Professional Documents
Culture Documents
Bilgi, güçtür.
A'DAN Z'YE
BORSAYA YATIRIM
REHBERİ
HAZIRLAYAN
Yatırım 101
yatirim_101 yatirim101
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
ÖN SÖZ
yatirim_101 yatirim101 2
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
İÇERİK
05 14
Hisse Senedi Alırken Nelere
Borsa Nedir?
Dikkat Etmeliyim?
06 17
Hisse Senetleri ile İlgili Kazandıran Bir Hisse Senedi
Bilinmesi Gerekenler Almak İçin Tavsiyeler
07 20
Yatırım Hesabı Nasıl
Temel Analiz
Açılır?
12 Temel Kavramlar
30 Finansal Oranlar
13 35
Boğa ve Ayı Pisası
Teknik Analiz
Nedir?
yatirim_101 yatirim101 3
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
YASAL UYARI
yatirim_101 yatirim101 4
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Udemy Eğitimlerimiz
Eğitimlere ulaşmak, tanıtım videolarını izlemek ve
müfredatına bakmak için resimlerin üzerine tıklayabilirsiniz.
(TÜM EĞİTİMLERDE GEÇERLİ İNDİRİM KUPONLARINA
İNTERNET SİTEMİZDEN ULAŞABİLİRSİNİZ)
www.yatirim101.com
hİSSE PORTFÖY
YÖNETİMİ EĞİTİMİ 8 Farklı Strateji ile Hisse Portföyünüzü Yönetmeyi Öğrenin!
Ekonomi 101
Örneklerle Türkiye Ekonomisi ve Analizi
yatirim_101 yatirim101
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Borsa Nedir?
Borsa, hisse senetleri, tahvil ve bono gibi borçlanma araçları ve yatırım
fonları gibi menkul değerler ve petrol, altın, pamuk gibi emtianın alınıp
satıldığı düzenli ve denetlenen piyasalara verilen genel bir isimdir.
yatirim_101 yatirim101 5
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Spekülatif hisseler yüksek kazanç getirir evet fakat aynı zamanda yüksek
oranda risk içeren hisselerdir.
Hiç bilmediğiniz bir sektör yerine; hakim olduğunuz veya mutlaka fikriniz
olan sektörlere ait hisseleri seçmelisiniz.
Hisse senedine yatırım yaparak o şirkete ortak olma hakkını elde edersiniz.
yatirim_101 yatirim101 6
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Bir aracı kurum üzerinden yatırım hesabı açmak istediğinizde ise web sitelerini ziyaret
ederek ilgili formlara ulaşabilirsiniz.
Hesap açılışı yapıldığı zaman, direkt olarak alım – satım işlemlerine başlayabilirsiniz.
Nerede işlem yapmak istiyorsanız oluşturduğunuz hesaba bunun için yetki vermeniz
gerekir. Bu işlemi de internet ve mobil bankacılığı üzerinden basitçe yapabilirsiniz.
yatirim_101 yatirim101 7
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
yatirim_101 yatirim101 8
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Hisse Senedi
Almak
WARREN BUFFETT
yatirim_101 yatirim101 9
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
yatirim_101 yatirim101 11
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Emir İşlemleri
Nasıl
Gerçekleştirilir?
Bir yatırımcı, alım veya satım emirlerini doğrudan
borsaya iletemez. Yatırımcı emirlerini önce aracı
kuruma iletir. Aracı kurum ise bu emri, borsa
kurallarına uygun bir hale getirerek piyasaya iletir.
Bu nedenle borsa emirleri, iki gruba ayrılmaktadır.
Yatırımcıların aracı kurumlara ilettiği emirlere,
müşteri emri denir. Bu emir, internet veya telefon
bankacılığı ile yazılı veya sözlü olabilir. Aracı
kurumların müşteriden alarak borsaya ilettiği emir
ise borsa emirleridir. Bu emirler, yazılı olarak
iletilmektedir. Özetle, siz bir hisseye belirlediğiniz bir
fiyattan alış veya satış emri verdiğinizde işlem
tamamlanmış olmaz, verdiğiniz emirlerin
durumunu bankanızın yatırım hesabında "bekleyen
emirlerim" kısmında takip etmelisiniz.
Gerçekleşmeyen bir emir varsa, fiyat düzeltmesi
yaparak yeni emir girişi yapabilirsiniz.
yatirim_101 yatirim101 10
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Borsada
Borsada emirlerin işleme girmesi için borsa
emir giriş saatleri içerisinde olunması gerekir.
Yani borsanın açılmış ve işlem yapılabilir hale
Gece Emir
gelmiş olması şarttır. Bu saatler dışında gece
emir verildiğinde herhangi bir şekilde işlem
gerçekleştirilemez. Nasıl alınan bir ürünün
Verilir Mi?
iade edilmesi gerektiğinde dükkanın açılış
saati bekleniyorsa borsada gece emir
verildiğinde de borsanın açılması
beklenecektir. ‘’Borsa kapalıyken emir hisse
alınır mı?’’ gibi sorularda da borsanın açılış
saatleri esas alınmalıdır.
yatirim_101 yatirim101 11
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Kavramlar
Bist 100: BIST 100 endeksi, Borsa İstanbul’da işlem gören piyasa ve işlem
hacmi açısından en yüksek 100 hisse senedinin performansını ölçmek için
kullanılan temel göstergedir. Aynı zamanda Türk borsasının göstergesi
olarak da kabul edilir. Borsa İstanbul’da işlem gören paylar yılda 4 kez
gözden geçirilerek BIST 100 endeksinde yer alacak hisseler belirlenir.
Bist 30: BIST 30 Endeksi, Borsa İstanbul pazarlarında işlem gören, piyasa
değeri ve işlem hacmi en yüksek 30 hisse senedinin ortak performansının
ölçülmesi amacıyla oluşturulmuştur.
Yıldız Pazar: Halka açık piyasa değeri 100 milyon TL’ nin üstünde olan
şirketler ya da BIST 100 kapsamındaki şirketlerin Borsa İstanbul
bünyesinde işlem görebileceği pazardır.
Ana Pazar: Halka açık piyasa değeri 25 milyon TL’nin üzerinde ve 100
milyon TL’nin altında olan şirketlerin Borsa İstanbul bünyesinde işlem
görebileceği pazardır.
yatirim_101 yatirim101 12
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Borsalarda hemen hemen her gün, piyasa koşullarını tanımlamak için kullanılan
"boğa" ve "ayı" terimlerini duyacaksınız. Pazarın yönü, portföyünüzü etkileyen
büyük bir güç olduğundan, terimlerin ne anlama geldiğini ve her birinin sizi nasıl
etkilediğini tam olarak bilmeniz önemlidir.
Boğa ve ayı piyasası terimleri, borsaların genel olarak ne durumda olduğunu, yani
değer kazanıp kazanmadığını açıklamak için kullanılır. Aynı zamanda, piyasa
yatırımcıların tutumları tarafından belirlendiğinden, bu terimler yatırımcıların
piyasa hakkındaki hislerini ve sonraki eğilimler hakkında nasıl hissettiğini de
belirtmektedir.
Boğa piyasası, pazarın bir süre içinde agresif bir şekilde yükselmesi ile
açıklanabilir. Piyasa yükselmeye başladığında, borsada giderek daha fazla açlık
görülmeye başlanır. “Hemen borsaya girelim çünkü yükseliyor” diye düşünen
insan sayısının arttığını görürüz. Bu gibi zamanlarda, yatırımcılar genellikle
yükselişin uzun vadede devam edeceğine inanmaktadırlar. Boğa piyasası
denmesinin sebebi ise boğanın saldırı sırasında yukarı doğru hareket etmesidir.
Bu da yükselişi temsil eden bir piyasa metaforu olmuştur.
Ayı piyasası ise, boğa piyasasının tam tersidir ve piyasada karamsarlığa işaret
eder. Piyasalar uzun bir süre düşüş trendinde kalır ve %20 aşağı yönlü bir
hareketlilik görülür. Bu, ayı piyasasına işaret eder ve bu gerçekleştiğinde insanlar
borsaya para yatırmaktan gerçekten korkmaya başlar. Bunun nedeni de
insanların bu durumda nasıl yatırım yapacağını bilememeleridir. Bir ayı
piyasasında ekonomi genellikle yavaşlar ve şirketler işçileri işten çıkarmaya başlar.
Böylelikle işsizlik de artar. Tabiki bazı durumlarda direkt bu bağlantı
gerçekleşmeyebilir de. Örneğin, Mart 2020 – Ağustos 2020 döneminde hem
küresel hem de gelişmekte olan birçok ülkenin reel ve finansal ekonomilerinde
çok ciddi bir ayrışma gördük. Ekonomik durum kötüye giderken, işsizlik artarken,
borsalar yukarı çıkmaya devam etti.
Ayrıca ayı piyasasında yatırım yapmak daha tehlikelidir, çünkü çoğu hisse senedi
değer kaybeder. Bu durumda yatırımcıların çoğu paralarını piyasalardan çeker ve
trend tersine dönene kadar parayı ellerinde tutarlar. Ayı piyasalarının ne kadar
süreceği duruma bağlı olarak değişir. Bazıları sadece birkaç hafta sürebilirken,
bazıları yıllarca sürebilir. Hatta döngüsel olarak görülen bir ayı piyasası birkaç yıl
bile sürebilir.
yatirim_101 yatirim101 13
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Birikiminizle hisse senedi alarak para kazanmak istiyorsanız, bu işi nasıl yapacağınızı
bilmelisiniz. Hisse senedinin nasıl ve neden para kazandırdığını bilmeli, sizin ise hangi
noktaları göz önünde bulundurmanız gerektiğinden haberdar olmalısınız. Sonuçta
bankanıza başvurarak alacağınız hisse senedini, borsadan alıyorsunuz. Eğer borsanın
nasıl bir yer olduğunu bilmez ve buna rağmen hisse senedinden bir getiri
beklerseniz, eliniz boş dönme ihtimaliniz oldukça yükselecektir.
Sizlerle bu bağlamda hisse senedi alırken nelere dikkat etmeniz gerektiğini, hangi
hisselerin tercih edileceğini, bu işlemlerden nasıl para kazanacağınızı ele almak
istiyoruz.
Öncelikle hisse senedi almadan önce piyasayı analiz etmelisiniz. Bu şekilde hangi
hisse senetleri ne zaman ve ne kadar yükseliyor, bazı hisse senetleri yükselirken
hangileri düşüyor bunu saptayabilirsiniz. Ekonomideki durum, politik gelişmeler,
sektörel haberler gibi bir çok şeyi iyice analiz etmelisiniz. Bunları iyi analiz ederek
görmeniz size hangi hisse senetlerini almanız konusunda bir yol gösterecektir. Ayrıca
ülkemizde faaliyet gösteren Borsa İstanbul – BİST endekslerini de incelemek
başarınızı arttırabilir.
Hisse senedi almak istiyorsanız kenarda birikmiş paranızın olması gerekir. Tüm
birikiminizi yükseleceğini düşünerek bir hisse senedine yatırmanız büyük bir risk
olacaktır. Siz kumar oynamak istiyorsanız tüm birikiminizi bir hisse senedine
yatırabilirsiniz. Ancak yatırım yapmak istiyorsanız birikiminizi parçalara bölerek
yatırım yapmalısınız. Eğer 5.000 TL yatırım yapacağınız paranız varsa, bunu 5’e
bölerek 1000 TL’lik parçalar halinde farklı yatırım araçlarına yatırmanız, tüm
birikiminizin azalmasının önüne geçecektir. Yükseleceğini düşündüğünüz hisse
senedine 5.000 TL yerine 1000 TL yatırmanız sizin açınızdan daha iyi olacaktır. Kalan
paranızı ise daha farklı yatırım araçlarında veya daha farklı hisse senetlerinde
değerlendirebilirsiniz.
Herhangi bir hisse alırken bir şirkete ortak olduğunuzu da hiç unutmayın. Yani kısa
vadede meydana gelebilecek değişimleri bir kenara koyalım, yapacağınız her
yatırımın değeri uzun vadede şirketin faaliyet gösterdiği sektörün gidişatına göre
artıp azalabilir.
yatirim_101 yatirim101 14
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Portföy oluşturmanın ilk adımı yatırım yapmak için en ideal şirketi seçmektir diye
düşünüyor olabilirsiniz. Yeni başlayan bir yatırımcının münferit yani tek bir hisse
almaktan kaçınması gerektiği söylenir. Yani henüz acemi bir borsacıysanız ve
yatırım portföyünüzü sıfırdan oluşturacaksanız tüm paranızı tek bir hisse için
harcamaktansa düşük bedelli bir yatırım ortaklığını tercih edebilir, böylelikle
değeri daha az olsa bile ufak boyutta pek çok hisse satın almış olursunuz. Borsa
İstanbul’da oldukça fazla yatırım ortaklığı hisse senedi bulunmaktadır.
Münferit hisselerin risk teşkil ettiği yadsınamaz ama aynı zamanda en çok kar
yaptıran hisse türü olduğunu da söylememiz lazım. Yeter ki öncesinde bu firmayı
iyice araştırın. Emin olmadığınız bir şirkete asla tek kuruşunuzu dahi yatırmayın.
Münferit hisselerin size ne kadar para kazandırabileceğini göstermek için hemen
bir örnek verelim: 500 büyük Amerikan şirketinin temsil edildiği S&P 500 borsa
endeksi, 2006’dan 2011’e kadarki 5 yıllık dönemde sadece %1 oranında yükseldi.
Bu süreçte dünyaca ünlü Apple şirketinin hisseleri ise tam %350 artış gösterdi.
yatirim_101 yatirim101 15
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Ekonomi sitelerinde, forumlarda, Twitter’da ve borsa ile ilgili sitelerde pek çok tavsiye ve
yönlendirme ile karşılaşabilirsiniz. Direkt olarak size dayatılan bir hisseyi satın almanız
zarar etmenize neden olabilir. Bunun yerine hisse senetleri ile ilgili yorumları ve haberleri
okuyarak kendiniz analiz yapmalı ve analiz sonucunda hisseyi alıp almamaya karar
vermelisiniz. Bir kişinin yaptığı yoruma ve hisse senedi tavsiyesine göre hareket etmeniz
zor duruma düşmenize neden olabilir. Bu nedenle bir kişinin hisse senedi al veya sat
tavsiyesine körü körüne bağlanmayın ve uygulamayın. Borsayla ilgili söylentilerin
bulunduğu forumlara veya gruplara lütfen üye olmayın. Bu gibi yerlerde çok ciddi hisse
spekülasyonu yapılmaktadır.
Bir şirketin hissesini almadan önce mutlaka bulunduğu sektörü iyice analiz
etmelisiniz. Analiz sonucunda sektördeki gelişmeleri incelemiş ve ekonomik
gelişmeleri öğrenmiş olacaksınız. Buna göre o hisse senedini alıp almamaya karar
verebilirsiniz. Bu size yatırım yapmadan önce temel bir bilgi sağlamış olacaktır.
Eğer sektörde büyümenin devam edeceğini ve şirketin hisse senetlerinin
yükseleceğini düşünüyorsanız o hisseyi satın alabilir ve yükselmesini
bekleyebilirsiniz. Düşüş eğiliminde olan hisselerden ise uzak durmanızda fayda
var. Zira düşüşe devam edip etmeyeceğini tam olarak kestirmek kimse için
mümkün değildir. Örneğin, küresel pandemi döneminde tüm ülkeler birbirine
sınırları kapadı ve uluslararası uçuşlar %90’lara varan ölçüde azaldı. Böyle bir
dönemde hava yolu şirketi hissesi satın almak sizce ne kadar mantıklıdır?
Hisse senedi alırken dikkat edilmesi gereken unsurlar arasında vade süresi oldukça
önemlidir. Kısa vadede hisse senedi alıp satarak kar elde etmek mümkün olsa da
esas kazanç uzun vadede sağlanmaktadır. Eğer bir hissenin değerinin
yükseleceğine inanıyorsanız ve analizleriniz de bu yöndeyse o hisse senedine
yatırım yaparak beklemeye başlayabilirsiniz. Hisse senedinin değeri 1-2 günde
yükselebileceği gibi 6-7 ayda da yükselebilir. Yükselme eğiliminde olan bir
hisseden uzun vadede daha fazla gelir elde edebilirsiniz. Bu nedenle hisse senedi
yatırımlarınızı uzun vadeli olarak düşünmeniz sizin yararınıza olacaktır. Bambu
ağaçlarının büyümesi uzun vadeli yatırıma en güzel örneklerdendir. Bu hikayeyi
bilmiyorsanız okumanızı önemle tavsiye ederiz.
yatirim_101 yatirim101 16
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Hisse Senetlerinin
Etkilendiği Faktörler
Yatırım yapmadan önce belirlediğiniz Örneğin, faiz oranlarının düştüğü bir
hisse senedinin hangi ekonomik dönemde gayrimenkul ve otomotiv
gelişmelerden etkilendiğini belirlemeniz şirketlerinin değerleri artmaktadır çünkü
gerekiyor. Ayrıca hisse senedinin hem insanlar bu dönemde borçlanarak ev ve
kısa vadeli hem de uzun vadeli geçmişine araba satın almaktadır. Diğer bir nokta,
bakarak yükselişte veya düşüşte şirketin hisselerine talep yüksek olduğu
olduğunu görmeniz mümkündür. Hangi bir dönemde hisse fiyatları yükselmiyorsa
ekonomik gelişmeler hisse senedine etki bunun çeşitli sebepleri olabilir. Bu
ediyorsa bu gelişmelere göre alım – satım nedenle geniş çaplı bir araştırma ve
işlemini gerçekleştirmeniz daha bilinçli analiz sonucunda almayı düşündüğünüz
bir şekilde yatırım yapmanıza zemin hisse senedinin nelerden etkilendiğini
hazırlayacaktır. daha rahat görebilirsiniz.
Kazandıran Bir
Hisse Senedi Almak
İçin Tavsiyeler
En iyi hisse, bildiğiniz hissedir. Her zaman iyi
bildiğiniz bir sektöre ya da şirkete yatırım yapmaya
çalışın.
yatirim_101 yatirim101 17
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Hisselerin fiyat ve gerçek değerlerine dikkat edin: Tecrübeli yatırımcılar çoğu zaman ucuz
ve hak ettiği değerin altında işlem gören hisselere yönelirler. Ne demişler her zaman satın
alırken kazanırsınız. Yani bu yatırımcılar çok daha az para harcayarak şirketlere ortak olurlar.
Neyi ucuza veya pahalıya aldığınızı anlamak için her zaman fiyat-kazanç oranına
bakabilirsiniz. Bunu kendiniz hesaplamanıza gerek yok çünkü birçok internet sitesinde hazır
hesaplanmış halini görebilirsiniz. Kabaca açıklamak gerekirse, hissenin F/K oranı, sektörün
ortalama F/K oranının altındaysa hisselerinizi ucuza aldığınızı söyleyebiliriz. Şirketin F/K oranı,
sektörün ortalama F/K oranının üzerine tekabül ediyorsa o hisseler pahalıdır. Yine de sadece
tek bir şirketin F/K oranına bakarak hisse almak da mantıklı değildir. O yüzden mutlaka şu
tavsiyelerimizi de bir kenara yazın: Hisselerin F/K oranı, şirketin durumuna göre ciddi ölçüde
değişim gösterir. Hızlı büyüyeceği öngörülen bir şirketin hisseleri, daha yavaş büyüme
göstereceği tahmin edilen bir şirkete nazaran daha pahalı olacaktır. Bu yüzden tek bir şirketin
F/K oranına bakmakla yetinmeyin, şirketlerin F/K oranlarını birbirleriyle karşılaştırın ve
hangisinin hisselerinin ucuz ya da pahalı olduğunu anlayın.
Ucuz hisse iyidir, pahalı hisse kötüdür diye bir mantık yok: Bazen bir şirket beklenenden
daha az büyüme gösteriyordur ya da güç kaybediyordur, bu yüzden de hisseleri ucuzlamıştır.
İşte böyle bir durumda “Ucuz hisse iyidir.” mantığıyla hareket edip hemen yatırım yaparsanız
zarar edebilirsiniz. Bazen de bir şirketin yakın gelecekte çok büyük sıçrama yapacağı
öngörülür, haliyle hisselerinin değeri tırmanışa geçer. O zaman da “Pahalı hisse kötüdür,
alınmaz.” derseniz yanlış yaparsınız çünkü şirketin halihazırda yüksek değerden işlem gören
hisseleri bir süre sonra çok daha fazla yükselme potansiyeline sahiptir. Örneğin, Mart 2020 –
Ağustos 2020 döneminde Tesla hissesi 5 katına çıktı. Kısacası, gelecekte değerini
katlayacağını düşündüğünüz bir hisse mi var? Tamam o halde, gerekli araştırmaları yapın ve
aklınıza yatarsa o hisseyi satın alın.
Satın alacağınız şirketin mali durumunu inceleyin: Hiç vakit kaybeden mali raporlarını
incelemeye başlayın. Halka açık olan tüm şirketler her çeyrekte ve yıl sonunda finansal
durumunu ortaya koyan raporlar yayınlamak zorundadır. O halde şirketlerin internet sitelerini
bulun, yatırımcı ilişkileri sayfasına girin ve SPK raporlarını dikkatlice inceleyin. Alternatif olarak,
Kamu Aydınlatma Platformu (KAP) internet sitesinde firmalarla ilgili mali raporlara kolayca
ulaşabilirsiniz. Asla sadece en güncel raporu okumakla yetinmeyin çünkü şirket son
dönemde inanılmaz miktarlarda kar etmiş olmasına rağmen uzun vadede sürekli zarar
açıklamış olabilir. Sizin için mühim olan şirketin sadece bir çeyrekte kar etmesi değil uzun
vadede başarısını ve istikrarını korumasıdır.
yatirim_101 yatirim101 18
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Net kar-zarar miktarını da göz ardı etmeyin: Bir şirketin gelirleriyle giderleri arasındaki
fark, o şirketin kar miktarına tekabül eder. Buradan yola çıkarak hem gelirlerini arttıran
hem de masraflarını azaltan bir şirketin kar marjının giderek büyüdüğünü söyleyebiliriz.
Kar payı (temettü) ödemesi önemlidir: Kar payı, şirket hissedarlarına ödenen nakit
paradır. Kar payı düzenli bir gelir kaynağı olduğu gibi şirketin mali durumunun da iyiye
gittiğinin göstergesidir. Bir şirket hissedarlarına kar payı dağıtıyorsa mutlaka bu firmanın
ödeme geçmişini inceleyin. Kar payları artıyor mu azalıyor mu diye bakın, ona göre
kararınızı verin.
Sadece hisse fiyatına bakarak hareket etmeyin: “Hisse fiyatları %10 düşmüş, bu fırsat
kaçmaz!” diyerek balıklama atlamayın. Önce hisse fiyatlarının neden düştüğünü anlayın,
sonra da tekrar yükselişe geçip geçmeyeceği üzerine kafa yorun.
yatirim_101 yatirim101 19
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
Temel analiz, yatırımın temel taşıdır. Hatta bazı uzmanlar, temel analizden
anlamayanların aslında yatırımdan bihaber olduklarını bile iddia ederler.
Temel analiz dediğimiz şeyin kapsamı çok geniş olduğu için konuyu
öğrenmeye nereden başlayacağını kestirmek pek çok insan için hayli zor
olabilir. Neticede birbirinden büyük oranda farklılık gösteren birçok yatırım
stratejisi vardır ama bunların neredeyse hepsi temel analizden yararlanır.
yatirim_101 yatirim101 20
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
Nitel ve nicel analiz
Temel analiz yaparken incelenmesi gereken etkenleri de nicel ve nitel olarak iki
grupta toplayabiliriz.
Nicel: Sayısal olarak ölçülebilen veya ifade edilebilen unsurlar.
Nitel: Bir şeylerin niteliğiyle veya karakteriyle ilgili olup boyut ya da miktarıyla alakası
bulunmayan unsurlar.
Borsada nicel unsurlar, bir şirket ya da iş kolunun ölçülebilen yanlarını ifade eder. En
büyük nicel veri kaynaklarımız bilançolardır. Bu bağlamda gelir, kar ve varlıklar gibi
unsurları tamamen doğru şekilde ölçebilirsiniz. Gelelim nitel unsurlara; bunlar nicel
faktörlerin aksine ölçülmesi daha zor olan etkenlerdir. Şirketin yönetim kurulu
üyelerinin ve yöneticilerinin kalitesi, marka bilinirliği, patentler ve kullanılan teknoloji
gibi hususlar nitel etkenler arasındadır.
yatirim_101 yatirim101 21
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
Nitel faktörler ve şirketin önemi
İş modeli
Rekabet avantajı
Yönetim Organizasyonu
yatirim_101 yatirim101 22
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
Şirketin hisse dağılımı
Büyük şirketlerin çoğu, yöneticilerine belirli miktarda nakit para, hisse ve birtakım
ayrıcalıklar verir. Bu durum bazı sorunlara sebep olsa da yönetici kademesinin aynı
zamanda hisse sahibi olması iyiye işarettir diyebiliriz. İdeal durumda şirket
kurucusu yani patron hala yönetimin başındadır ve süreçlere bizzat dahil
olmaktadır. Bill Gates, Michael Dell ve Warren Buffet bu duruma en iyi örneklerdir.
Yöneticilerin paralarının büyük bir kısmını şirkete yatırdıklarını biliyorsanız içinizi
rahat tutabilirsiniz çünkü daha fazla para kazanmak için ellerinden geleni yapıp
doğru kararları vereceklerdir. Bunlar dışında yöneticilerin ellerindeki hisseleri satıp
satmadığını da öğrenmeniz sizin açınızdan yararlı olacaktır. Kimin ne kadar hisse
sattığı bilgisi halka açık olduğundan bu konuda da sorun yaşamazsınız. Bunun
için KAP’a yapılan özel durum açıklamalarını mutlaka okumalısınız. Kısacası
yöneticilerin sözlerine itibar etmeyin, basın karşısında “Her şey yolunda, işler çok iyi
gidiyor.” diyorlarsa bile temkinli yaklaşın. Gidip bizzat kimlerin ellerindeki hisseleri
satışa çıkardığını bulun. Baktınız, tüm yöneticiler varını yoğunu satmaya mı
çalışıyor? O zaman “Bu işte bir terslik var, demek ki durum göründüğü gibi değil.”
diyerek o şirketten uzak durun.
Kurumsal yönetim
yatirim_101 yatirim101 23
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Temel Analiz
Müşteriler
Bazı şirketler sınırlı bir müşteri tabanıyla çalışır. Bazıları ise milyonlarca farklı
müşteriye hitap eder. Genel olarak çok düşük sayıda müşteriyle çalışan şirketlere
olumsuz bir gözle bakılır çünkü böyle bir durumda sadece tek bir müşterinin bile
kaybedilmesi gelirleri adeta altüst edebilir ve firmayı iflasa sürükleyebilir. Mesela
tek müşterisi bir süpermarket olan, satışının tamamını bu süpermarkete yapan
organik bir gıda şirketi düşünün. Farz edelim ki günün birinde süpermarket
yönetimi değişti ya da başka bir organik gıda şirketi çok daha iyi bir ürün ve teklifle
geldi ve süpermarket yönetimi “Ben artık bu şirketle yola devam etmiyorum.” dedi.
O halde ne olacak? İşte herhangi bir firmaya yatırım yapmadan önce bu durumları
da hesaba katmak şarttır.
Pazar payı
Bir şirketin mevcut pazar payını doğru yorumlarsak o şirketin faaliyetleri hakkında
pek çok bilgiye erişebiliriz. Örneğin %75 pazar payına sahip bir şirketin piyasadaki
en büyük aktör olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Ayrıca şirketin rakiplerine karşı
avantajlı olduğunu, yani hem mevcut zaman diliminde hem de gelecekte kendi
çıkarlarını savunacak gücü elinde tuttuğunu da anlarız.
Büyüyen sektör
Rekabet
Sadece rakip sayısını incelemek bile bir şirketin rekabet ortamında ne durumda
olduğunu anlamamıza yardımcı olacaktır. Girmesi zor olmayan ve bu yüzden çok
sayıda rakibin kol gezdiği sektörlerde pek çok firma ayakta kalmakta zorlanır.
Yönetmelik
yatirim_101 yatirim101 24
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Ekran karşısında ilgilendiğiniz şirketin bilançosuna bakıyorsunuz, bir de baktınız ki
binlerce rakam içinde boğuşuyorsunuz! Evet, ilk başta bilançolardaki rakamlar ile
gözünüz korkup “Eyvah!” diyebilirsiniz ancak bu verileri analiz etmeyi öğrenirseniz
bilançolar sizin için adeta birer altın madeni haline gelir.
Bilanço tablosu
Varlıklar, bir şirketin sahip olduğu veya kontrol altında tuttuğu kaynakların
bütünüdür. Nakit para, envanter ve binalar gibi unsurlar varlık olarak gösterilir.
Yukarıdaki denklemin sağ tarafında ise şirketin varlıkları elde etmek için kullandığı
toplam finansman miktarı yer almaktadır. Finansman, borçlar ya da özsermayenin
kullanılmasıyla sağlanır. Şirket, borçlarını eninde sonunda ödemekle yükümlüdür.
Özsermaye ise şirket hissedarlarının katkıda bulunduğu toplam para miktarını
temsil eder. Dağıtılmamış kar yani hissedarların hak ettiği halde şirket kasasında
bıraktığı para miktarı da özsermaye kapsamında değerlendirilir.
Gelir tablosu
Bilançoya bakarak bir şirket hakkında bilgi sahibi olabiliriz demiştik. Aynı şekilde
gelir tablosunu da inceleyerek şirketin belirli bir zaman dilimindeki performansını
değerlendirebiliriz. Yeri gelmişken belirtelim, bilançolar ve gelir tablosu gibi
raporlar yalnızca çeyrek dönemler ve yıl sonlarında açıklanır.
Nakit akış tablosu, bir şirketin nakit akışlarını ve giderlerini ifade eder. Genellikle
nakit akış tabloları aşağıda bahsi geçen nakitle alakalı faaliyetler hakkında bilgi
içerir. Bir şirket için birkaç farklı nakit akış türü vardır.
İşletme faaliyetlerinden gelen nakit akışı: Günlük faaliyetler sonucu elde edilen
nakit miktarı
Finansmandan gelen nakit akışı: Çeşitli fonlar alınması ya da satılması ile gelen
nakit miktarı
yatirim_101 yatirim101 25
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Gelir tablosu
Çeyreklik ya da yıllık bazda yayınlanan finansal bir rapora baktığınızda karşınıza ilk
çıkan tablo genellikle gelir tablosudur. Bu bölümde şirketlerin faaliyet sonuçlarını
açıklarken beyan ettikleri gelir, kazanç ve hisse başı kazanç gibi rakamlar yer alır.
Temel olarak gelir tablosu belirli bir zaman diliminde şirketin ne kadar para
kazandığını (gelir), ne kadar harcadığını (gider) ve bu iki rakam arasındaki farkı
(kar) ortaya koyar.
Gelir, adından da anlaşılacağı üzere gelir tablosunun en net şekilde ifade edilmesi
gereken ve önemli bölümüdür. Çoğu zaman şirketin belirli bir zaman diliminde
elde ettiği kazanç tek bir sayıyla ifade edilir ancak bazı büyük şirketler gelirlerini iş
kolu ya da faaliyet gösterilen coğrafya bazlı olarak da ifade eder.
Bir şirketin karlılığını arttırmasının en temel yolu hiç şüphesiz satışlardan daha
fazla gelir elde etmesidir. Örneğin Mc Donalds bu doğrultuda hareket ediyor ve
dünyada 20.000 mağaza açmak gibi iddialı bir strateji güderek uzun vadede
satışlarını iyice arttırmayı planlıyor. Bugün Mc Donalds’ı incelediğimizde her daim
satışlarını arttırmaya yönelik politikalar izlediğini, bu şekilde de kar miktarını
giderek daha yükseğe çıkardığını görüyoruz.
Gider nedir?
Gider yani masraf deyince aklımıza pek çok şey gelebilir. Bunlardan en yaygın
olanları satılan malların maliyeti ve satış, genel ve yönetim maliyetleridir. Satılan
malların maliyeti, şirket gelirlerini en doğrudan etkileyen masraf türüdür. Bu
kavram, adından da anlaşılacağı üzere bir şirket tarafından satılan mal ya da
sağlanan hizmetlerin üretim veya satın alma maliyetlerini ifade eder. Mesela
ABD’nin en büyük firmalarından biri olan Intel’in bir akıllı çip için tedarikçisine 40
dolar ödediğini farz edelim. Intel’in sonra da bu ürünü müşterilere 50 dolara
sattığını düşünelim. Bu durumda Intel’in çiplerdeki maliyeti kutu başına 40
dolardır diyebiliriz. Satış, genel ve yönetim maliyetleri ise pazarlama, maaş, kamu
hizmetleri faturaları gibi diğer unsurlar için yapılan harcamaları temsil eder. Büyük
firmaların araştırma ve geliştirme alanında yaptığı harcamalar da bu kapsamda
değerlendirilmektedir.
Kar dediğimiz şey en basit haliyle gelirler ile giderler arasındaki farka eşittir. Lakin
yatırımcılar şirketin performansını ölçmek için birtakım alt kar kategorilerini de
özenle incelerler. Net kar, elde edilen gelirlerden satış maliyetlerinin çıkarılmasıyla
hesaplanır. Yine Intel’den bahsedecek olursak çip satışından elde edilen net karın
10 dolar olduğunu söyleyebiliriz.
yatirim_101 yatirim101 26
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Bilanço tablosu
Yatırımcılar çoğunlukla büyük bir hataya düşerek bilanço tablolarını göz ardı
ederler. Gelir ve kazançların cazibesine kapılıp şirketlerin varlıklarıyla borçlarını
ikinci plana atma hatasında bulunurlar. Elbette kazançlar son derece mühimdir
fakat bir şirket hakkındaki her ayrıntıyı sadece elde ettiği gelir miktarına bakarak
öğrenmemiz mümkün değildir.
Bilanço tabloları, tabir yerindeyse bir firmanın sağlığı hakkında bilgiler veren
unsurlardır. Şirketin ne kadar varlığı ve borcu olduğunu yatırımcıların gözleri
önüne serer. Firmanın sahip olduğu varlıklar ve borçları arasındaki fark da şirketin
özsermayesine eşittir. Özsermayeye borsa jargonunda “net varlıklar” ya da
“özkaynaklar” olarak da bilinir.
Varlıklar
Varlıkları kendi içinde “cari varlıklar” ve “cari olmayan varlıklar” olarak ikiye
ayırabiliriz. Cari varlıklar, genellikle 12 aylık zaman dilimlerinde nakde çevrilir.
Bilanço tablosunda yer alan en önemli üç cari varlık nakit, envanter ve şirketin
alacaklarının toplamıdır. Cari olmayan varlıklar ise “cari varlık” şeklinde
sınıflandırılmayan her türlü unsuru kapsar. Çeşitli arsalar, fabrikalar ve bazı
ekipmanlar cari olmayan varlıklar olarak sınıflandırılır.
Borçlar
Borçlar da kendi içinde cari borçlar ve cari olmayan borçlar olarak ikiye ayrılır. Cari
borçlar, şirketlerin bir sene içinde ödemekle yükümlü olduğu borçlardır. Örneğin
tedarikçilerden mal aldıktan sonra ortaya çıkan borçlar bu kapsamda
değerlendirilebilir. Cari olmayan borçlar ise şirketin bir yıl veya uzun daha uzun bir
süreçte sahip olduğu borçlara verilen addır. Genellikle cari olmayan borçlar
bankalara olan borçları temsil eder. Ayrıca tahvil borçları da bu kapsamdadır.
Özsermaye
yatirim_101 yatirim101 27
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Nakit akış tablosu
Nakit akış tablosu, çeyreklik ya da yıllık bazda bir şirkete ne kadar nakit girdiğini ve
buna karşılık firma hesaplarından ne kadar nakit çıktığını ortaya koyan bir mali
tablodur. İlk bakışta gelir tablosuyla aynı özelliklere sahipmiş izlenimi verdiği için
çaylak yatırımcıların kafalarını karıştırabilir ancak bu ikisi arasında çok önemli bir
fark vardır.
O farkın sebebi tahakkuk muhasebesidir. Tahakkuk muhasebesiyle ilgili beyanlar
nakit akış tablosunda bulunmaz fakat gelir tablosunda mutlaka bulunmalıdır.
Tahakkuk muhasebesi gereğince şirketler hem gelir hem de giderlerini kayıt altına
almak durumundadır. Ancak bu zorunluluk nakit akışları için geçerli değildir. Öte
yandan, gelir tablosu yine nakit akışı tablosunun aksine nakit cinsinden olmayan
gelir ve giderleri de içerir.
Diğer bir deyişle, gelir tablosunda net gelir 10 TL şeklinde beyan edilmiş olabilir.
Ancak bu, bilançodaki nakit miktarının 10 TL artacağı anlamına gelmez. Bununla
birlikte nakit akış tablosunun en alt kısmında firmaya giren net nakit miktarı 10 TL
olarak belirtilmişse bu bilgi kesinlikle doğrudur. Yani firmanın hesabına 10 TL'lik
nakit girmiştir. Başka bir deyişle şirket, bir önceki mali döneme kıyasla 10 TL daha
fazla nakit elde etmiş demektir. Yeri gelmişken hepimizin zaman zaman duyduğu
“faaliyetlerden elde edilen net nakit miktarı” kavramına da şöyle bir değinelim. Bu
kavram, şirketin yürüttüğü çeşitli operasyonlar sonucu elde ettiği “gerçek” nakit
karını ifade eder. Dolayısıyla her yatırımcının hesaba katması gereken kritik bir
unsur olarak kabul edilir.
Nakit akış tablosu firmaların günlük faaliyetlerinden ne kadar nakit elde ettiğini
gösterdiği için yatırımcılara yol gösterir. Şirketin faaliyetleri sonucu doğan
masrafları nasıl karşıladığını ve gelecekte büyümeyi nasıl sağlayacağını
anlamamıza da yardımcı olur.
Bir şirkete yatırım yapmadan önce en önemli şey o şirketin nakit elde edebilme
kapasitesidir. Geçmişten bugüne iflas eden şirketlerin bir çoğu nakit akış problemi
sebebiyle iflas etmiştir. Şirket gelir tablosunda kar açıkladı diye “İyi o zaman, ileride
nakit sıkıntısı çekmez.” şeklinde bir çıkarımda bulunmamalıyız. Elbette sadece kısa
vade odaklı da düşünmemeliyiz; nakit akış tablosunu ince eleyip sık dokusakta o
şirketin gelecekte de nasıl bir gidişata sahip olacağını az çok kestirebilir, bu
doğrultuda en mantıklı kararları alabiliriz.
yatirim_101 yatirim101 28
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Raporlar
Sonuç
Bir şirkete hisse senedini satın alarak yatırım yapmayı düşünüyorsanız mutlaka o
şirketin tam olarak ne yaptığını nasıl para kazandığını öğrenmeli, faaliyet
gösterdiği pazar ve sektör hakkında sağlam bilgiler edinmelisiniz. Asla ama asla
önünüzü görmeden yani yetersiz bilgilerle yola çıkarak yatırım yapmamalısınız.
Herhangi bir yatırımcının şirketlerle ilgili araştırma yaparken bakması gereken en
önemli alanlardan biri mali tablolardır. Bu mali tabloların her bölümünü anlayıp
özümsemek, sonra da doğru çıkarımlarda bulunarak mantıklı yatırım kararları
vermek gerekir. Eğer bu alanda yeterli bilginiz bulunmuyorsa bu alanda kitaplar
okumalı kendinizi geliştirmelisiniz.
Bilanço, gelir tablosu ve nakit akış tablosu gibi mali raporların hazırlanıp
yayınlanması yasalarla zorunlu kılınmıştır. Mali raporlar, hem üç aylık periyotlarla
hem de yıl sonlarında yayınlanır. Bilanço tablosu bir şirkete ait tüm varlıkları,
borçları ve özkaynakları gözler önüne serer. Tüm bilanço tabloları için şu formül
geçerlidir: varlıklar = borçlar + özkaynaklar (özsermaye). Denklemin iki tarafının her
zaman birbirine eşit olması gerektiğini sakın unutmayın.
Gelir tablosunda masraf, gelir ve hisse başına kazanç gibi veriler yer alır. Gelir
tablosu, “değer kaybı” gibi birtakım nakit olmayan finansal unsurları da içerir.
Nakit akış tablosu, şirketin gerçekte ne kadar para kazandığını doğru biçimde
ifade eder. Nakit akış tablosu faaliyetlerden elde edilen nakit, finansmandan elde
edilen nakit ve yatırımdan elde edilen nakit olmak üzere üç kısımdan meydana
gelir.
Mali raporların alt kısımlarında yer alan notlar mutlaka okunmalı, asla göz ardı
edilmemelidir zira söz konusu notlar, finansal bildirilerde yatırımcıların dikkatine
sunulan veriler hakkında detaylı bilgiler içermektedir.
Mali tabloların analizine ek olarak finansal oranları da kullanarak şirketler ilgili çok
önemli bilgilere ulaşabilirsiniz. Bunun için tek yapmanız gereken, yanınıza bir
bilanço ve kağıt kalem alarak hesaplama yapmaktır. Eğer tüm bunlara
üşeniyorsanız, bazı internet sitelerinde ücretsiz biçimde sınırlı sayıda finansal
oranlar ve analizine erişebilirsiniz. Bunlar dışında bazı ücretli uygulamalar
sayesinde bu oranların hazır hesaplanmışlarına da ulaşabilirsiniz.
yatirim_101 yatirim101 29
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
Finansal tablolarda yer alan kalemler arasında matematiksel ilişki kurmak suretiyle
bu kalemlerin birbirinin yüzdesi ya da katı biçiminde analiz etmeye yönelik analiz
tekniğine oran analizi denir. Malî tablolarda en az iki sınıfın ya da grubun
oranlanarak analiz edilmesine ve yorumlanmasına dayanır. "Rasyo analizi" olarak
da bilinir.
Likitide Oranları
Faaliyet Oranları
Karlılık Oranları
Piyasa Oranları
Likitide Oranları
Cari Oran
Kısa vadeli borçların ödenmesine bir zorluğun olup olmadığını gösterir. Oranın
2.00'ın üzerinde olması arzu edilir.
İşletmeye kredi vermek isteyen banka gibi kuruluşların ilk bakacağı oran, cari oran
olacaktır.
yatirim_101 yatirim101 30
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Udemy Eğitimlerimiz
Eğitimlere ulaşmak, tanıtım videolarını izlemek ve
müfredatına bakmak için resimlerin üzerine tıklayabilirsiniz.
(TÜM EĞİTİMLERDE GEÇERLİ İNDİRİM KUPONLARINA
İNTERNET SİTEMİZDEN ULAŞABİLİRSİNİZ)
www.yatirim101.com
hİSSE PORTFÖY
YÖNETİMİ EĞİTİMİ 8 Farklı Strateji ile Hisse Portföyünüzü Yönetmeyi Öğrenin!
Ekonomi 101
Örneklerle Türkiye Ekonomisi ve Analizi
yatirim_101 yatirim101
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
Asit - Test Oranı
Dönen varlıklardan stokların çıkarılması sonucu elde edilen değerin kısa vadeli
yabancı kaynaklara bölünmesi ile bulunur.
Cari orana benzer; fakat cari orandan daha anlamlı sonuçlar verir. Stokların dönen
varlıklardan çıkarılmasındaki amaç, bu hesap grubundaki varlıkların paraya
çevrilmesinin uzun zaman almasından kaynaklanmaktadır. Bu şekilde kısa vadeli
borçların tamamının likit dönen varlıklar ile süratle ödenip ödenemeyeceği
anlaşılabilir. Oranın 1.00'ın üzerinde olması arzu edilir.
Asit - Test Oranı = (Dönen Varlıklar - Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Faaliyet Oranları
İşletmenin satışları ile varlık grupları arasındaki ilişki incelenir. Verimlilik analizi
olarak da bilinir.
İşletmenin ticarî alacaklarını, gerçekleştirdiği satışlarla yılda kaç kez tahsil ettiğini
gösterir. Yüksek olması olumlu yorumlanır.
Alacakların ortalama kaç günde tahsil edildiğini gösterir. Düşük olması olumlu
yorumlanır.
yatirim_101 yatirim101 31
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
Stok Devir Hızı
Stokların yılda kaç kez yenilendiğini gösterir. Yüksek olması işletmenin sürekli satış
yapıp, stoklarını yenilediğini gösterir. Bu yüzden olumlu algılanır.
İşletmenin sermaye ağırlıklı çalışıp çalışmadığını gösterir. Yüksek olması olumlu
algılanır.
Karlılık Oranları
Malî Karlılık
Ekonomik Karlılık
Hisse Başına Getiri
Brüt Satış Karlılığı
Dönen Varlık Karlılığı
yatirim_101 yatirim101 32
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
Malî Karlılık
İşletmenin öz sermayesi ile net karı arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Yüksek olması
işletme karlılığın tatmin edici düzeyde olduğunu gösterir.
Ekonomik Karlılık
yatirim_101 yatirim101 33
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Finansal Oranlar
Piyasa Oranları
Fiyat/Kazanç Oranı
Piyasa Değeri/Defter Değeri Oranı
Firma Değeri
Fiyat - Satış Oranı
Fiyat/Kazanç Oranı
Hisse senedinin gerçek fiyatı ile işlem görüp görmediğini gösterir. Kısaltması F/K
oranı'dır. Düşük olması olumlu algılanır. Hisse senedinin değerinin altında
satıldığını belirtir.
F/K Oranı = (Dağıtılacak Kar Payı / Hisse Senedi Sayısı) / Hisse Senedi Borsa Fiyatı
Hisse senedinin piyasa fiyatı ile defterdeki kayıtlı değeri arasındaki ilişkiyi ölçer.
Kısaltması P/D oranı ve PP/DD oranı'dır. Düşük olması yatırım için olumlu algılanır.
PP/DD Oranı = Hisse Senedi Borsa Fiyatı / Hisse Senedi Defter Değeri
Firma Değeri
yatirim_101 yatirim101 34
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik analizin pek çok farklı türü vardır. Bazıları grafiklere dayanır, bazıları ise teknik
indikatörler (göstergeler) ve osilatörler gibi değişik unsurlardan faydalanır. Bir teknik
analist için hangi borsa aracını kullanırsa kullansın, vazgeçilmez olan ve teknik analizi
diğer yöntemlerden ayıran iki şey vardır: geçmişten bugüne kadar olan fiyat ve hacim
verileri. Temel analistlerin aksine teknik analistler hisselerin değerlerinin belirlenmesi
gibi konularla fazla ilgilenmezler. Teknik analistleri ilgilendiren en önemli şey, geçmişe
yönelik borsa işlem verileri ve gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin etmelerini
sağlayacak bilgilerdir.
yatirim_101 yatirim101 35
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
yatirim_101 yatirim101 11
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Piyasada pek çok farklı unsur vardır
Teknik analiz sadece fiyat hareketlerini hesaba kattığı ve temel faktörleri göz
önünde bulundurmadığı gerekçesiyle çoğu zaman eleştirilir. Bunun yanında
literatürde önemli bir yer olan “etkin piyasa hipotezi” adıyla bilinen karşı hipotez
bu iddialara cevap vermektedir. Söz konusu hipoteze göre bir şirket hissesinin
fiyatı, o firmayı halihazırda etkileyen ya da gelecekte etkileyebilecek tüm unsurları
hatta “temel faktörleri” de yansıtmaktadır. Dolayısıyla hisse fiyatları önümüzü
görmemizi sağlayan en kapsamlı verilerdir. Teknik analistler, hisse fiyatlarının bir
şirketin temel özelliklerinden tutun da piyasanın genel durumuna kadar pek çok
faktörü net biçimde yansıttığını savunurlar. Tabii böyle bir yaklaşımın sonucunda
da daha önce belirttiğimiz gibi piyasaları etkileyen her bir unsur tek tek ele
alınmaz, daha genel ve tümleyici bir bakış açısı benimsenir. Esas odak noktası ise
fiyat hareketlerinin detaylı analizidir ki teknik analistlere göre hisselerin arz-talep
durumunu açıkça ortaya koymak için fiyatların incelenmesi son derece elzemdir.
Teknik analistlere der ki kısa, orta ve uzun vadede belirli trendler dahilinde
değişim gösterir. Yani bir hissenin fiyatı kafasına göre bir anda zikzaklar çizip aşağı
yukarı oynamaz; hisse fiyatları geçmişten beri süregelen belli başlı trendlere göre
değişim gösterir. Bu yüzden gördüğümüz teknik analiz incelemelerinde mutlaka
en az bir trend çizgisi bulunur. Zaten günümüzde yaygın biçimde kullanılan çoğu
teknik borsa stratejisi de bu varsayımı temel alır.
Teknik analiz, tarihsel verilere sahip her türlü menkul kıymeti incelemek için
kullanılabilecek bir yöntemdir. Yani hisse senetleri, altın gümüş gibi emtialar, döviz
ya da diğer pek çok menkul kıymetin analizini bu yöntemle yapmak mümkündür.
yatirim_101 yatirim101 36
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Teknik analiz ve temel analiz, para
piyasalarının analizinde öne çıkan iki önemli
analiz türüdür. Teknik analiz, menkul
Arasındaki
ekonomik ve finansal faktörlere odaklanır.
Şimdi gelin hep birlikte bu iki yaklaşımın
Farklar
farklarına daha detaylı biçimde göz atalım ve
her şeyi doğruca öğrendiğimizden emin
olalım.
yatirim_101 yatirim101 37
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Trend Nedir?
Trend, teknik analizin en önemli kavramıdır desek hiç de abartmış olmayız. Trend
kavramının finans alanındaki anlamı, kelimenin günlük hayattaki manasından çok
da farklı değil aslında. Borsada trend, piyasanın ya da herhangi bir menkul
kıymetin hangi yönde ilerlediğini ifade eden bir kavramdır.
Trendleri Tanıyalım
Trendleri tespit etmenin çocuk oyuncağı olmadığını belirtelim zira hisse fiyatları
asla tek bir yönde hareket göstermez. Hatta fiyatlar zaman içerisinde bir artıp bir
azalarak kafa karıştırıcı bir grafik çizebilir. Teknik analizde bir fiyatın genellikle
hangi yönde değişiklik gösterdiğine bakılır ve buna göre trend belirlenir. Düzenli
olarak artış gösteren ve düştüğünde bile dipleri görmeyen fiyatların oluşturduğu
trendlere “yükselen trend” denir. Fiyatların düzenli olarak azaldığı bir trend ise
“alçalan trend” olarak adlandırılır. Aşağıdaki şekle bakarak yükselen trendin ne
demek olduğunu daha iyi anlayabilirsiniz.
e n
Ü çg
n
k s e le
Yü
n
Dikdörtge
yatirim_101 yatirim101 38
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Trend Türleri
Borsada üç farklı trend türü vardır:
Yükselen trend
Alçalan trend
Yatay trend
Yatay olarak adlandırdığımız trendler, yukarı-aşağı fiyat değişimlerinin çok az
gerçekleştiği durumlarda ortaya çıkar. Yani olaya biraz daha teknik bir açıdan
bakarsak yatay trend durumunda yukarı ve aşağı doğru herhangi bir hareket
gerçekleşmediğini de söyleyebiliriz.
Trend Uzunlukları
Uzun Vadeki Dow Jones Endeksi (1946-2017)
(Logaritmik Ölçek)
yatirim_101 yatirim101 39
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Trendlerin Önemi
“Trend is my friend!” diyorsanız “Trend, en iyi arkadaşındır.” ve
trend kavramının ne olduğunu ve “Trende karşı gelme!” Bu iki sözden
nasıl işlediğini avucunuzun içi gibi bariz bir şekilde anladığımız üzere
bilmeniz gerekiyor. Hatta teknik teknik analizde trendlerin önemi
analizde bu konuda söylenen bir laf had safhadadır.
var ki bizi bizden alıyor adeta:
yatirim_101 yatirim101 40
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Bu durumun sebebi nedir?
Yuvarlak Sayılar
Yuvarlak sayılar, son derece büyük bir psikolojik öneme sahiptir. Dolayısıyla
yuvarlak sayıların teşkil ettiği destek ve direnç seviyeleri de oldukça mühimdir.
Mesela yatırımcıların çoğuna göre Nasdaq için 10.000 çok önemli bir düzey.
Yuvarlak bir sayı olan 10.000, Nasdaq endeksinde adeta bir dönüm noktasını
temsil ediyor ve haliyle ciddi bir psikolojik etkiye sahip. Bu sebeple borsacılar 10,
20, 35, 50, 100 ve 1000 gibi yuvarlak sayıları sıkı bir şekilde takibe alırlar, böylelikle
ne zaman alım-satımların tavan yapacağını önceden kestirebilirler.
Fiyatlar yine böyle yuvarlak sayılara doğru düşüş gösterdiğinde alıcılar hisselere
akın etmeye başlarlar. Doğal olarak hisse fiyatları da artık belirli bir noktada
sabitlenir ve bu noktanın altına kolay kolay inmez. Diğer yandan hisse fiyatları
yükseliş gösterip yuvarlak sayılara ulaştığında borsacılar ellerindekileri satmaya
başlarlar, bunun sonucunda da hisse değerleri belli başlı bir düzeye ulaşır ve daha
yukarı çıkmaz. Netice olarak bu alım-satım baskısı çok önemli bir destek-direnç
noktası teşkil eder ve çoğu zaman borsacılara psikolojik açıdan da etkilidir.
Yazımızda şu ana kadar sadece fiyat metriğini ele aldık. Lakin fiyat kadar önemli
bir metrik daha var, o da hiç şüphesiz “hacim”. Şimdi hacim kavramını da hemen
açıklığa kavuşturalım.
Hacim Nedir?
Hacim, belirli bir zaman diliminde (genellikle bir gün içerisinde) alınıp satılan hisse
sayısını ifade eden kavramdır. Hacim, çoğunlukla fiyat grafiklerinin alt kısmına
eklenen sütunlu grafiklerle gösterilir. Söz konusu sütunlara bakılarak belirli bir
zaman diliminde ne kadar hissenin alınıp satıldığı bilgisine ulaşılabilir. Ayrıca
hacim grafikleri analiz edilerek hacmin hangi noktalarda azalıp arttığına dair
trendler de tespit edilebilir.
yatirim_101 yatirim101 41
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Şimdi bir hisse düşünün, uzun süre alçalan trendde devam ettikten sonra bir gün
aniden %5 yükselişe geçiyor. Hemen çıkıp da “Uzun vadeli alçalan trend bir anda
yön değiştirdi ve yükselişe geçti.” gibi bir yorumda bulunmayın sakın. Böyle bir
durumla karşılaşırsanız fiyat artışının ne kadarlık bir hacim üzerinde meydana
geldiğini anlamaya çalışın. Eğer hacim ortalamanın altındaysa bu artış halk
arasındaki tabirle şansa meydana gelmiştir ve alçalan eğilim eninde sonunda
tekrar devam edecektir. Öte yandan hacim ortalamanın ciddi anlamda üzerinde
kalıyorsa o zaman uzun vadeli alçalan trendin yerini yükselen trende bıraktığını
söyleyebiliriz. En yüksek hacimler genellikle fiyatların ya en yüksek ya da en düşük
olduğu noktalarda gerçekleşir.
yatirim_101 yatirim101 42
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Hacim Fiyattan Önce Gelir
Borsada hacim değişimleri fiyat değişimlerinden daha önce meydana gelir. Teknik
analistler, hacmi yakından takip ederek trend değişimlerinin ne zaman meydana
geleceğini önceden kestirmeye çalışırlar, yani hacim değişimlerinin fiyat
değişimlerinden evvel gerçekleşeceğini çok iyi bilirler. Uzun lafın kısası, fiyat trendi
yükselişteyken hacim azalıyorsa bu trendin pek de uzun ömürlü olmayacağını ve
bir nevi “balon” olduğunu söyleyebiliriz.
Grafik Nedir?
yatirim_101 yatirim101 43
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Grafik Özellikleri
Zaman Ölçeği
Zaman ölçeği, grafiğin alt kısmında yer alan tarih aralığını temsil eder. “Tarih” lafı
kafanızı karıştırmasın zira bu aralık 10 yıl da olabilir, 5-10 saniye de. Genellikle
saatlik, günlük, haftalık, aylık, üç aylık ve yıllık bazda zaman ölçekleri kullanılır.
Günlük olarak işlem yapan borsacılar ve yatırımcılar daha kısa zaman dilimleriyle
ilgilenirler, bununla birlikte daha ince detaylara dikkat ederler.
Fiyat aralığı dediğimiz unsur, grafiğin sağ tarafında yer alır ve hissenin fiyatını
meydana gelen değişimleri gösterir. İlk bakışta basit görünmesine rağmen fiyat
aralıklarını farklı farklı şekillerde ifade etmek de mümkündür, yani lineer
(aritmetik) ya da logaritmik yaklaşımlardan biri tercih edilebilir.
Lineer fiyat aralıklarına baktığımızda her bir fiyat arasında eşit miktarda mesafe
olduğunu görürüz, yani 10 liradan 20 liraya yükselen bir hisse fiyat aralığıyla 40
liradan 50 liraya çıkan bir fiyat aralığı arasında eşit mesafe vardır. Başka bir deyişle
lineer grafiklerde kesin fiyat değişimleri gösterilir ve yüzdelik değer değişiklikleri
ifade edilmez.
Logaritmik fiyat aralıklarında ise fiyat hareketlerine yüzdelik açıdan bakılır. Buna
göre her bir nokta arasındaki boşluk miktarı yüzdelik değişimin büyüklüğüne göre
değişir. Örneğin 10 liradan 20 liraya yükselen bir fiyat %100 artış göstermiş
demektir. 40 liradan 50 liraya çıkan bir fiyat ise %25 artmıştır. Dikkat ederseniz 10-
20 ve 40-50 sayıları arasındaki rakamsal fark eşittir, yani 10’dur. Ancak 10-20 ve 40-
50 arasındaki artış yüzdeleri farklıdır, yani ilkinde %100, ikincisinde ise %25’tir.
Haliyle 40 ile 50 lira arasındaki mesafe farkı, 10 ile 20 lira arasındaki mesafe
farkından daha azdır.
yatirim_101 yatirim101 44
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Çizgi grafiği
En temel grafik türüdür çünkü belirli bir zaman dilimindeki kapanış fiyatlarından
başka bir şey göstermez. Zaman diliminde yer alan her dönemin sonundaki
kapanış fiyatları birbirine bağlanarak “çizgi” oluşturulur. Bu grafiklere bakarak gün
içerisinde meydana gelen fiyat hareketleriyle ilgili detaylı bilgi almak pek de
mümkün değildir. Fakat birçok yatırımcıya göre kapanış fiyatları, açılış
fiyatlarından ve belirli bir dönemdeki en düşük/yüksek fiyatlardan daha önemlidir.
Ayrıca bu tarz grafikleri kullanarak trendleri yakalamak daha kolaydır zira sunulan
veriler karmaşık değildir.
Mum grafiği
yatirim_101 yatirim101 45
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Mum grafiği dediğimiz şeyin 300 yılı aşkın zaman önce Japonya’da ortaya çıktığını
duymuş muydunuz? O devirden bugüne önemi giderek artan bu grafik türü hem
borsacılar hem de yatırımcılar arasında artık iyice popüler hale geldi. Aynı sütun
grafiği misali mum grafiklerinde de fiyat aralığını gösteren dikey bir çizgi yer alır.
Yine aynı şekilde hisse fiyatının artıp azalmasına göre renkler değişim gösterir.
Açılış ve kapanış fiyatlarını anlamak için sütunun kalınlığına bakılır.
Hareketli Ortalama
yatirim_101 yatirim101 46
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Basit Hareketli Ortalama
Üssel hareketli ortalama, diğer hareketli ortalama çeşitlerine göre biraz daha
karmaşık hesaplanır. Bu sayede verilerle ilgili sorun yaşanması önlenir ve yakın
zamanı temsil eden veri noktalarına daha fazla ağırlık verilir. Oldukça karışık bir
işlem olduğundan yazımızda maalesef üssel hareketli ortalamanın nasıl
yapıldığını sizlere aktaramıyoruz. Ama ne yapıp edin, üssel hareketli ortalamanın
taze verileri çok daha iyi kullandığını, dolayısıyla basit hareketli ortalamadan daha
etkili ve isabetli bir yöntem olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
yatirim_101 yatirim101 47
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
İndikatörler ve Osilatörler
Teknik analiz göstergeleri ‘indikatör’ olarak da adlandırılır. Hisse senetleri ile ilgili al
ya da sat sinyali vererek yatırımcılara yardımcı göstergelerdir. İndikatörlerin
hesaplanmasında fiyat verileri ve hacim verileri kullanılır. Tek başlarına alım satım
için kullanmak her zaman doğru sonuçlar vermeyebilir. Fakat çok fazla indikatör
kullanmak da yanlış sonuç doğurabilir.
Osilatörler
Hareketli ortalamalara bağlı oluşan ve trendin yönü hakkında fikir veren bir
göstergedir. Üssel hareketli ortalamaların (12 ve 26 günlük) arasındaki farkın
azalması veya artmasından kaynaklanan hesaplamalar MACD çizgisini meydana
getirirken aradaki farkın kendi 9 günlük üslü hareketli ortalaması da sinyal çizgisi
olarak kullanılmaktadır.
‘AL’ sinyali MACD çizgisinin sinyal çizgisini alttan gelerek yukarı yönde kesmesi ve
sinyal çizgisinin üstüne çıkması ile verilmektedir.
‘SAT’ sinyali ise MACD çizgisinin sinyal çizgisini yukarıdan gelerek aşağı yönde
kesmesi ve sinyal çizgisinin altına düşmesi ile verilmektedir.
yatirim_101 yatirim101 48
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Relative Strength Index (RSI)
Bollinger Bandları
John Bollinger tarafından 1980’li yılların başında geliştirilen ve yazarın ismi ile
anılan Bollinger Bandı fiyatın geçmişe yönelik ortalama sapma değerinin fiyatın
altına ve üstüne sınır çizgileri ile tanımlanması ile oluşan indikatördür. Göstergenin
orta kısmına çizilen basit fiyat ortalaması genellikle 20 periyottur. Bu fiyat
ortalamasına +2 ve -2 sapma değerleri eklenerek üst ve alt sınır çizgileri çizilir.
Böylece fiyatın olası sapma değerleri dahilinde hareket etmesi muhtemel bir
kanal oluşturulmuş olunur.
yatirim_101 yatirim101 49
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Bollinger bandı genellikle yatay ilerleyen piyasalarda kanal sınırlarına ulaşan fiyata
ilişkin alım-satım sinyali oluşturmak için kullanılabilir. Kanalın sınırına ulaşmış fiyat
ortalama değerinden öngörü sınırlarına ulaşan bir sapma göstermiş demektir.
Fiyat kanal dışına çıkamayıp dönüş gösterdiğinde ise kanalın diğer sınırına veya en
azından ortalama seviyeye geri dönmesi düşünülebilir. Bununla beraber trend
yapan piyasalarda kanal dışına çıkan fiyat için yeni bir trend başlangıcı da
öngörülebilmektedir. Kanalın dışına anlamlı miktarda çıkan fiyat ciddi bir baskı
altında demektir ve hareketin devamı beklenebilir. Dolayısıyla trend başlangıcının
teyidi için de Bollinger Bandı bir araç olarak kullanılabilmektedir. Belirsizlik
dönemlerinde ise Bollinger Bandı ciddi şekilde daralma göstererek yeni bir
hareketin başlangıcını haber verebilir. Yönüne karar veremeyen piyasa gittikçe
daralan bir üçgende hareket etmeye başladığında Bollinger Bandı da daralmaya
başlar. Gittikçe daralan ve bir boğaz oluşturan bant nihayetinde kendisine geniş
bir hareket alanı açarak sıçrama yapar ve yeni bir fiyat yönü oluşturur. Bu durumda
sıçrama yapılan yöne hareketin devamı beklenebilir. Böylece trend başlangıcını
teyit eden önemli bir gösterge şekline de dönüşebilir.
yatirim_101 yatirim101 50
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Trend Dönüş Formasyonları
Trend dönüş formasyonu, herhangi bir grafik modeli çizilmeden önce mevcut
olan bir trendin artık sona erdiğini gösterir. Kafa karışıklıklarını önlemek için
hemen bir örnek verelim: Diyelim ki bir dönem fiyatlar sürekli yükselişteydi.
Sonrasında bir anda trend dönüş formasyonu ortaya çıktı ve bu formasyon
döngüsünü tamamladı. İşte böyle bir durumda fiyatların yükselişinin artık
durduğunu ve bundan sonra bir müddet fiyat artışı görülmeyeceğini söyleyebiliriz.
Yükselen ya da düşen trend sırasında fiyatlar zaman zaman yön arayışına girer ve
piyasanın kararsız hareket ettiği bu dönemde alıcı ve satıcılar fiyatlarda sıkışıklığa
neden olabilir. Fiyat sıkışıklığının trend yönünde geçilmesi halinde trendin bir
önceki yönde devam edeceğini gösteren formasyonlardır.
Omuz-baş-omuz formasyonu (OBO), önceden mevcut olan bir trendin artık ters
yönde değişim gösterdiğini ya da söz konusu değişimin çoktan tamamlandığını
gösterir. Şayet ortada bir omuz-baş-omuz formasyonu varsa yükseliş trendi artık
sona ermiştir ve fiyatların düşüşe geçmesi kuvvetle muhtemeldir. Buna karşın
grafiklere baktığımızda ters omuz-baş-omuz formasyon görüyorsak düşüş
trendinin son bulduğunu ve fiyatların yükselmeye başlayacağını söyleyebiliriz. Baş
ile boyun arasındaki fark bulunur, bu fark boyun seviyesinden çıkarılarak
formasyon hedefi bulunur.
yatirim_101 yatirim101 51
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Ters Omuz Baş Omuz Formasyonu
Düşüş Trendi
Onaylanmış Ters
OBO Formasyonu
Boyun Çizgisi
2. Omuz
1. Omuz
Baş
Fincan-Kulp Formasyonu
Fincan-kulp formasyonunda hem bir devamlılık hem de bir ters yöne dönme
hareketi gözlenir. Ters yöne dönme hareketi, borsadaki herhangi bir düşüş
trendinin son bulduğu anlamına gelir ve fiyatların yükselişe geçtiğini simgeler.
yatirim_101 yatirim101 52
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Al
Sinyali
Fincan-kulp formasyonun sona ermesi yani dönüş yapması için ilk önce fiyatların
düşüşe geçmesi gerekir. Grafiğin altındaki bombeli kısmı düşünün, işte fiyatlar
böyle bir eğri çizerek düştükten sonra tekrardan yükselmeye başlar. En
nihayetinde “fincan” kısmı oluşur, bunun ardından da fiyatların yükselişi biter.
Akabinde fiyat seviyeleri ya yatay eksende hareket eder ya da biraz daha aşağı
inerek fincanının kulbunu meydana getirir. Kulp, genellikle iki trend çizgisi
arasında bir doğrultuda hareket eder. Grafiğin kulp kısmındaki fiyat seviyesi fincan
yüksekliğinin %50’sinden daha aşağı inmemelidir.
yatirim_101 yatirim101 53
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Çift Tepe ve Çift Dip Formasyonları
Çift tepe ve çift dip formasyonları birbirlerine zıt anlamda formasyonlardır. Çift
tepe formasyonu fiyat yükselişinin sona erdiğini, kısa zamanda da daha düşük
fiyatlarla karşılaşacağımızı gösterir. Çift dip ise düşüşün bittiğine ve ileride
fiyatların artacağına işaret eder.
Fiyatlar herhangi bir yükseliş trendi yakalayıp artar ve sonrasında düşüşe geçerse
çift tepe meydana gelir. Ardından fiyatlar tekrar bir önceki en yüksek seviyeye
yakın bir konuma erişir. Ancak bu düzeyde seyir göstermez ve bir önceki sefer
düştüğü seviyenin de altına iner. Yukarıdaki grafikte göreceğiniz üzere fiyat
hemen hemen aynı alanda iki kez zirveye ulaşmış fakat buradan yukarı
çıkamamıştır.
Çift tepe formasyonunu örneklerle ele aldığımıza göre şimdi geldik çift dip
formasyonuna. Fiyat, bir düşüş trendi yakalayıp iyice aşağı indikten sonra tekrar
çıkışa geçerse çift dip formasyonu baş gösterir. Bir sonraki düşüşün ardından fiyat,
ilk inişte ulaştığı seviye civarına gelir, sonrasında da "düşme sonrası tekrar
toparlanma düzeyi” olarak açıklayabileceğimiz çizginin üzerine çıkar.
yatirim_101 yatirim101 54
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Yine grafiğimizde gördüğünüz gibi fiyat aynı alanda dolaşıp durmuş ama ne
olursa olsun 1. ve 2. dipleri gösterdiğimiz doğrunun altına inmemiştir. Böylelikle de
formasyon tamamlanmıştır. Fiyatlar tekrardan toparlandığında yatırımcılar uzun
pozisyon alabilirler. Yine bir örnek vermek gerekirse, diyelim ki fiyatlar 97 liraya
düştü, sonra 100 liraya çıktı. Ardından bu sefer de 96,75 seviyesine geldi ama en
nihayetinde tekrardan 100 lirayı görmeyi başardı. İşte böyle bir durumda fiyatların
yükselmeye devam edeceğini söyleyebiliriz.
Üçgen Formasyonlar
yatirim_101 yatirim101 55
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Grafiklerde çoğu zaman fiyat sıkışmaları ile karşılaşırız. İşte fiyatlar belirli alanlarda
iyice sıkışınca farklı görünümlerde üçgenler meydana gelir. Eğer fiyatların en
yüksek ve düşük olduğu düzeylere trend çizgileri çekersek bu çizgiler birbirleri ile
neredeyse birleşen bir görüntü ortaya koyar. Tabii bu görüntüye baktığımızda da
adeta bir üçgen görürüz.
Simetrik üçgenler, her iki trend çizgisi de birbirine doğru hareket gösterdiğinde
ortaya çıkar.
yatirim_101 yatirim101 56
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Yüksek trend çizgisi aşağı doğru hareket ederken aşağıdaki trend çizgisi yatay
uzanımını koruyorsa alçalan üçgen oluşur.
yatirim_101 yatirim101 57
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Bayrak ve Flama Formasyonu
Fiyatlar bir anda tavan yaptığında, sonrasında ise yatay eksende seyir
gösterdiğinde ya da hafiften düşüşe geçtiğinde bayrak ya da flama formasyonu
meydana gelir. Yatay olarak nitelendirdiğimiz hareket sonucunda ortaya
dikdörtgen (bayrak) ya da ufak bir üçgen (flama) benzeri bir şekil çıkar.
Anlayacağınız üzere formasyon unsurlarının isimleri de grafikler üzerindeki bu
şekillerden gelmektedir. Daha önceki grafiklerde de bahsetmiştik, yine aynı şeyi
isteyelim sizden: Takip ettiğiniz bir hisse fiyatının en yüksek ve en düşük noktaları
boyunca trend çizgileri çekin. Bayrak ya da flama oluşmadan önce meydana
gelen keskin fiyat artışı sonucunda bayrak direği olarak adlandırdığımız şekil
ortaya çıkar.
Fiyat tavan yaptıktan sonra başlayan yanal hareket bir süre devam eder, ardından
fiyat tekrardan keskin bir şekilde tırmanışa geçer. İşte kurt borsacılar tam da bu
noktada hamlelerini yaparlar. Bayrak direği ve bayrak ya da flama tam anlamıyla
oluştuğunda yatırımcılar, hisse fiyatının bayrak veya flamanın en üstündeki trend
çizgisinin de üzerine çıkmasını beklerler. Bu gerçekleştiğinde de hemen uzun
pozisyon alırlar. Siz de aynı taktikle hareket ederseniz başarılı olma ihtimaliniz
artacaktır.
yatirim_101 yatirim101 58
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Takoz Formasyonu
Formasyon tamamlanıp fiyat seviyesi artık takozun dışına çıktığında fiyat hareketi
genellikle takozun sivri ucunun tam tersine doğrudur. İşte bu sebepten ötürü
takozlara trend dönüş formasyonu da denir. Konuyu daha iyi kavramanız için
güzel bir örnek verelim: Elinizde bir grafik var. Baktınız, ortada sivri ucu aşağıyı
gösteren bir tane takoz görüyorsunuz (Buna düşen ya da alçalan takoz da denir).
Eğer durum böyleyse formasyon tamamlandıktan sonra hisse fiyatları genellikle
takozun bittiği noktanın üzerine çıkacaktır. Peki ya alçalan takoz yerine elimizde
yükselen bir takoz varsa? İşte bu durumda da formasyonun tamamlanmasının
ardından fiyatlar yukarıya değil aşağıya doğru hareket gösterecektir.
Farz edelim ki yükselen bir takoz görünümü var. O zaman fiyatların alt trend
çizgisinin de aşağısına düşmesini bekleyin, bu gerçekleşince de kısa pozisyon alın.
Ayrıca sizleri hemen uyaralım, bu gibi bir senaryoda fiyatlar daha da düşeceği için
içinde bulunduğunuz tüm uzun pozisyonlardan da çıkın. Eğer elinizde yükselen
bir takoz varsa formasyon içerisindeki en yakın tarihli ve en yüksek fiyat noktasının
biraz üzerine “stop loss” yani zarar durdurma emri koymayı da ihmal etmeyin. Eğer
alçalan bir takoz söz konusuysa stop loss emrini en yakın tarihli düşük fiyat
noktasının azıcık üzerine koyun.
yatirim_101 yatirim101 59
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Fiyat Boşlukları
Borsada “boşluk” diye tabir ettiğimiz kavram, birbirini takip eden iki fiyat
çubuğunun arasındaki boşluğu temsil eder. Hisse fiyatı iki çubuk arasında ciddi
anlamda değişime uğramışsa ve bu aralıkta herhangi bir alım satım işlemi
gerçekleşmemişse fiyat boşlukları meydana gelir.
Çanak formasyonu
yatirim_101 yatirim101 60
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Teknik Analiz
Çanak formasyonu, yine üçgenlerde gördüğümüz gibi devam ya da trend dönüş
formasyonlarını temsil edebilir. Şekil bakımında kap ya da kaseye benzeyen bu
formasyonun sol kısmı hisse satışlarının arttığı bir dönemi temsil eder. Ancak
zaman ilerledikçe satışlar azalır ve fiyatlar tekrardan yükselmeye başlar. Bu
formasyonu incelediğimizde kontrolün hisse satanların elinden hisse alanların
eline geçtiğini gözlemleriz.
yatirim_101 yatirim101 61
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
SON SÖZ
Mali raporların alt kısımlarında yer alan notlar mutlaka okunmalı, asla
göz ardı edilmemelidir zira söz konusu notlar, finansal bildirilerde
yatırımcıların dikkatine sunulan veriler hakkında detaylı bilgiler
içermektedir.
yatirim_101 yatirim101 62
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
yatirim_101 yatirim101 63
YATIRIM 101
Bilgi, güçtür.
Kaynakça
Kitaplar
İnternet Siteleri
https://finanswebde.com/
https://www.investaz.com.tr/
https://www.integralforex.com.tr/
http://www.yeniisfikirleri.net/
https://www.qnbfi.com/
http://zinzinzibidi.com/
https://konupara.com/
https://borsanasiloynanir.co/
https://www.investaz.com.tr/
https://www.gcmforex.com/
https://medium.com/@halkyatirim
https://www.xtb.com/tr/forex-egitimi/indikator-ve-osilatorler
yatirim_101 yatirim101 64