Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

(
1. Belirsizliği
(

a) (m=n) Pay ve Paydanın dereceleri eşit ise
limit en yüksek dereceli terimin
katsayılarının oranıdır. Yani ( dir.
( (
(
( (
( (

b) (m<n) Payın derecesi paydanın

derecesinden küçük ise limit sıfırdır.
c) (m>n) payın derecesi paydanın
( (
derecesinden büyük ise limit sonsuza
(
yaklaşır.
( ( (
Not: Çözüm için şu teknik kullanılır. Pay ve Payda en
( ( (
yüksek dereceli terim parantezine alınır.

( (
( ( (

Pay ve paydayı parantezine alalım.

( )
( (
( ) (

( ( (
( (

( (
Pay ve paydayı parantezine alalım. ( (

( )

( )
( (
(

( ( (
( (
Pay ve paydayı parantezine alalım.
( (
(
( )

( )
(
(

1
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

√ √ √

√ √ √
Pay ve paydayı x parantezine alalım.
Pay ve paydayı √ parantezine alalım.
√

√ √ √ ( )

√ √ √ √ √

Ya da pay ve paydanın dereceleri eşit olduğu için en

√
yüksek dereceli terimlerin katsayılarının oranına
eşittir. ( )

√ √
√ √
√
Pay ve paydayı √ parantezine alalım.
( )

√ √ √ √

√ √ √
√
√

Pay ve paydayı √ parantezine alalım.

√
√

√ √

√
√ √
√

√
√ √ √
√ √
Pay ve paydayı √ parantezine alalım.

√ (√ √ ) √ √

√ (√ √ ) √ √

2
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

Dört üslü sayı da birbirinden farlı olan örneklerde de

‘ a yaklaşırken en büyük sayı parantezine alınır.

‘ a yaklaşırken en büyük sayı parantezine alınır.

[ ]

* + [ ( ) ( ) ]

[ ( ) ( ) ]
( ) ( )
Sonuç olarak ‘a yaklaşırken büyük sayıların
katsayılarının oranına eşittir.

‘ a yaklaşırken en küçük sayı parantezine alınır.

[ ( ) ( ) ]
[ ]
[ ( ) ( ) ]

* +

( ) ( ) ( ) ‘ a yaklaşırken en küçük sayı parantezine alınır.

Sonuç olarak ‘a yaklaşırken küçük sayıların
katsayılarının oranına eşittir.

[ ( ) ( ) ]

[ ( ) ( ) ]

[( ) ( ) ]

[( ) ( ) ]

3
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

( (

( ( (

( (
(
( (

(√ √ (√ √

(√ √ (√ √ √ √ (

(√ √ (√ √ √ √

2. Belirsizliği

Değişken dönüştürmesini yerine koyduğumuzda soru

şu şekle dönüşür.

4
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

√ √
√

√ √
Bu tip soruları kökten kurtarmak için köklü terimin
soru şu şekle dönüşür. eşleniği ile pay ve payda çarpılır.

√ ( √ )
( √ )

Soru şu şekle dönüşür

√ √ (
( ( √ ) ( √ )
√ ve

√ olur.
√
soru şu şekle dönüşür.

√ √

√ ve
√

√ olur.

soru şu şekle dönüşür.

√ √ √

Soru şu şekle dönüşür.

5
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

√ √
√

Pay ve paydanın ikisinde de köklü ifade varsa pay ve Küp köklü ifadelerin eşlenikleri aşağıdaki özdeşliklerden
payda her ikisinin de eşlenikleri ile çarpılır. faydalanılarak bulunur. İfade eksili olduğu için;

√ ( √ ) (√ ) (√ √ (√ √ √ √
√ ( √ ) (√ ) kullanılır.

Her ikisi de kendi eşleniği ile çarpılır.

(√ ) (√ ) √
(
( √ ) ( √ )

√
√

√
√

İfade artılı olduğu için;

(√ √ (√ √ √ √

kullanılır.

√
√
√

6
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

3. Belirsizliği √ √

Rasyonel ifadelerin Farkı biçimindeki

belirsizliklerini çözmek için paydalar eşitlenerek ifade
belirsizliğine çevrilir; sonrasında bir önceki başlıktan nasıl
çözüleceğini biliyoruz.

√ √

√ | |
√ √ √ | |
İspat:
İspat:
√

√ √

√ √( )
√( ) | |

elde edilir. √ | |

elde edilir.

7
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

√ √ Yeri gelmişken belirsizliğinde değinmediğimiz bir

başka pratik kuraldan da burada bahsedelim. Sonsuza
yaklaşan limitlerde

√( √( | |

olduğundan, yukarıdaki sorunun (1) den sonrasını şu

şekilde de çözebiliriz.

√ √
| | | |

En son eşitlikte pay ve paydanın dereceleri eşit

olduğundan limit katsayılarının oranına eşittir.

√ | |

√ √
Not: Özellik 1 ve 2 nin yerine bu tür sorularda pratik
olmayan bir yöntem daha var. İfadeyi köklü ifadenin
eşleniği ile çarpıp böleriz.

√ √

Köklü ifade (a-b) olsun ifadeyi (a+b) ile çarptık ve böldük, √ √

ifade şu şekle dönüştü.

(
√ √
√ | |
(
√ √

İki önceki başlıkta bu belirsizlikleri nasıl çözeceğimizi

öğrenmiştik. Pay ve paydanın en yüksek dereceli terimi x √ √
olduğundan her ikisini de x parantezine alırız. Kökün
dışındaki x in kökün içine girdiğinde olduğunu
biliyoruz.

√ √
√ √

√ √

bulunur.

8
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

Aşağıdaki iki sorunun çözümünde özellik 1 deki pratik ( ( (

kuralı kullanamayacağız. Çünkü ifadenin önünde x çarpanı
var. O zaman yukarıda anlattığımız eşleniği ile çarpıp
bölme yöntemini kullanmak uygun olacaktır. ( ( ( )

(√ )

[ ( ( ]

(√ )
(√ )
(√ )

* + * ( )+

(√ ) [ ( ( ]

(√ )
(√ )
(√ )

[ ( ( ]

(√ )

(√ )
(√ )
(√ )

[ ( ( ]

9
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

e sayısının tanımı. (Ahmet Karadeniz) 4. Belirsizliği

( ) olduğunu yukarıda öğrenmiştik.
Bir sonraki başlıkta inceleyeceğimiz limit hesaplama-
larında ve y= in türevinde pek önemli olan

( ) ( )

limitine rastlanır. Bu limitin mevcut ve

İspat: ( ) [ ( ) ]
( )

olduğu daha yüksek seviyedeki derslerde ispat edilir. Biz

burada daha basit iki yolu tercih edeceğiz. ( )

İlk olarak ( ) ifadesinde x yerine

değerlerini koyarak
ifadenin aldığı değerleri bir tablo üzerinde göstereceğiz.
( )
x 1 10 100 1000 10 000 100 000

( ) 2 2,594 2,705 2,717 2,7182 2,71827

( )

Bu cetvelte x=100 000 için bulunan değer e nin gerçek

Bu tür sorularda e yi veren ifadeye benzetmek için
değeri ile beş basamak aynı ve altıncı basamakta yalnız 1
parantezin içinde polinom bölmesi yapılır.
birim farketmektedir.

Diğer bir yol olarak, x i pozitif kabul ederek ( ) i

Binom formülüne göre açalım. Bu takdirde

( ( (
( ) ( ) ( ) ( )
( (
( )( )
+ ….. ( ( (
[ ( ]

elde edilir. Buna göre

( ) İspat: ( ( iken

( (
Olup ( ) x le beraber artar ve daima (
[ (
( ] [ ( ) ]
(

( (
den küçük kalır. O halde ( ) bir limite yaklaşır.
( (
( (
*( ) + elde edilir.
( )

10
Belirsiz Limitler Neşat Kılıç

( ) (

İspat: ( = [( ) ]
( )
iken ayrıca yaklaşır.

( ) ( ) olduğundan

elde edilir.

( )

10. (

( )

11. (

12. ( )
( )

13. ( )

( )

14. (

11