80 - Cau - BDT - 2 - Bien - So - 2021

BẤT ĐẲNG THỨC HAI SỐ
PHẦN THỨ NHẤT – ĐỀ BÀI

Bài 1. Với mọi ta có: hoặc .
Bài 2. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 3. Cho các số thực dương thỏa mãn .
Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức .
Bài 4. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .
Bài 5. Cho và . Tìm giá trị nhỏ nhất của .
Bài 6. Cho thỏa mãn . Chứng minh rằng .

Bài 7. Cho biểu thức . Với thỏa mãn .
Tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của .

Bài 10. Cho .
Bài 13. Cho thỏa mãn . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 16. Cho và .
Tìm giá trị lớn nhất của .

Bài 17. Cho thỏa mãn . Tìm giá trị lớn nhất của .
Bài 18. Cho thỏa mãn .
Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của .
1

Bài 21. Cho là các số thực dương thỏa mãn .
Bài 24. Cho . Chứng minh .

Chứng minh rằng .

Bài 29. Cho là các số dương thỏa mãn .
Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 30. Cho là các số tự nhiên thỏa mãn .
Bài 31. Cho là các số thực thỏa mãn .
Bài 34. Cho và . Tìm giá trị lớn nhất của .

2

Bài 38. Cho .
Tìm giá trị nhỏ nhất và giá trị lớn nhất của .

Bài 41. Cho là các số nguyên dương thỏa mãn điều kiện .
Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của biểu thức .
Bài 44. Cho các số thực thỏa mãn .
Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức .
Bài 46. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức .
Bài 47. Cho hai số thực thỏa mãn .
Bài 48. Chứng minh rằng với mọi ta có: .

3
Bài 54. Cho là hai số thực thỏa mãn điều kiện .

Bài 55. Cho các số không âm thỏa mãn .
Bài 56. Cho hai số dương thay đổi thỏa mãn .

Bài 57. Cho hai số thực không âm thỏa mãn .
Bài 58. Cho là các số thực dương thỏa mãn điều kiện .
Bài 59. Cho các số thực không âm thỏa mãn .


Bài 63. Cho các số thực thay đổi thỏa mãn điều kiện .
Tìm giá trị nhỏ nhất, giá trị lớn nhất của .

4
(ĐTTS vào lớp 10 THPT chuyên KHTN, năm học 2019 - 2020)
Bài 69. Cho thỏa mãn và .
Bài 71. Cho . Tìm giá trị lớn nhất của .

(ĐTTS vào lớp 10 THPT chuyên tỉnh Thừa Thiên Huế, năm học 2020 - 2021)

(ĐTTS vào lớp 10 THPT tỉnh Quảng Ninh, năm học 2020 - 2021)

(ĐTTS vào lớp 10 THPT tỉnh Bình Định, năm học 2020 - 2021)

(ĐTTS vào lớp 10 THPT tỉnh Khánh Hòa, năm học 2020 - 2021)
(ĐTTS vào lớp 10 THPT TP Hồ Chí Minh, năm học 2020 - 2021)

(ĐTTS vào lớp 10 THPT chuyên tỉnh Cao Bằng, năm học 2020 - 2021)

(ĐTTS vào lớp 10 tỉnh Điện Biên, năm học 2020 - 2021)
5
PHẦN THỨ HAI – HƯỚNG DẪN GIẢI
Bài 1. Với mọi ta có: hoặc .
Hướng dẫn giải. . Đúng đpcm.
. Đúng đpcm.
Hướng dẫn giải. .
. Đúng đpcm.
Bài 3. Cho các số thực dương thỏa mãn .

Hướng dẫn giải. Áp dụng bất đẳng thức Cô si: .
.
Áp dụng bất đẳng thức Cô si:
Vậy .
Áp dụng bất đẳng thức Cô si: .

.
6
Vậy khi

Hướng dẫn giải. Áp dụng bất đẳng thức Cô si:
.
. Vậy .
Bài 6. Cho thỏa mãn . Chứng minh rằng .
Hướng dẫn giải. Ta có: .
Từ đó suy ra: .
(đpcm).
Bài 7. Cho biểu thức . Với thỏa mãn .
Hướng dẫn giải. Ta có: .
Đặt . Từ .
Từ
.
Xét hiệu .
với .
.
7
Xét hiệu .
với .
.
Vậy .

Hướng dẫn giải. Phân tích dự đoán điểm rơi: .
Theo bất đẳng thức Cô si, ta có:
Áp dụng đẳng thức Cô si, ta có:
.
Vậy .

Hướng dẫn giải. Phân tích dự đoán điểm rơi là .
Bất đẳng thức cần chứng minh tương tự với:
, đúng.
Bài 10. Cho .
8
Hướng dẫn giải. Áp dụng bất đẳng thức
Vậy
Ta có , tương tự .
Vậy

Hướng dẫn giải. Từ giả thiết ta có .
. Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi .

Vậy giá trị nhỏ nhất của bằng khi và chỉ khi .
Hướng dẫn giải. Với ta có (thỏa mãn bất đẳng

thức AM-GM).
Có .
Sử dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có .
Sử dụng BĐT Svac-xơ ta có .
Có . Do đó . Vậy .
Hướng dẫn giải. Áp dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có
Do đó .
9
Vậy khi và chỉ khi và .

Hướng dẫn giải. Sử dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có
.
Do đó . Vậy khi và chỉ khi .
Hướng dẫn giải. Đặt
.
Sử dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có:
.
Lại có .
Suy ra . Vậy .
Bài 16. Cho và .

Hướng dẫn giải. Ta có .
Theo giả thiết, ta có .
Sử dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có:
. Vậy .
Hướng dẫn giải. Từ giả thiết suy ra .
.
+ TH1.
.
10
Với thì . Đẳng thức xảy ra
+ TH2. .
Từ giả thiết thì .
Vậy
Hướng dẫn giải. Từ
Vậy
Hướng dẫn giải. Đặt .

Sử dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có: .
Viết lại biểu thức .

Sử dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có: .
Suy ra .
Vì nên . Vậy khi và chỉ khi .
11
Hướng dẫn giải. Ta có
Theo bất đẳng thức Svac-xơ, ta có: .
Ta sẽ chứng minh .
Thật vậy, ta có
, đúng.
Từ và suy ra suy ra đpcm.
Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi

Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có:
. Đẳng thức xảy ra .

Vậy khi và chỉ khi .
Hướng dẫn giải. Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có: .
Sử dụng bất đẳng thức với , ta có:
12
Suy ra suy ra đpcm. Đẳng thức xảy ra .
Ta có , đpcm.
Bài 24. Cho . Chứng minh .
Thật vậy, bất đẳng thức tương đương với
, đúng.
Suy ra đpcm. Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi .
Từ
Hướng dẫn giải.
.
Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi hoặc .

.
Theo bất đẳng thức Svac-xơ, ta có:
13
Suy ra .
.
Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi .
Hướng dẫn giải. Từ giả thiết ta có .
Đặt
Với ta đi chứng minh .
Thật vậy, bất đẳng thức tương đương với
, đúng.
Do đó với . Ta có .
vì ;
. Suy ra suy ra đpcm.

Bài 29. Cho là các số dương thỏa mãn .
14
Hướng dẫn giải. Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có .
Do đó . Vậy .
Bài 30. Cho là các số tự nhiên thỏa mãn .
Ta có .
Từ giả thiết , ta có với
Suy ra .
Ta có , ta sẽ chứng minh .
.
+ Nếu thì do và .
+ Nếu thì do và .
Suy ra .
Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi hoặc .
Vậy .
Từ giả thiết ta có . Đặt ; từ

.
Do đó .
Với .
Vậy
15
Do đó .
Lại có suy ra đpcm.


Hướng dẫn giải. Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có:
Tương tự, ta có .
Do đó . Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi .

Hướng dẫn giải. Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có
. Tương tự, ta có .
Do đó .
Hướng dẫn giải. Từ giả thiết
Ta có .
Suy ra
.
Do đó . Vậy .
16
Hướng dẫn giải. Từ giả thiết suy ra . Vì nên đặt .
Từ .
. Vậy .
Hướng dẫn giải. Ta có: với mọi .
Từ giả thiết ta có .
Lại có: .
Áp dụng bất đẳng thức cộng mẫu, ta có: .
Từ . Vậy min .
Bài 38. Cho .
Ta có .
Lại có .
Đặt .
17
.
Suy ra .
Vậy .

Hướng dẫn giải. Đặt . Từ giả thiết, ta có
Vậy
Lời giải
Từ giả thiết:
ta có:
Vậy hoặc .
ta có:
18
Vậy
Mở rộng bài tập tương tự: Cho . Tính giá trị nhỏ nhất và giá trị lớn
nhất của . ( Đáp số: )

Bài 41. Cho là các số nguyên dương thỏa mãn điều kiện .
.
Lại có với .
Ta có .
vì . Suy ra .
Xét
.
Suy ra .
Vậy
.
Hướng dẫn giải. Với . Ta có: .
Áp dụng với , ta có: .
Chọn sao cho và .
hoặc .
19
Với ta có: .
Với
Chọn sao cho và .
Vậy max hoặc .

Hướng dẫn giải. Từ giả thiết ta có . Suy ra

.
+ Với mọi thì .

Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi . Vậy .
+ Với mọi thì

Hướng dẫn giải. Dự đoán điểm rơi là .
Ta có .
Cộng vế theo vế các bất đẳng thức trên, ta có:
. Vậy khi và chỉ khi .

Ta có .
. Suy ra .
20
Ta có .
Do đó . Vậy khi và chỉ khi .
Bài 46. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức .
Hướng dẫn giải. Dự đoán điểm rơi là .
Ta có .
Suy ra
. Vậy .
Bài 47. Cho hai số thực thỏa mãn .
Hướng dẫn giải. Từ giả thiết:

.
Với .
Từ .
.
.
Bài 48. Chứng minh rằng với mọi ta có: .
, đúng. Suy ra đpcm.

Ta có .
. Vậy .
21
, đúng. Suy ra đpcm.


Hướng dẫn giải. Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có: .
Lại có .
Suy ra . Vậy .
Do đó .
Suy ra .
. Suy ra . Vậy .
Áp dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có: .

Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi . Vậy .
Bài 54. Cho là hai số thực thỏa mãn điều kiện .

Hướng dẫn giải. Biến đổi giả thiết ta có:
Tương tự, ta có
22
Cộng theo vế các đẳng thức và rút gọn ta được .
Ta có
.
Vậy khi và chi khi và .
Bài 55. Cho các số không âm thỏa mãn .

Đặt .
và .
Xét hiệu .
Min hoặc .
Xét hiệu .
Max .
Bài 56. Cho hai số dương thay đổi thỏa mãn .
23
Hướng dẫn giải. Từ giả thiết:
Bài 57. Cho hai số thực không âm thỏa mãn .
.
Ta có .
Từ giả thiết . Đặt .
Do đó . Dễ thấy .
Vậy
Ta sẽ chứng minh . Thật vậy, ta có
, đúng vì
. Suy ra . Đẳng thức xảy ra khi
Vậy
Bài 58. Cho là các số thực dương thỏa mãn điều kiện .
24
Suy ra .
Vậy .
Bài 59. Cho các số thực không âm thỏa mãn .

Hướng dẫn giải. Ta có ;
Lại có .
Xét hiệu
Xét hiệu . Suy ra .
Vậy ;
Hướng dẫn giải. Từ giải thiết ta có .

TH1. Nếu thì .
TH2. Nếu thì với .

.
25
Với thì ta có
Với thì ta có
.
Vậy ;
Ta có .
Không mất tính tổng quát, giả sử . Suy ra .
Từ .
Xét . Ta có .
Xét hiệu vì .
Xét hiệu
.
26
. Suy ra vì .
. Vậy
Hướng dẫn giải. Dự đoán điểm rơi là . Ta có .

Áp dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có:
Suy ra . Vậy khi và chỉ khi .

+ Chú ý. Biểu thức đối xứng thì điểm rơi thường là các biến bằng nhau.
Bài 63. Cho các số thực thay đổi thỏa mãn điều kiện .
Tìm giá trị nhỏ nhất, giá trị lớn nhất của .

Đặt .
với .
Xét các điểm đặc biệt trên gồm .

Dễ thấy vì . Suy ra .
Vậy
* Lưu ý: là đa thức bậc hai thì khá dễ nhìn. Nếu là biểu thức phức tạp, ta xét
phân tích tương đương thành tích có chứa thừa số hoặc .
27
Ở bài này . Vệc xét để làm xuất hiện nhân tử , tức là dùng phương
pháp biến đổi tương đương để tìm .
Áp dụng bất đẳng thức với , ta được:
. Vậy .

Hướng dẫn giải. Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có .
. Vậy .
Hướng dẫn giải. Áp dụng bất đẳng thức Svac-xơ, ta có .
Lại có .
Suy ra . Vậy .
Phân tích bài toán: Trước tiến ta biến đổi vì .
Dự đoán điểm rơi: Vì và bình đẳng nên ta đoán .
Khi đó .
Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có .
Ta tách sao cho Khi
thay vào ta được . Ta có .

28
Như vậy .
* Nhận xét: Việc tách như trên để dấu bằng xảy ra ở tất cả các vị trí, khi đó mới có min thực sự.
Hướng dẫn giải. Từ giả thiết nên
.
Áp dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có . Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi
.
. Đẳng thức xảy ra
Suy ra . Vậy
Phân tích và định hướng giải:
Biểu thức đối xứng với nên ta nghĩ đến tổng và tích . Đặt
, ta có .
Điều kiện trở thành .
Do
. Ở đây nên .
Hướng dẫn giải. Đặt . Ta có
(vì ).
29
.
Vậy (vì ).
Bài 69. Cho thỏa mãn và .
Phân tích và định hướng giải:
Từ đề bài ta liên tưởng đến việc phân tích đa thức thành nhân tử
Ý tưởng đặt ẩn phụ .
Dễ thấy .
Giả thiết trở thành . Cần chứng minh rằng .

Dự đoán .
Hướng dẫn giải. Đặt . Ta có

Từ và
Từ
Từ .
Từ xảy ra các trường hợp sau:
TH1. suy ra BĐT đúng.
TH2. . Do
. Lại có .
suy ra BĐT đúng.
TH3. .
Từ có suy ra BĐT
đúng.
Vậy hay . Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi
. Bài toán được chứng minh hoàn toàn.

30
Phân tích bài toán để chọn điểm rơi.
Từ giả thiết ta phân ra các trường hợp sau:
TH1. .
TH2.
Do nên .
TH3. từ . Suy ra .
(TH thì với mọi ).
+ Nếu .
+ Nếu thì
Từ .
Do nên .
+ Nếu thì với mọi .
+ Nếu từ . Suy ra .
Bài 71. Cho . Tìm giá trị lớn nhất của .

Phân tích bài toán: Dễ thấy .
Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có .
Dự đoán điểm rơi: .
.
Để căn sẽ kho nhìn. Do , ta tìm hay .
Từ dự đoán đạt được khi . Thay vào . Dự đoán .
Xét hiệu .
.
31
Ta có
(Ở đây vì ).
Vậy .

(ĐTTS vào lớp 10 THPT chuyên tỉnh Thừa Thiên Huế, năm học 2020 - 2021)
Hướng dẫn giải. Áp dụng bất đẳng thức AM-GM cho bốn số , ta có:
hay . Vậy

(ĐTTS vào lớp 10 THPT tỉnh Quảng Ninh, năm học 2020 - 2021)
Phân tích bài toán:
là ước của khi Ta thử trường hợp đặc biệt nhất

. Dự đoán .
Dự đoán tiếp . Ở đây ;

để áp dụng . Dễ thấy .
Nếu không nhẩm được thì dùng phương pháp đồng nhất hệ số, hệ số khi thu gọn là:
.
Hướng dẫn giải. Áp dụng bất đẳng thức AM-GM và giả thiết , ta có:
. Vậy .
32
Hướng dẫn giải. Đặt . Ta có .
Từ giả thiết có (dự đoán điểm rơi là ).

Áp dụng bất đẳng thức Cauchy-Schwarz dạng cộng mẫu ta có
. Vậy .

(ĐTTS vào lớp 10 THPT tỉnh Bình Định, năm học 2020 - 2021)
Hướng dẫn giải. Đặt . Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có
Như vậy .
Vậy

(ĐTTS vào lớp 10 THPT tỉnh Khánh Hòa, năm học 2020 - 2021)
Phân tích bài toán. Bất đẳng thức có dạng .
Ta phải chọn điểm rơi hợp lí. Có nên là ước của .
Có nên là ước của . Thử .
.
33
Vậy khi và chỉ khi

Phân tích bài toán. Khai thác giả thiết

.
Dễ thấy
Từ ta có dự đoán dấu bằng xảy ra khi
(do
) .
Đặt .
(Liên tưởng đến bất đẳng thức AM-GM).
. Thêm bớt như sau: .
do .
Từ giả thiết
Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có
Lại có (do
) .
Đặt .
Áp dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có
34
Theo bất đẳng thức AM-GM, ta có
. Vậy .
(ĐTTS vào lớp 10 THPT TP Hồ Chí Minh, năm học 2020 - 2021)
Phân tích: Biến đổi tìm điểm rơi.
.
Muốn vận dụng giả thiết thì .
Ta có hệ điều kiện dấu bằng xảy ra
(nếu không nhẩm thì giải trực tiếp tìm và chọn ).

Nhẩm thỏa mãn
Khi đó .
Áp dụng bất đẳng thức AM-GM, ta có .


(ĐTTS vào lớp 10 THPT chuyên tỉnh Cao Bằng, năm học 2020 - 2021)
Ta có .
Đặt .
35
Vậy .

(ĐTTS vào lớp 10 tỉnh Điện Biên, năm học 2020 - 2021)
Phân tích bài toán:

Biến đổi tìm điểm rơi.
Dự đoán:
Từ đó có hướng tách để xuất hiện số hạng như sau:

Ta có:
Vậy .
36

80 - Cau - BDT - 2 - Bien - So - 2021

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

80 - Cau - BDT - 2 - Bien - So - 2021

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BẤT ĐẲNG THỨC HAI SỐ

PHẦN THỨ NHẤT – ĐỀ BÀI

Bài 2. Cho . Chứng minh rằng .

Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức .

Bài 4. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 5. Cho và . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 6. Cho thỏa mãn . Chứng minh rằng .

Bài 8. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 9. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 11. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 12. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 14. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Tìm giá trị lớn nhất của .

Tìm giá trị lớn nhất của .

Bài 20. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 22. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 23. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 24. Cho . Chứng minh .

Bài 26. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 27. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 28. Cho thỏa mãn .

Chứng minh rằng .

Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 32. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 33. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 34. Cho và . Tìm giá trị lớn nhất của .

Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 39. Cho thỏa mãn .

Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức .

Bài 48. Chứng minh rằng với mọi ta có: .

Bài 49. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 50. Cho . Chứng minh rằng .

Bài 51. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 54. Cho là hai số thực thỏa mãn điều kiện .

Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức .

Bài 59. Cho các số thực không âm thỏa mãn .

Bài 61. Cho và . Tìm giá trị lớn nhất của .

Bài 62. Cho là các số thực dương thỏa mãn .

Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức .

Bài 65. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 66. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 67. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 71. Cho . Tìm giá trị lớn nhất của .

Bài 72. Cho thỏa mãn .

Bài 73. Cho là các số thực dương thỏa mãn .

Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức .

Bài 74. Cho thỏa mãn .

Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 75. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 76. Cho và . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 79. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 80. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Hướng dẫn giải. . Đúng đpcm.

Bài 2. Cho . Chứng minh rằng .

Hướng dẫn giải. .

Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức .

Bài 4. Cho . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Hướng dẫn giải. .

Áp dụng bất đẳng thức Cô si: .

Bài 5. Cho và . Tìm giá trị nhỏ nhất của .

Bài 6. Cho thỏa mãn . Chứng minh rằng .

Hướng dẫn giải. Ta có: .