‫دوخت (‪)1‬‬

‫رشتة‪ :‬طراحی و دوخت‬

‫زمینة‪ :‬خدمات‬
‫گروه تحصیلی‪ :‬هنر‬
‫شاخة‪ :‬آموزش فنی و حرفه ای‬
‫شمارة درس‪3462 :‬‬

‫پاسبان‪ ،‬شریفه‬ ‫‪646/2‬‬

‫الف ‪ 179‬پ دوخت(‪ /)1‬مؤلفان‪ ‌:‬شریفه پاسبان و دیگران‪ -.‬تهران‪ :‬شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران‪،‬‬
‫‪1391‬‬ ‫‪1391‬‬
‫‪ 200‬ص‪‌: .‬مصور‪( -‬آموزش فنی و حرفه ای؛ شمارة درس ‪)3462‬‬
‫متون درسی رشته طراحی و دوخت گروه تحصیلی هنر‪ ،‬زمینة خدمات‪.‬‬
‫برنامه ریزی و نظارت‪ ،‬بررسی و تصویب محتوا‪ :‬کمیسیون برنامه ریزی و تألیف کتاب های درسی رشته‬
‫طراحی و دوخت دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش‬
‫و پرورش‪.‬‬
‫‪ .1‬خیاطی‪ .‬الف‪ .‬ایران‪ .‬وزارت آموزش و پرورش‪ .‬دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی و‬
‫حرفه ای و کاردانش‪ .‬ب‪.‬عنوان‪ .‬ج‪.‬فروست‬
 ‫جمهوری اسالمی ایران‬
‫وزارت آموزش و پرورش‬
‫سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی‬

‫همکاران محترم و دانش​آموزان عزیز‪:‬‬

‫پیشنهادها و نظـرهای خود را دربارة مـحتوای این کتاب به نشانی‪:‬‬
‫تهران ـ صندوق پستی شمارة ‪ 4874/15‬دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های‬
‫فنی و حرفه ای و کاردانش‪ ،‬ارسال فرمایند‪.‬‬

‫‪info@tvoccd.sch.ir‬‬ ‫پیام نگار (ایمیل)‬

‫‪www.tvoccd.sch ir‬‬ ‫وب گاه (وب سایت)‬

‫برنامه ریزی محتوا و نظارت بر تألیف‪ :‬دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش‬
‫نام کتاب‪ :‬دوخت (‪359/84 -)1‬‬
‫مؤلفان‪ ‌:‬شریفه پاسبان‪ ،‬طاهره ذاکر رضوی‪ ،‬فاطمه صدر اصفهانی و رویا کریمی‬
‫اعضای کمیسیون تخصصی‪ :‬حمیده گرایلی‪ ،‬محترم نی زاری‪ ،‬کوکب نخعی‪ ،‬عباس میر شجاعیان حسینی‪ ،‬زهرا ستاری‪،‬‬
‫اکرم رستگاری مقدم ناجی‪ ،‬زهرا امانی تهرانی‪ ،‬آمنه شیخ‪ ،‬زهرا فیروز یار و فاطمه صنعتی‬
‫نظارت بر چاپ و توزیع‪ :‬ادارة کل چاپ و توزیع کتاب های درسی‬
‫تهران‪ -‬خیابان ایرانشهر شمالی‪ -‬ساختمان شمارة ‪ 4‬آموزش و پرورش (شهید موسوی)‬
‫تلفن‪ ،88831161- 9 :‬دورنگار‪ ،88309266 :‬کد پستی‪ ،1584747359 :‬وب سایت‪www.chap.roshd.ir :‬‬
‫مدیر امور فنی و چاپ‪ :‬س ّیداحمد حسینی‬
‫طراح گرافیکی تصاویر‪ :‬فاطمه رئوف پی‪ ،‬فریبا رهدار‬
‫رسامی الگو‪ :‬فاطمه رئوف پی‪ ،‬فریبا رهدار‬
‫صفحه آرا‪ :‬فاطمه رئوف پی‪ ،‬فریبا رهدار‬
‫طراح جلد‪ :‬مریم کیوان‬
‫ناشر‪ :‬شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران‬
‫(تهران‪ -‬کیلومتر ‪ 17‬جاده مخصوص کرج‪ -‬خیابان ‪" 61‬داروپخش") تلفن‪ ،44985161-5 :‬دورنگار‪،4498516 :‬‬
‫صندوق پستی‪37515​-139 :‬‬
‫چاپخانه‪ :‬شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران‬
‫نوبت و سال چاپ‪ :‬دوم‪1391 -‬‬
‫حق چاپ محفوظ است‪.‬‬

‫‪ISBN: 964-05-0154-9‬‬ ‫شابک‪964-05-0154-9 :‬‬

‫شما عزیزان کوشش کنید که از این وابستگی بیرون آیید و احتیاجات‬
‫کشور خودتان را برآورده سازید‪ ،‬از نیروی انسانی ایمانی خودتان غافل‬
‫نباشید و از اتکای به اجانب بپرهیزید‪.‬‬
‫امام خمینی « قدس سره شریف»‬
‫‪8‬‬ ‫مقدمه‬
‫‪9‬‬ ‫سخنی با هنر آموز‬
‫‪10‬‬ ‫هدف کلی کتاب‬

‫(فصل اول)‬
‫‪12‬‬ ‫ویژگی‌های کارگاه خیاطی شخصی‬
‫‪13‬‬ ‫وسایل برش و دوخت‬
‫‪14‬‬ ‫سوزن‬
‫‪16‬‬ ‫نخ‬
‫‪18‬‬ ‫قیچی‬
‫‪20‬‬ ‫ملزومات خیاطی‬
‫‪22‬‬ ‫وسایل عالمت‌گذاری‬
‫‪23‬‬ ‫الیه چسب‬
‫‪24‬‬ ‫بست‌ها در لباس‬
‫‪25‬‬ ‫انواع نوار‬
‫‪27‬‬ ‫اتو‬
‫‪30‬‬ ‫ماشین‌های دوخت‬
‫‪34‬‬ ‫پرسش های پایان فصل اول‬

‫(فصل دوم)‬
‫‪37‬‬ ‫اجزای چرخ (همه‌کاره)‬
‫‪39‬‬ ‫درجه های تنظیم چرخ همه‌کاره‬
‫‪39‬‬ ‫تمیز کردن قاب ماکو و کمپلت‬
‫‪40‬‬ ‫پایه‌های مختلف چرخ همه‌کاره‬
‫‪41‬‬ ‫بستن سوزن چرخ‬
‫‪41‬‬ ‫نخ کردن ماسوره‬
‫‪42‬‬ ‫قرار دادن ماسوره در ماکو‬
‫‪43‬‬ ‫مراحل نخ کردن چرخ همه‌کاره‬
‫‪44‬‬ ‫اجزای چرخ (راسته‌دوز)‬
‫‪46‬‬ ‫پایه‌های چرخ راسته‌دوز (صنعتی)‬
‫‪47‬‬ ‫بستن سوزن‬
‫‪47‬‬ ‫نخ کردن ماسوره‬
‫‪47‬‬ ‫تمیز کردن کمپلت‬
‫‪48‬‬ ‫مراحل نخ کردن چرخ راسته‌دوز‬
‫‪49‬‬ ‫هنگام استفاده از چرخ به این نکات توجه کنید‬
‫‪50‬‬ ‫رفع عیب در چرخ‬
‫‪52‬‬ ‫پرسش های پایان فصل دوم‬

‫( فصل سوم )‬
‫‪56‬‬ ‫پارچه‬
‫‪58‬‬ ‫خصوصیات پارچه‬
‫‪59‬‬ ‫انواع پارچه‬
‫‪60‬‬ ‫انواع دوخت‬
‫‪62‬‬ ‫درز‬
‫‪65‬‬ ‫تهیه نوار اریب‬
‫‪66‬‬ ‫پاک دوزی‬
‫‪68‬‬ ‫دوخت مغزی‬
‫‪69‬‬ ‫تهیه بندینک‬
‫‪70‬‬ ‫انواع لبه دوزی‬
‫‪75‬‬ ‫کش‬
‫‪77‬‬ ‫دکمه و قزن‬
‫‪79‬‬ ‫جا دکمه‬
‫‪80‬‬ ‫نکات دوخت‬
‫‪82‬‬ ‫پرسش های پایان فصل سوم‬
 ‫(فصل چهارم)‬
‫‪84‬‬ ‫دوخت زیپ‬
‫‪84‬‬ ‫زیپ یک طرفه‬
‫‪86‬‬ ‫زیپ دو طرفه‬
‫‪87‬‬ ‫زیپ مخفی‬
‫‪88‬‬ ‫زیپ شلوار‬
‫‪91‬‬ ‫دوخت پنس‪ ،‬کمر‪ ،‬سجاف‬
‫‪91‬‬ ‫پنس‬
‫‪93‬‬ ‫کمر‬
‫‪96‬‬ ‫سجاف‬
‫‪98‬‬ ‫اتوکشی‬
‫‪98‬‬ ‫هنگام اتوکشی به این نکات توجه کنید‪.‬‬
‫‪99‬‬ ‫اتوی درز‬
‫‪100‬‬ ‫اتوی پارچه مخمل‬
‫‪100‬‬ ‫فرم دادن به پارچه با اتو‬
‫‪101‬‬ ‫برش پارچه‬
‫‪101‬‬ ‫طول و عرض پارچه‬
‫‪101‬‬ ‫اریب پارچه‬
‫‪101‬‬ ‫صاف کردن سرکج پارچه‬
‫‪102‬‬ ‫روش تعیین مقدار پارچه‬
‫‪103‬‬ ‫روش قرارگیری الگو روی پارچه‬
‫‪104‬‬ ‫برش پارچه‌های طرح‌دار‬
‫‪108‬‬ ‫روش های انتقال الگو‬
‫‪110‬‬ ‫آسترکشی‬
‫‪112‬‬ ‫پرسش های پایان فصل چهارم‬

‫(فصل پنجم)‬
‫‪115‬‬ ‫پاترون اساس دامن‬
‫‪119‬‬ ‫دامن فون‬
‫‪123‬‬ ‫دامن ترک‬
‫‪126‬‬ ‫پرسش های پایان فصل پنجم‬

‫( فصل ششم )‬
‫‪130‬‬ ‫دامن با چاک پیلی در پشت‬
‫‪136‬‬ ‫دامن با پیلی روی زانو‬
‫‪139‬‬ ‫دامن ترک پیلی‌دار‬
‫‪143‬‬ ‫دامن کلوش با پیلی ناودانی‬
‫‪146‬‬ ‫دامن غیرقرینه با پیلی معکوس‬
‫‪149‬‬ ‫دامن لنگی‬
‫‪152‬‬ ‫دامن جیب‌دار‬
‫‪156‬‬ ‫پرسش های پایان فصل ششم‬

‫( فصل هفتم )‬
‫‪159‬‬ ‫دامن شلواری‬
‫‪161‬‬ ‫شلوار‬
‫‪166‬‬ ‫پرسش های پایان فصل هفتم‬

‫( فصل هشتم)‬
‫‪170‬‬ ‫پاترون باال تنه‬
‫‪173‬‬ ‫دوخت یقه گرد‬
‫‪178‬‬ ‫دوخت یقه هفت‬
‫‪181‬‬ ‫دوخت یقه چهارگوش‬
‫‪184‬‬ ‫پرسش های پایان فصل هشتم‬

‫( فصل نهم)‬
‫‪186‬‬ ‫باال تنة جلو باز با برش عمودی از حلقه آستین‬
‫‪191‬‬ ‫بلوز شمیزیه‬
‫‪199‬‬ ‫پرسش های پایان فصل نهم‬
‫‪200‬‬ ‫فهرست منابع و مآخذ‬
‫فرهنگ عبارت است از عادات‪ ،‬آداب و رسوم و شیوة زندگی هر قوم و ملت و بدیهی است لباس جزء الینفک این‬
‫فرهنگ است تا جایی که لباس تبدیل شده به یکی از عناصری که فرهنگ و هویت ملی هر انسان را در چهارچوب‬
‫پوشش به تصویر می کشاند‪ .‬لباس همچون پرچمی است که معرف اخالقیات‪ ،‬اعتقادات هر فرد است و می توان‬
‫آن را پدیده ای فرهنگی دانست که همواره نقش جدی در هویت اعضای یک جامعه دارد‪.‬‬
‫شاید اولین عامل برای پیدایش لباس نیاز به پوشش بدن در مقابل دیگران و همچنین حفاظت آن در مقابل عناصری‬
‫چون باد و طوفان‪ ،‬سرما و گرما بوده اما قطعاً نوع و شکل آن تصادفی نبوده و عواملی چون اقلیم‪ ،‬تفکرات معنوی‬
‫و طبیعت اطراف آن ها در آن اثر گذاشته و شکل خاصی را به خود گرفته است‪.‬‬
‫بی تردید عواملی چون تحوالت اقتصادی و سیاسی‪ ،‬علمی و فرهنگی‪ ،‬تأثیر مستقیم در نوع پوشش هر قوم و ملت‬
‫گذاشته تا به صورت فعلی در آمده‪ .‬در گذشته هر کشوری که در جنگ مغلوب می شد‪ ،‬ملزم بود تا پوشش کشور‬
‫غالب را برای مردمش بپذیرد‪ .‬اما امروزه وقتی فرهنگ کشوری وارد کشور دیگر می شود مردم آن سرزمین بدون‬
‫آنکه آگاهی داشته باشند لباس آنان را می پوشند و مانند آنها فکر می کنند‪.‬‬
‫امروزه تالش عظیمی در عرصه پوشاک در تمامی کشور ها صورت می گیرد و لباس به یک کاالی پرسود تجاری‬
‫تبدیل می شود‪ ،‬که مانند سربازی با خود اندیشه کشور مبدأ را به همراه دارد و اگر ما در این راستا تالش نکنیم دیر‬
‫یا زود تحت تأثیر کشور غالب خواهیم بود‪.‬‬
‫بدیهی است فراگیری هنر خیاطی و برطرف کردن نواقص آن می تواند شروعی مناسب برای تولید باشد و لباسی‬
‫عرضه گردد که هم خوانی زیادی با فرهنگ و نگرش و مذهب ایرانی ما داشته باشد و هر چه زیباتر این هنر را‬
‫نمایش بگذارد‪.‬‬
‫در این کتاب با ابزار و لوازم برش و چگونگی ترسیم الگو آشنا می شوید‪ .‬ابتدا اصول اولیه الگوها‪ ،‬سپس مدل های‬
‫گوناگون تهیه و آموزش داده شده است‪.‬‬
‫الزم به ذکر است که تألیف این کتاب بر اساس روش متریک و تجربیات و اندوخته های علمی مؤلفین می باشد‬
‫که سعی شده از علوم روز بهره ببرد تا با کیفیت هر چه بهتر ارائه شود‪.‬‬
‫در پایان از تمام همکاران محترم و دوستان عزیزی که ما را در این راه یاری کرده اند و همراه و پشتیبان ما بوده​اند‬
‫تشکر و قدردانی می کنیم‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫با آرزوی موفقیت و تشکر از زحمات شما‪ ،‬برای بهتر انجام دادن و تحقق اهداف درسی به موارد زیر توجه کنید‪.‬‬
‫بعد از آموزش اندازه‌گیری هنرجویان دو به دو اندازه‌گیری را انجام دهند‪.‬‬
‫اندازه گیری هنرجویان هر سه ماه کنترل شود‪.‬‬
‫آموزش روش‌های دوخت طی مراحل دوخت اصلی انجام شده و از نمونه‌های کوچک خودداری شود‪( .‬به جز‬
‫روش‌هایی که در کتاب به کار گرفته نشده است‪).‬‬
‫دوخت‌ها به تعداد گفته شده در کتاب انجام شود (بعضی از مدل‌ها فقط قسمت جلوی لباس الزم است و نیازی‬
‫به دوخت کامل نیست‪).‬‬
‫هنرآموزان عزیز‪ ،‬با زمان‌بندی صحیح می‌توانید عالوه بر الگوهای کتاب‪ ،‬از مدل‌های دیگر در دامن و باال تنه‬
‫استفاده کنید‪.‬‬
‫عیوب احتمالی اندام در مرحلة دوخت پاترون دامن‪ ،‬شلوار و باال تنه برطرف گردد و با الگوی اصالح شده‬
‫دوخت اصلی انجام شود‪.‬‬
‫در صورتی که روش‌های دوخت (عالمت‌گذاری‪ ،‬پاک‌دوزی‪ ،‬دوخت زیپ و لبه دوزی پایین لباس) با جنس‬
‫پارچة هنرجو مطابقت ندارد می‌توانید روش‌ها را جابجا کنید‪.‬‬
‫نمره دوخت براساس مراحل برش و دوخت به هنرجویان داده شود و از نمره دادن به صورت کلی پرهیز شود‪.‬‬
‫به طور مثال در دامن ساده‪:‬‬
‫‪ - 1‬نحوة قرارگیری الگو روی پارچه‬
‫‪ - 2‬عالمت‌گذاری صحیح‬
‫‪ - 3‬دوخت پنس ها و درزها‬
‫‪ - 4‬پاک دوزی‬
‫‪ - 5‬اتوکشی‬
‫‪ - 6‬دوخت زیپ‬
‫‪ - 7‬دوخت کمر‬
‫‪ - 8‬دوخت لبة لباس‬
‫‪ - 9‬تمیزی دوخت‬
‫کتاب دوخت آزمون تئوری ندارد و سؤاالت پایان فصل فقط برای تمرین و دقت بیشتر هنرجویان می‌باشد‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫دوخت انواع الگوی اساس دامن‌‪ ،‬شلوار‪ ،‬باال تنه و آستین‬

‫‪10‬‬
 ‫کارگاه خیاطی و کاربرد وسایل دوخت‬ ‫هدف‌کلی‪:‬‬
‫هدف های رفتاری‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫ویژگی‌های کارگاه خیاطی را بیان کند‪.‬‬ ‫ ‪1‬‬

‫‪ 2‬انواع وسایل دوخت را نام ببرد‪.‬‬
‫‪ 3‬کاربرد سوزن (ته‌گرد‪ ،‬دوقلو و استریچ و ‪ )...‬را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪ 4‬کاربرد انواع قیچی (ساده‪ ،‬زیگزاگ‪ ،‬قیچی با تیغه گرد و ‪ )...‬را شرح دهد‪.‬‬
‫‪ 5‬کاربرد انواع ملزومات دوخت (وزنه‪ ،‬گیره‪ ،‬خط کش موازنه‪ ،‬پا صاف کن‪ ،‬وسایل عالمت گذاری) را شرح دهد‪.‬‬
‫‪ 6‬کاربرد انواع الیی را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪ 7‬کاربرد انواع زیپ‪ ،‬قزن‪ ،‬و دکمه را بیان کند‪.‬‬
‫‪ 8‬کاربرد انواع نوارهای (قیطان‪ ،‬روبان‪ ،‬اریب‪ )...‬را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪ 9‬کاربرد انواع اتوی (ساده‪ ،‬بخار‪ ،‬پرس‪ )...‬را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪ 10‬کاربرد انواع ملزومات اتو (میز اتو‪ ،‬ژانت‪ ،‬بالشتک‪ )...‬را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪ 11‬کاربرد انواع ماشین های دوخت(راسته دوز‪ ،‬سر دوز‪ ،‬همه کاره خانگی‪ )...‬را شرح دهد‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫کار خواهد شد‪.‬‬
‫الزم است در کارگاه دوخت وسایل مورد نیاز در‬
‫جای مناسب قرار گیرد‪ ،‬که به سهولت قابل دسترسی‬
‫باشد و با استفاده از کمد دیواری از شلوغ شدن فضای‬
‫کارگاه می‌توان کم کرد‪.‬‬
‫همچنین با کف‌پوش کردن کف کارگاه و تعبیه‬
‫دستشویی نظافت به راحتی انجام می‌گیرد‪ .‬امکانات‬
‫جانبی دیگر مثل کامپیوتر‪ ،‬تصاویر مدل لباس سرعت‬
‫و لذت کار را بیشتر خواهد کرد‪( .‬تصویر ‪)1-1‬‬
‫تصویر ‪1-1‬‬
‫‪12‬‬
‫کارگاه خیاطی‬
‫ویژگی‌های کارگاه خیاطی شخصی‬
‫کارگاه خیاطی شرایط ویژه‌ای الزم دارد‪ ،‬از جمله‬
‫فضایی با ابعاد کافی‪ ،‬نور مناسب‪ ،‬تهویة درست‬
‫وسیستم برق‌رسانی صحیح وایمن است‪ .‬همچنین‬
‫کیفیت خوب و استاندارد وسایل و تجهیزات در‬
‫کارگاه از قبیل میز برش با سطحی صاف و رنگ‬
‫روشن در ارتفاع و ابعاد مناسب‪ ،‬صندلی راحت با‬
‫پشتی استاندارد‪ ،‬میز اتو‪ ،‬چرخ خیاطی و میز چرخ و‬
‫اتاق پرو‪ ،‬آینه‪ ،‬مانکن‪ ،‬کاور‪ ،‬جالباسی باعث کیفیت‬
 ‫وسایل برش و دوخت‬

‫تصویر ‪1-2‬‬

‫‪13‬‬
 ‫سوزن‬
‫سوزن‌ها به دو دسته ماشینی (چرخ) و دستی تقسیم می‌شود‪ .‬در هر دو دسته سوزن سایزهای مختلفی دارد که نسبت‬
‫به ضخامت و نوع پارچه اندازة آن انتخاب می‌شود‪.‬‬

‫‪ -1‬سوزن دست‌دوزی و سوزن نخ‌کن‬

‫سوزن در انواع ظریف و ضخیم با طول‌های متفاوت‬

‫وجود دارد‪ ،‬بهتر است متناسب با نوع پارچه در هنگام‬
‫دوخت با دست‪ ،‬انتخاب شود‪.‬‬
‫سوزن نخ‌کن ‪ :‬وسیله‌ای است که از آن برای نخ کردن‬
‫سوزن استفاده می‌شود‪( .‬تصویر ‪)1-3‬‬
‫تصویر ‪1-3‬‬

‫‪ -2‬سوزن ته‌گرد و انگشتانه‬

‫سوزن ته‌گرد در اندازه‌های مختلف موجود است‬

‫و نوع بلند و تیز آن مناسب‌تر برای خیاطی می‌باشد‪،‬‬
‫و برای موارد متفاوتی از جمله اتصال موقت قطعات‬
‫لباس و درزها به کار می‌رود‪.‬‬
‫انگشتانه برای محافظت انگشت در هنگام استفاده از‬
‫تصویر ‪1-4‬‬
‫سوزن به کار می‌رود‪( .‬تصویر ‪)1-4‬‬

‫‪ -3‬سوزن چرخ خیاطی‬

‫این نوع سوزن در شماره‌های مختلف از قبیل شمارة‪10‬‬

‫الی ‪ 18‬موجود است‪ .‬شماره‌ها نشان‌دهن ‌دة‌ضخامت‬
‫سوزن است‪ .‬هرچه شماره باالتر باشد سوزن ضخیم‌تر‬
‫می‌شود‪ .‬که در هنگام دوخت به وسیلة چرخ خیاطی‪،‬‬
‫متناسب با نوع پارچه انتخاب می‌شود‪.‬‬
‫تصویر ‪1-5‬‬

‫‪14‬‬
 ‫‪ -4‬سوزن چرخ صنعتی (راسته دوز و سردوز «اورلوک»)‬

‫انتهای سوزن های صنعتی گرد است‪ .‬سوزن چرخ‬

‫راسته دوز طول بلندتری نسبت به سوزن سردوز دارد‪،‬‬
‫و در شماره های متفاوتی موجود است‪( .‬تصویر ‪)1-6‬‬

‫تصویر ‪1-6‬‬
‫‪ -5‬سوزن دوقلو‬

‫برای دوخت های تزئینی به کار می رود‪ .‬الزم است‬

‫از دو نخ به طور همزمان استفاده شود‪( .‬تصویر ‪)1-7‬‬

‫تصویر ‪1-7‬‬

‫‪ -6‬سوزن استرج «ژرسه دوزی»‬

‫این سوزن ظریف است و معموالً قسمت انتهای آن‬

‫به رنگ تیره می باشد که به سوزن سوخته معروف‬
‫است و برای دوخت پارچه های کشی مناسب است‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-8‬‬

‫تصویر ‪1-8‬‬

‫الزم به ذکر است تنوع سوزن ها بسیار زیاد است و ما در این قسمت به بخشی از آن ها که مورد استفاده بیشتری دارند اشاره کردیم‪ .‬انواع سوزن های دیگر‬
‫مانند سوزن شارپ ‪ -‬منجوق دوزی ‪ -‬ژور دوزی و سه گوش هستند که هر کدام مخصوص دوخت و پارچة خاصی می باشند‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫نخ‬
‫نخ از نظر جنس‪ ،‬رنگ‪ ،‬ضخامت و کاربرد‪ ،‬تنوع زیادی دارد و به شکل‌های قرقره‪ ،‬سیگارت‪ ،‬دوک و ‪ ...‬موجود‬
‫است‪ .‬نوع نخ متناسب با جنس پارچه و کاربرد آن انتخاب می‌شود‪.‬‬

‫‪ -1‬نخ کوک‬

‫نخی کم تاب است و برای اتصال موقت درزها‬

‫توسط دوخت با دست به کار می‌رود‪ .‬نوع مرسریزه‬
‫آن مرغوب‌تر است‪( .‬تصویر ‪)1-9‬‬

‫تصویر ‪1-9‬‬

‫‪ -2‬نخ پلی‌استر تابیده‬

‫این نوع نخ مناسب چرخ خیاطی است و در‬

‫سایزهای مختلف موجود است و برای دوخت‬
‫پارچه‌های گوناگون به کار می‌رود‪( .‬تصویر ‪)1-10‬‬

‫تصویر ‪1-10‬‬
‫‪ -3‬نخ ابریشمی‬

‫این نوع نخ دارای تاب کم و ظاهری براق است و‬

‫در دوخت‌های تزئینی در پارچه‌های لطیف و حریر به‬
‫کار می‌رود‪( .‬تصویر ‪)1-11‬‬

‫تصویر ‪1-11‬‬

‫‪16‬‬
 ‫‪ -4‬نخ ترویرا‬

‫این نخ دارای تاب کم و نازک است و همچنین‬

‫کمی حالت ارتجاعی دارد‪.‬‬
‫از این نوع نخ در چرخ سردوز و پارچه‌های کشی‬
‫می‌توان استفاده کرد‪( .‬تصویر ‪)1-12‬‬

‫تصویر ‪1-12‬‬

‫‪ -5‬نخ عمامه و دمسه‬

‫از این نخ‌ها برای دوخت‌های تزئینی‪ ،‬یا شالل به‬

‫وسیله دست یا چرخ خیاطی استفاده می‌شود‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-13‬‬

‫تصویر ‪1-13‬‬

‫‪ -6‬کش ماسوره‬

‫برای چین کش کردن پارچه هایی با ضخامت کم‬

‫یا متوسط به کار می‌رود‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-14‬‬

‫تصویر ‪1-14‬‬

‫‪17‬‬
 ‫قیچی‬
‫‪ -1‬قیچی ساده‬

‫تیغة آن صاف است‪ .‬نوع سبک آن برای برش‬

‫پارچه‌های لطیف و از نوع سنگین آن برای پارچه‌های‬
‫ضخیم استفاده می‌شود‪.‬‬
‫در هنگام استفاده طوالنی از قیچی‌های سنگین‪ ،‬لبة آن‬
‫را به میز تکیه دهید تا مانع خستگی دست شود‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-15‬‬

‫توجه‪:‬‬
‫تصویر ‪1-15‬‬ ‫از قیچی پارچه فقط جهت برش پارچه‬
‫استفاده کنید تا عمر طوالنی‌تر داشته‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪ -2‬قیچی زیگزاگ‬

‫تیغه‌های آن به شکل دندانه‌دار «زیگزاگ» است‪.‬‬

‫برای پاک‌دوزی درزها و برش پارچه‌هایی که به‬
‫سرعت ریش می‌شوند بکار می‌رود‪( .‬تصویر ‪)1-16‬‬
‫تصویر ‪1-16‬‬ ‫‪ -3‬قیچی با تیغه گرد (کاتر)‬

‫این قیچی همراه با تخته برش ( َمت) به کار می‌رود‪.‬‬

‫و برای برش خطوط منحنی و همچنین برش‬
‫پارچه‌های لغزنده مناسب است و سرعت کار را‬
‫افزایش می‌دهد‪.‬‬
‫در تکه‌دوزی برای برش قطعات پارچه نیز استفاده‬
‫می‌شود‪( .‬تصویر ‪)1-17‬‬
‫تصویر ‪1-17‬‬

‫‪18‬‬
 ‫‪ -4‬قیچی برقی‬

‫از این وسیله برای برش چندین الیه پارچه با هم‬

‫استفاده می‌شود و در تولیدی ها کاربرد بیشتری دارد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-18‬‬

‫تصویر ‪1-18‬‬

‫‪ -5‬نخ چین‬

‫برای قیچی کردن سرنخ‌های اضافی در زمان‬

‫دوخت به کار می‌رود‪( .‬تصویر ‪)1-19‬‬

‫تصویر ‪1-19‬‬

‫‪ -6‬بشکاف‬

‫این وسیله برای شکافتن درز یا باز کردن جادکمه‬

‫استفاده می‌شود‪( .‬تصویر‪)1-20‬‬

‫تصویر ‪1-20‬‬

‫‪19‬‬
 ‫ملزومات خیاطی‬
‫‪ -1‬وزنه‬

‫برای ثابت نگه داشتن الگو روی پارچه هنگام برش‬

‫عالوه بر سوزن ته گرد از وزنه هم می‌توان استفاده‬
‫کرد‪ .‬توجه داشته باشید در بعضی از پارچه‌ها مانند‬
‫چرم‪ ،‬ساتن و ‪ ...‬نمی‌توان سوزن ته گرد به کار برد‬
‫باید از وزنه استفاده شود‪( .‬تصویر‪)1-21‬‬
‫تصویر ‪1-21‬‬

‫‪-2‬گیره‬

‫برای ثابت نگه داشتن پارچه روی میز استفاده‬

‫می‌شود‪ .‬خصوصاً پارچه‌هایی که لغزنده هستند و در‬
‫هنگام برش ممکن است جابه جا شوند‪( .‬تصویر‪)1-22‬‬

‫تصویر ‪1-22‬‬

‫‪ -3‬چسب کاغذی‬

‫در هنگام برش پارچه‌های لطیف‪ ،‬چرمی و غیره به‬

‫کار می‌رود‪ .‬از آن به جای سوزن ته گرد و همچنین‬
‫برای مشخص شدن پشت و روی بعضی از پارچه‌ها‬
‫و یا شماره‌گذاری قطعات شبیه به هم نیز استفاده‬
‫می شود‪( .‬تصویر‪)1-23‬‬

‫تصویر ‪1-23‬‬

‫‪20‬‬
 ‫‪ -4‬خط‌کش موازنه‬

‫برای ترسیم خطوط موازی در پارچه و الگو‪ ،‬برای‬

‫مشخص کردن مقدار اضافه درزها به کار می‌رود‪.‬‬
‫(تصویر‪)1-24‬‬

‫تصویر ‪1-24‬‬

‫‪ -5‬پا صاف‌کن‬

‫برای یکنواخت کردن لبة لباس استفاده می‌شود‪.‬‬

‫بدین صورت که فاصلة لبة لباس تا زمین را روی‬
‫پایه مشخص می‌کنیم و بوسیله پمپ کردن پودر‬
‫گچ داخل آن‪ ،‬خط لبة دامن به صورت یکنواخت‬
‫مشخص می‌شود‪( .‬تصویر‪)1-25‬‬

‫تصویر ‪1-25‬‬

‫‪21‬‬
 ‫وسایل عالمت‌گذاری‬
‫این ابزار جهت انتقال خطوط الگو و عالمت‌گذاری روی پارچه به کار می‌رود‪.‬‬

‫‪ -1‬گچ یا مل خیاطی‬

‫در شکل و رنگ‌های مختلف و به صورت گچی یا‬

‫روغنی و مدادی می‌باشد‪( .‬تصویر‪)1-26‬‬

‫تصویر ‪1-26‬‬
‫‪ -2‬رولت‬

‫در شکل‌های مختلف موجود است و برای‬

‫عالمت‌گذاری روی کاغذ و پارچه و با کاربن به کار‬
‫می‌رود‪.‬‬
‫نوع دیگر آن دارای مخزن پودری است که با حرکت‬
‫دادن آن بر روی پارچه به وسیلة پودر داخل آن‬
‫عالمت‌گذاری می‌شود‪( .‬تصویر‪)1-27‬‬

‫تصویر ‪1-27‬‬

‫‪-3‬کاربن‬

‫از این وسیله همراه با رولت استفاده می‌شود‪( .‬دقت‬

‫کنید از رنگ هایی که به رنگ پارچه نزدیک‌تر است‬
‫استفاده شود‪ .‬برای پارچه‌های نازک از کاربن استفاده‬
‫نکنید‪( ).‬تصویر‪)1-28‬‬

‫تصویر ‪1-28‬‬

‫‪22‬‬
 ‫الیه چسب‬
‫از الیه برای ایجاد ضخامت در پارچه و همچنین برای حفظ فرم بعضی از قسمت‌ها‪ ،‬به پشت لباس چسبانده می‌شود‪.‬‬
‫الیه پارچه‌ای‬
‫این نوع الیه دارای ضخامت در رنگ‌های متفاوتی‬
‫است همچنین جنس‌های گوناگونی از قبیل حریر‪،‬‬
‫چلوار‪ ،‬فرانسوی دارد‪.‬‬

‫توجه‪:‬‬
‫بعضی از الیه‌‌های پارچه‌ای مانند چلوار‬
‫تصویر ‪1-29‬‬ ‫را قبل از استفاده برای جلوگیری از آب‬
‫رفت آن باید آب کشی نمود‪.‬‬

‫از این نوع الیه‌ها متناسب با ضخامت پارچه استفاده‬

‫می‌شود‪( .‬تصویر‪)1-29‬‬
‫الیه کاغذی‬
‫مانند الیه پارچه‌ای دارای ضخامت گوناگون است‬
‫که نسبت به نوع پارچه باید انتخاب شود‪.‬‬
‫(تصویر‪)1-30‬‬
‫تصویر ‪1-30‬‬

‫زانفیکس‬
‫از زانفیکس برای اتصال (چسباندن) «تای» پارچه‬
‫در لبة لباس‪ ،‬شلوار‪ ،‬آستین و همچنین اتصال دو قطعه‬
‫پارچه به یکدیگر استفاده می‌شود که در شکل‌های‬
‫مختلف (متری‪ ،‬نواری‪ ،‬پودری) موجود است‪.‬‬
‫(تصویر‪)1-31‬‬

‫تصویر ‪1-31‬‬

‫‪23‬‬
 ‫بست‌ها در لباس‬
‫دکمه‬

‫در انواع مختلف مانند پایه‌دار‪ ،‬بدون پایه‪ ،‬جفتی‬

‫است که نسبت به مدل لباس‪ ،‬جنس پارچه‪ ،‬نوع‬
‫کاربرد و زیبایی انتخاب می‌شود‪ .‬دکمه دارای تنوع‬
‫زیادی است‪( .‬تصویر‪)1-32‬‬

‫تصویر ‪1-32‬‬
‫زیپ‬
‫در انواع مختلف معمولی‪ ،‬مخفی‪ ،‬تزئینی‪ ،‬دندانه‬
‫درشت (فلزی یا استخوانی) مجزا (کاپشنی) با طول‬
‫متفاوت موجود است‪( .‬تصویر‪)1-33‬‬

‫تصویر ‪1-33‬‬
‫قزن‬
‫انواع مختلف دارد و برای اتصال قطعات لباس به‬
‫کار می‌رود‪( .‬تصویر‪)1-34‬‬

‫تصویر ‪1-34‬‬

‫‪24‬‬
 ‫انواع نوار‬
‫این نوع نوارها نسبت به مدل لباس و سلیقة افراد برای زیبایی بیشتر استفاده می‌شود‪ .‬از جمله در برش‌ها‪ ،‬درزها‪،‬‬
‫یقه‪ ،‬لبة لباس‪ ،‬آستین‪ ،‬کمر به کار می‌رود‪.‬‬

‫‪ -1‬قیطان‬

‫نوعی نوار تزئینی است که دارای ضخامت‌های‬

‫مختلف است برای تزئین روی لباس و یا میان درزها‬
‫استفاده می‌شود‪( .‬تصویر‪)1-35‬‬

‫تصویر ‪1-35‬‬
‫‪ -2‬روبان‬

‫در پهنای متفاوت و معموالً از جنس ساتن‪ ،‬حریر‬

‫و‪ ...‬موجود است و در تزئین لباس و گاهی اوقات‬
‫برای جلوگیری از کشیدگی بعضی از درزها بکار‬
‫می‌رود‪( .‬تصویر‪)1-36‬‬

‫تصویر ‪1-36‬‬ ‫‪ -3‬نوار اریب‬

‫کاربردهای متفاوتی دارد مانند دوخت مغزی و‬

‫پاک دوزی درز‪.‬‬
‫نوارهایی است که از اریب پارچه برش خورده و‬
‫دو لبة آن به سمت پشت نوار با اتو «تا» شده است‪.‬‬
‫تقریباً پهنای تاخورده آن «‪ 1‬تا ‪ 2‬سانتی‌متر » می‌باشد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-37‬‬

‫تصویر ‪1-37‬‬

‫‪25‬‬
 ‫‪ -4‬تور‬

‫شکل نواری آن در عرض‌های مختلف به صورت‬

‫یک طرفه‌ و یا دو طرفه موجود است که روی لباس و‬
‫یا بین درزها دوخته می‌شود‪( .‬تصویر ‪)1-38‬‬

‫تصویر ‪1-38‬‬
‫‪ -5‬نوار تزئینی‬

‫انواع مختلفی از نظر پهنا و جنس و شکل ظاهری‬

‫دارد و برای زیبایی بیشتر در لباس به کار می‌رود‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-39‬‬

‫تصویر ‪1-39‬‬

‫‪-6‬کش‬

‫برای دوخت کمر دامن و شلوار یا در لبة آستین و‬

‫قسمت‌های مختلف لباس استفاده می‌شود‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-40‬‬

‫تصویر ‪1-40‬‬

‫‪26‬‬
 ‫اتو‬
‫از اتو برای صاف کردن چروک پارچه و درزهای لباس و همچنین چسباندن الیه و زانفیکس استفاده می‌شود‪.‬‬

‫‪ -1‬اتوی ساده معمولی‬

‫این نوع اتو درجة تنظیم حرارت مناسب برای‬

‫پارچه‌های مختلف را دارد‪( .‬بهتر است در موقع اتو‬
‫کردن از پارچه مخصوص بین اتو و پارچه اصلی‬
‫استفاده شود‪( ).‬تصویر ‪)1-41‬‬

‫تصویر ‪1-41‬‬

‫‪ -2‬اتوی بخار‬

‫دارای درجه تنظیم حرارت برای پارچه‌های مختلف‬

‫و همچنین مخزن آب برای تولید بخار می‌باشد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-42‬‬

‫تصویر ‪1-42‬‬
‫‪ -3‬اتوی مخزن‌دار‬

‫این اتو دارای مخزن آب جداگانه است و به وسیلة‬

‫یک لوله به اتو آب‌رسانی می‌شود که در دو اندازه‬
‫در حال حاضر موجود است‪ .‬اندازه کوچک آن‬
‫(مصرف خانگی) و اندازه بزرگتر (مصرف کارگاهی‬
‫و صنعتی) دارد‪( .‬تصویر ‪)1-43‬‬

‫تصویر ‪1-43‬‬

‫‪27‬‬
 ‫‪ -4‬اتوی بخارساز‬

‫این اتو تولید بخار می‌کند و در رفع چروک‌های‬

‫سطح لباس بدون استفاده از میز اتو به کار می‌رود‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-44‬‬

‫تصویر ‪1-44‬‬

‫‪ -5‬اتوی پرس‬

‫دارای سطح وسیع برای اتو کردن است‪ .‬از این‬

‫اتو برای پرس کردن درزها و همچنین چسباندن‬
‫الیه استفاده می‌شود‪ .‬این اتو در دو نوع ساده و بخار‬
‫موجود است‪( .‬تصویر ‪)1-45‬‬

‫تصویر ‪1-45‬‬
‫‪ -6‬اتوی سرد (خشک)‬
‫از این اتو برای پرس کردن و ثابت ماندن اتوی‬
‫درز لباس‪ ،‬بعد از اتوی گرم استفاده می‌شود‪ .‬از اتوی‬
‫معمولی سنگین‌تر است و نیازی به برق ندارد‪ .‬اگر این‬
‫اتو در دسترس نباشد از سنگ مرمر می‌توان به جای‬
‫آن استفاده کرد‪( .‬تصویر ‪)1-46‬‬

‫تصویر ‪1-46‬‬

‫‪28‬‬
 ‫میز اتو‬
‫دارای سطح صاف و کمی نرم است‪ .‬پایه‌های آن‬
‫در اندازه‌های مختلف می‌باشد‪.‬‬
‫بهتر است روی سطح میز اتو از پارچه نخی با رنگ‬
‫روشن استفاده کنید و پس از چندین بار مصرف شسته‬
‫شود‪( .‬تصویر ‪)1-47‬‬

‫تصویر ‪1-47‬‬
‫ژانت‬
‫وسیله‌ای است که برای اتو کردن درزهای استوانه‌ای‬
‫مثل درز آستین و داخل شلوار به کار می‌رود‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-48‬‬

‫تصویر ‪1-48‬‬
‫بالشتک‬
‫در اندازه و شکل‌های مختلف است که برای اتو‬
‫کردن درزهای منحنی‪ ،‬پنس‌ها‪ ،‬حلقه آستین و ‪...‬‬
‫استفاده می‌شود‪( .‬تصویر ‪)1-49‬‬

‫تصویر ‪1-49‬‬

‫‪29‬‬
 ‫(‪)VOLOLORT‬‬ ‫تخته مخمل‬
‫برای اتو کردن پارچه‌های پرزدار استفاده می‌شود‬
‫که در سطح آن سوزن‌های کوتاه ریزی با فاصلة کم‬
‫تعبیه شده است‪( .‬تصویر ‪)1-50‬‬

‫تصویر ‪1-50‬‬
‫پارچه مخصوص اتوکشی‬
‫از این پارچه برای جلوگیری از برق افتادگی و‬
‫سوختن لباس استفاده می‌شود و بهتر است سفید و‬
‫نخی و نازک باشد‪.‬‬
‫آب افشان‬
‫در صورت در دسترس نبودن اتوی بخار می‌توان از‬
‫آب افشان برای مرطوب کردن پارچه استفاده کرد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-51‬‬
‫تصویر ‪1-51‬‬

‫ماشین‌های دوخت‬
‫اینجا تنها به بخشی از آن می‌پردازیم‪.‬‬ ‫در ابتدا خیاطی با دست انجام می‌شد‪ .‬اما با ابداع‬
‫چرخ‌ها به دو دسته خانگی و صنعتی تقسیم می‌شوند‪.‬‬ ‫چرخ خیاطی دوخت‌ها از حالت دستی به ماشینی‬
‫چرخ‌های خانگی شامل چرخ‌های ساده‪ ،‬همه کاره‬ ‫تغییر یافت و کم کم شکل ساده‌ی چرخ با پیشرفت‬
‫و دیجیتالی است و چرخ‌های صنعتی دارای سرعت‬ ‫تکنولوژی کامل‌تر شد به نحوی که در حال حاضر‬
‫و توان بیشتر هستند از قبیل سر دوز (اورلوک)‪،‬‬ ‫انواع مختلف آن با کاربردهای گوناگون ساخته‬
‫راسته‌دوز‪ ،‬میان‌دوز‪ ،‬جادکمه‌دوز و دکمه‌دوز می‌باشد‪.‬‬ ‫می‌شود و روز به روز در حال پیشرفت است بطوریکه‬
‫دارای تنوع زیاد و کارآیی مختلف می‌باشد که در‬

‫‪30‬‬
 ‫‪ -1‬چرخ‌های خانگی‬
‫چرخ ساده (سياه) به وسیله دست و یا پدال کار‬
‫می‌کند که در قدیم نوع پایی آن نیز بوده است‪ .‬این‬
‫نوع چرخ دوخت بخیه ساده را انجام می‌دهد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-52‬‬

‫تصویر ‪1-52‬‬

‫اما چرخ‌های همه کاره انواع مختلف با پایه‌های‬

‫متفاوت و دوخت‌های گوناگون دارد که حرکت‬
‫آن با پدال و در گونه‌ای از آن بدون پدال (با اهرم)‬
‫صورت می‌گیرد‪( .‬تصویر ‪)1-53‬‬

‫تصویر ‪1-53‬‬

‫همچنین نوع پیشرفتة آن به صورت دیجیتالی با‬

‫استفاده از نرم‌افزارهای مختلف می‌باشد و طبق برنامه‪،‬‬
‫کاربرد متفاوتی دارد‪( .‬تصویر ‪)1-54‬‬

‫تصویر ‪1-54‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪ -2‬انواع چرخ صنعتی‬
‫چرخ‌های صنعتی دارای موتوری قوی هستند که باعث سرعت زیاد آنها می‌شود و هر کدام مخصوص دوخت‬
‫خاصی است‪ .‬مانند راسته‌دوز‪ ،‬سردوز‪ ،‬میان‌دوز‪ ،‬جادکمه‌دوز و دکمه‌دوز می‌باشد‪.‬‬

‫راسته‌دوز‬

‫دوخت این چرخ‪ ،‬بخیة ساده است‪ .‬اما با بستن‬

‫پایه‌های خاص می‌توان دوخت‌های دیگری (زیپ‪،‬‬
‫نوار دوزی) را انجام داد‪( .‬تصویر ‪)1-55‬‬

‫سردوز (اورلوک)‬
‫تصویر ‪1-55‬‬ ‫از نخ‌های ترویرا استفاده می‌شود معموالً سه یا پنج‬
‫نخ به کار می‌رود که سه نخ آن پاک‌دوزی ساده‬
‫را انجام می‌دهد و پنج نخ آن همراه با پاک‌دوزی‬
‫یک دوخت زنجیره کنار آن دارد که برای دوخت‬
‫پارچه‌های تریکو به کار می‌رود‪.‬‬
‫این چرخ در سمت راست پایه یک تیغ برش دارد که‬
‫اضافات و یا ریش‌های پارچه را می‌برد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)1-56‬‬
‫تصویر ‪1-56‬‬
‫میان‌دوز‬

‫از پنج نخ ترویرا استفاده می‌شود‪ .‬برای دوخت‌های‬

‫تزئینی و یا دوخت یقة لباس‌های کشی‪ ،‬مانند تریکو‪،‬‬
‫الکرا‪ ،‬ریون به کار می‌رود‪ .‬شکل دوخت در پشت و‬
‫رو با هم متفاوت است‪( .‬تصویر ‪)1-57‬‬

‫تصویر ‪1-57‬‬

‫‪32‬‬
 ‫دکمه‌دوز‬
‫مخصوص دوخت دکمه است‪( .‬تصویر ‪)1-58‬‬

‫تصویر ‪1-58‬‬
‫جادکمه‬
‫دوخت جادکمه را انجام می‌دهد که باید اندازة‌‬
‫جادکمه را نسبت به دکمه تنظیم کرد‪( .‬تصویر ‪)1-59‬‬

‫تصویر ‪1-59‬‬

‫‪33‬‬
 ‫پرسش های پایان فصل اول‬
‫‪ -1‬نام وسایل دوخت که در اشکال زیر می‌بینید را بنویسید‪.‬‬

‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬

‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬

‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬

‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬

‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬ ‫‪.............................‬‬

‫‪34‬‬
‫کاربرد چرخ (اجزاء – روش راه‌اندازی – رفع عیب)‬ ‫هدف‌ کلی‪:‬‬
‫هدف های رفتاری‪:‬‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫اجزای چرخ همه‌کاره را بیان کند‪.‬‬ ‫ ‪1‬‬

‫درجه تنظیم بخیه و دوخت تزئینی را روی چرخ همه کاره تنظیم کند‪.‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫درجه تنظیم نوع دوخت و کشش نخ را روی چرخ همه کاره تنظیم کند‪.‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫تمیز کردن قاب ماکو و کمپلت چرخ همه کاره را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫پایه‌های چرخ همه کاره را بر اساس نوع کاربرد آن نصب کند‪.‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫روش نصب سوزن چرخ همه کاره را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 6‬‬
‫ماسورة چرخ همه کاره را به وسیلة چرخ نخ کند‪.‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫روش قرار دادن ماسوره را در ماکو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫ماکو ماسوره را در کمپلت چرخ همه کاره قرار دهد‪.‬‬ ‫‪9‬‬
‫مراحل نخ کردن چرخ همه کاره را نام ببرد‪.‬‬ ‫‪10‬‬
‫اجزاء چرخ راسته‌دوز را نام ببرد‪.‬‬ ‫‪ 11‬‬
‫پایه‌های چرخ راسته‌دوز را بر اساس نوع کاربرد آن نصب کند‪.‬‬ ‫‪ 12‬‬
‫روش بستن سوزن چرخ راسته‌دوز را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 13‬‬
‫در چرخ راسته‌دوز ماسوره را به کمک چرخ نخ کند‪.‬‬ ‫‪14‬‬
‫کمپلت چرخ راسته دوز را تمیز کند‪.‬‬ ‫‪15‬‬
‫مراحل نخ کردن چرخ راسته‌دوز را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪16‬‬
‫قبل از شروع کار با چرخ نکات ایمنی و روش استفاده بهتر را در عمل رعایت کند‪.‬‬ ‫‪17‬‬
‫عیوب چرخ را رفع کند‪.‬‬ ‫‪18‬‬

‫‪35‬‬
 ‫چرخ خیاطی‬

‫تصویر ‪2-1‬‬

‫‪36‬‬
 ‫اجزای چرخ (همه کاره)‬
‫این نوع چرخ‌ها تنوع زیادی دارند و توضیح درباره همه آنها در توان این کتاب نیست‪ .‬انتخاب این مدل چرخ به‬
‫علت عمومیت آن در مراکز آموزشی می‌باشد‪ .‬البته در تمام چرخ‌هایی از این نوع کاربرد و جایگاه دکمه‌ها و پایه‌ها‬
‫با تغییرات اندکی شبیه هم است‪( .‬تصویر ‪)2-2‬‬

‫درجه تنظیم دوخت و حرکت سوزن‬

‫نگهدارنده نخ ماسوره‬

‫فنر فشار پایه‬ ‫پایة قرقره‬

‫اهرم باال برنده‬
‫(شیطانک)‬ ‫میلة پرکننده ماسوره‬

‫باز و میلة‬
‫پولک تنظیم‬
‫پرکننده ماسوره‬
‫کشش نخ‬
‫درجه تنظیم‬ ‫درجه تنظیم دوخت های تزئینی‬
‫کشش نخ‬
‫توپی (چرخ باالنس)‬

‫گیره نخ‬

‫میله و پیچ پایه‬

‫تصویر ‪2-2‬‬

‫صفحة کار پیش‌بر‬ ‫میله و پیچ سوزن‬ ‫اهرم باال برنده پایه‬ ‫دکمه برگشت دوخت‬

‫درجة تنظیم طول بخیه‬

‫‪37‬‬
 ‫اجزای چرخ همه‌کاره‬

‫تصویر ‪2-7‬‬ ‫دکمه تنظیم کار پیش‌بر‬ ‫تصویر ‪2-3‬‬ ‫نخ بُر‬

‫تصویر ‪2-8‬‬ ‫ماکو ماسوره‬ ‫تصویر ‪2-4‬‬ ‫المپ‬

‫تصویر ‪2-9‬‬ ‫قاب ماکو‬ ‫تصویر ‪2-5‬‬ ‫توپی‬

‫تصویر ‪2-10‬‬ ‫کمپلت‬ ‫تصویر ‪2-6‬‬ ‫پدال‬

‫‪38‬‬
‫تصویر ‪2-11‬‬ ‫درجه‌های تنظیم چرخ همه کاره‬
‫درجة تنظیم بخیه‬
‫شماره ‪ 0‬تا ‪ 4‬این درجه‪ ،‬دوخت چرخ را از ریز به‬
‫درشت تنظیم می‌کند‪( .‬تصویر ‪)2-11‬‬

‫تصویر ‪2-12‬‬
‫درجة تنظیم دوخت تزئینی‬
‫این درجه امکان دوخت‌های مختلف از جمله‬
‫دوخت‌های تزئینی را به ما می‌دهد‪( .‬تصویر ‪)2-12‬‬

‫درجة تنظیم نوع دوخت‬

‫تصویر ‪2-13‬‬
‫این درجه دوخت‌های گوناگون را از قبیل دوخت‬
‫بخیه‪ ،‬زیگزاگ‪ ،‬جادکمه و ‪ ...‬را انجام می‌دهد و‬
‫پهنای زیگزاگ را نیز تنظیم می‌کند‪( .‬تصویر ‪)2-13‬‬

‫تصویر ‪2-14‬‬ ‫درجة تنظیم کشش نخ‬

‫این درجه به صورت مدرج از شماره ‪ 0‬تا ‪ 9‬را نشان‬

‫می‌دهد‪ .‬برای تنظیم کشش نخ سوزن‪ ،‬شمارة درجه‬
‫را نسبت به ضخامت نخ تعیین کنید‪ .‬هرچه شماره‌ها‬
‫کمتر شود کشش نخ کمتر می‌شود‪( .‬تصویر ‪)2-14‬‬

‫تصویر ‪2-15‬‬
‫تمیز کردن قاب ماکو و کمپلت‬
‫اگر در قاب ماکو و کمپلت پرز و نخ جمع شده‬
‫باشد ابتدا قاب ماکو را باز کنید‪ ،‬سپس با برس پرزهای‬
‫داخل شیار کمپلت را تمیز کنید و پس از تمیز کردن‬
‫کمپلت آن را در جای خود قرار دهید‪( .‬تصویر ‪)2-15‬‬

‫‪39‬‬
 ‫پایه‌های مختلف چرخ همه‌ کاره‬
‫پایه‌های مختلف چرخ برای سهولت دوخت‌های گوناگون به کار می‌رود و هر کدام کاربرد خاصی دارند که‬
‫با توجه به نیاز می‌توان از آن استفاده کرد‪.‬‬

‫تصویر ‪2-22‬‬ ‫تصویر ‪ 2-19‬جادکمه‬ ‫تصویر ‪ 2-16‬پیچ ُرل‬ ‫ساده‬

‫تصویر ‪2-23‬‬ ‫تصویر ‪ 2-20‬دکمه‬ ‫تصویر ‪ 2-17‬سردوز‬ ‫زیپ‬

‫تصویر ‪2-24‬‬ ‫تصویر ‪ 2-21‬پس‌دوز‬ ‫تصویر ‪ 2-18‬دوخت تزئینی‬ ‫زیپ مخفی‬

‫تعویض پایه‬

‫مطابق شکل اهرم (دکمه) را فشار داده تا پایه از‬

‫دو شاخ (میل پایه) جدا شود‪ .‬برای نصب مجدد میل‬
‫پایه را پایین بیاورید تا دو شاخ روی پایه قرار گیرد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)2-25‬‬
‫تصویر ‪2-25‬‬

‫‪40‬‬

‫دهید‪ .‬نخ را از پشت گیره نگهدارنده عبور دهید‪ .‬نخ را‬
‫کمی دور ماسوره بپیچید‪ .‬میلة پرکننده را به سمت بازو‬
‫(سمت راست) فشار دهید‪( .‬تصویر ‪ 2-27‬و ‪)2-28‬‬
‫توپی را خالف جهت عقربة ساعت بچرخانید‬
‫تا مانع حرکت سوزن شود‪ .‬سپس با فشردن پدال‪،‬‬
‫ماسوره پر شود‪ .‬ماسوره پس از پر شدن به صورت‬
‫اتوماتیک توقف می‌کند‪( .‬تصویر ‪)2-29‬‬
‫تصویر ‪2-29‬‬
‫توجه ‪:‬‬
‫پر کردن نخ ماسوره را توسط چرخ خیاطی‬
‫انجام دهید تا نخ به صورت یکنواخت و‬
‫با کشش یکسان روی ماسوره قرار گیرد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)2-30‬‬
‫تصویر ‪2-30‬‬
‫‪41‬‬
‫بستن سوزن چرخ‬
‫با چرخاندن توپی‪ ،‬میل سوزن را به باالترین قسمت‬
‫ببرید‪ .‬پیچ میل سوزن را کمی باز کنید‪ .‬درحالیکه قسمت‬
‫صاف سوزن به سمت پشت چرخ است سوزن را در جای‬
‫خود قرار دهید و پیچ را محکم کنید‪( .‬تصویر ‪)2-26‬‬
‫نخ کردن ماسوره‬
‫ماسوره را روی میله پرکنندة ماسوره چرخ قرار‬
‫تصویر ‪2-26‬‬
‫تصویر ‪2-27‬‬
‫تصویر ‪2-28‬‬
‫از ماکو قرار داده و مطابق شکل با دست بگیرید‪ .‬اگر‬
‫ماکو سریع بیفتد کشش نخ کم است‪( .‬تصویر ‪)2-34‬‬
‫برای تنظیم کشش نخ پیچ روی ماکو را کمی سفت‬
‫کنید‪( .‬تصویر ‪)2-35‬‬
‫ماکو را داخل کمپلت قرار دهید‪ .‬دقت کنید در این‬
‫حالت سوزن در خارج از کمپلت قرار گرفته باشد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)2-36‬‬
‫قرار دادن ماسوره در ماکو‬
‫ماسوره را مطابق شکل داخل ماکو قرار دهید‪ .‬دقت‬
‫کنید که باز شدن نخ در جهت فلش باشد‪( .‬تصویر ‪)2-31‬‬
‫نخ را از شکاف ماکو عبور دهید‪( .‬تصویر ‪)2-32‬‬
‫نخ را از زیر فنر ماکو عبور دهید و از داخل شیار‬
‫بیرون بکشید‪( .‬تصویر ‪)2-33‬‬
‫برای تعیین کشش نخ در ماکو‪ ،‬کمی از نخ را بیرون‬

‫تصویر ‪2-34‬‬ ‫تصویر ‪2-31‬‬

‫تصویر ‪2-35‬‬ ‫تصویر ‪2-32‬‬

‫تصویر ‪2-36‬‬ ‫تصویر ‪2-33‬‬

‫‪42‬‬
 ‫مراحل نخ کردن چرخ همه کاره‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬

‫تصویر ‪2-37‬‬
‫‪-5‬سپس داخل اهرم هدایت کننده (شیطانک) قرار دهید‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫‪ -6‬نخ را از حلقه گیره نخ عبور دهید‪.‬‬
‫‪ -7‬سوزن را نخ کنید‪( .‬تصویر ‪)2-37‬‬

‫توجه ‪:‬‬
‫برای باال آوردن نخ ماسوره نخ را با‬
‫دست چپ نگه دارید‪ ،‬توپی را به سمت‬
‫خود بچرخانید تا سوزن یک بار باال و‬
‫پایین رود تا حلقه ای از نخ زیر باال بیاید‪.‬‬ ‫‪ -1‬نخ را در پایه قرقره قرار دهید‪( .‬در صورتی که از‬

‫در صورتی که این کار را انجام ندهید با‬ ‫دوک استفاده می کنید از پایه مخصوص استفاده شود‪).‬‬

‫شروع دوخت اضافه نخ ماسوره در ابتدای‬ ‫‪ -2‬از گیرة نخ عبور دهید‪.‬‬

‫دوخت در زیر پارچه گره ایجاد می کند‪.‬‬ ‫‪ -3‬از بین پولک های تنظیم کشش نخ بگذرانید‪.‬‬
‫‪ -4‬نخ را داخل شیار قرار داده به نحوی که از روی فنر بگذرد‪.‬‬

‫‪43‬‬
 ‫اجزای چرخ (راسته‌دوز)‬

‫‪ -3‬نمایشگر روغن‬ ‫‪-1‬توپی‬

‫‪-4‬گیره نخ‬ ‫‪ -2‬درجه تنظیم بخیه‬

‫‪3‬‬
‫‪5‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ -5‬پیچ تنظیم فشار پایه‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪7‬‬

‫‪8‬‬

‫‪9‬‬

‫‪ -6‬اهرم باال برنده پایه‬

‫‪ -7‬اهرم باال برنده نخ‬ ‫‪ -8‬پیچ تنظیم کشش نخ‬ ‫‪-9‬پدال برگشت دوخت‬
‫(شیطانک)‬ ‫تصویر ‪2-38‬‬

‫‪44‬‬
 ‫اجزای چرخ راسته‌دوز‬

‫تصویر ‪2-42‬‬ ‫مخزن روغن‬ ‫تصویر ‪2-39‬‬ ‫پایه نگهدارنده دوک‬

‫تصویر ‪2-43‬‬ ‫دکمه روشن خاموش‬ ‫تصویر ‪2-40‬‬ ‫باال برنده پایه (پایی)‬

‫تصویر ‪2-44‬‬ ‫کمپلت‬ ‫تصویر ‪2-41‬‬ ‫پدال‬

‫تصویر ‪2-45‬‬ ‫ماکو ماسوره‬

‫‪45‬‬
 ‫پایه‌های چرخ راسته‌دوز (صنعتی)‬
‫پایه‌های زیر جزء وسایل چرخ نیست و باید جدا خریداری شود و برای سهولت در بعضی از دوخت‌ها به کار می‌رود‪.‬‬

‫تصویر ‪2-50‬‬ ‫زیپ مخفی‬ ‫تصویر ‪2-48‬‬ ‫زیپ مخفی‬ ‫تصویر ‪2-46‬‬ ‫ساده‬

‫تصویر ‪2-51‬‬ ‫دوخت لبه‬ ‫تصویر ‪2-49‬‬ ‫پیچ ُرل‬ ‫تصویر ‪2-47‬‬ ‫زیپ‬

‫امروزه با پیشرفت تکنولوژی پایه های جدید دیگر‪،‬‬

‫برای سرعت در کار به بازار عرضه می شود مانند‪ :‬پایه‬
‫چین‪ ،‬پایه پنبه دوزی و ‪...‬‬

‫تصویر ‪2-52‬‬ ‫نواردوزی‬

‫تعویض پایه‬

‫مطابق شکل پیچ پایه را با پیچ گوشتی باز کنید تا‬

‫پایه از میل پایه جدا شود‪ .‬سپس پایه جدید را نصب‬
‫کنید و پیچ را محکم نمایید‪( .‬تصویر ‪)2-53‬‬

‫تصویر ‪2-53‬‬

‫‪46‬‬
 ‫بستن سوزن‬
‫ابتدا با چرخاندن توپی میل سوزن را در باالترین‬
‫قسمت نگه دارید‪ .‬سپس با آچار پیچ نگه دارنده‬
‫سوزن را کمی باز کنید و سوزن را در حالیکه شیار‬
‫آن در سمت چپ قرار گرفته در جای خود نگه دارید‬
‫و پیچ را محکم کنید‪( .‬تصویر ‪)2-54‬‬

‫تصویر ‪2-54‬‬ ‫نخ کردن ماسوره‬

‫ماسوره را روی اهرم قرار دهید‪ .‬نخ را از گیره عبور‬
‫دهید و از پیچ کشش نخ ماسوره بگذرانید‪ .‬سپس دور‬
‫ماسوره کمی بپیچید‪ .‬اهرم ماسوره به جلو فشار دهید‪.‬‬
‫با کمک پدال (گاز) ماسوره را پر کنید‪.‬‬
‫(تصویر ‪)2-55‬‬

‫توجه ‪:‬‬
‫تصویر ‪2-55‬‬
‫هنگام پر کردن ماسوره‪ ،‬پایه باال قرار داشته‬
‫باشد تا کارپیش بر صدمه نبیند‪.‬‬

‫تمیز کردن کمپلت‬

‫ماکو و ماسوره را از داخل کمپلت درآورید و با‬
‫برس پرز و نخ‌های جمع شده در کمپلت را تمیز کنید‪.‬‬
‫(تصویر ‪)2-56‬‬

‫تصویر ‪2-56‬‬

‫‪47‬‬
‫مرحله اول‬
‫مراحل نخ کردن چرخ راسته‌دوز‬

‫مرحله دوم‬

‫مرحله سوم‬

‫مرحله چهارم‬

‫تصویر ‪2-57‬‬

‫مرحله پنجم‬

‫‪48‬‬
 ‫هنگام استفاده از چرخ به این نکات توجه کنید‪:‬‬
‫‪ -5‬روی یک قطعه پارچه‪ ،‬از جنس لباس‪ ،‬دوخت‬ ‫‪ -1‬صندلی مناسب با سطح میز کارتان انتخاب کنید تا‬
‫چرخ را امتحان کنید‪.‬‬ ‫ستون مهره‌ها آسیب نبیند و مانع خستگی شما نشود‪.‬‬
‫چنانچه چرخ به خوبی کار نمی‌کند با توجه به موارد‬ ‫‪ -2‬در طول استفاده از چرخ‪ ،‬پرزها و نخ‌های باقی‌مانده‬
‫صفحه بعد‪ ،‬عیب آن را برطرف کنید‪.‬‬ ‫اطراف ماکو و قاب ماکو جمع می‌شود‪ ،‬بعد از هر بار‬
‫خیاطی‪ ،‬آن‌ها را با برس چرخ تمیز کنید‪.‬‬
‫نکات ایمنی‬
‫‪ -3‬روغن کاری چرخ را طبق دفترچة راهنما انجام‬
‫در چرخ همه کاره هرگز پدال چرخ را با گرفتن‬
‫دهید‪.‬‬
‫سیم آن جا به جا نکنید‪ .‬از صحت روکش و‬
‫‪ -4‬دقت کنید ‪:‬‬
‫اتصال سیم به پدال قبل از وصل کردن به جریان‬
‫‪ -1‬سوزن به طور صحیح نصب شده باشد‪.‬‬
‫برق‪ ،‬مطمئن شوید‪.‬‬
‫‪ -2‬مسیر عبور نخ صحیح باشد‪.‬‬

‫تصویر ‪2-58‬‬

‫بعضی از چرخ های جدید نیاز به روغن کاری ندارند‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫رفع عیب در چرخ‬

‫پارچه هنگام دوخت نخ کش می‌شود‪.‬‬

‫‪ -1‬نوک سوزن شکسته است‪.‬‬

‫‪ -2‬ضخامت سوزن نسبت به پارچه بیشتر است‪.‬‬
‫(تصویر ‪)2-59‬‬

‫تصویر ‪2-59‬‬ ‫سوزن هنگام دوخت می‌شکند‪.‬‬

‫‪ -1‬نوک سوزن خم شده است‪.‬‬

‫‪ -2‬کشیدگی نخ سوزن زیاد است‪.‬‬
‫‪ -3‬ضخامت پارچه با سوزن متناسب نیست‪.‬‬
‫‪ -4‬صفحةکارپیش‌بردرمحلخودشقرارنگرفتهاست‪.‬‬
‫‪ -5‬پایه به صورت صحیح در جای خود قرار ندارد‪.‬‬

‫طول بخیه خود به خود تغییر می‌کند‪.‬‬

‫‪ -1‬سوزن به طور صحیح در محل خود قرار نگرفته است‪.‬‬

‫تصویر ‪2-60‬‬
‫‪ -2‬ضخامت نخ‪ ،‬سوزن و پارچه با هم هماهنگ نیست‪.‬‬
‫کار پیش‌بر عمل نمی‌کند‪.‬‬ ‫‪ -3‬پرز و گرد و غبار در کار پیش‌بر وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -1‬دکمه تنظیم طول بخیه روی صفر قرار دارد‪.‬‬ ‫(کار پیش‌بر را با برس تمیز کنید‪).‬‬

‫‪ -2‬فنر فشار پایه با ضخامت پارچه هماهنگ نیست‪.‬‬

‫‪ -3‬پایه باال قرار گرفته است‪.‬‬ ‫پارچه هنگام دوخت جمع می‌شود‪.‬‬

‫‪ -4‬کار پیش‌بر در وضعیت پایین قرار دارد‪.‬‬
‫(به وسیلة اهرم کار پیش‌بر آن را تنظیم کنید‪).‬‬
‫چرخ هنگام دوخت صدا می‌کند‪.‬‬
‫‪ -1‬چرخ خشک است‪( .‬احتیاج به روغن کاری دارد‪).‬‬
‫دوخت در قسمت پشت کار ُشل است‪.‬‬
‫‪ -1‬کشش نخ سوزن زیاد است‪.‬‬
‫‪ -2‬کشش نخ ماسوره زیاد است‪.‬‬
‫‪ -3‬کشش نخ با ضخامت پارچه هماهنگ نیست‪.‬‬
‫(درجة کشش در نخ‌های ضخیم کمتر و در نخ‌های‬
‫نازک بیشتر می‌شود‪( ).‬تصویر ‪)2-60‬‬

‫‪ -1‬کشش نخ سوزن کم است‪( .‬پیچ تنظیم کشش نخ‬

‫‪50‬‬
 ‫را سفت کنید‪).‬‬
‫‪ -2‬نخ به صورت صحیح از بین پولک تنظیم نخ عبور‬
‫نکرده است‪( .‬تصویر ‪)2-61‬‬

‫نخ رو پاره می‌شود‪.‬‬

‫‪ -1‬کشش نخ سوزن زیاد است‪( .‬پیچ تنظیم کشش نخ‬

‫را شل کنید‪).‬‬
‫تصویر ‪2-61‬‬ ‫‪ -2‬نخ در قسمتی گره خورده است‪.‬‬
‫‪ -3‬نوک سوزن کند شده است‪( .‬شکسته)‬
‫‪ -4‬ضخامت نخ با سوزن مطابقت ندارد‪.‬‬

‫دوخت در قسمت روی کار شل است‪.‬‬

‫‪ -1‬نخ از مسیر ماکو به درستی عبور نکرده است‪.‬‬
‫‪ -2‬کشش نخ در ماکو تنظیم نیست‪( .‬باید پیچ ماکو را‬
‫سفت کرد‪( ).‬تصویر ‪)2-62‬‬

‫تصویر ‪2-62‬‬
‫نخ ماسوره پاره می‌شود‪.‬‬

‫‪ -1‬ماکو و ماسوره به صورت صحیح نصب نشده است‪.‬‬

‫‪ -2‬کشش نخ ماسوره زیاد است‪( .‬پیچ ماکو را کمی‬
‫شل کنید)‪.‬‬
‫‪ -3‬نخ ماسوره به طور صحیح پیچیده نشده است‪.‬‬
‫‪ -4‬ماسوره بیشتر از حد معمول پر شده است‪.‬‬

‫هنگام دوخت‪ ،‬نخ در پشت پارچه جمع می‌شود‪.‬‬

‫‪ -1‬نخ از شیطانک خارج شده است‪.‬‬

‫تصویر ‪2-63‬‬
‫‪ -2‬کشش نخ رو خیلی کم است‪( .‬پیچ تنظیم کشش‬
‫نخ را سفت کنید‪( ).‬تصویر ‪)2-63‬‬

‫‪51‬‬
 ‫پرسش های پایان فصل دوم‬
‫‪ -1‬نام اجزای چرخ را بنویسید‪.‬‬

‫‪..........................‬‬

‫‪..........................‬‬

‫‪..........................‬‬

‫‪..........................‬‬ ‫‪..........................‬‬

‫‪..........................‬‬
‫‪..........................‬‬
‫‪..........................‬‬

‫‪..........................‬‬ ‫‪..........................‬‬

‫‪52‬‬
 ‫‪ -2‬نام اجزای چرخ که در تصویر دیده می‌شود را بنویسید‪.‬‬

‫‪...................................‬‬ ‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪.....................................‬‬

‫‪...................................‬‬ ‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪.....................................‬‬

‫‪...................................‬‬ ‫‪...................................‬‬ ‫‪....................................‬‬ ‫‪.....................................‬‬

‫‪ -3‬قسمت‌های زیر را روی چرخ همه کاره و راسته‌دوز نصب کنید‪.‬‬

‫الف ‪ :‬سوزن‬
‫ب ‪ :‬ماکو ماسوره‬
‫ج ‪ :‬پایه ساده‬
‫‪ -4‬روش نخ کردن چرخ همه‌ کاره و راسته‌دوز را انجام دهید‪.‬‬
‫‪ -5‬نکات الزم قبل از شروع به کار با چرخ را رعایت کنید‪.‬‬
‫‪ -6‬دوخت انـــواع خطوط (راست‪ ،‬منحنی مالیم و زاویه) را‬
‫روی پارچه با چرخ همه کاره و راسته‌دوز انجام دهید‪.‬‬
‫‪ -7‬تصویرمقابل چه نوع عیبی را نشان می‌دهد؟ چگونگی رفع‬
‫آن را بیان کنید‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫کاربرد انواع پارچه و ویژگی‌های آن و انواع دوخت‬ ‫هدف‌ کلی‪:‬‬
‫هدف های رفتاری‪:‬‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫انتخاب پارچه را براساس خصوصیات آن و مدل لباس انجام دهد‪.‬‬ ‫ ‪1‬‬

‫روش تشخیص افت پارچه را در عمل انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫فعالیتی که قبل از برش برای جلوگیری از آب رفت و رنگ‌دهی است را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫انواع کوک (ساده‪ ،‬ریز و درشت‪ ،‬شالل‪ ،‬و بخیه) را با دست بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫انواع دوخت درز (ساده و دوبله شکسته و خوابیده فرانسوی‪ ،‬زاویه دار و منحنی) را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫مراحل تهیة نوار اریب و پاکدوزی با آن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 6‬‬
‫انواع پاک‌دوزی (قیچی زیگزاگ – پاک‌دوزی ساده و دندان موشی) را در لباس بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫انواع پاک‌دوزی با چرخ‪( ،‬ساده – همه کاره – چرخ سردوز (اورلوک) و نوار اریب) را در لباس انجام دهد‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫دوخت مغزی در لباس را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪9‬‬
‫با استفاده از نوار اریب بندینک را بسازد‪.‬‬ ‫‪10‬‬
‫انواع لبه‌دوزی (زیگزاگ – پس‌دوز – پس‌دوز مخفی‪ -‬چرخ ساده‪ -‬پیچ رول‪ -‬به وسیلة تور‪ -‬پس دوزی‬ ‫‪ 11‬‬
‫با چرخ) را در لباس بدوزد‪.‬‬

‫‪54‬‬
 ‫با استفاده از الیه چسب و زانفیکس لبه‌دوزی لباس را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪12‬‬
‫سه روش لبه‌دوزی در دامن کلوش را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 13‬‬
‫دو روش دوخت کش را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪14‬‬
‫انواع دکمه و قزن را در لباس بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 15‬‬
‫دوخت جادکمه به وسیلة چرخ همه کاره را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 16‬‬
‫چین و خرد را در لباس بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 17‬‬
‫روش شکافتن بخیه و سردوز را در یک نمونة دوخته شده انجام دهد‪.‬‬ ‫‪18‬‬

‫‪55‬‬

‫امروزه برای باال بردن مرغوبیت پارچه‌ها از ترکیب‬
‫الیاف مصنوعی و یا طبیعی استفاده می شود تا عالوه بر‬
‫قابلیت پارچه طبیعی‪ ،‬ویژگی‌های پارچه‌های مصنوعی‬
‫را نیز دارا باشد‪ .‬این نوع پارچه‌ها عالوه بر کیفیت از‬
‫نظر هزینه نیز مقرون به صرفه هستند‪.‬‬
‫موفقیت در این امر تا حدی پیش رفته که تشخیص‬
‫نوع پارچه از نظر مصنوعی و طبیعی بودن به سهولت‬
‫امکان‌پذیر نیست‪( .‬تصویر ‪)3-1‬‬
‫تصویر ‪3-1‬‬
‫‪56‬‬
‫انواع دوخت‬
‫پارچه‬
‫پارچه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند‪:‬‬
‫‪ -1‬پارچه‌هایی که منشأ طبیعی دارند مانند انواع‬
‫پارچه‌های پنبه‌ای‪ ،‬کتانی‪ ،‬ابریشمی و ‪...‬‬
‫‪ -2‬پارچه‌هایی که منشأ طبیعی ندارند یا در اصطالح‬
‫مصنوعی هستند و توسط بشر مادة اولیه آن ساخته‬
‫می‌شود‪ .‬مانند انواع پارچه‌های نایلونی‪ ،‬پلی‌استر‪،‬‬
‫اکریلیک‪.‬‬
 ‫پارچه‌های طرح‌دار ‪:‬‬

‫این نوع پارچه‌ها طرح‌های گوناگون وفراوانی دارند‪ .‬از جمله پارچه‌های راه راه‪ ،‬خال‌دار‪ ،‬چهارخانه‪ ،‬گلدار و‬
‫حاشیه‌دار است‪.‬‬

‫تصویر ‪3-4‬‬ ‫تصویر ‪3-2‬‬

‫تصویر ‪3-5‬‬ ‫تصویر ‪3-3‬‬

‫‪57‬‬
‫پارچه‌های ابریشمی‪ ،‬ساتن‪ ،‬حریر شیشه‌ای و ‪. ...‬‬
‫اما بعضی از پارچه‌ها مانند مخمل‪ ،‬حوله‌ای‪ ،‬پشمی‪،‬‬
‫کرکی و ‪ ...‬دارای سطحی برجسته و پرزدارند‪.‬‬
‫نوعی از پارچه‌ها مانند انواع ریون‪ ،‬تریکو‪ ،‬ساتن‬
‫کش‪ ،‬کرپ کش‪ ،‬در عرض و گاهی در طول و‬
‫عرض کش می‌آیند که در اصطالح پارچه‌های کشی‬
‫نامیده می‌شوند‪.‬‬
‫آب رفت و رنگ‌دهی پارچه‬
‫بعضی از پارچه‌ها بعد از شستشو تغییر اندازه می‌دهند‪.‬‬
‫(در طول و گاهی در عرض) که این خصوصیت اغلب‬
‫در پارچه‌های پنبه‌ای و کتانی بیشتر قابل مشاهده است‪.‬‬
‫الزم است این نوع پارچه‌ها را قبل از برش مدتی در‬
‫آب سرد قرار دهید تا آب رفت آن انجام شود‪.‬‬
‫همچنین بعضی از پارچه‌ها ثبات رنگی ندارند‪ .‬برای‬
‫کاهش رنگ‌دهی این‌گونه پارچه‌ها نیز می‌توانید قبل‬
‫از برش‪ ،‬مدتی در آب نمک قرار دهید‪( .‬تصویر ‪)3-7‬‬
‫بعضی سطح براق و صاف و صیقلی دارند مانند‬
‫تصویر ‪3-7‬‬
‫‪58‬‬
‫خصوصیات پارچه‬
‫پارچه یکی از مهم‌ترین وسایل خیاطی است که‬
‫شناخت نوع و جنس آن ما را در انتخاب درست‬
‫راهنمایی می‌کند‪.‬‬
‫خصوصیات ظاهری پارچه (استحکام‪ ،‬اُفت‪ ،‬لطافت‪،‬‬
‫ضخامت‪ ،‬آهار) نقش زیادی در مدل و طرح لباس‬
‫دارد‪ .‬به همان اندازه که انتخاب صحیح در کیفیت‬
‫تأثیر می‌گذارد عدم هماهنگی و انتخاب نادرست‬
‫نتیجه‌ای نامطلوب خواهد داشت‪.‬‬
‫ُافت و ریزش پارچه‬
‫بعضی از پارچه‌ها را اگر به صورت عمودی قرار‬
‫دهید به سمت پایین آویزان می‌شوند و یا در اصطالح‬
‫افت دارند که این خصوصیت در پارچه‌های مختلف‬
‫اندازة متفاوتی دارد‪( .‬تصویر ‪)3-6‬‬
‫سطح پارچه‬
‫پارچه‌ها دارای سطوح مختلفی هستند‪.‬‬
‫تصویر ‪3-6‬‬

‫دامن‌های تنگ‪ ،‬پیله‌دار‪ ،‬آستردار به کار می‌روند‪.‬‬
‫پارچه‌هـــایی مانند تترون‪ ،‬داکــرون‪ ،‬ترگال جزء‬
‫پارچه‌های مصنوعی هستند اما ظاهر آن‌ها شبیه‬
‫پارچه‌های پنبه‌ای است به راحتی اتو می‌شود‪ ،‬و برای‬
‫پیراهن مردانه‪ ،‬بلوز‪ ،‬شلوار‪ ،‬بعضی از مدل‌های دامن‪،‬‬
‫یا مانتو مناسبند‪ .‬اما پارچه‌های دیگر از این گروه مانند‬
‫کرپ‪ ،‬ساتن‪ ،‬حریر‪ ،‬تور‪ ،‬ریون‪ ،‬ژرسه است که دارای‬
‫افت بیشتری هستند و مناسب لباس‌های میهمانی‪ ،‬انواع‬
‫دامن‌های کلوش‪ ،‬پر چین و یقه‌های دراپه‪ ،‬لباس‬
‫عروس می‌باشد‪( .‬تصویر ‪)3-8‬‬
‫تصویر ‪3-8‬‬
‫لمه‬ ‫لی‬
‫مخمل‬ ‫چیت‬
‫ترگال‬ ‫ساتن‬
‫‪59‬‬
‫انواع پارچه‬
‫پارچه‌های طبیعی که منشأ گیاهی دارند به پارچه‌های‬
‫نخی نیز معروفند و شامل چلوار‪ ،‬متقال‪ ،‬پاتیس‪ ،‬چیت‪،‬‬
‫کتان می‌باشند که دارای آب رفت و چروک‌پذیری‬
‫زیاد هستند‪ .‬افت و ریزش این نوع پارچه‌ها کم است‬
‫و دارای کمی آهار می‌باشند‪ .‬از این نوع پارچه‌ها‬
‫(متقال‪ ،‬چلوار‪ ،‬چیت‪ ،‬پاتیس‪ ،‬کتان) برای دوخت‬
‫اولیه (پاترون) و انواع بلوز‪ ،‬دامن و پیراهن استفاده‬
‫می‌شود‪ .‬همچنین پارچه‌های پشمی منشأ حیوانی دارند‬
‫مانند فاستونی‪ ،‬توئید فالنل کمی ضخیم‌ترند و کمتر‬
‫چروک می‌شوند و برای لباس‌هایی مانند مانتو‪ ،‬شلوار‪،‬‬
‫چلوار و متقال‬ ‫کشی‬
‫کرپ‬ ‫تور‬
‫حریر‬ ‫فاستونی‬
 ‫انواع دوخت‬

‫کوک‪ -1 :‬کوک ساد ه ‪ -2‬کوک ریز و درشت‬

‫(کوک نشان) ‪ -3‬کوک شالل ‪ -4‬کوک شل ‪ -5‬بخیه‬
‫برای این نوع دوخت می‌توانید از نخ مخصوص‬
‫(نخ کوک) استفاده کنید‪.‬‬
‫‪ -1‬کوک ساده‬

‫این نوع دوخت در موارد زیادی از قبیل اتصال‬

‫موقت دو قطعه پارچه‪ ،‬اتصال زیپ به کار می‌رود‪.‬‬
‫طول هر کوک بین «‪0/5-1‬سانتی‌متر» است و در‬
‫تصویر ‪3-9‬‬ ‫فواصل مساوی (در پشت و روی پارچه) دوخته‬
‫می‌شود‪( .‬تصویر ‪)3-9‬‬
‫‪ -2‬کوک ریز و درشت (کوک نشان)‬

‫برای عالمت‌گذاری خطوط الگو روی پارچه‌هایی‬

‫که یک‌ال برش می‌خورد استفاده می‌شود‪ .‬برای اتصال‬
‫دو الیه پارچة نازک و یا اتصال پارچه به آستری نیز‬
‫به کار می‌رود‪.‬‬
‫یک کوک ریز و یک کوک درشت را به صورت‬
‫یک در میان می‌دوزیم‪( .‬طول کوک درشت ‪1‬‬
‫تصویر ‪3-10‬‬
‫سانتی‌متر باشد‪( ).‬تصویر ‪)3-10‬‬
‫‪ -3‬کوک شالل‬

‫برای دوخت‌های تزئینی روی لباس و اتصال درزها‬

‫در هنگام پرو به کار می‌رود‪.‬‬
‫شالل‪ ،‬کوک ریز و نزدیک به هم است که طول و‬
‫فاصلة کوک‌ها با هم مساوی است‪ .‬تفاوت شالل با‬
‫کوک ساده در این است که شالل چون ریزتر است‬
‫دوام بیشتری دارد‪( .‬تصویر ‪)3-11‬‬
‫تصویر ‪3-11‬‬

‫‪60‬‬
 ‫‪ -4‬کوک شل‬

‫به عنوان کوک راهنما است و برای عالمت‌گذاری‬

‫خطوط الگو روی پارچه به کار می‌رود‪ .‬دوخت مانند‬
‫کوک ساده انجام می‌شود‪ ،‬با توجه به این که باید‬
‫حلقه‌ای از نخ به حالت شل روی پارچه باقی بماند‪.‬‬
‫دوخت را به همین ترتیب ادامه دهید‪ .‬توجه داشته‬
‫باشید برای این دوخت نخ را گره نزنید‪.‬‬
‫تصویر ‪3-12‬‬ ‫(تصویر ‪)3-12‬‬

‫قیچی کردن کوک شل‬

‫دو الیه پارچه را از طرفین بکشید‪ .‬به طوری که‬

‫اضافه نخ در بین دو قطعه قرار گرفته و آنها را قیچی‬
‫کنید‪( .‬تصویر ‪)3-13‬‬

‫تصویر ‪3-13‬‬

‫‪ -5‬بخیه‬

‫این دوخت استحکام زیادی دارد و شبیه دوخت‬

‫چرخ است‪ .‬برای اتصال دائمی قسمت‌های مختلف‬
‫لباس استفاده می‌شود‪ .‬از راست به چپ هر بار فقط‬
‫یک بخیه بزنید و سوزن را در انتهای بخیه قبلی فرو‬
‫کنید‪ .‬و به همین ترتیب ادامه دهید‪( .‬تصویر ‪)3-14‬‬

‫تصویر ‪3-14‬‬

‫‪61‬‬
 ‫استحکام بیشتری دارد‪( .‬تصویر ‪)3-16‬‬
‫‪ -3‬دوبله خوابیده‬
‫درز را چرخ کرده‪ ،‬اتو کنید‪ .‬اضافه درزها را با‬
‫هم پاک‌دوزی نمایید‪ .‬اضافه درزها را به یک سمت‬
‫بخوابانید و از رو چرخ کنید‪.‬‬
‫توجه‪ :‬در صورتیکه پارچه دارای ضخامت است اضافه‬
‫درز داخلی را با قیچی کم کنید‪ .‬سپس اضافه درز‬
‫پهن‌تر را پاک‌دوزی نمایید‪ .‬این نوع دوخت اغلب‬
‫برای تزیین درزها مانند شلوار‪ ،‬آستین‪ ،‬برش ها به کار‬
‫می‌رود‪( .‬تصویر ‪)3-17‬‬
‫‪ -4‬دو درزه فرانسوی‬
‫اضافه درز را از سمت روی پارچه با فاصلة «‪ 3‬میلی‌متر»‬
‫از درز اصلی لباس چرخ کرده اتو نمایید‪ .‬حال درز را به‬
‫سمت پشت برده و دوباره چرخ کنید‪ .‬بطوریکه اضافه‬
‫درز در میان درز جدید قرار گیرد‪ .‬این دوخت برای‬
‫مخفی کردن درزها در پارچه‌های نازک (حریر) و‬
‫لباس‌های نوزاد استفاده می‌شود‪( .‬تصویر ‪)3-18‬‬
‫تصویر ‪3-17‬‬
‫روی لباس‬
‫تصویر ‪3-18‬‬ ‫روی لباس‬ ‫اضافه درز‬
‫جهت خواب اضافه درزها در برشهای عمودی به سمت خط مرکزی‪ ،‬درزهای افقی به سمت باال‪ ،‬درزهای پهلو و سرشانه به سمت پشت و‬
‫‪62‬‬
‫درز‬
‫‪ -1‬درزسادهبابخیهچرخ ‪ -2‬دوبلهشکسته ‪ -3‬دوبلهخوابیده‬
‫‪ -4‬دو درزه فرانسوی ‪ -5‬درز زاویه ‪ -6‬درز منحنی‬
‫‪ -1‬ساده (بخیه با چرخ)‬
‫برای دوخت‌های گوناگونی مانند درز‪ ،‬برش‪ ،‬پنس‬
‫استفاده می‌شود‪.‬‬
‫دو قطعه برش پارچه را با توجه به محل عالمت‌گذاری‬
‫چرخ کنید‪ .‬ابتدا و انتهای دوخت را با چند بخیه به‬
‫صورت رفت و برگشت محکم کنید‪( .‬تصویر ‪)3-15‬‬
‫‪ -2‬دوبله شکسته‬
‫درز را با چرخ ساده بدوزید و اتو نمایید‪ .‬حال‬
‫یکی از اضافه درزها را به اندازه‌ای قیچی کنید که‬
‫«‪ 3‬میلی‌متر» از آن باقی بماند‪ .‬اضافه درز دیگر را‬
‫و اتو نمایید و روی درز قرار داده چرخ‬ ‫«تا» کرده‬
‫کنید‪ .‬از این دوخت در مواقعی که نخواهیم درز را‬
‫پاک‌دوزی کنیم و بعضی درزهای تزئینی استفاده‬
‫می‌شود مانند درزهای شلوار و همچنین این دوخت‬
‫تصویر ‪3-15‬‬
‫دوخت محکم در ابتدا و انتها‬
‫اضافه درز ‪ 3‬میلی متر‬
‫تصویر ‪3-16‬‬
‫حلقة آستین به سمت آستین قرار میگیرد‪.‬‬
 ‫‪ -5‬درز زاویه‬

‫ابتدا محل زاویه را با الیه چسب بپوشانید تا مانع از‬

‫چرت‬ ‫ریش شدن پارچه شود‪.‬‬
‫محل زاویه را به اندازه «‪ 2‬میلی‌متر» مانده به جادرز‬
‫چرت بزنید‪( .‬تصویر ‪)3-19‬‬

‫تصویر ‪3-19‬‬
‫خطوط زاویه را روی هر دو قطعه پارچه به طور‬
‫دقیق عالمت بزنید‪ ،‬سپس با سنجاق یا کوک ثابت‬
‫کنید و درز را بدوزید‪ .‬برای استحکام در قسمت زاویه‬
‫از بخیه ریزتر استفاده کنید‪ ،‬در محل زاویه سوزن را‬
‫در پارچه قرار دهید‪.‬‬
‫حال پایه را بلند کنید و پارچه را چرخانده دوخت‬
‫را ادامه دهید‪( .‬تصویر ‪)3-20‬‬

‫تصویر ‪3-20‬‬

‫روی لباس‬

‫از سمت روی پارچه درز را با پارچة مخصوص‬

‫پار‬
‫چه مخصو‬

‫اتوکشی اتو کنید‪( .‬تصویر ‪)3-21‬‬

‫ص  اتوکشی‬

‫تصویر ‪3-21‬‬

‫‪63‬‬
 ‫‪ -6‬درز منحنی‬

‫خطوط درز را دقیقاً روی پارچه منتقل کنید‪.‬‬

‫در صورتی که انحنا به سمت داخل باشد‪ ،‬از چرت‬
‫و اگر به سمت بیرون است‪ ،‬آن را کلیپ بزنید‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-22‬‬

‫تصویر ‪3-22‬‬

‫درز را براساس نقاط موازنه سنجاق یا کوک‬

‫بزنید و بدون اینکه خط دوخت تغییر کند بدوزید‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-23‬‬

‫تصویر ‪3-23‬‬

‫روی لباس‬

‫درز منحنی را از سمت رو با پارچة مخصوص‬

‫اتوکشی اتو کنید‪( .‬تصویر ‪)3-24‬‬
‫پارچه مخصوص‬
‫اتو کشی‬

‫تصویر ‪3-24‬‬

‫کلیپ‪ :‬برشهای مثلثی شکل است که از اضافه درز جدا می شود‪.‬‬

‫‪64‬‬
 ‫تهیه نوار اریب‬
‫ابتدا نسبت به زاویه ‪ 45‬درجه پارچه خط اریب را‬
‫رسم کنید‪ .‬حال از اریب پارچه اندازة پهنای نوار را‬
‫«‪ 3‬تا ‪ 4‬سانتی‌متر» مشخص کرده قیچی کنید‪( .‬تصویر‬
‫‪)3-25‬‬
‫اگر نیاز به نوار اریب با طول بیشتر دارید‪ ،‬قطعات‬
‫نوار را مطابق شکل روی هم قرار داده و بدوزید‪.‬‬
‫تصویر ‪3-25‬‬ ‫(تصویر ‪)3-26‬‬
‫اضافات درز را قیچی کرده سپس اتو نمایید‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-27‬‬
‫مطابق شکل به اندازة نصف پهنای نوار دو سنجاق‬
‫را روی میز اتو‪ ،‬با فاصله نصب کنید‪.‬‬
‫نوار را از زیر سنجاق‌ها عبور دهید و «تای» دو سمت‬
‫نوار را اتو کنید‪( .‬تصویر ‪)3-28‬‬

‫تصویر ‪3-26‬‬

‫تصویر ‪3-27‬‬ ‫تصویر ‪3-28‬‬

‫‪65‬‬
 ‫پاک‌دوزی‬
‫پاک‌دوزی برای زیبایی و جلوگیری از ریش شدن‬
‫اضافه درز پارچه لباس به کار می‌رود‪.‬‬
‫‪ -1‬پاک‌دوزی با قیچی زیگزاگ ‬
‫‪ -2‬پاک‌دوزی با دست‬
‫‪ -3‬دندان موشی ‬
‫‪ -4‬پاک‌دوزی با بخیه چرخ‬
‫تصویر ‪3-29‬‬ ‫‪ -5‬پاک‌دوزی با زیگزاگ چرخ‬
‫‪ -6‬پاک‌دوزی با چرخ اورلوک (سردوز)‬
‫‪ -7‬پاک‌دوزی با نوار اریب‬
‫‪ -1‬قیچی زیگزاگ‬

‫این قیچی با شکل خاص تیغه‌ها (زیگزاگ) مانع‬

‫از ریش شدن پارچه می‌شود‪ .‬برای درزهای لباس‬
‫آستردار مناسب است‪( .‬تصویر ‪)3-29‬‬
‫‪ -2‬پاک‌دوزی ساده (با دست)‬

‫ساده‌ترین نوع است‪ .‬دوخت به صورت مایل در لبة‬

‫تصویر ‪3-30‬‬
‫اضافه درزها با اندازة یکسان انجام می‌شود‪( .‬تصویر‬
‫‪)3-30‬‬
‫‪ -3‬دندان‌ موشی‬

‫این نوع پاک‌دوزی دوام بیشتری دارد‪ .‬برای شروع‬

‫دوخت سوزن را از پارچه خارج کرده و نخ را به‬
‫صورت حلقه نگه دارید سپس سوزن را داخل پارچه‬
‫فرو کرده و از حلقة نخ عبور دهید‪ .‬بهتر است از نخ‬
‫یک‌ال استفاده کنید تا لبة اضافه درز ضخامت پیدا‬
‫نکند‪( .‬تصویر ‪)3-31‬‬
‫تصویر ‪3-31‬‬

‫‪66‬‬
 ‫پاک‌ دوزی با چرخ‬

‫‪ -1‬ساده (به وسیله بخیه)‬

‫لبة اضافه درز را به سمت پشت پارچه به اندازة «‪2‬‬

‫تا ‪ 3‬میلی‌متر» برگردانید و روی آن را با چرخ ساده‬
‫بدوزید‪( .‬تصویر ‪)3-32‬‬

‫تصویر ‪3-32‬‬

‫‪ -2‬چرخ خانگی (همه کاره)‬

‫با استفاده از چرخ‪ ،‬لبه‌های اضافه درز را با دوخت‬

‫زیگزاگ بدوزید‪.‬‬
‫پهنا و فاصلة زیگزاگ را می‌توانید نسبت به ضخامت‬
‫پارچه تغییر دهید‪ .‬فاصلة زیگزاگ‌ها را می‌توانید‬
‫نزدیکتر یا دورتر و پهنای آن را بلندتر یا کوتاه‌تر‬
‫کنید‪( .‬تصویر ‪)3-33‬‬
‫تصویر ‪3-33‬‬

‫‪ -3‬چرخ سردوز (‪)OVERLOG‬‬

‫این چرخ مخصوص پاک‌دوزی است‪ .‬همزمان با‬

‫دوخت‪ ،‬اضافات پارچه (در سمت راست) به وسیلة‬
‫تیغ برش می‌خورد‪( .‬تصویر ‪)3-34‬‬

‫تصویر ‪3-34‬‬

‫‪67‬‬
‫و به طول مورد نیاز از اریب پارچه تهیه کنید‪ .‬از نوار‬
‫اریب با نوار مغزی آماده نیز می‌توانید استفاده نمائید‪.‬‬
‫از قسمت روی پارچه نوار را از عرض «تا» کرده اتو‬
‫کنید‪ ،‬و روی لبة جادرز لباس طوری قرار دهید که‬
‫دوالی بسته نوار به سمت داخل پارچه قرار گیرد‬
‫سپس بدوزید‪ ،‬و اتو نمائید‪( .‬تصویر ‪)3-37‬‬
‫سمت دیگر را روی خط دوخته شده ثابت کنید‪.‬‬
‫و از خط دوخت نوار به عنوان راهنما استفاده کرده‬
‫و دو قطعة پارچه را به هم بدوزید‪.‬‬
‫سپس درز را اتو نمایید‪( .‬تصویر ‪)3-38‬‬
‫تصویر ‪3-37‬‬
‫تصویر ‪3-38‬‬
‫‪68‬‬
‫‪ -4‬نوار اریب‬
‫برای پارچه‌هایی که ضخامت زیادی دارد و به سرعت‬
‫ریش می‌شود از این نوع پاک‌دوزی استفاده کنید‪.‬‬
‫«تای» نوار اریب را در یک سمت باز کرده و به لبة اضافه‬
‫درز چرخ کنید‪ ،‬سپس نوار را به سمت پشت برگردانده و‬
‫از روی «تای» آن چرخ نمائید‪( .‬تصویر ‪)3-35‬‬
‫نوار را از وسط تا زده اتو کنید و اضافه درز لباس را میان‬
‫نوار قرار داده و دوخت را انجام دهید‪( .‬تصویر ‪)3-36‬‬
‫دوخت مغزی‬
‫از پارچة مورد نظر نواری به عرض «‪ 3‬سانتی‌متر»‬
‫تصویر ‪3-35‬‬
‫تصویر ‪3-36‬‬
‫چرخ کنید‪ .‬دقت کنید «‪ 1/5‬سانتی‌متر» ابتدای دوخت‬ ‫تهیه بندینک‬
‫را از پهنای بندینک بیشتر بگیرید تا برگرداندن نوار به‬ ‫ابتدا نواری اریب از پارچه به طول دلخواه و عرض‬
‫سهولت انجام شود‪( .‬تصویر ‪)3-40‬‬ ‫«‪ 3‬سانتی‌متر» قیچی کنید‪.‬‬
‫اضافه درز را کم کنید و روی درز را اتو کنید‪.‬‬ ‫ابتدا نخ ماسوره و سوزن را با هم بکشید تا از طول‬
‫(تصویر ‪)3-41‬‬ ‫بندینک بیشتر شود سپس آن را روی نوار بندینک‬
‫نوار دوخته شده را با استفاده از نخ داخل آن به‬ ‫قرار دهید‪( .‬تصویر ‪)3-39‬‬
‫سمت رو برگردانید‪(.‬تصویر ‪)3-42‬‬ ‫نوار را «تا» کرده به صورتیکه روی پارچه به طرف‬
‫داخل باشد‪ .‬نخ را بین «تای» پارچه قرار دهید‪ .‬سپس‬

‫تصویر ‪3-41‬‬ ‫تصویر ‪3-39‬‬

‫تصویر ‪3-42‬‬ ‫تصویر ‪3-40‬‬

‫‪69‬‬
 ‫‪ -3‬پس‌دوزي مخفي‬ ‫انواع لبه‌دوزي‬
‫ابتدا لبة لباس را پاك‌دوزي كنيد‪ .‬اضاف ‌ه درز لبة لباس را‬ ‫‪ -6‬لبه‌دوزيباتور‬ ‫‪ -1‬زيگزاگ‬
‫«تا» كرده‪ ،‬اتو نماييد‪ .‬و با سنجاق يا كوك ثابت نگه داريد‪.‬‬ ‫‪ -7‬پس‌دوزي باچرخ‬ ‫‪ -2‬پس‌دوزي‬
‫لبة اضاف ‌ه درز سردوز شده را كمي برگردانيد و بين دو الية‬ ‫‪ -8‬بااستفادهازاليهچسب‬ ‫‪ -3‬پس‌دوزيمخفي‬
‫پارچه را مطابق شكل پس‌دوز كنيد‪ .‬به اين صورت كه از‬ ‫‪ -9‬بااستفادهاز زانفيكس‬ ‫‪ -4‬لبه‌دوزي با چر خ ساده‬
‫سمت راست يك تار از پارچه اصلي بگيريد و نيم‌سانت‬ ‫‪ -10‬لبه‌دوزيدامنكلوش‬ ‫‪ -5‬باپايهپيچرل‬
‫به سمت راست برويد‪ .‬و از تاي پارچه نيز يك تار بگيريد‬ ‫‪ -1‬زيگزاگ‬
‫و دوخت را به همين صورت ادامه دهيد‪( .‬تصویر ‪)3-45‬‬ ‫ابتدا اضافه درز لبة لباس را «تا» زده اتو كنيد و با سنجاق‬
‫يا كوك ثابت نگه داريد‪ .‬از سمت چپ سوزن را داخل‬
‫پارچه كرده‪ ،‬يك يا چند تار از پارچه اصلي بگيريد‪ .‬سپس‬
‫كمي به سمت راست روي «تاي» پارچه يك كوك ريز‬
‫بزنيد‪ .‬دقت كنيد نخ در باالي سوزن قرار گيرد‪ .‬مجددا ً در‬
‫سمت باال كمي به راست برويد و چند تار از پارچه اصلي‬
‫را دقيقاً كنار «تاي» پارچه بگيريد و دوخت را به همين‬
‫تصویر ‪3-43‬‬ ‫صورت ادامه دهيد‪ .‬دقت كنيد‪ ،‬هنگام دوخت نخ را خيلي‬
‫محكم نكشيد‪ .‬اين دوخت براي پارچه‌هاي ضخيم در لبة‬
‫شلوار ‪ ،‬دامن به كار مي‌رود‪( .‬تصویر ‪)3-43‬‬
‫‪ -2‬پس‌دوز‬

‫اضاف ‌ه درز لبة لباس را ابتدا به سمت داخل «تا» كرده‪،‬‬

‫اتو نماييد و مجدد‌ا ً بخشي از پهناي اضافه درز را به داخل‬
‫«تا» كرده و اتو كنيد‪« .‬تاي» لباس را با سنجاق يا كوك‬
‫تصویر ‪3-44‬‬
‫ثابت كنيد‪ .‬حال مطابق شكل دوخت را انجام دهيد‪ .‬دقت‬
‫كنيد از لباس در موقع دوخت يك تار بگيريد و سوزن را‬
‫از داخل «تاي» پارچه عبور دهيد‪ .‬فاصلة دوخت بيشتر از‬
‫«ا سانتي‌متر» نشود‪ .‬اين دوخت براي پارچه‌هاي لطيف و‬
‫نازك مناسب است‪( .‬تصویر ‪)3-44‬‬

‫تصویر ‪3-45‬‬

‫‪70‬‬
 ‫‪ -4‬چرخ ساده‬

‫به دو صورت امكان‌پذير است ‪:‬‬

‫الف) ابتدا لبة لباس را پاك‌دوزي كنيد سپس به سمت‬
‫داخل «تا» كرده‪ ،‬اتو كنيد‪ .‬حال قسمت «تا» شده را‬
‫چرخ ساده بزنيد‪( .‬تصویر ‪)3-46‬‬

‫تصویر ‪3-46‬‬

‫ب) ابتدا لبة لباس را دو بار مطابق شكل «تا» كنيد‪.‬‬

‫سپس اتو نموده و چرخ نماييد‪( .‬تصویر ‪)3-47‬‬

‫تصویر ‪3-47‬‬

‫‪ -5‬پيچ ُرل‬

‫اين دوخت زماني استفاده مي‌شود كه نياز به‬

‫لبه‌دوزي بسيار ظريفي باشد و مناسب پارچه‌هاي‬
‫لطيف (حرير‪ -‬ژورژت) است‪ .‬نوع دوخت مي‌تواند‬
‫به صورت ساده يا زيگزاگ باشد‪ .‬با استفاده از پايه‬
‫مخصوص بدوزيد‪( .‬تصویر ‪)3-48‬‬

‫تصویر ‪3-48‬‬

‫‪71‬‬
 ‫‪ -6‬لبه‌دوزي با تور‬

‫ابتدا «‪ 0/5‬سانتي‌متر» اضافه درز را به سمت رو‬

‫برگردانيد و اتو كنيد‪ ،‬يا لبة اضافه درز را سردوز نماييد‪.‬‬
‫حال تور را روي لبة لباس قرار داده و بدوزيد و سپس‬
‫اتو كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-49‬‬

‫تصویر ‪3-49‬‬

‫(پشت پارچه)‬ ‫‪ -7‬پس‌دوز با چرخ‬

‫‪ -1‬ابتدا لبة پارچه را به اندازة اضافه درز تا کنید‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪ -2‬لبة اضافه درز را به اندازة (‪1‬سانتی متر) به سمت‬
‫روی پارچه‬ ‫داخل تا کنید‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ -3‬سومین«تای» آن را مطابق شکل «تا» کنید‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-50‬‬

‫تصویر ‪3-50‬‬

‫از پاية پس‌دوز استفاده كنيد‪ .‬چرخ را روي درجه مناسب‬

‫پس‌دوز قرار دهيد و لبة دامن را بدوزيد‪( .‬تصویر ‪)3-51‬‬
‫(پشت پارچه)‬

‫تصویر ‪3-51‬‬

‫‪72‬‬
 ‫‪ -8‬اليه چسب‬

‫لبة لباس را به اندازة الزم «تا» كرده‪ ،‬اتو بزنيد‪.‬‬

‫اليه چسب را به اندازة پهناي لباس تهيه كرده و‬
‫به صورتي كه چسب اليه روي كار باشد به پهناي‬
‫لبة لباس بدوزيد تا پس از اتو زدن به لباس بچسبد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-52‬‬

‫تصویر ‪3-52‬‬

‫‪ -9‬زانفيكس‬

‫ابتدا لبة لباس را پاك‌دوزي كنيد و به سمت‬

‫داخل «تا» كرده اتو نماييد‪ .‬اليه زانفیكس را بين «تا»‬
‫پارچه قرار داده و روي آن را اتو كنيد‪ .‬بهتر است‬
‫پهناي اليه مقداري كمتر از پهناي لبة لباس باشد‪ .‬تا‬
‫هنگام اتو كردن به اتو نچسبد‪ .‬از زانفيكس پودري‬
‫نيز مي‌توانيد استفاده كنيد‪ .‬الزم به ذکر است بعضی‬
‫از پارچه ها با استفاده از زانفیکس ظاهری نا زیبا پیدا‬
‫تصویر ‪3-53‬‬
‫می کند که نیاز است قبل از استفاده در پارچه اصلی‬
‫روی قطعه ای دیگر از آن پارچه امتحان شود‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-53‬‬

‫‪73‬‬
 ‫‪ -10‬لبه‌دوزي در دامن كلوش‬

‫به دو روش انجام مي‌گيرد‪:‬‬

‫روش اول‪ :‬لبة دامن را پاك‌دوزي كنيد‪.‬‬
‫اضافه درز را «‪ 1‬سانتي‌متر» «تا» كرده و اتو نماييد‪.‬‬
‫سپس از كنار پاك‌دوزي (سردوز) چرخ كنيد‪ .‬اين‬
‫نوع دوخت براي مواردي كه مقدار اضافه درز كم‬
‫است به كار مي‌رود‪( .‬تصویر ‪)3-54‬‬
‫روش دوم‪:‬‬
‫تصویر ‪3-54‬‬
‫الف) ابتدا لبة دامن را پاك‌دوزي كنيد‪.‬‬
‫زير دوخت پاك‌دوزي يك رديف بخية درشت‬
‫بزنيد‪.‬‬
‫نخ زير بخيه را بكشيد تا اضافة پارچه جمع شود و‬
‫تا لبة اضافه درز به اندازة قسمت بااليي «تا» شده‪ ،‬و به‬
‫طرف پشت لباس بخوابد‪( .‬تصویر ‪)3-55‬‬

‫تصویر ‪3-55‬‬

‫ب) لبة دامن را در یک ردیف بخیه درشت بزنید و‬

‫نخ را بکشید سپس يك طرف «تاي» نوار اريب را به‬
‫دامن بدوزيد و سمت ديگر نوار را به دامن پس‌دوز‬
‫كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-56‬‬
‫(از پاية پيچ رل نيز مي‌توان براي دوخت لبة دامن كلوش‬
‫استفاده كرد‪ .‬مراجعه به صفحه ‪( 71‬تصوير ‪)3-48‬‬

‫تصویر ‪3-56‬‬

‫‪74‬‬
 ‫كش‬
‫اندازة كش را با توجه به كشـــايي آن‪ ،‬بین‬
‫«‪ 15‬تا ‪ 25‬سانتي‌متر» كمتر از دور کمر در نظر بگیرید‪.‬‬
‫كش‌دوزي را به دو روش مي‌توانيد انجام دهيد‪.‬‬

‫روش اول‪:‬‬

‫دو سر كش را روي هم قرار دهيد و بدوزيد‪( .‬بهتر‬

‫تصویر ‪3-57‬‬ ‫است از دوخت زيگزاگ استفاده شود‪).‬‬
‫كش و محل دوخت را به چهار قسمت مساوي‬
‫تقسيم كنيد و با سنجاق كش را به پارچه وصل نماييد‪.‬‬
‫با چرخ سردوز‪ ،‬لبة كش را (در حالي كه كشيده شده)‬
‫به پارچه بدوزيد‪( .‬تصوير ‪ 3-58‬و‪)3-57‬‬
‫كش را به سمت داخل برگردانيد و از كنار دوخت‬
‫سردوز‪ ،‬با دوخت بخيه يا زيگزاگ چرخ كنيد‪.‬‬
‫زيگزاگ مخصوص كش)‬ ‫(‬
‫در صورت تمايل روي كش را مي‌توانيد دو بار چرخ‬
‫تصویر ‪3-58‬‬
‫كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-59‬‬

‫توجه ‪:‬‬
‫كش زير تيغ (چرخ سردوز) نرود‪.‬‬

‫تصویر ‪3-59‬‬

‫‪75‬‬
 ‫روش دوم ‪:‬‬

‫در اين روش اضافه درز پارچه را به اندازة پهناي‬

‫كش به اضافة «‪ 1‬سانتي‌متر» در نظر بگيريد‪.‬‬
‫مقدار منظور شده براي پهناي كش را در پارچه «تا»‬
‫كنيد‪ .‬و «‪ 1‬سانتي‌متر» اضافه درز آن را نيز «تا» كرده‪،‬‬
‫اتو كنيد‪.‬‬
‫سپس مطابق شكل چرخ كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-60‬‬
‫تصویر ‪3-60‬‬

‫قسمتي از دوخت را باز بگذاريد‪.‬‬

‫كش را با سنجاق قفلی از محل دوخت شده عبور‬
‫دهيد‪ (.‬لیفه)‬
‫دو سر كش را روي هم قرار داده‪ ،‬بدوزيد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-61‬‬
‫تصویر ‪3-61‬‬

‫تمام كش را داخل محل دوخت برده و درز را كامل‬

‫بدوزيد‪.‬‬
‫براي زيبايي بيشتر روي كش را مطابق شكل‬
‫چرخ كاري كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-62‬‬

‫تصویر ‪3-62‬‬

‫‪76‬‬
 ‫دكمه و قزن‬
‫دكمه انواع مختلفي دارد‪ .‬براي دوخت دكمه ساده‬
‫از چرخ نيز مي‌توان استفاده كرد‪ .‬اما براي پارچه‌هاي‬
‫ضخيم الزم است از دكمه پايه‌دار استفاده شود‪ .‬در‬
‫صورت در دسترس نبودن اين نوع دكمه‪ ،‬مي‌توان‬
‫دكمه ساده را پايه‌دار دوخت تا ضخامت ايجاد شده‬
‫تصویر ‪3-63‬‬ ‫در قسمت سجاف موجب كشيدگي نشود‪.‬‬

‫‪ -1‬دكمة بدون پايه‬

‫يك بخيه در محل دكمه روي لباس بزنيد‪ .‬سوزن را از‬

‫داخل دكمه و پارچه عبور دهيد و دوخت را انجام دهيد‪.‬‬
‫تصویر ‪3-64‬‬ ‫و با چند بار بست دوخت را محكم كنيد‪.‬‬
‫(تصویر ‪ 3-63‬و ‪)3-64‬‬

‫‪ -2‬دوخت دكمه با چرخ‬

‫با پايه مخصوص و تنظيم مناسب دكمه را بدوزيد‪.‬‬

‫(دوخت زيگزاگ با پاية ثابت) (تصویر ‪)3-65‬‬
‫تصویر ‪3-65‬‬

‫‪ -3‬دكم ‌ه پايه‌دار و پايه‌دار كردن دكمه بدون پايه‬

‫دكمه پايه‌دار‪ :‬سوزن را از پايه دكمه عبور دهيد و به‬

‫پارچه بدوزيد‪ .‬چند بار دوخت را تكرار كنيد‪ .‬در آخر‬
‫با يك بست دوخت را محكم كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-66‬‬
‫تصویر ‪3-66‬‬
‫پايه‌دار كردن دكمه ‪ :‬ابتدا مانند دكمه بدون پايه‬
‫عمل كنيد‪ ،‬سپس دوخت را مطابق شكل با كمي‬
‫فاصله از پارچه بدوزيد‪( .‬از خالل دندان يا چوب‬
‫كبريت براي ايجاد فاصله مي‌توانيد استفاده كنيد‪).‬‬
‫روي نخ پايه چند دندان موشي بزنيد و انتهاي نخ را با‬
‫تصویر ‪3-67‬‬
‫بست (قالب) محكم كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-67‬‬

‫‪77‬‬
 ‫‪ -4‬دكمه جفتي‬

‫دكمه جفتي مناسب را نسبت به رنگ و جنس پارچه‬

‫انتخاب كنيد‪.‬‬
‫دكمه را به وسيله دندان موشي يا بست بدوزيد‪ .‬توجه‬
‫داشته باشيد كه پس از اتمام كار دو لبة لباس روي هم‬
‫منطبق شود‪( .‬تصویر ‪)3-68‬‬

‫تصویر ‪3-68‬‬
‫‪ -5‬قزن‬

‫نسبت به نوع لباس قزن مناسب را انتخاب كنيد‪ .‬براي‬

‫تعيين محل دوخت دو قسمت لباس را كنار هم قرار‬
‫دهيد‪ ،‬ابتدا محل دوخت را عالمت بزنيد‪.‬‬
‫حلقه‌هاي قزن را به وسيله بست و يا دندان موشي به‬
‫لباس وصل كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-69‬‬

‫تصویر ‪3-69‬‬
‫‪ -6‬قزن شلوار‬

‫اين نوع قزن در كمرهايي كه روي هم گرد دارد‬

‫به كار مي‌رود‪.‬‬
‫قزن را در امتداد زيپ به وسيلة بست يا دندان موشي‬
‫بدوزيد‪ .‬حال زيپ را ببنديد و قالب قزن را داخل‬
‫قسمت دوخته شده قزن قرار دهيد و محل دوخت‬
‫قالب را مشخص كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-70‬‬
‫از دكمه جفتي و قزن‌ها براي اتصال دو قطعة لباس‬
‫مثل كمر دامن و شلوار در انتهاي زيپ استفاده شود‪.‬‬
‫تصویر ‪3-70‬‬

‫دو قطعه از پارچه مانند لباس های جلو باز الزم است قسمتی از پارچه روی هم دیگر قرار گیرد که به وسیله دکمه و یا قزن به هم متصل می شود‪.‬‬

‫‪78‬‬
 ‫جادكمه‬
‫اندازة جادكمه را روي پايه مشخص كنيد‪.‬‬

‫تصویر ‪3-72‬‬ ‫تصویر ‪3-71‬‬

‫براي دوخت جادكمه ابتدا درجة تنظيم جادكمه را روي شماره ‪ 1‬قرار داده و دوخت را انجام دهيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪ 3-71‬و ‪)3-72‬‬

‫تصویر ‪3-74‬‬ ‫تصویر ‪3-73‬‬

‫شماره ‪ 2‬درجة تنظيم جادكمه‪ ،‬دوخت انتهاي جادكمه را محكم مي‌كند‪( .‬تصوير ‪ 3-73‬و‪)3-74‬‬

‫تصویر ‪3-76‬‬ ‫تصویر ‪3-75‬‬

‫شماره‌ ‪ 3‬درجة تنظيم جادكمه‪ ،‬برگشت دوخت جادكمه را انجام مي‌دهد‪( .‬تصوير ‪ 3-75‬و ‪)3-76‬‬

‫تصویر ‪3-78‬‬ ‫تصویر ‪3-77‬‬

‫شماره ‪ 4‬درجة تنظيم جادكمه‪ ،‬دوخت را در ابتداي جادكمه محكم مي‌كند‪( .‬تصوير ‪ 3-77‬و ‪)3-78‬‬

‫‪79‬‬
 ‫نکات دوخت‬
‫چين و ُخرد‬
‫ُ‬
‫‪-2‬خرد‬ ‫‪-1‬چين‬

‫خط درز لباس (خط دوخت) را به وسيلة بخيه‬
‫درشت چرخ كنيد و نخ زير را بكشيد تا كمي جمع‬
‫شود‪ .‬جمع شدن قسمتي از پارچه (مانند كاپ آستين)‬
‫به اندازه‌اي كه به چين تبديل نشود خرد مي‌گويند‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-80‬‬
‫دو طرف خط درز لباس (خط دوخت) را با فاصلة‬
‫«‪ 0/5‬سانتي‌متر» با بخيه درشت چرخ كنيد‪ .‬سپس‬
‫نخ‌هاي زير را همزمان با هم بكشيد به اندازه‌اي كه‬
‫پارچه جمع شود‪ .‬به اين جمع‌شدگي چين مي‌گويند‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-79‬‬

‫تصویر ‪3-80‬‬ ‫تصویر ‪3-79‬‬

‫‪ -4‬زيپ مخفي‬ ‫‪« -3‬تاي» لبة لباس‬
‫براي آسان‌تر دوخته شدن زيپ مخفي قبل از‬ ‫در بعضي از لبا‌س‌ها لبة پايين به سمت بيرون گشادتر‬
‫دوخت «تاي» دندانه‌هاي زيپ را با نوك اتو باز كنيد‪.‬‬ ‫شده و يا به سمت داخل تنگ‌تر شده است كه براي‬
‫(تصویر ‪)3-82‬‬ ‫برش اضافه درز لبة آن را بايد «تا» زده سپس برش را‬
‫انجام دهيد‪ .‬و در هنگام دوخت نيز به اين نكته توجه‬
‫كنيد‪( .‬تصویر ‪)3-81‬‬

‫تصویر ‪3-82‬‬ ‫تصویر ‪3-81‬‬

‫‪80‬‬
 ‫‪ -5‬شكافتن بخيه‬

‫از بشكاف تيز استفاده كنيد‪ .‬لبة محافظ‌دار بشكاف‬

‫را داخل درز قرار داده و دقت كنيد‪ ،‬قسمت‌هاي ديگر‬
‫پارچه مقابل بشكاف قرار نگيرد‪( .‬تصویر ‪)3-83‬‬

‫تصویر ‪3-83‬‬

‫‪-6‬شكافتن سردوز (‪)OVER LOG‬‬

‫نخ سوزن را از انتهاي دوخت سردوز بكشيد تا‬

‫دوخت به راحتي باز شود‪( .‬تصویر ‪)3-84‬‬

‫تصویر ‪3-84‬‬
‫‪ -7‬جدا كردن اليه از پارچه‬

‫چنانچه اليه در محلي ديگر اشتباه به پارچه چسبانده‬

‫شده است‪ .‬مي‌توانيد اتوي بخار را روي آن محل نگه‬
‫داريد و با بخار دادن‪ ،‬اليه را از پارچه جدا كنيد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)3-85‬‬

‫تصویر ‪3-85‬‬
‫‪ -8‬دوخت موقت‬

‫درجة تنظيم بخية چرخ را روي درشت‌ترين آن‬

‫قرار دهيد‪.‬‬
‫از دوخت موقت به جاي كوك مي‌توان استفاده‬
‫كرد‪( .‬تصویر ‪)3-86‬‬

‫تصویر ‪3-86‬‬

‫‪81‬‬
 ‫پرسش های پايان فصل سوم‬
‫‪1‬‬ ‫‪ -1‬در تصوير زير اُفت و ريزش كدام پارچه بيشتر است‪.‬‬
‫شماره ‪1‬‬
‫شماره ‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫شماره ‪3‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ -2‬خصوصيت آب‌رفت در كدام يك از پارچه‌هاي ذكر شده وجود دارد‪.‬‬

‫ندارد‬ ‫ ‬
‫دارد‬ ‫ ‬
‫الف) فاستوني‬
‫ب) چلوار و متقال‬
‫ج) حرير‬
‫د) كتان‬
‫‪ -3‬دوخت انواع درزهاي ذكر شده را انجام دهيد‪.‬‬
‫الف) ساده (بخيه با دست) ب) دوبله شكسته ج) دوبله خوابيده‬
‫د) دو درزه فرانسوي هـ) درز منحني‬
‫‪ -4‬پاك‌دوزي ساده (با بخيه چرخ) را انجام دهيد‪.‬‬
‫‪ -5‬پاك‌دوزي با استفاده از نوار اريب را بدوزيد‪.‬‬
‫‪ -6‬با استفاده از پارچه نوار اريب تهيه كنيد‪.‬‬
‫‪ -7‬دوخت بندينك را انجام دهيد‪.‬‬
‫‪ -8‬سه روش لبه‌دوزي در دامن كلوش را انجام دهيد‪.‬‬
‫‪ -9‬دكمه‌ي بدون پايه را پايه‌دار بدوزيد‪.‬‬
‫‪ -10‬دكمه را به وسيله چرخ بدوزيد‪.‬‬
‫‪ -11‬دو روش دوخت كش را انجام دهيد‪.‬‬

‫‪82‬‬
 ‫‪ -1‬كاربرد روش دوخت پنس‪ ،‬زيپ‪ ،‬كمر‪ ،‬سجاف و اتوكشي‬ ‫هدف‌کلی‪:‬‬
‫‪ -2‬كاربرد روش‌هاي برش و انتقال الگو‬
‫هدف های رفتاری‪:‬‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫زيپ يك طرفه و دو طرفه را در لباس بدوزد‪ .‬‬ ‫ ‪1‬‬

‫زيپ شلوار و زيپ مخفي را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫دوخت پنس در لباس را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫روش آماده كردن نوار كمر را انجام دهد و نوار كمر را به لباس بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫دوخت سجاف به كمر دامن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫هنگام كار با اتو نكاتي را كه براي استفاده بهتر و ايمني است را رعايت كند‪.‬‬ ‫‪ 6‬‬
‫اتوكشي درز ساده در لباس را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫دو روش اتوكشي پارچه مخمل را اجرا كند‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫روش انحنا دادن به وسيلة اتوكشي را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪9‬‬
‫روش كشيدگي پارچه (كش كاري) را به كمك اتوكشي اجرا كند‪.‬‬ ‫‪10‬‬
‫طول و عرض و اريب پارچه را مشخص كند‪.‬‬ ‫‪ 11‬‬
‫مقدار پارچة مورد نياز براي لباس را حساب كند‪.‬‬ ‫‪ 12‬‬
‫روش قرار دادن الگو روي پارچه (قبل از برش) را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 13‬‬
‫پس از قرار گرفتن الگو روي پارچه مقدار اضافه درز را تعيين كند‪.‬‬ ‫‪14‬‬
‫در هنگام برش پارچه‌هاي چهارخانه و راه راه نكات الزم را رعايت كند‪.‬‬ ‫‪15‬‬
‫در هنگام برش پارچه‌هاي حاشيه‌دار و نقش يك طرفه نكات الزم را رعايت كند‪.‬‬ ‫‪16‬‬
‫روش‌هاي انتقال الگو روي پارچه‪ ،‬كوك شل‪ ،‬كوك نشان را بدوزد‪ ،‬چرت زدن‪ ،‬رولت و کاربن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪17‬‬
‫علت استفاده از آستر در دامن را بیان کند‪.‬‬ ‫‪18‬‬
‫انواع روش های تهیه الگوی آستر را شرح دهد‪.‬‬ ‫‪19‬‬

‫‪83‬‬
 ‫ دوخت زيپ‬
‫همان‌گونه كه زيپ انواع مختلفي دارد‪ ،‬دوخت آن‬
‫توجه ‪:‬‬ ‫نيز به روش‌هاي گوناگون انجام مي‌شود‪ .‬مانند‪ :‬زيپ‬
‫محل دوخت به انداز ‌ه «‪ 2‬الي ‪ 3‬سانتي‌متر»‬ ‫يك طرفه‪ ‌،‬دو طرفه‪ ،‬زيپ مخفي‪ ،‬زيپ شلوار‬
‫كوتاهتر از طول زيپ باشد‪( .‬تصوير ‪)4-3‬‬

‫زيپ يك طرفه‬
‫طول زیپ را عالمت بزنید‪( .‬تصویر ‪)4-3‬‬ ‫محل دوخت زيپ را روي پارچه مشخص كنيد‪.‬‬
‫(تصویر ‪)4-1‬‬

‫تصویر ‪4-3‬‬ ‫تصویر ‪4-1‬‬

‫بخيه موقت را در چند جا با فاصله بشكافيد‪ .‬تا در پايان‬ ‫محل زيپ را موقتاً با بخيه درشت بدوزيد و ادامه درز‬
‫دوخت‪ ،‬درز موقت به راحتي باز شود‪(.‬تصویر ‪)4-4‬‬ ‫را با دوخت معمولی بدوزید و اتو كنيد‪( .‬تصویر ‪)4-2‬‬
‫( دقت کنید محل انتهای زیپ را با دوخت محکم کنید‪).‬‬

‫بخیه معمولی‬ ‫محل دوخت زیپ (بخیه درشت)‬

‫شکافتن درز موقت‬

‫دوخت محکم‬

‫تصویر ‪4-4‬‬ ‫تصویر ‪4-2‬‬

‫‪84‬‬
‫زيپ را ببنديد‪ ،‬سمت ديگر زيپ را روي اضافه درز‬ ‫اضافه درز را در سمت چپ به اندازة «‪ 0/2‬سانتي‌متر»‬
‫(سمت راست) قرار داده با استفاده از پايه مخصوص‬ ‫«تا» كنيد و كنار دندانه‌هاي زيپ قرار داده و با پايه‬
‫زيپ بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-8‬‬ ‫مخصوص زيپ بدوزيد‪( .‬تصویر ‪)4-6‬‬

‫پشت پارچه‬

‫ده‬
‫هش‬
‫وخت‬
‫تد‬
‫رش‬
‫هد‬
‫بخی‬
‫دندانه زیپ‬

‫ه با‬
‫پک‬
‫زی‬
‫درز‬
‫تصویر ‪4-8‬‬ ‫تصویر ‪4-6‬‬

‫در آخر بخيه موقت را بشكافيد‪( .‬تصوير ‪)4-9‬‬ ‫از روي لباس به فاصلة «‪ 1‬سانتي‌متر» دوخت تزئيني‬
‫بزنيد‪( .‬تصوير ‪)4-7‬‬

‫دوخت تزئینی روی لباس‬

‫تصویر ‪4-9‬‬ ‫تصویر ‪4-7‬‬

‫توجه ‪:‬‬
‫اهرم زیپ از لبة پارچه کمر بیرون‬
‫باشد تا در هنگام دوخت تزئینی مانع از‬
‫دوخت صحیح نشود‪.‬‬

‫‪85‬‬
‫زيپ از لبه پارچه در كمر بيرون باشد تا در هنگام دوخت‬
‫تزئيني مانع از دوخت صحيح نشود‪( .‬تصوير ‪)4-10‬‬
‫زيپ را ببنديد و سمت ديگر لبة زيپ را به اضافه‬
‫درز مقابل بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-11‬‬
‫دوخت تزئيني را از روي لباس بدوزيد بگونه‌اي كه‬
‫از دو طرف درز‪ ،‬دوخت يكسان به نظر آيد‪.‬‬
‫دوخت موقت را به وسيله بشكاف باز كنيد‪( .‬تصوير‬
‫‪)4-12‬‬
‫در هنگام اتو زدن دقت كنيد اتو روي دندانه‌ها قرار نگيرد‪( .‬تصوير ‪)4-13‬‬
‫تصویر ‪4-12‬‬
‫تصویر ‪4-13‬‬
‫‪86‬‬
‫زيپ دو طرفه‬
‫خط دوخت را مشخص كنيد و محل زيپ را با بخية‬
‫درشت بدوزيد‪ .‬اضافه درز را به دو طرف باز كنيد و اتو بزنيد‪.‬‬
‫بخيةدرشترابافاصلهبشكافيد(مطابقزيپيكطرفه)‪.‬‬
‫زيپ را باز كنيد‪ .‬لبه دندانه‌ها را با خط دوخت‬
‫مماس قرار دهيد‪ ،‬آن را ثابت كنيد‪.‬‬
‫لبة زيپ رابه اضافه درز بدوزيد (دقت كنيد كه اهرم‬
‫توجه ‪:‬‬
‫تصویر ‪4-10‬‬
‫تصویر ‪4-11‬‬
‫اريب در محل دوخت زيپ ابتدا نواري از اليه حريربه‬ ‫زيپ مخفي‬
‫لباس بچسبانيد تا مانع از كش آمدن پارچه شود‪ .‬سمت‬ ‫در اين نوع زيپ دوخت درز لباس پس از دوخت‬
‫ديگر زيپ را به همين ترتيب بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-15‬‬ ‫زيپ انجام مي‌شود‪ .‬اضافه درز لباس را در محل زيپ‬
‫زيپ را ببنديد و درز را از انتهاي زيپ به وسيله‌ پايه‬ ‫با اتو مشخص كنيد‪ .‬زيپ را باز كرده و از سمت رو به‬
‫زيپ معمولي بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-16‬‬ ‫روي لباس كوك زده با پاية زيپ مخفي چرخ كنيد‪.‬‬
‫شكل نهايي زيپ مخفي است‪( .‬تصوير ‪)4-17‬‬ ‫(تصوير ‪)4-14‬‬
‫هنگام دوخت بايد بخيه‌هاي چرخ نزديك دندانه‌هاي‬
‫زيپ قرار گيرد تا زيپ از روي لباس ديده نشود‪ .‬توجه‬
‫داشته باشيد «‪2‬سانتي‌متر» از انتهاي زيپ را ندوزيد‪.‬‬
‫الزم به ذكر است كه در پارچه‌هاي كشي و يا درزهاي‬

‫تصویر ‪4-16‬‬ ‫تصویر ‪4-14‬‬

‫تصویر ‪4-17‬‬ ‫تصویر ‪4-15‬‬

‫‪87‬‬

‫زيپ را بين «تاي» سجاف قرار داده با سنجاق يا‬
‫كوك ثابت كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-20‬‬
‫حال با استفاده از پاية مخصوص زيپ آن را بدوزيد‪.‬‬
‫توجه داشته باشيد كه بخيه نزديك دندانه‌هاي زيپ‬
‫دوخته شود‪( .‬تصوير ‪)4-21‬‬
‫تصویر ‪4-20‬‬
‫تصویر ‪4-21‬‬
‫‪88‬‬
‫زيپ شلوار‬
‫قسمت چپ شلوار‪ ،‬از خط مركزي جلو «‪1‬سانتي‌متر»‬
‫به سمت سجاف عالمت بزنيد و آن را به سمت پشت‬
‫پارچه «تا» كرده و اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-18‬‬
‫سجاف را مجددا ً به سمت روي پارچه («‪ 1‬سانتي‌متر»‬
‫مانده به خط «تا») برگردانيد و اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-19‬‬
‫خط مرکزی جلو‬
‫تصویر ‪4-18‬‬
‫خط مرکزی جلو‬
‫تصویر ‪4-19‬‬
‫دو طرف جلوي شلوار را در خط مركزي روي هم‬ ‫در قطعة ديگر شلوار‪ ،‬نصف سجاف را به سمت‬
‫قرار دهيد‪( .‬تصوير ‪)4-24‬‬ ‫داخل «تا» كرده‪ ،‬اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-22‬‬
‫انحناي فاق را از كمي باالتر از انتهاي زيپ بدوزيد‪.‬‬ ‫سپس سجاف را بار ديگر از خط مركزي به سمت‬
‫«‪ 2‬سانتي‌متر» آخر درز دوخته نشود‪( .‬تصوير ‪)4-25‬‬ ‫داخل «تا» كرده اتو نماييد‪(.‬تصوير ‪)4-23‬‬

‫تصویر ‪4-24‬‬ ‫تصویر ‪4-22‬‬

‫تصویر ‪4-25‬‬ ‫تصویر ‪4-23‬‬

‫‪89‬‬
 ‫چرخ كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-28‬‬ ‫«تاي» سجاف را به سمت پشت برگردانيد‪ .‬دقت‬
‫لباس را به سمت رو برگردانيد‪ .‬دوخت تزئيني را‬ ‫كنيد زيپ بسته باشد‪( .‬تصوير ‪)4-26‬‬
‫انجام دهيد‪ .‬تا سجاف به روبرو متصل شود‪.‬‬ ‫سمت ديگر زيپ رابه سجاف سنجاق كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-29‬‬ ‫(تصوير ‪)4-27‬‬
‫قسمت زير زيپي را كنار زده و زيپ را به سجاف‬
‫قسمت زیر زیپ‬

‫تصویر ‪4-28‬‬ ‫تصویر ‪4-26‬‬

‫تصویر ‪4-29‬‬ ‫تصویر ‪4-27‬‬

‫‪90‬‬
 ‫ دوخت پنس – كمر– سجاف‬

‫كنيد و به يك سمت آن را بدوزيد‪ ،‬سپس مجددا ً از‬ ‫پنس‬

‫وسط پنس سمت ديگر را بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-31‬‬ ‫ابتدا از سمت پشت لباس‪ ،‬پنس را از خط وسط «تا»‬
‫براي محكم كردن دوخت انتهاي پنس به دو روش‬ ‫كرده كوك بزنيد يا به وسيل ‌ه سنجاق ته گرد ثابت كنيد‪.‬‬
‫مي‌توان عمل كرد‪:‬‬ ‫از قسمت پهن آن دوخت را شروع كنيد‪ .‬با رفت و‬
‫روش اول ‪ :‬پس از اتمام دوخت نخ انتهايي را بلندتر نگه‬ ‫برگشت دوخت را محكم كرده و در انتها دوخت را به‬
‫داريد‪ ،‬تاب آن را باز كرده و گره بزنيد‪( .‬تصوير ‪)4-32‬‬ ‫صفر برسانيد‪ ،‬ادامه نخ را باقي بگذاريد‪.‬‬
‫روش دوم ‪ :‬دوخت را در انتهاي پنس چند سانتي‌متر‬ ‫(تصوير ‪)4-30‬‬
‫ادامه دهيد‪( .‬تصوير ‪)4-33‬‬ ‫پنس باال تنه را ابتدا از قسمت پهن آن از وسط شروع‬

‫تصویر ‪4-32‬‬ ‫تصویر ‪4-30‬‬

‫تصویر ‪4-33‬‬ ‫تصویر ‪4-31‬‬

‫‪91‬‬
 ‫پنس دامن یا باال تنه (با درز در كمر)‬
‫اضافه پنس را مطابق شكل قيچي كرده و پاك‌دوزي‬
‫نماييد‪( .‬تصوير ‪)4-36‬‬
‫سوزن را در انتهاي پنس قرار دهيد‪( ،‬باعث مي‌شود‬
‫انتهاي پنس به يك سمت نخوابد‪ ).‬سپس آن را اتو‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-37‬‬
‫در زماني كه مقدار پهناي پنس در باال تنه و دامن‬
‫زياد است مي‌توان به اين روش‌ها عمل كرد ‪:‬‬
‫پنس باال تنه‬
‫‪ -1‬در قسمت كمر «‪ 3‬ميلي‌متر» مانده به دوخت چرت‬
‫بزنيد تا پنس روي لباس بخوابد‪( .‬تصوير ‪)4-34‬‬
‫‪ -2‬مقدار پهناي پنس را با دوخت سردوز كم كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-35‬‬

‫تصویر ‪4-36‬‬ ‫تصویر ‪4-34‬‬

‫اضافه درز پنس‬

‫دوخت پنس باالتنه‬

‫تصویر ‪4-37‬‬ ‫تصویر ‪4-35‬‬

‫‪92‬‬

‫نوار كمر در آورده و با اتو بچسبانيد‪( .‬اتوكشي به‬
‫روش گذاشت و برداشت انجام شود‪( ).‬تصوير ‪)4-39‬‬
‫مقدار جادرز را در دو طرف به سمت داخل «تا»‬
‫كرده اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-40‬‬
‫نوار كمر را از وسط «تا» كرده اتو كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-41‬‬
‫تصویر ‪4-40‬‬
‫تصویر ‪4-41‬‬
‫‪93‬‬
‫كمر‬
‫نوار كمر را مطابق الگو برش بزنيد‪ .‬سپس از طول‪،‬‬
‫آن را «تا» كرده اتو كنيد‪.‬‬
‫اليه را به اندازة ‪ 1‬پهناي كمر بدون اضافه درز برش‬
‫‪2‬‬
‫زده و روي خط «تاي» كمر‪( ،‬قسمت براق اليه را‬
‫مماس با پارچه) قرار داده و اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-38‬‬
‫در صورت لطيف بودن اليه آن را به اندازة پهناي‬
‫تصویر ‪4-38‬‬
‫تصویر ‪4-39‬‬
‫نوار كمر را در سمت روي لباس به خط كمر با‬
‫سنجاق يا كوك ثابت كرده چرخ كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-44‬‬
‫كمر را به سمت پشت پارچه «تا» كرده و اضافه درز‬
‫آن را مطابق شكل بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-45‬‬
‫براي فرم دادن نوار كمر به شكل انحناي بدن‪،‬‬
‫سمت دو الي بسته آن را زير اتو جمع كرده و به‬
‫طرف داخل انحنا دهيد‪( .‬تصوير ‪)4-42‬‬
‫خط كمر را با بخيه متوسط چرخ كنيد‪ .‬تا مقدار «‪1‬‬
‫سانتي‌متر» اضافه شده در كمر خُ رد بخورد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-43‬‬

‫تصویر ‪4-44‬‬ ‫تصویر ‪4-42‬‬

‫تصویر ‪4-45‬‬ ‫تصویر ‪4-43‬‬

‫‪94‬‬
‫كمر را برگردانده و از پشت به محل بخيه‌ها پس‌دوز‬ ‫در سمت ديگر كمر نيز اضافه درز كمر را مطابق‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-49‬‬ ‫شكل بدوزيد‪.‬‬
‫مقدار اضافه در كمر‪ ،‬براي دوخت قزن يا دكمه است‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-46‬‬
‫توجه‪:‬‬ ‫اضافه درزهاي داخلي را در گوشه‌ها به صورت سه‬
‫در زيپ يك طرفه‪ ،‬مقدار اضافه در كمر‬ ‫گوش قيچي كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-47‬‬
‫را به قسمتي از دامن بدوزيد كه دندانه‌هاي‬ ‫پهناي اضافه درز را در يك الية پارچه باريك‌تر‬
‫زيپ ديده مي‌شود‪.‬‬ ‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-48‬‬

‫تصویر ‪4-48‬‬ ‫تصویر ‪4-46‬‬

‫تصویر ‪4-49‬‬ ‫تصویر ‪4-47‬‬

‫‪95‬‬
 ‫سجاف‬
‫خط كمر را با بخيه متوسط چرخ كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-50‬‬

‫تصویر ‪4-50‬‬

‫سجاف را برش بزنيد‪ .‬سپس اليه سجاف را مطابق‬

‫الگو برش زده و بچسبانيد‪.‬‬
‫خط کمر‬

‫درزهاي پهلوي سجاف را بدوزيد‪ ،‬اتو كنيد‪.‬‬

‫سجاف را روي خط کمر دامن قرار داده و درزها را‬
‫بر هم منطبق كنيد و سنجاق یا کوک بزنيد‪ .‬درز كمر‬
‫خط مرکزی پشت‬ ‫دامن و سجاف را به هم بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-51‬‬

‫تصویر ‪4-51‬‬

‫در ادامة دوخت‪ ،‬اضافه درز سجاف و زيپ را به‬

‫يكديگر بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-52‬‬
‫خط کمر‬
‫خط مرک‬
‫زی پشت‬

‫(سجاف)‬

‫توجه ‪:‬‬
‫تصویر ‪4-52‬‬ ‫در دوخت سجاف کمر دامن بهتر است‬
‫از زيپ‪ ،‬مخفي استفاده شود‪.‬‬

‫‪96‬‬
 ‫اضافه درز سجاف را مانند (تصوير ‪ )4-53‬کم کنید‪.‬‬
‫اضافه درز را به سمت سجاف بخوابانيد و اتو كنيد‪.‬‬

‫تصویر ‪4-53‬‬

‫خط کمر دامن‬ ‫به فاصلة «‪ 0/2‬ميلي‌متر» از درز كمر‪ ،‬سجاف را به‬
‫(دوخت سجاف به جادرز)‬ ‫جادرز چرخ كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-54‬‬
‫قزن دامن را در قسمت خط كمر باالي زيپ بين‬
‫سجاف و دامن بدوزيد‪.‬‬
‫(سجاف کمر دامن)‬

‫تصویر ‪4-54‬‬

‫دقت كنيد قالب قزن به سمت بدن نباشد‪.‬‬

‫(تصوير ‪)4-55‬‬

‫تصویر ‪4-55‬‬

‫‪97‬‬
‫بالفاصله اتوي سرد را روي درز قرار دهيد‪( .‬توجه كنيد‬
‫در بعضي از پارچه‌ها مانند فاستوني استفاده از اتوكشي‬
‫سرد اثر نامطلوبي روي پارچه ايجاد مي‌كند‪).‬‬
‫‪ -6‬قبل از اينكه اتو را روي لباس قرار دهيد روي‬
‫قطعه‌اي از همان پارچه‪ ،‬حرارت اتو را امتحان كنيد‪.‬‬
‫‪ -7‬در صورت چروك بودن پارچه‪ ،‬قبل از برش‬
‫(بصورت گذاشت و برداشت) آن را اتو كنيد‪.‬‬
‫‪ -8‬قبل از اتوكشي از سالم بودن دو شاخه و سيم اتو‬
‫اطمينان حاصل كنيد‪.‬‬
‫‪ -9‬اتو در محلي قرار گيرد تا از سقوط آن جلوگيري‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -10‬براي حفظ سالمت كف اتو از اتو كردن دكمه‪،‬‬
‫قزن خودداري كنيد‪.‬‬
‫‪ -11‬در صورت كثيف شدن كف اتو نمك يا كف‬
‫دريا را روي سطح كاغذ بريزيد‪ ،‬در حاليكه بخار اتو‬
‫بسته است با حرارت زياد روي آن قرار دهيد‪ .‬سپس‬
‫كف اتو را با پارچة نخي تميز كنيد‪.‬‬
‫‪98‬‬
‫ اتوكشي‬
‫اتوكشي صحيح در خياطي به اندازة دوخت داراي اهميت‬
‫است‪ .‬اتوكشي به روش غلط ممكن است لباس را دچار‬
‫نقصكند‪،‬بگونه‌ايكهگاهيجبرانآنامكان‌پذيرنيست‪.‬‬
‫هنگاماتوكشيبهايننكاتتوجه كنيد‪:‬‬
‫‪ -1‬هرگز پارچه را در هنگام اتو كردن نكشيد‪ ،‬زيرا‬
‫موجب مي‌شود كه پارچه تغيير شكل يا اندازه دهد‪.‬‬
‫‪ -2‬استفاده از بخار در هنگام اتوكشي موجب سرعت‬
‫در اتو كردن مي‌شود‪.‬‬
‫‪ -3‬هميشه از پشت لباس اتو كنيد‪ .‬در صورت نياز به‬
‫اتوكشي از رو‪ ،‬از پارچه مخصوص اتوكشي استفاده كنيد‪.‬‬
‫‪ -4‬براي جلوگيري از اثر درزها در روي لباس‬
‫هنگام اتوكشي‪ ،‬زير جا درزها و روي دندانه‌هاي‬
‫زيپ كاغذ قرار دهيد‪.‬‬
‫‪ -5‬در صورتي كه بخواهيد درزها پرس شوند از اتوي‬
‫سرد در هنگام اتوكشي استفاده كنيد‪ .‬اتوي سرد و‬
‫گرم را همزمان با هم استفاده كنيد‪ .‬پس از اتوي گرم‬
 ‫اتوي درز‬
‫ابتدا روي بخيه چرخ را اتو كنيد و اتوي سرد را‬
‫روي آن قرار دهيد تا پرس شود‪( .‬تصوير ‪)4-56‬‬

‫تصویر ‪4-56‬‬

‫پشت پارچه‬ ‫درز را به دو طرف باز كرده و اتو كنيد‪ .‬در هنگام‬
‫کاغذ‬
‫اتو كردن پارچه‌هاي ضخيم براي مشخص نشدن‬
‫جا درز‬ ‫جادرز از سمت روي پارچه‪ ،‬بين جادرز و لباس از‬
‫كاغذ استفاده كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-57‬‬
‫جا درز‬

‫کاغذ‬
‫پشت پارچه‬

‫تصویر ‪4-57‬‬

‫درز را از سمت روي لباس همراه با پارچة مخصوص‬

‫اتوكشي‪ ،‬اتو کنيد‪( .‬تصوير ‪)4-58‬‬
‫روی لباس‬

‫درز‬
‫پا‬
‫خص‬‫رچه م‬
‫تو‬ ‫وص ا‬
‫کشی‬

‫تصویر ‪4-58‬‬

‫‪99‬‬
 ‫اتوي پارچه مخمل‬
‫روش اول ‪ :‬در پارچه‌هاي مخمل براي اينكه پرزها‬
‫نخوابد‪ ،‬سطح پرزدار پارچه را روي تخته مخمل قرار‬
‫داده و از پشت پارچه اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-59‬‬
‫روش دوم ‪ :‬در صورت نبودن تخته مخصوص مي‌توان‬
‫از خود پارچة مخمل استفاده كرد‪ ،‬بدين گونه كه دو‬
‫قطعه‌ پارچه را از سمت پرزدار آن روي هم قرار دهيد‬
‫تصویر ‪4-59‬‬ ‫و از پشت پارچه اتو كنيد‪.‬‬

‫فرم دادن به پارچه با اتو‬

‫انحناي كمر لباس‬

‫نوار كمر الزم است مانند فرم بدن كمي انحنا پيدا‬
‫كند‪ .‬بدين منظور پارچة كمر را كمي انحنا دهيد و‬
‫اتوي بخار را به آرامي روي آن قرار دهيد‪ .‬سپس براي‬
‫ثابت كردن فرم بدست آمده اتوي سرد را روي آن‬
‫قرار دهيد‪( .‬تصوير ‪)4-60‬‬
‫تصویر ‪4-60‬‬

‫كشيدگي پارچه (كش كاري)‬

‫در هنگام اتوكشي كمي پارچه را زير اتو بكشيد تا‬

‫بافت پارچه باز شود‪ .‬كه به اصطالح به آن كش كاري‬
‫مي‌گويند‪ .‬مانند (كش كاري فاق شلوار) (تصوير‬
‫‪)4-61‬‬

‫تصویر ‪4-61‬‬

‫‪100‬‬
 ‫برش پارچه‬

‫طول و عرض پارچه‬

‫پارچه از دو دسته نخ‪ ،‬تار و پود تشكيل شده است‪.‬‬
‫(به جز پارچه‌هاي گرد بافت) نخ‌هاي تار در طول‬
‫(راه) و پود در عرض (بي‌راه) پارچه قرار دارند‪.‬‬
‫نخ تار محكم‌تر از نخ پود است‪ .‬به همين جهت بافت‬

‫تصویر ‪4-62‬‬
‫پارچه در طول آن محكم‌تر است‪ .‬و هنگام برش‪ ،‬قد‬
‫لباس به موازات طول (تركي) پارچه قرار مي‌گيرد‪.‬‬
‫تركي داراي بافت فشرده‌تري نسبت به خود پارچه‬
‫است كه در كناره طولي پارچه قرار دارد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-62‬‬
‫اريب پارچه‬
‫اگر پارچه را به صورت سه گوش «تا» كنيد‪ ،‬قسمت‬
‫«تاي» آن اريب پارچه است كه كام ً‬
‫ال كش مي‌آيد‪.‬‬
‫در لباس‌هايي كه بخواهيد افت بيشتري داشته باشد‪،‬‬
‫تصویر ‪4-63‬‬ ‫از اريب پارچه استفاده كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-63‬‬
‫صاف كردن سر كج پارچه‬
‫در قسمت تركي پارچه چرتي بزنيد‪ .‬و يك يا دو نخ پود‬
‫را بكشيد تا خط صاف پارچه تعيين شود‪( .‬تصوير ‪)4-64‬‬
‫همچنين مي‌توانيد از گونيا كردن پارچه با لبة تركي‬
‫استفاده كنيد‪ .‬در پارچه های کشی و کج راه (بافت‬
‫سرژه دارند) باید از گونیا استفاده شود‪.‬‬

‫تصویر ‪4-64‬‬

‫‪101‬‬
‫اضافه درزها قرار دهيد‪ ،‬سپس مقدار پارچه را محاسبه‬ ‫روش تعيين مقدار پارچه‬
‫كنيد‪.‬‬ ‫قبل از اقدام به خريد پارچه بايد مقدار مصرف آن را‬
‫توجه داشته باشيد پارچه‌هايي (با نقش يك طرفه‪،‬‬ ‫محاسبه كنيد‪.‬‬
‫پرزدار‪ ،‬براق‪ ،‬حاشيه‌دار و چهارخانه و راه راه) بدليل‬ ‫پارچه در عرض‌هاي مختلفي موجود است‪ .‬از جمله‬
‫طرح و پرزدار و برق و جهت خطوط‪ ،‬مقدار بيشتري‬ ‫عرض «‪ .. ،150 ،120 ،110 ،90‬سانتي‌متر» كه در تعيين‬
‫پارچه الزم است‪( .‬تصوير ‪)4-65‬‬ ‫مقدار پارچه مورد نياز مؤثر است‪.‬‬
‫با در نظر گرفتن ‪ 1‬عرض پارچة دلخواه‪ ،‬روي‬
‫‪2‬‬
‫سطح ميز‪ ،‬الگوهاي خود را در اين محيط با توجه به‬

‫خط وسط آستین‬

‫خط مرکزی پشت‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫تصویر ‪4-65‬‬

‫‪102‬‬
 ‫کاغذی استفاده می شود‪).‬‬
‫مقدار اضافه درزها را مشخص كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-66‬‬
‫تعيين مقدار اضافه درز‬
‫همانگونه كه كم بودن اضافه درزها در زمان‬
‫دوخت مشكل ايجاد مي‌كند‪ ،‬زياد بودن آن نيز مانعي‬
‫براي سرعت عمل و صحت دوخت است‪.‬‬
‫اضافه درز براي پهلوها «‪ 2‬تا ‪ 2/5‬سانتي‌متر» است‪ ،‬و‬
‫اضافه درز براي قسمت‌هاي ديگر لباس «‪ 1‬تا‪1/5‬سانتي‌متر»‬
‫است (مانند حلقه آستين‪ ،‬يقه‪ ،‬برش‌ها‪ ،‬كاپ آستين و ‪.)...‬‬
‫اضافه درز در لبة لباس «‪ 1/5‬تا ‪ 5‬سانتي‌متر» است كه با‬
‫توجه به جنس پارچه و نوع دوخت لبة لباس متفاوت‬
‫است‪( .‬تصوير ‪)4-66‬‬
‫خط وسط آستین‬
‫خط مرکزی پشت‬
‫تصویر ‪4-66‬‬
‫‪103‬‬
‫روش قرارگيري الگو روي پارچه‬
‫پارچه را در صورت چروك بودن اتو كنيد‪.‬‬
‫سر كجي احتمالي پارچه را برطرف كنيد‪.‬‬
‫عرض پارچه را از پشت «تا» كرده و روي سطح‬
‫ميز پهن كنيد‪( .‬در صورت برش پارچه‌هاي لطيف‬
‫و لغزنده آن را با گيره به ميز ثابت كنيد‪ .‬و يا روي‬
‫پتو پهن كنيد‪ .‬روش قرار دادن الگو روي پارچه در‬
‫عرض‌هاي مختلف متفاوت است‪.‬‬
‫الگوها را روي پارچه ثابت كنيد و براي ثابت‬
‫شدن الگو مي‌توانيد از وسایلي مانند سوزن ته گرد‪،‬‬
‫وزنه يا چسب کاغذی استفاده كنيد‪(.‬پارچه هایی که‬
‫اثر سوزن بر روی آن باقی می ماند از وزنه یا چسب‬
‫خط مرکزی جلو‬
‫در پارچه‌هاي چهارخانه خطوط بايد در قسمت نقاط‬
‫موازنه درزها‪ ،‬خط مركزي جلو (در صورت جلو‬
‫باز بودن لباس) و برش‌ها در امتداد هم قرار گيرد‪ ،‬تا‬
‫زيبايي طرح پارچه بيشتر نمايان شود‪( .‬تصوير ‪) 4-67‬‬
‫و (تصوير ‪)4-68‬‬
‫همچنين قطعاتي از لباس مانند بعضي از برش‌ها‬
‫(يقه‪ ،‬جيب و ‪ )...‬را مي‌توان از اريب پارچه برش زد‪،‬‬
‫تا نمايي متفاوت داشته باشد‪.‬‬
‫خط مرکزی پشت‬
‫تصویر ‪4-68‬‬
‫‪104‬‬
‫برش پارچه‌هاي طرح‌دار‬
‫برش پارچه‌هاي طرح‌دار با توجه به طرح پارچه‬
‫و مدل لباس انجام مي‌شود‪ ،‬كه هر كدام روش‬
‫برش خاصي دارد‪ .‬از قبيل پارچة چهارخانه‪ ،‬راه‌ راه‪،‬‬
‫حاشيه‌دار و با نقوش و طرح‌هاي يك طرفه مي‌باشد‪.‬‬
‫پارچه چهارخانه‬
‫ابتدا پارچه را از عرض طوري «تا» كنيد كه خطوط‬
‫چهارخانه به طور يكسان در دو روي پارچه قرار گيرد‪.‬‬
‫خط وسط آستین‬
‫خط مرکزی جلو‬
‫تصویر ‪4-67‬‬
 ‫پارچه راه راه‬

‫برش پارچه‌هاي عمودي به روش‌هاي مختلفي انجام‬

‫مي‌شود اگر بخواهيد لباس را با راه‌هاي عمودي بدوزيد‬
‫بهتر است از مدل‌هاي راسته استفاده كنيد‪ .‬زيرا در‬
‫مدل‌هايي مانند فون راه‌هاي عمودي پارچه در پهلوهاي‬
‫لباس به صورت مايل (اريب) قرار مي‌گيرد‪ .‬در هنگام‬
‫برش اينگونه پارچه‌ها دقت كنيد خط راستاي الگو‬
‫كام ً‬
‫ال بر طبق راه‌هاي (عمودي) پارچه قرار گيرد‪.‬‬
‫قطعاتي مانند جيب‪ ،‬برش‌ها‪ ،‬كمر و ‪ ...‬را مي‌توانيد از‬
‫بيراه يا اريب پارچه برش بزنيد‪.‬‬
‫در پهن كردن پارچه‌هاي عمودي دقت كنيد كه راه ها‬
‫بصورت قرينه و روي هم (دو اليه‌ي پارچه) قرار‬
‫گيرد‪( .‬تصوير ‪ 4-69‬و ‪)4-71‬‬
‫برش پارچه به صورت جناقي‬
‫تصویر ‪4-71‬‬ ‫با استفاده از پارچه راه راه مي توان برش جناقي را انجام داد‪.‬‬
‫خط راستاي الگو را نسبت به خطوط مركزي جلو و‬
‫پشت با زاويه‌ي ‪ 45‬درجه رسم كنيد‪ .‬سپس خطوط‬
‫راستاي الگو را موازي با راه پارچه قرار دهيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-70‬‬
‫خط مرکزی پشت‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫خ‬
‫خ‬

‫طم‬
‫طم‬

‫رک‬
‫رک‬

‫زی‬
‫زی‬

‫پش‬
‫جلو‬

‫ت‬

‫تصویر ‪4-69‬‬ ‫تصویر ‪4-70‬‬

‫‪105‬‬
 ‫پارچه حاشيه‌دار‬

‫در صورتي كه پارچه حاشيه‌دار باشد‪ ،‬از حاشيه‬

‫پارچه مي‌توان در لبة دامن‪ ،‬لبة آستين‪ ،‬خط مركزي‬
‫جلو استفاده كرد‪.‬‬
‫حاشيه اغلب در طول پارچه قرار دارد كه در اين‬
‫صورت براي استفاده از آن الگو را مي‌توانيد روي راه‬
‫پارچه‌‪ ،‬نسبت به مدل برش بزنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪ 4-72‬و ‪)4-73‬‬

‫خط مرکزی پشت‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫تصویر ‪4-73‬‬

‫تصویر ‪4-72‬‬

‫‪106‬‬
 ‫پارچه با نقوش يك طرفه‪ ،‬پرزدار‪ ،‬براق‬

‫در اين نوع پارچه‌ها بايد از هنگام برش تمام الگوها‬

‫را در يك جهت روي پارچه قرار داد‪ ،‬بدليل اينكه‬
‫نقوش و طرح پارچه در يك جهت (به طرف باال و‬
‫پايين) قرار گيرد‪.‬‬
‫خواب پرزهاي پارچه (پارچه‌هاي مخمل و جیر‬
‫و ‪ )....‬در يك جهت باشند‪.‬‬

‫درخشندگي و برق پارچه (ساتن‪ ،‬تافته‪ ،‬استات و ‪)...‬‬

‫در تمام قطعات يكسان باشند‪.‬‬
‫(تصوير ‪ 4-74‬و ‪)4-75‬‬
‫خط مرکزی پشت‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫تصویر ‪4-75‬‬

‫تصویر ‪4-74‬‬

‫‪107‬‬
 ‫‪ -2‬كوك نشان‬
‫پارچه‌هايي كه روي يك ال برش مي‌خورد از اين نوع‬
‫دوخت استفاده مي‌شود‪ .‬اطراف الگو و خطوط مورد‬
‫نياز را با كوك نشان بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)4-77‬‬
‫‪ -3‬چرت زدن‬
‫پس از برش‪ ،‬ابتدا و انتهاي هر درز‪ ،‬دو طرف پنس‌ها‪،‬‬
‫موازنه‌ها و‪ ...‬را در قسمت جادرز با قيچي چرت‬
‫كوچكي بزنيد‪ .‬انتهاي پنس را در پارچه با سوزن‬
‫مشخص كنيد‪ .‬سپس در دو طرف پارچه‪ ،‬با صابون‬
‫خياطي عالمت بزنيد‪( .‬تصوير ‪)4-78‬‬
‫سپس الگو را برداريد و عالمت‌ها را به وسيله خط‌كش‬
‫و صابون به هم وصل كنيد‪( .‬تصوير‪)4-79‬‬
‫عالمت چرت‬
‫خط مرکزی جلو‬
‫عالمت انتهای پنس‬
‫تصویر ‪4-78‬‬
‫تصویر ‪4-79‬‬
‫‪108‬‬
‫روش‌هاي انتقال الگو‬
‫براي ثابت كردن الگو روي پارچه در هنگام برش‬
‫مي‌توانيد از سوزن‌هاي ته گرد (بلند و نوك تيز) و يا‬
‫وزنه‌هاي برش يا چسب‪ ،‬نسبت به جنس پارچه استفاده‬
‫كنيد سپس پارچه را با در نظر گرفتن اضاف ‌ه درزها برش‬
‫بزنيد‪ .‬پس از برش الگو را از روي پارچه جدا نكنيد‪.‬‬
‫اطراف الگو و قسمت‌هاي مختلف آن را (پنس‌ها‪ ،‬نقاط‬
‫موازنه‪ ،‬برش و ‪ )...‬را روي پارچه منتقل كنيد كه اين‬
‫عمل با روش‌هاي گوناگون صورت مي‌گيرد‪.‬‬
‫‪ -1‬كوك ُشل‬
‫پارچه را با در نظر گرفتن مقدار جادرز برش بزنيد‪.‬‬
‫اطراف الگو و پنس‌ها و بقيه نقاط الزم در الگو را‬
‫كوك شل بزنيد‪( .‬تصوير ‪)4-76‬‬
‫تصویر ‪4-76‬‬
‫تصویر ‪4-77‬‬
 ‫‪ -4‬رولت و كاربن‬

‫قطعات برش خورده را روي ميز پهن كنيد‪ .‬سمت‬

‫روي كاربن را زير پارچه قرار دهيد و خطوط الزم‬
‫را رولت كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-80‬‬
‫الگو را از پارچه جدا كنيد‪ .‬سپس سوزن‌ها را مجددا ً‬
‫خط مرکزی پشت‬

‫به دو الي پارچه وصل كنيد‪ .‬تا از هم جدا نشود‪.‬‬

‫(تصوير ‪)4-81‬‬
‫تصویر ‪4-80‬‬ ‫پارچه را برگردانيد‪ .‬مجددا ً كاربن را زير پارچه قرار‬
‫داده و خطوط را رولت كنيد‪( .‬تصوير ‪)4-82‬‬
‫مي‌توانيد براي سرعت بيشتر‪ ،‬كاربن را زير پارچه‬
‫قرار دهيد و با استفاده از رولت صابوني خطوط الگو‬
‫را در دو طرف پارچه همزمان منتقل كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)4-83‬‬

‫تصویر ‪4-81‬‬

‫تصویر ‪4-82‬‬ ‫تصویر ‪4-83‬‬

‫برای دوام بیشتر کاربن‪ ،‬می توانید به وسیله چسباندن مقوای نازک‪ ،‬کاغذ‪ ،‬طلق یا چسب نواری پهن در پشت آن ایجادضخامت کنید‪.‬‬

‫‪109‬‬
 ‫آسترکشی‬
‫آستردر قسمت داخلی لباس دوخته می شود که‬
‫از پارچه های مختلف (تافته‪ ،‬ساتن‪ ،‬رویال و‪)...‬تهیه‬
‫می شود‪.‬آسترکشی با توجه به جنس و مدل لباس به‬
‫کار می رود‪ ،‬که در زیبایی لباس تأثیر زیادی دارد‪.‬‬
‫درآسترکشی بایدبه نکاتی توجه کنید از جمله‪:‬‬

‫قد آستر نسبت به قد دامن باید کوتاه تر باشد تا‬

‫در موقع پوشیدن از لبة لباس دیده نشود‪ .‬در بعضی‬
‫از مدل ها می توان از الگوی لباس برای آستر پنس‬
‫استفاده نمود‪.‬‬
‫لباس هایی که دارای پنس هستند‪ ،‬برای آستری‬
‫پنس دوخته می شود و یا تبدیل به پیلی کوچک و یا‬
‫تصویر ‪4-84‬‬ ‫چین ریز می شود‪( .‬تصویر ‪)4-84‬‬

‫در مدل های برش دار برای آستری باید تعداد‬

‫برش ها را به حداقل رساند و یا در صورت امکان‬
‫حذف کرد‪ ( .‬تصویر ‪)4-85‬‬
‫تصویر ‪4-85‬‬

‫در مدل های خیلی گشاد‪ ،‬آستر با گشادی کمتر‬

‫تصویر ‪4-86‬‬
‫نسبت به مدل استفاده می شود‪( .‬تصویر ‪)4-86‬‬

‫‪110‬‬
 ‫در دامن های پیلی دار آستر را می توان به چند روش‬
‫دوخت تا تغییری در شکل پیلی نگذارد‪.‬‬
‫‪ -1‬آستر را در قسمت فضای پشت پیلی مطابق شکل‬
‫برش بزنید‪(.‬تصویر ‪)4-87‬‬

‫تصویر ‪4-87‬‬

‫‪ -2‬محل پیلی را می توان در آستر به صورت چاک‬

‫باز گذاشت تا در هنگام حرکت مانع از باز شدن پیلی‬
‫نشود‪(.‬تصویر ‪)4-88‬‬

‫تصویر ‪4-88‬‬

‫‪ -3‬در بعضی از دامن ها برای اینکه آستر مانع از باز‬

‫شدن پیلی و چین نشود می توان آستر را کوتاهتر در‬
‫نظر گرفت (تصویر ‪)4-89‬‬

‫تصویر ‪4-89‬‬

‫‪ -4‬در بعضی از مدل های پیلی دار آستر و لباس‬

‫یکسان برش می خورد و هم زمان پیلی با آستر اتو‬
‫می شود‪(.‬تصویر ‪)4-90‬‬
‫تمام روش هایی که گفته شد برای راحتی حرکت‬
‫تصویر ‪4-90‬‬
‫پیلی هاست‪.‬‬

‫‪111‬‬
 ‫پرسش های پايان فصل چهارم‬
‫‪ -1‬با توجه به تصوير نام روش دوخت زيپ را بنويسيد‪.‬‬

‫‪ -2‬روش اتوكشي تصاوير زير را مشخص كنيد‪.‬‬

‫پشت پارچه‬
‫کاغذ‬

‫جا درز‬

‫جا درز‬

‫کاغذ‬
‫پشت پارچه‬

‫‪ -3‬به چه علت قد آستر از دامن کوتاه تر است؟‬

‫‪ -4‬روش تهیه آستر در دامن های چین دار و برش دار را بنویسید‪.‬‬
‫‪ -5‬تهیه آستر در دامن های پیله دار چگونه انجام می شود؟‬

‫‪112‬‬
‫روش دوخت دامن اساس (پاترون) فون و ترك‬ ‫هدف‌های کلی‬
‫هدف های رفتاری‪:‬‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫برش پاترون دامن اساس را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫ ‪1‬‬
‫خطوط اطراف الگو را به وسيلة كوك شل روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫پنس‌ها و درزها را به وسيله كوك ساده بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫پاترون را پرو كند‪.‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫عيوب احتمالي را روي پاترون و الگو رفع كند‪.‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫زيپ يك طرفه را در خط مركزي پشت بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 6‬‬
‫اتوكشي‪ ،‬پنس‪ ،‬درز و زيپ را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫پاك‌دوزي ساده و دندان موشي را در درزها انجام دهد‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫كمر دامن را بدوزد‪.‬‬ ‫‪9‬‬
‫دوخت قزن یا دكمه و جادكمه را در دامن انجام دهد‪.‬‬ ‫‪10‬‬
‫پس‌دوزي لبة دامن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 11‬‬
‫برش دامن فون را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 12‬‬
‫خطوط اطراف الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪ 13‬‬
‫پاك‌دوزي به وسيلة چرخ همه كاره را در درزها انجام دهد‪.‬‬ ‫‪14‬‬
‫درزها‪ ،‬زيپ و كمر دامن را بدوزد‪.‬‬ ‫‪15‬‬
‫دوخت زيگزاگ را در لبة دامن انجام دهد‪.‬‬ ‫‪16‬‬
‫برش دامن ترك را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪17‬‬
‫خطوط اطراف الگو را به وسيلة رولت و كاربن روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪18‬‬
‫پاك‌دوزي درزها را به وسيلة چرخ سردوز (اورلوك) انجام دهد‪.‬‬ ‫‪19‬‬
‫زيپ دو طرفه را بدوزد‪.‬‬ ‫‪20‬‬
‫لبه‌دوزي دامن را به وسيلة نوار اريب انجام دهد‪.‬‬ ‫‪21‬‬

‫‪113‬‬
 ‫دوخت دامن‬

‫تصویر ‪5-1‬‬

‫‪114‬‬
 ‫منحني به هم وصل كنيد‪( .‬تصوير ‪)5-4‬‬ ‫پاترون اساس دامن‬
‫بعد از برش دامن آن را كوك شل بزنيد‪ .‬و با‬ ‫الگوها را با توجه به مشخصات آن روي پارچه قرار‬
‫استفاده از چسب كاغذي خطوط مركزي جلو و پشت‬ ‫دهيد‪ .‬خطوط راستا موازي با تركي پارچه قرار گيرد‪.‬‬
‫و خطوط پهلو را روي پارچه مشخص كنيد‪.‬‬ ‫الگوها را به پارچه سنجاق كنيد‪( .‬تصوير ‪)5-2‬‬
‫(تصوير ‪)5-5‬‬ ‫اضافه درزها را مشخص نماييد‪( .‬تصوير ‪)5-3‬‬
‫اضافه درز را در قسمت انحنا پهلو با خط‌كش‬

‫سجاف زیپ‬
‫خط مرکزی پشت‬

‫خط پهلو پشت‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫خط پهلو جلو‬
‫تصویر ‪5-4‬‬
‫تصویر ‪5-2‬‬

‫تصویر ‪5-5‬‬ ‫تصویر ‪5-3‬‬

‫‪115‬‬
 ‫پنس‌ها و درزها را با توجه به كوك شل‪ ،‬سنجاق‬
‫كرده و كوك ساده بزنيد و پُرو نماييد‪ .‬و در صورت‬
‫داشتن ايراد آن را با كمك معلم خود روي لباس و‬
‫الگو برطرف كنيد‪( .‬از اين الگو براي تهيه مدل‌هاي‬
‫ديگر دامن استفاده كنيد‪( ).‬تصوير ‪)5-6‬‬
‫كوك شل‌ها را بكشيد‪ ،‬سپس پنس‌ها را چرخ كنيد‪.‬‬
‫هنگـام اتوي پنس‌ها از بالشتك استفاده كنيد‪( .‬در موقع‬
‫تصویر ‪5-6‬‬ ‫اتو كردن از كاغذ‪ ،‬بين پنس و لباس استفاده كنيد‪).‬‬
‫(تصوير ‪)5-7‬‬
‫درز پشت دامن را چرخ كرده‪ ،‬اتو كنيد‪.‬‬
‫زيپ را به روش يك طرفه بدوزيد و اتو كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)5-8‬‬

‫کاغذ‬
‫درزهاي پهلو را براساس خطوط موازنه سنجاق‬
‫كرده و كوك بزنيد‪( .‬تصوير ‪)5-9‬‬
‫ ‬

‫تصویر ‪5-7‬‬

‫خط موازنه‬

‫کاغذ‬ ‫خط پهلو‬

‫تصویر ‪5-8‬‬ ‫تصویر ‪5-9‬‬

‫پُرو‪ :‬پوشیدن لباس به منظور کنترل اندازه ها و مدل است‪ .‬برای رفع عیوب احتمالی‪ ،‬به کتاب الگو قسمت عیوب اندام مراجعه کنید‪.‬‬

‫‪116‬‬
 ‫درزها را با چرخ بدوزيد‪ ،‬کوک ها را باز کنید و‬
‫سپس با دست پاك‌دوزي نمایيد‪( .‬تصوير ‪)5-10‬‬
‫(به وسيلة دندان موشي و پاك‌دوزي ساده)‬
‫درز پهلو را اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)5-11‬‬
‫(قسمت منحني درز پهلو روي بالشتك اتو شود‪).‬‬
‫بندينك كمر را در پهلو‌ها روي خط كمر (قبل از‬
‫دوخت نوار کمر) قرار دهيد‪ .‬روي خط كمر را چرخ‬
‫تصویر ‪5-10‬‬ ‫كنيد‪ .‬سپس كمر دامن را مطابق فصل ‪ 4‬آماده كرده و‬
‫بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)5-12‬‬
‫لبة لباس را «تا» كرده اتو نماييد‪ .‬سپس پس‌دوز‬
‫كنيد‪.‬‬
‫تمام کوک شل ها را از لباس جدا كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)5-13‬‬

‫تصویر ‪5-11‬‬

‫تصویر ‪5-12‬‬ ‫تصویر ‪5-13‬‬

‫‪117‬‬
 ‫دو لبة كمر را به وسيله‌ قزن به هم وصل كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)5-14‬‬
‫از دكمه و جادكمه نيز به جاي قزن مي‌توانيد استفاده‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)5-15‬‬
‫براي باز كردن جادكمه‪ ،‬انتهاي آن را سوزن بزنيد‪.‬‬
‫سپس با استفاده از بشكاف جادكمه را باز كنيد‪.‬‬
‫(استفاده از سوزن مانع از بريدن جادكمه بيش از ميزان‬
‫تصویر ‪5-14‬‬ ‫الزم مي‌شود‪( ).‬تصوير ‪)5-16‬‬

‫تصویر ‪5-15‬‬

‫تصویر ‪5-16‬‬ ‫تصویر ‪5-17‬‬

‫‪118‬‬
 ‫دامن فون‬

‫تصویر ‪5-18‬‬

‫‪119‬‬
 ‫دامن فون‬
‫كناره‌هاي پارچه (تركي) را از دو طرف به سمت‬
‫وسط «تا» كنيد‪ ،‬طوري كه دو طرف پارچه دوالي‬
‫بسته شود‪ .‬الگوها را در خط مرکزی روي دوالي بستة‬
‫پارچه قرار دهيد و برش بزنيد‪( .‬تصوير ‪)5-19‬‬

‫تصویر ‪5-19‬‬

‫به وسيله كوك شل خطوط الگو را روي پارچه‬

‫منتقل كنيد‪( .‬تصوير ‪)5-20‬‬
‫خطمرکزی پشت‬

‫تصویر ‪5-20‬‬

‫در اين دامن زيپ در پهلوي چپ دوخته مي‌شود‪.‬‬

‫بنابراين سجاف زيپ را در سمت ديگر قيچي كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)5-21‬‬
‫سجاف زیپ‬
‫خط پهلو‬

‫تصویر ‪5-21‬‬

‫‪120‬‬
 ‫درزهاي عمودي لباس (پهلوها) را سردوز بزنيد‪( .‬با‬
‫زيگزاگ چرخ همه كاره)‬
‫پهلوها را با توجه به عالمت كوك شل‪ ،‬كوك بزنيد‪.‬‬
‫پنس‌ها را نيز كوك زده‪ ،‬بدوزيد و اتو كنيد‪ .‬قبل از‬
‫چرخ كردن كوك شل‌ها را بكشيد‪( .‬تصوير ‪)5-22‬‬

‫تصویر ‪5-22‬‬

‫اضافه‌ درزها را به دو طرف بخوابانيد و اتو كنيد‪.‬‬

‫(تصوير ‪)5-23‬‬

‫تصویر ‪5-23‬‬

‫در هنگام دوخت زيپ در درزهاي منحني بهتر‬

‫است براي جلوگيري از كش آمدن پارچه‪ ،‬اليه‬
‫(حرير) بچسبانيد‪( .‬تصوير ‪)5-24‬‬

‫تصویر ‪5-24‬‬

‫‪121‬‬
 ‫زيپ را در پهلوي (چپ) دامن به روش مخفی‬
‫بدوزيد‪ .‬جهت خواب سجاف زيپ به سمت پشت‬
‫باشد‪ .‬كمر دامن را بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)5-25‬‬
‫لبة دامن را با دوخت زيگزاگ بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)5-26‬‬

‫تصویر ‪5-25‬‬

‫تصویر ‪5-26‬‬ ‫تصویر ‪5-27‬‬

‫‪122‬‬
 ‫دامن ترك‬

‫تصویر ‪5-28‬‬

‫‪123‬‬
 ‫دامن ترك‬
‫الگوها را با توجه به خطوط راستا روي پارچه قرار‬
‫داده و برش بزنيد‪( .‬در صورتی که پارچه ساده‪ ،‬بدون‬
‫طرح و حاشیه و برق باشد مانند (تصوير ‪ )5-29‬پارچه‬
‫را برش بزنید‪).‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه به وسيله رولت و كاربن‬
‫عالمت‌گذاري كنيد‪( .‬تصوير ‪)5-29‬‬
‫تصویر ‪5-29‬‬

‫هر يك از قطعات برش خورده را با قسمت زيرين‬

‫آن از يك سمت سنجاق كرده بدوزيد‪ ،‬سپس درز را‬
‫اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)5-30‬‬
‫تمام قطعات دامن به اين صورت به هم دوخته‬
‫مي‌شود‪.‬‬
‫درزها را پاك‌دوزي (اورلوك) كرده و اتو بزنيد و‬
‫پرس نماييد‪.‬‬

‫تصویر ‪5-30‬‬

‫زيپ را به روش یک طرفه بدوزيد‪.‬‬

‫(تصوير ‪)5-31‬‬

‫تصویر ‪5-31‬‬

‫‪124‬‬
 ‫در صورتي كه لبة دامن يكنواخت و صاف نيست‬
‫آن را هماهنگ كرده و سپس يك «تاي» نوار اريب‬
‫را باز كرده و از سمت رو به پارچه بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)5-32‬‬

‫تصویر ‪5-34‬‬ ‫تصویر ‪5-32‬‬

‫نوار اريب را به سمت داخل «تا» بزنيد و پس‌دوزي‬

‫كرده و اتو نماييد‪( .‬تصوير ‪)5-33‬‬

‫تصویر ‪5-33‬‬

‫‪125‬‬
 ‫پرسش های پايان فصل پنجم‬

‫‪ -1‬دوخت دامن‌هاي ذكر شده را انجام دهيد‪.‬‬

‫‪ -1‬پاترون اساس دامن‬

‫‪ -2‬پاترون دامن فون‬
‫‪ -3‬پاترون دامن ترك‬

‫‪126‬‬
‫روش دوخت دامن‌هاي پيلی‌دار‪،‬برش‌دار‪،‬‬ ‫هدف‌های کلی‬
‫لنگي‪ ،‬جيب‌دار‬
‫هدف های رفتاری‪:‬‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫ك پيلی در پشت را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬

‫برش دامن چا ‌‬ ‫ ‪1‬‬
‫خطوط اطراف الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫دوخت پنس – درز – زيپ و پاك‌دوزي دامن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫دو روش دوخت لبة چاك را در دامن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫برش آستر دامن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫پاك‌دوزي آستر را به وسيلة قيچي زيگزاگ انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 6‬‬
‫وصل آستر به محل چاك پيلی دامن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫لبه‌دوزي آستر را به وسيلة تور انجام دهد‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫بعد از وصل بندينك در قسمت پهلوي كمر دامن را بدوزد‪.‬‬ ‫‪9‬‬
‫برش قسمت جلوي دامن پيلی روي زانو را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪10‬‬
‫خطوط اطراف الگو را به وسيلة چرت روي پارچه عالمت بزند‪.‬‬ ‫‪ 11‬‬
‫پاك‌دوزي و وصل قطعات ترك و زير پيلی را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 12‬‬
‫پس‌دوز مخفي را در لبة دامن انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 13‬‬
‫برش دامن كلوش با پيلی ناوداني را روي يك الي پارچه انجام دهد‪.‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪127‬‬
 ‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪1 5‬‬
‫پيلی دامن را بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 16‬‬
‫با استفاده از پاصاف‌كن لبة لباس را هماهنگ كند‪.‬‬ ‫‪ 17‬‬
‫لبه‌دوزي دامن را به وسيلة پيچ رل انجام دهد‪.‬‬ ‫‪18‬‬
‫برش قسمت جلوي دامن غير قرينه را روي يك الي پارچه انجام دهد‪.‬‬ ‫‪19‬‬
‫خطوط اطراف الگو را با كوك نشان روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪20‬‬
‫پيلی و برش دامن را بدوزد‪.‬‬ ‫‪21‬‬
‫پاك‌دوزي و لبه‌دوزي دامن را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪22‬‬
‫برش قسمت جلوي دامن لنگي را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪23‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪24‬‬
‫روش دوخت سجاف دامن لنگی را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪25‬‬
‫برش قسمت جلوي دامن جيب‌دار را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪26‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪27‬‬
‫به لبة جيب مغزي بدوزد‪.‬‬ ‫‪28‬‬
‫جيب دامن را بدوزد‪.‬‬ ‫‪29‬‬

‫‪128‬‬
‫دوخت دامن‌هاي پيلی‌دار‪ ،‬برش دار‪ ،‬لنگي‪ ،‬جيب‌دار‬

‫تصویر ‪6-1‬‬

‫‪129‬‬
 ‫دامن با چاك پيلی در پشت‬
‫در اين دامن الگوهاي پشت را روي يك ال و الگوي‬
‫خط مرکزی پشت‬ ‫جلو روي دوالي بسته پارچه قرار داده برش بزنيد‪.‬‬
‫اضافه درز لبة دامن در این مدل «‪ 5‬سانتی متر» است‪.‬‬
‫پیلی سمت‬ ‫خطوط الگو را روي پارچه مشخص كنيد‪.‬‬
‫راست‬
‫(تصوير ‪)6-2‬‬
‫عالمت انتهای‬ ‫خطوط مركزي پشت را روي هم قرار داده و بدوزيد‪.‬‬
‫زیپ‬
‫چرت‬

‫تصویر ‪6-3‬‬

‫تصویر ‪6-2‬‬
‫پیلی سمت راست‬
‫پیلی سمت چپ‬

‫توجه ‪:‬‬
‫محل زيپ و چاك پيلی را با بخيه‬
‫درشت بدوزيد‪.‬‬
‫پنس ها را بدوزيد و اتو كنيد‪.‬‬
‫اضافه درزها را سر دوز کنید‪.‬‬
‫تصویر ‪6-4‬‬
‫درز را اتو كنيد‪.‬اضافه درز را كمي پايين‌تر از انتهاي‬
‫زيپ مطابق شكل چرت بزنيد‪.‬اضافه درز زيپ را به‬
‫دو طرف باز كرده و اتو كنيد‪ .‬سپس زيپ را بدوزيد‪.‬‬
‫(بصورت يكطرفه) (تصوير ‪)6-3‬‬
‫پيلی سمت چپ دامن را «تا» كرده و اتو نماييد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-4‬‬
‫مطابق شكل قسمت باالي پيلی‌ي كوتاه‌تر را به زير‬
‫تصویر ‪6-5‬‬ ‫پيلی‪ ،‬با چرخ بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)6-5‬‬

‫‪130‬‬
 ‫دوخت لبة چاك در دامن به دو روش امكان‌پذير‬
‫است‪:‬‬
‫روش اول‪( :‬دوخت مورب)‬

‫‪ -3‬اضافه درز را قيچي كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-8‬‬ ‫‪ -1‬اضافه درز لبة دامن را «تا» كرده و اتوکنید‪.‬‬
‫مطابق شكل تقاطع لبة دامن با پيلی را عالمت بزنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-6‬‬

‫یلی‬
‫ی" پ‬
‫" تا‬ ‫تای پیلی‬
‫خط‬
‫پشت پارچه‬
‫تقاطع لبة دامن‬
‫با پیلی‬
‫اضافه درز لبة دامن‬

‫اضافه درز لبة دامن‬

‫تصویر ‪6-8‬‬ ‫تصویر ‪6-6‬‬

‫‪ -4‬لبة دامن را به سمت رو برگردانيد و درز را اتو‬ ‫‪ -2‬در سمت پشت لباس‪ ،‬خط «تاي» پيلی در لبة دامن‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-9‬‬ ‫را تا محل عالمت با خط‌كش به هم وصل كرده سپس‬
‫آن را بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)6-7‬‬

‫پشت پارچه‬ ‫پشت پارچه‬ ‫یلی‬

‫ی" پ‬
‫" تا‬
‫خط‬
‫" تای" پیلی‬

‫اضافه درز لبة دامن‬

‫عالمت تقاطع لبة‬

‫اضافه درز لبة دامن‬ ‫دامن و پیلی‬

‫تصویر ‪6-9‬‬ ‫تصویر ‪6-7‬‬

‫‪131‬‬
 ‫خط"تای" پارچه‬ ‫روش دوم‪:‬‬

‫‪ -1‬روي «تاي» پيلی اضافه درز لبة دامن را مشخص‬

‫كرده سپس چرخ كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-10‬‬
‫پشت پارچه‬ ‫خط لبة دامن روی پارچه‬

‫تصویر ‪6-10‬‬

‫‪ -2‬اضافه درز «تاي» پيلی را قيچي كنيد‪.‬‬

‫"تای" پیلی‬ ‫خط"تای" لبة‬
‫دامن‬ ‫(تصوير ‪)6-11‬‬

‫اضافه درز لبة دامن‬

‫تصویر ‪6-11‬‬

‫‪ -3‬درز لبة دامن را به سمت رو برگردانده و اتوکنید‪.‬‬

‫(تصوير ‪)6-12‬‬
‫"تای" پیلی‬ ‫پس از دوخت لبة چاك پيلی‪ ،‬خطوط پهلوي دامن را‬
‫نيز بدوزيد و اتو كنيد‪.‬‬

‫اضافه درز لبة دامن‬

‫تصویر ‪6-12‬‬

‫‪132‬‬
 ‫آستر را از الگوي دامن بدون فضاي پيلی‌ها برش‬
‫بزنيد و عالمت‌گذاري كنيد‪.‬‬
‫پنس‌ها را بدوزيد‪ (.‬در آستر‪ ،‬پنس ها به پیله های‬
‫کوچک و یا چین های ریز می تواند تبدیل شود‪ ).‬خط‬
‫مركزي پشت آستر را از انتهاي زيپ تا ابتداي چاك‬
‫پيلی بدوزيد‪.‬‬
‫اضافه درزها را با استفاده از قيچي زيگزاگ قيچي‬
‫تصویر ‪6-13‬‬ ‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-13‬‬
‫آستر را روي دامن به گونه‌اي قرار دهيد‪ ،‬كه‬
‫درزهاي آستر و دامن مقابل هم قرار گيرد‪.‬‬
‫اضافه درز محل زيپ را در آستر به داخل اتو كنيد‬
‫و در كنار زيپ با سنجاق وصل كرده‪ ،‬با دوخت‬
‫پس‌دوز به زيپ وصل كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-14‬‬
‫آستر را به ابتداي چاك پيلی بگونه‌اي سنجاق كنيد‪،‬‬
‫كه آستر كمي بلندتر از دامن باشد‪( .‬تصوير ‪)6-15‬‬
‫در سمت چپ دامن‪ ،‬آستر را در قسمت چاك پيلی‬
‫تصویر ‪6-14‬‬
‫به لبه‌ سنجاق كرده بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)6-16‬‬

‫سمت چپ‬
‫پشت پارچه‬

‫لبة دامن‬ ‫چاک پیلی‬

‫تصویر ‪6-16‬‬

‫تصویر ‪6-15‬‬

‫‪133‬‬
‫اضافه درز آستر را به سمت پشت «تا» كرده‪ ،‬از‬
‫سمت داخل به پيلی دامن چرخ كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-19‬‬
‫لبة آستر را با تور يا به صورت ساده بدوزيد‪( .‬تصوير‬
‫‪)6-20‬‬
‫در سمت راست دامن اضافه درز آستر را‬
‫«‪ 1‬سانتي‌متر» كمتر از پهناي چاك پيلی قيچي كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-17‬‬
‫گوشة زاويه چاك پيلی را در آستر ابتدا الیه چسب‬
‫بچسبانید‪ ،‬سپس چرت بزنيد‪( .‬تصوير ‪)6-18‬‬

‫سمت راست‬

‫لبة آستر دامن‬ ‫لبة آستر دامن‬

‫تصویر ‪6-17‬‬

‫تصویر ‪6-19‬‬

‫پشت آستری‬

‫الیه چسب‬

‫تصویر ‪6-20‬‬ ‫تصویر ‪6-18‬‬

‫‪134‬‬
 ‫براي دوخت كمر پنس هاي آستر و دامن را مخالف‬
‫جهت هم قرار دهيد‪ ،‬تا ضخامت ايجاد نشود‪ .‬خط‬
‫كمر را چرخ كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-21‬‬

‫تصویر ‪6-21‬‬

‫بندينك را در پهلوي دامن به كمر وصل كنيد‪،‬‬

‫دوخت كمر را انجام دهيد‪( .‬تصوير ‪)6-22‬‬

‫تصویر ‪6-22‬‬

‫تصویر ‪6-23‬‬

‫‪135‬‬
‫دو الي پارچه را از هم باز كنيد و هر پيلی را به‬
‫صورت جداگانه سنجاق كنيد‪ ،‬بگونه‌اي كه عالمت‬
‫انتهاي پنس و چرت‌ها روي هم قرار گيرد‪.‬‬
‫به وسيلة خط‌كش و مل از انتهاي پنس تا چرت لبة‬
‫دامن را به هم وصل كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-26‬‬
‫مقدار باز بودن پيلی را مشخص كنيد‪.‬‬
‫از خط كمر تا عالمت‌ بازي پيلی با بخيه متوسط‬
‫بدوزيد و دوخت را با رفت و برگشت محكم كنيد‪.‬‬
‫بقيه پيلی را با بخيه درشت (به طور موقت) چرخ‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-27‬‬
‫خط «تای» مرکزی پیلی‬
‫دامن با پيلی روی زانو‬
‫الگو را با توجه به مشخصات روي پارچه قرار داده‬
‫و برش بزنيد‪.‬‬
‫خطوط انتهاي پيلي را در باال و پايين دامن‬
‫چرت بزنيد‪ .‬دور تا دور الگو را با رولت و كاربن‬
‫عالمت‌گذاري كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-24‬‬
‫خط «تاي» پيلي را از قسمت كمر تا انتهاي پنس‬
‫رولت كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-25‬‬
‫الگو را برداريد و خط الگو را در سمت ديگر نيز‬
‫رولت كنيد‪.‬‬

‫خط تای مرکزی پیلی‬

‫خط پهلو جلو‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫تصویر ‪6-26‬‬ ‫تصویر ‪6-24‬‬

‫عالمت بازی پیلی‬

‫دوخت محکم‬ ‫بخیه درشت‬

‫( دوخت موقت)‬

‫تصویر ‪6-27‬‬ ‫تصویر ‪6-25‬‬

‫‪136‬‬
 ‫روي بخيه‌ را اتو نماييد‪ .‬و خط مركزي را به وسيلة‬
‫اتو مشخص كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-28‬‬

‫خط مركزي پيلی را روي بخيه چرخ شده قرار داده‬

‫و سنجاق كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-29‬‬
‫خط مرکزی "تای" پیلی‬
‫خطوط سنجاق شده را كوك بزنيد‪.‬‬
‫تصویر ‪6-28‬‬ ‫خط «تاي» داخلي پيلی را اتو زده پرس كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-30‬‬
‫خط مرکزی "تای" پیله‬

‫پيلی را از قسمت روي لباس اتو كنيد‪( .‬تصوير‬

‫‪)6-31‬‬
‫اضافه‌ درزهاي پهلو را به وسيلة «چرخ اورلوك»‬
‫پاك‌دوزي نماييد‪.‬‬
‫محل دوخت پیلی‬

‫تصویر ‪6-29‬‬

‫کاغذ‬
‫پارچه مخصوص‬
‫اتوکشی‬
‫خط مرکزی پیلی‬
‫درز از سمت روی لیاس‬
‫"تای" داخل پیلی‬

‫تصویر ‪6-30‬‬ ‫تصویر ‪6-31‬‬

‫‪137‬‬
 ‫پيلی‌ها را در خط كمر چرخ كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-32‬‬
‫دوخت تزئيني روي پيلی را انجام داده‪ ،‬اتو كنيد‪.‬‬
‫دوخت موقت پيلی را باز كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-33‬‬
‫لبة دامن را صاف كرده با چرخ سردوز پاك‌دوزي‬
‫نماييد‪.‬‬
‫لبة دامن را با زانفيكس بچسبانيد‪ ،‬پيلی را در لبه دامن‬
‫مجددا ً اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-34‬‬
‫تصویر ‪6-32‬‬

‫دوخت تزئینی روی پیلی‬

‫تصویر ‪6-33‬‬

‫تصویر ‪6-34‬‬ ‫تصویر ‪6-35‬‬

‫‪138‬‬
 ‫دامن ترك پيلی‌دار‬

‫تصویر ‪6-36‬‬

‫‪139‬‬
 ‫الگوها را به تعداد ‪ 1‬ترك‌ها تهيه كنيد‪ .‬و روي‬
‫‪2‬‬
‫پارچه‌ قرار داده برش بزنيد‪.‬‬
‫دقت كنيد اين روش قرار دادن الگو روي پارچه‌هاي‬
‫خاص (طرح‌ يك طرفه – حاشيه‌دار – براق و مخمل)‬
‫نمي‌توان انجام داد‪.‬‬
‫خطوط الگو پيلی‌دار را به وسيله چرت روي پارچه‬
‫مشخص كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-37‬‬

‫تصویر ‪6-37‬‬
‫اضافه درز قطعات‪ ،‬ترك را از خط كمر تا باالي‬
‫پيلی پاك‌دوزي كنيد‪.‬‬

‫"تای"‬
‫پارچه‬
‫در قسم‬ ‫توجه ‪:‬‬
‫ت زاویه‬
‫براي پاك‌دوزي زاويه مطابق شكل‬
‫پارچه را در قسمت زاويه كمي «تا» كرده‬
‫تصویر ‪6-38‬‬ ‫يكسره پاك‌دوزي كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-38‬‬

‫دو قطعه از پارچه را روي هم قرار داده‪ ،‬خط دوخت‬

‫را مشخص كنيد و سنجاق یا کوک بزنيد‪ .‬مقدار باز‬
‫بودن پيلی را مشخص كنيد‪.‬‬
‫از خط كمر تا عالمت بازي پيلی با بخيه متوسط و‬
‫بقية پيلی را با بخيه درشت چرخ بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-39‬‬

‫تصویر ‪6-39‬‬

‫‪140‬‬
 ‫درز را همراه با پيلی به دو طرف باز كرده اتو نماييد‪.‬‬
‫خط مركزي زير پيلی را روي درز قرار داده سنجاق‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-40‬‬

‫تصویر ‪6-40‬‬ ‫ابتدا و انتهـــــاي زير پيلی‌ را در دو طرف پيلی‬

‫سنجاق كرده تا ثابت شود و مانع از كش آمدن پارچه‬
‫در خط اريب شود‪ .‬سپس كوك بزنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-41‬‬

‫تصویر ‪6-41‬‬
‫درزها را چرخ كرده‪ ،‬سردوز كنيد و اتو نماييد‪.‬‬
‫دوخت موقت پيلی را باز كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-42‬‬

‫تصویر ‪6-42‬‬

‫‪141‬‬
 ‫لبة دامن را صاف كرده به وسيله‌ چرخ سردوز‪،‬‬
‫پاك‌دوزي نماييد‪.‬‬
‫خط لبة دامن را «تا» كرده‪ ،‬اتو كنيد‪.‬‬
‫لبة دامن را با پس‌دوز مخفي دوخته و اتو كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-44‬‬

‫تصویر ‪6-44‬‬

‫تصویر ‪6-45‬‬

‫‪142‬‬
 ‫دامن كلوش با پيلی ناوداني‬

‫تصویر ‪6-46‬‬

‫‪143‬‬
 ‫دامن كلوش با پيلی ناوداني‬
‫الگو را روي يك الي پارچه به گونه‌اي كه الگو در‬
‫دو طرف‪ ،‬از لبة پارچه به يك اندازه فاصله داشته باشد‬
‫قرار داده و برش بزنيد‪.‬‬

‫توجه‪:‬‬
‫تصویر ‪6-46‬‬
‫خط مركزی پيلی با خط اريب پارچه‬
‫مماس باشد‪.‬‬
‫دوخت پیلی‬

‫خطوط الگو و پيلی را به وسيلة چرت روي پارچه‬

‫مشخص كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-46‬‬
‫پيلی را از خط مركزي آن «تا» كنيد‪ .‬بطوريكه‬
‫عالمت (چرت) پيلی‌ها روي هم قرار گيرد‪.‬‬
‫تصویر ‪6-47‬‬
‫پيلی را از خط كمر به اندازة دلخواه چرخ كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-47‬‬
‫مطابق شكل پيلی را به دو طرف باز كرده و خط‬
‫كمر را چرخ كنيد‪ .‬در اين صورت روي پيلی نيز‬
‫دوخته مي‌شود‪( .‬تصوير ‪)6-48‬‬
‫زيپ را با يكي از روش‌هاي قبلي به كمر دامن بدوزيد‪.‬‬

‫تصویر ‪6-48‬‬

‫‪144‬‬
 ‫به وسيلة پاصاف‌كن‪ ،‬لبة دامن را هماهنگ كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-49‬‬
‫(در صورت نبودن پاصاف‌كن مي‌توان از خط‌كش يا‬
‫گونياي بلند استفاده كرد‪ ،‬بدين صورت كه خط‌كش‬
‫يا گونيا را روي زمين قرار داده و قد دامن را از زمين‬
‫در دور تا دور دامن به يك اندازه عالمت بزنيد‪).‬‬
‫تصویر ‪6-49‬‬

‫لبة دامن را با يكي از روش های دوخت لبة دامن‬

‫كلوش و يا با پايه پيچ رل نسبت به جنس پارچه‬
‫بدوزيد(تصوير ‪( )6-50‬مطابق فصل ‪ 3‬صفحه ‪)74‬‬

‫تصویر ‪6-50‬‬

‫تصویر ‪6-51‬‬

‫‪145‬‬
 ‫دامن غير قرينه با پيلی معكوس‬

‫تصویر ‪6-52‬‬

‫‪146‬‬
 ‫زاوية زير پيلی را اليي بچسبانيد‪.‬‬
‫زير پيلی را روي پيلی دامن قرار داده محل درز پيلی را به‬
‫وسط زير پيلی سنجاق يا كوك بزنيد‪ .‬دو طرف پيلی‌ها را‬
‫با چرخ سردوز بدوزيد‪( .‬مانند دامن ترك پيلی‌دار)‬
‫(تصوير ‪)6-55‬‬
‫قطعة (الف) را به قطعة دوخته شده سنجاق كنيد‬
‫و برش را بدوزيد (مطابق فصل ‪ .)3‬اضافة درز را‬
‫در قسمت زاویه كليپ بزنيد‪ .‬لبة درز را با چرخ‬
‫پاك‌دوزي نماييد‪( .‬تصوير ‪)6-56‬‬
‫الگوهاي جلو را روي يك ال و الگوي پشت را‬
‫روي دو الي پارچه قرار داده و برش بزنيد‪.‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كنيد‪( .‬در قسمت‬
‫جلو از كوك نشان استفاده كنيد‪( ).‬تصوير ‪)6-53‬‬
‫قسمت جلوي دامن‪ ،‬قطعات (ب) و (ج) را از سمت‬
‫روي پارچه‪ ،‬روي هم قرار دهيد و خط «تاي» پيلی را‬
‫بدوزيد‪(.‬مقدار بازي پيلی را با بخيه درشت چرخ بدوزيد)‪.‬‬
‫پيلی را به دو طرف درز باز كرده روي آن را اتو‬
‫نماييد‪( .‬تصوير ‪)6-54‬‬

‫زاویه زیر پیلی‬

‫(ب)‬
‫خط مرکزی پیلی‬

‫تصویر ‪6-53‬‬

‫تصویر ‪6-54‬‬ ‫(ب)‬

‫قطعة(الف)‬
‫خط "تای" پیلی‬

‫کلیپ‬
‫خط مرکزی پیلی‬

‫زیر پیلی‬

‫تصویر ‪6-56‬‬ ‫تصویر ‪6-55‬‬

‫‪147‬‬
 ‫اضافه درزهاي برش را به سمت باال بخوابانيد و اتو‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-57‬‬

‫زیر پیلی‬

‫کاغذ‬

‫قطعة (الف)‬

‫تصویر ‪6-57‬‬

‫در صورت تمايل مي‌توانيد برش را از سمت روي‬

‫تصویر ‪6-59‬‬ ‫دامن دوخت تزئيني كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-58‬‬

‫(الف)‬

‫دوخت تزئینی‬

‫(ب)‬ ‫(ج)‬

‫تصویر ‪6-58‬‬

‫‪148‬‬
 ‫دامن لنگي‬

‫تصویر ‪6-60‬‬

‫‪149‬‬
 ‫دامن لنگي‬
‫الگو را مطابق شكل با توجه به مشخصات الگو روي‬
‫پارچه قرار داده و برش بزنيد‪.‬‬
‫پس از عالمت‌گذاري خطوط الگو پنس‌ها را بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-61‬‬

‫تصویر ‪6-61‬‬

‫سجاف جدا ‪:‬‬

‫‪ -1‬مطابق الگو سجاف‪ ،‬اليه را برش بزنيد و با اتو‬

‫روي سجاف بچسبانيد‪.‬‬
‫سجاف را روي دامن قرار دهيد‪ .‬با سنجاق يا كوك‬
‫ثابت كنيد و سپس چرخ نماييد‪( .‬تصوير ‪)6-62‬‬

‫تصویر ‪6-62‬‬

‫‪ -2‬اضافه درز را در قسمت انحناي درز كليپ بزنيد‪.‬‬

‫(تصوير ‪)6-63‬‬

‫تصویر ‪6-63‬‬

‫‪150‬‬
 ‫‪ -3‬اضافه درز را به سمت‪ ،‬سجاف بخوابانيد‪ .‬و از لبة‬
‫درز با فاصلة «‪ 2‬ميلي‌متر» با بخيه چرخ بدوزيد و اتو‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-64‬‬
‫در صورتی که از پارچه لطیف استفاده می کنید به‬
‫جای سجاف‪ ،‬قسمت جلوی دامن را دوبل برش بزنید‪.‬‬

‫تصویر ‪6-64‬‬

‫تصویر ‪6-65‬‬

‫‪151‬‬
 ‫دامن جيب‌دار‬

‫تصویر ‪6-66‬‬

‫‪152‬‬
 ‫الگوي جلوي دامن و قطعات آن را روي پارچه قرار‬
‫لبة جیب‬ ‫داده و برش بزنيد‪.‬‬
‫(ج)‬
‫لبة جیب‬ ‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كنيد‪( .‬با كاربن)‬
‫(الف)‬ ‫(تصوير ‪)6-67‬‬
‫لبة جیب‬
‫(ب)‬ ‫خط مرکزی جلو‬
‫خط پهلوی جلو‬

‫اضافه درز ‪1/5‬‬

‫تا ‪ 2‬سانتی متر‬

‫تصویر ‪6-67‬‬

‫زاوية جيب را اليه بچسبانيد‪.‬‬

‫گوشة زاويه را تا عالمت اضافه درز چرت بزنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-68‬‬

‫تصویر ‪6-68‬‬

‫براي زيبايي بيشتر لبة جيب مي‌توانيد از مغزي‬

‫استفاده كنيد‪( .‬مطابق فصل ‪ 3‬ص ‪)68‬‬
‫(تصوير ‪)6-69‬‬

‫تصویر ‪6-69‬‬

‫‪153‬‬
 ‫كيسة جيب قطعة (ج) را روي مغزي قرار داده و‬
‫بدوزيد‪.‬‬

‫(الف)‬
‫اضافه درزها را با قيچي كم كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-70‬‬

‫لبة جیب‬

‫(ج)‬

‫تصویر ‪6-70‬‬

‫كيسة جيب را به سمت پشت دامن برگردانده و اتو‬

‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)6-71‬‬

‫تصویر ‪6-71‬‬

‫(ب)‬ ‫خط‌چين‌ (دهانه جيب) قطعة (ب) را مماس با لبة‬

‫جيب دامن(قطعه الف) قرار داده و سنجاق كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)6-72‬‬

‫(الف)‬

‫تصویر ‪6-72‬‬

‫‪154‬‬
 ‫از سمت پشت دامن‪ ،‬اضافه درز دامن وكيسة جيب‬
‫را مطابق شكل سنجاق بزنيد و بدوزيد‪.‬‬
‫لبة اضافه درز را پاك‌دوزي نماييد‪.‬‬

‫خط پهلوی جیب دامن‬

‫(تصوير ‪)6-73‬‬

‫جيب را از سمت روي لباس اتو كنيد‪.‬‬

‫(تصوير ‪)6-74‬‬
‫کیسه جیب‬

‫تصویر ‪6-73‬‬

‫تصویر ‪6-74‬‬ ‫تصویر ‪6-75‬‬

‫‪155‬‬
 ‫پرسش های پايان فصل ششم‬

‫‪ -1‬انواع دامن‌هاي زير را بدوزيد‪.‬‬

‫الف ‪ :‬دامن با چاك پيلی در پشت با آستر‬
‫ب ‪ :‬پاترون دامن ترك پيلی‌دار‬
‫ج ‪ :‬دامن كلوش با پيلی ناوداني‬

‫‪ -2‬قسمت جلوي دامن‌هاي زير را بدوزيد‪.‬‬

‫الف ‪ :‬دامن با پيلی‌ روي زانو‬
‫ب ‪ :‬دامن غير قرينه‬
‫ج ‪ :‬دامن لنگي‬
‫د ‪ :‬دامن جيب‌دار‬

‫‪156‬‬
‫‪:‬كاربرد روش دوخت دامن شلواري و شلوار‬ ‫هدف‌های کلی‬
‫هدف های رفتاری‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫برش دامن شلواري را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫ ‪1‬‬

‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫دوخت پنس ‪ ،‬درز و پاك‌دوزي اضافه درزها را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫دوخت زيپ مخفي را در دامن انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫لبه‌دوزي دامن را به وسيلة اليه چسب انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫برش شلوار را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 6‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫اتوكشي خط اتوي قسمت جلوي شلوار را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫روش كشيدگي پارچه (كش‌كاري) در قسمت فاق پشت شلوار را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪9‬‬
‫شلوار را پرو كند‪.‬‬ ‫‪10‬‬
‫عيوب احتمالي آن را روي الگو رفع كند‪.‬‬ ‫‪ 11‬‬
‫زيپ شلوار را بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 12‬‬
‫اتوكشي (پنس‪ ،‬درز‪ ،‬زيپ و خط اتوي پشت شلوار) را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 13‬‬
‫كمر شلوار را بدوزد‪.‬‬ ‫‪14‬‬
‫قزن و لبة شلوار را بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 15‬‬

‫‪157‬‬
 ‫ دوخت دامن شلواري و شلوار‬

‫تصویر ‪7-1‬‬

‫‪158‬‬
 ‫دامن شلواري‬

‫(ب)‬
‫الگو را با توجه به مشخصات آن روي پارچه‬
‫قرار دهيد‪( .‬اگر پارچه از نوع خاص نباشد براي‬
‫خط مرکزی پشت‬

‫(ج)‬
‫صرفه‌جويي‪ ،‬مي‌توانيد مطابق شكل الگوها را در‬
‫جهت مخالف هم قرار دهيد‪ ).‬پارچه را برش بزنيد‬
‫و خطوط الگو را روي پارچه منتقل كنيد‪ .‬پنس‌ها را‬
‫خط مرکزی جلو‬

‫(الف)‬
‫بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)7-2‬‬
‫(د)‬

‫تصویر ‪7-2‬‬

‫يك قطعه از جلو و پشت دامن شلواري را روي هم‬

‫قرار داده و درز پهلو و داخل پا را بدوزيد‪.‬‬
‫سمت ديگر را نيز به همين ترتيب به هم وصل كنيد‪،‬‬
‫درزها را پاك‌دوزي كنيد‪( .‬تصوير ‪)7-3‬‬

‫تصویر ‪7-3‬‬

‫درزها را روي ژانت اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)7-4‬‬

‫تصویر ‪7-4‬‬

‫‪159‬‬
 ‫خط مركزي جلو را به وسيلة زيپ مخفي و يا‬
‫شلواری بدوزيد‪ .‬مطابق شكل يك سمت دامن‬
‫شلواري را داخل سمت ديگر قرار دهيد و در امتداد‬
‫زيپ‪ ،‬فاق جلو و پشت را بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)7-5‬‬

‫تصویر ‪7-5‬‬

‫اليه چسب را به اندازة اضافه درز لبة دامن درآوريد‬

‫و با سردوز به آن وصل كنيد‪ .‬سپس «تا» بزنيد و با اتو‬
‫بچسبانيد‪( .‬تصوير ‪)7-6‬‬

‫تصویر ‪7-6‬‬

‫تصویر ‪7-7‬‬

‫‪160‬‬
 ‫شلوار‬

‫تصویر ‪7-8‬‬

‫‪161‬‬
‫فاق پشت را زير اتو كمي بكشيد‪( .‬كش كاري) درزها‬
‫را دوخته شلوار را پرو كنيد‪( .‬تصوير ‪)7-11‬‬
‫دوخت زيپ را مطابق دوخت زیپ شلوار در‬
‫(فصل‪ )4‬انجام دهيد‪.‬‬
‫يك سمت زيپ را دوخته‪ ،‬سپس فاق جلو را بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)7-12‬‬
‫تكة جلوي شلوار را از سمت رو «تا» كرده و اتو‬
‫توجه ‪:‬‬
‫«‪ 2‬سانتي‌متر» آخر (فاق) دوخته نشود‪.‬‬
‫(تصوير ‪)7-12‬‬
‫شلوار‬
‫الگو را با توجه به مشخصات آن روي پارچه قرار‬
‫دهيد‪ ،‬توجه‪ :‬خطوط راستاي الگو را موازي با تركي‬
‫پارچه قرار دهيد‪( .‬تا مانع از پيچ خوردگي شلوار‬
‫شود‪ ).‬سپس برش بزنيد‪ .‬خطوط الگو را روي پارچه‬
‫انتقال دهيد‪( .‬تصوير ‪)7-9‬‬
‫نماييد‪( .‬خط اتو) (تصوير ‪)7-10‬‬
‫پنس‌ها را بدوزيد و به سمت خط مركزي اتو نماييد‪.‬‬
‫اضافه درزها را به غير از خط مركز (كمر و دم پا)‬
‫سردوز كنيد‪.‬‬

‫خط اتو (جلو)‬

‫سجاف زیپ‬

‫خط اتو (پشت)‬

‫تصویر ‪7-11‬‬ ‫تصویر ‪7-9‬‬

‫سجاف زیپ‬

‫خط اتو (جلو)‬

‫تصویر ‪7-12‬‬ ‫تصویر ‪7-10‬‬

‫‪162‬‬
 ‫سمت ديگر زيپ را بدوزيد‪.‬‬
‫يك قطعه از جلو و پشت شلوار را روي هم قرار‬
‫داده درز پهلوها را بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)7-13‬‬

‫تصویر ‪7-13‬‬

‫قسمت ديگر شلوار را نيز به هم وصل كنيد‪.‬‬

‫درز داخل پا را در قسمت فاق روي هم قرار دهيد و‬
‫فاق پشت را در امتداد فاق جلو بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)7-14‬‬

‫تصویر ‪7-14‬‬

‫با استفاده از ژانت درزها را اتو كنيد‪.‬‬

‫خط اتوي پشت را با توجه به خط اتوي جلو تا زده‬
‫و اتو نماييد‪( .‬تصوير ‪)7-15‬‬

‫تصویر ‪7-15‬‬

‫‪163‬‬
 ‫كمر شلوار را برش زده‪ ،‬اليی چسب را بچسبانيد‪.‬‬
‫اضافه درز را در يك سمت «تا» كرده اتو نماييد‪.‬‬
‫قسمت ديگر را نوار اريب بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)7-16‬‬

‫اضافه درز نوار اريب را به يك سمت نوار كمر‬

‫بدوزيد و از وسط نوار اريب «تا» كرده و به سمت‬
‫تصویر ‪7-16‬‬ ‫داخل كمر اتو نماييد‪( .‬تصوير ‪)7-17‬‬

‫مطابق دامن‪ ،‬خط كمر شلوار را با بخيه متوسط‬

‫چرخ كنيد‪.‬‬
‫اضافه درز كمر را به شلوار بدوزيد و اتو كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)7-18‬‬

‫اضافه درز گوشه‌هاي كمر را پس از دوخت قيچي‬

‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)7-19‬‬
‫تصویر ‪7-17‬‬

‫تصویر ‪7-18‬‬ ‫تصویر ‪7-19‬‬

‫‪164‬‬
 ‫از كنار درز كمر‪ ،‬ازسمت رو چرخ كنيد‪.‬‬
‫مي‌توانيد از پاية زيپ براي دقت بيشتر دوخت استفاده‬
‫كنيد‪ .‬در سمت پشت بخيه دوخت باالي نوار اريب‬
‫قرار مي‌گيرد‪( .‬تصوير ‪)7-20‬‬

‫تصویر ‪7-20‬‬

‫تصوير ‪ 7-21‬کمر دوخته شده از سمت پشت شلوار‬

‫را نشان می دهد‪.‬‬
‫قزن و لبة شلوار را بدوزيد‪.‬‬

‫تصویر ‪7-21‬‬

‫تصویر ‪7-22‬‬

‫‪165‬‬
 ‫پرسش های پايان فصل هفتم‬

‫‪ -1‬موارد زير را بدوزيد‪.‬‬

‫الف ‪ :‬پاترون دامن شلواري‬
‫ب ‪ :‬شلوار‬

‫‪166‬‬
‫آشنايي با روش دوخت پاترون باال تنه‪،‬‬ ‫هدف‌های کلی‬
‫يقه‌هـاي ساده خطي‪ ،‬باال تنة جلو باز‬
‫هدف های رفتاری‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫برش پاترون باالتنه و آستين را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫ ‪1‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫دوخت و اتوكشي پنس ها و درزها را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫پاترون را پرو كند‪.‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫عيوب احتمالي باالتنه را در پاترون و الگو رفع كند‪.‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫روش آماده كردن آستين براي وصل به باالتنه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 6‬‬
‫وصل آستين به باالتنه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫پاترون را مجددا ً پرو كند‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫عيوب احتمالي آستين را در پاترون و الگو رفع كند‪.‬‬ ‫‪9‬‬
‫برش باالتنه با يقه گرد را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪10‬‬
‫دوخت و اتوكشي پنس‌ها و درز سرشانه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 11‬‬
‫روش آماده كردن سجاف يقه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 12‬‬
‫سجاف يقه را به لباس وصل كند‪.‬‬ ‫‪ 13‬‬
‫روش آماده كردن بندينك به وسيلة سوزن و نخ را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪14‬‬
‫قزن را در يقه بدوزد‪.‬‬ ‫‪15‬‬
‫پاك دوزي و دوخت درزها را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪16‬‬

‫‪167‬‬
 ‫برش باالتنه با يقه هفت را با توجه به خطوط الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪1 7‬‬
‫دوخت و اتوكشي پنس‌ها و درز سرشانه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪18‬‬
‫روش آماده كردن سجاف و وصل به يقه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪19‬‬
‫پاك دوزي و دوخت درزها را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪20‬‬
‫برش باالتنه با يقه چهارگوش را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪21‬‬
‫دوخت و اتوكشي پنس ها و درز سرشانه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 22‬‬
‫روش آماده كردن سجاف يقه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪23‬‬
‫زيپ مخفي را در خط مركزي پشت بدوزد‪.‬‬ ‫‪24‬‬
‫سجاف يقه را به لباس وصل كند‪.‬‬ ‫‪25‬‬
‫برش باالتنة جلو باز با برش عمودي (از حلقة آستين) را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪26‬‬
‫روش آماده كردن سجاف يقه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 27‬‬
‫دوخت و پاك دوزي برش عمودي از حلقه آستين را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪28‬‬
‫سجاف يقه را به لباس وصل كند‪.‬‬ ‫‪29‬‬
‫پس از آماده كردن آستين‪ ،‬وصل آن را به باالتنه انجام دهد‪.‬‬ ‫‪30‬‬
‫دكمه و جادكمه را در لباس بدوزد‪.‬‬ ‫‪31‬‬

‫‪168‬‬
 ‫ دوخت پاترون باال ‪ ،‬پاترون‬

‫تصویر ‪8-1‬‬

‫‪169‬‬
‫تمام خطوط داخلي را (خط سينه‪ ،‬كمر و ‪ )...‬با كوك‬
‫نشان بدوزيد تا خطوط به سمت روي لباس منتقل‬
‫شود‪( .‬تصوير ‪)8-4‬‬
‫درزهاي پهلو و سرشانه را بدوزيد و اتو نماييد‪( .‬درز‬
‫سرشانه روي بالشتك اتو شود‪( ).‬تصوير ‪)8-5‬‬
‫پاترون را پرو كنيد‪ .‬اشكاالت احتمالي را ابتدا روي‬
‫پاترون و سپس روي الگو اصالح نماييد‪.‬‬
‫پاترون باال تنه‬
‫الگوها را با توجه به عالئم آن روي پارچه قرار دهيد‬
‫و برش بزنيد‪ .‬با استفاده از كاربن و رولت خطوط الگو‬
‫را روي پارچه منتقل كنيد‪( .‬تصوير ‪)8-2‬‬
‫اضافه درز را در خط مركزي پشت به سمت داخل‬
‫اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪) 8-3‬‬
‫پنس‌ها را سنجاق كرده و بدوزيد‪ ،‬سپس اتو نماييد‪.‬‬

‫خط آرنج‬

‫خط مرکزی آستین‬

‫خط مرکزی پشت‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫تصویر ‪8-4‬‬ ‫تصویر ‪8-2‬‬

‫خط مرکزی پشت‬

‫تصویر ‪8-5‬‬

‫تصویر ‪8-3‬‬

‫‪170‬‬
 ‫آماده نمودن آستین جهت وصل و پروگیری‬

‫موازنهپشت‬
‫براي خُ رد باالي آستين از نقطة موازنه جلو تا پشت را‬
‫موازنهجلو‬
‫با دو ردیف بخيه متوسط چرخ بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)8-6‬‬
‫به ميزان الزم آستين را خُ رد دهيد‪ .‬توجه داشته باشيد‬
‫بيشترين خُ رد روي كاپ آستين باشد‪.‬‬
‫مطابق شكل با نوك اتو خُ رد آستين را بر روي‬
‫بالشتك اتو كنيد‪ .‬تا پس از دوخت شكل زيباتري‬
‫تصویر ‪8-6‬‬ ‫پيدا كند‪( .‬تصوير ‪)8-7‬‬
‫درز آستين را بدوزيد و بر روي ژانت اتو نماييد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-8‬‬
‫براي اتصال آستين به حلقه‌ي باال تنه نقاط موازنة‬
‫آستين را در جلو و پشت روي نقاط موازنة باالتنه قرار‬
‫دهيد‪ ،‬توجه داشته باشيد عالمت خط مركزي باالي‬
‫آستين روي سرشانه و درز آستين روي درز پهلوي‬
‫باالتنه قرار بگيرد از داخل آستين آن را سنجاق زده‬
‫كوك بزنيد‪ .‬بعد از پرو از روي بخيه خرد چرخ كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-9‬‬
‫تصویر ‪8-7‬‬

‫تصویر ‪8-8‬‬ ‫تصویر ‪8-9‬‬

‫‪171‬‬
 ‫پس از وصل آستين پاترون را مجددا ً پرو كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-10‬‬

‫آستين و حلقة باال تنه را همزمان با هم پاك‌دوزي‬

‫كنيد و با نوك اتو بخیه درز را اتو نماييد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-11‬‬

‫تصویر ‪8-10‬‬

‫تصویر ‪8-11‬‬ ‫تصویر ‪8-12‬‬

‫‪172‬‬
 ‫دوخت يقه گرد‬

‫تصویر ‪8-13‬‬

‫تصویر ‪8-14‬‬

‫‪173‬‬
 ‫برش باالتنه با یقه گرد‬
‫الگوها را با توجه به مشخصات آن روي پارچه قرار‬
‫دهيد و برش بزنيد‪.‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-15‬‬
‫پنس‌ها را بدوزيد‪.‬‬

‫تصویر ‪8-15‬‬

‫پنس‌ها را روي بالشتك اتو بزنيد‪( .‬تصوير ‪)8-16‬‬

‫سرشانة پشت و جلو را به هم بدوزيد‪.‬‬
‫پس از پاك‌دوزي‪ ،‬درز را اتو كنيد‪.‬‬

‫تصویر ‪8-16‬‬

‫مطابق الگوي سجاف‪ ،‬اليی چسب را برش بزنيد و با‬

‫اتو بچسبانيد‪( .‬تصوير ‪)8-17‬‬

‫تصویر ‪8-17‬‬

‫‪174‬‬
 ‫درز سرشانة سجاف را بدوزيد و اتو كنيد‪.‬‬
‫درز و لبة خارجي سجاف را پاك‌دوزي نماييد‪.‬‬
‫رشانه‬
‫خطس‬ ‫خط‬
‫سجاف را روي لباس قرار دهيد به طوري كه درزهاي‬
‫سرشانه‬
‫سرشانه لباس و سجاف روي هم قرار گيرد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-18‬‬
‫خ‬
‫ط مر‬

‫جلو‬
‫زی‬
‫کز‬
‫ی پش‬

‫طم‬‫رک‬
‫ت‬

‫خ‬

‫تصویر ‪8-18‬‬

‫درز هالل يقه جلو و پشت و خط مركزي پشت را‬

‫ابتدا با سنجاق ثابت کرده سپس کوک بزنید و چرخ‬
‫کنید‪( .‬تصوير ‪)8-19‬‬
‫خط مرکزی پشت‬

‫تصویر ‪8-19‬‬

‫کلیپ‬
‫اضافه درز يقه را با قيچي كم كنيد‪.‬‬
‫قسمت‌هاي منحني يقه را كليپ بزنيد‪( .‬تصوير ‪)8-20‬‬

‫تصویر ‪8-20‬‬

‫‪175‬‬
 ‫اضافه درزها را به سمت سجاف بخوابانيد و با فاصلة‬
‫«‪ 0/2‬سانتي‌متر» از درز روي سجاف چرخ كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-21‬‬
‫سجافیقه‬

‫تصویر ‪8-21‬‬

‫سجاف را به سمت پشت لباس برگردانيد و اتو‬

‫كنيد‪( .‬تصوير ‪ )8-22‬درز سجاف را در سرشانه به جا‬
‫درز سرشانه باالتنه با دوخت ثابت کنید‪.‬‬

‫درز پهلو ها را بدوزید‪.‬‬

‫تصویر ‪8-22‬‬

‫سجاف يقه كامل دوخته شده است‪( .‬تصوير ‪)8-23‬‬

‫درز وسط پشت را با قزن و بندينك به هم متصل كنيد‪.‬‬

‫تصویر ‪8-23‬‬

‫‪176‬‬
‫بندينك به صورت زنجيره ايجاد شود (مرحله ششم)‬ ‫روش آماده كردن بندينك با نخ و سوزن‬

‫(تصوير ‪) 8-29‬‬ ‫ابتدا سوزن را دوال نخ کنید سپس از سجاف يقه در‬
‫سوزن را از داخل حلقة آخر عبور دهيد تا دوخت‬ ‫پشت خارج كنيد (مرحله اول) (تصوير ‪)8-24‬‬
‫محكم شود (مرحله هفتم) (تصوير ‪)8-30‬‬ ‫مجددا ً سوزن را از همان نقطه داخل پارچه فرو‬
‫سوزن را كمي پايين‌تر از شروع دوخت داخل پارچه‬ ‫كنيد‪ .‬تا يك حلقه از نخ ايجاد شود‪( .‬مرحله دوم و‬
‫كرده و از پشت محكم كنيد‪( .‬مرحله هشتم) (تصوير‬ ‫سوم) (تصوير ‪ 8-25‬و ‪) 8-26‬‬
‫‪)8-31‬‬ ‫نخ را با دو انگشت از داخل حلقه بگيريد‪( .‬مرحله‬
‫قزن را در قسمت ديگر مقابل بندينك بدوزيد‪.‬‬ ‫چهارم و پنجم) (تصوير ‪ 8-27‬و ‪) 8-28‬‬
‫به همين ترتيب اين مراحل را ادامه دهيد تا يك‬

‫مرحله پنجم‬ ‫مرحله اول‬

‫تصویر ‪8-28‬‬ ‫تصویر ‪8-24‬‬

‫مرحله ششم‬ ‫مرحله دوم‬

‫تصویر ‪8-29‬‬ ‫تصویر ‪8-25‬‬

‫مرحله هفتم‬ ‫مرحله سوم‬

‫تصویر ‪8-30‬‬ ‫تصویر ‪8-26‬‬

‫مرحله هشتم‬ ‫مرحله چهارم‬

‫تصویر ‪8-31‬‬ ‫تصویر ‪8-27‬‬

‫‪177‬‬
 ‫دوخت يقه هفت‬

‫تصویر ‪8-32‬‬

‫تصویر ‪8-33‬‬

‫‪178‬‬
 ‫الگو را با توجه به مشخصات آن روي پارچه قرار‬
‫داده برش بزنيد‪.‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كنيد و درز سرشانه‬
‫لباس را بدوزيد و پاك‌دوزي كرده اتو نماييد‪ ،‬پنس‌ها‬
‫را بدوزيد و اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)8-34‬‬

‫تصویر ‪8-34‬‬

‫در زاوية يقه هفت اليه بچسبانيد‪( .‬تصوير ‪)8-35‬‬

‫تصویر ‪8-35‬‬
‫شت‬

‫خ‬
‫ط مر‬
‫زی پ‬

‫اليه چسب را مطابق الگوي سجاف برش زده و‬

‫کز‬
‫مرک‬

‫ی پش‬
‫خ‬ ‫ط‬

‫ت‬

‫بچسبانيد‪ .‬درز سرشانه سجاف را بدوزيد و اتو كنيد‪.‬‬

‫درز سرشانه و قسمت بيروني سجاف را پاك‌دوزي‬
‫كنيد‪.‬‬
‫سجاف را روي لباس به گونه‌اي سنجاق كنيد كه درز‬
‫سرشانه سجاف روي سرشانه‌ي باال تنه قرار گيرد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-36‬‬

‫تصویر ‪8-36‬‬

‫‪179‬‬
 ‫براي دوخت سجاف يقه در قسمت زاوية هفت‬
‫(درجة بخيه چرخ ريز كنيد‪ ).‬سوزن را داخل پارچه‬
‫نگه داريد‪ ،‬پايه را باال ببريد‪ .‬سپس پارچه را بچرخانيد‬
‫و دوخت را در جهت ديگر يقه ادامه دهيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-37‬‬

‫تصویر ‪8-37‬‬

‫پس از دوخت سجاف‪ ،‬زاويه يقه را چرت بزنيد و‬

‫اضافه درز را كم كنيد‪( .‬تصوير ‪)8-38‬‬

‫تصویر ‪8-38‬‬

‫سجاف را به داخل لباس برگردانيد و اتو كنيد‪.‬‬

‫اضافه درزها را به سمت سجاف بخوابانيد و با فاصلة‬
‫«‪ 0/2‬سانتي‌متر» از روي درز سجاف چرخ كنيد‪.‬‬
‫(مطابق يقه گرد)‬
‫درز پهلوها را بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)8-39‬‬

‫تصویر ‪8-39‬‬

‫‪180‬‬
 ‫دوخت يقه چهارگوش‬

‫تصویر ‪8-40‬‬

‫تصویر ‪8-41‬‬

‫‪181‬‬
 ‫الگوها را با توجه به مشخصات آن روي پارچه قرار‬
‫داده و برش بزنيد‪.‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كنيد‪.‬‬
‫درز سرشانه را دوخته‪ ،‬پاك‌دوزي كرده و اتو‬
‫نماييد‪ .‬پنس‌ها را بدوزيد و اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)8-42‬‬

‫تصویر ‪8-42‬‬

‫زاويه ها‌ي يقه را در لباس اليی بچسبانيد‪.‬‬

‫(تصوير ‪)8-42‬‬

‫تصویر ‪8-43‬‬

‫اليی را مطابق الگوي سجاف برش زده و بچسبانيد‪.‬‬

‫درز سرشانه سجاف را بدوزيد و اتو نماييد‪.‬‬
‫درز سرشانه و قسمت بيروني سجاف را پاك‌دوزي كنيد‪.‬‬
‫روي باال تنه در خط مركزي پشت زيپ (مخفي)‬
‫بدوزيد‪.‬‬
‫سجاف يقه را روي باال تنه با سنجاق ثابت كنيد‪.‬‬
‫بطوريكه درزهاي سرشانه روي هم قرار گيرد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)8-44‬‬
‫تصویر ‪8-44‬‬

‫‪182‬‬
 ‫سجاف را بدوزيد و در قسمت زاوية يقه سوزن‬
‫چرخ را در داخل پارچه نگه‌داريد‪.‬‬
‫پايه را باال ببريد و پارچه را بچرخانيد‪.‬‬
‫قسمت ديگر زاوية يقه را بدوزيد‪.‬‬
‫(در قسمت زاويه‌ها درجه بخيه چرخ را ريزتر كنيد‪).‬‬
‫(تصوير ‪)8-45‬‬

‫تصویر ‪8-45‬‬

‫لباس را در قسمت زاويه يقه چرت بزنيد و اضافه‬

‫درز را كم كنيد‪( .‬تصوير ‪)8-46‬‬

‫تصویر ‪8-46‬‬

‫سجاف را به داخل لباس برگردانيد و اتو كنيد‪.‬‬

‫اضافه درزها را به سمت سجاف بخوابانيد و با فاصلة‬
‫«‪ 0/2‬سانتي متر» از روي سجاف چرخ كنيد‪( .‬مطابق‬
‫يقه گرد) درز پهلوها را بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)8-47‬‬

‫تصویر ‪8-47‬‬

‫‪183‬‬
 ‫پرسش های پايان فصل هشتم‬

‫‪ -1‬انواع باالتنه‌هاي زير را بدوزيد‪.‬‬

‫الف‪ :‬نیم تنه پاترون باالتنه‬
‫ب‪ :‬نیم تنه يقه گرد‬
‫ج‪ :‬نیم تنه يقه هفت‬
‫د‪ :‬نیم تنه يقه چهار گوش‬

‫‪184‬‬
‫كاربرد روش دوخت باالتنة جلو باز و بلوز شميزيه‬ ‫هدف‌های کلی‬
‫هدف های رفتاری‪:‬‬
‫فراگیر پس از مطالعه این فصل باید بتواند‪:‬‬

‫برش باالتنه جلو باز با برش عمودي از حلقة آستين را انجام دهد‪.‬‬ ‫ ‪1‬‬
‫روش آماده كردن سجاف يقه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫دوخت و پاك دوزي برش عمودي از حلقه آستين را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 3‬‬
‫سجاف يقه را به لباس وصل كند‪.‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫پس از آماده كردن آستين وصل آن را به باالتنه انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 5‬‬
‫دكمه و جادكمه را در لباس بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 6‬‬
‫برش بلوز شميزيه همراه با يقه‪ ،‬آستين و مچ را با توجه به مشخصات الگو انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 7‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كند‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫دوخت برش افقي باالتنه جلو و پشت را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪9‬‬
‫يقه را آماده و به باالتنه وصل كند‪.‬‬ ‫‪10‬‬
‫مراحل دوخت پالكت آستين را انجام داده و آستين را به باالتنه وصل كند‪.‬‬ ‫‪ 11‬‬
‫پس از پاك دوزي حلقه‪ ،‬درز آستين و درز پهلوی باالتنه را بدوزد‪.‬‬ ‫‪ 12‬‬
‫مراحل دوخت مچ را انجام دهد و به آستين وصل كند‪.‬‬ ‫‪ 13‬‬
‫دوخت لبة لباس و دكمه و جا دكمه را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪185‬‬
 ‫باالتنة جلو باز با برش عمودي‬
‫(از حلقه آستين)‬

‫تصویر ‪9-1‬‬

‫تصویر ‪9-2‬‬

‫‪186‬‬
 ‫الگوها را با توجه به مشخصات روي پارچه قرارداده‬
‫و برش بزنيد‪.‬‬
‫خط مرکزی پشت‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫خط سجاف‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كنيد‪( .‬تصوير ‪)9-3‬‬
‫خط جلو‬

‫خط آرنج‬
‫خط مرکزی آستین‬

‫خط پهلوی پشت‬

‫تصویر ‪9-3‬‬

‫سجاف را از خط « تا » دكمه خور اتوكنيد‪.‬‬

‫(تصوير ‪)9-4‬‬
‫خ‬
‫ط سجاف‬
‫پشتپارچه‬

‫خط «تا»‬

‫تصویر ‪9-4‬‬

‫اليه را مطابق الگو برش بزنيد و به سجاف بچسبانيد‪.‬‬

‫لبة بيروني سجاف را پاك دوزي كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)9-5‬‬
‫پشتپارچه‬

‫خط «تا»‬

‫سجاف‬

‫تصویر ‪9-5‬‬

‫‪187‬‬
 ‫دو قطعة برش‪ ،‬در قسمت جلوي لباس را با توجه‬
‫به نقاط موازنه ابتدا سنجاق زده سپس كوك بزنيد و‬
‫بدوزيد‪.‬‬
‫برش‌هاي پشت لباس را به همين ترتيب بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير‪)9-6‬‬
‫درزها را پاك‌دوزي كنيد‪ .‬سپس روي بالشتك‬
‫خط سجاف‬
‫خط «تا»‬

‫اضافه درز را به سمت خط مركزي بخوابانيد و اتو‬

‫نماييد‪( .‬تصوير‪)9-7‬‬

‫سجاف پشت يقه را نيز اليی بچسبانيد و پاك‌دوزي‬

‫تصویر ‪9-6‬‬
‫كنيد و به سرشانه سجاف (جلو) بدوزيد و اتو كنيد‪.‬‬
‫سجاف را روي يقه قرار دهيد به طوري كه درزهاي‬
‫سرشانه سجاف و لباس روي هم قرار گيرد‪ .‬كوك‬
‫بزنيد و بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)9-8‬‬

‫اضافه درز را كم كرده‪ ،‬كليپ بزنيد‪.‬‬

‫اضافه درزها را به سمت سجاف بخوابانيد‪ .‬و به فاصلة‬
‫«‪ 0/2‬سانتي‌متر» از درز‪ ،‬سجاف به اضافه درز چرخ‬
‫تصویر ‪9-7‬‬ ‫كنيد‪( .‬مطابق يقه گرد) (تصوير ‪)9-9‬‬

‫تصویر ‪9-8‬‬ ‫تصویر ‪9-9‬‬

‫‪188‬‬
 ‫درزهاي پهلو را بدوزيد‪.‬‬
‫لبة پايين سجاف را به سمت روي لباس برگردانيد‪.‬‬
‫خط لبة لباس‬ ‫روي درز را در قسمت سجاف و لبة لباس چرخ كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)9-10‬‬
‫خ‬

‫خط «تا»‬
‫ط سجاف‬

‫تصویر ‪9-10‬‬

‫اضافه درز «تاي» سجاف را قيچي كنيد‪.‬‬

‫سپس به سمت رو برگردانيد‪( .‬تصوير‪)9-11‬‬
‫اضافه درز «تای» لباس‬

‫تصویر ‪9-11‬‬

‫بقيه اضافه درز لبة لباس را «تا» زده و اتو كنيد‪.‬‬

‫و با يكي از روش‌هایي كه در صفحات قبل گفته شده‬
‫بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)9-12‬‬

‫لبة لباس‬

‫تصویر ‪9-12‬‬

‫‪189‬‬
 ‫روش وصل آستین‬
‫آستين را پاك‌دوزي كنيد‪.‬‬
‫اضافه درز لبة آستين را «تا» زده و اتو نماييد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)9-13‬‬
‫خط «تای» لبة آستین‬

‫تصویر ‪9-13‬‬
‫«تاي» لبة آستين را باز كرده‪ ،‬سپس درز آستين را‬
‫بدوزيد‪ .‬و اتو كنيد‪.‬‬
‫لبة آستين را با يكي از روش‌هاي لبة پايين لباس‬
‫بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)9-14‬‬

‫تصویر ‪9-14‬‬

‫آستين را خرد دهيد و با توجه به نقاط موازنه به‬

‫حلقه آستين باال تنه وصل كنيد‪( .‬تصوير ‪)9-15‬‬

‫آستين و حلقة باال تنه را همزمان پاك‌دوزي كرده‬

‫و اتو نماييد‪.‬‬
‫دوخت دكمه و جادكمه را انجام دهيد‪.‬‬

‫تصویر ‪9-15‬‬

‫‪190‬‬
 ‫بلوز شميزيه‬

‫تصویر ‪9-16‬‬

‫تصویر ‪9-17‬‬

‫‪191‬‬
 ‫(‪)9‬‬
‫الگوها را با توجه به مشخصات آن روي پارچه قرار‬
‫دهيد و برش بزنيد‪ .‬کلیه اضافه درز ها «‪ 1‬سانتی متر»‬
‫خط مرکزی پشت‬

‫می باشد به جز لبة لباس که اضافه درز «‪ 2‬سانتی متر»‬

‫خط مرکزی جلو‬

‫(‪)2‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫(‪)8‬‬

‫است‪.‬‬
‫خطوط الگو را روي پارچه منتقل كنيد‪.‬‬
‫(‪)4‬‬
‫(برش افقي باال تنه به دليل اينكه به حالت دو ال دوخته‬
‫(‪)3‬‬
‫مي‌شود براي سهولت در هنگام برش دو تا الگو مورد‬
‫(‪)5‬‬
‫خط مرکزی آستین‬

‫خط آرنج‬
‫(‪)6‬‬
‫استفاده قرار گرفته است‪( ).‬تصوير ‪)9-18‬‬
‫(‪)7‬‬

‫تصویر ‪9-18‬‬

‫سجاف جلو را از خط «تاي» دكمه خور اتو كنيد‪.‬‬

‫اليه را مطابق سجاف برش بزنيد و به سجاف بچسبانيد‪.‬‬
‫لبة درز سجاف را پاك‌دوزي كنيد‪( .‬تصوير ‪)9-19‬‬
‫سجاف جلو‬
‫خط «تا»‬

‫تصویر ‪9-19‬‬

‫عالمت چرت پيلی‌ پشت را روي هم قرار دهيد و‬

‫حدود «‪ 2‬سانتي متر» آن را چرخ كنيد و اتو نماييد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)9-20‬‬

‫تصویر ‪9-20‬‬

‫‪192‬‬
 ‫باال تنة پشت را بين دو قطعة برش افقي قرار داده‬
‫سنجاق بزنيد سپس بدوزيد‪.‬‬
‫برش افقی‬ ‫ابتدا روي بخيه چرخ را اتو كنيد‪ .‬سپس دو قطعةبرش‬
‫(برش افقی) پشت پارچه‬
‫را به سمت رو برگردانيد و با استفاده از پارچه رو‬
‫اتويي‪ ،‬درز را اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)9-21‬‬

‫باالتنه پشت (روی پارچه)‬

‫تصویر ‪9-21‬‬

‫حال قسمت جلوي لباس را به يك الي برش مطابق‬

‫حلقه آستین‬

‫شكل سنجاق يا كوك بزنيد‪ ،‬بطوريكه حلقة آستين و‬

‫يقة جلو در امتداد حلقة آستين و يقة پشت قرار گيرد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)9-22‬‬
‫حلقه یقه‬

‫باالتنه جلو (پشت پارچه)‬

‫تصویر ‪9-22‬‬

‫از سمت يقه قطعة ديگر برش را از طرف داخل روي‬

‫درز قرار دهيد‪ ،‬با سنجاق و سپس با كوك ثابت نگه‬
‫داريد و با چرخ بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)9-23‬‬
‫درز دوخته شده را از سمت رو با پارچه رو اتويي اتو‬
‫نماييد‪.‬‬
‫حلقه یقه‬

‫تصویر ‪9-23‬‬

‫‪193‬‬
‫درزها را مطابق شكل كم كنيد‪( .‬نزديك به جا درز‬
‫پايه كم نشود‪( ).‬تصوير ‪)9-25‬‬
‫سپس خط پاية يقه را مشخص نماييد و روي آن را‬
‫چرخ كنيد‪( .‬تصوير ‪)9-26‬‬
‫حال مطابق شكل بالشتك را عمودي نگه داريد و‬
‫يقه را روي آن مانند فرم گردن اتو كنيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)9-27‬‬
‫(از اتو كردن يقه روي سطح صاف پرهيز كنيد‪).‬‬
‫تصویر ‪9-26‬‬
‫تصویر ‪9-27‬‬
‫‪194‬‬
‫آماده نمودن یقة بلوز (طریقه دوخت یقه)‬
‫مطابق الگو‪ ،‬اليه يقه را برش بزنيد‪ .‬به طوريكه اضافه‬
‫درز پايين يقه نیز اليه داشته باشد‪ 1« .‬سانتي‌متر» اضافه‬
‫درز پايه يقه را به سمت داخل «تا» و اتو كنيد‪.‬‬
‫(اگر از اليه نازك استفاده مي‌كنيد آن را به قطعةرويي‬
‫يقه بچسبانيد‪( ).‬تصوير ‪)9-24‬‬
‫دو قطعة يقه را روي هم قرار دهيد و اطراف يقه را‬
‫در قسمت برگردان و منحني پايه يقه بدوزيد‪ .‬اضافه‬
‫تصویر ‪9-24‬‬
‫تصویر ‪9-25‬‬
‫اضافه درز را كم كنيد‪ .‬سمت ديگر يقه را روي درز‬ ‫مطابق شكل اضافه درز پايه يقه را از كنار خط «تا»‬
‫سنجاق كرده يا كوك بزنيد‪ .‬سپس با دست پس‌دوز‬ ‫شده عالمت بزنيد‪( .‬تصوير ‪)9-28‬‬
‫و يا با چرخ بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)9-30‬‬ ‫وسط پايه يقه و حلقه‌ي يقه را مشخص كنيد و‬
‫انتهاي چاك آستين را مطابق شكل اليه بچسبانيد‪.‬‬ ‫عالمت‌ها را به هم سنجاق بزنيد‪ .‬دو طرف پاية يقه‬
‫چاك را قيچي كنيد و انتهاي آن را به دو طرف چرت‬ ‫را به خط «تاي» جلو لباس نيز سنجاق بزنيد سپس‬
‫كوچكي بزنيد‪( .‬تصوير ‪)9-31‬‬ ‫بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)9-29‬‬

‫اضافه درز‬

‫تصویر ‪9-30‬‬ ‫تصویر ‪9-28‬‬

‫وسط یقه‬

‫تصویر ‪9-31‬‬ ‫تصویر ‪9-29‬‬

‫‪195‬‬
 ‫آماده سازي پالكت‬

‫مستطيل پالكت را كامل اليه‌اي نازك بچسبانيد‪.‬‬

‫مطابق شكل از سمت پشت پارچه در حالي كه «تا»‬
‫شده‪ ،‬زاويه و درز را تا «‪ 2‬سانتي‌متر» بدوزيد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)9-32‬‬

‫اضافه درز را تا محل دوخت قيچي كنيد‪ .‬يك ال‬

‫اضافه درز را در قسمت پايين نوار پالكت تا كرده و‬
‫تصویر ‪9-32‬‬
‫اتو نماييد‪( .‬تصوير ‪)9-33‬‬

‫نوار پالكت را به سمت رو برگردانيد و اتو كنيد‪.‬‬

‫(تصوير ‪)9-34‬‬

‫چاك آستين را (قسمتي كه نزديك به درز پشت‬

‫است) با نوار اريبي از پارچه بدوزيد‪.‬‬
‫پالكت آماده شده را از سمت پشت پارچه به طرف‬
‫ديگر چاك آستين بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)9-35‬‬
‫تصویر ‪9-33‬‬

‫پشت پارچه‬
‫نوار اریب‬

‫تصویر ‪9-34‬‬ ‫تصویر ‪9-35‬‬

‫‪196‬‬
 ‫پالكت را به طرف چاك آستين بخوابانيد به‬
‫طوري كه اضافه درز داخل نوار پالكت قرار گيرد‪.‬‬
‫سپس روي درز و زاويه را چرخ كنيد و «‪ 3‬سانتي‌متر»‬
‫پايين‌تر از زاويه نيز به صورت افقي با بخيه بدوزيد تا‬
‫باالي چاك باز نماند‪( .‬تصوير ‪)9-36‬‬

‫تصویر ‪9-36‬‬

‫آستين را ابتدا به حلقة آستين سنجاق كنيد سپس‬

‫چرخ كرده و سردوز نماييد‪.‬‬
‫اضافه درز را به سمت آستين اتو كنيد‪( .‬تصوير ‪)9-37‬‬

‫تصویر ‪9-37‬‬

‫درز پهلو و آستين را سنجاق كنيد و در امتداد هم‬

‫بدوزيد ‪ ،‬اتو كنيد سپس سردوز نماييد‪.‬‬
‫(تصوير ‪)9-38‬‬

‫تصویر ‪9-38‬‬

‫‪197‬‬
 ‫اليی را به اندازة ‪ 1‬پهناي مچ برش بزنيد و به مچ‬
‫‪2‬‬
‫بچسبانيد‪ .‬اضافه درز يك طرف را به سمت داخل اتو‬
‫كنيد‪( .‬اگر از اليه‌ي نازك استفاده مي‌كنيد تمام پهناي‬
‫مچ را اليه بچسبانيد)‪( .‬تصوير ‪)9-39‬‬

‫مطابق شكل پهناي مچ را از سمت پشت تا زده و‬

‫دو طرف درز را بدوزيد‪ .‬اضافه درز گوشة مچ را كم‬
‫تصویر ‪9-39‬‬
‫كنيد‪( .‬تصوير ‪)9-40‬‬
‫نوار مچ را از سمت پشت به لبة درز آستين با سنجاق‬
‫وصل كنيد و اختالف اندازه آستین با مچ را بصورت‬
‫پيلی يا چين بدوزيد‪( .‬جهت خواب پيلی به سمت‬
‫پالكت است) (تصوير ‪)9-41‬‬
‫سمت ديگر مچ را روي درز به وسيله پس‌دوز يا بخيه‬
‫چرخ بدوزيد‪.‬‬
‫دكمه و جادكمه آستين را بدوزيد‪( .‬تصوير ‪)9-42‬‬
‫دكمه و جادكمه و لبة لباس را بدوزيد‪.‬‬
‫تصویر ‪9-40‬‬

‫تصویر ‪9-41‬‬ ‫تصویر ‪9-42‬‬

‫‪198‬‬
 ‫پرسش های پايان فصل نهم‬

‫‪ -1‬بلوز با برش عمودي از حلقه آستين را بدوزيد‪.‬‬

‫‪ -2‬دوخت بلوز شميزيه را انجام دهيد‪.‬‬

‫‪199‬‬
 ‫ فهرست منابع و مآخذ‬

‫ نيره يونسي‬:‫ترجمه‬
‫راهنماي كامل دوخت جلد اول‬
‫ نيره يونسي‬:‫ترجمه‬
‫راهنماي كامل دوخت جلد دوم‬
‫ پري شهيد مفرح‬:‫نويسنده‬
1‫وزارت آموزش و پرورش كتاب دوخت‬
Sewing book better homes qaick, easly
Professional ways to simplify home sewing
Elspet wilping

Site
www.Amazon.com
www.Best sew.com
www.Free sewing.com
www.Narrow.Fabrics.Stap.com
www.Simplicity.com
www.Vogue patterus.com