İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Bakış

ve Güvenlik Kültürü

GİRİŞ
 2

 İşin yürütülmesi sırasında doğan

sağlığa zarar verecek koşullardan ve
güvenliği tehlikeye düşürecek
durum ve davranışlardan
korunmak, işletme güvenliğini
sağlamak, üretimin devamlılığını
sağlamak ve verimliliği arttırmak İş Sağlığı ve Güvenliği
amacıyla yürütülen sistemli ve
bilimsel çalışmalardır. Tanımı

TREY
research
 3
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİ VE

TEMEL PRENSİPLERİNİ ÖĞRENMEK

Öğrenim GÜVENLİK KÜLTÜRÜNÜ ANLAMAK

Hedefleri
VE İŞLETMEYE FAYDALARINI

ÖĞRENMEK

GÜVENLİK KÜLTÜRÜNÜN

OLUŞTURULMASINI VE SÜRDÜRÜLMESİ

SAĞLAMAK

Alt bilgi ekleme

 4

İş Sağlığı ve Güvenliği Amaçları

Çalışanların sağlığının ve çalışma Çalışma ortamının ve çalışmanın

kapasitelerinin korunması ve sağlık ve güvenlik açısından elverişli
geliştirilmesi duruma getirilmesi

TREY
research
 5

İş Sağlığı ve Güvenliği Amaçları

İş örgütlenmelerinin ve çalışma
kültürlerinin çalışma yaşamında sağlığı ve
güvenliği destekleyici yönde geliştirilmesi,
böylece girişimlerin verimliliklerine de
olumlu katkıda bulunacak olumlu bir
sosyal ortamın ve düzgün bir işleyişin
sağlanması
TREY
research
 6
İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamı

Çeşitli teknik, tıbbi, hukuki, yönetsel, beşeri

ve psikolojik unsurlar İSG konusu içine
girmektedir: - İşe alım süreçleri, ücretler,
sosyal hizmetler, çalışma saatleri vd. -
İşyerindeki donanım ve üretim teknolojisi,
ergonomik koşullar, personelin beceri düzeyi
ve yaşı, - İlgili mevzuat, işyerindeki
organizasyon yapısı, işçilerin sağlık kontrolleri
ve işe uygunluğu, tıbbi hizmetler ve
organizasyonu, - Ortam özellikleri (gürültü,
toz, ısı, aydınlatma, havalandırma, temizlik
vb.).

TREY
research
 7
İş Sağlığı ve Güvenliği İlkeleri

 Bütün çalışanların hakları vardır.

 Sosyal taraflar (işveren ve işçiler) ve diğer ilgili taraflarla
görüş alışverişinde bulunulmalıdır.
 İş sağlığı ve güvenliği alanında politikalar
oluşturulmalıdır.
 Önleme ve koruma, iş sağlığı ve güvenliği program ve
politikalarının amacı olmalıdır

TREY
research
 8
İş Sağlığı ve Güvenliği İlkeleri

 Bu alanda etkili program ve politikalar geliştirilip

uygulanması açısından bilgilendirme büyük önem
taşımaktadır.
 Sağlığın geliştirilmesi iş sağlığı uygulamalarının en temel
yaklaşımıdır.
 Bütün çalışanları kapsayacak iş sağlığı ve güvenliği
hizmetleri oluşturulmalıdır.
 Politikalar fiilen uygulanmalıdır.

TREY
research
 9
İlkelerin devamı

 İş kazalarına maruz kalan, yaralanan ve mesleki

hastalıklara yakalanan çalışanların tazminat
alma,rehabilitasyon ve tedavi hizmetlerinden
yararlanma imkanları olmalıdır.
 Eğitim, güvenli ve sağlıklı çalışma ortamları açısından
yaşamsal önemdedir.
 İşçiler, işverenler ve yetkililer belirli sorumluluklara,
görevlere ve yükümlülüklere sahiptirler.

TREY
research
10
 11

İSG TEMEL PRENSİPLERİ

Herhangi bir alanda yürütülecek

İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği çalışmaları
On prensip üzerinden yapılmalıdır

TREY
research
 12
PRENSİP 1
(Tehlikeli hareket ve durumların
önlenmesi)

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin asıl çalışma alanı tehlikeli durum ve tehlikeli davranışın ortadan
kaldırılmasına yönelik olmalıdır.
Kaza zinciri
• İnsan bünyesinin tabiat şartları karşısında zayıf olması
• Şahsi özürler (Dikkatsizlik, pervasızlık, asabiyet, dalgınlık, önemsemezlik, ihmalkarlık vs.)
• Tehlikeli hareket tehlikeli şartlar
• Kaza olayı,
• Ölüm, Yaralanma (Zarar, hasar)
TREY
research
Kazalar ağırlıklı olarak
13
%88 i tehlikeli davranışlardan
%10 u tehlikeli durumlardan
%2 si kaçınılmaz durumlardan
kaynaklanmaktadır.

PRENSİP 2
( İnsan hatalarını önleme)

TREY
research
 Kaza nedenleri
14

%2
%10

Tehlikeli hareket
Tehlikeli durum
Sebebi bilinmeyen
%88
 15

Tehlikeli Durumlar
✓ Uygun olmayan koruyucular
✓ Koruyucusuz çalışma
✓ Kusurlu alet, makine, teçhizat kullanma
✓ Emniyetsiz yapılmış alet ve makineler
✓ Yetersiz ve bakımsız bina
✓ Yetersiz yada fazla aydınlatma
✓ Emniyetsiz yöntem ve şartlar
 16
Tehlikeli Hareketler
✓ Emniyetsiz çalışma
✓ Gereksiz hızlı çalışma
✓ Emniyet donanımı kullanılamaz duruma
getirme
✓ Alet ve makineleri tehlikeli şekilde kullanma
✓ Emniyetsiz yükleme, taşıma, istifleme
✓ Tehlikeli yerlerde çalışma
✓ Şaşırma, kızgınlık, üzgünlük, telaş, şakalaşma
vb.
✓ Kişisel koruyucuları kullanmama
Prensip 3 17
(Kaza sonucu meydana gelecek
zararın büyüklüğü önceden
kestirilemez.)
Sadece kazayı hafifletmek için değil aynı zamanda kazayı
meydana getiren sebeplerin tamamen ortadan kaldırılması
için çalışılmalıdır.
İstatistikler kazaların %50’sinin kolayca önlenebileceğini,
%48’inin ancak etüt ve metotlu bir çalışma ile
önlenebileceğini, %2’sinin de önlenmesinin mümkün
olmayacağını göstermiştir.
TREY
research
 18
Prensip 4
(Ağır yaralanma ya da ölümle sonuçlanan her kazanın
temelinde 29 uzuv kayıplı ve 300 yaralanma olmaksızın
meydana gelen olay vardır. {1-29-300} )
Bu prensibe göre göre her küçük kaza daha
sonra meydana gelebilecek büyük kazanım
habercisidir.
‘Kazaya ramak kaldı ‘ olaylarının da nedenlerinin
çok iyi incelenerek sebeplerinin ortadan
kaldırılması gerekir

TREY
research
 19
1-29-300 kuralının
önemli bir özelliği de
bir işletmede
olabilecek kazalar
hakkında önceden
tahmin yapma
olanağını
sağlamasıdır.
 20
Prensip 5
( Tehlikeli hareketlerin nedenleri )

1-Şahsi kusurlar:
Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık gibi
2-Eğitim yetersizliği :
Bilgi, ustalık, alışkanlık
3-Fiziki yetersizlik :
Bünyenin yapılan işe uygun olmaması
4-Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre
TREY
research
 21
Prensip 6
( Kazalardan korunma metodu )

❖ Tehlikelerin tanımlanması
❖ Tehlikelerden kaynaklanan risklerin değerlendirilmesi
❖ Riskleriönlemek veya azaltmak için kontrol tedbirlerinin
belirlenmesi
❖ Kontrol tedbirlerin uygulanması
❖ Gerekli kontrollerin sağlanması
TREY
research
Prensip 7 22
(Kazalardan korunma yöntemleri ile
üretim, maliyet, kalite kontrolü metotları benzerlik ve paralellik arz eder. )

İş güvenliğini sağlama metotları ile verimlilik, kalite

çalışmalarında kullanılan yöntemler arasında tam bir
paralellik vardır.
Bu yaklaşım özellikle yönetim sistemleri arasında
oluşturulan benzerlikte de çok açık bir şekilde
ortaya konulmuştur.
TREY
research
İş güvenliği çalışmaları, sadece işyerinde bu amaçla 23
görevlendirilen personelin gayret ve çabaları ile
sınırları olmamalıdır. Özellikle üst düzey yöneticilerin
İSG çalışmalarına ilgi duymaları ve destek olmaları;
diğer çalışanların İSG çalışmalarına pozitif katkısını
artıracağı gibi , üst düzey yöneticilerin kendi
koydukları kurallara örnek teşkil edecek şekilde
uymalarını da teşvik edici bir neden olacaktır.

Prensip 8
(İş Güvenliği çalışmalarına işletmenin üst düzey yöneticileri de
katılmalı ve sorumluluğa ortak olmalıdır.)

TREY
research
Bu prensipte; iş yerinde işçiye en 24
yakın ilk kontrol elemanının iş
güvenliğini sağlama çalışmalarında ki
önemi ile eğitim, ikna, teşvik ve
disiplin çalışmalarının hangi seviyede
yoğunlaştırılması gerektiğine işaret
edilmektedir.

Prensip 9
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda formen ve ustabaşı gibi ilk kademe
yöneticileri çok önemlidir. )

TREY
research
✓Güvenli bir işletmede üretim artırıp 25
maliyet düşecektir.
✓Kazalarda meydana gelen zarar yapılan
ödemelerin yaklaşık 5(beş ) katı
olacaktır.

Prensip 10
( İş güvenliği çalışmalarına yön veren insani duyguların
yanında, iş güvenliğinin sağlanmasında itici rol oynayan iki
faktör vardır. )
TREY
research
 26

VİDEO GÖSTERİMİ OLACAKTIR

 27

GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

GİRİŞ

TREY
research
BAŞLICA TERİMLER
28

 Güvenlik; bilgiye dayalı bir eğitimin zinciridir,

özümlenmiş , yaşam biçimi haline getirilmiş ve
sosyal statüye uyarlanmış bilgiye ise kültür
denilir.
 29

Güvenlik kültürü üç alanda kararlılık gerektirmektedir;

işletmelerin mesleki sağlık ve güvenlik yönetim sistemlerini
yaşama geçirme kararlılığı, işçilerin bu sistemlere katılma
ve destekleme kararlılığı ve uluslar arası bir çerçeve
oluşturulmasına yönelik kararlılık. Bu kararlılık alanlarının,
hükümetler, işçi ve işveren kuruluşları ile birlikte işyerinde
güvenlik ve sağlıkla ilgili önemli konuları ele alırken
edindiği ortak deneyimlere dayandığı bildirilmiştir.
GÜVENLİK KÜLTÜRÜ’ 30
NÜN AMACI

Güvenliği veya emniyeti tehdit

edebilecek davranış veya
uygulamalarla, bunların yer aldığı
ortak kullanım ya da etki alanında
bulunan canlıların veya araç gereç
gibi nesnelerin zararını en aza
indirmeyi, güvenlik ve emniyete
öncelik veren, algı ,inanç ,tutum,
kural, roller, sosyal, teknik ve politik
uygulamalarla yetkinlik ve sorumluk
hislerinin bütünüdür. Bunları
amaçlar.
GÜVENLİK KÜLTÜRÜ ANA KURALLARI
31

Güvenlik, yapılan işin ve/veya çalışma şartlarının

zarar ve/veya tehlike içermeme durumudur.
Güvenliği sağlamanın üç ana kuralı vardır;

1) Güvenliği ve sağlığı tehdit eden durumların

ortadan kaldırılması,

2) Güvenliği ve sağlığı tehdit eden gelişmelerin

zamanında saptanması,

3) Önlenemeyen durumların kötü sonuçlarının

asgariye indirilmesi (riskin asgariye indirilmesi)
 32

Birinci kuralın karşılığı önlem almak olarak anılır. Önlem

almanın karşılığı, kötü veya yanlış bir şeyi ortadan kaldırmak
veya engel olmak amacıyla hazırlık yapmak ve bu amacı
gerçekleştirmek için bir takım çarelere başvurmaktır.

İkinci kuralda; Tehlike olasılığı çok düşük düzeye

indirilemiyorsa, tehlikeli durum ve gelişmelerin izlenmesi,
istenmeyen durumların önlenmesi açısından çok önemlidir. Bu
kurallar önem sırasına göre ele alındığından üçüncü kural
diğer iki kuraldan sonra gelir ve onların yerini alamaz.
 33

İş Güvenliği Kültürünün geliştirilmesinde;

1. Devlet,
2. İşveren,
3. Çalışanlar/sendikalar,
4. Üniversiteler,
5. Meslek örgütlerinin görevleri
aşağıda özetlenmiştir.
DEVLETİN ROLÜ
34

Devletin Rolü Daha çok gözlemci, aydınlatıcı, teşvik

edici ve arabulucu olmalıdır. En önemli etkinliği, gerekli
koşul ve standartları mevzuatla düzenlemek, denetimi
sağlamak ve devlet politikası olarak benimsenmesini
sağlamak olmalıdır.
• Kayıt-dışı istihdamın önlenmesi
• Çocuk işçiliğinin yok edilmesi
• Cinsiyet ayrımcılığının yok edilmesi
• Sosyal güvenliğin desteklenmesi
• Gelir dağılımı adaletsizliğinin azaltılması
• Yaşanabilir bir asgari ücretin saptanması
 35

• Yasalarda çalışanların korunması Ayrıca İş

Sağlığı ve Güvenliği konusunda hükümetin
dikkate alması gereken temel faaliyetleri
özetlemek gerekirse; toplumda, güvenlik kültürü
bilincini oluşturmak ve yaygınlaştırmak,
• İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili paydaşlar arasında
sosyal diyalogu sağlamak,
• İş sağlığı ve güvenliği sistemi ile ilgili toplumda
ve işletmelerde eğitim ve danışmanlık hizmetleri
vermek. Eğitim konusunda Milli Eğitim Bakanlığı ve
Üniversiteler ile işbirliği yapmak,
 36

• İş sağlığı ve güvenliği konusunda,

araştırmaları teşvik etmek,
• İş sağlığı ve güvenliği konusunda iş
sağlığı hizmetleri ile ilgili sağlık ve
güvenlik alt yapısını iyileştirmektir.
İŞ VERENLERİN ROLÜ
37

• İşletmeler iş güvenliği konusunda, harcama

yapmaktan kaçınmamalıdır. Öncelikle iş kazaları ve
meslek hastalıklarını önlemek için;
• Üretim süreçlerinde, Önce verimlilik yerine, önce
insan yaklaşımının benimsetilmesi,
• Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi yaklaşımının
benimsetilmesi,
• İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, her
çalışanın İSG hizmetlerinden yararlanmasının
sağlanması,
 38

•İşyeri sağlık ve güvenlik

birimlerinin desteklenmesi,
• İlk ve acil yardım
hizmetlerinin organizasyonu,
• Çalışanların eğitimi
 39

Ayrıca; İşçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde

kullanmaları için her türlü önlemin alınması,teknik gelişimlere
uyum sağlanması, toplu ve kişisel korunma önlemlerine
öncelik verilmesi,işçilere uygun talimatların verilmesi, işçilerin
bilgilendirilmesi ve görüşlerinin alınması işverenin
sorumluluğudur.
İşveren veya temsilcileri, iş sağlığı faaliyetlerini sadece yasal
yükümlülükten kurtulmak için yaptıklarında iş sağlığı ve
güvenliği konusunda başarı sağlanamayacaktır.
ÇALIŞANLARIN ROLÜ
40

• İşyeri, iş kolu ve üretim süreci

ile ilgili bilgi sahibi olunması
• Risk değerlendirmesi ve risk
yönetimi süreçlerine katılım,
• İş kazalarının “Bilimsel” analizi
• İş güvenliğinin yaşamın
önceliği biçimine getirilmesine
yönelik etkinlikler
 41

• Kişisel koruyucu ekipmanın kuralına

uygun biçimde kullanılması
• Yasa ve yönetmeliklerde
belirlenen, çalışanların sorumlulukları;
“işveren tarafından alınan her türlü
tedbire riayet etmek ve talimatlara
uymaktır” şeklinde belirtilmektedir.
 42

Bu kapsamda çalışanların; makine, cihaz ve

ekipmanları doğru şekilde kullanmaları, İşyerinde iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili her türlü olumsuz durumu
işverene bildirmeleri, işveren, sağlık ve güvenlik işçi
temsilcisi ve diğer çalışanlarla iş sağlığı ve güvenliği
konusunda işbirliği yapmaları ve güvensiz
durumlardan kaçınmaları, sağlıklı ve güvenli bir
çalışma ortamının tesisi için, işyerinde düzenlenecek
iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılmaları
uygundur.
 43

“
Sonuç olarak ;

”
BU KÜLTÜR, BÜTÜN İNSANLARIMIZDA ÖZELLİKLE ÇALIŞANLARIMIZDA
OLUŞTUĞUNDA, ÜLKEMİZİN ÖNEMLİ PROBLEMLERİNDEN OLAN İŞ KAZALARI VE
MESLEK HASTALIKLARININ AZALTILMASI KONUSUNDA ÖNEMLİ BİR AŞAMA
KAYDEDİLMİŞ OLACAKTIR..
44
 45

KONU SORULARI
 46

SORU 1.
Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
olarak işverenlerin görevlerinden biri değildir?

A) Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi yaklaşımının

benimsetilmesi,
B) İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, her çalışanın
İSG hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması,
C) İşyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin desteklenmesi,
D) Gerekli koşul ve standartları mevzuatla düzenlemek
 47

CEVAP: D
 48
SORU 2.
Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı ve iş
güvenliğinin amaçları arasındadır?

A) İşletmenin korunması
B) Üretim ve kalitenin artırılması
C) Çalışanların korunması
D) Hepsi
 49

CEVAP: D
 50
SORU 3.
Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı uygulama ilkeleri
arasında yer almaz ?

A)İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi

B)İşyerinde sağlık hizmeti sunulması
C)İlkyardım hizmetlerinin koordinasyonu
D)İşyerinde sağlıkrisklerin kontrolü
 51

CEVAP: D
 52
SORU 4.
Aşağıdakilerden hangisi işyerlerinde güvenlik kültürü oluşturma
çalışmalarını olumsuz yönde etkileyen faktörlerdendir ?

A)Etkinliklerin sürekliliğinin olmaması

B)Güvenlik çabalarına dönük olumlu geri bildirim verilmesi
C)Düzenli eğitimler yapılması
D)Çalışanların tüm süreçlere katılımının sağlanması
 53

CEVAP: D
 54
SORU 5.
Aşağıdakilerden hangisi temel etik ilkeler açısından
olumsuz davranış türüdür ?

A)Görevi dışında iş yapmak

B)Bilgilerini paylaşmamak
C)Ayrımcılık yapmak
D)İş arkadaşlarına yardım etmemek
 55

CEVAP: D
 56
SORU 6.
İş kazalarının %(yüzde) kaçı tehlikeli
hareketlerden meydana gelir?

A) %75
B) % 50
C) % 88
D) % 60
 57

CEVAP: C
 58
SORU 7.
Güvenlik kültürünün amaçlarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır ?

A)Taraftar arasında paylaşım , işbirliği ve ortak çalışma alanlarının

oluşmasını amaçlar
B)Güvenlik kültürünün amacı nadir görülen hastalık ve kazalar
konusunda dikkat çekmektedir
C)Kaza ve yaralanmaları azaltmak güvenlik kültürünün bir amacıdır
D)Güvenlik kültürü “davranış normaları” oluşturmayı amaçlar
 59

CEVAP: D
 60
SORU 8.
Tehlikeli Hareketlerin Nedenleri aşağıdakilerden
hangisidir?

A) Hepsi
B) Uygunsuz mekanik koşullar ve fiziki çevre
C) Bilgi, ustalık ve Fiziki yetersizlik
D) İşçinin bünyeden ve yaradılışından gelen şahsi
kusurları (dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık)
 61

CEVAP: A
 62

SORU 9.
İş güvenliği temel prensipleri kaç adettir?
A) 10 B) 12 C) 2 D) 5
 63

CEVAP: A
 64
SORU 10.
Ağır yaralanma yada ölümle neticelenen her kazanın
temelinde ………. ve …………meydana gelmeyen olay
vardır.Yukarıdaki boşluklara gelecek uygun kelimeleri
seçiniz.

A) 300 yaralanma 29 uzuv kayıplı

B) 29 yaralanma 300 ramak kala
C) 290 uzuv kayıplı 27 yaralanma
D) 27 uzuv kayıplı 290 yaralanma
 65

CEVAP: B
 66

Teşekkürler
TUĞBA BULUT
HUSSAM ABDULWAHED
HUSSEİN NASRALLAH ALAHMAD

OMAR S. M. ISMAIL

TREY
research