TỪ ẤY

Tố Hữu

Tác giả
1. Tiểu sử

- Tố Hữu (1920 - 2002)

- Thời thơ ấu: sinh ra và lớn lên trong gia đình Nho học ở Huế, vùng đất cố đô thơ mộng còn lưu
giữ nhiều nét văn hóa dân gian.

- Thời thanh niên: sớm giác ngộ cách mạng, hăng say hoạt động và đấu tranh cách mạng, trải qua
nhiều lần tù ngục.

- Sau đó, Tố Hữu liên tục giữ nhiều chức vụ quan trọng trong bộ máy lãnh đạo của đất nước, đặc
trách mặt trận văn hóa văn nghệ.

2. Sự nghiệp văn học

a. Phong cách nghệ thuật

- Về nội dung: thơ Tố Hữu là thơ trữ tình - chính trị, gắn bó và phản ánh chân thực những chặng
đường cách mạng đầy gian khổ, hi sinh và những chiến công. Thể hiện lẽ sống, lý tưởng, tình
cảm cách mạng của người Việt Nam hiện đại.

- Nghệ thuật thơ Tố Hữu thể hiện ở phong cách trữ tình chính trị, đậm đà tính dân tộc.

b. Các tập thơ tiêu biểu

- Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Máu và hoa, Một tiếng đờn, Ta với ta …

- Ông được tặng thưởng Huân chương sao vàng năm 1994; Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học
nghệ thuật năm 1996 và Giải thưởng văn học ASEAN 1999.
 (hình ảnh mang tính tham khảo)

Tác phẩm
a. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

- Bài thơ Từ ấy được Tố Hữu viết vào tháng 7/1938 nằm trong phần Máu lửa của tập thơ Từ ấy.

- Tập thơ Từ ấy là tập thơ đầu của Tố Hữu, gồm có ba phần: Máu lửa, Xiềng xích, Giải phóng
(1937 – 1946).

- Bài thơ ghi lại những cảm xúc, suy tư sâu sắc khi Tố Hữu được đứng vào hàng ngũ của Đảng.

b. Bố cục: 3 phần

- Khổ 1: Niềm vui sướng, say mê khi bắt gặp lí tưởng của Đảng.

- Khổ 2: Nhận thức mới về lẽ sống.

- Khổ 3: Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm.

KHỔ 1
- Nội dung chính:

* Kể lại kỉ niệm không bao giờ quên (2 câu đầu)

“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ

Mặt trời chân lý chói qua tim”

+ “từ ấy”: mốc thời gian mà tác giả bắt gặp lí tưởng Cộng sản, kết nạp Đảng

+ “nắng hạ”: cái nắng chói chang, rực rỡ của mùa hè

+ “chân lí” : những điều đúng đắn, được mọi người công nhận

-> Các hình ảnh ẩn dụ ca ngợi ánh sáng diệu kì của cách mạng: ánh sáng của tư tưởng cộng sản -
ánh sáng của những công bình xã hội, của chân lí xã hội.

+ Động từ “bừng”, “chói” càng nhấn mạnh sức mạnh ánh sáng của lí tưởng.

=> Nếu như mặt trời của thiên nhiên mang đến ánh sáng, hơi ấm và sự sống cho vạn vật trên
thế gian này thì lí tưởng Cách mạng soi đường, dẫn dắt tác giả lựa chọn được đường đi đúng
đắn cho cuộc đời mình.

=> Tình cảm chân thành và tha thiết của tác giả đối với cách mạng.

* Niềm vui sướng của nhà thơ (2 câu sau)

“Hồn tôi là một vườn hoa lá

Rất đậm hương và rộn tiếng chim.”

+ “Hồn tôi”, "một vườn hoa lá"

-> Khái niệm “hồn tôi” vốn vô hình lại trở nên hữu hình, cụ thể.

+ "rất đậm hương và rộn tiếng chim"

-> Một thế giới tràn đầy sức sống với hương sắc của các loài hoa, vẻ tươi xanh của cây lá, âm
thanh rộn rã của tiếng chim hót.

=> Tố Hữu sung sướng đón nhận lí tưởng như cỏ cây đón ánh sáng mặt trời, đắm say, ngây ngất
trong niềm vui, niềm say mê và phấn khởi.

=> Khẳng định lí tưởng làm con người thêm yêu đời, chính lí tưởng cộng sản đã làm cho tâm
hồn con người tràn đầy sức sống và niềm yêu đời, làm cho cuộc sống con người có ý nghĩa hơn.
* Đặc sắc nghệ thuật

- Sử dụng biện pháp tu từ : ẩn dụ, so sánh

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp điệu

- Sự đa dạng của bút pháp tự sự, lãng mạn, trữ tình.

KHỔ 2
Khổ 2: Lời tự nguyện của nhà thơ khi giác ngộ lí tưởng Đảng

- “Buộc”: buộc chặt, gắn bó với mọi người.  Ý thức quyết tâm cao độ muốn thoát khỏi “cái
tôi” cá nhân để hoà mình với cộng đồng.

- “Trang trải”: sự trải rộng tâm hồn ra với đời.

 Nhà thơ tự nguyện đem tất cả tình cảm hướng về con người ở khắp mọi nơi, tâm hồn nhà
thơ trải rộng ra với cuộc đời, đồng cảm sâu sắc với mọi người.

- “Lòng tôi”, “tình”, “hồn tôi” gắn liền với “mọi người”, “trăm nơi”, “bao hồn khổ” qua điệp
từ “với”.  Sự gắn bó đồng cảm sâu xa giữa tấm lòng nhà thơ với khối đời chung của nhân
dân lao động.

- “Gần gũi”: gần nhau về quan hệ tinh thần, tình cảm, đó là sự gắn bó ruột thịt.

- Ẩn dụ “khối đời”: chỉ một khối người đông đảo, cùng chung cảnh ngộ, cùng chung lí tưởng,
đó là sức mạnh của tập thể nhân dân.

- Điệp từ “để” tạo nhịp thơ dồn dập, thôi thúc, hăm hở.

 Ở đây, tình yêu thương con người cụ thể hơn, là sự quan tâm, gắn bó chân thành đối với
nhân dân lao động nghèo khổ.

 Tạo nên khối đoàn kết vững chắc, một sức mạnh cùng phấn đấu vì mục đích chung là bảo
vệ tổ quốc, cống hiến cho đời.

 Nhấn mạnh mối quan hệ đoàn kết gắn bó thân thiết chặt chẽ giữa cá nhân, “cái tôi” của tác
giả với mọi người, với quần chúng nhân dân, đặc biệt là với những người lao động nghèo khổ,
tạo ra sức mạnh bền chặt trong cuộc đấu tranh cách mạng.
KHỔ 3 (THIẾU 2 CÂU ĐẦU)

“Tôi đã là con của vạn nhà

                                   Là em của vạn kiếp phôi pha”

-Đại từ xưng hô “tôi”: Khẳng định cái tôi cá nhân

-Danh từ : “con “, “em” : gợi mối quan hệ ruột thịt

Lượng từ ước lệ “ vạn” (chỉ số lượng nhiều) + “ nhà” ( quần chúng nhân dân) và “kiếp phối pha
“ (kiếp người nghèo khổ)

-Điệp cấu trúc : “Đã là/là. . .” : Chân lí

=>Khẳng định sự chuyển biến lớn trong tình cảm

Ý thức trách nhiệm của cá nhân trong cộng đồng

Tình yêu đồng bào bất chấp giai cấp

- Tác giả là những người mòn mỏi, gian khổ

- Say mê hoạt động cách mạng
- Tha thiết cống hiện đời mình
- Muốn giúp đất nước giải phóng dân tộc
- Sử dụng từ ngữ chỉ quan hệ gia đình ‘anh’,’em’ thể hiện tình cảm đầm ấm, thân thiết,
ruột thịt của tác giả
- Sử dụng từ ngữ có giá trị biểu cảm cao ‘ cù bất cù bơ’ cho thấy tấm lòng đồng cảm, xót
thương cho tới những kiếp người đau khổ, bất hạnh, những con người lao động vất vả
của thi sĩ

Tổng kết
1)Giá trị nội dung

- Bài thơ thể hiện sâu sắc niềm vui sướng của nhà thơ khi được đón nhận lí tưởng cộng sản,
những nhận thức mới về lẽ sống cũng như những chuyển biến trong nhận thức và hành động
của Tố Hữu.

2) Giá trị nghệ thuật

- Hình ảnh tươi sáng, giàu ý nghĩa tượng trưng; ngôn ngữ gợi cảm, giàu nhạc điệu; giọng thơ
sảng khoái; nhịp thơ hăm hở…

- Cách dùng hình ảnh ẩn dụ đầy sáng tạo; cách nói trực tiếp khẳng định.

(hình ảnh mang tính tham khảo)