = f( x)

Ordinat eksenine göre simetri, aşağıdaki tanımı sunmamızı sağlar.

Tanım 2.1 f, orijine göre simetrik bir alanı olan bir fonksiyon olsun (bu, eğer x dom f
aynı zamanda x dom f ise anlamına gelir);

• her x dom f için f ( x) = f (x) ise, fonksiyonun çift olduğunu söyleriz;

• tüm x dom f için f ( x) = f (x) ise, fonksiyonun tek olduğunu söyleriz.

c Torino Politeknik 5 eşlik kursu

Machine Translated by Google

f (x - p)
f(x) + q

x x
f(x) f(x)

-f (x) f (-x)

x x
f(x) f(x)

2
Örnek 2.2 y = x denkleminin parabolünü ele alalım ve onu p = -1 niceliğinin yatay
ötelenmesine tabi tutalım; bu, denklemin y = (x + 1) 2 olurken grafiğin sola hareket ettiği
anlamına gelir .
Şimdi q = 2 (dolayısıyla yukarı) olan bir dikey öteleme yapıyoruz;
denklem y = (x + 1) 2 + 2 = x olur 2 + 2x + 3.

3 y = |f (x) | ve y = f (| x |)
y = f (x) grafiği verildiğinde, y = |f (x) | mutlak değer tanımını kullanarak:

f (x) se f (x) 0 f .
|f(x)| =
(x) se f (x) <0

Solda y = f (x) grafiğini, sağda y = | f (x) | grafiğini gözlemliyoruz.

f(x) |f(x)|

x x

Grafiğin y'nin negatif yarım düzlemindeki kısmı pozitif yarım düzleme çevrilir.

c Torino Politeknik 6 eşlik kursu

Machine Translated by Google

Benzer değerlendirmeler yoluyla f (| x |) grafiğini çizmek mümkündür.

Her şeyden önce, f (| x |) tanımlamak için, fonksiyonun tanım kümesinin pozitif veya sıfır
apsis noktaları içermesi gerektiğini gözlemliyoruz. y = f (x |) grafiğinden başlayarak y = f
(| x |) grafiğini oluşturmak için, x 0 için y = f (x) grafiğini değiştirmeden tekrarlar ve
negatif değerlere genişletiriz x'in ordinat eksenine göre simetrik olarak. Bir örnek görelim:

f(x) f(|x|)

x x

c Torino Politeknik 7 eşlik kursu

Machine Translated by Google

4 ALIŞTIRMA - TEMEL FONKSİYONLAR

1. Egzersiz

Aşağıdaki plan alt kümeleri arasında hangilerinin bir fonksiyonun grafiği olduğunu
belirleyin. Etki alanı ve görüntü bulmaları için.

Y Y

(a) (b)
1 x 1 x

Y Y

(c) (d)
1 x 1 x

Y Y

(ve) (f)
1 x 1 x

Egzersiz 2

2
y = x zihin parabolünün tepe noktasını V noktalarına getiren ötelemeleri , saygılı
0 00
bulun = (-5, 3) ve V = (3, 3).

c Torino Politeknik 8 eşlik kursu

Machine Translated by Google

Egzersiz 3

y = | x | işlevi verildiğinde, onu önce p = -1 ve q = 3 ile, sonra p = 2/3 ve q = -3/2 ile çevirin.
Çevrilmiş iki fonksiyonun grafiğini çizin.

Egzersiz 4

1 y = |x | y = |x - 2 | + 3 ve y = x - 2.

Egzersiz 5

y1 (x) = | x | fonksiyonları verildiğinde , y2 2 x, y3(x) = x 2

-2x + 3 ifadesini bulun
(x) = x analitik sion ve x eksenine ve y eksenine göre simetrik fonksiyonların grafiklerini
çizin.

Egzersiz 6

Maksimumu 3'e ve maksimumu -2'ye eşit olan ve x = 0'da kaybolan ikinci dereceden bir
fonksiyon bulun.

Egzersiz 7

y = - | x + 3 | +2 fonksiyonunun grafiğini y = | x | grafiğinden başlayarak elde etmemizi

sağlayan dönüşümleri gösteren grafiği çizin.

Egzersiz 8

fonksiyon grafikleri çizin

1 1
1. y = (x + 2)3 2. y = +3 3. y =
(x 1)2 ( x + 2)5

y = x grafiklerinden elde ettiğimiz dönüşümleri gösteren 3;y= 12;

x
1 ve = 5 .x

Egzersiz 9

Fonksiyon grafiklerini çizin

2
-2x + 3
f(x) = 2x 1, g(x) = x - 5x + 4, h(x) =
x-5

ve onlardan aşağıdakilerin grafiklerini türetir:

1. f1(x) = |2x 1|

2. f2(x) = 2 |x| - 1

3. f3(x) = |2 |x| 1|

c Torino Politeknik 9 eşlik kursu

Machine Translated by Google

2
4. g1(x) = x - 5x + 4
2
5. g2(x) = x 5 |x| + 4
2
6. g3(x) = x 5 |x| + 4

-2x + 3x
7. h1(x) = 5

Egzersiz 10

y= x ve y = 3 x'in grafiğinden yola çıkarak, düzlemin uygun dönüşümlerini

kullanarak aşağıdaki fonksiyonların grafiğini oluşturun:

1. f(x) = x+2 4. f(x) = 3x+2

2. f(x) = x+2 5. f(x) = 3 x

3. f(x) = 3x+2 6. f(x) = 3 3x

c Torino Politeknik 10 eşlik kursu

Machine Translated by Google

5 ÇÖZÜM

1. Egzersiz

(a) bir fonksiyonun grafiği değildir, diğerleri ise öyledir. (b) dom f = [ 4, 2) [ 1,
5); im f = [-3, 4); (c) dom f = ( 4, 2] (0, 5); im f = [ 5, 5]; (d) dom f = [ 4, 2]
( 1, 1) (2, 5]; im f = [ 5, 0] (1, 3); (e) dom f = ( 4, 1] {2, 3} [4, 5); im f = [ 3,
0] {1, 2}; (f) dom f = ben f = { 4, 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3, 4}.

Egzersiz 2

pagarafo 2'de tanıtılan notasyon ile: V'de tepe noktası V'de 0

= p = -5, q = 3,
tepe noktası 00 = p = 3, q = -3

Egzersiz 4

pagarafo 2'de tanıtılan notasyon ile: function y = |x - 2 | + 3 = p = 2, q = 3, fonksiyon y = |x - 1/2 | =

p = 1/2, q = 0.

Egzersiz 5

x eksenine göre simetrik fonksiyonlar sırasıyla, y1 (x) = - | x |, y2 (x) = x - x ve y3 (x) = x + 2x - 3; y

2 2
eksenine göre simetrik olanlar sırasıyla, y1 (x) = | x |, y2 (x) = x
2
+ xe y3(x) = x 2 + 2x + 3.

Egzersiz 6

Maksimumu 3'e ve maksimum noktası -2'ye eşit olan ikinci dereceden fonksiyonlar y (x) = α (x + 2) 2 + 3
biçimindedir; y (0) = 0 koşulunu uygulayarak α = -3/4 elde ederiz.

c Torino Politeknik 11 eşlik kursu