‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫)‪EPI (Expanded program on immunization‬‬

‫برنامه معافیت کتلوی‬
‫کتاب خالصه کورس های ریفریشر‬
‫واکسیناتور کیست؟‪:‬‬
‫واکسیناتور شخصی میباشد که مسئولیت پیاده نمودن برنامه ملی معافیت کتلوی را بعهده داشته و ضمنا ً در‬ ‫‪‬‬
‫پروگرام تعلیمات صحی برای امراض دیگر مثالً در کنترول اسهاالت و انتانات حاد طرق تنفسی همکاری‬
‫مینماید‪.‬‬

‫الیحه وظایف واکسیناتوران‪:‬‬

‫‪ .1‬تطبیق جلسات همه روزه واکسین در مراکز صحی‬
‫‪ .2‬مسول ذخیره و نگهداری واکسین ودیگر وسایل تیم مربوطه خویش میباشد‬
‫‪ .3‬حفظ زنجیرسرد واکسین ها وترتیب پالن کاری برای مرکز ثابت واکسین و اوتریچ‬
‫‪ .4‬تهیه وارایه جلسات‪ .‬تعلیمات صحی درمورد پروگرام معافیت کتلوی ‪.‬اسهاالت امراض تنفسی و تغذیوی‬
‫‪ .5‬جمع آوری و توحید راپور فعالیت های تیم واکسین وارسال ان به طور ماهوار به سوپروایزران والیتی‬
‫‪ .6‬اشتراک فعال در روزهای ملی واکسیناسیون‬
‫‪ .7‬تهیه وترتیب پالن عملیاتی و تریننگ های روزهای ملی واکسین برای رضاکاران‬
‫‪ -8 .8‬همکاری در تهیه لیست موجودی وسایل تیم واکسین به طور ساالنه‬
‫‪ -9 .9‬اشتراک وسهولیت بخشیدن در جلسات واکسین کار کنان صحی جامعه‬
‫‪ -10 .10‬همکاری در تهیه لیست درخواستی برای واکسین و دیگر سامان االت واکسین وارسال آن به‬
‫سوپروایزران والیتی‬
‫‪ -11 .11‬اجرای سایر فعالیت های( مربوط به پروگرام معافیت دهی والیحه وظایف فوق) که توسط معافیت کتلوی‬
‫هدایت داده شود‬

‫پالن كاري روز مره واكسیناتور در فكس‪:‬‬

‫‪ -1‬امضاكردن حاضري‬
‫‪ -2‬پوشیدن چپن سفید‬
‫‪- 3‬دیدن ودرج كردن درجه حرارت یخچال به چارت روي یخچال‬
‫‪- 4‬پاك كردن میز ‪،‬چیند ن كتاب راجستر اطفال ومادر‪ ،‬تالي شیت ‪ ،‬كارت طفل ومادر‬
‫‪- 5‬اماده كردن واكسین ها) ‪) Measles, BCG , Penta, PCV13,IPV,Hep-b, OPV & TT‬‬
‫سرنج ‪5ml‬‬ ‫‪AD‬‬ ‫سرنج‬ ‫‪- 6‬اماده كردن سفتی بکس و سرنج ها (سرنج ‪BCG‬‬
‫‪- 7‬اماده كردن ایس پك به درجه صفر (‪)Ice Pack Condition‬‬
‫‪- 8‬شستن دستها با اب و صابون‬
‫‪- 9‬راجسترنمودن به كتاب ‪ ،‬كارت‬
‫‪-10‬وضیعت دادن طفل یا مادرنظر به هر واكسین‬
 ‫‪-11‬حل نمودن واكسین پودري (درصورتیكه طفل واجد شرایط موجود باشد ) و رساندن ساعت ‪ ،‬تاریخ به روي‬
‫واكسین‬
‫‪ -12‬گرفتن واكسین به سرنج مخصوص ان و واكسین كردن نظر به زاویه هر واكسین‬
‫‪- 13‬تالی کردن‬
‫‪-14‬گفتن پیام هاي اسا سي(واكسین چي بوده ‪،‬عوارض جانبي نارمل ‪ ،‬مراجعه بعدي ‪ ،‬نگهداشت كارت ‪ ،‬دوزو‬
‫دورهای بعدی و در اخیرفیدبك گرفتن ازمادریا پرسان كردن از مادر)‬
‫‪-15‬هدر كردن واكسین هاي پودري بعد ازختم كار‬
‫‪-16‬چك كردن درجه حرارت یخچال بعد ازختم كار‬

‫عمومیات معافیت کتلوی‬

‫تعریف پروگرام معافیت کتلوی ‪ :‬برنامه معافیت کتلوی عبارت از یک برنامه وقایوی بمقابل چندین امراض ساری‬ ‫‪‬‬
‫و کشنده اطفال میباشد که در آن سیستم دفاعی بدن با تطبیق واکسین تنبه شده و ازوقوع امراض جلوگیری‬
‫بعمل میآید‪.‬‬
‫هدف عمومی برنامه معافیت کتلوی یا ‪ :Goal‬عرضه خدمات واکسناسیون بشکل مصون معتبر مجانی برای تمام‬ ‫‪‬‬
‫اطفال و زنان واجد شرایط (اطفال زیریکسال وخانم های ‪ ۱۵‬الی ‪ ۴۹‬سال ) بدون در نظر داشت مسایل قومیت‬
‫‪,‬نژاد ‪ ,‬جنسیت و غیره ‪..............‬‬
‫مقاصد معافیت کتلوی یا ‪: Objective‬‬ ‫‪‬‬

‫ریشه کنی مرض فلج ا طفا ل ‪ :‬بدین معنی که‪:‬‬ ‫‪.1‬‬

‫در تمام جهان هیچ واقعه کلینیکی پولیو دیده نشود‪.‬‬
‫با وجود معاینات و جستجوی وسیع و دقیق هیچ کدام ویروس وحشی پولیو در جهان دریافت نگردد‪.‬‬
‫کاهش دادن واقعات تیتانوس در نزد مادران و نوزادان ‪) 1/1000( :‬‬ ‫‪.2‬‬
‫کنترول واقعات سرخکان وجلوگیری از شیوع مرض‪:‬این موضوع بد ین معنی است که از تمام شیوعات همگانی مرض‬ ‫‪.3‬‬
‫جلوگیری شده و مصابیت و مرگ و میر ناشی از سرخکان به یک اندازه قابل قبول کاهش داده شود‪.‬‬
‫بلند بردن سطح پوشش واکسیناسیون باالتر از ‪ 90 %‬و حفظ آن در همان سطح‪ (.‬در اطفال کمتر ازیک سال )‬ ‫‪.4‬‬
‫مطمین بودن ‪ %100‬از زرقیات مصون‬ ‫‪.5‬‬

‫استراتیژی معافیت کتلوی ‪ :‬در افغانستان واکسین به دو ستراتیژی تطبیق میگردد ‪ 1‬استراتیژی روتین یا ‪2 RI‬‬
‫استراتیژی فعالیت های متتمه معافیت کتلوی یا (‪) SIAs‬‬

‫‪ .1‬استراتیژی روتین معافیت کتلوی‬

‫فکس‪ :‬فاصله ‪ 30‬الی ‪ 60‬دقیقه رفت وبرگشت‬

‫اوتریچ‪:‬ساحاتیکه تیم اوتریچ واکسیناسیون به ساحه رفته وخدمات راعرضه نموده ودرعین روزوبرگشت نمایند‪.‬‬

‫مبایل‪ :‬ساحاتیکه که تیم واکسناسیون به ساحه رفت وخدمات راعرضه نموده وایجاب اقامت شب رانمایند‪.‬‬

‫‪ .2‬فعالیت های متتمه معافیت کتلوی ‪:‬‬

‫‪ :1‬روزهای ملی واکسیناسیون (‪)NIDs‬‬

‫‪ :2‬روزهای فرعی ملی واکسیناسیون (‪) Sub NIDs‬‬

‫‪ :2‬کمپا ین ملی و اکسینا سیون برای کا هش وا قعات سرخکان (‪)MMRC‬‬

‫‪ :3‬کمپاین وسیع کا هش تیتانوس مادران و نوزادان (‪) MNTE‬‬

 ‫تعریف معافیت‪:‬‬
‫معافیت عبارت ازتوانایی بدن انسان درتحمل نمودن مواد”طبعی عضویت یا داخلی “)‪ ” )Self‬نابود سازی و دفع مواد‬ ‫•‬
‫وعوامل خارج عضویت یا خارجی“ )‪ ) Non-self‬میباشد که در نتیجه انسان از امراض انتانی وقایه میگردد‪.‬‬

‫معافیت گروهی ‪: Herd Immunity‬‬ ‫•‬

‫واکسین نمودن یک بخشی زیاد از مردم در یک جامعه یا ( گروهی از مردم) سبب وقایۀ افرادیکه که تا هنوزمعافیت بدست‬
‫نیاورده اند ‪ ،‬گردد‪.‬‬

‫تعریف واکسین ‪ :‬واکسین عبارت است از محصوالت بیولوژیکی که از میکروب های زنده ضعیف شده ‪،‬کشته شده ویا‬
‫توکسین های بی ضررساخته شده اند که قابلیت تولید مرض را نداشته اما سبب تنبه سیستم دفاعی بدن میگردند تادرمقا بل‬
‫مرض معا فیت تولید گردد‬

‫زنده بکتریاها‪:‬‬ ‫واکسین های‬

‫ضعیف شده‬
‫واکسین ‪BCG‬‬

‫ویروس ها‬
‫واکسین سرخکان‪ ،‬واکسین پولیوویروس فمی‪ ،‬واکسین روتا و واکسین روبال‬
 ‫واکسین هاییکه از انتی بکتریاها‪:‬‬
‫جن های غیرفعال‬
‫واکسین سیاه سرفه ساخته شده از حجره کامل‬
‫ساخته شده (انتی جن‬
‫)‪ (whole-cell pertussis‬یا ‪wP‬‬ ‫کشته شده)‬

‫ویروس ها‪:‬‬
‫واکسین ویروس غیرفعال شده انسفالیت جاپانی‬
‫واکسین غیرفعال شده پولیوویروس )‪(IPV‬‬

‫واکسین های با مبنای پروتین‪:‬‬ ‫واکسین های ساخته‬

‫شده ازیک قسمت‬
‫واکسین هیپاتایتیس ‪B‬‬ ‫انتیجن یا واکسین های‬
‫‪Hib conjugated vaccine‬‬ ‫تصفیه شده‬

‫واکسین ‪ conjugate‬پنوموکوکل (‪)PCV-7, PCV-10, PCV-13‬‬ ‫‪(Purified‬‬

‫)‪vaccines‬‬

‫تیتانوس توکسیوئید‬ ‫توکسوئید ها‬

‫دیفتریا توکسوئید‬

‫میزان تاثیر واکسین ها‪:‬‬

‫دو فکتور تاثیر گذار باالی میزان تاثیر واکسین در ریشه کنی و یا محو امراض‬
‫موثریت و تداوم تاثیر واکسین‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫سطح پوشش واکسینها در یک محدودۀ جغرافیایی تعین شده‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫پس واکسین ها باید توسط سازمان صحی جهان تصدیق شده باشد‪ .‬پروگرام عرضۀ خدمات واکسین ‪ EPI‬نیز باالی موثریت واکسین‬
‫تاثیر دارد‪.‬‬
‫درجۀ تاثیر واکسین نظر به نوعیت واکسین در افراد مختلف متفاوت است ‪ .‬بصورت عموم درجۀ تاثیر واکسین های تایید شدۀ‬
‫‪ WHO‬بین ‪ 70‬الی ‪ 100‬فیصد تعین شده است‬

‫مصئونیت واکسین‪:‬‬
‫واکسینها میتواند بعضی ناراحتی ها را ایجاد کند‪.‬‬ ‫•‬
‫بیشترین آنها که خفیف و گذری اند‪ .‬درد در ناحیۀ زرق و تب خفیف از جملۀ این ناراحتی ها محسوب‬ ‫‪-‬‬
‫میشود‪.‬‬
‫وقوع عوارض شدید خیلی نادر بوده و میتواند یکبار در یک ملیون دوز تطبیق شده (‪)1000000/1‬‬ ‫‪-‬‬
‫بوقوع بپیوندد‪.‬‬
‫ناگفته نباید گذاشت که بعضی افراد در مقابل یکی از اجزای ترکیبی واکسین حساس میباشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫فاصله زمانی بین دودوز پیهم‬

‫فاصلۀ زمانی بین دو دوز از عین واکسین برای هر واکسین متفاوت است‪.‬‬ ‫•‬
‫زیاد شدن فاصلۀ زمانی بین دو دوز از عین واکسین ( بیشتر از حد تعین شده ) باعث تغیری در موثریت واکسین نمیگردد‬ ‫•‬
‫اما فاصلۀ زمانی کمتر از حد تعین شده ‪،‬پروسۀ تولید انتی بادی را مختل میسازد‪.‬‬
‫تطبیق دوز بعدی واکسین چهار روز قبل از رسیدن تاریخ تعین شدۀ آن‪ ،‬بحیث دوز قابل قبول و موثر یا ‪Valid‬شناخته‬ ‫•‬
‫میشود ( این حالت در واکسین ‪Rabis‬عملی نیست )‪.‬‬
 ‫برعکس اگر پنج روز قبل از تاریخ بعدی تطبیق شود بحیث دوز غیر قابل قبول یا ‪ Invalid‬شناخته میشود‪.‬‬ ‫•‬

‫مثال ‪:‬‬
‫‪Valid or Invalid‬‬

‫سوال‪ :‬فاصله بین دو دوز واکسین پنتا یکماه تعین گردیده اگر برای طفلی دوز دوم این واکسین ‪ 26‬روز بعد از دوز اول آن تطبیق‬
‫شود بحیث دوز ‪.........‬قبول میگردد‬
‫دوز موثر یا ‪Valid‬‬

‫سوال‪ :‬اگر دوز دوم ‪ 25‬روز بعد از دوز اول تطبیق گردد دوز ‪ ..........‬محسوب میگردد‪.‬اما تکرار دوز یا عالوه کردن یک دوز‬
‫دیگر توصیه نگردیده است‪.‬‬
‫غیر قابل قبول یا ‪Invalid‬‬

‫مضاد استطباب و موارد احتیاطی ‪:‬‬

‫یک واکسین در بعضی از حاالت مضاد استطباب میباشد زیرا احتمال می رود که بعداز تطبیق واکسین عارضه‬
‫جانبی شدید بوقوع بیپیوندد‪.‬دونوع میباشد‬

‫‪ )1‬مضاد استطباب مطلق ‪ :‬بعضی اوقات به عوامل مشخصی اجازه تطبیق یک واکسین خاص را نداریم که‬
‫این حالت را بنام مضاد استطباب مطلق یاد میکنند مثال‪»:‬‬
‫‪ – 1‬حساسیت شدید شاک انافالکتیک در مقابل یکی از اجزای ترکیبی واکسین ویا بعد از تطبیق دوزتطبیق‬
‫شده پنتا دوز اول حساسیت داشته باشد دوز بعدی تطبیق نشود ‪ Td‬برای اطفال پاینتر از ‪ 7‬سال تطبیق نکنید‬
‫داشته‬ ‫‪ -2‬موجودیت امراض که باعث تضعیف سیستم معافیتی میگردد مثال ‪ BCG‬برای کسانیکه ‪HIV‬‬
‫باشد مضاد استطباب دارد‬
‫‪ -3‬واکسین روتا در صورت تخلف روده ها مضاد استطباب اند‬
‫‪ -4‬تطبیق واکسین سرخکان در دوران حاملگی ‪ ,‬سرطان خون ‪,‬حساسیت در مقابل تخم مرغ‬

‫مضاد استطباب موقتی ‪:‬‬

‫درین حالت تطبیق واکسین نظر به عوامل موقتی به تاخیر انداخته شده و بعدا تطبیق میگردد‬ ‫•‬
‫مثال ‪ :‬واکسین سرخکان در دوران حاملگی تطبیق نشود بعد از حمل تطبیق گردد اطفال که اسهال و قبضیت دارد واکسین‬
‫‪ Rota‬موقت تطبیق نگردد و واکسین سینه بغل برای اطفال مصاب به سینه بغل تطبیق نگردد‪.‬‬
‫اماشما میتوانید خانم های و اطفال که امراض خفیف مانند اسهاالت ‪ ,‬ریزش ‪,‬تب ‪ ,‬الرژی ‪,‬استما ‪ ,‬سوتغذی ‪,‬خانم های‬
‫حامله اطفال قبل از موقع به دنیا امده باشد واکسین نمود‬

‫مواردیکه باید احتیاط شود‪:‬‬

‫به حالت گفته میشود که با تطبیق واکسین چانس وقوع عوارض جانبی واکسین بیشتر میشود یا این حالت‬ ‫•‬
‫سبب میشود که موثریت واکسین کمتر شود یعنی پروسه تولید معافیت را مختل میسازد‬
‫مثال کسی که به شکل غیرفعال انتی بادی سرخکان را گرفته باشد در تطبیق واکسین سرخکان احتیاط گردد‬ ‫•‬
‫فایده وضرر ان محاسبه گردد بعد تصمیم گرفته شود ‪.‬‬

‫‪:‬واکسین های زنده ضعیف شده برای تمام مادران حامله تطبیق نگردد‬ ‫حمل و واکسین‬
‫چون واکسین چیچک برای خانمهای حامله تطبیق گردیده بود به جنین ایشان صدمه وارد شده بود‬

‫فرصت های از دست رفته یا ‪ :Missed opportunity‬به حالتی گفته میشود که یکی از واجدین شرایط‪ ،‬در حالیکه‬
‫زمان تطبیق واکسین او است‪ ،‬به مرکز صحی مراجعه میکند اما بدون اینکه واکسین را تطبیق نماید به خانه بازگشت نماید‪.‬‬
‫دالیل فرصت های از دست رفته ‪:‬‬
‫عدم جستجو و یا جستجوی ناقص برای دریافت واجدین شرایط‬ ‫•‬
‫وجود مالحظات در مورد استطباب یا عدم استطباب واکسین ها توسط والدین و عرضه کنندۀ خدمات واکسین‬ ‫•‬
‫کمبود واکسین و سایر سپالی‬ ‫•‬
‫بسته بودن اطاق واکسین‬ ‫•‬
‫غیر حاضر بودن واکسیناتورها‬ ‫•‬
‫جدا بودن بخش معالجوی شفاخانه از بخش وقایوی آن‬ ‫•‬
‫عدم موجودیت کارت به دلیل مفقود شدن یا فراموش شدن در خانه‬ ‫•‬
‫مخالفت والدین با واکسین به دالیل مختلفه‬ ‫•‬

‫تعریف زرقیات مصون یا ‪ :safety injection‬زرقیات که عاری از خطر برای زرق کننده ‪ ،‬زرق شونده ‪،‬جامعه و‬
‫محیط باشد رزقیات مصئون گفته میشود‪.‬‬
‫آیا زرقیات خطرناک خواهد بود؟ بلی برای کتگوری های ذیل‪:‬‬
‫آ نا نیکه زرق مینما یند ( واکسینا تورها )‬
‫ریکپ یا دوباه پوش نکردن سوزن سرنج واكسین ها‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬استفاده کردن از ‪Safety box‬‬
‫‪ ‬شستن دستان بعد از تطبیق واکسین‬
‫‪ ‬ننداختن ســـــرنج در اطاق واکسین‬

‫آ نا نیکه زرق میشوند ( خا نم ها واطفا ل)‬

‫‪ .1‬شستن دستان قبل از تطبیق نمودن واکسین ها‬
 ‫وضعیت دادن طفل یا مــادر‬ ‫‪.2‬‬
‫تطبیق واکسین ســــــــالم و سرنج های آن تحت شرایط خـــــاص پروگـــرام معافیت كتلوي ملـــي ‪.‬‬ ‫‪.3‬‬
‫تماس نکردن سوزن سرنج قبل از زرق واکسین‬ ‫‪.4‬‬
‫در نظر گرفتن زاویــــــــــه ‪ ،‬ناحیــه درست زرق و گرفتن دوز درست واکسـین‬ ‫‪.5‬‬
‫هواکشی کردن ســــــــرنج و ‪ ،‬تست خون ‪Aspiration Test /‬‬ ‫‪.6‬‬
‫نگذاشتن انگشت در ناحیه زرق‬ ‫‪.7‬‬
‫استفاده نکردن از واکسین ‪BCG‬و ‪Measles‬بعد از ‪ 6‬ساعت از حل‬ ‫‪.8‬‬

‫برا ی محیط وجا معه‬

‫‪ .1‬استفاده کردن از ‪Safety box‬‬
‫‪ .2‬حریق کردن سرنج ها یــــا دفـن کردن آنها در محـــــل مناســب آن‪.‬‬
‫‪ .3‬نانداختن ســـــــرنج در راه عبور و مــــــــرور ‪ ،‬دریا ها ‪ ،‬زمین های زراعتی و یا به دسترس قرار ندادن اطفال ‪.‬‬

‫خصوصیات عمده شنج های ‪ AD‬قرارذیل اند ‪:‬‬

‫‪ · ‬قسمی ساخته شده اند که فقط یکبار از انها استفاده میشود ‪.‬‬
‫‪ · ‬دارای اندازه حجم معین اند ‪.‬‬
‫‪ · ‬دارای سوزن تثبیت شده با اندازه معین برای واکسیناسیون اند ‪.‬‬
‫‪ · ‬بعد ازتطبیق دوز کامل خود بخود غیرفعال میگردند ‪.‬‬
‫‪ · ‬به اندازه های ‪ 0.5‬ملی لیتر و ‪ 0.05‬ملی لیتر موجوداند ‪.‬‬

‫‪ · ‬وقتی که واکسین تطبیق شد غیر ممکن است دوباره پر شوند وپستون را عقب کش نمود‪.‬‬

‫چگونه میتوان زرقیات را مصون کرد؟‬

‫‪ .1‬د اشتن تعداد کا فی بکس ها ی محا فظتی ( یک بکس برا ی هر‪ 100‬سورینج)‬
‫‪ .2‬محل ( موقیعت وا کسینا سیون ) دست ها ی زرق کننده (واکسینا تور) با ید پا ک باشد‪.‬‬
‫‪ .3‬اوآل به طفل وضیعت منا سب داده شود( مسا عد به زرق با شد) دومآ نا حیه زرق پاک با شد یا پا ک گردد‪.‬‬
‫‪ .4‬تنها سورینج یک با ر مصرف ‪ AD‬بکا ررود‪.‬‬
‫‪ .5‬فورآ زرق شود وهیچگا ه سوزن دوبار ه پوش نشود‪.‬‬
‫‪ .6‬سورینج مستعمل را را سآ به بکس محا فظتی بیاندازید‪.‬‬
‫‪ .7‬بکس محا فظتی پرشده سوختاند ه شود‪.‬‬
 ‫‪ .8‬هرگا ه تسهیال ت صحی جا ی مخصوص برا ی سوزا نیدن مواد استفاده شده ندا شته با شند ( ‪ )Incinerator‬به‬
‫رهنما یی ها ی شخص موظف یا سوپروایزر عمل نما ید‪.‬‬
‫‪ .9‬برا ی دفن مواد ا ستفاده شده وبکس محا فظتی جا ی مصئون را ا نتخاب نما یید‬
‫‪:‬‬ ‫تدابیر از بین بردن وسایل زرق استفاده شده قرار ذیل می باشد‬
‫‪ -１‬تمام سرنج ها باید در بکس مصون انداخته شود‬
‫‪ -２‬بکس محا فظتی و محتویات آ ن کامآل سوختا نده شود‪.‬‬
‫‪ -３‬یک چقری تقریبآ به عمق و وسعت ‪ 100 -70‬سا نتی متر حفر گردد و مواد ا ستفاده شده و بقایا ی سوختا نده‬
‫شده آ ن در آ ن دفن گردد‬

‫حوادث ناگوار بعد از تطبیق واکسین ‪)Adverse Event following on immunization (AEFI‬‬
‫تعریف‪:‬‬
‫هر حادثه طبی که بعد از تطبیق واکسین به وجود می آید سبب پریشانی و ناراحتی مردم میگردد و فکر میشود که از اثر واکسیـــن‬
‫بـــه وجود آمده بنام حوادث ناگوار بعد از تطبیق واکسین یا ‪ AEFI‬یاد میگردد‪.‬‬
‫اسباب حوادث ناگوار بعداز تطبیق واکسین ‪:‬‬

‫حوادثی که زاده خود واکسین ومشتقات آن بوده حتی اگرواکسین درست هم تطبیق شده باشد‬ ‫عکس العمل واکسین‬ ‫‪1‬‬

‫واقعاتی که در اثر خطا های تخنیکی درهنگام آماده کردن‪ ،‬انتقال وتطبیق واکسین بوجود آیند‬ ‫خطآ های پروگرام‬ ‫‪2‬‬
‫نشستن دست ها‬ ‫‪.1‬‬
‫استفاده از واکسین ها تخریب‬ ‫‪.2‬‬
‫وضعیت ندادن طفل یا مــــادر‬ ‫‪.3‬‬
‫تماس کردن سوزن سرنــــج‬ ‫‪.4‬‬
‫در نظر نگرفتن دوز واکسین‬ ‫‪.5‬‬
‫تثبیت نکردن ناحیـــــــه زرق‬ ‫‪.6‬‬
‫در نظر نگرفتن زاویه سرنج‬ ‫‪.7‬‬

‫بشکل تصادفی بعد از واکسیناسیون بوجود آمده‬ ‫واقعات تصادفی‬ ‫‪3‬‬

‫قبل از تطبیق واکسین طفل یاخــــانم غذای ‪ ،‬میوه یا آب نا پاک را خورده امــــــــا بعد از تـــطبیق واکسین طفل یا خانم‬
‫بـــه مشکالت مانند پیدا شدن استفراغات ‪ ،‬اسهال‪ ،‬دلبدی‪ ،‬تب شدید و غیره و مادر فکر میکند که از اثر واکسین است‪.‬‬

‫واقعاتی که ازاثرترس ویا درد سوزن بوجود می آیند‬ ‫عکس العمل با سوزن‬ ‫‪4‬‬

‫که برای شان دلیل پیدا کرده نمی توانیم‬ ‫وا قعات نا معلوم‬ ‫‪5‬‬

‫نمبر تذکره‬ ‫تاریخ تولد‪:‬‬ ‫ولد‬ ‫اسم‬

‫روز‪ /‬ماه‪ /‬سال‬
‫‪/‬‬ ‫‪/‬‬

‫قوم‪:‬‬ ‫جنس‪:‬‬ ‫آدرس‪:‬‬

‫مذکر‪ /‬مؤنث‬

‫والیت‪:‬‬ ‫ولسوالی‪:‬‬

‫راپور دهنده ( کارکن صحی)‬ ‫مرکز صحی‪:‬‬

 ‫تاریخ‬ ‫کمپنی تولید کننده‬ ‫‪ Lot‬نمبر‬ ‫ناحیه زرق‬ ‫طریق زرق‬ ‫واکسین تطبیق شده‬
‫انقضآ‬

‫تاریخ‬ ‫دوره تآ سس‬ ‫تاریخ شروع اعراض‬ ‫تاریخ واکسینا سیون‬

‫راپوردهی‬

‫تاریخچه گذسته طبی به شمول تاریخچه عکس العمل های‬ ‫یکی از واقعات ذیل را با عالمه √ انتخاب نموده و تشریح نمایید‪.‬‬
‫مشابه به این واقعه ویا سایر الرژی ها وبعضی معلوماتی که‬
‫به موضوع ارتباط داشته باشد‪.‬‬ ‫سندرم شاک توکسیک‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫بلی‪/‬نی‬ ‫شفا یاب شد‬ ‫‪‬‬ ‫آبسی باکتریایی و یا غیر باکتریایی‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫بلی‪ /‬نی‬ ‫بستر شد‬ ‫‪‬‬ ‫عکس العمل شدید موضعی‪ :‬بعد از سه روز که به مفصل نزدیک‬ ‫‪‬‬
‫شود ویا ایجاب بستر در شفاخانه را نماید‪.‬‬
‫بلی‪.‬نی‬ ‫فوت نمود‬ ‫‪‬‬
‫عکس العمل های مربوط به واکسین (توضیح نمایید)‬ ‫‪‬‬

‫سایرعکس العمل ها‪( :‬توضیح نمایید)‬ ‫‪‬‬

‫زنجیر سرد‪ :‬عبارت از یک سیستم که متشکل از افراد مسلکی و سامان وآالت تخنیكي است که واکسین موثر رااز زمان‬
‫تولید الی تطبیق آن به طفل و مادر تضمین میکند‬

‫عناصر زنجیر سرد ‪ :‬دو عنصردارد‬

‫‪ :‬وسایل تخنیکی به سه بخش تقسیم شده است عبارت اند از‬ ‫سامان و وسایل تخنیکی‬ ‫‪-1‬‬
‫وسایل تولید کننده سردی‬
‫وسایل انتقال ونگهدارنده‬
‫وسایل کنترول درجه حرارت‬
‫‪:‬عبارت اند از‬ ‫افراد مسلکی‬ ‫‪-2‬‬
‫واکسیناتور‬
‫کولد چین منیجر‬
‫کولد چین تیکنیشن‬
 ‫تعریف ‪:‬‬
‫یخچال ها وسایل تولید کننده سردی مصنوعی میباشند به دو نوع اند‬
‫یخچال های جذبی‬
‫‪, RCW42)، RCW50‬‬

‫موتور ندارد‬ ‫‪‬‬

‫صدا ندارد‬ ‫‪‬‬
‫بدون برق در تیل و گاز ‪ ،‬برق‬ ‫‪‬‬

‫یخچال های فشاری‬

‫‪Icepack Freezer , Iceland Walking Room, Cold Room‬‬

‫‪TCW2043, SDD‬‬

‫موتور دارد‬ ‫‪‬‬

‫با برق ‪ 220 V‬روشن میشود‬ ‫‪‬‬

‫یخچال های واکسین دو قسمت دارند‪:‬‬

‫قسمت اساسی‪ :‬برای نگهداری واکسین ها و محلل ها که در آن درجه حرارت باید بین ( ‪ + 2 C O‬الی‪ )+ 8 C O‬باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ترموستات یا کنترولر درجه حرارت بخاطر تنظیم نمودن حرارت این قسمت کار میکند‪.‬‬
‫فریزر یا یخدان ‪ :‬به خاطر منجمد ساختن آیس پک ها است و درجه حرارت در این قسمت از ‪ 0O‬درجه پایین تر میباشد‬ ‫‪‬‬

‫حفظ و مراقبت یخچال های آفتابی‪:‬‬

‫روزانه‪:‬‬
‫‪ . 1‬ثبت درجه حرارت روزانه یخچال در شیت برای بررسی و اطمینان از درجه مطلوب ‪ 2 +‬تا ‪ 8 +‬درجه سانتیگرید‬
‫‪ . 2‬بررسی کنید که صفحه یخچال درجه را نشان می دهد و نشان می دهد که یخچال در حال کار هستند‬
‫‪ . 3‬اطمینان از استفاده درست از یخچال در جریان کار روزمره‪:‬‬
‫• فقط در صورت لزوم باز کنید و در اسرع وقت بسته شوید‬
‫• غذای شخصی یا نوشیدنی را ذخیرش نکنید‬
‫‪ . 4‬واکسن ها را طبق هدایات عملی استاندارد به اساس حساس بودن در مقابل سردی در یخچال جابجا کنید‬
‫‪ . 5‬با استفاده از هواکش های یخچال روزانه برای یک دقیقه در اخیر کار هواکشی کنید‬
‫‪ . 6‬رطوبت داخل یخچال را تمیز کنید‬
‫‪ . 7‬در صورت بروز مشكلی كه قابل حل نیست به شخص مسول گزارش دهید‬

‫هفته وار‪:‬‬
‫‪ -１‬دکمه پاور را خاموش کنید‬
‫‪ . 2‬یخچال و فریزر را از داخل و اطراف وقسمت دروازه تمیز کنید‬
‫‪ defrosting‬یا پاک کاری برفک نمایید‬ ‫‪ . 3‬در صورت لزوم‬
‫از محکم بودن قفل خود را مطمن سازید‬
‫‪ . 5‬پانل های خورشیدی را تمیز کنید (گرد و غبار ‪ ،‬کثیفی را از روی شیشه ها پاک کنید)‬
 ‫‪ . 6‬باالی پانل های خورشیدی سایه وجود نداشته باشد مانند سایه درخت و یا گیاهان و غیره‬
‫‪ . 7‬در صورت سایه شدن باالی پنل ها بخاطر ساختمان یا عوامل دیگر شیشه های آفتابی را در جای که شعای‬
‫کافی آفتاب موجود باشد انتقال کنید‪.‬‬
‫‪ . 8‬سیم کشی و اتصاالت سست را بررسی کنید که در اثرتماس حیوانات ‪ ،‬طوفان ‪ ،‬تصادفات بوجود میآیید در‬
‫صورت سستی آنرادوباره وصل کنید‬
‫‪ . 9‬چراغ های نشانگر را بررسی کنید‬

‫آب کردن برفک و صفایی ) ) ‪:Defrosting & Cleaning‬‬

‫‪ -１‬اگر مشاهده شود که یک الیه یخ زده )برفک( ضخامت ‪ 1‬سانتی متر در اطراف یخچال و فریزر تشکیل گردیده‬
‫است ‪ ،‬الزم است‬
‫‪ -２‬یخ زدگی آب شود‬
‫‪ Ø -３‬برای پاک کاری ساحه انجماد شده )برفک(‪ ،‬یخچال را خاموش کنید‪ ،‬دروازه را باز کنید و واکسن ها را به‬
‫کولد بکس یا واکسین‬
‫‪ -４‬کریر انتقال دهید‪.‬‬
‫‪ Ø -５‬اجازه دهید یخ به طور کامل ذوب شود و دریچه تخلیل را باز کنید‬
‫‪ . Ø -６‬بعد از یک روز پاکاری داخلی را آغاز نمایید‬
‫‪ . Ø -７‬تمام یخچال را خشک نموده و آنرا دوباره چالن کنید‬
‫‪ Ø -８‬تقریبا ‪ ۷‬روزچالن بگذارید بعد واکسین را بگذارید‬

‫کولدبکس چیست وبرای چه استفاده میشود؟‬

‫تعریف‪:‬‬
‫عبارت از یک ظرف عایقی است که در آن آیس پک های منجمد شده گذاشته میشود تا واکسین ها و محلل ها را سرد نگهداری‬
‫کند‪ .‬کولد بکس ها برای انتقال و نگهداری واکسین ها بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪RCW25 -2‬‬ ‫دو نوع کولد بکس وجود دارد ‪RCW12 -1‬‬

‫واکسین کریر چیست وبرای چه استفاده میشود؟‬

‫واکسین کریر ها نیز مانند کولد بکس ها ظرف عایقی است که در آن آیس پک های منجمد شده گذاشته تا واکسـین ها و محلل‬
‫را سرد نگهدار کند و برای انتقال واکسین ها نیز استفاده میشود‪.‬‬

‫آیس پک چیست وبرای چه استفاده میشود‪:‬‬

‫تعریف ‪:‬‬
‫آیس پک ها بوتل های پالستیکی همـوار پر از آب و منجمد شده که برای سرد ساختن حرارت داخل کولد بکس ها و واکسین‬
‫کریر ها استفاده میشود‬
‫آیس پک های ‪ 0.6‬لی ییه برای کولد بکس‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫آیس پک های ‪ 0.3‬لیتره‬ ‫‪‬‬

 ‫‪ 0.4‬لیتره برای واکسین کریر ها‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫مانیتورهای زنجیر سرد‪ :‬عبارت از وسایلی است که توسط آن ما میتوانیم متیقن شویم که واکسین ها و محلل‬
‫های آن در جریان انتقال و یا نگهداری در حرارت مناسب قرار داشته اندیا خیر؟‬

‫وبه بصورت عموم بدو نوع اند‪.‬‬

‫‪ -1‬مانیتور های ترانسپورتی‪ :‬الگ تگ وفریزتگ (ترانسپورتی وهم ذخیره وی استفاده میگردد‬

‫‪-2‬مانیتور های ذخیره ای‪ :‬که در جریان ذخیره واکسین استفاده میگردد که قرار ذیل میباشد‬

‫فریزتک ‪ :‬فریز تگ یک وسیله برقی در انتقال و نگهداری واکسین ها ‪Penta, HepB, Rota,Hib,‬و ‪ Td‬از آن استفاده‬
‫میگردد‪ .‬در صورتیکه فریز تگ برای یک ساعت در درجه حرارت تحت صفر قرار گیرد از حالت √( به حالت ) ‪ X‬تغیر نموده و‬
‫نشان میدهد که واکسین های مذکور به حرارت پاین معروض شده و مشکوک به یخ زده گی و انجام ‪ Shake test‬را مینماید‬

‫‪ :‬عبارت از وسیله است که درجه حرارت فعلی و قبلی یا گذشته را نشان میدهد‬ ‫فریج تگ‬
‫این نوع مانیتور مشخصآ برای مراکز صحی دیزاین شده و بفاصلۀ دقیقه ها هر دقیقه درجۀ حرارت را اندازه‬
‫کرده و در صورت کم شدن یا زیاد شدن حرارت از حدود تعین شده آالرم میدهد مثال اگر این وسیله در درجۀ‬
‫حرارت ‪ 8-2‬عیار شده است درصورت بلند رفتن درجۀ حرارت از ‪ 8‬درجه و یا پایین یی شدن حرارت از ‪ 2‬درجۀ‬
‫سانتی گرید آالرم میدهد‪ .‬عالوتآ درکمپیوتر میتوان به شکل ‪ pdf‬نشان میدهد که ‪ 60‬روز تاریخچه درجه حرارت‬
‫نشان میدهد‬
‫عالوتآ در روی اسکرین این مانیتور درجۀ حرارت همان زمان نیز نشان داده میشود که واکسیناتور باید صبح و‬
‫عصر آنرا چک کرده و درجۀ حرارت را از روی آن در جدول ثبت درجۀ حرارت که باالی یخچال نصب است درج‬
‫نماید‪ .‬یک فریج تگ را میتوان بعد ازفعال کردن الی مدت دوسال استفاده کرد اما اگردر کنار سکرین آن ( ‪low‬‬
‫‪)batt‬بطری ضعیف نوشته شود باید الی ‪ 30‬روز با فریجتگ جدید تعویض شود‬
‫فریج تگ میتواند بطور مستقیم در سکرین خود‪ ،‬تاریخجۀ درجۀ حرارتی را که همان روز ویا در مدت ‪ 30‬روز‬
‫قبل به آن مواجه شده ‪ ،‬نشان بدهد همچنان تاریخچۀ درجۀ حرارت را از مدت ‪ 60‬روز قبل در کمپیوتر بشکل فورم‬
‫‪PDF‬نشان بدهد‪ .‬این فورم ‪PDF‬بعد از وصل شدن فریج تگ در کمپیوتر و یا مبایل قابل خواندن و پرنت است‪.‬‬
‫بطور عموم ما میتوانیم معلومات الزم را از فریج تگ‬

‫به سه میتود میتوانیم بدست بیاوریم ‪:‬‬

‫‪ -１‬خواندن درجۀ حرارت مستقیمآ از روی سکرین )از همان روز و ‪ 30‬روز گذشته(‬
‫‪ -２‬خواندن آالرم صرف آالرم مستقیمآ از روی سکرین فریج تگ با استفاده از برنامۀ سوپرجمپ آالرم یا ‪super‬‬
‫) ‪ )jump function‬از ‪ 30‬روز گذشته‬
‫‪ -３‬خواندن درجۀ حرات از روی کمپیوتر تاریخچه ‪ 60‬روزه گذشته‬

‫شاهد ویال واکسین ‪ :‬شاهد ویال واکسین‪) (VVM‬عبارت از لیبل های است که در ویال واکسین ها نصب بوده‬ ‫‪‬‬
‫و رنگ آن در اثر معروض شدن دوامدار به حرارت بلند تغییر میکند‪ .‬کارکن صحی قبل از اینکه یک ویال واکسین را‬
‫باز نماید شاهد ویال واکسین را چک نماید تا متیقن شود که واکسین به درجه حرارت بلند معروض و تخریب نشده است‬
 ‫آیس پک حالت داده شده ‪ :‬از فریزر بیرون شده درهوای اطاق گذاشته شود تا خوب عرق کند اگر تکان داده شود صدای‬
‫اب در داخل ایس پک شنیده شود این حالت را بنام ‪ Ice pack condition‬یاد میکند‬

‫فوم پد ‪ :‬یک پارچه اسفنجی(‪ )Foam Pad‬در باالی آیس پک ها در واکسین کریر گذاشته میشود تا‬
‫زمانی که واکسین کریر باز نشده واکسین هارا از مواجه شدن به هوای بیرونی محافظت کرده و همچنان در جلسات‬
‫واکسیناسیون واکسین ها و محلل ها در باالی آن گذاشته میشود‪.‬‬

‫تست تکان ‪ :‬باالی واکسین های ‪ Td , penta , pcv13‬و ‪ Hep – B‬اجرا میگردد زمانی ما تست تکان اجرا میکنیم که ما‬
‫مشکوک به یخزدگی ویال های فوق الذکر گردیدیم ‪.‬‬
‫زمانیکه فریزتک چلپا شده باشد یا فریج تک به منفی چلپا شده امده باشد ما تست تکان اجرا میکنیم‬
‫‪ .1‬اول یک ویال از عین کمپنی وعین الت نمبر از کدام کلینک یا شفاخانه می آوریم ویال متذکره را در فریز یخچال به مدت‬
‫‪ 24‬ساعت میگذاریم بعدا تا خوب فریز گردد بعد از ان فریز کشیده به هوای اطاق میگذاریم تا خوب اب گردد باالی ان‬
‫فریز شده نوشته نموده و باالی ویال مشکوک مشکوک نوشته میکنیم بعدا به مدت ‪ 15‬الی ‪ 30‬ثانیه تکان داده‬
‫درباالی میز قرار میدهیم‬
‫‪ .2‬اگر ویال مشکوک نسبت به فریز شده زودتر یا همزمان رسوب نمود تمام ویالهای مشکوک خراب گردیده است‬
‫‪ .3‬اگر ویال مشکوک نسبت به فریز شده بطی تر رسوب نمود تمام ویالهای مشکوک قابل استفاده است‬

‫اهداف ‪:Micro-planning‬‬
‫رساندن واکسین به تمام اطفال مورد هدف حد اقل ‪ ۵‬مرتبه در سال اول حیات‬ ‫‪.1‬‬
‫‪ .2‬رسیدن به نفوس مورد هد ف درتما م نواحی تحت پوشش ‪.‬‬
‫‪ .3‬بلند بر د ن پوشش واکسینا سیون‬

‫یعنی تطبیق واکسین ‪Penta1‬‬ ‫دسترسی‪:‬‬

‫دوز اول را گرفته و برای دوز های بعدی نیامده است معموآل ‪P1-P3 ( Penat3-‬‬ ‫ناغگی ‪:‬‬
‫) ‪Penta1‬‬

‫فول واکسین شده ‪Full immunization vaccinated :‬گرفتن تمام واکسین ها‬
‫یعنی تکمیل نمودن ‪Penta3‬و ‪Measles‬‬
 ‫نقشه گیری سا حه برای ساحه تحت پوشش‬
‫مراحل نقشه گیری (دو مراحل)‬ ‫•‬
‫مرحله اول ‪ :‬ترتیب نمودن یک نقشه ساده برای ساحه تحت پوشش مرکز صحی‬
‫معلومات ذیل در نقشه مشخص نماید‬ ‫•‬
‫‪ .1‬موقعیت مرکز صحی درنقشه‬
‫حدود اربعه آن معلوم باشد و تعین نمودن سرحدات ساحه مورد هدف‬ ‫‪.2‬‬
‫‪ .3‬محال ت و نقاط مهم ( مکتب ‪ ،‬مسجد ‪ ،‬با زار‪ ،‬پل ها وغیره )‪.‬‬
‫‪ .4‬سرک ها ی ا صلی وفرعی‬
‫‪ .5‬موا نع ( کوه ها و دریا ها )‬
‫(پوسته صحی )‬ ‫‪ .6‬موقعیت قریه ها و تعین مرکز واکسیناسیون‬
‫‪ .7‬تخمین نمودن مسا فه و وقت رفت و آمد بین قریه ها ومرکزصحی‪.‬‬
‫نفوس مورد هدف در هر قریه یا کلستر( یک یا چند ین قریه )‬ ‫‪.8‬‬
‫‪ .9‬موقعیت نفوس بجا شده گان و مهاجرین در شهر و شهرک ها‬
‫‪ .10‬تمام ساحات خطرناک یا ساحات در کتگوری حق اولیت (ساحات که اوت بریک داشته باشد)‬
‫‪ .11‬ساحات که رفت و آمد دشوار باشد ( ‪ )HRA‬که به جهدوجهد مشخص و منابع اضافی ضرورت دارد‬

‫‪ .12‬ساحات که در موسم زمستان از علت سرد بودن هوا دست رسی مشکل باشد‬
‫ترتیب نمودن جلسات اوتریج ‪:‬‬
‫‪ .1‬محا سبه تعداد جلسات سا ال نه‪:‬‬
‫نفوس موردهدف اطفال = نفوس عمومی ضرب ‪ 4‬تقسیم ‪100‬ضرب‪10‬زرق‬

‫نفوس ‪ = CBA‬نفوس عمومی ضرب ‪ 12‬تقسیم ‪100‬ضرب ‪ 3‬زرق‬

‫تعداد زرق درسال = تعداد زرق دراطفال ‪+‬تعداد زرق درخانم ها‬
‫تعداد زرق درماه = تعداد زرق در یک سال تقسیم ‪12‬‬

‫‪ .2‬نتیجه گیری‬

‫اگرتعداد زرق درماه از ‪ 35-1‬باشد هر سه ماه جلسه گرفته شود‬ ‫‪-‬‬

‫اگر تعداد زرق درماه از ‪ 60-36‬باشد در هر ماه جلسه گرفته شود‬ ‫‪-‬‬

‫اگر تعداد زرق درماه از ‪ 100 -61‬باشد در ماه دربار جلسه گرفته شود‬ ‫‪-‬‬

‫نفوس عمومی ضرب ‪ = %4‬اطفال زیریکسال‬ ‫‪-‬‬

‫نفوس عمومی ضرب ‪ = %8‬اطفال زیر ‪ 2‬سال‬ ‫‪-‬‬

‫نفوس مورد هدف در معافیت کتلوی‬

‫تعداد فامیل ضرب ‪ = 7‬نفوس عمومی‬ ‫‪-‬‬

‫نفوس عمومی ضرب ‪ =%20‬اطفال زیر ‪ 5‬سال‬ ‫‪-‬‬

 ‫نفوس عمومی ضرب ‪ =%12‬خانم های سن باروری(‪)CBA‬‬ ‫‪-‬‬

‫نفوس عمومی ضرب ‪ =%16‬اطفال ‪9‬ماه الی ‪ 5‬سال‬ ‫‪-‬‬

‫نفوس عمومی ضرب ‪ = %18‬اطفال ‪ 6‬ماه الی‪ 5‬سال‬ ‫‪-‬‬

‫فورمول برای دریافت فیصدی پوشش واکسین( ‪: coverage‬‬

‫‪ ‬تعداد واکسین شده گان ‪ ÷ 100 x‬نفوس مورد هدف‬

‫فورمول برای معلوم نمودن میزان ناغگی‪:‬‬

‫‪ = Pent1-Measles x100÷Penta1‬فیصدی ناغگی سرخکان‪۱‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ = BCG – Measles x 100÷BCG‬فیصدی ناغگی سرخکان‪۱‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ = Penta 1-Penta3x100÷Penta1‬فیصدی ناغگی ‪Penta 3‬‬ ‫‪‬‬
‫= فیصدی ناغگی ‪TT 3‬‬ ‫‪Td1-Td2*100 ÷ Td1‬‬ ‫‪‬‬

‫فورمول برای معلوم نمودن فیصدی ضایعات واکسین ها‬

‫تعداد دوزهای مصرف شده – تعداد دوزهای حقیقی زرق شده ‪ ÷ 100 x‬تعداد دوزهای مصرف شده = فیصدی ضایعات‬
‫واکسین ها‬
‫فرمول درخواست واکسین = نفوس مورد هدف * سطح پوشش*دوره*ضریب ذخیره احتیاطی *ضریب‬
‫ضایعات÷دوز فی ویال –ستاک موجوده‬

‫‪ :‬مفاهمه‬
‫مفاهمه عبارت از پروسه انتقال و دریافت معلومات‪/‬احساسات‪/‬نظریات به هدف رسیدن به تفاهم دوجانبه در باره‬
‫یک موضوع معین در بین دو شخص و یا بیشتر می باشد‪.‬‬
‫کارکن صحی نه تنها پیام های صحی را به والدین انتقال دهد بلکه از والدین نیز اخذ پیام نمایند‬
‫اجزای افهام وتفهیم ‪:‬‬
‫► ارسال کننده یا ‪Sender‬‬

‫پیغام یا ‪Message‬‬ ‫►‬

‫گیرنده یا ‪Receiver‬‬ ‫►‬

‫وسیله یا ‪Channel‬‬ ‫►‬

‫► جواب یا ‪Feedback‬‬

‫پیام های اساسی واکسین ‪:‬‬

‫► واکسین برای چیست؟ ( اهمیت واکسین )‬
‫دوز و دوره های بعدی‪.‬‬ ‫►‬
‫عوارض جانبی نورمل‪.‬‬ ‫►‬
‫وقت و زمان مراجعه بعدی آن‪.‬‬ ‫►‬
‫حفظ و نگهدار کارت‪.‬‬ ‫►‬
‫► ‪ feed back‬گرفتن‬
 ‫دریک جلسه تعلیمات صحی درمورد چه چیزی صحبت کنید‬
‫موضوعات ذیل نظر به ضرورت وفهم مراجعه کنندگان صحبت نمایید‬
‫چرا واکسیناسیون برای صحت اطفال ضروری است‬ ‫•‬
‫کدام مریضی ها توسط واکسین وقایه میگردد‬ ‫•‬
‫طفل به بعضی واکسین ها بیشتر از یک بار ضرورت دارد تاطفل در برابر امراض مشخص بصورت اعظمی‬ ‫•‬
‫معافیت را کسب کند‬
‫دفعات وزمان تطبیق دوزهای واکسین برای بلند بردن‬ ‫•‬
‫اهمیت تکمیل نمودن واکسین نزد اطفال‬ ‫•‬
‫اهمیت اگاهی ومراعات کردن تاریخ مراجعه بعدی برای دریافت دوز بعدی واکسین‬ ‫•‬
‫ناراحتی های احتمالی بعد از تطبیق واکسین و در صورت واقع شدن ان جه کارهای باید صورت گیرد‬ ‫•‬
‫توضیح دادن واطمینان حاصل نمودن از دریافت پاسخ درمورد معلومات نادرست‬ ‫•‬
‫ناراحتی های احتمالی بعد از تطبیق واکسین و در صورت واقع شدن ان جه کارهای باید صورت گیرد‬ ‫•‬
‫توضیح دادن واطمینان حاصل نمودن از دریافت پاسخ درمورد معلومات نادرست‬ ‫•‬
‫اهمیت نگهداری کارت‬ ‫•‬
‫محل وزمان جلسه بعدی‬ ‫•‬
‫تقسیم اوقات واکسیناسیون و اینکه کدام بیماری ها توسط واکسین قابل وقایه است‬ ‫•‬

‫نکات عمده در پروسه راجستریشن ‪:‬‬

‫اول راجستر نمائید‪.‬‬ ‫►‬
‫دوم کارت را خانه پری نمائید‪.‬‬ ‫►‬
‫سوم طفل را وضعیت دهید‪.‬‬ ‫►‬
‫► ششم پیام های اساسی را برسانید‬
‫چهارم واکسین را تطبیق کنید‪.‬‬ ‫►‬
‫پنجم تاالشیت را خانه پری نمائید‬ ‫►‬

‫بعضی از انواع مرقبت کنندگان ‪ /‬والدین متردد‬

‫‪ .1‬مراقبت کنندگان یا والدین که اطالع ندارد ولی میخواهد اطالعات ومعلومات داشته باشد‬
‫‪ .2‬مراقبت کنندگان یا والدین که معلومات نادرست دارد اماحاضر اند که اصالح کنند‬
‫‪ .3‬مراقبت کنندگان یا والدین که آگاه و دارای یک فکر باز وروشن‬
‫‪ .4‬مراقبت کنندگان یا والدین که مطلع هستند اما رد میکند‬
‫‪ .5‬ضد واکسین وتبلغ کننده علیه واکسین‬
 ‫‪Data‬یا ارقام‪ :‬شکل مفرد ارقام یا داتا را رقم (‪ )Datum‬یا داتم گفته میشود‪ .‬مجموعه از اطالعات‬
‫ابتدایی و خام (مانند حروف سمبولها – تصاویر و اعداد) را ارقام میگویند که بعد از تنظیم‪ ،‬تحلیل و‬
‫تجزیه به معلومات یا ‪ Information‬تبدیل میگردد مثآل تعداد اطفال واکسین شده است‪.‬‬

‫معلومات )‪: (INFORMATION‬‬

‫• بدست اوردن اطالعات و شواهد تحلیل و تجزیه شده و منظم شده توسط کدام شي ویا شخص را‬
‫معلومات میگویند ‪ .‬مثال پوشش پنتا‪ ۳‬در اوایل سال ‪ ۲۰۱۶‬پایین بوده ولي در اوسط سال‬
‫دوباره بلند شده است‪.‬‬

‫دانش یا آگاهی (‪:)KNOWLEDGE‬‬

‫• حقایق معلومات و مهارت که از طریق تجربه ویا خواندن ونوشتن به دست میایید به نام دانش‬
‫یاد میشود ( دانستن نظریی ویا عملي کدام مضمون مکتب) مثال چرا ساحه تحت پوشش واکسین‬
‫در والیت الف ‪ ۹۰٪‬است ولي در والیت ب ‪ ۶۰٪‬است؟ وقتی که ما ارقام را جمع اوري‬
‫مینمایم انرا تحلیل وتجزیه مینمایم و علت پایین بودن پوشش واکسین را پیدا کنم و براي اصالح‬
‫ان اقدام نمایم اینجا است که ما از دانش خو کار گرفتیم‪.‬‬

‫شاخص)‪: (INDICATOR‬‬
‫• شاخص‪ :‬مشخص کننده ‪/‬اندازه کنندۀ اجرات یک پروژه یا برنامه از نظر کمیت و کیفیت نظر‬
‫به معیار خاص و استندر های که قبآل تعین شد است به نام شاخص یاد میشود‪ .‬مثآل فیصدی‬
‫ناغگی بین دوز های اول و سوم پنتا الی اخیر سال ‪ 1396‬در حدود ‪ %30‬است که این شاخص‬
‫نشاندهندۀ اینست که ناغگی از ‪ %10‬قابل قبول باالتر است‪.‬‬
‫• شاخص تغیر در برنامه را اندازه مینماید و برای ما درباره نتایج کامیاب بودن و یا ناکام بودن‬
‫برنامه معلومات ارایه مینماید‪ .‬مثال‪ :‬فیصدی اطفال که تمام واکسینهای دوره طفولیت را الی‬
‫اخیر سال ‪ 1396‬تکمیل نموده اند‪.‬‬
‫کیفیت ارقام)‪:( DATA QUALITY‬‬
‫• موجودیت ارقام مورد نیازما در زمان معین‪ -‬دقیق و درست بودن و تکمیل بودن ارقام که بعد‬
‫از تحلیل و تجزیه میتوان بر اساس ان براي بهبود برنامه تصمیم گرفت‪ ،‬به نام کیفیت خوب‬
‫ارقام یاد میشود‪.‬‬

‫دقت)‪: (ACCURACY‬‬
‫• اندازه نزدیکي ارقام به حقیقت را دقت ارقام گویند بعبارۀ دیگر تا چه اندازه از ارقام راپور داده‬
‫شده درست است‪ .‬مثآل در داتابیس سن یک طفل پنج سال درج شد است‪ .‬ایا این طفل واقعآ پنج‬
‫ساله است؟ اگر طفل پنج ساله است رقم ما دقیق است ولي اگر طفل دو نیم ساله باشد و ما سن‬
‫انرا پنج ساله درج کرده باشیم اینجا گفته میتوانیم که رقم (سن طفل) دقیق نیست‬

‫اعتبار) ‪: (VALIDITY‬‬
‫ارقام تا کدام حد منطقی و دقیق است مثآل ایا فورم خانه پري شده معلومات دقیق ارایه منمایند و میتوان‬
‫سرش باور کرد؟‬

‫تکمیل بودن ارقام)‪: (COMPLETENESS‬‬

‫• تکمیل بودن ارقام‪ :‬ایا برای تمام خانهاي یک فورم خانه پوري شده است؟‬

‫• ایا تمام مراکز صحي راپور ماهوارشانرا ارسال نموده است؟‬

 ‫ثبات ارقام) ‪: (DATA CONSISTENCY‬‬
‫• ثبات‪ :‬جمع اوري ارقام از سطح مرکز صحي تا کدام اندازه معیاري ومطابق هدایات داده شده‬
‫صورت گرفته است‪.‬جوابها باید به تغیر پرسنده تغیر نکند‪.‬‬

‫به وقت راپور دادن)‪: (TIMELINESS‬‬

‫‪ ‬بر وقت دادن راپور‪ :‬ایا راپور در زمان معین (‪ ۱۰‬هر ماه) ارسال میشود‬

‫‪ ‬ناوقت راپور دادن = راپور ندادن‪.‬‬

‫اندیکاتور ‪/‬شا خص‪ (Indicator):‬مشخص کننده و یا اندازه کنندۀ اجرات یک برنامه را نظربه‬
‫اهداف از قبل تعین شده به نام شاخص یاد میشود یعنی اینکه بواسطۀ شاخص میتوانیم تعین کنیم که تا‬
‫چه اندازه اهداف از قبل تعین شده بدست آمده است‪ .‬مثآل اندیکاتور برای ناغگی قرار ذیل تعین شده‬
‫باشد "فیصدی ناغگی بین دوز های اول و سوم پنتا الی اخیر سال ‪ 1396‬باید بین صفر الی ‪% 10‬‬
‫باشد"‪ .‬این بدینمعنی است که اگر ناغگی باالتر از ‪ % 10‬و یا منفی باشد نشاندهندۀ اینست که اجرات‬
‫کافی و موثر نبوده و نیاز است تا اقدامات اصالحی روی دست گرفته شود‪ .‬معموآل اندیکاتور های ذیل‬
‫بیشتردر برنامۀ روتین معافیت کتلوی استفاده میشوند‪:‬‬

‫‪ -１‬بموقع بودن راپور ها یا ‪Timeliness‬‬

‫‪. -２‬تکمیل بودن راپور ها ‪Completeness‬‬
‫‪. -３‬میزان پوشش یا ‪Coverage rate‬‬
‫‪. -４‬میزان ناغگی یا ‪DOR‬‬

‫خریطه نگهداری واکسین (‪:)Tracking Bags‬‬

‫این وسیله برای پیگیری وتعقیب غیرحاضران و کاهش میزان ناغگی و همچنان موجودیت معلومات مستند در مورد‬
‫تعداد‪/‬فیصدی اطفالیکه تمام دوره های واکسین را تکمیل نموده اند دیزاین گردیده است‪.‬‬

‫شامل اجزای زیل است‪:‬‬

‫‪ 14 .1‬کیسه یا خریطه دارد‪.‬‬

‫‪ .2‬از آن جمله ‪ 12‬کیسه آن به ترتیب ماه ها حمل الی حوت نامگذاری گردیده است‪.‬‬

‫‪ .3‬دو کیسه باقی مانده برای گذاشتن کارت اطفال ناغه شده و کارت اطفالیکه تمام دوز های واکسین را تکمیل‬
‫نموده اند می باشد‪.‬‬

‫طریقه استفاده از خریطه نگهداری واکسین(‪:)Tracking Bag‬‬

‫‪ .1‬هنگامیکه برای طفل واکسین را تطبیق مینمائید هر دو کارت(خورد و کالن) را خانه پری کنید‪.‬‬

‫‪ .2‬کارت کالن را به والدین طفل بدهید‬

‫‪ .3‬کارت کوچکتر را در کیسه یا خریطه نمامگذاری شده به نام همان ماه که دور بعدی واکسین باید در آن تطبیق‬
‫شود‪ ،‬بگذارید‪.‬‬

‫مثال‪ :‬در ماه حمل برای احمد که سن وی ‪ 10‬هفته است‪ ،‬دوز دوم واکسین پنتا و برای حمیده که سن وی ‪ 14‬هفته‬
‫است دوز سوم پنتا را تطبیق نمودید اکنون شما کارت واکسین احمد را در کیسه‪/‬خریطه ماه ثور( دور بعدی برای دوز‬
‫سوم پنتا) و کارت مربوط به حمیده را در کیسه‪/‬خریطه ماه میزان( برای تطبیق دوز اول واکسین ‪ )Measles‬بگذارید‪.‬‬

‫‪ .4‬هنگامیکه طفل برای اخذ دور بعدی مراجعه مینمائید‪ ،‬با در نظر داشت معلومات درج شده در کارت طفل‪ ،‬شما‬
‫کارت کوچک آنرا از خریطه دریافت نموده و باز هم هر دو کارت را خانه پری نمایئد و تکرارآ کارت بزرگ‬
 ‫را به والدین طفل بدهید و کارت خورد را در کیسه مربوطه که به دور بعدی باید واکسین تطبیق شود‬
‫نگهداری کنید‪.‬‬

‫‪ .5‬در اخیر هر ماه کیسه همان ماه را ببینید که چند کارت باقیمانده است‪ .‬این نشان میدهد که همین تعداد برای‬
‫تطبیق دوز بعدی مراجعه ننموده و ناغه میباشند‪.‬‬

‫‪ .6‬کارت های جمع شده در جیب (ناغه) را همرای واکسیناتور اوتریچ‪ ،‬مبایل ویا هم ‪ CHW‬شریک نمائید تا‬
‫همین افراد غیرحاضر را پیدا و واکسین را تطبیق نماید‪ .‬بعد از تطبیق واکسین کارت را خانه پری نموده و در‬
‫کیسه مربوطه نگهداری نمائید‪.‬‬

‫نوت‪ :‬در صورتیکه طفل دوز دوم واکسین سرخکان را گرفت کارت کوچک وی در الماری بشکل مطمئین حفظ گردیده‬
‫و در جریان سوپرویژن و مانیتورینگ به سوپروایزر و مانیتور نشان داده شود‪.‬‬

‫سهاالت ‪ :‬اسهال عبارت از دفع مواد غایطه آبگین بیشتر از ‪ 3‬مرتبه در روزمیباشد‪ .‬در صورتی که خون در مواد‬ ‫ا‬
‫غایطه دیده نشود ‪ ،‬به آن اسهال آبی گفته میشود‪.‬‬

‫اگر اسهال برای مدت بیشتر از ‪ 14‬روز دوام کند به آن اسهال دوامدار یا مقاوم میگویند‪.‬‬

‫اسهال یکی از اسباب عمده مصابیت و وفیات در نزد اطفال پایینتر از ‪ 5‬سال در کشور های روبه انکشاف میباشد‪.‬‬

‫اسهال از باعث عوامل ذیل خطر ناک است‪:‬‬

‫‪ ‬ضایعات آب ونمک بدن (دیهایدریشن)‬

‫‪ ‬سؤتغذی‬

‫در صورتی که طفل مصاب به اسهال‪ ،‬یکی از عالیم ذیل را داشته باشد به طور عاجل به مرکز صحی راجع شود‪:‬‬

‫اسهال مقاوم‬ ‫‪-１‬‬

‫استفراغات دوامدار‪.‬‬ ‫‪-２‬‬
‫موجودیت خون در مواد غایطه (اسهال خونی)‬ ‫‪-３‬‬
‫سؤتغذی‬ ‫‪-４‬‬
‫تب‬ ‫‪-５‬‬

‫در صورتی که طفل مصاب به اسهال آبی حاد بدون ضایعات آب و نمک بدن باشد‪ ،‬ویا عالیم که در فوق ذکر گردید در‬
‫نزدش دیده نشود ‪ ،‬از مادر طفل بخواهید که طفل را در خانه تداوی نماید‪.‬‬

‫‪ ‬تداوی اسهال در خانه شامل اجزای ذیل است‪:‬‬

‫‪ ‬تغذی طفل در خانه با مایعات خا نگی (‪ ، O.R.S‬محلول بوره و نمک‪ ،‬محلول آرد ونمک ‪WSS‬وغیره) هر‬
‫قدر که طفل بخواهد بنوشد‪.‬‬

‫‪ ‬تغذی بهتر و بیشتر طفل نه تنها در دوران مریضی بلکه بعد از شفا یابی تا اینکه وزن ضایع شده مریضی را‬
‫دوباره جبران کند (غذا ها و میوه جات معمول مانند برنج‪ ،‬ماست‪ ،‬روغن ‪ ،‬سیب و کیله میتواند استفاده‬
‫شود)‪.‬‬

‫به مادر بفهمانید که با استفاده از نکات ذیل چگونه از وقوع اسهاالت در خانواده جلوگیری کند‪:‬‬

‫‪ ‬شستن دست با آب و صابون بعد از رفع حاجت ‪ ،‬بعد از پاک کردن طفل‪ ،‬قبل از تهیه و صرف غذا‪،‬‬
‫وقبل از غذا دادن طفل‪.‬‬

‫‪ ‬استفاده درست از تشناب (کناراب)‪.‬‬

‫‪ ‬مواظبت ازمنا بع آ ب وغذا‪.‬‬

 ‫‪ ‬تغذ یه وافر با شیر مادر‪.‬‬

‫‪ ‬جلو گیری از غذاهای صنعتی‪.‬‬

‫‪ ‬تطبیق واکسینها‬

‫ویتامین ‪ A‬برای رویت ( دید ) ‪ ,‬مقاومت علیه مکروب ها و نشو نما بدن ضروری است‬ ‫ویتامین ‪: A‬‬
‫فقدان ویتامین ‪ A‬در اکثر مرگ ومیر های اطفال رول ضمیموی دارد‬

‫منابع ویتامین ‪:A‬‬

‫‪ ‬منابع حیوانی ویتامین ‪ A‬یا ‪Retinol‬‬

‫‪ ‬روغن ماهی‪ ،‬جگــر‪ ،‬مسکه‪ ،‬روغن زرد‪ ،‬زردی تخم و شیر میباشد‪.‬‬

‫‪ ‬منابع نباتی ویتامین ‪A‬‬

‫‪ ‬زردک‪ ،‬سـبزیجات برگدار‪ ،‬بادنجان رومی‪ ،‬ام که خوب رسیده باشد غله جات و غیره میباشد‪.‬‬

‫فقدان ویتامین ‪ A‬در اثر کمبود ان درمواد غذایی وهمچنان در بعضی مریضی های مانند سوه تغذی وسرخکان به‬
‫وجود می ایند که باعث شب کوری وحتی کور دایمی ‪ ,‬مقاومت ضعیف علیه انتانات وتوقف نشو نمای اطفال میگردد‬

‫دوزهای وقایوی ویتامین ‪:A‬‬

‫توزیع کپسول های ویتامین ‪ A‬یکی از طرق وقایه از کمبود ان میباشد در ممالک که فقدان ویتامین ‪ A‬معمول‬
‫است توزیع ویتامین ‪ A‬دربرنامه روتین معافیت کتلو ی صورت میگیرد نفوس مورد هدف را اطفال باالتر از ‪6‬‬
‫ماهه تشکیل میدهد در افغانستان ویتامین ‪ A‬برای اطفال ‪ 6‬تا ‪ 59‬مه سال دومرتبه هر شش ماه بعد درجریان‬
‫روزهای ملی واکسیناسیون توزیع میگردد مقدار ان قرار ذیل‬

‫‪ ( ‬اطفال ‪6‬ماه – ‪ 11‬ماهه ‪IU 100,000‬‬

‫‪ ‬اطفال ‪ 59 -12‬ماهه ‪) 200,000 IU‬‬

‫انتانات حاد طرق تنفسی‪ :‬انتانات حاد طرق تنفسی علت عمده مصابیت و مرگ و میر را نزد اطفال کمتر از ‪5‬‬
‫سال تشکیل میدهد که اغلبا ً در فصل سرما بوجود میاید گرچه مشکل است که وقوعات مرض را کاهش دهیم اما‬
‫باانکشاف وانکشاف تدابیر معین برای مواظبت مصابین مرض در بین کار مندان صحی و والدین میتوان درجه وفیات (‬
‫مرگ ومیر ) ناشی ازمرض وشدت مرض راکاهش دهیم ‪.‬‬

‫هر طفلیکه سرفه میکند یا مشکالت تنفسی دارد باید ارزیابی گردد ‪ .‬در صورتیکه طفل تنفس سریع یا کشش صدری‬
‫داشته باشد باید فورا به مرکز صحی راجع ساخته وشود (سینه بغل )‬

‫اطفال که دارای عالیم ذیل اند باید عاجال به مرکز صحی روان شوند‬

‫عدم توانایی در چوشیدن شیر ‪ ,‬ونوشیدن ‪ ,‬گنسیت ‪ ,‬سوه تغذی شدید ‪ ,‬کاهش درجه حرارت یا ازدیاد درجه‬ ‫•‬
‫حرارت بدن ( نز د کمتر از دوماهه) اختالجات وسیانوز‬

‫اطفالیکه سرفه ومشکل تنفسی دارد وعالیم فوق الذکر را ندارد به مریض شدید تنفسی یا سینه بغل مصاب‬ ‫•‬
‫نبوده درخانه تداوی گردد‬
 ‫تداوی خانگی قرار ذیل میباشد ‪:‬‬
‫به مادر بگویید که ‪:‬‬

‫‪ .1‬طفل را گرم نگهدارد اما نه بسیار داغ با پوشاندن لباس زیاد‬

‫‪ .2‬طفل را بیشتر وبهتر تغذیه کند و اطفال شیر خوار با شیر مادر تغذی شود‬

‫‪ .3‬به طفل مایعات بیشتر بدهید تدابیر خانگی از اهمیت زیاد برخوردار است‬

‫‪ .4‬بینی طفل را منظما پاک کنید تا باز باشد‬

‫‪ .5‬اطفال شانرا واکسین کنند متوجه باشند که این یکی از مهمترین تدابیر وقایوی به شمار می رود‬

‫تعریف سینه و بغل‪ :‬مریض وقتی سینه و بغل گفته میشود که تنفس سریع داشته باشد‪.‬‬

‫تعریف سینه و بغل شدید‪ :‬مریض وقتی سینه و بغل شدید دارد که برعالوه تنفس سریع کشش قفس صدری داشته‬
‫باشد‪.‬‬

‫ترتیب کننده ‪ :‬مرتضی باقری ماستر ترینر معافیت کتلوی زون مرکز‬